“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Cavanşir Yusiflinin essesi təqdim edilir. 

Yazı üçün yaddaş, həm də ömürboyu damcı-damcı yığılan yaddaş əsas olsa da, proses (yazı prosesi) bir qayda olaraq "avtomatik" yola düşür. Yəni yaddaş heç nəyi "yazmır", sadəcə, sənə bircə dəfə nəyinsə doğru, yaxud yalan və ya bəsit olduğunu pıçıldayır, sənə azca, bəlkə iynə ucu boyda təkan verməklə böyük bir işin içinə sürükləyir. Yalnız yazı prosesində insan, yazar üstünə ağır yük kimi düşən yaddaşdan xilas olur, onun zərif, yüngül (soft) təkanıyla bu dünyadan ayrılır, yəni başqa sözlə, yazmaq əslində bir növ zikrdir, belə olduğu üçün də hər yazılan bədii mətn deyil, hər bədii mətn də yaddaşın ilmələndirdiyi bir dünya ola bilməz. Bəzən tarixdə ən zəif, ən ümidsiz nəsnələr qalır, ən gözəl və qənirsiz şeylər tarixin, ədəbiyyatın divarlarından ovulub düşür, toz olub uçur, gedir... Demək, burada istedaddan da vacib başqa bir mətləb var: ona layiq olmaq, yazdığını içində günəş kimi doğan gerçəklikdən xilas etmək bacarığı... Bu olmayanda indi bəzi gənc yazarlar kimi sadəcə, fərqlənmək eşqi, fərqlənmək naminə həm də. Bu da fəna deyil, ən azından yolu gedib-qayıtmaq və daha fərqli nəsnələr axtarmaq var. Pafosdan qurtulmaq üçün içində (çölün düzündə) ac-susuz yaşamağı bacarmalısan. Ədəbiyyat, ədəbi-bədii deyim dünyanı çox fərqli şəkildə görə bilmək cəhdidir, alınmayanda pafos gəlir, pafos həm də xəyalı olmayan adamların "yetişdiyi" finiş xəttidir. 

Yaddaşın yuxarıda xatırlanan xassəsi demək olar ki, bütün bədii mətnlərin ekvator xəttindən keçir.

Yazıçı, şair heç bu sözü yadına salmadan, onu məxsusi olaraq mənalandırmaq niyyəti güdmədən qələmə aldığı hər bir sətirdə, bənddə, cümlə və pasajlarda yaddaşın ən dərinindəki özəlliyi şeirə, bədii mətnə çəkir. Unudulmaz Ələkbər Salahzadə demişkən: elə bil gülü şeirə çəkirsən... 

Yaddaşdan birbaşa yazmaq istəsən, yenə onu həmin o yüngül təkanıyla başqa bir məmləkətə gedə bilərsən.

Artur Remboda bu adda şeir də var: 

Təmiz su; uşaqların göz yaşındakı 

bir çimdik duz misalı,

Günəş altında qadın bədənlərinin 

ağlığının fırtınası;

ipək parça izdihamı 

saf zanbaqlar, bayraqlar...

bəzi qızların qorxudan 

sıxılıb gizləndiyi divarlar...

Nizamidə:

Onun dirilik suyu - göz yaşı, ciyər qanı, 

Ərzi yandıran Günəş - nəməkdanı, duzdanı.

Yaddaş bəzən qılınc kimi, qılıncın iti ucunun dəydiyi yara kimi oyanar:

Zavallılar bu yolla gedə bilərmi məgər? 

Bir yol ki, baxmaq ilə qəlbi qana döndərər.

Şeirlərin birində (Rilkenin "Populyar Melodiyalar" şeirində) belə bir deyim var ki, elə havalar var, nə qədər uzaqlaşsan da, hardan-hara köç etsən də, o səni tapacaq, yaxandan yapışıb rahat buraxmayacaq. Yəni istəsən də, istəməsən də, getdiyin yolların hansı məqamındasa ilişəcəksən, bir mahnı, bir melodiya səni bədbəxt eləyəcək.

Bu mənada yaddaşın azman, bitib-tükənməyən gücünün hopduğu (bilaixtiyar) bədii mətnlər də hər oxunuşda yenidən "dirilir", yeni mətləblər qatır araya, səni başqa cür düşündürür. Mirzə Cəlilin "Ölülər"ini hər dəfə oxuyanda yaddaşın ağrıyla oyanır, "Dəli yığıncağı" bir başqa yerdən, tam fərqli məqamdan vurur. Cəfər Cabbarlının yazdığı şeirlərin içində, daxili dünyası və bətnində elə işarələr var ki, onların düzgün qaydada oxunuşu Cümhuriyyət dövrünün bütün keşməkeşlərini andırır. Diqqət edin, o vaxtdan bəri Bayrağa yazılan bütün mətnlərdə qəribə və çəkilməz bir hüzn var. 

Sonda yenə Nizamidən:

De, kim apara bildi dünyadan salamat can? 

De, kim oxuya bildi bu yazını sonacan?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.02.2025)

Murad Vəlixanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu həyatda hər insanın meyl saldığı xüsusi diqqət göstərdiyi şeylər olur. 1977-ci ildə rejissor Əlisəttar Atakişiyevin çəkdiyi  “Qərib cinlər diyarında” filmi də məhz insanın nəfsinə yenik düşməsi ilə bağlıdır. 

Filmin janrı komediya və macəra üzərində qurulsa belə, insan adlanan varlığın necə tamahkar və acgöz olduğu gerçəyi ortaya çıxır. Kənd həyatı yaşayan gənc Qərib qır-qızıl, şan-şöhrət sahibi olmağın xəyalı ilə yaşayır. Bundan xəbər tutan  cinlər padişahı Akşad şah Qəribi öz diyarına dəvət edir. İlk vaxtlar loru dildə desək, yağ-bal içində yaşayan Qərib gerçəyin fərqinə bir müddət sonra varır. Akşad şahın əsl məqsədi Qəribi uzun müddət yanında saxlayıb cinlərə xidmət etməsini təmin etmək idi. Ancaq bir müddət sonra Qərib sevgilisi Sərəngizdən və ailəsindən ötrü darıxmağa başlayır. O, atasının verdiyi sehirli üzük sayəsində xilas olur.

“Bir müsibət min nəsihətdən yaxşıdır”  deyirlər. Həqiqətən də insana hansı nəsihəti verirsənsə ver,  nə qədər başa salırsansa sal, başı daşdan daşa dəyməyincə ağlı başına gəlmir. Nə qədər var-dövlətin olursa olsun, nə qədər ucalırsan ucal, ailən yanında deyilsə nə varlı olmağın, nə də güclü olmağın bir mənası yoxdur.

Ən önəmlisi isə bu yalan dünyadan heç kim heç nə aparmamışdır. Bir çox şəhəri, ölkələri fəth edən Sultan Süleymana belə qalmayan dünya heç kimə qalmaz.

“Ədəbiyyat və İncəsənət”

 (14.02.2025)

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Zaman səyahəti – elmi fantastikanın sevimli mövzusu olsa da, bu ideya əslində dərin etik sualları da özü ilə gətirir. Əgər bir gün keçmişə səyahət etmək mümkün olsa, orada etdiklərimiz hansı nəticələrə səbəb olar? Keçmişə toxunmaqla gələcəyi dəyişmək haqqımız varmı?

 Təsəvvür edin ki, keçmişə gedib tarixdəki böyük faciələrin qarşısını almaq gücünə maliksiniz. Məsələn, müharibələri dayandırmaq, pandemiyaların qarşısını almaq və ya sevdiyiniz birini xilas etmək…

İlk baxışdan bu, böyük bir qəhrəmanlıq kimi görünə bilər. Amma belə bir dəyişiklik bütün dünyanın gedişatını dəyişdirəcək və kim bilir, bəlkə də daha böyük fəlakətlərə yol açacaq. Başqa bir tərəfdən, əgər keçmişə səyahət edib yalnız müşahidəçi kimi qalsaq, heç bir hadisəyə müdaxilə etməsək, bu da etik dilemma yaradır. İnsanın faciələrə şahid olub heç nə etməməsi mənəvi cəhətdən nə dərəcədə düzgündür?

Məsələn, bir tarixi haqsızlığı görüb susmaq, yalnız gələcəyin sabitliyini qorumaq üçün öz vicdanını boğmaq olarmı?

Bütün bu suallar göstərir ki, zaman səyahəti yalnız texniki və elmi problem deyil, eyni zamanda dərin etik məsələlər də doğurur. Keçmişə toxunmaq olarmı, yoxsa tarixə müdaxilə etməmək üçün müşahidəçi qalmaq daha doğrudur?

Bəlkə də cavab zamanın özündə gizlidir – toxunulmazlıq və ya dəyişməzlik qanununda… Bu mövzuda düşünmək bizi təkcə elmi fantastikanın sərhədlərinə deyil, həm də insan vicdanının və mənəviyyatının dərinliklərinə aparır.

Bəlkə də bəşəriyyətin keçmişə səyahət etmək gücü heç vaxt olmamalıdır – çünki tarixin yükü həm də onun toxunulmazlığında gizlidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.02.2025)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1.

Məmurun göz yaşları içində etirafı:

-Siz jurnalistlər elə bilirsiniz, biz yağ-bal içində yaşayırıq. Vallah elə deyil. Camaatın yayda dürlü-dürlü planları olur. Amma biz bu yayı ailəlikcə Bakıda keçirdik, heç yerə getmədik. Əşi nə qədər olar axı, San-Trope, Mayami biç, İbiza? Adam bezir vallah. 

2.

Elan:

Diqqət. Vətənpərvərlik və şəxsi kadrlara üstünlük nöqteyi-nəzərindən Bakının Xidmət Departamenti 2025-ci il mart ayının 1-dən etibarən Bakının bütün rayonlarında süpürgəçi-dalandar ştatlarına ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, Almaniya, Yaponiya, Qətər və Səüdiyyə Ərəbistanı vətəndaşlarını işə qəbul etməyəcəkdir. 

3.

Anekdotı.ru saytında ayın lətifəsi:

“Rusiyanın cəmi 2 bəlası var” məsəli bilirsiniz, nə vaxt yaranıb? Lap qədimlərdə, onda ki, insanlar yalnız 2-yə kimi saya bilirdilər.

4.

KVN-ə sual:

-Yumoristlə satiraçının fərqləri nədir?

KVN-in cavabı:

-Yumorist nə qədər istəyirsə o qədər zarafat edir, satiraçı isə nə qədər imkan verirlərsə o qədər.

5.

O dünyaya yola salınan şəxs İnkir-minkirlə müsahibədən keçir:

-Vətəndaş, sizin əməlləriniz 666-cı maddənin 6 prim bəndinə görə cəhənnəmə təsbit edilir.

-Ora necə yerdir?

-Qır qazanında yanmaq var orda.

-Bəs vay-fay necə, o da var?

6.

Dialoq:

-Somalinin prezidentindən bizə nə fayda, gəlib neyniyəcək ki? 

-Niyə ki? Ən azından, dünyada ən böyük pirat ölkəsidir, gəmilərimizi tutmazlar, 

@sərtyel

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.02.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair ABŞ-da mühacirətdə olan Məhəmmədrza Ləvayidir.

Məhəmmədrza Ləvayi

Çikaqo

RÖYALAR CALANAR, SEVGİLİM

Röyalar Atlantikdən acı çay çıxarar

Təbrizliyim tökülər bütün şəhərlərin üstünə

Balı qaymağa qatdığını düşün, elə bir şey

Sən Təbrizdə Batını ək Eynalıya.

Burda qızların çənəsindəki Urmu dərələrinə göm məni

Hə

Röyalar calanar baş-gözümüzdən, sevgilim.

Dəniz quşlarının boğazında cırılan gecədən düşər röyalar

Sənə baharın Atlantikini Qaradağ yapacağam istədiyin an

Gəmilər ala dağlarda çapdırdığın atlar olacaq

Təbrizi dərələrdən yığışdırıb dağlıq sinənə uzadacağam

Əmzik-əmzik əməcəyəm dağlarını, sonra yenə əməcəyəm

Bu uşaq böyüməz ki, böyüməz.

Bu gün üzünün iki min on altıncı ilinin

Otuzuncu gününü öpüb divara asıram yenə

Üç şey qalıb bütün o həyəcanlardan;

Bu güneyli rəsmin

O qaradərili çantam

Bu, ya da o Məmmədİrza çağırdığın dodaqlarının Batısı.

Röyalar calanır, sevgilim

Röyalar üşüdür, isladır, yatağa salır adamı

Uzaqlaşdığımız yaxınlıqdan yenə uzaqlaşmaq gərək

Yenə sən vətəni basdır qırx qapılı sirlərdə, sükutlarda

Yenə mən vətəni çiynimə alıb düşüm Batılara

Biz röyalarımızı calaya-calaya yaşadıq

Yenə yığıb-yığışdırması arxamızdakılara qaldı, gözəlim!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.02.2025)

Fariz Əhmədov, Naxçıvan televiziyasının baş redaktoru, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Naxçıvan təmsilçisi

Dəmir yolları dünyanın qan damarlarıdır. Müsahibim isə ömrünün 43 ilini dəmir yollarında keçirən Tahir Abuzərovdur. O həm də Zəngəzurdan gələn son qatarın maşinistidir. Ömrünü bu yolda qurban verib. Qatarlara öz övladı kimi baxan maşinist işinin peşəkarı olmaqla yanaşı,  bu peşəni gözüyumulu icra etdiyini də söyləyir.

Dəmir yolları dünyaya inteqrasiya və ortaq mədəniyyət nümunəsidir. Bu yolları qırıb dağıtmaq isə barbarlıq, vəhşilik və yağmalamaq əlamətidir. Bir neçə dəfə qatarla xarici ölkəyə səfər edərkən sərhəddə və yaxud şəhərlərdə qatara gül atan, şokalad atan adamlar gördüm. Bu ən incə, ən səmimi qarşılama və yola salma halıdır. Bizim mənfur qonşumuz Ermənistan isə qatarlarımıza atəş açır, sərnişinlərin can güvənliyini təhdid edir. Bir yerdə ümid, digər yerdə təhdid və qorxu.

Heç nə məni Zəngəzurdan keçən sonuncu qatar qədər kövrəltmədi

Zəngəzurdan Naxçıvana gedən son qatarın maşinisti Tahir Abuzərov bildirir ki, o günlər üçün burnumun ucu göynəyir. 65 yaşım var 1978-ci ildən Culfa Lokomotiv Deposunda çalışmışam. Depoda müxtəlif vəzifələrdə çalışa-çalışa imtahan verib 1989-cu ildə maşinist vəzifəsinə yüksəlmişəm. Sutka ərzində bir dəfə hərəkət edən Bakı-Naxçıvan qatarı 12 saata yol qət edirdi.

Qatar mənim həyatımdır. O mənim uşağım kimidir. Uşaqlarıma necə davranıramsa, qatarada elə davranıram. Gecəmi gündüzümə qatıb bu peşəni sevə-sevə icra etmişəm.

1991-ci il mənim çün çox çətin oldu. Ermənilər yolu bağladı. Elə vaxtlar olub ki, 35 saat yolda qalmışıq. Heç nə məni Zəngəzurdan keçən sonuncu qatar qədər kövrəltmədi. Əlimdə olsa, zamanı durdurardım. Yol bağlanmamışdan bir neçə gün qabaq bilirdik gətirdiyimiz bütün qatarlar sonucu qatardır. Silah altında gedib gəlirdik. Son günlər qorxulu olduğu üçün gedib-gəlmək qatarlarda sərnişin zəifliyi müşahidə olunurdu. Bir vaxtlar o qatarlarda yer tapmaq mümkün olmurdu. Ən son qatar saat 12 radələrində Salamməlik perronunda dayandı və bizim sonuncu Bakı-Naxçıvan səfərimiz oldu.

-Tahir əmi, 43 ildə elə bir vəziyyət yarandımı ki, siz qatar idarəçiliyində çətin qərar və yaxud seçim qarşısında qalasız?

-İki dəfə belə vəziyyət olub. Bir dəfə ermənilər bizi Meqridə manevrni teplovozla baş-başa buraxıblar. Stansiyanın tam ortasında çox çətin qərar qarşısında qalsaq da, qatarın toqquşmasının qarşısını ala bildik. İkinci dəfə isə Astazurda iki yük qatarı ilə baş-başa buraxılmışıq. Burada da peşəkarlıq nəticəsində təhlükəli vəziyyətdən sağ-salamat çıxdıq və həmin hadisəyə görə mükafata laiq görüldük.

-Bu hadisələr qəsd idi ya səhvlik?

-Qonşumuz ermənidirsə, orada səhvlikdən söhbət gedə bilməz. Onlar həmişə ziyan vurmağa, qırğın törətməyə meyilli olublar.

-Ermənistan ərazisindən keçəndə qatarlara atəş açılırdı?

-Bəli. Yollar bağlanana yaxın belə hallar tez-tez olurdu. Allah rəhmət etsin, Mütəllimov Şahmərdan var idi. Onun lokomotivinə atəş açmışdılar. Həmin qatarda bir neçə yerdə güllə deşib içəri keçmişdi. Həmçinin Şahmərdanın plaşını asdığı veşilkada plaşı deşib keçmişdi. O da elə hey zarafatla deyərdi: Nə yaxşı ki, plaşın içində deyildim.

-Dəmir yolu sizin üçün nə kəsb edir?

-Hal-hazırda heç nə. Qanadı qırıq quş kimi hiss edirəm özümü. Vaxtilə qatar sükanı arxasında maneəsiz sərhədlər aşırdıq, indi isə o dəmir yollarını ermənilər qırıb-dağıdıb sıradan çıxarıb, bununla da qalmayıb sağına-soluna minalar döşəyiblər  o yolların.

-Yol açılsa qatarları kim aparacaq Bakıya?

-İnşallah, yol açılsın ehtimal edirəm ki, qatarları biz yaşlı nəsil apararıq Bakıya. Çünki o yollara ən gözəl bələd olan bizik. Gənc nəsil, demək olar ki, o yolu görmüyüb. Çünki 35 ilə yaxındır ki, yollar bağlıdır. Deməli, yola təcrübəli mütəxəssis lazım olacaq. Bizim praktikamız çoxdu.

-Son arzunuz nədir?

-Allah ömür versə, yolların açılmasını görsəm, sınaq qatarını özüm sürüb aparacam Bakıya. Təbii ki, təklif etsələr.

Tahir əmi danışdı biz isə dinlədik 43 ilini qatar sükanı arxasında keçirən bu həssas adamı. Sanki sonuncu qatarla onunda səs-küyü kəsilmiş, öz səssizliyində sükut etmişdi. O, indi həsrət qalıb cavanların itələşə-itələşə, dartına-dartına stansiyada qatarın açılan qapılarına basabasla daxil olmasına. O, indi xəyalən uzaqlara dalıb maşinist kabinəsindən gələcəyin “gələcəyinə” baxırdı. Bəlkə də, hər gün xəyalına gəlir ki, sonuncu qatar Salamməliyə çatanda sərnişinlərin çoxu vaqondan endi. Hərə bir səmtə üz tutub deyinə-deyinə, didişə-didişə getdi. Bir qatar, bir də o tək qaldı. Sonuncu dəfə qatar nəfəs alırmış kimi qatı tüstü buraxdı. Sonra əbədilik susdu. Həmin gündən sonra o relslərdə bir daha qatar görünmədi. Amma onun üçün o qatar hələ də dayanmayıb. Bəlkə də, hər gecə yuxularında relslər boyunca uzaqlara gedir, hər dəfə yuxudan qatarın fitinə oyanır. Və bir daha əmin olur ki, o qatar hələ də yoldadır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.02.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu gün tərcümə saatıdır, buyurun.

TƏRCÜMƏ SAATI

Robert BYORNS

“İŞDƏ MƏHƏBBƏT MACƏRASI” FİLMİNDƏN

Tərcümə edən: Nazir RÜSTƏM

Mənim ürəyimin rahatlığı yox,

Hər gün gözləyirəm elə kimisə...

Yuxusuz qaldığım gecələrim çox:

Səbəb elə odur... odur kimdisə.

Kimsə mənimlədir... məndən uzaqda...

Hardadı, axtarım, tapım mən onu,

Axtarım tufanda, qarda, sazaqda

Mənim həsrətimin yetişsin sonu.

Ey təmiz, müqəddəs, ülvi hissləri

Qoruyan qüvvələr, nə olardı siz

Mənim həyatımdan silib pisləri,

Mənə saf məhəbbət göndərərdiniz.

Kimsə mənimlədi məndən o yana,

Kimdisə dost etdi mənə kədəri...

Bütün varlığımı verərdim ona,

Yalnız yaşayardım ondan ötəri.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.02.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.                    

Uorren Baffetdən «Uğur qazanmaq qaydaları». Hər gün cəmi bir qayda. Çünki bu qaydalar sadəcə oxuyub üstündən keçmək üçün deyil, yaddaşa yazıb əməl etmək üçündür.

10-cu qayda:

Qətiyyətli olun!

«Qətiyyətsizliklə siz heç nəyə nail ola bilməyəcəksiniz. 1984-cü ildə mən bir kompaniya almışdım. Bu kompaniyada bir qadından – kompaniyanın qurucusundan çox xoşum gəlirdi. İş onda idi ki, böyük maliyyəsi olmayan və olduqca qətiyyətli olan bu xanım yalnız qətiyyəti hesabına mebel satışı ilə məşğul olan böyük bir mağazalar şəbəkəsi aça bilmişdi».

***

Daha əvvəl təqdim edilən qaydalar:

1-ci qayda:

Unutmayın – həmişə özünə investisiya qoymaq lazımdır!

«Hər gün öz xarakterinzin zəif cəhətləri üzərində çalışın, onları daha yaxşı edin, öz qabiliyyət və bacarıqlarınızı inkişaf etdirin. Özünə investisiya qoymaq həmişə universitetlərə təhsil haqqı ödəmək anlamında deyil. Mənim iki diplomum var, amma mən onları çərçivəyə salıb divardan asmıram. Mən hətta bilmirəm ki, onları hara qoymuşam».

2-ci qayda

«Yox!» deməyi öyrənin

«Siz «yox» deməyi öyrənməsəniz, heç vaxt öz zamanınızı tam olaraq idarə edə, ona nəzarət edə bilməyəcəksiniz».

3-cü qayda:

Heç vaxt başqalarına qulaq asmayın

«Çalışın, başqalarının düşüncəsinə əsaslanan qərar qəbul etməyəsiniz. Karyeramın əvvəlində mənə yalnız uğursuzluq vəd edirdilər. Hətta mən investorlardan 100 min dollar toplamağı bacaranda da həmin şəxslərin  fikirləri dəyişməmişdi. Təsəvvür edin, 10 ildən sonra bu pullar mənə 100 milyon dollar gətirəndə onların sifətlərinin ifadələri nə cür oldu.

Özünüzə yalnız öz daxili şkalanız ilə qiymət verin!»

4-cü qayda

Cəld və məhsuldar hərəkət edin

«Qərarı çox uzadıb çox düşünməyin. Həmişə çalışın, hər şeyin məğzini cəld, zamanında anlayasınız. Sonradan başa düşəcəksiniz ki, bu, pul qazanmağın yeganə vasitəsidir».

5-ci qayda:

Çalışın, öz gəlirlərinizi təkrar investisiyaya qoyasınız

«Öz ilk biznesinizlə qazandığınız pulu çalışın xərcləməyəsiniz, işin inkişafına qoyasınız. Haçansa mən dostumla bərbərxanada oyun avtomatı quraşdırıb bir qədər pul qazanmışdım. Amma bu pulu digər yeniyetmələr kimi xərcləmədik, dövriyyəyə buraxdıq. Nəticədə, 26 yaşda artıq mənim 1,4 milyon dollarım var idi».

6-cı qayda

Hər şey barədə əvvəlcədən razılaşın

«İstənilən işi başlayanda dərhal  maliyyə məsələsində razılaşın. Bunu etməsəniz, böyük ehtimalla siz aldadılacaqsınız. Bu dərsi mən yeniyetməlik vaxtımda əxz eləmişəm. Necəsə, mənim babam məndən və dostumdan mağazasını təmizləməyi xahiş etmişdi. Biz 5 saat ərzində süpürgələrlə işlədik, yeşikləri daşıdıq. İş qurtaranda babam bizim ikimizə cəmi 90 sent ödədi. Həmin anda şəraitin ədalətsizliyindən mən çox sarsılmışdım».

7-ci qayda:

Ən xırda şeylərə belə diqqət edin və onlardan öz maraqlarınız üçün istifadə eləyin

«Həmişə xırda şeylərə diqqət etsəniz yaxşıca qənaət etmiş olacaqsınız. Bir yaxşı nümunə gətirim: Mənim bir tanışım evinin küçə divarlarını rəngləmək qərarına gəlmişdi, o bunu çox ağılla etdi. 4 divarın hamısını yox, yalnız əsas küçəyə baxan divarı rənglədi».

8-ci qayda:

Öz pullarınızdan düzgün istifadə edin

«Birinci qayda: heç vaxt pulunuzu itirməyin. İkinci qayda: heç vaxit birinci qaydanı unutmayın.

Foreks bazarında ticarətlə məşğulsunuzsa həmişə məntiqsiz risklərdən qaçın. Ticarətlə necəgəldi məşğul olmayın. Həmişə pula qənaət metodundan yararlanın ki, nəticədə kapitalınız qorunsun və artsın».

9-cu qayda:

Öz vəsaitinizlə yaşayın!

«Çalışın, heç vaxit borca pul göitürməyin. Götürsəniz, heç cür inkişaf edə bilməyəcək, bütün həyatınızı yoxsulluq içində keçirəcəksiniz. Cəld borclarınızı qaytarın və dövriyyəyə buraxmaq üçün azacıq kapital  toplayın».

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.02.2025)

 İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Kim qurban eyləməz dosta yağını?

Yedirtməz bağrının dosta yağını.

Qoysun gözüm üstə dost ayağını,

Dolaşam ellərdə ay şişə-şişə.                      

                                         İntiqam Mehdizadə 

Bu gün onun mövludu günüdür. Sağ olsaydı 80 illiyini qeyd edərdi.

Yazıçı-publisist İntiqam Mehdizadə 14 fevral 1945-ci ildə İsmayıllı şəhərində anadan olub. Azərbaycan Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsini bitirib. Üç il "Azərbaycan gəncləri" qəzetində işləyəndən sonra, 1973-cü ildə Azərbaycan SSR Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində redaktor vəzifəsinə təyin olunub. Burada böyük redaktor, şöbə müdiri, baş redaktor vəzifələrinə qədər yüksəlib. "Gənclik və idman" redaksiyasına rəhbərlik edib.

5 kitab müəllifidir. "Karvanın sarvanı" adlı iri həcmli məqalələr toplusu "Ozan" nəşriyyatında çapa hazırlanır. Respublika Mətbuat Fondunun "Dan Ulduzu", Jurnalistlər Birliyinin H.B.Zərdabi adına mükafatı laureatıdır.

Azərbaycan Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin mətbuat katibi vəzifəsində çalışmaqla, həm də tələbələrə ssenari yaradıcılığı, ekran dramaturgiyası, ədəbi iş fənlərindən dərs deyib.

 O, 8 iyun 2022-ci ildə dünyasını dəyişib. 

Allah rəhmət eləsin. Amin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.02.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Azərbaycanın qəhrəman oğullarından biri olan və "Gizir Xanı" ləqəbi ilə tanınan əfsanəvi kəşfiyyatçı Əhmədov Səyyaf Fiqan oğlu 5 aprel 1971-ci ildə Ağdamın İsmayılbəyli kəndində dünyaya göz açıb. O, ailəlidir və dörd övlad atasıdır.

1992-ci ildə könüllü şəkildə Azərbaycan Ordusunun sıralarına qoşularaq Vətənin müdafiəsinə qalxıb. Döyüşlər zamanı üç dəfə ağır yaralanmasına baxmayaraq, Səyyaf Əhmədov yenidən cəbhəyə dönərək Vətən uğrunda mübarizəsini davam etdirib. Onun göstərdiyi igidlik və şücaət dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən ona iki medal təqdim edilib. Bu medallardan biri Vətən uğrunda döyüşlərdəki rəşadətinə, digəri isə hərbi xidmətdə fərqləndiyinə görə verilib. Bundan əlavə, Müdafiə Nazirliyi tərəfindən də beş medal ilə təltif olunub.

Azərbaycan Ordusunda xidmət edən zabitlər və əsgərlər arasında Gizir Xanı xüsusi hörmət və nüfuza malikdir. Onu şəxsən tanımayan hərbçilər belə, adını eşidiblər və onun qəhrəmanlığına şahid olanlar daim ondan böyük ehtiramla danışırlar. Kəşfiyyatçı kimi düşmənə qarşı apardığı uğurlu əməliyyatlar, cəsarətli döyüş taktikaları və göstərdiyi şəxsi şücaət, onu əfsanəvi bir döyüşçü kimi yaddaşlara həkk edib.

Gizir Xanı təkcə müharibə meydanında qəhrəmanlığı ilə deyil, həm də xidmət etdiyi bölmədə əsgərlərə olan münasibəti ilə seçilib. O, tabeliyində olan hərbçilərə təkcə bir zabit kimi deyil, həm də bir ata, əmi və dayı kimi yanaşıb. Döyüş yoldaşları onun qayğıkeşliyi və mərhəmətindən tez-tez bəhs edirlər. O, xidmət etdiyi bölmənin əsgərləri üçün həm rəhbər, həm də yaxın dost olub. Ermənilər Gizir Xanı düşmən tərəfə vurduğu ağır zərbələrə görə xüsusi hədəfə alıblar və onun başına külli miqdarda pul mükafatı təyin ediblər. Buna baxmayaraq, o, düşmən qarşısında əyilməyib və Vətən uğrunda mübarizəsini qətiyyətlə davam etdirib. Birinci Qarabağ müharibəsində olduğu kimi, İkinci Qarabağ müharibəsi başlayanda da ilk silaha sarılan qəhrəmanlardan biri olub. Onun təcrübəsi və cəsarəti bu döyüşlərdə də ermənilər üçün qorxulu yuxuya çevrilib.
Qəhrəmanlar həmişə bir-birini tanıyır və dəyərləndirirlər. Şəhid polkovnik-leytenant Raquf Orucov da Gizir Xanı haqqında tez-tez danışar, onun qəhrəmanlıqlarından bəhs edərdi. Raquf Orucov uşaqlara, gələcək nəsillərə onun igidliyindən və mərdliyindən örnək kimi danışar, hətta tez-tez onları Xanı ilə tanış etmək üçün onun xidmət etdiyi kəşfiyyat bölüyünə aparardı.

Gizir Xanı Vətəninin və xalqının fəxridir. Onun göstərdiyi igidlik və şücaət gələcək nəsillərə bir örnək olaraq qalacaq. O, sadəcə bir döyüşçü deyil, həm də Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən birini yazan əfsanəvi qəhrəmandır.

Aprel döyüşlərində şəhid olan polkovnik-leytenant, "Murov Qartalı" ləqəbli kəşfiyyatçı Raquf Orucovun həyat yoldaşı Sevinc Orucova qəhrəman gizir Xanı ilə bağlı bildirib: "Gizir Xanı Raqufla birgə ön xətdə olanda narahat olmurdum. Bilirdim ki, gizir onu həmişə qoruyacaq. Raquf şəhid olanda heç kimdən yox, yalnız Xanı qardaşdan küskünlük etdim. Nə üçün qoruya bilmədin deyə incidim. O gündən Ağdamdakı evimizin qapısı həmişə bu qəhrəman qardaşımıza açıq oldu. Rayona ilk ayaq basanda zəng edib xəbər verdiyimiz insanlardan birincisi oldu. Raqufun itkisindən sonra ordudan tərxis oldu. Döyüşlərdə 3 dəfə yaralansa da, niyə əlillik dərəcəsi almırsan sualıma, "Əlillik alsam, səfərbərlik olsa, müharibə başlasa, məni aparmazlar” deyirdi. Qardaşımın qisasını almalıyam, deyirdi. Vətən Müharibəsinin ilk günlərindən yenə ön xətdə, əsgərlərin yanında yer aldı, Vətən üçün vuruşdu, şəhidlərimizin qisası üçün mübarizə apardı və arzusuna çataraq Ağdama ilk qədəm basanlardan oldu. Xanı qardaş, sənin haqqında pafoslu qəhrəmanlıq sözləri yazmağa ehtiyac yoxdur. Səni bütün Azərbaycan tanıyır. Rütbəcə gizir olsan da, döyüş qabiliyyətin, cəsarətin, mərdliyin bəzi generallardan üstündür. Səni elə cəsarətinə görə çox sevirik. Ağdama ilk daxil olduğun axşam səndən xahiş etdim ki, Raqufun gözüylə, ruhuyla Ağdama bax, şəhid gizir Yasən qardaşımızdan xəbər çatdır Ağdama. Yaxşı ki, varsan. Bizlərə ən böyük təsəlli sizin kimi qəhrəmanların varlığıdır. Səsin həmişə Qarabağın ən uca minarələrindən havalansın".

Qəhrəmanımızla müsahibəmi sizə təqdim edirəm.

-Salam, xoş gördük, Xanı dayı, zəhmət olmasa, özünüzü bizə təqdim edin.

-Mən, Əhmədov Səyyaf Fiqan oğlu Ağdam rayonunun Bağbanlar kəndi ərazisində olan Pirzatlı kəndində 1971-ci il aprel ayının beşi günü anadan olmuşam.Həmin kəndin orta məktəbinə 1977-ci ildə daxil olmuşam, məktəbi bitirmiş 1989-cu ildə Sovet ordusu sıralarına  daxil olmuşam. 91-ci ildə sovet ordusu sıralarından qayıtmışam.

-Deməli, biz ağdamlılar, eləcə də bütün  qarabağlılar hamısı erməni işğalına qarşı silaha sarıldı, başladıq döyüşməyə. 20 minə yaxın itki verdik, ağır olsa da, məğlub olduq. 94-cü ildə atəşkəs oldu. Sizi məğlub orduda  hərbçi olmağa nə vadar elədi?

-92-ci ilin əvvəlləri idi. Rəhmətlik atamla ekranın qarşısında oturmuşduq. Ekranda bir qoca kişi çıxış elədi. Laçından səsləndi ki, gəlin kömək edin, Qarabağ əldən gedir. Çox geniş danışdı. Atam mənə dedi ki, o sənin babandır. Dedim, nə babam? Dedi ki, o sənin Hüseyn babanın dostdur. Mən həmin gündən can atdım ki, mən orduya getməliyəm. Halbuki mənim qardaşım orduda idi, qardaşımı ordudan çıxartmaq üçün çox çalışırdım. Bir sözlə, istəyirdim, qardaşım ordudan çıxsın. Babamın çağırışını görəndən sonra hər kəsə dirəndim ki, mən orduya getməliyəm və Laçın, ya da Naxçıvana. Naxçıvanda da vəziyyət pis idi. Özünümüdafiə dəstələri vardı. Özünümüdafiə dəstələrinə getmək istəmədim. Çünki orada vahid komandan yox idi. Komandir adicə silahı söküb yığmağı bilmirdi. Yəni onun gedib əlinin altında mənim kimi insan xidmət edəcəkdi? Mən də sovet ordusundan təzə gəlmişdim. Mən Sovetin xüsusi təyinatlılarında xidmət edib  gəlmişdim. Ona görə çox yüksək döyüş hazırlığım vardı. Günün birində atamla diz- dizə oturdum. Dedim ki, qardaşım ordudan çıxmalıdır, mən getməliyəm. Mən atamla getdim “vayenkomata”, dedim ki, məni ya Laçına, ya Naxçıvana göndərin. Dedim, ordudan gəldiyim beş altı ay olar, çox yüksək dərəcədə döyüş qabiliyyətim var. Aldı, hərbi biletimə baxdı, dedi ki, yox, sən birinci, gedib təlim keçməlisən, neyləməlisən, bir sözlə, məni yola verdi. 15 gün oldu, bir ay, bir ay oldu, iki ay, iki ay oldu, üç ay, üç ay oldu dörd ay. Nəysə belə mənim adım gəldi. Kənddəki tabora əsgər kimi getdim. Çox bərbad gündə bir bölməyə, çox çətin bir bölməyə. Heç kim bir-birini eşitmək istəmir. Vəziyyət elə yarandı ki, mən posta çıxdım. Gördüm ki, heç kim erməni postunun yerini bilmir. Mən təkbaşına gedib dərinlikdə gəzirdim. Hətta 3 km dərinliyə gedirdim. Bu qaydada bir -iki ay xidmət eləmişdik. Gəldilər ki, kəşfiyyat tağımı yaranır, səni bura məsləhət görürlər. Bu qaydada formada olaraq ilk növbədə 2-3 ay taborda xidmət edəndən sonra, 92-ci ilin noyabr ayları olardı, kəşfiyyat taborun kəşfiyyat tağımına əsgər kimi seçildim. Ondan sonra xidmətim başladı...

-Siz 1992-ci ildə könüllü olaraq orduya qatılıb, 2017-ci ilə kimi xidmət etmisiniz. Bir tərəfdə ailə, bir tərəfdə düşmən tapdağı altında olan Vətən. Elə olubmu ki, ailə ilə peşənizin arasında qalasınız?

-Mən 1999-cu ildə ailə qurmuşam. Mənim maaşımla ailə saxlamaq olmazdı. Rəhmətlik atam mənə həm mənəvi, həm də maddi dəstək olubdur. Hətta mən birinci övladımızı peşəmə qurban vermişəm desək, daha doğru olar. Övladım oldu, ancaq mən işdən vaxt tapıb onu həkimə apara bilmədim deyə rəhmətə getdi. Mən ata kimi, istənilən formada bir hərbçi kimi, deyək ki, ailəmi başının üzərinə çatdıra bilmədim, uşaq getdi. Hərbçi peşəsi çox ağır, məsuliyyətlidir. Nələri isə qurban verməlisən, buna gərək ailən də hazır olsun. Bəli, hərbçi peşəsinə, ailəyə yaxın olmaq çox çətindir. Uzağa getməyək, 2016-cı il aprel hadisələrində qonşudakı kişi  mənə zəng elədi ki, bala, hamı ailəsini köçürdüb, aparıb, mən də getmək istəyirəm, amma sənin uşaqlarını qoyub gedə bilmirəm. Təsəvvür edirsiniz? Mən istəsəydim hər kəsdən qabaq aparardım ailəmi. Amma hərbçi olduğum üçün utanırdım. Allah haqqı. Çünki caamat deyəcəkdi ki, Xanı ailəsini, uşağını apardı.

-30 illik hərbi xidmətiniz zamanı  düşmən arxasında 100-lərlə tapşırıq həyata keçirmisiniz. Əgər artıq hərbi sirr deyilsə, bunlardan bizə danışa bilərsinizmi?

-93-cü ilin ya dekabrın axırlardır, ya da yanvarın əvvəllərdir belə.  Qeyri-qanuni özümüz bir tapışırıq yerinə yetirmişik ki, gedək üstlərinə. Gözümüzün qabağında yurd-yuvamızı söküb aparırlar. Altın üstünə çöndərirlər. Gedək, bir şey eləyək.Gözümüzün qabağında işlətdikləri əsirlərimizi xilas edək. Və bir şey eləyək də axır ki. Üç qardaşı şəhidi olan qrup komandirimiz Zahid Əliyev…

-Allah rəhmət eləsin

-…mən – ümumən dörd nəfər keçdik düşmən arxasına. Çox hərəkətdən sonra vəziyyət elə gətirdi ki, 4 erməni gəldi çıxdı üstümüzə. O vaxt da silahlarda səs boğucusu zad yox idi. Orada dörd erməninin həyatını puç elədik. Sonunda biz uzaqlaşası olduq oradan. Uzaqlaşırıq ərazidən. Bildik ki, bu dəqiqə...

-Bəri yoxsa o tərəfə?

 -O tərəfə. Bəri gəlsək, bizi tapacaqlar, o tərəfə gedirik. Və bildik ki, bu dəqiqə çox sayda erməni hərbçisi  töküləcək əraziyə. Pirzaqlı kəndidəyik. Kəndin içərisindən keçəndə birdən düşündüm ki, ay da, mən niyə uşaqlardan birinə demədim əməliyyata gəldiyimizi? Təsəvvür edirsiniz, hansı abı-abı ilə biz əməliyyata  getmişik və hansı işi görmüşük. Orda bir erməni güllələdim, çox zırpı bir şey idi, elə biri ki, onu mən ilk görəndə, ondan çəkindim. Ondan bir 10 dəqiqə sonra bir də rastlaşdım onunla. Ona bir güllə vurdum, o nətəri bağırdısa, Mərzili kəndi böyük yerdi, Allaha həmd olsun, Mərzili kəndinin hər tərəfindən onun səsi eşidildi. Orada bizim əsirləri işlədirdilər. Biz də planımız bu idi ki, əsirlərdən götürək. Nəsə.... Orada erməniyə ikinci gülləni vurmaq üçün üstünə şığıdım. Bağırdı, bir üç metrə kimi qaçdı, getdim, ona yaxınlaşdım, silahı tutdum üstünə, mənə baxdı, baxdı, gözləri çox bərələ qaldı, baxdı, baxdı, qəfil boynu düşdü. Gördü ki, atacam, ürək patladı. Allaha and olsun, bax, heç vaxt yadımdan çıxmır. Onda da öz-özümə dedim ki, ayə, biz görün kimə uduzmuşuq. Mən bunun ayağı boyda yoxam, amma bu belə qorxaqdır. İkinci gülləni yenə vurdum ona. Əminəm ki, onun əli onlarla azərbaycanlı qanına batmışdı. Biz orda 4 ermənini məhv etdik və 10 km-ə kimi dərinliyə getdik. Ən gülməlisi bilirisniz nə idi? Bizim  güclü bildiyimiz, çox qabiliyyətli bildiyimiz erməni ordusu gəldi həmin əraziyə, başladılar kənardan ərazini artilleriya ilə vurmağa. Təsəvvür edirsiniz. Mən çıxıb bir ağacın başından baxırdım.Yenə düşünürdüm ki, ay da, biz gör kimlərə uduzmuşuq. Doğrudan biz çox zəif  düşmənə uduzmuşduq.

-Neçə gündən sonra qayıda bildiniz?

-Üç gündən sonra keçə bildik.

- Kəşfiyyata gedəndə ən çox sizə təsir eləyən hansı səhə olub? Məsələn, nəyi görəndə çox pis olmusunuz ki, ermənilər bunu elədilər. Bəlkə, çox həssas yerlərə toxunuram.

-Xeyr, yaxşı sual verirsiniz. Həqiqətən, mənim atam çox zəhmətkeş kişi olmuşdu. Allah rəhmət eləsin. Atamın əlləri qabar-qabar olurdu. O vaxt çoxumuzun valideyni elə idi. Mən ömrü boyu unuda bilmirəm. Çox çətinliklə gözəl bir şərait yaratmışdı. İki dəfə gedib baxmışdım. Evimizi yandırmamışdılar. Üçüncü səfər gedirdim, 13 gün idi ki, kəndimiz alınmışdı. Gecə saat 12 ola bilərdi, 1-də ola bilərdi. Və qrupla gəldik, yuxarı çıxmalıydıq. Elə dedim, dönək, bir bizim evə  baxaq. İkinci səfər gələndə, görmüşdüm, əşyalardan bir az aparıblar, poldan da bir az söküblər. Üçüncü səfər gəldim ki, ev yanır. Elə yanırdı, elə bil benzin tökmüsən, elə bil barıt çəlləyidir. Evdəki yanan əşyaların qoxusu gəldi burnuma. Təsəvvür edin ki, 30 ildən artıq keçibdi. Harada əski yanırsa, yun yanırsa, pambıq yanırsa, həmən qoxu gəlir burnuma, həmən gün gəlib durur gözümün qabağında.  Darvazadan boylananda gördüm, ev elə bir yağ boçqasıdır. Nə qədər çalışdım, yeriyə bilmədim. Yanımda yoldaşlar vardı, qoluma girdilər, oturtdular məni. Həqiqətən, çətin bir an oldu. Ondan çox-çox çətin vəziyyətlər yaşadım orduda. Orduda elə dostlar itirmişəm, elə yoldaş itirmişəm ki, ev yox ee, milyardlar o uşaqların dırnağı eləməzdi... Sadəcə olaraq, bax, o an heç vaxt yadımdan çıxmır və özümə bağışlamıram ki, mən bu evi nətər qoydum getdim ki, atam bunu zülümlə tikmişdi. Bunu bir dılğır erməni yandırdı.

Bir də, ermənilərin bəzi vəhşiliklərini gördüm. 95-96-cı illərdə gördüm, qəbiristanlıqlarda qəbirlərin baş tərəfini qazıb kəlləni çıxartmışdılar. Çox güman ki, qızıl diş axtarırdılar. Bu da mənə çox pis təsir eləmişdi.

-Növbəti sualım belədir: bilirik ki, sizin adınız, Səyyafdır, bu Xanı ləqəbi hardan yaranıb? Əgər mümkünsə məlumat verəsiniz.

-Onu bir neçə dəfə demişəm, mənim, həqiqətən,  məlahətli səsim olubdur. Uşaq vaxtı Ağdama Murad müəllimin yanında ikinci səs gedirdim. Bu mənim üçün ən gözəl və unudulmaz xatirələrdir. Qarabağdan-Ağdamdan çıxan əksər sənət adamlarının müəllimi Murad müəllim olubdur. Hə, yaxşı səsimə görə anam məni Xan Şuşinskiyə bənzətdiyi üçün mənə Xanı deyirdi. Ondan sonra kəndə bu ləqəb yayıldı. Doğrusu, özümün də xoşuma gəlirdi. Xan kimi oxumaq istəyirdim. Sonralar orduda tez- tez zümzümə eləyirdim. Ondan sonra hamının yaddaşında Xan kimi qaldım. Kim səsimi eşidirdi, deyirdi ki, bu kişi yaxşı oxuyur, bu oğlan yaxşı oxudu. Təsəvvür edirsiz, hospitalda yaralı yatıram. Səsi olan adam üçün çətindir. Özüm üçün zümzümə edirəm, yaralı əsgər yoldaşlarım, həkimlər gəlib deyirlər ki, bir ana seygahı oxu... Bir dəfə bir əməliyyatdayıq, beşinci gündür qayıtmalıyıq. Beşinci gün qayıdanda keçid alınmadı. Yolun yarısını qayıtdıq geriyə, Kosalar kəndinə girmiş bir erməni səhər tezdən heyvanı gətirib otarmağa. Səhər saat 11 olar. Biz dərin arxda gizlənmişik, başımızın üstündə heyvan otlayır. Mən də yanımdakı yoldaşla zarafat etmək istədim. Rəisimiz yatmışdı. Dedim ki, oxumaq istəyirəm, məndən asılı deyil, ilhamım gələndə tez oxumaq istəyirəm, indi də gəlibdir, odur ki, başlayıb zümzümə edəcəyəm. Yoldaş tez komandiri oyatdı ki, qoyma, bu oxumaq istəyir, yerimizi biləcəklər. O da yuxudan durdu, üzümə baxdı, sonra dedi ki, istəyir, qoy oxusun...

İndi səsim bir az korlanıb. Daha çox ona görə ki, güllə ağzımdan girib, qulağımın yanından çıxıbdır.

-Bu necə olmuşdu? Dəfələrlə yaralanmısınız, necə olub, əgər mümkünsə, bizə danışın.

-Biz kəşfiyyatda olanda erməni Qaradağlı kəndinə basqına keçmişdi. 94-cü ilin aprel ayı idi. Nizami ordu təzə qurulurdu. Geri qayıtdıq və orduya kömək üçün təmas xəttinə getdik.

Kökəltmə məntəqəsi tərəfdə böyük evlər var idi. Çatanda gördük ki,ermənilər artıq evlərə giribdir. Biz açıq döyüşə girməməli idik. Amma bu müharibədir və hər şey həmişə sən istidiyin kimi olmur. Başladım ermənilərə çığırmağa ki, “Bilirəm, sizin çoxunuz qarabağlısınız. Azərbaycan bura çoxlu əfqan döyüşçü gətiribdir, sizi qəsdən irəli buraxıblar ki, mühasirəyə alıb qırsınlar”. Başqa  variantım yox idi. Biz 15-20 nəfər idik. Arxada isə Qaradağlı camaatı qaçmamışdı. Mən körpə uşaqlarımızı  gördüm. And olsun Allaha... Qorxurdum ki, kəndi əsir götürələr, ona görə erməniləri aldatmağa çalışırdım. Bu körpələr qalacaqdı ayaq altında. Yenidən başladım ermənilərə ki, "mən bilirəm, sizin çoxunuz qarabağlısınız, mənim sizə yazığım gəlir, mən də qarabağlıyam, qayıdın, qaçın burdan, sizə pusqu qurublar, bura əfqanlar gətiriblər, sizi mühasirəyə salıb qıracaqlar." Guya bunlara canım yanırdı. Sonra daha dözəmmədim, onlara tərəf başladım güllə atdım, söyüş elədim. Çox həyəcanlıydım. Mülki adamların əsir düşməsi qorxusu məni dəli etmişdi. Özümü idarə eləyə bilmirdim. Müharibə çətin şeydir. O qədər müharibədən danışan var ki, elə bil film danışır, amma müharibə çətindi. Mən orda şəxsən özümü idarə eləyə bilmədim. Həm çox həyəcanlandım, həm çox əsəbləşmişdim. Bir erməni mənim ağzımdan atdı. Məndən bir az arxada rəhmətlik Şamil idi, Şamildən də arxada Sultanlı kəndindən olan Sübhan var, o idi. Güllə ağzımdan girib qulağımın yanından çıxdı. Bircə o yadımdadır ki, əlimi tutdum boynuma, yerimdə başladım fırlanmağa. Rəhmətlik Şamil özünü çatdırdı. Başımı qoydu dizinin üstünə. Gözüm gedirdi, qan aparırdı. Başımı qaldırdım, bir kəlmə rəhmətliyə dedim ki, Şamil, sabah bacımın toyudur, ölsəm, məni üç gündən sonra apararsan evə, qoy toyu eləsinlər.

Şamil məni Hacıməmməd kəndinə tərəf xeyli gətirdi. Yolda iki dəfə dedim ki, Şamil qoy məni yerə.Qoymadı. Üçüncüdə xeyli gəldik hardasa 500 metrə kimi, dedim ki, Şamil, deyəsən ,ölürəm, qoy məni yerə. Rəhmətlik yavaşca məni qoydu yerə. Qəfildən bizim olduğumuz yerə artileriya mərmisi düşdü. Şamil özünü atdı mənim üstümə, mənə tərəf gələn bütün qəlpələr doldu Şamilin bədəninə..... Yaxşı yadımdadır ki, döş hissəsinin bir tərəfindən qan güclü fışqırırdı, yıxılıb qaldı, özüm ölümcül idim, ona necə kömək edəydim. Sonra bizimkilər gəldi. Kim Şamilə kömək üçün yaxınlaşırdısa, deyidiri ki, Xanını həkimə çatıdırın, məni buraxın...

(gözləri dolur, danışa bilmir...)

…Bir maşın da gəldi, bizi qoydular maşına, hospitala kimi səsini eşitdim. Qan axını çox idi. Koridorda məni Zirəddin əməliyyat edirdi, amma ağlım başımda idi, gördüm ki, Şamili təkərli nasılkada gətirirlər. O tərəfdən bəri bir dəfə yerimdən dedim: -Şamil! Dillənmədi, lap yanıma çatanda bir də dedim, dillənmədi, üçüncüdə bərk qışqırmışam, ondan da özümdən getmişəm. Bir də o vaxt ayıldım ki, vertolyota mindirirlər məni. Şamilin qardaşı da burda məni yola salırdı. Dedim, Şamil necədir, dedilər ki, Şamilin ciddi bir şeyi yoxdur, Olsa, onu  da, göndərərdilər, sən ağırsan ki, səni göndərirlər. Sağalandan sonra eşitdim, rəhmətə gedib. Mən Şamillə birlikdə hər şeyimi itirmişəm. Dostumu, sirdaşımı, silahdaşımı, güvən yerimi...

(yenə gözləri dolur...)

Bir dəfə də Pusquya düşdük. Başımızı qaldırmağa imkan yox idi. Təsəvvür edin, güllə kürəyimdən girdi, üzr istəyirəm,yanımdan çıxdı... Orda komandirim-Zahid bəy Xızır İlyas kimi yetişdi və bizi pusqudan çıxardı... 2016-cı ildə istekamçı, rəhmətlik Toğrul Məmmədov şəhid olan gecə, çox çətinlik çəkdik. Erməni snayperlə mənim qolumu qırdı. Bir güllə də bədənimə dəydi. Amma Allah saxlayanda bəndə heç kimdir. Bronijilet məni ölümdən xilas elədi...

-Sizin çox silahdaşınız olub, Allah şəhid olanlara, rəhmət eləsin. Qazilərə də can sağlığı versin. Raquf Orucovu necə xatırlayırsınız?

-Biz böyük bir kişini, komandiri, oğulu itirdik... İndiki kimi yadımdadır. Köhnə hərbi hissə komandiri bizi tanış elədi... Sonra mənə dedi ki, Xanı, bütün tədbirlərdə səni kürəyimin arxasında görmək istəyirəm. Düzü, utandım, fikirləşdim ki, deyəcəklər ki, Xanı hərbi hissə komndirinə yaltaqlanır... Nəsə... Səhərisi özü məni yığdı ki, niyə gəlmədin? Məni özünə sığışdırmadın? Çox utandım. İndi hər dəfə onun televiziyada çıxışını görəndə öz-özümə deyirəm ki, kaş onun arxasında olaydım. Onu qoruya biləydim...

(gözləri dolur)

…Ondan sonra hər dəfə məni çağırırdı ki, Xanı gəl gedək... Bilirsən, hara gedirdik? Ancaq səngər, post... Hər dəfə postdan Ağdama həsrətlə baxırdı...Çox pis olurdum. Sonra öyrəndim ki, anası şəhid olubdur. Ağdama elə həsrət və nisgillə baxırdı ki, elə bil anasına baxırdı. Bölüklə birlikdə yığışmışdıq, yoldaşlar dedi ki, Raqub Orucov deyir ki, bir ana seygahı oxusun. Onda öyrəndim. Allah and olsun, o rütbəyə qalxmış insan olsa da, inan ki, hər kəsə eyni qayğı və tələbkarlıqla yanaşırdı... Əsgərlərə öz övladı kimi yanaşırdı. Həm də çox tələbkar idi. Bu adam mənimlə dost idi. Amma bizim bölüyə gələndə mənim kaptyorkamı yoxlayırdı. Mən də həmişə səliqəli saxlayırdım ki, fikirləşməsin ki, yaxınlığımızdan istifadə edirəm... Bir dəfə məni çağırdı ki, gəl qərargaha gedək. Elə qərargaha çatmışdım ki, bir gizir mənə yaxınlaşdı ki, bəs məzuniyyətə gedirəm, komadirdən xahiş elə, kağızımı imzalasın... Dedim ki, gedirəm otağına, məndən bir 5 dəqiqə sonra gəl... Getdim, qapını açan kimi rəhmətlik dedi ki, gəldin, Xanı? Gedək.

Bu zaman həmin gizir özünü çatdırdı. Raquf Orucov soruşdu ki, kimsən? Gizir özünü təqdim etdi.S onra gəlməyinin səbəbini soruşdu... Raquf  bildi ki, mən buna demişəm. Yoxsa giziri bura kimi buraxmazdılar. Mənə baxıb gülümsədi, dedi ki, yoldaş gizir, sənə bir sual verim, cavablasan, kağızını imzalayacam. Tağımındakı əsgərlərin adını və soyadını, ata adını de görüm.

Gizir yarsını dedi, həyəcandan, bu sualı gözləmədiyindən yarısını unutdu.
Rəhmətlik gördü ki, gizir özünü itirib, soruşdu ki, evlisən?
Gizir: Bəli,yoldaş,komandir, -dedi.
-Heç olmasa,qayınatanın adını bilirsənmi?
-Bəli, bəli yoldaş komandir-deyib gülümsədi, məni də gülmək tutdu, giziri də. Rəhmətlik özü də güldü və dedi ki, qaynatanın adını bilirsənsə, sənə ölüm yoxdur. Başın salamat olacaq.

Sənədi imzaladı, yola saldı. Bunu deməkdə məqsədim odur ki, Raqufun həm də yüksək dərəcədə yumor hissi var idi... Ruhu şad olsun, kaş Ağdamın azad olmasını görə biləydi....

-Nəhayət, Ağdamımız, doğma şəhərimiz azad olundu. Təbii ki, ora daxil olan ilk bölmələrdən biri də sizin bölmə idi....Kəşfiyyatçı kimi Ağdama dəfələrlə getmişdiniz. Amma işğalda olan zaman... Bu dəfə isə Azad Ağdama gedirdiniz, nə hislər keçirdiniz?

-Deməli, 20 noyabr 2020-ci il gecə saat 12-dən sonra Ağdama girməli olduq. Zahid müəllimin qrupu daxil oldu. Biz gözləyəsi olduq. Dayana bilmədim. Yoldaşlara dedim ki, mən getdim. Düz Əfətli postundan Ağdamın məscidinə kimi oxuya-oxuya getdim. 30 ildə qısaraq oxuduğum Qarabağ şikəstəsini gur səslə oxuyurdum. Mən fiziki olaraq tək gedirdim, amma hiss edirdim ki, mənimlə birgə neçə şəhid də Ağdama doğru gedir. Sevincdən, kədərdən gözlərim dolurdu. Amma başım dik, alnı açıq, oxuya-oxuya məscidə kimi getdim. Çıxdım məscidin qülləsinə, ordan da oxudum....Çox şükür bu günə, bu yolda çox canlar qurban verdik. Məqsədimizə nail olduq. Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin, ordumuzu, xalqımızı və Ali Baş Komandanımızı qorusun....

-Xanı əmi, sonda öz övladlarınızın timsalında  gənclərə nə arzulayırsınız? Övladlarınızın hərbçi olmasını, sizin yolunuzu getməyini istərdinizmi?

-Vətəni sevin, bu vətən bizə canını fəda edən şəhidlərimizin yadigari və əmanətidir...Vətəni sevmək kifayət etmir. Onu qorumaq və inkşaf etdirmək lazımdır. Bunun üçün gərək yaxşı təhsil alasan, öz işində peşəkar, vicdanlı və əqidəli kadr olasan. Vətənə təkcə silahla xidmət etmirlər. Bu gün dünyanı ağıl və elm idarə edir. Mən gənclərimizə ağıllı, elmli və əxlaqlı olmağı arzulayıram. Mənim bioloji olaraq 4 övladım var. Mənəvi olaraq isə bütün Azərbaycan gəncliyi mənim övladımdır. Qızım və oğlum  ali təhsil alırlar. Əgər onların istəyi və bacarığı olarsa, təbii ki,istəyərəm ki, hərbçi olsunlar. Ancaq Xanının oğlu və ya qızı olduqları üçün yox, bacarıqları varsa, qəbul edilsinlər. Mən bütün işlərə belə yanaşıram.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.02.2025)