“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

 

Liderliyin xüsusi qanunları hansılardır?

 

«Seminarların və kitabların köməyi ilə uzun illər liderlik öyrətdiyim yuz minlərlə insana və özündə liderlik keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək istəyən şəxs, sənə ithaf olunur. Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.

Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər.

 

Beləliklə, 21 qanundan növbətisi:

 

18.Qurban qanunu

«Lider sonradan irəli getmək üçün yeri gələndə yolundan çəkilməyi bacarmalıdır».

Qurbanvermə – liderliyin daimi əlamətidir. İstənilən inkişaf, istənilən nəticə bol itkilərin heçabına başa gəlir. Burada həm maddiyyatla, həm karyerayla, həm  ailəylə, həm imiclə, sosial vəziyyətlə bağlı qurbanlardan, itkilərlən söhbət gedir. Effektiv liderlər öz işlərini vacib saydıqları şeyə həsr etməkçün çox qurbanlar verirlər. Liderlik işində uğur qazanmaq daim dəyişikliklər, təkmilləşmələr tələb etdiyi kimi qurbanlar da tələb edir.

Lider nə qədər böyükdürsə, o, bir o qədər böyük qurbanlar verməlidir. Hətta bəşər tarixində öz ideyaları yolunda öz həyatlarını belə qurban verən liderlər də az deyil.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

 

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

“Mürşid” kəlməsi ərəb mənşəlidir, mənası- tərbiyəçi, müəllim deməkdir. Yəni insanı doğru yola, zəlalətdən hidayətə yönəldən şəxs deməkdir. Hər bir mürşidin də öz müridləri olur. “Mürid” sözü isə mürşidə bağlanaraq onun yolunu izləyən və təlimlərini öyrənən şəxsə verilən addır. Bu dəfə sizə bir mürşiddən- filosof, sosialoq Mail Yaqubdan söhbət açmaq istəyirəm. O, 1979-cu ilin iyun ayının 10-da Cəlilabad rayonunda dünyaya gəlib. Xəzər Universitetinin və Tehran Universitetinin məzunudur. 2011-ci ildə "Nitsşenin "Əxlaq geneologiyası" əsərinin təhlili və tənqidi" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsinə yüksəlib. 2009-cu ildə "Din fəlsəfəsi", 2012-ci ildə "Metafizika düşüncələri" kitabları Bakıda işıq üzü görüb. 2008-ci ildən Xəzər Universitetinin Fəlsəfə departamantində "Müasir Avropa fəlsəfəsi", "Əxlaq fəlsəfəsi", "Fəlsəfəyə giriş" və "Din fəlsəfəsi" fənnlərini tədris edir...

 

Deyir ki:- “Allaha inanıram. İnamımın əsaslandığı aspektə gəlincə, dini aspekti elmi-fəlsəfi aspektdən ayırmıram. Yəni, mənim üçün xurafat və mövhümatdan təcrid olunmuş, sağlam, fundamental zəkaya əsaslanan bir din var. Dediyim bu əsasları İslam dinində tapmaq olar. Həmin əsaslara söykənən din elmi-fəlsəfi aspektdən kənar deyil. Gəlin əvvəlcə “fəlsəfə nədir” və “filosof kimdir” suallarına geniş  aspeltdən yanaşaq və bu çətin suallara cavab axtaraq. Ancaq “fəlsəfə nədir” sualı “filosof kimdir” sualından daha çətindir. Beləliklə- “Fəlsəfə nədir?” Bu sahə çox genişdir. Hər zaman geniş sahələr tərifə çətin sığırlar. Çünki geniş geniş sahələrin aspekti çox olur. Tərifdə isə bütün aspektlər nəzərdə tutulmalıdır. Həmin sahənin də min aspekti varsa, sən o tərifdə min aspektin hamısını sıxışdırmağı bacarmalısan. “Tərif” isə adətən qısa və konkret olur. Məsələnin çətinliyi burdadır. Bir xarici müəllif əsər yazmışdı. Əsərin epiqrafında adətən müəlliflər əsəri  bir insana ithaf edirlər. Biri həyat yoldaşına, biri sevgilisinə, dostuna, anasına və s.. Həmin müəllif epiqrafında yazıb ki, mən bunu bütün dəyərli dostlarıma ithaf edirəm. Və o dəyərli dostların bir-bir adını çəkib. Bu isə, 52 səhifə yer tutub. İndi bu suala cavab olaraq deyim ki, bəzi sualların cavabı başqa sahələrdə araşdırılmır. Yəni, konkret olaraq fəlsəfəyə aid olur. Misal üçün, “var” niyə var?! Baxın, bir bina tikilir. Bina tikiləndə prinsipə uyğun olaraq otaqları boş olmalıdır. Daha sonra təmir edilir və ora mebellər, əşyalar  əlavə olunur. Bu əlavələrdən sonra yaşayış üçün uyğun olur. Ancaq “prinsip”ə uyğun olaraq, bina boş olmalıdır. Adətən prinsipə uyğun olan məsələlərə görə sual verilmir. Heç kim demir ki, bu otaq niyə boşdur, bu boşluğu burada kim yaradıb? Lakin otağa əşya qoyulanda da sual verirlər ki, bu əşyanı kim gətirib?. Baxın, burada sualın yeri var. Çünki onun gətirilib otağa qoyulması prinsipə uyğun deyil. Bildiyiniz kimi, indi böyük kainat var. Bu kainatda “var”lar var. Əslində, olmamalı idi axı. Kim gətirib qoyub bunları bura? Baxın, bu sualın cavabını fəlsəfədə axtarırlar. Aristotel deyib ki, ilk qüvvə burada var. Dində onun adını Allah qoyublar. Fəlsəfədən xəbəri olmayan şəxsin filosof olmasına gəlincə, bu mümkündür. Çünki filosof xarakterli insanlar var. Bu insanlar fitrən fəlsəfi suallar verirlər. Fəlsəfə fitrətdən gəlir. Bu cür insanlar filosof yox, fəlsəfi düşünən insanlar olur. Filosof o adama deyirlər ki, hansısa sistem yaratsın...”

 

Həm zərifliyi və həm də yaradıcı olması ilə seçilir. Çox tərbiyəli və diqqəti cəlb edən insandır. Onun intuitiv düşüncəlri əladır. Qayğıkeş və balanslı olması onun ətraf mühitlə ünsiyyətini çox asanlaşdırır. Yumşaq, tələskən və sakit bir təbiətə sahib olması isə onun əsas xüsusiyyətlərindəndir. Xəyal qurmağı sevir. İstədiyi şeyi əldə etməkdə israrlıdır. Hərəkətlərində çox diqqətlidir. Necə deyərlər, nə əməlindən, nə də dilindən kiminsə zərər çəkməsini xoşlamır. Götürdüyü öhdəliyə məsuliyyətlidir. Yorulmadan, o cümlədən də gecələr işləyə bilər. Dəyişikliklərdən və gözlənilməz situasiyalardan narahatdır. Sakit və dinc mühitlərə üstünlük verir...

 

“Psixologiyada “Halo effekti” deyilən bir termin var. Misal üçün biz bir yerə gedirik, orada çox adam görürük, biri bizə yaxınlaşır və görüşür, biz başlayırıq onunla münasibət qururuq, ola bilsin orada bu adamdan daha intellektli adam var, ancaq birinci qarşınıza bu şəxs çıxıb. On iki il bundan əvvəl Facebook-da bir status paylaşmışdım ki, bir neçə gündən sonra 34 yaşım tamam olacaq. Amma mən bəzi fəlsəfi-irfani ideyaları hələ təzə-təzə anlayıram. İndi o yazımdan 12 il keçir, mən yenə də o fikirdəyəm. Yenə düşünürəm ki təzə-təzə anlayıram.”- söyləyir.

 

Son dərəcə cəlbedici, ləyaqətli və xarizmatikdir. Təbii olan hər şeyə meyllidir. Təbii gözəllikdən zövq alır. Dostluqda sadiqdir, bu davranışı ilə onu ətrafdakılara bariz nümunə kimi göstərmək olar. Çox nəzkətlidir, hətta duyğularından istifadə edən insanlara, ona problem yaradanlara qarşı da yumşaq və mehriban davranır. İstər iş həyatında, istərsə də maliyyə ilə bağlı hər hansı bir sahədə hər şeydə ən yaxşısını etməyə meyllidir. Bir sözlə, o xeyirxah, yaradıcı, anlayışlı, intuitiv, səxavətli, romantik, səmimi və həssas insandır. Sirli, mistik hadisələrlə maraqlanmağı xoşlayır...

 

Deyir ki:- “Ədalət ağılı sevindirən müjdəçidir. Bunu bir düstur ilə izah edirəm. Müasir psixologiyada “Arousal” bir vəziyyət var. İnsan sıxıntılı, əsəbi, yuxulu, ac, stressli olan zaman məntiqlə düşünə bilmir. Mən deyirəm ki, “Arousal” vəziyyətin biri də ədalətsizlikdir. Ədalətsizlik olan atfosmerdə ağıl özünü itirir. Ədalətsiz adamın atmosferi ağıla ziddir. ədalət gələndə ağıl sevinir. Burada Həzrət Əliyə istinad edirəm, Həzrət Əlinin Malik Əştərə yazdığı məktubda deyirlir ki, insanlarla danışanda onlara üz tutub demə ki, mən sizin başçınızam, tabe olmalısınız. Əgər görsən ki, təkəbbürlüsən, onda Allahın səltənətini yadına sal. Yəni o da başçıdır, sən də başçısan. Beləliklə özünü müalicə et, bunu etsən, itmiş ağlın yerinə gələcək...”

 

Düşüncə və intellektual fəaliyyətlərdə çox aktivdir. Onun fəlsəfəsi ətrafdakı dünyanı dərk etməyə və hər zaman yeni biliklər qazanmağa yönəlib. Onun üçün hər bir təcrübə, hər bir fikir və hər bir fərd öyrəniləsi bir mövzudur. O, həyatın müxtəlif tərəflərini təhlil edərək, öz dünyagörüşünü formalaşdırmağa çalışır. Odur ki, tez-tez həyatın mənası, insan münasibətləri və sosial ədalət kimi mövzularda düşünür və bu mövzular ətrafında dərin mülahizələr yürütməyi bacarır. Onun həyat fəlsəfəsi hər zaman dəyişkən və inkişafda olan bir prosesdir, çünki o, hər yeni təcrübədən dərs çıxarmağa və öyrəndiklərini həyatına tətbiq etməyə səy göstərir...

 

“Əgər desəm ki, bir müsəlman olaraq danışıram və qeyri-müsəlmanların hamısını təhqir edirəm, əlbəttə ki, burada mən haqsız olaram. Orada haqsız olaram ki, orada dialoq və polemika üçün zəmin yoxdur. Burada məsələnin ümumbəşəri ağıla transfer etmək metodu var. Amerika filosofu Con Dyui deyir ki, insanın yeməyə ehtiyacı olduğu kimi mühüm adam hesab edilməyə də ehtiyacı var. Münasibətlərdə qarşı tərəfə dəyər verməsəniz, o polemika baş tutmayacaq. Deyə bilərəm ki, peyğəmbərimiz belə buyurub, çinli də deyə bilər ki, Konfutsi belə buyurub. Burada heç bir toqquşma yoxdur. Mən Nitşeyə də istinad edirəm, peyğəmbərimizə də, Həzrət Əliyə də. Sadəcə fərq budur ki, Azərbaycan insanı öyrəşməyib bir fəlsəfə müəlliminin tez-tez Qurana, Həzrət Əliyə istinad etməsinə. Əvvəl Nitşe vardı, Tolstoy, Huqo vardı, indi Həzrət Əlini də gətirmişəm bu saraya. Bu metod çox vacibdir, biz dini ehkamçılıqdan çıxarmalıyıq.”- söyləyir.

 

Tanınan xüsusiyyətlərindən biri də onun çoxşaxəli olması və maraq dairəsinin genişliyidir. O, bir mövzuya maraq göstərdiyi zaman, bütün diqqətini ona verir, lakin tez bir zamanda başqa bir maraqlı mövzuya da keçə bilir. Bu dəyişkənlik bəzən onu qeyri-sabit və qərarsız göstərə bilər, lakin əslində bu, onun zəkasının nə qədər geniş olduğunu göstərir...

 

Deyir ki:- “Mən elə düşünürəm ki, bəzən əsas missiya yaddan çıxır. Dinin əsas mahiyyəti qalır bir kənarda məzhəblər, firqələr ortaya çıxır. Nədir əsas mahiyyət? Əsas mahiyyət mətnə istinad ediləndə başa düşülür. Məsələn, mən elə şirkət rəhbərləri tanıyıram ki, çox səmimi və təvazökardırlar və işçilər də o qədər sevirlər ki, o rəhbəri. Bu cür rəftar edir və hamı sevir, bu da bir növ dindir. Məsələn, dünyanın ən müasir ölkəsi olsun, texnologiya yüksək səviyyədə olsun, hər şey yüksək səviyyədə, heç bir problemi yoxdur, indi burada dinin funksiyası nə ola bilər? Dinin funksiyası o vaxt məlum olur ki, dinin dediyi ideyaları sıralayaq və sonra müasir cəmiyyətə gətirək, görək problemlərinə dərman ola bilirmi? O zaman görəcəyik ki, din bizə lazımdır, yoxsa yox. Əlbəttə ki, lazımdır, vacibdir və dinin irfani tərəfləri çox mühümdür. İslamın özündə də bu zəngindir. Mənim müşahidələrimə görə, sadəcə bəzi din təqdimatçılarının böyük problemi var. İnsan özü kobuddursa, o, Allahı insanlara sevdirməyi bacarmayacaq...”

 

Ünsiyyət qurmağı və məlumat mübadiləsi aparmağı xoşlayır. Odur ki, sosial çevrəsi çox genişdir. Məntiqli, analiz edən və düzgün qərar verən insandır. Sürətli düşünmə qabiliyyəti var və problemləri kreativ, gözlənilməz yollarla həll etməyi bacarır. Hər cür şəraitə və vəziyyətə tez uyğunlaşa bilir. O, münasibətlərdə də maraqlı və dinamikdir. Onun üçün intellektual uyğunluq və ortaq maraqlar münasibətlərin vacib tərkib hissəsidir...

 

“Sadə bir müəlliməm, içimdə bir enerji, istək var, dayanmadan mütaliə edib öz üzərimdə çalışıram. Dəvət edirlər, gedirəm, auditoriyalarda, verilişlərdə danışıram. Sonra bir mərkəzimiz var, akademiyada paylaşırlar. Və beləcə çoxlu mesajlar alıram. Mən tənqidə açıq adamam, çünki tənqid inkişafa aparır. İstəyirəm ki, yaxşı bir cəmiyyət formalaşdıraq. Arzulayıram ki, Azərbaycan gözəl cəmiyyətə dönsün, mənəvi, maddi problemləri azalsın. Bunun üçün də öz dairəmdə bacardığım qədər çalışıram...”- söyləyir.

 

Xülasə, haqqında söhbət açdığım pedaqoq, filosof, sosialoq Mail Yaqub, bu gün mənəvi dəyərlərin arxa plana keçdiyi bir dövrdə, cəmiyyəti düzgün istiqamətə yönəltmək uğrunda yorulmadan çalışan ziyalılarımızdandır. Ona MÜRŞİD də demək olar...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Xiyavda yaşayan Səhər Xiyavlıdır.

 

Səhər Xiyavlı

Xiyav

 

 

YALQIZLIQ KAFESİ

 

Ax... Nə təmtəraqlı dünyam var mənim,

Dinc bir kafedəyəm qaynayır çayım.

Yalqızlıq dünyamın padişahıyam,

Bəsimdir dünyadan bu şirin payım.

 

Min əlli ələyir qar dışarıda,

Pəncərəm yaş tökür, ağlayır sıcaq.

Közərir odunlar şominə içrə,

Nə gözəl, nə şirin yanır bu ocaq?

 

Çay töküb gətirrəm nabatlı bir çay,

Oturram masanın çarpayısında.

Həsrətim ürəkdə, yalnız masanın,

Kaş ki oturaydın sən o tayında.

 

Deyəydik, güləydik, qar-soyuq nədir?

Əllərin əlimi sığallasaydı.

Sənsizlik zəhərdir, zəhərdir yaşam,

Gözlərin gözümlə bir ağlasaydı.

 

Gedibsən, yalqızlıq kafesindəyəm,

Tənhalıq dünyamın padişahıyam.

Sanki qar-yağışlar içimdə yağır,

Bütün hicranların nisgil ahıyam.

 

Yox, mənə şirinlik day gərək deyil,

Nabatsız çayımı sənsiz içirəm.

Gül əkdik doyunca sevgi bağında,

Nədəndir bu gün mən, tikan biçirəm?!

 

Gedibsən, heç kimlə dolmayır yerin,

Dövrəmi adamlar alsa da belə.

Sən yoxsan dünyada, qəribəm gülüm,

Milyonlar adamlar olsa da belə.

 

Diskinib ansızın gəlib özümə,

Görürəm nə çay var, nə kafe, masa!

Yadımdan çıxıbdır, sobam da yanmır,

Yoxluğun qəmində batmışam yasa...

 

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Sumqayıt Dövlər Dram Teatrının gözəl bir ənənəsi var. Burada hər gələn yeni nəsil köhnə nəsilə sayğı ilə yanaşır, yerli korifeyləri sayğı ilə anırlar. Tetarda adı unudulmayanlar sırasında Vaqif Əliyev də vardır. Bu gün mərhum aktyorun anadan olmasının 85-ci ildönümüdür...

 

Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Vaqif Əliyev 31 iyul 1940-cı ildə Bakıda anadan olub. 199 saylı orta məktəbdə təhsil alıb. 1958-ci ildə Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında əmək fəaliyyətinə başlayıb, əvvəlcə kütləvi səhnələrdə, sonra epizodik rollarda səhnəyə çıxıb.

1962-ci ildə M. Ə. Əliyev adına Teatr institutuna daxil olub.

Oradan əsgərliyə xidmətə çağırılıb, sonra təhsilini davam etdirib. 1968-ci ildə təyinatla Sumqayıt Dövlət Dram Teatrına göndərilən Vaqif Əliyev 33 il burada fasiləsiz aktyor kimi çalışaraq 100 — dən artıq tamaşada müxtəlif obrazlar yaradıb. 1990-cı ildə ona "Əməkdar artist" fəxri adı verilib.

2000-ci ildən Bakı Bələdiyyə Teatrında çalışan Əməkdar artist N. Nərimanovun "Nadir şah"əsərində – Kəndli, C. Cabbarlının "Dönüş"ündə- Şövqi- Sapand, C. Məmmədquluzadənin "Ölülər"ində Məşədi Oruc, Ə. Nesinin "Tənha qadınlar"ında- Qazabaxan, A. Babayevin "Oğul"unda- Qəzənfər, A. Məmmədovun "Dəli Domrul"unda-Ata, N. Hikmətin "Damokl qılıncı"nda- Kar, R. İçərişəhərlinin "Vətənə igidlər gərəkdir"ndə- Seyidağa, S. Rəşidinin "Mənim Ərdəbilim"ndə- Əmir, Ə. Əliyevin "Cırtdan, Məlikməmməd və üç gözəl"ndə Dədə Qorqud, "Unutqanlıq qorxunc bəladır"nda- Rus Zabiti, A. Qurbaninin "Türk sancağı"nda- Ağsaqqal, H. Cavidin "İblis"ində- Xaxam rollarını məharətlə yaradıb və tamaşaçıların hüsni-rəğbətini qazanıb.

Sənətkarın gərgin əməyi 2002-ci ildə dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib və ona "Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti" fəxri adı verilib. 13 avqust 2021-ci ildə 81 yaşında ürək xəstəliyindən vəfat edib.

 

Filmoqrafiya

1. Ağ atlı oğlan

2. Yük

3. Biz qayıdacağıq

4. Sovqat

 

Allah rəhmət eləsin!

Amin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Qoşqar Qaraçaylının şeirləri təqdim edilir. 

Bəyənəcəyinizə əminik.

 

 

***

Hansı küçədəsən, hansı tindəsən,

Hansı ürəkdəki yaralardasan?

Bir yerdə tutmursan qərar, yenə də,

Xəyalım, sən indi haralardasan?..

 

Aşdığım o qarlı dağlar dururmu,

Keçdiyim çiçəkli bağlar necədi?

Hər zaman qəlbimdə əziz tutduğum,

O şirin, o gözəl çağlar necədi?

 

Necədi ilk dəfə keçdiyim qapı,

İlk dəfə qaldığım evdə kim qalır?

Kimsəsiz, qərib bir yalqız səfilmi,

Şairmi, rəssammı, ya həkim qalır?

 

Mənsiz qalan şəhər mənli günlərin,

Çəkirmi həsrətin, yenə danış bir...

O polis xanımın mavi gözləri,

Sanırmı könlümü yenə müqəssir...

 

Sanırmı yenə də hərdən gecələr,

Sərxoş küçələri gəzən o mənəm...

Naməlum nömrədən telefonuna,

Sevgi mesajları yazan o mənəm...

 

Yenə izləyirmi axşamlar görən

Günəşin dənizdə batmasını heç?..

Körpə qayıqların baş-başa verib,

Sahil sularında yatmasını heç?..

 

Admiral kafesi gəlsəm bir axşam,

Ayaq səslərimdən duyarmı məni...

Ofisiant xanımlar rəqs etməmiş,

Kafedən çıxmağa qoyarmı məni...

 

Bilmirəm, Rivera parkında indi,

Yerim görünürmü əvvəlki kimi...

O şeir yazdığım tənha oturacaq,

Görsə tanıyarmı uzaqdan məni...

 

O qədər hisslər var yazmaqla bitməz,

O qədər sözlər var şeirə sığmaz...

Nə qədər yaddaşım dəyişsə belə,

O günlər heç zaman yadımdan çıxmaz...

 

Çəkir ürəyimi özünə sarı,

O yerlər ruhumu oxşayır hələ...

Təsəvvür etməzdim qərib bir yerə,

Öyrəşə taleyim, öyrəşə belə...

 

Sən məni unutma, unutma heç vaxt,

Hara getsən belə, hərdən qayıt gəl...

Arxanca bir cüt göz baxacaq sənin,

Səni gözləyəcək hamıdan əvvəl...

 

Bilmirəm, sən indi haralardasan...

Məndən salam söylə mənsiz yerlərə...

Ömrümün ən qaynar vaxtları keçən,

O xoşbəxt, qayğısız, qəmsiz yerlərə...

 

Nə vaxt qayıdacam bilmirəm bir də,

Xəyalım, unutma sən bu yolları...

Sənə arxayınam, sənə, həmişə,

Tək qoyma ruhumu, tək qoyma barı...

 

 

***

Bir gün eşitsən, ölmüşəm,

Məni necə ağlayarsan?

Səhər, ya gün əyiləndə,

Yoxsa gecə ağlayarsan?

 

Hansı köşəyə çəkilib,

Göz yaşında üzəcəksən...

Öz-özündən inciyəcək, -

Öz-özündən küsəcəksən...

 

Hansı şeirimi ürəyin,

Oxuyacaq bir qu kimi...

Məndən necə ayrılacaq,

Gözlərin de yuxu kimi?..

 

Mənlə keçən küçələrdən,

Mənsiz necə keçəcəksən...

Ya evini satıb başqa, -

Bir ünvana köçəcəksən?..

 

Quruyacaq dodağında

Hansı əhdim, hansı andım...

Hansı səmtə gedəcəksən,

Söylə məndən addım-addım?..

 

Təsəllin nə olacaqdır,

Həzin yağış, sərin mehmi...

Bağçandakı gül-çiçəyin,

Yanağına qonan şehmi?..

 

Məni sənə xatırladan,

Günəşmi, aymı olacaq...

Qarlı dağlarmı, dənizmi,

Çeşməmi, çaymı olacaq?..

 

Bir gün eşitsən ölmüşəm,

Məni gəzmə, qəlbi şüşəm...

Düşün, gizlənpaç oynadıq,

Mən ömürlük gizlənmişəm...

 

 

***

İllər sonra yenə gəldim,

Qayıtmışam, qaldığım ev...

Arzulara sarıldığım,

Xəyallara daldığım ev...

 

Sən mənim neçə şeirimin

Yazıldığı ünvansan...

Ürəyimin ümidlərə,

Qısıldığı ünvansan...

 

Kasıb-kasıb günlərimin,

Qoxusu qalıbdı səndə...

Gözlərimin getmədiyi,

Yuxusu qalıbdı səndə...

 

Neçə acı həqiqətin

Şirin yalanın olmuşam...

Görürsənmi yenə səni,

Yada salanın olmuşam...

 

Bir gözümdə min-bir sual,

Birində cavab gəlmişəm...

Bir çiynimdə bir az günah,

Birində savab gəlmişəm...

 

Qayıtmışam yenə sənə

Nəfəs-nəfəs, addım-addım...

İllər sonra mənə ay ev,

Eh, nələri xatırlatdın...

 

Yaşadığım o günləri

Yaşayıram ürəyimdə...

O günlərə qayıdıram,

Hər arzumda, diləyimdə...

 

Nə yaxşı ki, səndən keçib

Bir zamanlar ömür yolum...

Ləmpə kimi işaran o,

İşığına qurban olum...

 

Salam olsun min yol sənə...

Xəyallara daldığım ev...

Hər günümü sevə-sevə

Bir zamanlar qaldığım ev...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

 

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Poetik qiraətdə sizlərlə Qubada yaşayıb yaradan ustad şair Ramiz Qusarçaylıdır. Azərbaycanda vətəndaşlıq, vətənpərvərlik poeziyasının ən mükəmməl nümunələrini yaradan şair bu dəfə Şuşaya xitabən yazır:

 

Yırtıb çadır-çadır şəhərcikləri

Abır şəhərinə qayıdır Şuşa,

Öpüb gözlərindən Xarı bülbülün

Cıdır şəhərinə qayıdır Şuşa.

 

Xoş mütaliələr! 

 

 

Şuşalı Vətən

 

Ad Şuşa adıdı,

yol Şuşa yolu,

Gün Şuşa günüdü, 

il Şuşa ili,

Şuşanın içində Şuşa qurulur,

Şuşanın içində Şuşa tikilir.

 

Öpüb ulduzunu, öpüb ayını

Öpüb hər rəngini çəkir gözünə,-

Göyü, qırmızını, yaşılı Vətən.

Nə gözəl sayrışır Şuşada bayraq,

Nə gözəl səslənir Şuşalı Vətən!

 

Şuşanın içində Şuşa tikilir,

Şuşanın içində Şuşa qurulur,

Şuşanın içində Şuşa ucalır,

“Şuşa, sən azadsan” təntənəsində,

Birliyin güçündə Şuşa ucalır,

Xalqın Qarabağa qayıdışında,

Tarixi köçünda Şuşa ucalır, 

Yolboyu güllənən bağ yerlərində,

Əkində-biçində Şuşa ucalır,

Hər qaya, hər dağda Şuşa ucalır, 

Külli Qarabağda Şuşa ucalır.

 

Yırtıb çadır-çadır şəhərcikləri

Abır şəhərinə qayıdır Şuşa,

Öpüb gözlərindən Xarı bülbülün

Cıdır şəhərinə qayıdır Şuşa.

 

Süzüb Xankəndini Xan şəhərindən,

Dikəlir yerindən Pənahəli xan,

Silir Natəvanın göz yaşlarını,

Hayqırıb Vaqifin məqbərəsindən

Bir-bir salamlayır yurddaşlarını.

 

Silkinib içindən kükrəyir Şuşa,

Başlanır şəhərin yeni erası,

Yerinə qayıdır Üzeyir bəyin

Dağları oynadan uvertürası.

 

Min bəstə üstündə tikilir Şuşa,

Şikəstə üstündə tikilir Şuşa,

Yerinə qayıdır Bülbülün səsi

Yerinə qayıdır Xan zənguləsi,

Çahargah nərəsi,

Segah naləsi.

 

Çıxır azadlığa damlanan damlar,

Damlanan qapılar,

o ah yerləri,

Silinir üzündən günah yerləri,

Hasarlar yerinə qayıdır indi,

Yenidən qurulur gorgah yerləri,

Məzarlar yerinə qayıdır indi.

 

Alıb bir-birindən yurd halallığı

Yerinə qayıdır binə daşları,

Alıb bir-birindən dərd halallığı

Yerinə qayıdır sinə daşları...

 

Yerinə qayıdır çəmənin ətri,

Yerinə qayıdır meşənin ruhu,

Yerinə qayıdır Vətənin ətri,

Yerinə qayıdır Şuşanın ruhu.

 

***

Minillik yerindən qopub divarlar,

Kərpicin kərpiclə bağ yeri yoxdu.

Daş var sinəsində yüz dağ yeri var,

Öpməyə üzünün sağ yeri yoxdu...

 

Muzeydə, məsciddə, qalareyada,

Vəhşi əməlləri,

vandal izləri.

Burdan nə qəbilə,

nə tayfa keçib,

Burdan donuz keçib, 

hay donuzları...

 

Bu bağlar nə qədər zillət yaşayıb,-

Əyir budaqları quru heyvalar,

Quru budaqları ovudur külək, 

Boylanır yollara şikəst ağaclar, 

Alçalar qızarır qan damlası tək.

 

Bu yollar nə qədər heyrət yaşayıb,-

Yumulan gözlərin son baxışları,

Ağaran üzlərin qan naxışları,

Yaralı səsləri, 

ölüm səsləri,

İrəli səsləri, 

hücum səsləri,

Qələbə səsləri, 

zəfər səsləri, 

Cəngavər səsləri, 

hünər səsləri!

 

Hər daşın üstündə şəhid nəfəsi,

Hər daşın altında şəhid qanı var.

Şuşanın nəfəsi igid nəfəsi

Şuşanın ər şözü, 

hürr dastanı var.

 

Yenidən tikilib qurulur Şuşa,

Yenidən arınıb durulur Şuşa,

Qovuşur dalanlar, 

qovuşur tinlər.

Qovuşur məscidlər, 

kilsələr, 

dinlər.

Müqəddəs minarə, 

qocaman qüllə,

Xan evi, 

Çöl qala, 

Çuxur məhəllə,

Sadıqcanın evi, 

Nəvvabın evi,

Xan qızı bulağı, 

İsa bulağı,

Yenə güllü-güllü gülür Güllü bağ,

Muğam nəfəsli bağ, 

muğam dilli bağ,

Boylanır cənnətin təmas yerindən,

Namusun, qeyrətin xilas yerindən,

Xofun, xəyanətin iflas yerindən,

Dərdini özünə danışır indi.

Əli yalın Şuşa, silahsız Şuşa,

Qəlbi təmiz Şuşa, günahsız Şuşa,-

Şuşanı bazara çıxaranların

Qara bazarına Bazarbaşından

Baxıb acı-acı qımışır indi,

Dərdini özünə danışır indi...

 

***

Şuşa şəhər deyil,-

Azərbaycanın

Ürəyi içində sınan şüşəydi,

Bu nə oyunuydu başına gəldi 

Bu nə vahiməydi,

nə əndişəydi... 

 

Bir ocaq başına yığılır indi,

Yad əldə qovrulub alışan Şuşa.

Bağrının başından doğulur indi

Bağrı şan-şan Şuşa, 

pərişan Şuşa.

 

Göz yaşı içində qan çeşmələri,

dünəndə qaldı,

Bakıda vəzifə çəkişmələri

dünəndə qaldı,

 

Muzdlular, quldurlar, quduz köpəklər,

Arxalı düşmənin bic oyunları,

Kənar zümrələrin iç oyunları

dünəndə qaldı,

 

Sorğular,suallar dünəndə qaldı,

Gümanlar,xəyallar dünəndə qaldı,

 

Donan hıçqırıqlar, donan nalələr,

Gecənin bağrını yonan nalələr,

Ağrımız, acımız, göz yaşlarımız,

Yurdundan didərgin soydaşlarımız

dünəndə qaldı,

 

Vətən qarşısında günahlarımız,

Günaha açılan sabahlarımız,

dünəndə qaldı,

 

Kükrədi zirvələr,coşdu dərələr,

Dağları lərzəyə saldı nərələr,

Gözündə, könlündə Vətən sevgisi,

Hər igid alınmaz bir səngər oldu,

Vətən başdan-başa səfərbər oldu.

 

Getdi cəhənnəmə erməni mifi,

Qaldı gözlərində istək-kamları,

Uçdu başlarına səngər yerləri

Yeraltı, yerüstü istehkamları.

 

Əzazil erməni quldurlarının,

"Dağlarda toy" adlı əməliyyatı 

cəhənnəm oldu,

Məkrli niyyəti cəhənnəm oldu.

 

Bütün millətlərdən gec doğulan da,

Bütün millətlərə öc doğulan da,

“Toy”suz doğulan da,

bic doğulan da,

Türkə toy tutmağa “məclis” qururdu,-

“Məclisin” məramı Şuşa işğalı,

Şuşanın süqutu,

itirilməsi 

Başına oyunlar gətirilməsi…

cəhənnəm oldu.

 

"Dağlarda toy" adlı Şuşa döyüşü

“Dənizdən dənizə” hay xülyasının

İlkin təməliydi,

çin olmasıydı. 

Varıb Xankəndidən İrəvanacan,

Varıb Ağrıyacan,

varıb Vanacan,

Erməni mifinin yayılmasıydı,-

cəhənnəm oldu.

 

Qayadan sürüşən ulu daşlara

Sarılıb bayrağı öpdü oğullar,

Torpağın ətrini gözünə çəkib 

Şuşanı gözünə təpdi oğullar...

 

***

 

Gün Şuşa günüdü, 

yol Şuşa yolu,

Şuşanın içində Şuşa tikilir,

Şuşanın içində Şuşa doğulur,

Şuşanın içində Şuşa qurulur,

Şuşanın içində Şuşa böyüyür,

Şuşanın içində Şuşa ucalır,

“Şuşa, sən azadsan” təntənəsində,

Birliyin güçündə Şuşa ucalır,

Xalqın Qarabağa qayıdışında,

Tarixi köçünda Şuşa ucalır, 

Yolboyu güllənən bağ yerlərində,

Əkində-biçində Şuşa ucalır,

Hər qaya, hər dağda Şuşa ucalır, 

Külli Qarabağda Şuşa ucalır.

 

Öpüb ulduzunu, öpüb ayını

Öpüb hər rəngini çəkir gözünə,-

Göyü, qırmızını, yaşılı Vətən.

Nə gözəl sayrışır Şuşada bayraq,

Nə gözəl səslənir Şuşalı Vətən!

                                      İyul, 2022

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, AJB və AYB-nin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət"  portalının Cənub təmsilçisi

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı oxucularına "Qələm tutan incə əllər" layihəsindəCəlilabad ədəbi mühitinin xanım yazarlarını təqdim edir. Növbəti qələm sahibi yazıçı-şair Hicran Əhmədlidir.

 

Qısa təqdimat:

Hicran Nadir qızı Əhmədli (Hicran Əhmədli): 1982-ci ilin mart ayının 28-də Cəlilabad şəhərində dünyaya göz açıb. Sonradan valideynləri ilə birgə rayonun indiki Günəşli (keçmiş Pakrovka) kəndinə köçərək orada yaşayıb.

O, Cəlilabadın tanınmış ziyalıları və Dövlət məmurlarından sayılan mərhum Rəşid Əhmədovun nəvəsidir. 2000-ci ildə Əfilağa Həsənov adına Şəhriyar kənd 1 saylı tam orta məktəbini əla qiymətlərlə bitirib və təhsilini tibb bacısı kimi davam etdirib. 2003-cü ildə ailə həyatı quraraq paytaxt Bakı şəhərinə köçüb.

Doğma elimizin gənc xanım şairlərindən sayılan Hicran Əhmədlinin ədəbiyyat və poeziyaya böyük marağı məktəb illərindən etibarən başlamışdır. O, şeir və poeziyadan əlavə, həm də nəsr və hekayə sahəsində qələm əhlidir və indiyədək bir neçə hekayə müəllifi olmuşdur.

Son illərdə onda olan maraq və həvəs qəlbindən süzülərək coşub-çağlamış və beləliklə də onu şeir, poeziya və bədii ədəbiyyata möhkəm bağlamışdır.

Xanım şair əsasən vətənpərvərlik, sevgi, ağrılı və kədərli, həmçinin, uşaq mövzularında bir-birindən gözəl və mənalı şeirlər yazır. İndiyədək onun qələmi ilə yazılıb ərsəyə gəlmiş "Söz xəzinəsi", "Zəfər", "Şam işığı", "Qarabağ Azərbaycandır!" və "Zirvəyə gedən yollar" kimi şeirləri ölkənin ədəbi-bədii və elmi-publisistik məcmunələrində, habelə ədəbi-bədii jurnallardan sayılan "Xəzan" və "Azad qələm" kimi dərgilərdə işıq üzü görmüşdür. Məlumat üçün qeyd etmək lazımdır ki, 2023-cü ilin avqust və sentyabr aylarında tanınmış türk bəstəkarı Ərdoğan Tozoğlu tərəfindən Hicran xanımın "Hələ yaşa sən" və "Payız günləri" adlı şeirlərinə musiqi bəstələnmişdir. Bundan əlavə, bəstəkar Yaqut Almaz da, şair Hicran Əhmədlinin "Bir oğul böyütdü Səmayə ana" adlı şerinə musiqi bəstələyərək onu "101 mahnı" adlı kitabında təqdim etmişdir...

Hicranxanım 2025-ciildə "TuranYazarlarBirliyi"nə üzvolmuşdur. Onun şeirlərindənibarət "İtirdiklərim" adlı şeirtoplusuda 2025-ciildə nəfis şəkildə çapolunmuşdur. Ailəlidirvə 2 övladı var.

 

Bədiiədəbiyyatnümunəsii:

 

"Çiçəklidağlar"

 

Nə qədər gözəldir, dağların qarı,

Baxdıqca ürəkdə sözlər oxşayır.

Bəlkə də gözləyir, çiçəklər yarı,

Al-əlvan gözəllik gözlər oxşayır.

 

Çiçəyə bürünüb, zirvəli dağlar,

Sinəmdə bulaq tək sözlərim çağlar.

Sanki qonaq olub, dağlara bağlar,

Al-əlvan gözəllik gözlər oxşayır.

 

Təbiət yaraşıq veribdir sizə,

Bir nişan verin siz, mən düşüm izə,

Kaş mehman olasız, a dağlar bizə,

Al-əlvan gözəllik gözlər oxşayır.

 

Bənzəri var sanki bizim dağlara,

Bəhrəsi bol olan yaşıl bağlara,

Hicranı tək istək, sizə bağlar a,

Al-əlvan gözəllik gözlər oxşayır.

 

Son olaraq doğma elimizin şairi Hicran xanıma uzun, sağlam, mənalı-məsud ömür, yaradıcılıq sahəsində yeni-yeni nailiyyətlər arzulayıram!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu janr çətin janrdır, amma insanları hədsiz güldürən və əyləndirən janrdır həm də. Tanınmış parodiyaçı Həsən Cəbrayılov sovetlər dönəmində çox məşhur idi. Televiziya, konsert salonları onun çıxışlarını növbələyirdi.

Bu gün unudulmaz sənətkarın anım günüdür.

 

Həsən Cəbrayılov əslən Ərdəbil şəhərindən olsa da, 1949-cu ilin mayın 1-də İranın paytaxtı olan Tehran şəhərində dünyaya göz açıb. 1953-cü ildə ailəsi ilə birgə Bakıya köçüb. Bakı şəhəri 39 nömrəli tam orta məktəbini, Rabitə Texnikumunu və Azərbaycan Politexnik İnstitutunu (hazırda AzTU), Moskva Teatr İnstitutunun nəzdindəki estrada rejissorları fakültəsində 3 kursu bitirib.

1970-ci illərin əvvəlində Bakı Elektrik Maşınqayırma Zavodunda işləyib. 1977-ci ildən Azərbaycan Televiziyasının elektromexaniki, 1994-cü ildən ömrünün sonuna kimi Azərbaycan Televiziyasının videotekasında arxivarius kimi çalışıb. Verilişlərin bərpası ilə məşğul olub, arxivi əzbər bilirdi, fenomenal yaddaşa malik olub və günün istənilən anında tələb olunan materialı tapa bilib. 1970-ci illərin əvvəlindən çalışdığı zavodun bədii özfəaliyyət ansamblında müğənni, parodiyaçı və konfransye kimi çalışıb, Şərq xalqlarının populyar mahnı və təranələrini ifa edib.

O vaxtdan da özünəməxsus parodiya ustalığını geniş tamaşaçı kütləsinə təqdim edib. Azərbaycanda parodiya sənətini fundamental şəkildə ilk olaraq məhz Həsən Cəbrayılov başladıb. İlk dəfə böyük səhnəyə Moskvada 1980-ci ildə çıxıb. 100-ə yaxın dildə, 300-dən çox aktyor və müğənniləri parodiya etməyi bacarıb. Filmlərə və verilişlərə baxdıqca məşhur aktyor, müğənni və aparıcıların səsləri, ifa və danışıq tərzini mənimsəyib. Peşəkar yumorist və müğənni kimi hər dəfə tamaşaçıların qarşısına maraqlı proqramlar ilə çıxıb, onların sevgisini və alqışını qazanıb.

 

Beş kitabın və 300-dən çox məqalənin, müxtəlif səpkili şeirlərin də müəllifidir. Həsən Cəbrayılov 27 iyul 2019-cu ildə işdən evə qayıdarkən infarkt keçirib və təcili xəstəxanaya çatdırılaraq əməliyyat olunub. Özü də bilmədən daha əvvəl 4 dəfə mikroinfarkt keçiribmiş. 2019-ci il iyulun 31-də vəfat edib.

 

Mükafatları

Müxtəlif yarışmaların, o cümlədən Moskva "Beynəlxalq Tələbə baharı-80", İrəvan "Tələbə baharı-81", Kutaisi Ümumittifaq, Bakı Estrada Artistləri, Bolqarıstanın Qabrovo şəhərində keçirilən yumor yarışmasının, Tehran "I Dünya Yumor" və İstanbul festivallarının qalibi və çempionu olub. İki milli ədəbi və musiqi mükafatlarına layiq olunub.

Azərbaycan Respublikasında televiziya və radio sahəsində xidmətlərinə görə Prezident İlham Əliyev tərəfindən, 2016-cı il noyabrın 7-də, "Tərəqqi" medalı ilə təltif olunub.

Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı 3 gün ardıcıl Təranə Dəmirin 11 yeni şeirini  təqdim edir.

 

 

9.

 

Burda zaman dayanıb,

Bu nə sükutdu, Allah.

Gün  də  qaçıb  gizlənib,

Hər  yan  buluddu, Allah.

 

Sıra-sıra  məzarlar

Hərəsi  bir  biçimdə.

Dayanıb  yol  gözləyir

Hamı  daşın içində.

 

Burda  gəlib gedənlə

Ölülər  hesab çəkir.

Hərə  öz daşı altda

Görən  nə əzab  çəkir?

 

Hayana  boylanırsan

Ayrılıqdı, həsrətdi.

Məzar-məzar  qaranlıq,

Şəkil-şəkil  sərhəddi.

 

Hər  daş  yıxıla-dura

Keşik  çəkir  qəbrinə.

İlahi, bu daşların

Səbrinə bax, səbrinə.

 

 

10.

 

Ay əlləri qabarlı, 

Üst-başı bulaşıq qız.

Yanağını gün döyən,

Saçları  dolaşıq qız.

 

Bu şəhərin balaca,

Ac  sakini, gün aydın.

Bilirəm ağlamısan,

Gözündəki  nəm aydın.

 

Yıxılma, dizlərini

Daş qanadır, yer əzir.

Sənin ayaqların yox,

Baxışların  tələsir.

 

Deyirlər dilənçisən,

Öz adın nədi  bəs, qız?

Sevgisi  qəpik-quruş,

Xəyalları  şikəst qız.

 

İnanma  bu şəhərin,

İşığına, balaca. 

Burda  qaranlıq  düşür

Adamın  arxasınca.

 

Bu  şəhərin gecəsi,

Gündüzü  yalançıdı.

Açma  ovuclarını,

Göy  üzü  yalançıdı.

 

 

11.

 

Kimin  ömrüdü məndəki,

Alıb  köçdən yaşayıram.

Bir  nabələd  yolçu  təki

Qalıb köçdən yaşayıram.

 

Vurnuxuram  söz  içində,

Didərginəm döz  içində,

Qırılmışam   öz  içimdən,

Düşüb gücdən, yaşayıram.

 

Quruca  adam özümdə,

Ögeyəm, yadam  özümdə,

Yer  yoxdu  tutam  özümdən,

Tutub heçdən yaşayıram.

 

Bu  mənəmmi, mən deyiləm,

Həm gerçəyəm, həm deyiləm,

Neyləsə, küsən deyiləm,

Dərdi içdən yaşayıram.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(31.07.2025)