Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Qazax şəhərinin mərkəzində yerləşən Ədəbiyyat Muzeyi qonaqlı-qaralı idi. 

Orada Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi" İctimai Birliyinin 2024-cü il kiçik qrant müsabiqəsində həyata keçirdiyi ''Azərbaycan kəlağayılarının təbliği'' layihəsi çərçivəsində növbəti konsert keçirilirdi. 

Konserti giriş sözü ilə Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin sədri, Kəlağayı Muzeyinin direktoru, layihə rəhbəri Güllü Eldar Tomarlı açaraq qonaqları salamladı. Torpaqlarımızın azadlığı, ərazi bütövlüyü uğrunda canlarından keçən şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edildi. 

Güllü Eldar Tomarlı "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi" İctimai Birliyinin 2024-cü il kiçik qrant müsabiqəsində həyata keçirdiyi "Azərbaycan kəlağayılarının təbliği'' layihəsi çərçivəsində Bakı, Gəncə, Qazax, Şəki və Şamaxı  rayonlarında kəlağayıdan bəhs edən konsertlərin keçirildiyini bildirdi. Güllü Eldar Tomarlı qeyd etdi ki, Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın misilsiz xidmətləri, yorulmaz səyləri nəticəsində ölkəmizin 23 qeyri-maddi mədəni irs nümunəsi YUNESKO-nun Qeyri-maddi Mədəni İrs üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilmişdir. Onlardan biri də ənənəvi 24-28 noyabr 2014-cü il tarixdə Parisdə keçirilən Qeyri-maddi Mədəni İrsin Qorunması üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin 9-cu siyahısında Kəlağayı sənəti və simvolizmi, qadın ipək baş örtüklərinin hazırlanması və istifadə olunması UNESCO-nun Qeyri-maddi Mədəni İrs üzrə reprezentativ siyahısına daxil edilmişdir. Bu münasibətilə 26 Noyabr – Azərbaycan Kəlağayısı Günü kimi qeyd olunur. Kəlağayı tariximiz, mədəniyyətimiz, yaraşığımızdır! Kəlağayı – Azərbaycanda qadınlara məxsus, ipək sapdan toxunmuş dördkünc formalı baş örtüyüdür. Ölkəmizin qərb zonasında buna “çarqat” da deyilir. Bu örtük gözəllik, ismət, ləyaqət, ehtiram, sədaqət rəmzi olmaqla yanaşı, özündə Odlar Yurdu Azərbaycanın qədim tarixini, mədəniyyətini, adət-ənənələrini yaşadır. Kəlağayı istehsalı Azərbaycanda qədimdən məlumdur. Təbriz, Gəncə, Şamaxı, Şəki, Naxçıvan şəhərlərində yüksək keyfiyyətli kəlağayılar hazırlanırdı. Bu baş örtüyünün bir çox bölgələrdə istehsal olunmasına baxmayaraq, kəlağayı şimal qərbdə yerləşən İsmayıllı rayonun Basqal qəsəbəsində və Şəki şəhərində daha geniş yayılmışdır. ''Azərbaycan kəlağayılarının təbliği'' layihəsi çərçivəsində kəlağayıdan bəhs edən konsert və sərgilərin təşkil olunmasında da əsas məqsəd milli atributlarımızdan olan, analarımızın ismət rəmzi sayılan kəlağayını, kəlağayı sənətini yaşatmaq, təbliğ etməkdir. Layihə rəhbəri Azərbaycanın müqəddəs atributlarından biri olan, analarımızın, nənələrimizin yaraşığı olan kəlağayı haqqında keçirilən  tədbirlərin sevgilərlə, heyranlıqla, alqışlarla qarşılandığından qürur duyduğunu dedi. O,  çıxışında kəlağayımıza dövlət səviyyəsində qiymət verildiyini, dünyada tanıdılması istiqamətində məqsədyönlü işlər görüldüyünü bildirdi. Azərbaycan xalqının milli-mənəvi dəyərlər sistemində və adət-ənənələrimizdə ən mühüm mədəniyyət nümunələrimizdən olan kəlağayının əvvəlki şan şöhrətini özünə qaytarmaq üçün təbliğinə böyük ehtiyac olduğunu vurğuladı. Daha sonra söylədi:

-2024-cü il Azərbaycan kəlağayısının beynəlxalq səviyyədə tanınmasının 10 illiyi qeyd olunur. Bu münasibətilə birliyimiz tərəfindən konsert proqramları və qədimi kəlağayıların sərgisini keçirərək, kəlağayımızı əvvəlki şan-şöhrətini özünə qaytarmaqla yanaşı yeniyetmə və gənclər arasında istifadəsini daha da artırmağa nail olmağa çalışırıq.

Sonra Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti başçısı aparatında ictimai, siyasi və humanitar məsələlər şöbəsinin məsləhətçisi Gülnar Quliyevaya söz verildi. O, öz çıxışında kəlağayımızın tarixindən, istifadə qaydalarından, istehsalından danışdı. O, qeyd etdi ki, bu gün gənclərimiz nənələrin yadigarı kəlağayımızı sevərək milli dəyər kimi istifadə edirlər. Əlbəttə ki, bu da azərbaycan kəlağayılarının təbliğinin nəticəsidi. Nənələrin kəlağayıları  sandıqdan azad olub qız - gəlinlərimizin yaraşığı olub.

AYB- nin Qazax filialının rəhbəri, Əməkdar İncəsənət Xadimi Barat   

Vüsal kəlağayının təbliğinin vacibliyindən geniş  söhbət açdı, nənələrimizin abır-ismət mücəssəməsi kəlağayının bu günə, bu gündən sabahlara ötürülməsinin önəmli olduğunu qeyd etdi.

Əməkdar mədəniyyət işçisi, aşıq Solmaz Kosayevaya çıxış edərək bildirib ki, kəlağayı milli adət-ənənələrimizdə əvəzsiz yeri olan baş örtüyüdür, xanımlarımızın qeyrət simvoludur. Onun təbliği, yaşadılması, gələcək nəsillərə ötürülməsi üçün  bu layihənin çox önəmli və vacib olduğunu bildirdi. Daha sonra ifası ilə tamaşaçıların könlünü oxşadı. 

Tədbirdə Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin üzvləri-  Brilyant Atəş, Mələk İsmayıl,  Güləndam Dağlarqızı kəlağayı haqqında yazdıqları şeirləri səsləndirdilər. Təqaüdçü müəllim Bəsti Ələkbərova, Qazax rayon MKS- nin Qazaxbəyli kənd kitabxana filial müdiri  Sevinc Alməmmədova, Tamella Poladlı, Qulu Xaləddinoğlu, Elman Yolçiyev  Rəhim Rəhimli kəlağayı 

haqqında xatirələrini, fikirlərini söyləyiblər..

 Aşıq Samir Qazaxlı, Ömər Nəsibov, Məhəmməd Əlivəliyev saz havaları ilə  tamaşaçılara xoş ovqat bəxş etdilər. Qazax rayon 2 saylı musiqi məktəbinin muğam üçlüyünün - tarda Pərvin Hüseynov, kamançada Nərmin Qurban, Samir Mehdizadənin ifası maraqla  qarşılandı.

 Kəlağayıdan bəhs edən Azərbaycan Respublikası Qeyri- Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi" İctimai Birliyi tərəfindən hazırlanmış “Azərbaycan kəlağayısının təbliği” adlı konsert proqramında səslənən rəngarəng musiqi töhfələri, saz havaları, kəlağayı haqqında şeirlər tamaşaçılar tərəfindən sevgilərlə, alqışlarla qarşılandı. 

Sonda Güllü Eldar Tomarlı maddi dəstək üçün Azərbaycan Respublikasının Qeyri Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinə, təşkilatı dəstək üçün Qazax şəhər İcra Hakimiyyətinə, Qazax-Tovuz Regional Mədəniyyət İdarəsinə, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Qazax zona filialının sədri Barat Vüsala təşkilati dəstək üçün təşəkkürlərini bildirdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Görkəmli bəstəkar və gözəl ədib…
Bu gün bəstəkar, Əməkdar incəsənət xadimi Ruhəngiz Qasımovanın anadan olmasının 84-cü ildönümü tamam olur.

Ruhəngiz Nağı qızı Qasımova 12 iyul 1940-cı ildə Bakıda anadan olub. Asəf Zeynallı adına Musiqi Məktəbinin, Ü.Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının bəstəkarlıq fakültəsinin (professor Cövdət Hacıyevin sinfi üzrə) məzunu olub. Uzun müddət “Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri” QSC-də, “Azərbaycantelefilm”də səs rejissoru, bəstəkar kimi çalışıb.
Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının üzvü olub. Simfonik, vokal-instrumental əsərlər, müxtəlif tamaşalara, kinofilmlərə musiqi bəstələyib. Ədəbi fəaliyyətlə də məşğul olub, hekayələri “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində, “Azərbaycan”, “Ulduz” jurnallarında dərc olunub. “Babamın muzeyi” adlı kitabın müəllifidir. 

Ruhəngiz Qasımova 75 yaşında Yazıçılar Birliyinə üzv olub. Özünüzü daha çox bəstəkar, yoxsa yazıçı hesab edirsiniz sualına isə bəstəkar belə cavab verib: 
“Musiqi bəstələyəndən sonra yazı masama hücum çəkirəm. Nəsə yazıram, o da alınmayanda mahnı bəstələyirəm. 
Fikrət Qoca zəng edib təzə mahnı mətnlərini deyirdi. Bizim iş prinsipimiz çox orijinal idi. O bilirdi ki, mən makinadan çıxan mətnlə işləmirəm. Ya gərək əl yazısı olsun, ya da o diktə eləsin, mən əllə yazım. Hər gün mütaliə edirəm. İyirmi ildir “Soverşenno sekretno”, “Sobesednik” və başqa jurnallara abunəyəm. Hər gün krossvord edirəm, krossvord eləyəndə beyin itiləşir. Özü də mən bizim krossvordları xoşlamıram, çox bəsitdirlər. Nərd oynamağı xoşlayıram. Yoldaşımla nərd oynayırıq. Nəvəmlə şahmat oynayıram. Nərd üçün ölürəm. Cığal da deyiləm. Mən “azartnı” adamam. Riskə getməyi xoşlayıram. Xaricdə olanda mütləq kazinoya gedirəm və uduram da. Əlim gətirir. Belə oyunları oynayanda adamın içindən adrenalin çıxır.”

Azərbaycanda ilk dəfə çəkilmiş “Danışan işıqlar” cizgi filminin bəstəkarı, F.Qoca, B.Vahabzadə, M.Orucun və özünün şerləri əsasında çoxsaylı mahnıların, mahnı silsilələrinin (“Qarabağ bayatıları”, “Təbrizim”), səs ilə estrada-simfonik orkestri üçün “Xalqın səninlədir, zəfər sənindir” mahnısının və s. əsərlərin müəllifidir.
Tanınmış bəstəkar milli musiqi sənəti sahəsindəki nailiyyətlərinə görə 2005-ci ildə Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar incəsənət xadimi” fəxri adına layiq görülüb.
Ruhəngiz Qasımova 2022-ci il oktyabrın 9-da Hon Konqda dünyasını dəyişib. Qızı orada yaşadığından həmişə gedib onu yoluxardı. Amma həmin il son gedişi oldu!
Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.07.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənər”

12 iyul türk dünyası üçün çox əlamətdar bir tarixdir. Xüsusən, türk mədəniyyəti üçün. 

Bu gün Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı – TÜRKSOY-un yaradılmasının 31 ili tamam olur. 

Gəlin tarixə nəzər salaq. 

1993-cü il iyulun 12-də Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkiyə və Türkmənistanın mədəniyyət nazirlərinin iştirakı ilə Almatı şəhərində keçirilən toplantıda “Türk Kültür və Sənətləri Ortaq Yönətimi”nin (TÜRKSOY) yaradılması haqqında saziş imzalandı. Qurum 2009-cu ildən Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı adlandı. Təşkilatın Katibliyi Ankara (Türkiyə) şəhərində yerləşir.

TÜRKSOY-un 6 qurucu üzv ölkəsindən savayı, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti, eləcə də Rusiya Federasiyasının Altay, Başqırdıstan, Tatarıstan, Tıva, Xakasiya və Saxa-Yakut respublikaları, Moldovanın Qaqauz Yeri muxtar bölgəsi təşkilatda müşahidəçi üzvlük statusuna malikdir.

TÜRKSOY təşkilatı türkdilli xalqların sosial-mədəni oxşarlığının bir araya gətirilməsi, ortaq türk mədəniyyətinin, dilinin, tarixinin, incəsənətinin, adət-ənənələrinin, mədəni irsinin qorunması, araşdırılması, inkişaf etdirilməsi, dünyada tanıdılması və gələcək nəsillərə ötürülməsi məqsədilə qurulub. TÜRKSOY yarandığı gündən qardaş xalqların ortaq mədəniyyət çətiri altında söz və sənət dəyərlərimizi bir araya gətirərək təbliğ edir.

Təşkilatın fəaliyyəti hər il toplantıları keçirilən Mədəniyyət Nazirləri Daimi Şurası tərəfindən müəyyən olunur. Qurumun cari fəaliyyətinə baş katib rəhbərlik edir.

Azərbaycan Respublikasının Rusiyadakı səfiri, keçmiş mədəniyyət naziri, Xalq artisti Polad Bülbüloğlu 1993-cü ildən TÜRKSOY-un ilk baş katibi olub. Ondan sonra təşkilata Qazaxıstanın keçmiş mədəniyyət naziri, musiqi xadimi Düsen Kaseinov (2008-ci ildən) rəhbərlik edib. 2022-ci ilin martında Daimi Şuranın Bursada keçirilən toplantısında Qırğızıstanın keçmiş mədəniyyət naziri, bu ölkənin Xalq yazıçısı Sultan Raev TÜRKSOY-un üçüncü baş katibi seçilib.

TÜRKSOY-da Azərbaycanın nümayəndəsi isə Elçin Qafarlıdır.

Ötən 30 ildə TÜRKSOY ümumtürk mədəni irsinin təbliği və tanıdılması, türkdilli xalqlar, ölkə və diyarlar arasında mədəniyyət, incəsənət sahəsində əlaqələrin inkişaf etdirilməsi istiqamətində böyük işlər görüb, çoxsaylı layihələr həyata keçirib. Bu layihələrin bir çoxu ənənə halını alaraq hər il davam etdirilir.

TÜRKSOY bir sıra beynəlxalq qurumlarla, o cümlədən 1996-cı ildə müqavilə imzaladığı UNESCO ilə, habelə Türk Dövlətləri Təşkilatı, Beynəlxalq Türk Akademiyası, Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə sıx əməkdaşlıq edir.

Azərbaycan təşkilatın fəaliyyətində yaxından iştirak edir. TÜRKSOY ölkəmizlə bağlı çoxsaylı birgə layihələr həyata keçirib. Təşkilatın “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” layihəsi iki dəfə Azərbaycanda reallaşır. 2016-cı ildə bu adı Şəki şəhəri daşımışdı. 2023-cü ildə də “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” missiyasını Şuşa şəhəri davam etdirib. Ötən il, həmçinin TÜRKSOY Daimi Şurasında dönəm koordinatorluğunu Azərbaycan həyata keçirib.

Hər il təşkilatın digər üzvləri kimi, Azərbaycanın da görkəmli mədəniyyət, ədəbiyyat xadimlərinin adına TÜRKSOY-un xatirə ili elan olunur.

Onu da xatırıadaq ki, ötən ilin sonunda Şuşada TÜRKSOY tərəfindən türk dünyasının mədəniyyəti təbliğ edən ən yaxşı media nümayəndələri mükafatlandırılarkən Azərbaycan təmsilçisi olaraq məhz “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı mükafat qazanıb.

İldönümün mübarək, TÜRKSOY! 

Qapaq şəklində: TÜRKSOY-un 30 illiyi qeyd edilərkən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2024)

İyulun 12-də Belarus Respublikasında "Slavyan Bazarı Vitebskdə" XXXIII Beynəlxalq İncəsənət Festivalı çərçivəsində Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına (ŞƏT) üzv ölkələrin mədəniyyət nazirlərinin görüşü keçirilib. Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Adil Kərimli tədbirdə iştirak edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, görüşdə çıxış edən nazir Adil Kərimli Belarus Respublikasını bu yaxınlarda ŞƏT-ə tamhüquqlu üzv olması münasibətilə təbrik edib.

2016-cı ildə Azərbaycan və ŞƏT arasında memorandum imzalandığını xatırladan A. Kərimli qeyd edib ki, bu mühüm təşkilat kontekstində mədəniyyətin inkişafı bizim üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Vurğulanıb ki, bu il iyulun 4-də Astanada keçirilən ŞƏT-in sammitində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin iştirak etməsi ölkəmizin bu təşkilat çərçivəsində əməkdaşlığı dərinləşdirmək niyyətini bir daha nümayiş etdirib.

“Biz ŞƏT-də dialoq üzrə tərəfdaş statusumuzu yüksək qiymətləndirir və müxtəlif sahələrdə, o cümlədən mədəniyyət, təhsil, elm və digər sahələrdə əməkdaşlığı dərinləşdirməyə çalışırıq. Məqsədimiz təkcə əlaqələri gücləndirmək deyil, həm də davamlı inkişafı dəstəkləmək üçün mövcud potensialdan istifadə etməkdir”, – deyə nazir bildirib.

Adil Kərimli onu da diqqətə çatdırıb ki, bu il ərzində Azərbaycanda Belarus, Qırğız Respublikası, Tacikistan və Rusiya Federasiyasının mədəniyyət günləri, eləcə də Özbəkistanda Azərbaycanın mədəniyyət günləri təşkil olunub.

2024-cü ilin noyabr ayında Azərbaycanın BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasına – COP29-a ev sahibliyi edəcəyini deyən nazir bildirib ki, bu mötəbər tədbirin mədəni gündəliyi də var. COP29 çərçivəsində mədəniyyət nazirlərinin görüşü nəzərdə tutulub. Bu görüş, həmçinin iqlim dəyişikliyinin mədəni irsə mənfi təsirinin müzakirəsi üçün mühüm bir fürsət olacaq.

Qeyd edək ki, “Slavyan Bazarı Vitebskdə” festivalında ŞƏT ölkələrinin milli mədəniyyət günü keçirilir. Mədəniyyət günü iyulun 12-də Vitebskin Qələbə meydanında “ŞƏT ilə birlikdə sülh və yaradıcılıq naminə” adlı konsertlə başlayıb. Tədbirə təşkilata üzv ölkələrin nümayəndə heyətləri də qatılıb.

Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının əsası 2001-ci ildə qoyulub. Hazırda Çin, Rusiya, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan, Özbəkistan, Pakistan, Hindistan, Belarus təşkilatın tamhüquqlu üzvləridir. Bir sıra ölkələr təşkilatda müşahidəçi statusuna, habelə dialoq üzrə tərəfdaş statusuna malikdir. Azərbaycan 2016-cı ildən ŞƏT-lə dialoq üzrə tərəfdaş statusunda fəal əməkdaşıq edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2024)

Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyi (ARKA) postprodakşn mərhələsində olan filmlərə dəstək müsabiqəsinin nəticələrini açıqlayıb.

Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına ARKA-dan məlumat verilib.

Məlumata görə, cari ilin may ayında ARKA postprodakşn mərhələsində olan film layihələrinin tamamlanma işlərinin dəstəklənməsi üzrə müsabiqə elan etmişdi. Ölkədə film istehsalının stimullaşdırılması və səmərəliliyinin yüksəldilməsi, müstəqil prodüser mərkəzləri və müvafiq sahədə fəaliyyət göstərən digər şəxslər arasında rəqabət qabiliyyətinin artırılması və birgə film istehsalının dəstəklənməsi məqsədi ilə həyata keçirilən müsabiqə yekunlaşıb. Tammetrajlı bədii və sənədli, qısametrajlı bədii, sənədli və animasiya filmləri kateqoriyasında keçirilən müsabiqəyə ümumilikdə 9 layihə müraciət edib. Bədii Şura tərəfindən dəyərləndirilən 6 layihəyə dövlət dəstəyi verilməsi qərara alınıb.

Qeyd edək ki, ölkədə ilk dəfədir postprodakşn mərhələsində olan film layihələrinə dəstək müsabiqəsi keçirilir. Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyi film layihələrinə dövlət dəstəyi məqsədilə ilboyu müsabiqələr keçirməyə davam edəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SUAL

Aysel xanım, "Darıxan şeirlər" yenə darıxırmı, yoxsa, sözləri sinəsinə sıxıb dərdi ovudur?

CAVAB

Aysel də, şeirləri də hər zaman darıxır ... Həssas duyğuları  kövrək hisslərlə ilmələdikcə kədər də sözlərin sinəsində ovunaraq misralara sığınır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Zemfira Məhərrəmlinin “Yadigarımı qoruyun..." - hekayəsini təqdim edirik. 

"Nə yaxşı ki, kənddən rayon mərkəzinə cəmi iyirmi dəqiqəlik yoldur. Dərmanları alıb tez də geri qayıdaram." Əczaxanaya çatanadək bu fikirləri öz-özünə dönə-dönə pıçıldamışdı. İti sürətlə gəldiyindən qan-tər içindəydi. Anasının xəstəliyi son günlər şiddətlənmişdi. Yazıq arvad ağrı-acıdan büzüşüb balacalaşmış, qaradinməz olmuşdu. Uzun illərdən bəri həm şəkər xəstəliyindən, bir də yüksək qan təzyiqindən əziyyət çəkirdi. İndi də virusa yoluxmuşdu. Yaxın qonşularında da bu virusa yoluxma halı aşkar edilmişdi. Kənd həkimi, necə deyərlər, həyəcan təbili çalmış, xəstə ananın rayondakı yeni klinikaya yerləşdirilməsini istəmişdi. Ana isə "mən xəstəxanaya getmirəm, evdə dava-dərmanla sağalacam" deyib durmuşdu. Oğlu da anasının sözünü tutub, xəstəliyinin əlacını axtarırdı.

Yolboyu ailəsi, qoca ata-anası, özündən yaşca böyük olan bacıları barədə düşünürdü. Valideynləri beş qız övladının ardınca bircə oğul arzulamışdı. Yaxşı ki, uzun illərdən sonra Allahın şirin payına - körpə oğlancığaza sahib olmuşdular. O üzdən  qızlar bir yanaydı, dua-sana ilə, özü də gec tapılan oğul bir yana. Bütün ümidlərini bu oğula bağlamışdılar. Allah ürəklərinin arzusunu vermişdi. "Yaxşı ki, oğul payı, gec də olsa, qismətimizdə varmış", - deyə uca Yaradana daim şükranlarını yetirirdilər.

Nə yaxşı ki, xeyli gec tapdıqları, aman-zaman oğul ağıllıydı, ata-ana qədri bilən idi, soy-kökünə ehtiramı varıydı. Ahıllıq çağlarını yaşayan ata-anasına qırılmaz tellərlə bağlıydı.  Atasının bircə oğlunun toy məclisində həyəcanını, anasının sevincdən yaşarmış gözlərini heç vaxt unutmurdu. "Onlar mənlə nəfəs alırlar, ömrümün sonunadək ata-anamın nazını çəkməliyəm. Gəlinlərini də məndən az istəmirlər. Sevgimizə hörmətlə yanaşıb izdivacımıza razı oldular. İndi isə bir neçə aydan sonra doğulacaq nəvələrinin yolunu intizarla gözləyirlər. İnşallah, bu körpə nəslimizin daha bir davamçısı olacaq, ömrümüzə ömür qatacaq".

Bu düşüncələrin təsiri ilə köksü qabarır, içini xoş duyğular bürüyürdü. Rayon mərkəzindəki yeni əczaxanaya getmək üçün dairəvi yola keçməliydi. İş saatı yenicə bitdiyindən bu yolda sıxlıq yaranmışdı. 

Minik maşınları ara vermədən şütüyürdü. İşıqforun bu arada sıradan çıxması vəziyyəti çətinləşdirmiş, sürücüləri də, piyadaları da çaşbaş salmışdı. "Axı niyə məhz bu yolda belə xoşagəlməz vəziyyət yaranır?! Hər şey vaxta bağlıdır," - deyə düşünürdü. Artıq səbri çatmayıb səkidən şose yoluna çıxdı və qarşı tərəfə adlayanda, sanki güclü bir dalğa onu göyə qaldırıb, yerə çırpdı. Başına dəyən ağır zərbədən gözləri qaraldı. Bir neçə dəqiqədən sonra qəza baş verən asfalt yolda qan gölməçəsi yaranmışdı...

Ağır avtomobil qəzasında həlak olan gəncin faciəsi ildırım sürətiylə yayılmış, kənddə hamını ayağa qaldırmışdı. Yas yerinə qonşu kəndlərin camaatı da axışmışdı. Xəstəliyinə əlac istəyən ananın dərdinə dərd calanmışdı. Uzun illərdən sonra tapdığı əziz-xələf oğlunun qəfil ölümünə dözməyən ananın qəddi bükülmüş, ağlamaqdan az qala kor olmuşdu. Yeganə təsəllisi vardı: həyatdan nakam getmiş oğlunun yadigarının doğulacağı günü intizarla gözləyirdi. Biçarə qadın oğlunun tez-tez yuxularına gəldiyini, "yadigarımı qoruyun, ana" kəlmələriylə qeyb olduğunu söyləyirdi.

Gəlinin valideynləri isə qızlarını dilə tutub, ana bətnindəki dölün tələf edilməsini istəyirdilər. "Atasız körpəni necə böyüdəcəksən, qızım, ayağına buxov bağlama. Sənə təkbaşına çox çətin olacaq. Ən yaxşısı, bu hamiləlikdən qurtulmaqdır. Belə olsa, yenidən ailə qurarsan", - deyirdi anası. Doğulacaq körpənin, uzun çək-çevirdən sonra, necə deyərlər, qətlinə fərman verilmişdi. Təhlükəli risklər nəzərə alınmadan, xeyli böyük olsa belə, döl ana bətnində tələf edilmişdi.

Gəlin bunu gizli saxlasa da, bir gün həqiqət üzə çıxmış, nakam gəncin taleyinə yanan ananın ahu-zarı ürəkləri titrətmişdi. Amma çox gec idi. Acı etiraf, təəssüf hissi, umu-küsü, peşmançılıq indi heçə bərabərdi və "arxadan atılan daş topuğa dəyər" misalındaydı. Vaxtilə "can" deyib,  "can" eşidən iki ailə arasında dərin ixtilaf yaranmışdı.

Bir gün qəbiristana gəlib gəncin məzarını  ziyarət edən yaxınları, dostları gördükləri mənzərədən donub qalmış, sarsılmışdı. Ata olmaq arzusuna yetməyən nakam cavanın qəbrinə kiçik bir məzar sığınmışdı. Bu, dünyaya gəlməkdən, yaşamaq haqqından  məhrum edilmiş, ana bətnindəcə məhv olmuş çağanın bapbalaca, rəmzi məzarıydı. Baş verənləri eşidənlər, təfərrüatı ilə bilənlər daha çox təsirlənmişdi. Sonrakı çətinlikləri göz altına alan, ana olmağı özünə rəva dolanıb acı göz yaşları axıdır, bətnindəki  kiçicik məxluq doğum evində tələf edilən gün eşitdiyi  fikirləri yaddaşında dönə-dönə çözələyirdi. Palatada gördüyü bir hamilə gəlinin - Vətən savaşında  canından keçən şəhidin dul qadınının əlini ürəyinin üstünə qoyaraq "ömür-gün dostumun yadigarını, tezliklə doğulacaq əkiz oğul payımızı göz bəbəyim kimi qoruyuram" deməsini unuda bilmirdi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2024)

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poetik Qiraətdə bu gün yenə də Əlizadə Nuridir, bu dəfə “Günəşi vurdular səba yerindən...” şeiri ilə. 

Yenə də təəccübləndirir, heyrətləndirir şair. 

“Sevgisi azalıb bu adamların-

Bu dünya üşüyür soba yerindən...”

Gözəl poetik bənzətmədir, deyilmi? 

Xoş mütaliələr!

Günəşi vurdular səba yerindən...

Neynəsin bu quzu anası ölmüş,

Necə oynamasın oba yerindən?

Sevgisi azalıb bu adamların-

Bu dünya üşüyür soba yerindən...

Bu yay nə tez öldü- yayı vurdular?

Say saya gəlmədi, sayı vurdular...

Axşam qaranlıqda ayı vurdular

Günəşi vurdular səba yerindən.

Bir şam işığında əriyər yuxum...

Sancılar varağa bu qələm- oxum.

Dünya başdan- başa qəmə yoluxub-

İndicə gəlirəm " vəba" yerindən.

O yağış sevinir- telinə dəydi...

Adım bəxtəvərdi- dilinə dəydi.

Əlinin istisi əlimə dəydi-

Az qaldı bu əlim qopa yerindən.

Yaşamaq  nədir ki?- köhnə həvəsdi,

Ömür yaş bəbəkdi, quru nəfəsdi.

Bir qəm ürəyimə bəs eləməzdi

Aldım bu qəmləri topa yerindən...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2024)