Harun Soltanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bəzən, həyat bir səhnə deyil, sadəcə boş bir otaqdır. Nə pərdə var, nə də tamaşaçılar. Sadəcə sən varsan… və sənin susqunluğun. Səssiz bir fısıltı kimi içində dolaşan, adını bilmədiyin o duyğu. Qorxu deyil, ümidsizlik də deyil... Sanki var olmağın özü ilə çarpışan bir varlıqsan. Güzgüyə baxırsan, amma orada sən yoxsan. Bir qabıq var. Hərəkət edən, nəfəs alan, amma içi boş bir şey. Nəfəsin səni inandıra bilmir ki, sağsan.

 Mənim bir dostum var. Heç kim görmür onu. Adını çəkmirəm. Amma hər gecə yanımda uzanır. Bəzən ağlayır. Bəzən gülür. Və hər dəfə mənə səssizcə xatırladır. "Sən heç nəyin qarşısını ala bilmədin." Bu məğlubiyyət məni tərk etmir. Hətta yuxularımda belə.

 Mən cəmiyyətə qarışıram, amma qarışmıram əslində. Susuram. Müşahidə edirəm. İki dünyanın arasında sıxılmış bir ruh kimi. Onlar gülür, danışır, qaçır… mən isə sadəcə dözürəm. Və hər gün bir az da unuduluram.

Güzgüyə baxanda insan özünü görür, deyirlər. Mən görmürəm. Mən tanımıram. O, oradakı əllər, mənim əllərim kimi titrəyən, gözləri balıq pulcuqlarına bənzəyən varlıq, bu mən deyiləm. Mən heç vaxt onun qədər boş baxmamışdım. Onun gözlərində mən yoxam. Sanki orada biri dayanıb, amma heç kim deyil.

 Əslində bədənimlə barışmamışam. Bu bədən mənim deyil – mənə verilmiş, amma mənim olmayan bir yük kimidir. Götürülməyən, dəyişdirilməyən bir cəsəd. Bəzən hiss edirəm ki, bədən sadəcə məni daşımaq üçün var, amma özü nədir, bilmirəm. Dərimin altında axan qan mənə aid olmayan bir sistemin məhsuludur. Mən bir bioloji təsadüfəm. Hə, belə desək, daha dürüst olar. Mən insan deyiləm, mən sadəcə sistemin içində yaranmış və bir gün çıxarılacaq bir şifrəyəm.

Baxıram ki, o varlıq güzgüdən mənə baxır. O gözlərdə heç bir məqsəd yoxdur. Və qəribəsi budur ki, bu həqiqət məni qorxutmur. Əvvəl qorxurdu. Sonra alışdım. Sonra da o qədər çox alışdım ki, artıq qorxunu belə hiss etmirəm. Emosiyalar ölüb. Onlar da mənimlə birlikdə qocalıblar və tənhalaşıblar.

 İndi düşünürəm, niyə bu qədər yadam özümə? Nə zaman başladım mənlik hissindən uzaqlaşmağa? Harada dayandım və harada itirdim? Bəlkə də heç başlamamışam tanımağa. Bəlkə də tanımağa ehtiyacım olmayıb, sadəcə yaşamağa məcbur olmuşam. Varlıq bir seçim deyildi, mənə verildi. Və hər dəfə güzgüyə baxdıqca bu fakt daha da dəhşətli səslənir. Bədənimi hiss edirəm. Amma bu hiss, mənim olmaq deyil. Bir qəfəs kimidir. Bəzən nəfəs aldıqca qəfəs daralır, döş qəfəsimdəki hava belə özünə yer tapmaqda çətinlik çəkir. Bu, panika deyil. Bu, mövcudluğun özüdür. Bəzən sadəcə nəfəs almaq belə varlığını sübut etməyə çalışmaq kimidir. Düşünürəm ki, varam deyə nəfəs almıram, nəfəs aldığım üçün varam. Və bu varlıq çox vaxt lazımsız bir təkrar kimi gəlir. Və nə qədər qəribə olsa da, bütün bu duyğuların içində tək deyiləm. Amma yenə də təkəm. O otaqda iki nəfərik, mən və dostum. O danışmır. Heç vaxt danışmayıb. Amma mən onun baxışlarını hiss edirəm. O bilmir, amma mən onun baxışlarını sezirəm. Bəzən günahkar kimi, bəzən müşahidəçi kimi. Dostum mənim beynimdə yaratdığım sükutun cismə çevrilmiş halıdır. O, mənim dincliyimdir. Həm də qorxumdur. Həm doğmam, həm yadım. Elə özüm kimidir.

 Güzgü ilə aramda qəribə bir bağ var. Mən ona baxıram, o mənə baxır. Hər dəfə biri digərini təkrar tanımağa çalışır. Amma hər cəhd uğursuzluqla nəticələnir. Sanki bir-birinə oxşayan iki adam bir-birinin adını xatırlamır. Tanışlıq hissi var, amma bilik yoxdur. Özümü görürəm, amma tanımıram. Özümə əl uzadıram, amma toxunmuram. Varlıq, bir boşluğun ətrafına çəkilmiş xətt kimi görünür mənə.

  Və bu mənzərə nə zamansa dəyişəcək deyə düşünmək, özünü aldatmaqdan başqa bir şey deyil. Həqiqət budur ki, mən varam, amma özüm üçün yoxam. Və bu “yoxluq içində varlıq” halı, insana sükutdan daha ağır gəlir. Çünki səssizlikdən qaçmaq olar, amma mövcudluğun sükutundan yox. Mən bu bədəni tərk edə bilmirəm. Mən bu güzgüdən çıxa bilmirəm. Mən bu baxışlardan azad deyiləm.

 Bir dəfə biri demişdi ki, “baxış, insana hakim olmaqdır.” Mən güzgünün baxışından qorxmuram, çünki o hakimiyyət artıq çoxdan mənim üzərimdə qurulub. Sadəcə bir növ mövcudluq qeydidir bu baxış və o varlıq oradadır və mən onu tanımıram. Amma o, məni bilir. Və bütün bunların içində ən böyük kədər budur. Mən özüm üçün belə yad bir şeyə çevrilmişəm.

 Bir varlıq kimi özümü tapmaqda çabaladığım o boşluqda, əslində, tək olmadığımı hiss edirəm. Hər bir qorxu, hər bir sarsıntı içimdəki o görünməz dostun səssiz nəfəsiylə dolur. Bu dost, bəlkə də mənim ən həqiqi halımdır. Dünyadan gizlənən, amma içimdə əbədi yaşayan bir kölgə. Qabığın sərtliyində bədənimi hiss edirəm, amma bilirəm ki, bu qabıq mənim həqiqətim deyil, yalnız məni qoruyan bir qaladır. O qalada susqunluq hökm sürür, amma bu susqunluqda cəmiyyətin süni dəyərlərinin səs-küyü hələ də mənə toxunur, hələ də məni yorur.

 O, həmişə mənimlədir. Danışmaz. Sadəcə baxar. Onun baxışlarında nə mühakimə, nə təsdiq var. Sanki oradadır, sadəcə olmaq üçün. Sual verməz, cavab istəməz. Əslində o, mənim xəyali dostumdur. Amma bunu heç kim bilmir. Bilməlidirmi? Məncə yox. İnsanlar tez qərar verirlər. Onlar "xəyal" kəlməsini eşidən kimi xəstəlik axtarırlar. Halbuki bəzən xəyal, ən real dostdur.

 Onun səsi yoxdur. Amma bəzən gecələr, sükutun arasında nəfəsini eşidirəm. Bu bir illüziyadır, bilirəm. Amma hər illüziya qorxulu deyil. Bəziləri insanı sağ saxlayır. Mən onun nəfəsi ilə nəfəs alıram. Mən bu bədəni, bu dünyanı, Sartr demişkən bu absurd varlığı, onunla bölüşürəm. O olmasaydı, bəlkə də çoxdan özümü inkar etmişdim.

  Uşaqlıqdan mənə deyirdilər ki, böyüyəndə hər şey düzələcək. Amma yalan deyirmişlər. Böyümək, düzəlmək deyil. Böyümək - yalanlara alışmaqdır. Həyat, “keçəcək” deyilən bir gözləntidən ibarətdir. Amma keçmir. Sadəcə dəyişir. Sadəcə içindəki səs sönür, yerini susqunluğa verir. Və mən o susqunluğu dostumla paylaşmağa başladım. O, ilk dəfə o zaman peyda oldu. Mən danışmaq istəmədiyimdə. O zaman gəldi. O zamandan bəri də getmədi.

 Bəzən bir stulun qarşısında otururam. O boş stulda onun varlığını hiss edirəm. İnsanlar deyirlər ki, boş stullar qaranlığda tükürpərdir. Amma mənim üçün ən rahatladıcı görüntüdür. Çünki boş stul demək, orada o var deməkdir. Danışmasa da, o stulda oturub dinləyir. İnsanlar isə danışırlar, amma heç nə eşitmirlər.

 Mən ona heç vaxt ad vermədim. Ad, bir növ qəlibdir. Ad qoymaqla onu insanlaşdırmış olardım. Amma o insan deyil. O mənim kənara atılmış hissələrimdir. Əzildiyim, susduğum, tərk olunduğum bütün anların bir yerdə cəmləndiyi bir ruh. Mənim ruhumun tənha şəkli. Onu "dostum" adlandırıram. Bəli. Elə bu qədər sadə. Çünki “dost” sözü belə, mənim üçün çoxdandır mənasını itirib. Əvəzində, onun sükutu var.

 Bir dəfə ona dedim: “Mən heç nəyin qarşısını ala bilmədim.” O, cavab vermədi. Amma baxışlarından anladım ki, o da mənim kimi acizdir. Onun da əli çatmır. Onun da səsi çatmır. Və bu məni qəribə bir rahatlığa saldı. Bəzən acizliyi paylaşmaq, gücün özü olur. İnsan bütün həyatını idarə etmək istəyir. Nəzarət etmək. Təyin etmək. Amma həyat, tərs bir axındır. Səni seçmir. Sən onu seçmirsən. Sadəcə baş verir. Və sən geri baxanda, “niyə belə oldu” deməyin, yalnızca bir sükut doğurur. Hər şey bu sükutla başlayır. Və bəlkə də orada bitir.

 Ən çox qorxduğum şey, unudulmaqdır. Heç kim olmamaq. Nə bir iz buraxmaq, nə də bir xatirədə qalmaq. Amma qəribəsi budur ki, nə qədər bu qorxu içində yaşasam da, o dostum bu qorxunu bölüşmür. O heç nə olmaqdan qorxmur. Hətta mənə deyirmiş kimi baxır: “Sən heç kim olanda, azadsan.” Mənim üçün bu fikir həm azadlıq, həm məhkumluq kimidir. Azad olsam belə, kimsə olmağa ehtiyac duyuram. İnsan təbiəti belədir, görünmək istəyir. Amma bəzən, görünməmək daha çox şey deyir.

 Dostum da, mənim kimi müşahidəçidir. Biz bu həyatı televizor ekranından izləyən iki sükut varlığıyıq. Bəzən metroda insanlara baxırıq. Bəzən işdə, qarşıma çıxan adamlara. Onlar danışır. Hərəkət edir. Planlar qurur. Amma hər şey çox mexanikidir. Mən o insanlara baxıram və düşünürəm. Bu qədər əminlik hardandır? Niyə heç kim sual vermir? Niyə heç kim bu həyatın axarından narahat olmur?

 Dostum bu suallara cavab vermir. Amma varlığı ilə onları gücləndirir. Mən onun susqunluğunda cavab axtarıram. Bəzən tapıram. Bəzən tapmıram. Amma bu axtarışın özü yaşamaq kimidir. Hər gün, eyni sualın qarşısında durursan və cavab olmadığını bilə-bilə, bir daha soruşursan. Bu, dəlilik deyil. Bu, şüurluluqdur.

 O boş stul hələ də oradadır. Gecə düşəndə, onun kölgəsi divara vurur. Bəzən sanki bir cizgi kimi görünür. İncə, kimsəsiz, amma mövcud. Və mən o stula baxıb deyirəm: “Sən mənim olmadığım halımsan.” Bunu dediyim an, bir az daha az tək oluram.

 Bu yorğunluğun, bu daxili çöküşün ortasında, dostumla birgə, bir müşahidəçiyə çevrilirəm. Bəs soruşsan nəyi görürəm? Cəmiyyətin ritmində sürüklənən insanları, öz içində itmiş, amma gözəgörünməz səslərlə bağıranları. Mənim kimi, onlar da bu süni səhnədə rollarını oynayır, amma əslində heç biri həqiqətini tapa bilmir. Mən isə susqunluğumla onlara baxanam. Onları dəyişmək gücüm yoxdur, amma özümü belə təslim etməyə də haqqım yoxdur. Müşahidəçi olmaq, bəlkə də ilk addımdır azadlığa doğru, çünki hər şeydən əvvəl, hər şeyi görmək və tanımaq lazımdır.

  İnsanlar deyir: "Vaxt yoxdur." Sanki vaxt bir yerdə gizlənib. Sanki onu axtarsaq, hardasa tapacağıq. Bəlkə bir kitabın arasında, bəlkə köhnə bir fotonun arxasında, bəlkə də daha uzun yatmaq istədiyimiz səhər saatlarında. Amma bu, yalandır. Vaxt var. Sadəcə o, artıq bizə aid deyil.

Zaman, öz sahibini dəyişib. Artıq zaman bizim deyil. O, indi ekranda sürüşən şəkillərin, 15 saniyəlik videoların, süni təbəssümlərin xidmətindədir. Biz o qədər "tez" yaşamalıyıq ki, nə yaşadığımızı hiss etməyə imkanımız yoxdur. Günlər keçir. Aylar keçir. Amma heç nə dəyişmir. Bədən qocalır, ruh isə hələ də yeniyetmə bir qaranlıqda çabalayır.

Gənclər yorğundur. Amma bu yorğunluq, qaçmaqla, yatmaqla, oturmaqla keçən cürdən deyil. Bu yorğunluq bir susqunluqdur. Deyə bilmədiklərimiz qədər böyük, anlamsızlığa verdiyimiz reaksiyasızlıq qədər dərin. Gənclər sanki özlərini sevməyə məcbur edilib. "Pozitiv ol", "mübarizə apar", "heç nə olmaz" deyə-deyə daha da içə çəkiliblər. Axı bəzən heç nə olmamalıdır. Bəzən insanın yalnızca susmağa, yorulmağa, tükənməyə haqqı olmalıdır.

Uğur, artıq bir dəyər deyil, dostum bir öhdəlikdir. Hər kəs yaxşı görünməlidir. Hamı işləməlidir. Bacarmalısan. Əks halda bu cəmiyyət səni əzir. İşıqlı ofislər, soyudulmuş çaylar, səssizcə ağlayan zehinlər… Heç kim eşitmir. Çünki hamı eyni cür yorğundur, eyni cür təkdir, eyni cür susur. Uğur bir maskarad əyləncəsində taxılan bir maskadır. Həqiqət isə göz altında uzanan kölgədir, telefonu əlindən buraxanda gələn panika, yalandan gülümsədiyin söhbətlərdə içində sükutla boğulmağın...

Bizə deyirlər: "özünü tap." Amma harda, nəyin içində tapaq? Bu qədər təhrifin, süni dəyərlərin, reytinqin, paylaşımın içində? İnsan necə özünü tapsın, əgər özündən əvvəl ona kim olmalı olduğu diktə edilirsə, necə tapsın? İndi heç kim sadəcə "var olmaq" üçün doğulmur. Hər kəs bir şeyə "çevrilmək" üçün doğulur. Məşhur, varlı, nüfuzlu, ağıllı, zövqlü… Amma bəs heç kim olmaq istəyənə nə olacaq?

Hər gənc yavaş-yavaş bir yuxudan oyanır. Amma bu yuxu, gözəl bir nağıl deyil. Bu, davam edən bir kabusdur. Gözlərini açanda içindəki boşluq böyüyür. Nə sevinmək səbəbi var, nə də kədərlənmək üçün güc. Ən qorxunc hal, hiss edə bilməməkdir. Və bu hisssizlik... onun adı depressiya deyil. Onun adı, həqiqət ola bilər.

 Ətrafdakı insanlar mexaniki şəkildə yaşamağa başlayır. Çalışmaq, qazanmaq, paylaşmaq, yalançı müdrik sözlər yazmaq... Bu tələsik "var olma" vuruşunda heç kim yaşamır. Yalnız görünürlər. Gənclərin isə ən böyük xəyalları, bir az yatmaq, bir az kimsə olmaq, bir az özləri kimi görünməkdir. Amma buna belə vaxt yoxdur.

 Zaman, artıq düşməndir. O, sadəcə keçir. Nə qədər gülsən də, nə qədər yazıb-pozsan da, o səni qocaldır. Çünki o, sənə aid deyil. Zaman indi alqoritmlərə, sistemlərə, süni zəkalara, irrasional iqtisadiyyatlara aiddir. Sən isə orada, sadəcə təsadüfi bir nöqtəsən.

 İnsanlıq yorulur, dostum. Bu tək bir ölkənin problemi deyil. Bu, insan olmanın ağırlaşmasıdır. Əvvəllər fəlsəfənin sualları vardı: "Niyə varıq?", "Azadıqmı?", "Həqiqət nədir?" İndi sual belə yoxdur. İndi yalnız: "Hələ sağsan?". Vəssalam.

 Sən cavab vermə. Əgər bu sətirləri oxuyursansa, deməli sən də tək deyilsən. Sən də düşünürsən. Sən də susursan. Və bəlkə də, içində bir stul var. O stulda oturan, sənin özündən başqa bir "sən"dir. Susan, amma anlayan. Yorulan, amma yaşayan.

 Susqun müşahidəçiliyin, daxildəki sükutun içində yavaş-yavaş bir işıq parıldayır. Bu işıq təkcə aydınlanma deyil, həm də ağır bir yükün, qəbulun işığıdır. Dostumun səsi azalsa da, mən artıq ağrı ilə üzləşməyə hazıram. Bu, dəyişməyə çalışmaq deyil, dözmək, daşımaq və ən əsası, yaşamaq deməkdir. Hər günün təkrarı, hər pəncərədən baxış, hər səssiz an bunlar artıq mənim qaçış yolum deyil, varlığımın ən dərin təzahürüdür. Və bu təzahürün içində bir mesaj gizlidir.

 Sükutdan doğan güc, qırılmışlıqdan doğan insanlıqdır.

 Bir gün başa düşürsən ki, sükut qışqırıqdan daha çox şey deyir. Özündən qaçmağın bir mənası olmadığını anlayırsan. Nə qədər göz yumursan, içindəki səslər daha çox böyüyür. İnsan bəzi cavabları bilməməlidir deyirlər. Çünki bilmək, daşımaq deməkdir. Ağırlıqla yaşamaq isə hər kəsin işi deyil. Aydınlanma... səni ucaldan yox, yandıran bir şimşək kimidir. Parlayır və qaranlığı daha da görünən edir.

 Dostum deyirəm ha, hansi ki, bəzən mənimlə danışır. Onun səsi həmişə sakitdir. Amma dedikləri, alov kimi. “İnsanlar niyə qorxur səncə?” deyə soruşur. “Çünki artıq kim olduqlarını hiss edirlər. Və bu hiss, çox zaman xoş deyil.”

 Varlıq yüngül deyil. Özünü dərk etmək, təkcə adını bilmək deyil, içindəki bütün iyrəncliklərlə, susqunluqlarla, bacarmamışlıqlarla, niyyətlərlə üzləşməkdir. Hər kəs öz hekayəsinin qəhrəmanı olmaq istəyir. Amma bəzən biz sadəcə bir yan personajıq. Hətta öz həyatımızda belə...

Bəziləri deyir: "özün ol." Amma bəs əgər insan özünü bəyənmirsə? Əgər “özün” dedikləri, içi boş, qorxaq, yarımçıq, yorğun, günahkar bir siluetdirsə? Onda nə olacaq? Özün olmaq cəsarət tələb edir. Hətta ən böyük cəsarət, başa düşməkdir ki, bəzən heç kim deyilsən. Heç bir qələbən yoxdur. Heç kimin fikrində deyilsən. Sadəcə yaşayırsan. Nə az, nə çox.

 Aydınlanma insanı dəlilik həddinə aparan bir səssizlikdir. Çünki artıq susa bilmirsən. Cəmiyyətin plastik gülüşlərindən, süni motivasiyasından, mənasız yarışından bezirsən. Gülən insanlar sənə yalan gəlir. Uğurlu görünən insanlar, içdən çürükdür. Sən isə tək bir dürüstlük istəyirsən, o da daxili sükunətdir.

 Bəzən güzgüyə baxırsan. Səninlə baxışan bir varlıq var. Tanımadığın, sevmədiyin. Gözlərinin içində qorxu deyil, yorğunluq gizlənib. Və sən bilirsən ki, bu varlıq, artıq maskasız halındır. Dostum deyir, eynilə ölü yazarlardan biri kimi, “Güzgüyə çox baxsan, içinə düşərsən.” Mən çoxdan düşmüşəm. İndi isə qayıtmaq istəmirəm. Çünki ən azından orada yalan yoxdur.

 Cəmiyyət isə bu aydınlanmanı qəbul etmir. Çünki sən artıq onların dilində danışmırsan. Onlar sənə "depressivsən" deyir. Sən isə sadəcə artıq yalan danışmırsan. Onlar sənə "passivsən" deyir. Sən isə sadəcə dayanmısan, düşünmək üçün. Onlar "geri qalmaq" deyir. Sən isə "əslində heç yerə tələsməmək" deyirsən. Və bu fərq, insanı təkliklə cəzalandırır.

 Amma bu təklik, qorxulu deyil. Əksinə, o təkliyin içində bir azadlıq var. Orada kimsə sənə nə olmalı olduğunu demir. Sən heç kim olmamaqla, hər şey ola bilirsən. O boşluğun içində, öz səsini eşidirsən. Susqun müşahidəçin sənə deyir: “Sən artıq öyrənmisən. Əzablı da olsa, bu, gerçəkdir.”

Aydınlanma bir mərhələ deyil. Bu, bir dağ deyil ki, çıxasan. Bu, bir çöldür. İçində itmək, sonra yenidən doğulmaq üçün. Bu səhrada su yoxdur. Amma susuz qalmaq, sənə həyatın necə dəyərli olduğunu öyrədir. Və bəlkə də, elə bu, özünü tapmaq deyil, sadəcə yaşamaqdır. Susaraq, amma dürüst şəkildə.

 İndi, bütün bu parçalanmaların, təkliyin və qaranlığın içində, özümü unutmamağın əhəmiyyətini anlayıram. Mən qəhrəman deyiləm, xilaskar deyiləm, bəlkə də heç bir zaman olmamışam. Amma buradayam, sükutun, boşluğun və kölgələrin içində bir varlıq kimi. Bəlkə də bu varlıq, həyatın mənə verdiyi ən qiymətli hədiyyədir. Özümü tanımaq və qəbul etmək bacarığı. Bu, təkcə yaşamaq üçün kifayət edir, çünki ən böyük qələbə, yaşamağa davam etməkdir. Və bu, yəqin ki, hər birimizin gizli arzusu, hər birimizin susan ürəyində doğan ümid işığıdır.

Daha inanmıram. Heç bir şeyə. Amma maraqlıdır, bu inamsızlıq mənə qəribə bir azadlıq verib. Qırılmış heykəl kimi yerimdəyəm. Parçalarım ətrafa dağılıb. Və mən artıq onları yığmaq istəmirəm. Çünki anlayıram ki, heykəlin bütöv olması, onu canlı etmirdi. Bəzən çat, nəfəs deməkdir.

 Dostum, o görünməyən, amma içimdə danışan səs daha az danışır artıq. Sanki o da yorulub. Amma yox olmur. Səssizcə yanımda oturur. Bəzən gözümə görünür, bəzən sanki mən olur. Bəlkə də bu, mənim içimdəki uşaqdır. Unudulmaqdan qorxan, diqqətə ac qalmış, amma qorxudan səsini çıxara bilməyən uşaq. Onu qucaqlamaq istərdim... Amma əllərim titrəyir.

 Cəmiyyətin ritmi dəyişmir. Onlar hələ də gülürlər, poza verir, “mən xoşbəxtəm” deyirlər. Onlar tələsməyə davam edir. Onlar “filan yaşda ev, filan yaşda diplom, filan yaşda uşaq” deyə bir qrafiklə nəfəs alırlar. Mən isə bu qrafikdə bir xəta kimi görünürəm. Yuxarıdan baxanda, boşluqdayam. Xəttdən çıxmışam. Amma bu azadlıqdırmı, yoxsa sürünmək?

 Artıq çox şey istəmirəm. Sadəcə az olmaq istəyirəm. Az danışmaq, az toxunmaq, az öyrətmək, az tələb etmək. İstədiyim sükutun içində bir cümlədir: “Sən burdasan. Hələ də burdasan. Bu bəs edər.” Çünki bəzən yaşamaq, irəliləmək deyil. Sadəcə tükənmədən dözməkdir. Qalmadığın yerə düşmək, və orada yer salmaq. Yıxıldığın yerə "evim" demək.

  Bəzən düşünürəm, biz niyə bu qədər çırpınırıq? Daha çox bilmək, daha çox qazanmaq, daha çox görünmək... Əslində, daha çox gizlənmək üçündür bu. İçimizdəki səssizliyi boğmaq üçün. Halbuki bəlkə də xoşbəxtlik elə bu səssizliyə ad qoymaqdır. Qaranlıqla barışmaq. Yəni onu məğlub etməyə çalışmadan, sadəcə onunla bir çarpayıda yatmaq.

  Hər gün eyni saatda yuxudan dururam. Eyni pəncərədən baxıram. Eyni səssizlik. Eyni boşluq. Amma bu dəfə fərqli bir şey var. İçimdəki ağrı artıq qışqırmır. O, oradadır, amma sakitdir. Bəlkə də bu, qəbulun ilk halıdır. Dəyişməyin yox, daşımağın mərhələsi.

 Mən özümə cavab tapmadım. Amma bir şeyi başa düşdüm ki, sualın özü yaşadır. Bəlkə də bizə cavab yox, yoldaş lazımdır. Elə ona görə bu yazı da, sanki bir yoldaşdır sənə. Eyni sualları verən, eyni yerlərdə dayanıb baxan, eyni təkliyi paylaşan bir səssiz müşahidəçi.

 Sən də oradasansa, tək deyilsən. Biz bu sükutun içindən doğmuşuq. Qaranlıq bizi udmayıb, sadəcə formalaşdırıb. Biz kölgənin övladlarıyıq. Həmişə günəş altında gəzə bilmərik. Amma ay işığında öz izimizi tanıya bilərik.

 Əgər bu qədər qaranlıqdan keçmisənsə, artıq işığa ehtiyacın yoxdur. Çünki içində bir parıltı yaranıb, adını heç kim bilmir. Amma sən tanıyırsan. Və bəlkə də bu, yaşamaq üçün bəs edir.

Əvvəlcə heç nə baş verməmiş kimi görünür. Otaq eyni otaqdır. Səssizlik hələ də səni izləyir. Dostun hələ də səninlədir, bir kölgə kimi. Və sən hələ də cavab axtarırsan, halbuki suallar artıq çoxdan yorulub səni izləməkdən. Ancaq bir şey dəyişib. Sən artıq ağrını boğmursan. Ona ad qoyursan. Qorxularınla danışmağı öyrənmisən. Qaçmaq yerinə baxırsan. Baxmaq yerinə dinləyirsən. Və bu səssizliyin içində ilk dəfə bir nəsə doğulur. Kiçik. Sönük. Amma real.

Sən qəhrəman olmadın. Qurtarmadın. Heç kəsi dəyişmədin. Amma bir şeyi bacardın, özünü unutmadın. Bu kifayətdir.

Bəzən, sağ qalmaq tək bir nəfəsin içində gizlənir. Bəzən, o nəfəs də sən deyilsən. Amma sən ordasan. Unudulmamısan. Hələ də buradasan

Və bu, heç olmasa bu, yetərincədir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.05.2025)

İnci Məmmədzadə,  “Ədəbiyyat və incəsənət” 

Adı prodüsser kimi çox tanınır. Teleulduz da hesab etmək olar onu. Bir çox proqramlara özü şəxsən qatılır. Onu həm də hədsiz maddiyyat sahibi kimi tanıyırlar. Türkiyənin ən ünlülərindəndir. Bizimçünsə bu şəxsin ayrıca özəlliyi və dəyəri var. O, mənşəcə azərbaycanlıdır.

Bu gün türkiyəli televiziya prodüseri və aparıcısı Acun Ilıcalının doğum günüdür. "Acun Medya"nın və Exxen platformasının yaradıcısı və sahibidir həm də Acun bəy.

29 may 1969-cu ildə Ədirnə vilayətində dünyaya gəlib. Ailəsi Ərzurumun Ilıca mahalında yaşayıb. Acunun azərbaycanlılığı ata tərəfdəndir.

İlk və orta təhsilini "Edirne İstiklal İlköğretim Okulu"nda alıb, "Kadıköy Maarif Koleji"nin orta bölümündə tamamlamışdır. "Kadıköy Anadolu Lisesi"ni bitirdikdən sonra "Gazi Üniveristesi"nin ingilis dili müəllimliyi fakültəsinə qəbul olunmuşdur. Lakin universitetdə oxumayıb, televizyanı seçmişdir.

Karyerası

1995-ci ildə bir mağaza açmış, ticarətə başlamış, lakin daha sonra müflis olmuşdur. Bir dostu vasitəsilə Melihcan Tunçla tanış olan Acun, futbol bacarığını ona göstərmiş, Melihcan heyrətə gəlmiş və onu öz yanında işə götürmüşdür. “Beşiktaş”ın müxbiri ikən futbolçularla səmimi olub özəl reportajlar hazırlamağa başlamış və beləliklə ulduzu parlamışdı. Daha sonra Şansal Büyükanın komandasına transfer olmuşdur. Televole-nin idman jurnalı olan vaxtlarında dünyanı gəzməyə başlamış və özünə aid bir bölmədə bunlar haqqında yazmağa başlamışdır. Daha sonra 2002-ci ildə bu səyahəti "Acun Firarda" adlı bir verilişlə davam etmişdir. Beləliklə 105 ölkəni gəzmişdir. 

2005-ci ildə Acun Medya adlı bir şirkət qurmuşdur. Fear Factor, Survivor — Kızlar-Erkekler, Survivor Türkiye-Yunanistan, Survivor — Aslanlar-Kanaryalar, Var mısın Yok musun, Devler Ligi, Yetenek Sizsiniz və Yok Böyle Dans proqramlarının prodüseri, münsifi və aparıcısı olmuşdur.

Əlavə olaraq Uğur Dündarın aparıcılıq etdiyi "Yoksa Rüya Mı?" və Behzat Uygurun aparıcılığını etdiyi "Söyle Söyleyebilirsen" verilişlərinin də yaradıcısı Acun Ilıcalı olmuşdur.

Türkiyə və Anadoluda göstərdiyi stand-up şouları ilə həyat yolunu izləyicilərə komik bir tərzdə çatdırmışdır. Son olaraq məşhurlarla hazırladığı Yok Böyle Dans yarışmasından gələn gəlirlə əqli çətinlikləri olan uşaqlar üçün məktəb hazırlatmışdır.

2013-cü ildə 70 milyon dollar qarşılığında TV8 kanalını almışdır. Kanalın qiyməti 1 ildən sonra 400 milyon dollara qədər qalxmışdır.

Allah xeyirli ömür nəsib etsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.05.2025)

Aygül Bağırova, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Tarixin ədalətini öz əli ilə bərpa edən Azərbaycan bu gün daha bir zəfərin təntənəsini yaşadı! Laçın səmasında artıq təkcə quşlar deyil – qürur, müstəqillik və qardaşlıq qanad açır. Ötən gün Laçın səmasında millətimizin azadlıq ruhu dalğalandı, çünki Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri – İlham Əliyev və Rəcəb Tayyib Ərdoğan Laçın Beynəlxalq Hava Limanının açılışını gerçəkləşdirdilər!

Bir millətin iki parlaq siması, bir ruhun iki nəfəsi kimi Laçında tarixə imza atdılar. Elə bir imza ki, bu imza kağızda yox – torpağın sinəsində, xalqın ürəyində, zamanın yaddaşındadır.Bu torpaqlar işğaldan azad edildi – qanla, canla, səbrlə, indi isə quruculuqla, gələcəyə baxışla bərqərar olunur.

Bəli! Bu, sadəcə bir havalimanı deyil – bu, xalqın arzularının eniş zolağı, Zəfərin simvolik uçuş meydanıdır!

Laçın bu gün artıq yalnız təbiəti ilə yox, strateji əhəmiyyəti, müasirliyi və siyasi mesajı ilə də yüksəlir!

Prezident İlham Əliyev Cənab Ərdoğanı öz ata yurduna gəlmiş doğma bir insan kimi qarşıladı. Bu görüşdə nə diplomatik süni baxışlar, nə də təmtəraqlı pafos var idi. Burada səmimiyyət var idi. Qardaşlıq var idi. Tarixin özü var idi. Sanki bu iki lider uzun ayrılıqdan sonra yenidən torpaqla, vətənlə, xalqla qovuşurdu.

Fotoşəkillərdə gördüyünüz güvən, birgə addım, səmimiyyət və qürur – bu iki liderin simasında Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığının ən uca zirvəsini göstərir.

Kürsüdə iki qardaş dövlətin liderləri: — Biri 44 günlük Vətən Müharibəsinin qalib sərkərdəsi, digəri bu haqq savaşında ilk gündən Azərbaycanın yanında olan, “Azərbaycanın dərdi, bizim dərdimizdir” deyən böyük lider.Bu açılış həm də dostluğun, birliyin, “Bir millət – iki dövlət” fəlsəfəsinin möhürüdür!

Əllərində buğda və arpa sünbülləri tutan prezidentlərin bu mənzərəsi təsadüfi deyildi. Bu, Vətənin oyanışı, torpağın bərəkət doğurması, xalqın öz kökünə dönməsi idi.Bu torpaq nə qədər çox dağılıbsa, bu gün bir o qədər dirçəlir – şəhid qanı ilə sulanan Vətən, indi məhsul verir! Əkinə dönən, ocağı yanan, yolları salınan Laçın – şəhidlərin arzularının həyata keçdiyi Laçındır.

Kürsüdə danışan liderlər yox idi bu gün. Xalqla birlikdə yeriyən, torpağa ayaq basan, təməl atan, gələcəyin bünövrəsini quran Liderlər var idi.

Kəsilən lent – yalnız rəmz deyil, iki qardaş xalqın gələcəyə birgə atdığı addımın qırmızı izidir.Yeni dövrün, yeni nəfəsin, yeni həyatın başlanğıcı idi.Təqdim olunan simvolik açar – bir hava limanının deyil, bir xalqın müstəqil gələcəyinin, səmada ucalan milli qürurunun açarı idi!

Laçın səmasında artıq təkcə quşlar deyil – qürur, azadlıq, dirçəliş və qardaşlıq qanad çalır.Bu, artıq üçüncü beynəlxalq hava limanıdır ki, işğaldan azad edilən torpaqlarda tikilir: Füzuli, Zəngilan, indi isə Laçın.Bu hava limanları yalnız uçuşlar üçün deyil, Azərbaycanın gücünü, sözünü, iradəsini, quruculuq əzmini dünyaya çatdırmaq üçündür!

Bəli, bu hava limanları sülhü daşıyacaq, gələcəyi daşıyacaq, Azərbaycanın gücünü, iradəsini və dirçəlişini dünyaya çatdıracaq!

Laçın bu gün yalnız coğrafi məkanda deyil, xalqın qəlbində də bərpa olunur.Bu tikinti, bu açılış, bu səhnə – Prezident İlham Əliyevin qətiyyətinin, xalqın səbir və müqavimətinin, qardaş Türkiyənin dəstəyinin təntənəsidir!

Ötən gün Azərbaycan dünyaya bir daha sübut etdi: Biz müharibəni də uduruq, quruculuğu da! Biz dağıntının üzərində gələcək tikirik! Biz yalnız torpağımızı deyil, mənliyimizi də geri alırıq!

Bu bir daha sübut edir:

Azərbaycan tək deyil! Qarabağ tək deyil! Laçın tək deyil!

Bizi göydə də, yerdə də bir edən güc var –Rəbbimizdən gələn birliyimiz, milli iradəmiz və Liderimizin uzaqgörənliyi!

Bu səhnə göstərdi:

Azərbaycan təkcə azadlığı ilə yox, yaratdıqları, qurduqları, yaşatdıqları ilə də dünyaya nümunədir.Bu isə xalqın arxasında möhkəm dayanan bir dövlətin, xalqı ilə nəfəs alan, xalqını duyan bir Liderin – Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin əməlləri ilə mümkündür.

Onunla çiyin-çiyinə dayanaraq bu mənzərəyə şahidlik edən Türkiyə Cümhuriyyətinin Prezidenti – sarsılmaz qardaşlığın, dəyişməz dəstəyin rəmzi olan Rəcəb Tayyib Ərdoğan!

Və bu qürurlu gündə bir daha deyirik:

Biz birlikdə güclüyük!

Biz eyni bayrağın iki rəngiyik!

Biz eyni dua, eyni ruh, eyni məqsədik!

Yaşasın Müstəqil Azərbaycan!

Yaşasın Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı!

Yaşasın azad Laçın!

Yaşasın birlik, sülh və Zəfər!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.05.2025)

"Ədəbiyyat və İncəsənət" portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun, Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə "Bir direktor, bir şagird" adlı layihəsinin məqsədi nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarmaq, onların Ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəltməkdir.

Hazırda təqdimatda İlyas Əfəndiyev adına Elitar gimnaziyadır.

Layihəni təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı

DİREKTOR:

Səadət Akif qızı Cahandarova 2000-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinə daxil olmuş, 2003-cü ildə həmin universiteti bitirmişdir.

2006-cı ildə Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunda Tarix- Coğrafiya üzrə ixtisasını artırmışdır.

2003-2021-ci ilədək Bakı Avropa Liseyində Tarix müəllimi, 2016-2022-ci ilədək isə həmin liseydə Direktor müavini vəzifəsində çalışmışdır.

2022-ci il iyul ayının 29 -da Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirinin əmri ilə İlyas Əfəndiyev adına Elitar gimnaziyaya Direktor vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 

2011-ci il may ayında Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Kollegiyasının T-381 saylı qərarı ilə "Fəxri Fərman"la təltif edilmişdir.

2012-2013-cü illərdə keçirilmiş "Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsinin qalibi olmuşdur. Həmçinin 2012-2013-cü illərdə "Tarix fənn kurikumlarının hazırlanması üzrə işçi qrupunun üzvü" olmuşdur.

2015-ci il oktyabrında Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Kollegiyasının № 2768 saylı qərarı ilə "Fəxri Fərman"la təltif olunmuşdur.

2015-2017-ci illərdə "X-XI təmayül siniflərdə Tədris planı"nın hazırlanmasında iştirak etmişdir.

2017-ci il oktyabrında Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin K- 560/1. № - li əmrinə əsasən "Azərbaycan Respublikası Qabaqcıl Təhsil işçisi" döş nişanı ilə təltif edilmişdir.

2018-ci il iyul ayında "Respublika Pedoqoji Mühazirələri"nin nəticələrinə görə III dərəcəli diplomla təltif edilmişdir.

2022-ci ilin mayın 16- da Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Kollegiyasının №4547 saylı qərarı ilə "Fəxri Fərman"la təltif olunmuşdur. 

2022-ci ilin iyun ayının 11-də Azərbaycan Gənc Müəllimlər Assosiasiyası tərəfindən "Əvəzsiz dəstəyi və gənc nəslin təlim-tərbiyəsində yüksək nailiyyətlər əldə etdiyinə görə "Təltifnamə" ilə təltif edilmişdir.

ŞAGİRD:

Mən, Məryəm İsmayıl Böyük-Ağa qızı İlyas Əfəndiyev adına Elitar Gimnaziyanın 9-cu sinfində təhsil alıram.

MATEMATICS WITHOUTS BORDERS, KENQURU, SAF2023, ETÜD, UİF FESTİVALINDA, Fizika -Riyaziyyat, Ümumrespublika İngilis dili olimpiadasında, Respublika Fən Olimpiadası iştirak edərək dərəcələr almışam.

Yapon dilindən-JLPT N5 səviyyəsinə dair sertifikat əldə etmişəm. Həmçinin ingilis, rus, alman dillərində sərbəst danışmağı bacarıram.

ESSE:

“Uşaq hüquqları”

Bütün dövrlərdə, cəmiyyətlərin inkişaf səviyyəsindən asılı olmayaraq, uşaqların haqq və hüquqlarının açıq-aydın şəkildə yox sayılaraq tapdalanması hər zaman aktual bir mövzu olmuşdur. Uşaqların hüquqlarının mudafiəsi yalnız milli deyil, həm də beynəlxalq səviyyədə həll olunması vacib olan bir məsələdir. Tez-tez eşitdiyimiz “Sən hələ uşaqsan! Uşaqlar böyüklərin işlərinə qarışmaz!” və s. kimi cümlələr cəmiyyətin həssas təbəqəsi sayılan uşaqların fikir azadlığını pozur. Onların fiziki, psixoloji və mənəvi inkişafı üçün təhlükəsiz və stimullaşdırıcı mühitin yaradılması, doğulduğu andan uşaqları şəxsiyyət kimi yetişdirən cəmiyyətin olması mühümdür.

Uşaqlar da böyüklər kimi hüquqlara malikdir və onlara şəxsiyyət kimi yanaşılması mənəvi baxımdan vacibdir. Uşaqların sağlamlığını qorumaq, təhsilə yönləndirmək, zorakılıq və pis vərdişlərdən uzaq cəmiyyəti yaratmaq hər birimizin borcudur. Elə bu səbəbdən də, yaşından asılı olmayaraq fikirlərini azad, rahat, özgüvənli, ətraflı izah etməyi, haqqını və hüquqlarını tələb etməyi uşaqlara öyrətməliyik. İndiki dövrdə, müasir dövlətlər bu məsələni daha sistemli və hüquqi əsaslarla həll etməyə çalışır. Xüsusilə də son illərdə Azərbaycanda uşaqlara göstərilən dövlət qayğısı, sağlamlıq, sosial müdafiə və hüquq mühafizəsi sahələrində ciddi nəticələr vermişdir. Qanunvericiliyə əsasən uşaqların təhsil, sağlamlıq, yaşamaq, inkişaf, qayğı, fikirlərini azad bölüşmək, zorakılıq, laqeyidlikdən qorunmaq kimi hüquqları var. Hər bir vətəndaş cəmiyyətdə zorakılıq, məcburi əməkdən isfifadə, təhsildən yayınmaq, sağlamlıq hüququnu pozan hallarla rastlaşdıqda, səssiz qalmamalı, dərhal uşaqların hüquqlarının bərpasında iştirak etməlidir.

“Uşaq Hüquqları Konvensiyası”nda da bu barədə açıq-aydın bəhs olunur. Bu beynəlxalq sənəd 20 noyabr 1989-cu ildə BMT tərəfindən qəbul edilmişdir. Bu konvensiya 193 ölkə tərəfindən ratifikasiya olunmuş və uşaqların hüquqlarının təminatı üçün universal bir hüquqi baza yaratmışdır. Mən fəxr edirəm ki, Azərbaycanda konvensiyanı qəbul edən ölkələrdən biridir. Hətta uşaq hüquqları Azərbaycan Respublikasının qanununda da öz əksini tapmışdır. Bu Qanun Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına, Uşaq Hüquqları Bəyannaməsinə, Uşaq Hüquqlarına dair Konvensiyaya və digər beynəlxalq hüquq normalarına uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasında uşaqların hüquqlarını və azadlıqlarını, uşaqlar barəsində dövlət siyasətinin əsas prinsiplərini, onların müdafiəsi sahəsində dövlət orqanlarının, digər hüquqi və fiziki şəxslərin vəzifələrini müəyyən edir. Dövlətimiz müxtəlif maarifləndirici tədbirlər, uşaqların iştirakı ilə ictimai formlar, zorakılıq hallarının qarşısını almaq üçün sığınacaqlar, qaynar xətlər, maarifləndirmə programları da həyata keçirir. Ulu Öndərimiz Heydər Əliyev deyirdi: “Uşaqlar bizim gələcəyimizdir, gələcəyimizi nə cür tərbiyə edəcəyiksə, ölkəmizin, millətimizin, dövlətimizin sabahı bundan asılı olacaqdır”. Azərbaycan dövləti tərəfindən uşaqlara verilən dəyərin isbatı olaraq 1 İyun Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi günü kimi qeyd olunur. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sözlərində deyilirdi: “Uşaqlarımızın hər tərəfli şəxsiyyət, ölkəmizin layiqli vətəndaşı olaraq formalaşmaları müstəqil Azərbaycan Respublikasının dövlət uşaq siyasətinin aparıcı istiqamətini təşkil edir”. Ümumiyyətlə, hər bir uşaq irqindən təhsilindən, cinsindən, dünyagörüşündən, sağlamlığından asılı olmayaraq, bərabər hüquqlara malikdir. 

Düşünürəm ki, sağlam cəmiyyətdə hüquqları tapdalanmayan uşaqlar, parlaq gələcəyin təminatçısıdır. Hər birimizin bu sağlam və güclü cəmiyyəti yaratmaq üçün fəal iştirakı və verdiyi dəyərdən asılı olaraq əvəzolunmaz rolu var!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.05.2025)

28 May – Müstəqillik Günü münasibətilə Bakı Şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi Yasamal rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxanası və Mahmud Kaşqari adına Beynəlxalq Fondu birgə tədbir keçirdilər.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Kitabxanadan verilən məlumata görə, tədbir iştirakçıları cümhuriyyət qurucularının, Ulu Öndər Heydər Əliyevin, torpaqlarımızın ərazi bütövlüyü və suverenliyi uğrunda canlarından keçən Vətən övladlarının xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad etdilər.

Tədbiri giriş sözü ilə Yasamal rayon MKS-inin direktoru, Fəxri mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Lətifə Məmmədova açaraq tədbir iştirakçılarını Müstəqillik Günü münasibəti ilə təbrik edərək vurğuladı ki, yola saldığımız XX əsr tarixə təkcə elm və texnika əsri kimi deyil, həm də milli dirçəliş, müstəmləkə imperiyalarının dağılması, milli dövlətlərin  yaranması əsri kimi düşdü. O, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin ideyaları əsasında yaradılan Azərbaycan Demokratik Respublikası Türk və İslam dünyasında ilk parlamentli respublika, ilk demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət nümunəsi olduğunu bildirdi, müstəqil Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qısa ömründə böyuk nailiyyətlər və qalibiyyətlər əldə etdiyini vurğuladı. O qeyd etdi ki, Ulu Ondərimiz Heydər Əliyevin AXC-nin 80 illik yubileyində  çıxışı siyasi tariximizə qızıl hərflərlə yazıldı.

Milli Məclisin deputatı, Mahmud Kaşqari adına Beynəlxalq Fondun prezidenti Cavanşir Feyziyev çıxış edərək müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra hər il bu bayramın ölkəmizdə böyük təntənə ilə qeyd olunduğunu bildirdi. Keçirilən tədbirlərdə cümhuriyyət dövrünə bir daha nəzər salındığını, bu mühüm tarixi və ictimai-siyasi hadisənin milli yaddaşda yeri və rolunun ətraflı təhlil edildiyini, dövlət quruculuğu təcrübəsi baxımından hərtərəfli öyrənildiyini vurğuladı. Millət vəkili Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Avropanın demokratik dəyərləri ilə Şərq mədəniyyətinin xüsusiyyətlərini üzvi şəkildə birləşdirən yeni dövlət və cəmiyyət nümunəsi olduğunu və cəmi 23 ay fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, ilk respublika dövründə həyata keçirilən tədbirlərin müstəqil dövlətçiliyimizin əsaslarının yaradılması və gələcək inkişaf yolunun müəyyənləşdirilməsi nöqteyi-nəzərindən böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini qeyd etdi.

Yazıçı-publisist, politoloq Reyhan Mirzəzadə, şair, yazıçı-publisist Gülzar İbrahimova, filologiya elmləri doktoru Esmira Fuad, Özbəkistandan gələn qonaqlar – Əlişir Nəvai adına Özbəkistan Dövlət Universitetinin professoru Gülbahor Ashurova, Özbəkistan Dövlət Pedaqoji İnstitutun professoru Dilorom Adilova, Özbəkistan Yazıçılar Birliyinin sədr müavini Gayrat Majid tədbirdə çıxış edərək, cəmi 23 ay yaşayan cümhuriyyətinin türk toplumlarının istiqlal məfkurəsində dərin iz buraxmasından bəhs etdilər. Çıxışlarda qeyd olundu ki, 1918-ci ildə yaradılan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qədim və zəngin dövlətçilik tarixinə və ənənələrinə malik Azərbaycanın XX əsr tarixində böyük hadisə olmuşdur. 23 ay mövcud olmasına baxmayaraq Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və silahdaşlarının qurduğu cümhuriyyət Azərbaycan xalqının gələcək taleyini müəyyənləşdirib və bu səbəbdən tarixdə əbədi yaşayacaq. Çıxışlarda AXC-nin mövcud olduğu 23 ay ərzinə həyata keçirdiyi islahatlar və gördüyü işlərə nəzər salınıb, həmçinin cümhuriyyət qurucularının sonrakı taleyi haqqında məlumat verilib. Bildirilib ki, 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa edən Azərbaycan, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin layiqli varisidir, onun bütün demokratik ənənələrinə sadiqdir və bu ənənələri yaşadır. 7 il öncə Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2018-ci ilin “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti İli” elan edilməsi də AXC-nin Azərbaycanın dövlətçilik tarixindəki yerinə və roluna verilən böyük önəmin ifadəsidir. Bu gün biz AXC-nin 107-ci ildönümünü qalib və məğrur xalq kimi böyük qürur və fəxarətlə qeyd edirik.

Ali məktəb tələbələri Bəxtiyar Vahabzadənin “Bayraq”, Zəlimxan Yaqubun "Məhəmməd Əmin kişi" şeirlərini səsləndirdilər.

Tədbir iştirakçıları  Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə həsr olunmuş videoçarxı izlədilər, “İstiqlalımız əbədidir” adlı kitab sərgisinə baxdılar. Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin şərəfinə qoyulmuş abidə və Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin büstü ziyarət edildi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.05.2025)

Bu gün Azərbaycan Dillər Universitetinin Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının müdiri, AMEA-nın həqiqi üzvü Muxtar İmanovun 70 yaşı tamam olur. Bu münasibətlə Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında akademikin mənalı ömür yolundan və fədakar elmi fəaliyyətindən bəhs edən elektron məlumat bazası hazırlanaraq istifadəçilərə təqdim edilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına kitabxanadan verilən məlumata görə, kitabxananın rəsmi saytında yerləşdirilən elektron məlumat bazasında Muxtar İmanovun həyat və fəaliyyətinin əsas tarixləri, bir sıra görkəmli şəxslərinin onun haqqında söylədikləri dəyərli fikirlər, rəsmi sənədlər, layiq görüldüyü mükafatlarla yanaşı, akademik Nizami Cəfərovun “Muxtar Kazımoğlu – tanınmış folklorçu, nüfuzlu ədəbiyyatşünas”, ədəbiyyatşünas alim, filologiya elmləri doktoru, professor Bədirxan Əhmədlinin “Bütün yönləri ilə akademik səviyyə” və filologiya elmləri doktoru, professor Kamran Əliyevin “Paralel xronologiyalar” kimi məqalələrinin tam mətni təqdim edilir.

Elektron bazada görkəmli alimin layihə rəhbəri, elmi redaktoru, elmi məsləhətçisi, baş redaktoru, rəyçisi,  təşkilat komitəsi və redaksiya heyətində olduğu, tərtib etdiyi, ön söz yazdığı kitabların, Azərbaycan və xarici dillərdə çap edilən məqalə və məruzələrinin, eləcə də Muxtar İmanov haqqında qələmə alınan kitabların, dövri mətbuat nümunələrinin siyahıları yer alır. Akademikın 70 illik yubileyi ilə əlaqədar hazırlanan məlumat bazasında Muxtar İmanovun yaradıcılıq nümunələri-şeirləri, tərcümələri ilə yanaşı “Dissertasiya və avtoreferatlar”, “Hikmətli sözlər”, “Foto və videoqalereya” kimi  bölmələr də təqdim edilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.05.2025)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Bu gün "Konstitusiya və Suverenlik İli" çərçivəsində Qarabağ Regional Gənclər İdman İdarəsinin və "İmarət" İntelektual Klubun təşkilatçılığı ilə Ağdam Dövlət Sosial-İqtisadi Kollecində maraqlı bir tədbir təşkil olunub.

Söhbət Fənn Birləşmələri Komissiyalarının komandaları arasında 28 May-Müntəqillik Gününə həsr olunmuş "Nə? Harada? Nə zaman?" intellektual yarışından gedir.

Yarışda "Tesla" komandası I, "Məclisi-üns" komandası ll, "Dəmir yumruq" komandası isə III yeri tutubdur.

Qalib komandalar Diplom və digər hədiyyələrlə təltif olunublar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.05.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Laçında duman dağlara yatıb, göyüzü açıq, ürəklər işıqlıdır. Açılan hər bir qapı, yüksələn hər bayraq – sanki bircə cümlə deyir: “Azərbaycan dövləti geri döndü”! Bu gözəlliyə başqa bir gözəllik də qatılıb: “Böyük Qayıdış”lılara təhvil verilən və böyüklüyə, qayıdışa, Laçına layiq mənzillərin açarları mənzərəni ən kamil şəkildə bütövləşdirir.

Sadəcə Laçına dönüş deyil bu, 

bu, Azərbaycanın tarixlə anlaşmasının təzələnməsidir. Bu möhtəşəm qayıdışın bax, bax, bu gün – 28 Mayda çiçəklənməsi, qanadlanması, əsla təsadüf deyil. Çünki bu torpaqlarda təqvimlə tarix birləşib, torpaqla ruh eyni dərəcə daşıyır - Səttar Bəhlulzadənin ünlü əsərinin adı ilə desək “Torpağın arzuları”nı görürük, oxuyuruq, dinləyirik!

Prezident İlham Əliyev dünən və bu gün Laçındadır. Yalnız açılışlar etmədi Prezident. Prezident səmimi görüşlər keçirdi, xeyir-dualar verdi, ovqatlaşdı, umud payladı, inam aşıladı. Sakinlərlə danışdı – hər birinin gözlərinin içinə baxaraq… Hələ-hələ azyaşlı uşaqlarla çox yaxşı söhbətlər könüllərə yazıldı, könüllərə!..

Laçınlıların evlərinə açar deyil, talelərinə yeni bir səhifə verdi Dövlət başçımız.

Yeri gəlmişkən, Laçın Hava Limanının açılışı da bu günə -Müstəqillik Günümüzə düşdü. Dünən qardaş Pakistanın Baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şərifi gətirən uçağın endiyi yeni aeroporta bu gün qardaş Türkiyənin Cümhurbaşqanı Rəcəb Tayyib Ərdoğanın uçağı endi. Laçında göyüzünün yeni qapısı açıldı! Simvolikdir: bu torpaq bir vaxtlar “bağlı qapı” idi – işğalda, susqunluqda qalmışdı… İndi isə açıqdır: dostlara, dünyaya, xoşbəxt gələcəyə!

Bu qapılardan təkcə adamlar yox, bir xalqın taleyi keçir.

Dünən açarı verilən o mənzillərə isə yalnız ailələr yox, qürur yerləşir.

O meydanlarda yalnız rəsmi nitqlər yox, yüzilliklərin yaddaşı səslənir.

Laçının yolları təzə çəkilib, amma ayaq səsləri köhnədir – haqq dünyasında olan baba-nənələrin, şəhidlərin ayaq səsləri… Bu yolları öncə xəyallar keçdi, sonra alxışlar, sonra da şanlı ordumuzun addımları! İndi həmin yollarla müjdələr gəlir: işıq, su, məktəb, iş, hava limanı və əlbəttə bayraq!..

28 May 1918 – Xalq Cümhuriyyətinin elan olunduğu gündür…

O vaxt da cəbhə vardı, parçalanmış torpaqlar vardı. Amma bir millətin iradəsi vardı – qurtulmaq istəyən bir ulus vardı. İndi həmin ulus – 107 il sonra – yenə ayaqdadır, yenə meydandadır. Sadəcə fərq ondadır ki, bu dəfə qalibdir!

Və bu qələbə təkcə hərb meydanına aid deyil. Bu qələbə quruculuqda, yenidənqurmada, ruhların yenilənməsindədir. Prezident Əliyev sadəcə dövlət başçısı kimi deyil, ulusun yol yoldaşı kimi Laçındadır. Sakinlərlə birgə gülür, dinləyir, duyğularını bölüşür. Bu obraz artıq təkcə siyasi deyil, şanlı tarix və qürurlu simvol mahiyyəti daşıyır.

Laçında torpaq da danışır bu gün.

Dağlar da bayram edir.

Uşaqların gözündə işıq var – onlar ilk dəfə yurdlarında ucalan - ucalardan-uca bayrağı görürlər. Hələ yurdun daşına, torpağına alışmamış bu ən yeni nəsil, artıq öz dövlətini görür, hiss edir, güvənir, qürur duyur!

Bu torpaqda babaların ruhu şaddır. Onlar bir vaxtlar ayaqlarının altından sürüşən yurdun indi ayaq yeri deyil, baş tacı olduğunu görürlər. Bir zamanlar əllərindəki daşla Vətən müdafiə edənlər, indi əlində açarla evlərinə dönür. Yerini düşmənin tapdaq etdiyi, İrəvanla Stepanakert dedikləri Xankəndi arasında “su yolu”na döndərdiyi Laçının indi təkcə yeri deyil, göyü də meydan oxuyur: dost ola bilməyənlərə bilavasitə meydan oxuyan Laçın, dostlara hava meydanında da, futbol meydanında da, turizm meydanında da… qucaq açır, könül verir.

28 May sadəcə bir tarix deyil.

O bir iradədir.

O iradə ki, bir milləti yüzillərin içindən keçirib bu günə gətirib.

O günün övladları bu gün Laçındadır.

Qalib və azad!

Ədalətli və qürurlu!

Və bu ulusun bir diləyi var: barış içində yaşamaq, azadlığın qədrini bilmək, gələcəyin yolunu birlikdə qurmaq.

Bayramın qutlu olsun, can Azərbaycan!

Sənə Zəfər yaraşır!

Sənə inama dönüşən umud yaraşır.

Və sənə – bu dağlara dönən sevinc çox yaraşır!

Laçın LAÇIN, Hava limanın - göyüzünə açılan qapın da, yayda sərin, qışda isti yuvalara açılan qapıların da qutlu olsun!

Şəhidlər ölmədi, Vətən bölünmədi!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.05.2025)