İlqar İsmayılzadə,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, «Həməşəra» mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, «Ədəbiyyat və incəsənət» portalının Cənub təmsilçisi

Cəlilabad şəhərinin Heydər Əliyev adına Seyrəngahında yerləşən "Göl Ailəvi Restoranı"nda "Həməşəra" Mətbu Orqanının təşkilatçılığı ilə Cəlilabad rayon Göytəpə şəhər şəhid Vasif Hüseynov adına 2 N-li ümumtəhsil tam orta məktəbnin direktoru, "Həməşəra" və "Nizami Gəncəvi" Fəxri Diplomları laureatı, ədəbiyyatçı, filoloq, ədəbi təhlilçi və tənqidçi, şair Şəhla xanım Rəvanın 65 illik yubileyi və ədəbi yaradıcılıq məclisi yüksək səviyyədə təşkil edildi.

Tədbir vətən uğrunda canını qurban vermiş əziz şəhidlərimizin və eləcə də Azərbaycan və Cəlilabad ədəbi mühitinin dünyasını dəyişmiş bütün qələm sahiblərinin xatirəsinə hörmət əlaməti olaraq bir dəqiqəlik sükutla başladı, ardınca Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirildi.

Tanınmış ziyalı pedaqoq və peşəkar bədii qiraətçi Adıgözəl Nuriyevin aparıcılığı ilə keçən gözəl və ədəbi-mənəvi tədbirdə rayonun sayılıb-seçilən ziyalıları, tanınmış elm, ədəbiyyat, jurnalistika və mədəniyyət adamları, Cəlilabad ədəbi mühitinin görkəmli nümayəndələri və xüsusilə də qələm tutan incə əllərdən ibarət xanım şair və yazarları iştirak etdilər.

Tədbirdə çıxış edən Cəlilabad rayonunun aydınları və tanınmış ziyalılarından: Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Cəlilabad filialının direktoru, aqrar elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Xudayar Sultanlı, "Əmək zərbəçisi" və "Əmək veteranı" Hacı Paşa Rüstəmov, tanınmış pedaqoq Dadaş Bayramov, rayonun elit-ziyalı xanımları və pedaqoqlarından olan Xatirə xanım Quliyeva, Yeni Azərbaycan Partiyası, Cəlilabad rayon təşkilatının sədr müavini Rafiq Ağayev, Cəlilabad şəhər Bələdiyyəsinin sədr müavini və Muğan Tarixçilər Birliyinin həmsədri Elçin Hüseynov və Şəhla xanımın qızı, eyni halda Göytəpə şəhər şəhid Vasif Hüseynov adına 2 N-li ümumtəhsil tam orta məktəbnin müəllimi Aydan Ələkbərli, həmçinin, Cəlilabad ədəbi mühitinin tanınmış simaları: Cəlilabad Rayon Ağsaqqallar Şurasının üzvü, ədəbiyyatşünas, şair Zülfi Vellidağ, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, el ağsaqqalı və ziyalı pedaqoq, şair Əfrahim Abbas, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, "Sözün işığı" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, Cəlilabad Rayon Veteranlar Təşkilatının sədri, Prezident təqaüdçüsü, şair, publisist Ədalət Salman, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, yazıçı, publisist Meyxoş Abdullah, el şairi və mahir bədii qiraətçi, "Həməşəra" Fəxri Diplomu laureatı şair Mikayıl İnçəçaylı, AYB-nin üzvü, "Həməşəra" Fəxri Diplomu laureatı, qəzəlxan, ümumrespublika teatrlar festivalının qalibi, şair-dramaturq İman Abdulla, yazıçı-şair və şəhid qardaşı Sakit Üçtəpəli, I Qarabağ Savaşının iştirakçısı, qazi, yazıçı, şair Qurban Əhməd, şair Azər Mirzə, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, "Həməşəra" mətbu orqanının təsisçisi və baş redaktoru, AJB və AYB-nin üzvü, "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının Cənub təmsilçisi, yazıçı, publisist İlqar İsmayılzadə, xüsusilə də Cəlilabad ədəbi mühitinin xanım nümayəndələri, "Həməşəra" Fəxri Diplomu laureatları: şair Gülcahan Əsgərova, AYB-nin üzvü, yazıçı, şair Ruhiyyə Abaszadə, şair Sevinc Şirvanlı və "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi"nin üzvü və Cəlilabad rayonu üzrə rəsmi təmsilçisi, "Həməşəra" Ədəbi Məclisinin yaradıcısı və rəhbəri, "Zərif kölgələr" ədəbi saytının idarə heyətinin üzvü, AYB və AJB-nin üzvü, şair, publisist Arzu Əyyarqızı ayrı-ayrılıqda çıxış edərək Şəhla xanımın malik olduğu mənəvi dəyərləri və yüksək şəxsiyyəti, vətənə və dövlətçiliyə bağlılığı, eyni halda ədəbiyyat sahəsində yarım əsrdən çox bir müddət ərzində səmərəli yaradıcılığından söz açdılar, yazıçı-publisit İlqar İsmayılzadənin rayonun xanım yazarlarının tanıtdırılması, xüsusilə də Şəhla xanım Rəvanın ədəbiyyat sahəsinə aid olan əsərlərinin işıq üzü görməsində rolunu yüksək qiymətləndirdilər. Bəzi çıxış edənlər isə Şəhla Rəvan poeziyasından müəyyən nümunələr qiraət edərək ona möhkəm can sağlığı və yeni-yeni uğurlar dilədilər.

Gözəl və səmimi aurada keçən ədəbi tədbirdə iştirakçılardan bir neçəsi tərəfindən Şəhla Rəvana xüsusi hədiyyələr təqdim edildi. Xüsusilə də Media Araşdırma Mərkəzi və Azərb.KİVİHİ tərəfindən Şəhla xanım Rəvan görkəmli Azərbaycan şairi Bəxtiyar Vahabzadə yaradıcılığının təbliğinə görə "Bəxtiyar Vahabzadə" Diplomu ilə, YAP Cəlilabad Rayon Təşkilarının sədri Mirsüleyman Mirzxaslı tərəfindən rayonun ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak etdiyinə görə Fəxri Fərmanla, Cəlilabad Rayon Veteranlar Təşkilatının sədri, şair, publisist Ədalət Salmanlı tərəfindən 65 illik yubileyi və gənc nəsilin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyələnməsində xitmətlərinə görə Fəxri Fərmanla, həmçinin, yazıçı, publisist İlqar İsmayılzadə tərəfindən ədəbiyyat sahəsində uğurları və xidmətlərinə görə "Nizami Gəncəvi" Fəxri Diplomu ilə təltif edildi. Eyni halda tədbir iştiraçılarına müəllif tərəfindən ədəbiyyat sahəsində işıq üzü görmüş "Yenə sənə dönəcəyəm", "Düşüncə dəryası", "Ədəbi təhlillər", "Həyat sevgisi" və "Poeziya zirvəsində" adlı nəfis kitabları hədiyyə verildi.

Tədbirdə son olaraq çıxış edən isə Şəhla Rəvanın özü oldu. O, qısa çıxışında tədbirə qatılmış ziyalı və dəyərli simalara, Cəlilabad ədəbi mühitinin xanım nümayəndələrinə, həmçinin, yazıçı-publisist İlqar İsmayılzadəyə səmimi minnətdarlığını bildirib, bu tədbirin onun həyatında silinməz və gözəl bir iz qoyduğunu bildirdi və onun yaradıcılığını qiymətləndirən hər kəsə minnətdar oldu. Bu gözəl və unudulmaz ədəbi tədbir xatirə şəkillərinin çəkilməsi ilə yekunlaşdı...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əlbət ki cəsarətli bir bəyanatdır - Alla Axmatovanın azərbaycanlı qarşılığı – Alla Axundova. Rus qadın poeziyasının zirvəsi olub Alla Axmatova. Dərin lirika, ruhi sarsıntılar, sevgi iztirabları, ayrılığa təşnə ürək – hamısı birləşib də müdhiş poeziya yaradıbdır. Elə rusdilli Azərbaycan qadın poeaziyasının parlaq nümayəndəsi olan - əlbət ki bu poeziyada sevimli şairəmiz Nigar Həsənzadənin dominantlığı da öz yerindədir – Alla Axundovanın da poeziyası üçün bunlar səciyyəvidir.

“Həsrət” şeirinə baxmayaqmı, baxaq.

HƏSRƏT

Yoxsan...

Qəribə işdir

Danışıram yenə mən

Əlim qələm də tutur,

Durub şeir yazıram

Səhər-səhər sənə mən.

Sən həm mənim kədərim,

Sən həm də şadlığımsan.

Sən mənim əsarətim,

Həm də azadlığımsan...

Yoxsan...

Qəribə işdir

Qəlbim, hissim, düşüncəm,

Axı, oyaqdır mənim

Necə nəfəs alıram -

Havam ki, yoxdur mənim?

Yoxsan...

Sən mənim üçün

Xoş arzularsan, demək,

Baharda qarsan, demək,

Qışda baharsan, demək.

Yoxsan...

sən mənim üçün

Daha çox varsan, demək.

Sevilənlər, sevənlər

Ayrılığın, həsrətin

Əlindən dad çəkdi, dad.

Eşq - həsrətin anası,

Həsrət - aşiqə ustad.

Ömrün boyu qaçmısan

Arxanca yüyürmüşəm.

Səndə imkansızlığı,

Uzaqlığı görmüşəm.

Həsrət öyrətdi mənə

Hardayam...

indi hardan

Hara gedəcəyəm mən.

Nəydim, indi nəyəm mən?

Həsrət öyrətdi, həsrət

Vaxtın hardan başlayıb,

Haraya vardığını.

Həsrət öyrətdi

mənlə

Başlayan bir həyatın

Səndə qurtardığını.

Həsrətinin gözüylə

Mən dünyaya baxanda,

Gecələr gündüz olur.

Həsrətinin zülməti

Gözlərimə nur verir,

İdrakıma göz olur.

Həsrətim başlananda

Başlanır bu cahana

Sonsuz heyrətim mənim.

İdrakımla yaşıddır

Eşqim, həsrətim mənim...

Böyük bir şair dünən

Vaxtın qısalığından

Dad çəkib "uzan!" - dedi,

Anın qısa ömrünü

O, uzatmaq istədi.

"Ey an, sən uzan" deyib

Vaxta böhtan yazdı o.

Əgər həsrət çəksəydi

Ana yalvarmazdı o.

Onda o bilərdi ki,

Həsrətin bircə anı

Bərabərdir illərə.

Bircə günlük ayrılıq

Neçə illik vüsaldan

Uzun olur yüz kərə.

Bircə günlük ayrılıq

Bir ömürlə tən olur;

Həsrət vaxtı uzadan,

Səbri gödəldən olur.

Həsrətin - məhək daşım,

Həsrətin - yol yoldaşım.

Yanır başım üstündə

O, ulduz tək, o, gün tək.

Mərdanədir, böyükdür

Həsrətin də özün tək...

Alla Axundova 27 oktyabr 1939-cu il oktyabr ayının 27-də Moskvada qulluqçu ailəsində anadan olub. 1964-cü ildə Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunu və 1967-ci ildə Ali rejissorluq və ssenaristlər kursunun ssenari bölməsini bitirib. 1957-ci ildən etibarən şeirlərini dövrün qəzet və jurnallarında nəşr etdirməyə başlayıb. A. Axundova "Ağ şəfəq", "Bazar günü bağçası", "Həvvanın sözü", "Təbiət mənzərələri", "Pillələr", "İstirahət bağı", "Üzün cizgiləri, beş povest" kimi şeir kitabları ilə yanaşı, qədim türk eposları ilə birlikdə ingilis, ərəb və gürcü dillərindən nümunələri rus dilinə peşəkarlıqla tərcümə edib, əsərləri bir çox dünya xalqlarının dillərində nəşr olunub.

Həmçinin Vaqif Səmədoğlu, Bəxtiyar Vahabzadə, Kamal Abdulla, Fikrət Xoca, İsa İsmayılzadə və digər Azərbaycan ədiblərinin əsərlərini rus dilinə çevirib. A. Axundovanın şeirləri ingilis, rumın, fransız, Azərbaycan, ərəb və yapon dillərinə tərcümə olunub. "Sirr. Sirr. Sirr" pyesi, "Çöhrənin ifadəsi" nəsr əsəri onun qələminin məhsuludur. Alla Axundova bir sıra qısametrajlı, eyni zamanda cizgi filmlərinin müəllifidir. "Şərikli çörək" onun ilk ekran işidir.

Tərcümələri

1. "Nəvazişli nəğmələr. Azərbaycan xalq poeziyasından." — M.: Uşaq ədəbiyyatı, 1967.

2. N. Bakozoda. "Gör necə də dəcəlsən!" / Tacik dilindən tərcümə edən Alla Axundova. — M.: Uşaq ədəbiyyatı, 1974.

3. "Şən bahar. Azərbaycan folklorundan." — M.: Uşaq ədəbiyyatı, 1975.

4. "Gül deyərəm, lalə deyərəm: Azərbaycan xalq mahnıları, bayatılar, saymacalar, təmsillər və tapmacalar." — Bakı: Gənclik, 1987

5. Qədim türklərin eposunu, ingilis, ərəb və gürcü şairlərinin şeirlərini tərcümə etmişdir. Türkdilli xalqların epos abidəsi "Kitabi-Dədə Qorqud" əsərini rus dilinə çevirib.

6. Hamlet İsaxanlı. "Kontrastlar" / Alla Axundovanın tərcüməsində şeirlər kitabı (Azərbaycan dilindən). — M.: İzograf, 2006.

Filmoqrafiya

1. Biz oynadığımız dəniz sahilində (1967)

2. Cırtdan (film, 1969)

3. Şərikli çörək (film, 1969)

4. Var olun, qızlar... (film, 1972)

5. Şahzadə-qara qızıl (film, 1974)

6. Alma almaya bənzər (film, 1975) (tammetrajlı bədii film)-ssenari müəllifi

7. Avtomobil, skripka və xallı it (1975)

8. Şir evdən getdi (film, 1977)

9. Bizi bağışlayın (film, 1979)

10. Uşaq və külək (film, 1982)

Mükafatları

1. Azərbaycanın SSR əməkdar incəsənət xadimi (1988)

2. Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1970)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Röya və Miri Yusif Xalq artisti adını alanda, yadımdadır ki, cəmiyyətdə çox adam buna ağız büzdü. Əlbət ki, Əlibaba Məmmədov, Zeynəb Xanlarova, Arif Babayev, Alim Qasımov kimi klassik xalq artistləri pleadasında repertuarına heç də birtərəfli yanaşılmayan belə gənclərin ucalmasına qısqanclıq böyük idi. Amma musiqnin bu yeni dalğasının nümayəndələri özlərini təsdiq edə bildilər, bir növ, “hər adam xalq artisti adını ala bilməz” sindromunu sındırmış oldular.

Mirbabayev Miryusif 27 oktyabr 1977-ci ildə Bakı şəhəri, Nizami rayonu, 8-ci kilometr qəsəbəsində anadan olub. Uşaqlıq illəri yaşadığı 8-ci kilometr qəsəbəsi ilə bağlıdır. Onun "Bakılı Sərçələr" mahnısı və ona çəkilmiş klip məhz həmin yerlə bağlı xatirələrinə həsr olunub.

Məktəb illərindən sonra ABŞ-a gedib. Burada bir çox işdə çalışıb. Özünün "karantin" adlandırdığı bu dövrdə yeni ruhda, yeni tərzdə mahnılar yazmağa başlayıb. Vaxt keçib və onun həyatı öz axarına düşməyə başlayıb. Ona Amerikada yaxın dostu Teymur Nuriyev dəstək olub. Artıq o, aradabir Bakıya gələ bilib.

Musiqi karyerasına 1996-cı ildə "Dəyirman" qrupunun tərkibində başlayıb. Dəyirman bir-birini öncədən tanıyan bir dostluq qrupu idi. Dəyirman qrupunun, daha sonra isə solo karyeraya başlayan Miri Yusifin prodüseri Emin Əfəndidir. Emin də Dəyirman qrupunun digər üzvləri kimi bu dostluq komandasının bir parçası idi. Emin Əfəndi və Miri Yusifin iş birliyi indiyə qədər davam edir.

Dəyirman — Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bir rep qrupu olub. Əvvəlcə qrup "GGG-ailəsi" adlandırılsa da, sonralar onun adı "Dəyirman"a dəyişdirilib. Azərbaycan tamaşaçıları bu qrupu müğənni Leyla ilə birlikdə "Sarı gəlin" mahnısına çəkdirdikləri klip ilə tanıyıb. Sonralar "Dəyirman" Azərbaycanın bəzi xalq və uşaq mahnılarını rep üslubunda remiks edib. Qrupun ən uğurlu mahnılarından biri "Ya Qarabağ, ya ölüm" sayılır.

"Məktub" mahnısı isə 2011-ci ilin avqust ayında kliplə bir yerdə internetdə yayımlananıb. Məhz buna görə də bu mahnı 2012-ci ildə Miri Yusifə "Fəxri Fərman" mükafatını qazandırıb.

Nailiyyətləri

1. İlin hit mahnısı – Səndən Olmaz

2. Fəxri Fərman – Məktub

3. İlin Kişi müğənnisi

4. İlin mahnısı – İki doğma insan

5. Azərbaycanın əməkdar artisti

6. Azərbaycanın xalq artisti

Konsertlər

Azərbaycanda

1. "Adınla Bağlı"

2. "Səndən Olmaz"

3. "Deja Vu"

4. "Nirvana"

5. "Miri Yusif & Nigar Jamal"

6. "Yaşıl Teatr"

7. "Ağ Qarğa"

Xaricdə

1. Kanada

2. "Я-Никто"

Turnelər

- Kanada

Videoqrafiya

1. Bir Siqaret        2010

2. Bura Bakıdır ft. PRoMete

3. Karma

4. Petrol (duet Aygün Kazımova)     

5. Qınama  

6. Mən Heç Kiməm

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan Respublikasının xalq artistləri Sabir Ələsgərov və Roza Cəlilova. Televiziyamızın bu iki diktoru birlikdə xəbərlər, musiqi, əyləncə proqramları aparırdılar, ümumxalq sevgisi qazanmışdılar. Respublikamızın hər bir guşəsində böyükdən kiçiyə hər kəs onları tanıyır, sevirdi. Təsəvvür edin, indi hansısa teleaparıcını bunca sevərlərmi? Əlbət ki yox.

Sabir Ələsgərov 27 oktyabr 1936-cı ildə Tbilisidə anadan olub. 1961-ci ildə Azərbaycan Pedaqoji Rus Dili və Ədəbiyyatı İnstitutunu bitirib. Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində fəaliyyətə başlayan Sabir Ələsgərov 1966–1972-ci illərdə radionun, 1972–1990-cı illərdə isə televiziyanın baş diktoru olub, 1990–2006-cı illərdə televiziyanın diktorlar şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb. "Xəbərlər" informasiya proqramının, "Səadət", "Günün nəbzi", "Səfa" kimi verilişlərin aparıcısı olub.

 Sabir Ələsgərov 20 noyabr 2020-ci ildə vəfat edib.

Mükafatları

1. "Azərbaycan Respublikasının xalq artisti" fəxri adı

2. "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dəmir qapı Dərbənd. Bir vaxtlar Böyük Azərbaycanımızın şimal qapısı olmuş bu diyara indi nə əlimiz yetər, nə ünümüz. Orada min illərdir yaradılan Azərbaycan mədəniyyətinə də aşkar sahiblənmək yasaqı vardır.

İndilərdəsə sizə orada doğulmuş bir məşhur azərbaycanlı barədə söhbət açmaq istəyirəm.

Bəstəkar Asəf Zeynallı 5 aprel 1909-cu ildə Dərbənddə doğulub. 7 yaşı olanda anası onu Dərbənd realnı məktəbinə qoyur. O, burda uşaq xorunda oxumağa başlayır, klarnet çalmağı öyrənir. Həmin illərdə Dərbənddəki nəfəsli orkestr yay axşamlarında şəhər parkında konsert verirdi. Asəf də hərdənbir orkestrin tərkibində klarnet çalmağa dəvət edilirdi.

Asəfin 11 yaşı olanda ailəsi Bakıya köçür. O, əvvəlcə hərbi məktəbin nəzdində nəfəsli orkestrdə truba çalmağı öyrənir, sonra Bakı Musiqi Texnikumunun truba, violonçel, fortepiano siniflərində təhsil alır. "Truba üçün pyes"ini 14 yaşında texnikumda özü ifa edir.

Asəf Zeynallı 1923–1926-cı illərdə Bakı musiqi texnikumunda, 1931-ci ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının bəstəkarlıq şöbəsində, Üzeyir Hacıbəyovun sinfini bitirib. 1929–1931 illərdə türk (Azərbaycan) fəhlə teatrında musiqi bölməsinin müdiri və Azərbaycan proletar musiqiçiləri birliyinin sədri işləyib. Tofiq Quliyev və Qara Qarayev bir müddət onun tələbələri olublar. Azərbaycan musiqi tarixində ilk romanslar Asəf Zeynallının adı ilə bağlıdır.

Cəmi 23 il ömür sürməsinə baxmayaraq milli musiqi sənətində silinməz iz qoyub. Milli romans, piano və simfonik musiqinin banisidir. Onun "Ölkəm", "Sərhədçi", "Çadra", "Sual", "Seyran" romansları milli vokal musiqimizin inciləridir. Piano üçün "Uşaq süitası" silsiləsi, "Çahargah" pyesi, violino və piano üçün "Muğamsayağı", 2 fuqa, simfonik orkestr üçün "Fraqmentlər", teatr tamaşalarına musiqi, xalq mahnıları işləmələrinin müəllifidir. Azərbaycan musiqi folklorunun toplanıb nota köçürülməsi və işlənməsi sahəsində böyük iş aparıb. "İbtidai not savadı" adlı dərslik tərtib edib

Asəf Zeynallı 27 oktyabr 1932-ci ildə yaradıcılığının inkişaf etdiyi bir dövrdə, yatalaq xəstəliyindən vəfat edib. Çəmbərəkənd qəbiristanlığında dəfn olunub, sonralar "Qurd Qapısı" qəbiristanlığına köçürülüb. Məzarının baxımsız vəziyyətdə olması bir neçə dəfə Azərbaycan mediasında gündəmə gəlib və tənqid edilib.

Musiqiçi Kövkəb Səfərəliyeva ilə nişanlı olub. Asəf Zeynallı vəfat etdikdən sonra Kövkəb xanım ondan sonra heç vaxt ailə həyatı qurmayıb.

Filmoqrafiya

1. Həyat romansı

2. Asəf

3. Bülbül və Asəf

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Tarixin səhifələrini vərəqlədik və rastımıza Xədicə Qayıbova ismi çıxdı. Ağır zamanda - 20-ci əsrin başlanğıcında musiqi mədəniyyətimizə, elmimizə töhfələr verən, repressiya qurbanı olan bu xanış barədə mütləq məlumatlanmaq lazımdır. Çünki tarix onu öyrəndikcə zənginləşir, öyrənmədikcə bəsitləşir.

Xədicə Qayıbova 24 may 1893-cü ildə ailəsinin altıncı uşağı olaraq Tbilisidə dünyaya gəlib. Atası torpaq idarəsində çalışan və Tbilisinin məşhur ruhanilərindən olan Osman bəy Müftizadə, anası isə XIX əsrdə burada məskunlaşan tatar əsilli Terequlovlar ailəsinə mənsub Züleyxa xanım olub. Atası qızına mükəmməl təhsil vermək arzusunda olub. Ona görə də bütün imkanlarından istifadə edərək onun Müqəddəs Nina Qızlar məktəbinə daxil olmasına nail olub. Xədicə xanım burada orta təhsillə yanaşı, eyni zamanda mükəmməl fortepiano təhsili də alıb.

1911-ci ildə Xədicə xanım "Qızıl xaç nişanı" ilə orta təhsilini başa vurub, eyni zamanda professor N. Nikolayevin fortepiano sinfində xüsusi kurs keçərək Qızıl haşiyəli diploma layiq görülüb. Xədicə xanım Sovet ordusunun Bakını işğal etməsindən sonra Azərbaycan SSR Xalq Təhsil Komissarlığında Şərq musiqisi şöbəsinə rəhbər təyin edilib.

 Musiqiçinin təşəbbüsü ilə "Qısamüddətli Şərq musiqi kursları" təşkil edilir, uşaq xoru yaradılır. Onun təşəbbüsü və birbaşa iştirakı ilə Azərbaycanlı qadınları üçün musiqi-dram studiyası yaradılıb. O illərdə qurulan Şərq konservatoriyasının banilərindən hesab olunan Xədicə xanım fortepianoda ifa etdiyi klassik muğam əsərləri ilə qısa zamanda şöhrət qazanıb.

Şərq və Avropa musiqisinin gözəl bilicisi kimi o, respublikanın mədəni həyatında fəal iştirak edir, Ü. Hacıbəyov, R. M. Qliyer (sovet bəstəkarı), Bülbül, H. Sarabski, M. L. Presman, L. Rudolf, L. Ab, Q. Primov kimi sənətkarlarla əlaqə saxlayıb, Azərbaycan musiqi folklorunun toplanmasında böyük rol oynayıb. 1927–1931-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının bəstəkarlıq fakültəsində təhsil alıb. 1933-cü ildə Xədicə xanım həbs edilib və əks-inqilabçılıqda ittiham olunub.

Ancaq lazımi qədər dəlil olmadığından 3 ay sonra sərbəst buraxılan Xədicə xanım çox keçmədən öz peşəkar fəaliyyətinə davam edib. 27 oktyabr 1938-ci ildə vəfat edib. Repressiya qurbanlarından biridir. Azərbaycan SSR Ali Məhkəməsi cinayət işləri üzrə Məhkəmə Kollegiyasının 14 fevral 1956-cı il qərarına əsasən Qayıbova Xədicə xanım Osman qızına bəraət verilib və fevralın 29-da qızı Alanquya bu haqda arayış təqdim edilib

2022-ci il dekabrın 17-də Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrında Stalin repressiyaları dövründə repressiyaya məruz qalmış siyasi məhbusların həyat yoldaşlarının, qızlarının eləcə də repressiyaya məruz qalan qadınların başına gələn hadisələr haqqında "Kod adı: "V. X. A."" və ya Kod adı "Vətən xainlərinin arvadları" tamaşasının premyerası olub.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.10.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Düzü, mən bu aktrisanı daha çox komedik aktrisa kimi tanıyıram. “Məhəllə” komediyasından sonra bu qənaətim daha da möhkəmlənibdir, izləyicini nitqi, mimikası, jesti ilə hər artist güldürə bilməz, onda isə bu alınır.

Dilarə Əliyeva 27 oktyabr 1972-ci ildə istedadlar şəhəri Sumqayıtda dünyaya göz açıb. 1994-cü ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət Universitetinin "Teatr kollektivinin rəhbəri" fakültəsini bitirib. 1996-cı ildən 2009-cu ilədək C. Cabbarlı adına İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrında aktrisa kimi çalışıb. Fəaliyyət göstərdiyi müddətdə müxtəlif janrlı tamaşalarda maraqlı rollar oynayıb.

Onun Xatirə (Hidayət, "Məhəbbət yaşayır hələ!"), Günay (Hidayət, "Durnalar qayıdanda"), Günay (M. Bayciyev, "Ər və arvad"), Henrietta (G. Mopassan, "Dərəbəylik"), Badam (V. Əliyev, "Madam-Badam"), Gəlin (Z. Yaqub, "Didərginlər"), Mişilin (M. Marinye, "Oğru"), Zərifə (G. Xuqayev, "Mənim qayınanam") kimi rolları tamaşaçılar tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb.

D. Əliyeva bir sıra televiziya filmlərində də çəkilib.

Televiziya ekranında yaratdığı Leyli (N. Gəncəvi, "Leyli və Məcnun"), Durna (V. Səmədoğlu, "Yumurta"), Xavər (M. Atəş, "Gəlinlər"), Sarıca (M. Süleymanlı, "Bəylik dərsi"), Məhəbbət (T. İmanov, "Məhəllə") kimi obrazlar aktrisanın yaradıcılıq yolunun uğurları sayıla bilər. Və qeyd etdiyim kimi, “Məhəllə” kinokomediyasında Bakılı oğlanlar və Bu şəhərdə komandaları ilə birgə uğurlu işi!

Dilarə Əliyeva ATV telekenalının populyar "Çal-çağır" proqramının aparıcısı olub. Bu proqram reytinq qazanıb və sevilibdir.

Hal-hazırda isə ARB telekanalında "Söhbət Var" proqramının aparıcısıdır.

16 oktyabr 2007-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafındakı xidmətlərinə görə "Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti" fəxri adına layiq görülüb.

Filmoqrafiya

1. Gəlinlər

2. Bəylik dərsi və ya keçmişdən gülməcələr...

3. Cavid ömrü

4. Məhəllə

5. Məhəllə 2 Moskvada

6. Mürafiə vəkillərinin hekayəti

7. Yumurta

8. Sirr

9. Sübhün səfiri

10. 3 bacı (rol: Səadət; özü)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.10.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Çağdaş udmurt mədəniyyətinin görkəmli nümayəndəsi, Xalq yazıçısı Vyaçeslav Ar-Serginin ötən il Azərbaycanda – “Avrasiya PRESS” Nəşriyyat Evində gün üzü görmüş “Sonuncu hərbi əmr” kitabı bugünlərdə ikinci dəfə nəşr olunub. “Sonuncu hərbi əmr” nəinki müəllifin, ümumən udmurt ədəbiyyatının Azərbaycanda, hətta Güney Qafqazda gün üzü görən ilk kitabı olma özəlliyi ilə seçilir.

Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi (DGTYB) ilə Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun (BAMF) ortaq işi olan “Sonuncu hərbi əmr”in layihə rəhbəri və redaktoru Beynəlxalq “Alaş” Ədəbiyyat mükafatı laureatı Əkbər Qoşalı, məsləhətçiləri – Milli Məclisin İctimai birliklər və dini qurumlar komitəsinin sədri Dr. Fazil Mustafa, Tatarıstanda yaşayan soydaşımız, tanınmış ictimai xadim İsmət Orucəliyev, rəyçiləri isə BAMF prezidenti Umud Rəhimoğlu, DGTYB başqanı İntiqam Yaşardır.

Udmurt yazıçısının hekayələrini ruscadan Azərbaycan dilinə DGTYB Məsləhət Şurasının üzvləri olan tanınmış ədiblər – Dos.Dr. Ruhəngiz Əliyeva (“Moqdos”, “Vəhşi ləpiri”), Prof.Dr. Rəsmiyyə Sabir (“Sonuncu hərbi əmr”), Dr. Həyat Şəmi (“Üç general”, “Nənəmin xatirəsinə”), yazıçı, türkoloq Şahnaz Kamal (“Padış itib”), tərcüməçi Talehə Əliyeva (“Toranlıqda yad qadın”), AYB Poeziya seksiyasının rəhbəri, şair-tərcüməçi İbrahim İlyaslı (“Göylər belə doluxsunub ağladı”), AYB üzvü, şair Şəfəq Sahibli (“Nit”), AYB üzvü, şair-publisist Şahməmməd Dağlaroğlu (“Şurdoşura gedən yol”) çevirib.

“Elm və Təhsil”də çıxan ikinci – təkmil nəşr Dr. Fazil Mustafanın “İkinci nəşrə önsöz”ü ilə başlayır. “Sonuncu hərbi əmr”ə həmçinin Umud Rəhimoğlunun “Birinci nəşrə önsöz”ü, Əkbər Qoşalı və filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Xəyalə Zərrabqızının qələmə aldığı “Kiçik əhvalatlar... Böyük həqiqətlər” adlı tanıtım yazısıda daxil edilib. – Önsözlər və tanıtım yazısı kitabın önəminə vurğu edərək, udmurt yazıçının hekayələrindən yola çıxıb – onun bədii yaradıcılığı işığında ədəbi portretini yaradıb.

“Sonuncu hərbi əmr”in təmsil etdiyi udmurt ədəbiyyatı Udmurtiyanın dünəni və bu gününün güzgüsü, gələcək yaşamının isə yolgöstərəni sayıla bilər.

Onu da vurğulayaq ki, kitabın ilk təqdimatı ötən ilin may ayında Udmurtiya Milli Kitabxanasında, tanınmış mədəniyyət xadimlərinin qatılımı ilə keçirilib. Təqdimatda həmvətənimiz – kitabın tərcüməçilərindən olan Dr. Şahnaz Kamal, kitabın məsləhətçisi İsmət Orucəliyev və Udmurtiyadakı Azərbaycan diasporunun fəalları da iştirak edib.

İkinci nəşrin təqdimatını gələn ilin yazında müəllifin iştirakı ilə Bakıda keçirmək nəzərdə tutulub.

***

Millət vəkili, Milli Məclisin Komitə sədri Fazil Mustafanın ikinci nəşrə yazdığı önsözü oxucularla paylaşırıq:

Udmurt yazıçısı, Azərbaycanın könül dostu Vyaçeslav Ar-Serginin Bakıda ilk kitabının birinci nəşri (2024) oxucular, mətbuat və ədəbi ictimaiyyət tərəfindən maraqla qarşılandı, Udmurt Milli Kitabxanasında geniş təqdimat törəni keçirildi, bütövlükdə, Azərbaycan-Udmurt ədəbi-mədəni fikir alış-verişinə önəmli bir töhfə oldu. Yaradıcı heyət “Sonuncu hərbi əmr”in daha da təkmilləşdirilməsi və zənginləşdirilməsi məqsədilə, yeni nəşrdə bəzi dəyişikliklər, redaktələr edib. Kitabın yalnız hekayələrə mövzu olmuş məsələlərin incələnməsini təqdim etmək məqsədi daşımadığını, həmçinin oxuculara əlavə nəzəri və praktiki perspektivlər, çağdaş dönəmin güncəl məsələləri ilə bağlı yeni baxış bucaqları təqdim etdiyini deyə bilərik.

Vyaçeslav Ar-Serginin kitabının dost udmurt ədəbiyyatının, mədəniyyətin tanıdılmasına və araşdırılmasına yeni aspektlər gətirdiyinə inanırıq. Bu, Bakıdan təqribən 2.631,5 km və ya quru yolla 35 saatlıq məsafədə yaşayıb-yaradan və yaradıcılığının təzə fəslinə doğru irəliləyən Vyaçeslav Ar-Serginin toplumsal məsələlərə dair dərin anlayışla yazdığı əsərlərdən ibarətdir. Yazıçı çağdaş mədəniyyət problemləri və onların tarixi köklərinə, texnoloji inkişafa uyğunlaşmış yeni baxışlarla çağdaş toplumun dinamikasına, yaşanan təzadlara bir daha işıq salıb.

Buradakı hekayələr, udmurt etno-mədəni mühitindən gələn zəngin mirası günümüzün tələbləri ilə birləşdirərək, daha universal və əhatəli bir incələmə təqdim edir. Mədəniyyətin yalnız bir dönəm və ya sahə ilə sınırlanmayan tərəfləri, müxtəlif coğrafi ərazilərdəki təsirləri bu kitabda toplanmış hekayələrin əsas özəlliklərindəndir.

“Sonuncu hərbi əmr”in məqsədi təkcə bilgi təqdim etmək deyil, həm də oxucunun etno-mədəni mühitin hərtərəfli və çoxsahəli anlayışına yiyələnməsinə kömək etməkdir.

Beləliklə, bu kitab həm də gündəlik həyatda tətbiqi mümkün önərilər və incələmələr təqdim edərək, oxucunun intellektual-mədəni inkişafına töhfə verir. Ədəbiyyat üzərindən estetika və biliklər aşılayan bu işin ədəbi dostluqları inkişaf etdirmək istəyənlərçün dəyər daşıdığına inanırıq... Udmurt ədəbiyyatına, sənətinə ilgi duyanları “Sonuncu hərbi əmr”ə görə qutlayır, necə kitablı görüşlər nəsibiniz olsun deyirəm.

Məmnuniyyətlə vurğulamaq istərdim ki, kitab respublikamızın vətəndaş cəmiyyəti institutları içərisində öz yeri, rolu olan iki nüfuzlu QHT-nin – Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi və Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun birgə işi olaraq meydana çıxıb. Hər iki quruma və əlbəttə, kitabın araya-ərsəyə gəlməsində əməyi keçən qələm adamlarının hər birinə yeni uğurlar diləyirəm!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.10.2025)

Faiq Balabəyli, şair. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün.

Poeziya ilə nəfəs almaq, söz demək, tanış olmaq elə bir ünsiyyət formasıdır ki, zənnimcə bundan doğması, bundan isti olanı yoxdur. Şeirlə ən ülvü hissləri, dünyaya, insanlığa bağlılığı, Vətənə sevgini, lirik duyğuları çatdıra bilənlərə, elə bunu dərk edənlərə də nə xoş. Bu dəfə tanınmış bir söz adamından, onun poeziyasından bir neçə yarpaq nümunə göstərməklə, bəhs etməklə oxucularla fikrimi bölüşmək istəyirəm.

Son illər dilimdən düşməyən, ürəyimdə dövr edən bu misralarla –

“Vətəninə göz dikəni əz, oğlum

dostun kimdir, düşmənin kim, sez oğlum”,

- Sərhat Kabaklı imzasını tanıdım desəm, düz olmaz. Şairi çoxdan tanıyır, təsadüf etdikcə oxuyurdum. Amma şairi, qeyd etdiyim bu misralarla davam edən şeiri ilə daha çox sevdim, desəm, əlbəttə yanlış olmaz.

Bu şeirdə dünya görmüş, Vətənin işğalında yaşamış, basqılar görmüş bir xalqın ahılının, müdrükünün nəsihəti, öyüdü var.

Gün gidende, ay gelende gel, oğlum

Cihan yanar sen gülende gül, oğlum.

Bir yol var ki Hak yoludur bul, oğlum

Yeri bilmek, göğü bilmek bil, oğlum.

Heç yanlışlıq yox, bu bir öyüddür, Vətən, el-oba, ulus dardadır, gəl oğlum, gəl. Gəl ki gəlişindən gülüşündən dünya lərzəyə gəlsin, haqq yolunu, həqiqəti tap, ona sığın, mübariz ol və Yerin yer, Göyün göylüyünü bil, tanı və tanıt.

Sərhat bəyin digər könül oxşayan şeirlərinin də təsir dairəsindən qurtulmaq olmur, şairin hansı duyğularla yaşamasından, milli ruhun ənginliklərdə pərvazlanmasından qürurlanırsan. Bir şeirində deyir:

Üfüqlər küsməsin qeyri günəşə

Qaranlığın arxasından dan gəlir.

Təbii ki belədir Günəş hər batdıqda yenidən doğmaq, dan yerini al şəfəqlərlə boyamaq üçün qeyb olur.

Suya həsrət könüldə dəfnə budağı

Yaşıl yaşıl göyərəcək an gəlir, -

deyən şairin yuxarıda bəhs etdiyim, “Bil oğlum” şeirinin bu misrarlarıyla da həmahəngdir:

Çabuk büyü, çabuk yetiş tez oğlum

Çakal gezen şu dağlarda gez oğlum

Vatanıma göz dikeni ez oğlum

Tarihini şerefinle yaz oğlum.

Və zaman gəldi, dünən çocuq bildiyimiz oğullarımız illəri qabaqladılar sanki, tez böyüdülər. Çaqqalların, düşmənlərin gəzdikləri dağlara boy verdilər, sıralandılar, vətənimizə göz dikənləri əzdilər, tariximizin şanlı tarixini şərəflə yazdılar.

Sərhat Kabaklı şeiriyyətində tarixə güzar etmək, ötənləri xatırlamaq, yaddaşa hopdurmaq, unudulmamaq  əsas xətt kimi keçir. Ötənləri unudanlar bu günündə yanından səssiz ötüb keçər. Bu baxımdan, şairin şeirlərinin birində dediyi bu sözlər, xatırlatmalar necə də yerinə düşür:

Kor- sağır gecələrin bir də sabahı vardır

Və qışdan sonra gələn, əlbəttəki, bahardır.

Həm də heç nə unudulmur, heç nə  yaddan çıxmır deyiminin müqabilində, düşünürsən ki, nə yaxşı ki, nələrsə bilinməmiş qalır?

Daşların dili olsa, desə dünü bu günə

Ağlayan nəyə ağlar, gülənin məramı nə?

- deyən şairimizə əlbəttə haqq vermək olar.

Və yenə də şairin həmin məşhur şeirinə dönürəm, oğlumuza, nəvəmizə, övladlarımıza üz tuturam, Sərhat bəyin bu misraları ilə ərklə, ötkəm səslə deyirəm:

Senden gider sonsuzluğa yol oğlum

Dört bir yana salmalısın kol oğlum

Ekmeğini aç olanla böl oğlum

Haram yeme, Hak yolunda öl oğlum.

Və qayıdıram yuxarıda iki beytini misal göstərdiyim digər şeirə:

Bir əsirlik çinarın hər budağından

Hər yaprağından min ah ilə ün gəlir,

-deyən şair elə bu şeirin ilk misralarında deyirdi ki,  bir eşqə düşdük ki, sevgilinin cigərindən qan gəlir. Bu sevgi, bu eşq sevgilərin ən böyüyü, ən alisi olan yurd-yuva, el-oba, VƏTƏN sevgisi ola bilər ki, şairin özü demiş bu sevgini sübutlamaq, vətəni azad etmək üçün ,

“Bir fitrət sonrası, bir gülüş anı

Könlü buruk, dəmir yumruq xan gəlir”,

-necə ki, gəldi, necə ki, 32 il işğal altında olan topraqlarımızı azad etdi.

Və yenə də dönüş edirəm, öyüd, nəsihət, məsləhət və çağırış dolu “Bil oğlum” şeirinə:

Zulüm dolu saltanattan in, oğlum

Zalimlere duymalısın kin, oğlum

Nefis ki bir mantık yutan dev oğlum

Mağrur olma insanları sev, oğlum...

..Xəyanətə tasaklanmaq yox, oğlum,

Qılıncını xain qəlbə sox, oğlum.

Türk dünyasının tanınmış söz adamı, şair Serhat Kabaklı poeziyasında özümüzü, soyumuzu, Vətənə sevgini, sözə vurğunluğu sezməmək olmur.

Şairin qəlb ağrıdan duyğularımızı titrədən, inlədən kövrək bir şeiri ilə fikrimi tamamlamaq istəyirəm. Şairin “Öncə göyərçinləri vurdular” şeirini sakit oxumaq, oxuyub da kövrəlməmək olmur:

Öncə yaşılı sildilər tablolardan

Siyaha yıkadılar pəmbə şəfəqi

Hüzün üstümüzdən getməsin, deyə

Viranəyə döndərdilər

Gözəlim çiçəklərlə bürünən

Bağçanı, bağı.

Şeirlə o qədər doğma, o qədər qəlbə yaxındır ki, əzbərimdə olan və misal olaraq göstərdiyim bu şeirləri Azərbaycan və Türkiyə türkcəsində ifadə etdim. Olsun, zatən bu poeziya nümunələri, şeirlər hər birimizindir, sənin, onun, mənim və əlbəttə ki, böyük söz adamı Serhat Kabaklının...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.10.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Müqəddəs Həcc ziyarəti dinimizin ən ümdə məqamıdır, dəyərləndirir, hörmət edirik. Əfsus ki, bir dəb də düşübdür, dindən, etiqaddan tamam uzaq olan nakəslər Həcc ziyarətinə gedib, sanki törətdikləri bəd əməllərə bir toxunulmazlıq qazanmaq istəyirlər. Xalqın gözü tərəzidir, bu səbəbdən də xalqımız belələrinə şəbədə qoşur, lətifə yaradıcılığına baş vurur. Növbəti belə bir əhvalatı oxucularıma əxz eləmək istədim.

Adamın biri Həccə gedərkən mallarını qonşusu olan başqa bir hacıya təhvil verir. Tam 500 qoyun, 5 inək, 600 qızıl sikkə.

Adam Həcc ziyarətini bitirib gəldikdən sonra qonşusu hacıdan mallarını geri istəyir.

Hacı: “Vallahi xatırlamadım, mübarək, istəsən bizim uşaqlara soruşum” – deyir.

Hacının 8 oğlu var imiş, onların 7-si hacıymış. Hacı olan bütün uşaqlar onlardan soruşularkən “biz də xatırlamırıq” – deyirlər.

Hacı ən son hələ Həccə getməmiş olan kiçik oğlunu çağırıb soruşur:

-Oğlum, bu adam Həccə gedərkən bizə bir şey əmanət etdimi?

Uşaq əlbəəl cavab verir:

-Əlbəttə, baba. 500 qoyun, 5 inək, 600 qızıl vermişdi.

Hacı çarəsiz qalıb malları sahibinə qaytarır. Qonaq getdikdən sonra isə hirslə böyük uşaqlarına deyir:

-Sabah bu təkəri də Həccə göndərirsiniz!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.10.2025)