Super User
Torontodakı “Keçmişin pıçıltıları”
Əli Çağla, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Kanadanın Toronto şəhərində Güney Azərbaycanda kənd müəllimi işləyən Məhərrəm Cavanşirin “Keçmişin pıçıltıları” adlı xatirələr kitabı çap olunubdur.
Toronto universitetinin Türk ədəbiyyatı və tarixi fakültəsinin doktoru, Güney Azərbaycanlı Lalə Cavanşirdən aldığım informasiyaya görə, “Keçmişin pıçıltıları” adlı xatirələr kitabını nəhayət ki, işıq üzü görübdür.
Kitab Güneydə kənd müəllimi Məhərrəm Cavanşirin 1973-1983-cü illərdəki xatirələri ilə bağlıdır. Kitab Azərbaycan türkcəsinin əski əlifbası ilə Bayquş nəşriyyatı tərəfindən çap olunubdur və Azərbaycan dilinə tərcümə və redaktəni Doktor Lalə Cavanşir, dizayner Möhsün Hadi, illüstrasiyasını Həbibə Məhəmmədpur işləyibdir.
Kitab, Lulu.com saytında satışa çıxarılıbdır və İranda yaşayan Azərbaycanlıların isə kitabı necə əldə edəcəkləri haqda yaxın zamanda informasiya veriləcəyi bildirilibdir..
Kütləvi hafizəni canlı tutmaq, başına gələnləri yazılı biçimdə danışmaq, səssizlərin hekayəsini söyləmək milli hərəkətimizin işlərindən biri olmalıdır. Bu əsasda, Məhərrəm Cavanşirin xatirələri olan bu kitab, İranda Pəhləvi rejiminin son illərindən etibarən Muğan bölgəsində və Ərdəbil şəhərinin ətraf kəndlərində yaşayan bəzi hadisələrə işıq tutur.
Kitab doktor Lalə Cavanşirin artırdığı notlar və açıqlamalar ilə zənginləşdirilibdir və özlüyündə xüsusilə antropologiya, sosiologiya və sosial tarix araşdırmaları üçün bağlantısını oluşdurur. Bu xatirə kitabının əsas mövzuları Muğan bölgəsində insanların çətin həyat şəraiti, işçilərin ədalətsiz durumda çalışması, iqtisadi və ictimai sıxıntılardan qaynaqlanan köç məsələsi, təhsil sistemi və şah dövrü ilə islam respublikası dövrü “Sipahi-daniş” uyğulaması və sair haqda gerçək hadisələrdən ibarətdir.
Qeyd etməliyik ki, Bayquş nəşriyyatı İranda senzuraya, boykota məruz qalan yazar, şair və aydın fikirlilərin azadlıq tribunasıdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.07.2024)
GÜLÜŞ KLUBUnda Aşot
Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”
1.
Həkim Vəlimetov sıraarası gəzib deyir:
-Şikayəyiniz var?
Tibb bacısı söyləyir:
-Doktor, bura meyitxanadır e, xəstəxana deyil.
Həkim başındakı kalpakını çıxarıb deyir:
-Şikayətiniz var?
2.
Erməni lətifəsi.
Aşot gecə saat 3-də korporativ məclisdə olan arvadı Anuşa zəng edir.
-Alo, Anuş, niyə belə gec qaldın?
-Aşot, Anuş deyil, mənəm, rəfiqəsi Narine.
-Narine, Anuş hanı?
-Yatır.
-Niyə, ona pisdir ki?
-Əksinə, ona çox yaxşıdır,
3.
Rus lətifəsi:
Böyük səkkizliyi tərk edərkən unutma: ardınca işıqları söndür və qazı da bağla.
4.
-Ərəbzəng müəllim, siz kimdən belə gözəl yemək bişirməyi öyrənmisiniz?
-Arvadımdan.
-Ooo, arvadınız belə gözəl yeməklərmi bişirir?
-O heç nə bişirə bilmir deyə ac qalmamaq üçün öyrənmişəm.
5.
Çukça məsəli
Qoy o adam çimsin ki, o, qaşınmağa ərinir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.07.2024)
BİR SUAL, BİR CAVAB Aysel Nəsirzadə ilə
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
SUAL
-Dünyaya gələn hər körpə,
Sevgidən doğulmur.
Sevgisizlikdən yaranan uşaqlar tamamlayır- körpələr evinin siyahısını.
Ana sevgisi, ata zəhmətiylə böyümür onlar.
O körpələrin ahıdır göydəki qara buludlar, lənətlənir yer üzü. (Aysel Nəsirzadə)
Aysel xanım, bir ana üçün öz körpəsindən imtina etmək analıq hissindən imtina etməkdir. Analıq hissi güclü və düşünmədən övladı üçün canını fəda etməkdir. Maddi çətinlik öz körpəsindən imtina etmək üçün əsaslı səbəbdirmi, yoxsa, analıq hər cür zülmlərlə öz övladına əsl ana olmaqdır?
CAVAB
-Əslində, bu sual geniş cavab tələb edir. Ancaq fikrimi qısa cavablandırmağa çalışacağam. Hər dünyaya uşaq gətirən Ana sayılmır. Ana olmaq ilk öncə məsuliyyətli olmaqdır. Robin Şarmanın “Ailə müdrikliyi” əsərindən belə bir fikir var deyir: “Təsadüflərə ümid edərək, uşaqların özbaşına ləyaqətli insan kimi böyüyəcəklərinə inanmaq rus ruleti oynamağa bərabərdir, onun kimi təhlükəlidir." Ona görə ölümdən başqa heç bir səbəb əsl Ananı övladdan ayrı sala bilməz və ya salmamalıdır. Övlad anadan uzaqda natamamdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.07.2024)
Günün fotosu: AYB -90 törənləri davam edir
Günün fotosu: AYB -90 törənləri davam edir
Bazar günü Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin 90 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirildi. Bu foto həmin gecənin maraqlı anlarından biri kadra alınlb.
Foto: Fərrux Səfəroğlu - FS Press
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.07.2024)
ƏN YENİ POEZİYA - Rəşad Məcid, “Şuşaya getmək”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının konveyerdən, yaxud sobadan, yaxud ana bətnindən - kim necə istəyirsə elə desin - yeni çıxmış şeirlərdən ibarət ƏN YENİ ŞEİRLƏR rubrikasının növbəti təqdimatı:
“Şuşa dəftəri”ndən növbəti şeir
Şuşaya getmək
Yollar ağır, cığırlar dik, sıldırım çətin,
Qaya-qaya igidlərin tək adı – MƏTİN!
Şəhid düşən ərənliyin, məğrur qeyrətin
pak ruhunu ziyarətdir Şuşaya getmək!
Demə vətən Şirin imiş, Fərhadmış insan,
Lap ölsə də haqq yolundan dönməz qəhrəman!
Qayaları al qan ilə yazılı dastan,
tükənməyən fəxarətdir Şuşaya getmək!
Hər qarışı qədim tarix, müqəddəs yaddaş,
Dərələri dərin fikir, yamacı sirdaş!
Qovuşuqdu qanı qana, qan çəkir, qardaş,
Qəlb qızdıran hərarətdi Şuşaya getmək!
Xarıbülbül sevdasına tutuşmaqdımı?
Saf havayla, nur yağışla qatışmaqdımı?
Yaradanın dərgahına yetişməkdimi,
Ya cənnətə səyahətdi Şuşaya getmək?
Büllur kimi yanır par-par göyə, yerə bax!
Pərvanəsi olana bax, səməndərə bax!
Cıdır düzü bələnibdi nəğmələrə, bax,
Çal-çağırlı səadətdi Şuşaya getmək!
Dahiləri yetişdirib suyu-çörəyi,
Vaqif, Cabbar, Bülbül, Xandı çarpan ürəyi.
Bəstəsinə təzim üçün Üzeyir bəyin
Sidq-ürəkdən ibadətdi Şuşaya getmək!
Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.07.2024)
“İrəvan mətbəxindən nümunələr” layihəsində İçi tərəvəzlə doldurulmuş alabaliq
Rubrikanı Könül aparır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyası ilə birgə layihəsində sizlərə hər dəfə İrəvan mətbəxindən nümunələr təqdim edirik. Bu nümunələr Azərbaycanın bu sahə üzrə tanınmış mütəxəssisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, kulinar Tahir Əmiraslanovun gərgin əməyi nəticəsində ortaya çıxmışdır.
Bu gün sizlərə sobada İçi tərəvəzlə doldurulmuş alabaliğın hazırlanma qaydasını təqdim edəcəyik.
DÜSTUR
§ Balıq – 200 qr
§ Pomidor – 30 qr
§ Kərə yağı – 20 qr
§ Heyva – 30 qr
§ Qırmızı soğan – 20 qr
§ Yaşıl bolqar bibəri – 20 qr
§ Acı bibər – 3 qr
§ Limon – 10 qr
§ Cəfəri – 20 qr
§ Kök – 20 qr
§ Nar – 15 qr
§ Mərzə (quru) – 2 qr
§ Sarıkök – 0,1 qr
§ İstiot (dənəvər) – 0,05 qr
§ Duz – 4 qr
HAZIRLANMASI:
Alabalığın qarın hissəsindən çox da böyük olmayan kəsik açılır, içalatı, qəl- səməsi təmizlənir, təmiz yuyulur. Duz, istiot, sarıkök, kərə yağı qarışdırılır. Ha- zırlanmış qarışıq balığın üzərinə sürtülür. Əsasən, qulaq və qarnının içərisinə sürtülür. Balığın qarnının iç hissəsindən bel hissəsinə qədər aşpaz çəngəli ilə deşilir. Sonra içlik hazırlanır. Baş soğan nazik aypara şəklində doğranır, pomi- dorun iç hissəsi çıxarılır, ətli hissəsi samanvarı şəkildə doğranır. Kök, heyva sürtkəcdən keçirilir. Cəfəri xırda-xırda doğranır. Tərəvəzlər qarışdırılır, limon suyu, mərzə qurusu, duz, istiot vurulur. Içlik balığın qarnına yığılır. Balığın qarnı tikilir, yaxud aşpaz iynəsi, taxta şişlərlə qarnının kəsilmiş iki tərəfi bir- ləşdirilir. Tərəvəzlərin, ədviyyatların dadı balığa qarışsın deyə arxası üstə sərin bir yerdə 5-6 saat (bu müddət arta da bilər) saxlanılır. Deşən zaman balığın dərisi zədələnməməlidir. Həmçinin balığın pulları təmizlənmir, sadəcə olaraq, yuyulur. Balığın əti zərif olduğuna görə dərisi bişdikdən sonra balığın bütöv çıxması üçün zireh rolunu oynayacaq. Alabalığın baş və quyruq hissəsi bir-bi- rinə bağlanır, balıq aypara şəklini alır.
Münasib tavanın (məcməyi, soba sinisi) içərisinə ağac budağı döşənir, ba- lıq onun üstünə qoyulur. Daha sonra 180°C-də qızdırılmış sobada 30-35 dəqiqə ərzində bişirilir. Hazır olduqda sobadan çıxarılır, tikişləri açılır. Içərisindəki tərəvəzlər çıxarılır, boşqaba yığılır, yanında bütöv qövs şəklini almış balıq qoyulur, üzəri limon, cəfəri göyərtisi ilə bəzənir, nar dənələri səpilir və süfrəyə verilir. Ehtiyac olduqda doğranıb, pay şəklində süfrəyə verilə bilər.
QEYD: Sininin içərisinə eni 5 sm, qalınlığı 5 mm, uzunluğu sini boyu olan zolaq şəklində taxta ona görə qoyulur ki, balıq siniyə yapışmasın, götürmək rahat olsun.
Nuş olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.07.2024)
BİR OVUC KƏDƏRİN ərsəyə gətirdikləri...
Tanınmış şair-publisist Faiq Balabəylinin bu günlərdə çap olunan yeni şeirlər kitabı “BİR ÖVUC KƏDƏR”adlanır. Kitab tanınmış şair, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi Səlim Babullaoğlunun ÖN SÖZü ilə açılır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Faiq Balabəylinin verdiyi məlumata görə, kitabda BİR OVUC KƏDƏRİN yaratdığı nələr yoxdur ki: Yaradana müraciət, Şuşa heyrəti, ömrün kəndə keçməyən tərəfi, dəniz eşqi, övlad sevgisi və ən əsası da SEVGİ... Sözün böyük mənasında sevgi... O sevgi ki, bir ovuc kədərin əhatəsindsə Faiq Balabəyliyə bu kitabı yazdırıb:
Üzümü söykəməyə gövdəndə yer gəzirəm,
Budaqların qol kimi sarmaşmır daha mənə.
Qaranlıq dərə bilib, ovcumda əl gəzirəm,
Qoşa əlin ovucu qaranlıq kaha mənə.
İlahi, rəhm eyləmə, qoy uzansın bu ömür,
Yaş olan yanaqların tamı, duzu, bilinsin...
... Hə, Faiq Balabəylinin yaradıcılığında həmişə ön sırada olan VƏTƏN bu kitabda da öz yerindədir. Vətən otuz il Şuşasız qalanda da:
Hər gün istədim ki,
Durub dolanam başına.
Başını tapa bilmədim,
Ayağına döşəndim...
“Qanun” nəşriyyatında çap olunan kitabın redaktoru Əsəd Qaraqaplan, korrektoru Aytəkin Həmidli, dizaynerləri Səbinə Aydın və Kənan Eynullayevdir.
Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.07.2024)
RƏSSAM NƏRİMANBƏYOVLAR - Vidadinın 98 illiyinə
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Manşet şəklində Vidadi və Toğrul Nərimanbəyovları görürsünüz. Əlbəttə ki, Toğrulu hamı tanıdı. Halbuki, Vidadi də qardaşı kimi məşhur rəssam olub.
Ötən gün Azərbaycanın Xalq rəssamı Vidadi Nərimanbəyovun anadan olmasından 98 il ötdü.
Azərbaycanın Xalq rəssamı, “Şöhrət” ordeni laureatı, Qrekov adına gümüş medalın sahibi, dünyaşöhrətli şəxsiyyət, Azərbaycan təsviri incəsənətinə böyük töhfə vermiş Vidadi Nərimanbəyov 1926-cı il iyulun 13-də Fransanın Kann şəhərində Fərman Nərimanbəyovun ailəsində dünyaya göz açıb. 1929-cu ildə Fərman Nərimanbəyov milliyyətcə fransız olan həyat yoldaşı İrma Lya Rude və oğlu Vidadi ilə birgə Bakıya qayıdıb. 1930-cu il avqust ayının 7-də Nərimanbəyovlar ailəsinin ikinci oğlu Toğrul dünyaya gəlib.
Avropada təhsil almış valideynlərinin zəngin mənəvi aləmi Vidadinin də, qardaşının da tərbiyələrinə, erkən yaşlarından hərtərəfli, mükəmməl formalaşmalarına təsir edir.
Tezliklə Nərimanbəyovlar ailəsinin üstünü qara buludlar alır. Fərman o zaman Avropada təhsil almış bir çox azərbaycanlılar kimi repressiyaya məruz qalır, onu həbs edib Sibirə sürgünə göndərirlər.
Ardınca 1941-ci ildə Fransa vətəndaşlığından çıxmayan İrma Lya Rude Bakıda həbs edilir. Ananı öz balalarından ayırırlar. İrma xanımı Özbəkistana - Səmərqəndə sürgün edirlər. O, 1961-ci ilə qədər sürgündə yaşamağa məcbur olur. Bu ziddiyyətli, təzadlı illərdə inamını itirməyən Nərirmanbəyovlar yaşamaq uğrunda mücadiləni davam etdirirlər. Belə ki, Vidadi Nərimanbəyov əvvəlcə rəssamlıq təhsilini Ə.Əzimzadə adına Bakı Rəssamlıq Texnikumunda, sonra isə V.Muxina adına Sankt-Peterburq (keçmiş Leninqrad) Ali Rəssamlıq Sənaye Məktəbi və Tbilisi Rəssamlıq Akademiyasında davam etdirir. Bu təhsil ocaqlarında dövrünün böyük rəssamlarından dərs alan Vidadi Nərimanbəyov yaradıcılığında ənənələrə sadiq qalıb.
Rəssam könüllü olaraq İkinci Dünya müharibəsinə yolladığından müharibə mövzusuna yaradıcılığının bütün dövrlərində müraciət edib. Vidadi Nərimanbəyovun bu mövzuda olan əsərləri SSRİ mədəniyyət günlərində nümayiş olunub.
V.Nərimanbəyov tələbə ikən "Düşmənin sevinci..." tablosu ilə şöhrət qazanıb. Gənc rəssam həmin əsərdə qəribə mənzərə təsvir edib. Açıq səmanın, Günəşin fonunda qara bulud layları təsvir olunub. Tablonun önündə iki insan obrazı görünür. Onlardan biri yağış, digəri quraqlıq arzulayır. Bu mənzərə o qədər inandırıcı, bədii, gələcəyə inam, ümid həvəsi ilə işlənib ki, seyrçilər əsərə yaradıcı əməyin məhsulu kimi yox, həyat həqiqətinin rəmzi tək baxır, müəllifin fikrini asanlıqla dərk edirlər. Vidadi Nərimanbəyov 1963-cü ildə "Yolda" monumental, irihəcmli tablosu onu daha da şöhrətləndirib. Əsərin süjeti, kompozisiya quruluşu sadədir, lakin diqqətlə baxanda dərin məntiqi insanı düşünməyə vadar edir. Müəllif az ştrixlə mövzunu açmağa nail olub. Əsər Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinin daimi eksponatıdır.
V.Nərimanbəyovun əsərlərinin əsas qəhrəmanı insandır. Tablolarda onların müxtəlif anları, ovqatları əbədiləşib. Çöhrələrindən gah sevinc, fərəh, gah da məyusluq, kədər duyulur. Vidadi Nərimanbəyovun yalnız keçmiş SSRİ məkanında deyil, Macarıstanda, Çexiyada, Bolqarıstanda, Rumıniyada, Əlcəzairdə, Finlandiyada, bütövlükdə dünyanın 20 xarici ölkəsində fərdi sərgisi açılmışdır. Dinindən, dilindən, irqindən asılı olmayaraq, qədirbilən sənətsevərlər fırça ustasının yaradıcılığından mənəvi zövq almış, əsərlərinin hər birini yüksək qiymətləndirmişdilər.
Görkəmli təsviri sənət ustası fəal çalışır, bir-birindən baxımlı mənzərələr, obrazlar yaradırdı. 20 Yanvara həsr etdiyi “Qatillər” tablosu dünyanın bütün sərgi salonlarında nümayiş etdirilmiş, qəddar sovet rejiminə qarşı nifrət oyatmışdı. Milli dəyərləri daim uca tutan rəssam quduzlaşan ermənilərin ümumiləşmiş obrazını yaratmışdı.
Özündə Azərbaycan və Fransa kimi iki ölkəni və iki nəhəng mədəniyyəti cəmləşdirən bu görkəmli rəssam 1961-ci ildə SSRİ Rəssamlar İttifaqının üzvü olub. O, 1982-ci ildə Azərbaycan Xalq rəssamı adına layiq görülüb. 2001-ci ildə “Şöhrət” ordeni ilə mükafatlandırılan Nərimanbəyov elə həmin il dekabrın 13-də Bakıda vəfat edib.
Ruhu şad olsun!
Şəkildə: Rəssam qardaşlar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.07.2024)
Rəsm qalereyası: Vidadi Nərimanbəyov, “Müharibənin siması”
Rəsm qalereyası: Vidadi Nərimanbəyov, “Müharibənin siması”
REPLİKA - “Biz teatrlara getsəydik…”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı REPLİKA rubrikasında sizlərə tanınmış yazar, naşir, alim və pedaqoq Şəmil Sadiqin fikirlərini təqdim edəcək.
Ötən gün Ümüd Abbas Nihaninin dəvəti ilə rejissoru olduğu “-1” tamaşasına baxdıq! Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında səhnələşdirilən əsəri çox bəyəndim.
Səhnədə cəmi iki nəfərin iştirak etməsinə baxmayaraq, tamaşa tamaşaçını yormadı, “mənə bax” dedi.
Həm aktyorların, həm də rejissorun gənc olması adamı gələcəyə həvəsləndirir. İndi təsəvvür edin ki, biz teatrlara getsə idik, zallar doıub daşsa idi, bu gənclər daha nələr edərdilər.
Ümumiyyətlə, region teatrlarımız adamı daha çox sevindirir və təəccübləndirir!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(15.07.2024)
