Super User
Bu gün Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri Filarmoniyada konsert verəcək
Bu gün - mayın 22-də Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyinə həsr edilmiş Q.Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestrinin konserti olacaq.
Sözügedən konsertdə bədii rəhbər və baş dirijor, Xalq artisti Fəxrəddin Kərimovun rəhbərliyi ilə Q.Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri çıxış edəcək. Solist beynəlxalq müsabiqələr laureatı Natavan Mikayılqızının (qanun) ifasında T.Quliyevin “Səhər nəğməsi”, M.Kərimov, S.Əhmədova “Qanun və kamera orkestri üçün konsert”, “Natavana ithaf”, A.Vieuxtempsin “Tarantella”, A.Schnittkenin “Qoqol süitası” – Polka səsləndiriləcək.
Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.05.2023)
Qənirə Paşayeva: “Bu ensiklopedik siqlətli kitabın bütün sənətsevərlər üçün qiymətli qaynaq olacağına inanıram”
Xəbər verdiyimiz kimi, Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünas alim Ziyadxan Əliyevin “İstedadlar ocağı” kitabının təqdimat mərasimi keçirilib. Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbinin ensiklopediyası kimi hazırlanan kitabın
layihə rəhbəri və “Ön söz” müəllifi Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva, redaktorları sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Aslan Xəlilov və Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin eksperti Əkbər Qoşalı, dizayneri Aysel Əliyevadır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayevanın təqdimat mərasimindəki çıxışının xülasəsini diqqətinizə çatdırır. Qənirə Paşayeva çıxışında öncə əsərin ensiklopedik siqlətinə vurğu edib, alimi bu fundamental əsərin gün üzü görməsi münasibətilə təbrik edib, ona yeni uğurlar diləyib. Komitə sədri bu əsərin həm adı keçən məktəbin əlamətdar yubileyinə, həm “Heydər Əliyev İli”nə gözəl töhfə olduğunu deyib.
O, Ə.Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbinin şöhrətinə layiq tərtib olunmuş kitabı milli incəsənətimizin öyrənilməsi və təbliği baxımından yüksək dəyərləndirərək söyləyib:
-Milli incəsənətimizdə fenomen kimi dəyərləndirilən Əzim Əzimzadənin gənc yaradıcıların yetişdirilməsinə özəl diqqət yetirilməsi ənənəsi günümüzdə də 100 yaşını keçmiş kollecdə uğurla davam etdirilməkdədir. Bu da bizə 44 günlük Vətən müharibəsində Zəfər qazanmış Azərbaycanımızı, onun incəsənətini işıqlı gələcək gözlədiyini söyləməyə əsas verir.
Respublikamızda müxtəlif profilli, çoxsaylı ali və orta ixtisas təhsil məktəblərinin olmasına baxmayaraq, onların arasında məhz “Əzimzadə məktəbi”nin adı bütün (keçmiş) SSRİ məkanında tanınır və istedadlar ocağı olaraq fəxrlə çəkilirdi. XX yuzilliyin 20-ci illərinə qədər Bakıda (ümumən Azərbaycanda) rəssamlığın tədrisi bir coxlarının düşündüyü kimi yox dərəcəsində olmayıb. Lakin “Əzimzadə məktəbi” özündən öncəki sənət mühitlərini, xalq yaradıcılığını tədris plan-proqramına cəlb etməklə, peşəkar müstəviyə daşımaqla yeni bir mərhələ başlayıb. Əgər fəaliyyətləri qədim dövrlərə təsadüf edən sənətkarlar ayrı-ayrı ustalardan dərs almışdısa, “Əzimzadə məktəbi” açıldıqdan sonra fəaliyyət göstərən yaradıcıların çoxu ilk təhsilini həmin məktəbdə alıb. Bu anlamda, Azərbaycanda rəssamlığın tədrisi tarixini xronoloji ardıcıllıqla izləməli olsaq, tərəddüdsüz deyə bilərik ki, hazırda Rəssamlıq Akademiyasının nəzdində fəaliyyət göstərən İncəsənət Kolleci respublikamızın tarixində özəl yeri olan təhsil ocaqlarındandır. Onun 100 ili aşan zəngin tarixi ilə tanışlıq göstərir ki, məktəbin mövcudluğu, səmərəli fəaliyyəti sayəsində milli təsviri və dekorativ-tətbiqi sənətimizin inkişafını gerçəkləşdirən minlərlə rəssam yetişib. Onların şöhrətinin çoxdan ölkə sınırlarını aşması və yaratdıqları sənət örnəklərinin Azərbaycanı şöhrətləndirən bədii-mənəvi qaynaqlara çevrilməsi bu təhsil ocağının yerini, rolunu dəqiq ifadə edir. Əminik ki, kollecin indiki kollektivi də illərlə formalaşan tədris metodu ənənələrini qoruyub saxlamaqla, bu təhsil ocağının şöhrətini layiqincə yaşada biləcəkdir.
Daha sonra Qənirə Paşayeva tanınmış sənətşünas alim, Əməkdar incəsənət xadimi Ziyadxan Əliyevin araya-ərsəyə gətirdiyi bu ensiklopedik siqlətli kitabın bütün sənətsevərlər üçün qiymətli qaynaq olacağına inamını ifadə edib, kitabın uzun illik əməyin məhsulu olduğunu vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, əsərdə müəllifin “Əzimzadə məktəbi”nə, ustadlar ustadı Əzimzadənin öz şəxsiyyət və yaradıcılığına sevgisi fonunda Azərbaycan mədəniyyətinə, ümumən mədəniyyətə, sənətə vurğunluğu parlaq şəkildə görünür.
Qənirə xanım daha sonra deyib:
-Çox şadıq ki, Ziyadxan Əliyev öz sevgi və vurğunluğunu peşəkarlıq müstəvisində təcalla etdirə bilib. Kitab “Əzimzadə məktəbi”nin 100 illik yubileyi münasibətilə hazırlansa da, nəşrinin 2023-cü ilə - “Heydər Əliyev İli”nə düşməsini də təsadüf yox, təvafüqlük hesab edirəm. Bu kitab Ümummilli Liderimizin şərəfinə adlandırılmış 2023-cü ilə ən gözəl sənət töhfələrindən biridir.
Qənirə Paşayeva kitabın rus və ingilis dillərinə çevrilməsinin də vacibliyinə toxunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.05.2023)
Sənətşünas alim Ziyadxan Əliyevin “İstedadlar ocağı” kitabı təqdim olunub
Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünas alim Ziyadxan Əliyevin “İstedadlar ocağı” kitabının təqdimat mərasimi keçirilib. Müəllif bu kitabı Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbinin ensiklopediyası kimi hazırlayıb.
Kitab müəllifin özünün də məzunu olduğu Əzim Əzimzadə adına Dövlət Rəssamlıq Məktəbinin (indiki Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Akademiyasının nəzdindəki İncəsənət Kolleci) 100 illiyinə həsr olunub. Nəfis şəkildə tərtib olunmuş 560 səhifəlik kitabda təhsil müəssisəsinin (1920-ci ildən 2020-ci ilə qədər) tarixi, bütün tələbələrin (onlar 6 minə qədərdir) adları, ünlü məzunların fotoşəkilləri, mükafat alan rəssamların siyahısı, məzunların yaratdığı əsərlərin fotoxronikası, fotoşəkilləri və s. təqdim olunub.
Bir əsrlik tarixə malik Əzim Əzimzadə adına məktəbin keçdiyi tarixi yola nəzər salan müəllif öz açılış çıxışında məktəbin istedadlı fırça ustaları ilə yanaşı, vətənpərvər məzunlarından da bəhs edib. Bildirib ki, məktəbin məzunlarından 4-ü Birinci Qarabağ müharibəsində şəhid olub.
Diqqətə çatdırılıb ki, yeni kitabın layihə rəhbəri və “Ön söz” müəllifi Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva, redaktorları sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Aslan Xəlilov və Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin eksperti Əkbər Qoşalı, dizayneri Aysel Əliyevadır.
Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva əsərin ensiklopedik siqlətinə vurğu edib, alimi bu fundamental əsərin gün üzü görməsi münasibətilə təbrik edib, ona yeni uğurlar diləyib. Komitə sədri bu əsərin həm adı keçən məktəbin əlamətdar yubileyinə, həm “Heydər Əliyev İli”nə gözəl töhfə olduğunu deyib.
Qənirə Paşayeva kitabın rus və ingilis dillərinə çevrilməsinin də vacibliyinə toxunub.
Sonra kitabın hazırlanmasında əməyi olanlara Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsi adından təşəkkürnamələr təqdim olunub.
Təqdimat mərasimində digər çıxış edənlər də kitabın araya-ərsəyə gəlməsini yüksək qiymətləndirib, müəllifə yeni-yeni uğurlar arzulayıblar. Diqqətə çatdırılıb ki, kitab Azərbaycan təsviri sənət tarixi ilə maraqlananlar üçün əvəzsiz bir mənbədir.
Tədbir musiqili proqramla davam edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.05.2023)
Tullantını atma, ondan bir şeylər yarat və satıb qazan!
Üfunətdən, çirkabdan gözəllik yaratmaq olarmı? Sən demə olar!
Bəşəriyyətin ən qlobal problemlərindən biri, əslində birincisi yerin təkinin, su hövzələrinin və atmosferin çirkləndirilməsidir. Təbii ki, bu nanəcib işdə əksər vətəndaş da zavodlar və fabriklər, nəqliyyat, məişət avadanlıqları, plastik torbalar, istixana buxarı qədər rol alır. Baxın, zibili hara gəldi atmaqla biz nə qədər mənfilik qazanmış oluruq. Tullantı problemi, zibil poliqonlarlnda qurulan tonqallar hazırda insanlığı ciddi narahat edir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”in növbəti söhbət açacağı mövzu zibili “qızıla” çevirmək bacarığı barədədir.
“Təmiz Şəhər” ASC-nin təşkilatçılığı, Sosial Xidmətlər Agentliyi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, “Azərxalça” ASC, DOST İnklüziv İnkişaf və Yaradıcılıq Mərkəzi, Azərbaycan Yaradıcı Sənayelər Federasiyası və Azərbaycan Jurnalistlər Şəbəkəsi İctimai Birliyinin dəstəyi ilə ənənəvi olaraq keçirilən “ATMA-YARAT-SAT” sosial layihəsi barədə danışacağıq.
Hazırda tullantıların düzgün idarə olunması ilə bağlı yaradıcı yanaşmalar tətbiq etməklə ətraf mühitin mühafizəsinə diqqət çəkmək geniş yayılmış təcrübələrdəndir. “ATMA-YARAT-SAT” sosial layihəsi bu məqsədə xidmət edir. Vətən müharibəsində iştirak edərək sağlamlığını itirən və digər kateqoriyadan əlilliyi olan yaradıcı insanların cəlb olunduğu layihə çərçivəsində yararsız hesab edilən əşyalardan düzəldilən əl işlərinin nümayişi, eləcə də satışı təşkil olunub.
Layihədə 30-dan çox əlilliyi olan yaradıcı şəxs iştirak edib. Layihə icrası zamanı həmçinin DOST İnklüziv İnkişaf və Yaradıcılıq Mərkəzinin yetirmələrinin və Peşə-əmək Reabilitasiya Mərkəzinin yetirmələrinin iştirakı ilə konsert proqramı təqdim edilib.
Qeyd edək ki, layihənin məqsədi lazımsız hesab edilən əşyaların yaradıcı insanların toxunuşu ilə sənət əsərinə çevrildiyini əyani şəkildə nümayiş etdirmək, tullantıların həcmini azaltmaq, əlilliyi olan insanların cəmiyyətə inteqrasiyasına dəstək vermək və onların sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına köməklik göstərməkdir. Bir sıra dövlət qurumlarının dəstək verdiyi “ATMA-YARAT-SAT” sərgi, satış-yarmarkası ənənəvi olaraq hər il keçirilir. Bu ildən əlilliyi olan insanların əl işlərini artsale.az platforması üzərindən nümayiş etdirmək və satmaq imkanı da yaradılıb.
Bizcə, zibildən gözəllik yaradan insanların əməyini qiymətləndirməyə hər kəs borcludur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.05.2023)
Rəsm qalereyası: Tahir Salahov, “Növbədən qayıdanlar”
Rəsm qalereyası: Tahir Salahov, “Növbədən qayıdanlar”
Xalq düşməninin Xalq rəssamı olan oğlu
ÖTƏN GÜN TAHİR SALAHOVUN VƏFATININ İLDÖNÜMÜ İDİ
Azərbaycan rəssamlığının qızıl pleadası var, bura Bəhruz Kəngərli və Əzim Əzimzadədən ibarət sovetə qədər və Səttar Bəhlulzadə, Toğrul Nərimanbəyov, Tahir Salahov kimi dahilərin yer aldığı sovet dönəmi təmsil olunur. Tahir Salahovun tabloları təkcə Azərbaycan incəsənətinin deyil, həm də dünya təsviri sənətinin inciləri sırasındadır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, ötən gün yaradıcılığı və ictimai fəaliyyəti ilə incəsənətimizə dəyərli töhfələr verən böyük sənətkar, Azərbaycan və Rusiyanın Xalq rəssamı, Rusiya Rəssamlıq Akademiyasının vitse-prezidenti, Avropa Elm və İncəsənət Akademiyasının həqiqi üzvü, Dövlət mükafatı laureatı Tahir Salahovun vəfatından iki il ötdü.
Gəlin qısaca olaraq bu dahi şəxsiyyətin həyat yoluna nəzər salaq. Bir əsrə yaxın yaradıcılıq yolu keçmiş böyük sənətkar 1928-ci il noyabrın 29-da Bakı şəhərində dünyaya göz açıb. Atası 1937-ci il repressiyasının qurbanlarından olduğundan rəssamın uşaqlıq illəri çətin keçib. Bəlkə də uşaqlıqda çəkdiyi çətinlik və iztirablar onun həm istedadlı rəssam, həm də əsl insan kimi formalaşmasında birbaşa rol oynayıb.
T.Salahov 1951-ci ildə Bakıda Ə.Əzimzadə adına Rəssamlıq məktəbini, 1957-ci ildə isə Moskvada Surikov adına Rəssamlıq İnstitutunu bitirib. Rəssamın əsərləri dünya təsviri incəsənətinin humanist inkişafına böyük təsir göstərib. Çoxlu sayda portretlərin, peyzaj və natürmortların, böyük fiqurlu əsərlərin müəllifi olan bu dahi sənətkarın yaratdığı əsərlərə lakonik, eyni zamanda, dərin ifadə üslubu xasdır. Bu əsərlər müasir rəssamlığın klassikasına çevrilərək yüksək mənəvi, bədii və ictimai əhəmiyyət daşıyır.
T.Salahov dünya miqyasında aparıcı portret ustasıdır. Onun yaradıcılığında insanı bəşəriyyətin ən ali varlığı kimi əsas planda görürük. Rəssam ailəsini və dostlarını böyük məhəbbətlə təsvir edir. “Aydan”, “Alagöz şərq nağılı”, anası Sona xanımın və həyat yoldaşı Varvara Aleksandrovnanın silsilə portretləri, “Danın portreti”, “Rəşid Behbudovun portreti” - sadalanan bu əsərlər mehribanlığı və isti münasibəti təcəssüm etdirir.
Rəssamın yaradıcılığında görkəmli yeri həm də Azərbaycan neftçilərinə həsr etdiyi təsvirlər tutur. T.Salahov öz xatirələrində qeyd edir ki, “Mən bir neçə ay Neft Daşlarında neftçilərlə eyni yataqxanada qalmışam. Məhz əməksevən obrazlarımı da elə orada tapmışam”. T.Salahovun neftçilərə həsr etdiyi ən möhtəşəm əsərlərindən biri diplom işi olan “Növbədən qayıdanlar” tablosudur. (Bu tablonu bu gün portalımızln “Rəsm qalereyası” rubrikasında yerləşdirəcəyik).
Sənətkarın bu tablosu təsviri sənətdə “Sərt üslub” deyilən yeni istiqamətin ilk nümunələrindən biridir. Həmin əsərin yaranma tarixi çox maraqlıdır.
T.Salahov Surikov adına Rəssamlıq İnstitutunda oxuyarkən Moskvada hind filmlərinə maraq artmışdı. Bəlkə də Hindistana qarşı yaranan ümumi maraq diplom praktikası üçün institut tələbələrinin bu ecazkar ölkəyə ezam edilməsinə səbəb olmuşdur. T.Salahov da digər tələbə yoldaşları kimi Hindistana getməli idi. Lakin ən son anda atasının “xalq düşməni” olması onun səfərinə mane olur. Bu zaman T.Salahov diplom işinin mövzusu üçün doğma Bakıya, Neft Daşlarına gəlir. Beləliklə, rəssam iki ay müddətində Neft Daşlarında neftçilərlə birgə yaşayır. Onlarla birgə yeyib-içir, Abşeronun rəngsiz boz torpağında gəzir, narahat Xəzərə tamaşa edir və artıq təsvir edəcəyi tablonu gözü önündə canlandırır. Rəssam gördüklərini – Xəzərin duzlu, köpüklü ləpələrini, üzərində uçan ağ qağayıları, ləpələri coşduran güclü küləyini və ən əsası enerjili cavan insan təəssüratını öz tablosunda əks etdirməyə can atır. İki aydan sonra əsərini yaratmaq üçün Moskvaya qayıdır. Lakin diplom işini çəkmək üçün institutda boş emalatxana olmadığından tələbələr özlərinə ayrı məkan tapırdılar. Salahov da belə məktəblərdən birində emalatxana tapır. Lakin məktəbdə yaradıcılıq üçün şərait yox dərəcəsində idi. Müdafiəyə bir ay qalmış institutda emalatxanalardan biri boşalır. T.Salahov həmin emalatxanaya köçür və burada diplom müdafiəsinə bir həftə qalmış tablosunu yaratmağa başlayır. Bu zamana qədər isə Salahovun kətanı boş idi. İmtahan komissiyası onun işinə baxanda tablonu boş görür və onun işindən narazı qalır. Lakin 2-ci dəfə komissiya üzvləri emalatxanaya gələndə gözlərinə inana bilmirlər. Onların qarşısında möhtəşəm tablo canlanırdı.
Salahovun diplom işi gözləniləndən daha çox uğur qazanır və keçmiş sosialist ölkələrində keçirilən sərgilərdə ən göz önündə olan əsərə çevrilir.
Ötən əsrin 50–60-cı illərində rəssamlıqda yeni incəsənət uğrunda gərgin mübarizə başlanmışdı. Tənqidçilər gənc rəssamları sxematiklikdə, əsərlərin həddən artıq qrafik olmasında ittiham edirdilər. Hansı ki, bu tendensiya akademik ənənələrə zidd idi. Salahovdan da həmin ittihamlar yan keçmədi. Rəssamın “Rezervuar parkı” və “Neftçi” əsərləri Moskvadakı bəzi partiya üzvlərinin xoşuna gəlməmişdi. Onlar hesab edirdilər ki, əsərlər həddən artıq pessimist ruhlu, qaranlıq və qarışıqdır. O zaman Salahovu yalnız SSRİ Rəssamlar İttifaqının sədri Sergey Gerasimov müdafiə edir. “Sizi nə üçün tənqid edirlər? Mən burada tənqidə layiq heç nə görmürəm”. Bu sözlər gənc rəssam üçün böyük dəstək idi.
T.Salahovun əsərləri dünyanın bir çox muzey və qalereyalarının salonlarını bəzəməkdədir. Xüsusən də Tretyakov qalereyasında rəssamın bir çox əsərləri nümayiş olunur. Onlardan “Vyana stulu ilə natürmort”, “Nar gülləri ilə natürmort”, “Aydan”, “Bəstəkar D.Şostakoviçin portreti” və s. adları çəkmək olar.
Gənc rəssamın növbəti yaradıcılıq uğuru ümumbəşəri mahiyyət kəsb edən “Sənə, Bəşəriyyət” əsəri ilə bağlıdır. 1961-ci ildə sənətsevərlərin ixtiyarına verdiyi bu monumental əsərə görə Salahov ilk fəxri ada - Əməkdar incəsənət xadimi adına layiq görülür.
Əsərin mövzusu insanın kosmosa ilk uçuşu ilə eyni məzmun kəsb edərək rəssamın uzaqgörənliyindən xəbər verir. Həmin əsər böyük uçuşun simvoluna çevrilir. T.Salahov əsəri dünya tarixində insanın kosmosa uçuşundan bir neçə ay əvvəl artıq tamamlamışdı. Hansı ki, bu hadisənin olacağından xəbəri yox idi. Maraqlı təsadüfdür ki, əsər 1961-ci il aprelin 12-də ilk dəfə ictimaiyyətə nümayiş etdirilib. Bu əsər rəssamın qəlbindəki optimist düşüncələri əks etdirir. O vaxtın bir çox tənqidçiləri əsərin birinci uçuşla bağlı olaraq sifarişlə çəkildiyini, müəllifin isə bu hadisədən əvvəlcədən xəbərdar olduğunu düşünürdülər.
Valentina Tereşkovanın kosmosa uçuşundan sonra bu fikirlər daha da gücləndi. Çünki əsərdəki ikinci obraz qadın idi və sanki Tereşkovanın kosmosa uçuşunu simvolizə edirdi. Beləliklə, rəssamın dahiyanə uzaqgörənliyi nəticəsində “Sənə, Bəşəriyyət” əsəri iki böyük uçuşun simvoluna çevrilib.
Ötən əsrin 50–60-cı illəri sənətkarın yaradıcılığı üçün çox məhsuldar və uğurlu mərhələ olur. “Sənə, Bəşəriyyət” tablosundan sonra da rəssamın uğurlarının ardı-arası kəsilmir. O, 1962-ci ildə hazırda Tretyakov qalereyasında saxlanılan “Bəstəkar Q.Qarayevin portreti”nə görə gümüş medal mükafatına layiq görülür. T.Salahov dahilər silsiləsindən olan bu yaradıcılıq işinə ciddi və uzunmüddətli hazırlıq prosesi keçmişdir. Rəssam həmin məqamı belə xatırlayır: “Dahiyanə əsərlər yaratmış bu bəstəkarı yaradıcılıq prosesində təsvir etmək istəyirdim. Eyni zamanda, yaxşı anlayırdım ki, bəstəkarı sadə halda təsvirə gətirmək olmaz. Xeyli müşahidələr apardıqdan sonra bir gün ondan soruşdum ki, “Uzunboğaz köynəyiniz varmı?”. Özüm üçün yəqin etmişdim ki, onu məhz bu geyimdə istədiyim kimi canlı göstərə bilərəm. Onun uzunboğaz köynəyinin ağ rəngdə olması mənim obrazım üçün münasib idi. Bir sözlə, gələcək portretimin rəng çalarlarını tapmışdım”. Sonralar bu əsərə baxanlar həqiqətən də sənətkarın geyiminin nə qədər uğurlu seçilməsini və rəssamın estetik zövqünün göz oxşamasını xüsusilə vurğulayırdılar.
Rəssam yaradıcılığında tez-tez sadə insanlara müraciət edir. O, müsahibələrinin birində deyib: “Mənim üçün əmək mövzusundan daha üstün bir mövzu yoxdur və öz yaradıcılığımda insanı əmək fəaliyyəti prosesində təsvir etməyə can atıram. Əsərlərimdə insan obrazını vurğulamaq üçün onun xarakterini, əməksevərliyini kətan üzərində həkk etməyə çalışıram. Bir insan üçün yaradıcılıq prosesində ən əsas vəzifə bu detalları vurğulamaq və artıq detallardan qaçmaqdır. Xəzər neftçilərinə həsr olunmuş əsərlər üzərində işləyərkən bu zəhmətkeş insanların evlərində onların həyat tərzi ilə tanış oldum”. Həqiqətən də Salahovun neft mövzusuna həsr etdiyi insan portretləri öz daxili zənginliyi və xarakteri ilə seçilir. Həmin tablolarda neftçilərin daxili aləmi, yorğunluqları, keçirdikləri narahatçılıq hissləri öz əksini tapır. Sadalanan xüsusiyyətləri “Təmirçilər”, “Neftçinin portreti”, “Neftçi fəhlə”, “Neftçi” kimi əsərlərində görmək olar. Neft mövzusuna Salahov bu gün də müraciət etməkdədir. Onun 2007-ci ildə tamamladığı monumental “Odlar yurdu” triptixi xüsusilə diqqətəlayiqdir. Mərkəzi hissəsi “Xəzər bu gün”, sol hissəsi “Atəşpərəstlərin məbədi”, sağ hissəsi isə “Qız qalası” adlanan bu əsərdə müəllif öz Vətəninin keçmişini və bu gününü, zəhmətkeş insanın mənəvi yüksəlişini, nəsillərin talelərini təcəssüm etdirib.
T.Salahov dünya ölkələrini səyahət edərkən öz təəssüratlarını monumental tablolarda əks etdirirdi. Sənətkarın fırçasında ABŞ, İtaliya, Yaponiya, Meksika, Fransa, İspaniya və başqa ölkələrin mədəniyyəti sanki yeni həyat qazanıb. Gənc rəssam banal mövzuya çevrilən gözəl xanımları və ya varlı qocanı təsvir etməyə can atmırdı. O, vağzallara, Praqa tunellərinə, qaranlıq, gözdən uzaq qalmış küçə döngələrinə gedir və Bakıdakı üslubuna sadiq qalaraq bu gözoxşamayan, cansıxıcı məkanların gözəlliyini kəşf edərək təsvir edir. İtaliyaya səfərində Salahov bu ecazkar ölkə ilə bağlı çoxlu sayda yağlı boya, stank akvarel əsərləri yaradır. Onun Roma ilə bağlı ilk akvareli “Romada küçə” adlanır. 1962-ci ildə Parisdə keçirilən Gənc Rəssamların Yaz Biennalesində iştirak edən rəssam bu şəhərin bəzəyi olan və sevgi rəmzinə çevrilən Eyfel qülləsini dəfələrlə təsvir edir.
Tahir Salahiv təkcə yaradıcılığı ilə deyil, həm də ictimai fəaliyyəti ilə xalqına, mədəniyyətinə xidmət etməkdədir. Onun ictimai fəaliyyəti nəticəsində incəsənət xadimləri və incəsənətə maraq göstərən sadə insanlar müasir dünya rəngkarlığı ilə yaxından tanış olublar. 1980-ci illərin sonlarında Moskva və Sankt-Peterburqda məşhur dünya rəssamları meksikalı Tamayo, italyan Morandi, alman Günter Yukker, ingilis Frensiz Bekon, isveçli Tenqli və amerikalı R.Rauşenberqin sərgilərinin təşkil olunmasında yaxından iştirak edib.
Şöhrəti dünyanı dolaşan görkəmli rəssam harada yaşamasından, çalışmasından asılı olmayaraq, Vətəninə çox bağlıdır. “Xəzər, onun mavi gözəlliyi həmişə mənimlədir”, - söyləyən Tahir Salahov doğma Vətəninin təbiətinə vurğundur və hər fürsətdə yurdunun gözoxşayan guşələrini tablolarında canlandırır. Rəssam xüsusilə boya-başa çatdığı doğma Abşeronunu böyük məhəbbətlə təsvir edir. O, əsl bakılı kimi Abşeron mənzərəsinə böyük dəyər verir. Təsvir etdiyi Abşeron mənzərələrinin həzin və mülayim dalğınlığında rəssamın doğma yerlərlə bağlı xatirələri, uşaqlıqdan alışdığı aləm öz əksini tapır. Neft hopmuş torpaq, mavi səma fonunda fırlanan əlvan yel dəyirmanları, köhnə tikililər, tərk edilmiş bağ evləri rəssamın fırçasında yeni həyat qazanır. Bakı kəndlərini, xüsusilə Xəzərin sahilində yerləşən qəsəbələri böyük məhəbbətlə təsvir edən rəssam, hətta dinin qadağa qoyduğu illərdə belə bu kəndlərdə yerləşən məscid və məbədləri sevərək kətan üzərinə köçürüb.
Çox məhsuldar yaradıcılıq yolu keçən sənətkarın son illərə aid əsərlərindən danışarkən Azərbaycan incəsənətinin şedevrləri sayıla bilən ulu öndər “Heydər Əliyevin portreti”ni, “Mstislav Rostropoviçin portreti”ni, “Odlar yurdu” triptixini, “Yazıçı Anarın portreti”ni və daha neçə-neçə peyzaj və natürmortlarını qeyd etmək lazımdır. Dünya miqyasında aparıcı portret ustası olan T.Salahov əsərlərində insanı bəşəriyyətin ən ali varlığı kimi canlandırır. Bu xüsusiyyətlər yuxarıda qeyd edilən portretlərə də xasdır.
Sənətinə dövlət qayğısı göstərilən böyük sənətkar saysız-hesabsız mükafatlara sahibdir. Fırça ustası keçmiş Sovet İttifaqının ən yüksək təltifləri və ordenlərinə layiq görülüb, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adını alıb. Rusiyanın “Vətən qarşısında xidmətlərinə görə” ikinci və üçüncü dərəcəli ordenlərinə, müstəqil Azərbaycanın ali mükafatı olan “İstiqlal” və “Heydər Əliyev” ordenlərinə, Bolqarıstan, Polşa, Monqolustan və başqa ölkələrin ordenlərinə, müxtəlif medallarına və mükafatlarına layiq görülüb.
Sevindiricidir ki, 2018-ci il 90 illik yubileyi ərəfəsində Prezident İlham Əliyev Azərbaycan təsviri sənətinin inkişafında xüsusi xidmətlərinə görə Tahir Salahovu 1-ci dərəcəli “Əmək” ordeni ilə təltif edib. Eyni zamanda, sənətkarın 90 illiyi münasibətilə silsilə sərgilər açılıb.
Rəssamın əl işləri hazırda yalnız ölkəmizdə deyil, onun hüdudlarından kənarda da dünya muzeyləri və qalereyalarında nümayiş etdirilir. Bu da sözsüz ki, hər bir azərbaycanlı üçün qürurvericidir.
Xalq rəssamı 2021-ci il mayın 21-də vəfat edib.
Ruhu şad olsun!
Şəkildə: Tahir Salahovun yaratdığı tabloların bir qismi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.05.2023)
Tarixi abidəmiz “təmir” adı ilə məhv edildi - Qarabağdakı alban abidələrini də beləmi bərpa edəcəyik?
Fazil Mustafa: “Qarabağdakı abidələrə də bu prinsiplə yanaşsaq, onların da “evi yıxılacaq”
Naxçıvanda tarixi irsimizlə bağlı utancverici hadisə yaşanıb. Belə ki, Culfa rayonunun Qazançı kəndində XVI əsrə aid olan və dövlət tərəfindən qorunan tarixi abidə restavrasiya (təmir) adı ilə məhv edilib.
Tanınmış memar, sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor Elçin Əliyev Oxu.Az-a açıqlamasında bildirib ki, bu cür “təmir” biabırçılıqdır: “Biz tarixi abidələrə qarşı bu cür münasibətlərlə tez-tez qarşılaşırıq. Bakı, Gəncə, Lənkəran və digər yerlərdə belə yanaşmalar var. Təəssüf ki, indiyədək vəzifəyə gələn Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin rəhbərləri abidələrə diqqət ayırmırlar. Abidələrə qarşı bu cür münasibət dəyişməlidir. İlk növbədə nazirlik addım atmalıdır. İşi sevənlər, vətənpərvərlər vəzifəyə gətirilməlidir ki, belə ”təmir"in qarşısı alınsın. Bunu dövlət orqanı edib və rəhbəri elə düşünür ki, yaxşı edir. Amma abidələr barədə heç nə bilmir".
O qeyd edib ki, Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən tarixi abidələrlə bağlı davamlı maarifləndirmə işləri aparılmalıdır: “Təcili bu sahədə proqramlar tərtib edilməlidir ki, insanların mədəniyyət səviyyəsi qalxsın. Bunun üçün 10-15 il lazımdır”.
Məsələ barədə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyindən bildirilib ki, bu və bir sıra tarixi abidələrimizin restavrasiyası zamanı nazirliyin müvafiq rəyi alınmayıb. Görəsən niyə? Belə özbaşınalıqları necə önləməli? Bu minvalla biz Qarabağda, işğaldan azad edilən ərazilərdə erməniləşdirilən alban mədəni və dini abidələrini necə öz əvvəlki simasına qaytaracağıq, əgər öz tarixi-mədəni irsimizi belə “restavrasiya” ediriksə? Nəhayət, günahkarlar cəzalanacaqmı?
Mövzu ilə bağlı Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin mövqeyini öyrənməyə çalışdıq. Qurumdan bildirildi ki, bu məsələ yalnız Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin səlahiyyətlərinə aiddir.
Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin sədr müavini Fazil Mustafa məsələ ilə bağlı “Yeni Müsavat”a danışdı. Millət vəkili qeyd etdi ki, restavrasiya və bərpa işlərini mütləq şəkildə peşəkar mütəxəssislər görməlidir: “Ümumiyyətlə, restavrasiya peşəkar bir işdir və bununla bağlı xüsusi ixtisaslaşmış qurumlar və şəxslər fəaliyyət göstərir və onlar da bu işləri kifayət qədər ciddi, həm də bir çox hallarda dövlət proqramı çərçivəsində həyata keçirirlər. Yəni konkret olaraq tarixi abidənin xüsusiyyətlərini öyrənərək, onun bütün detallarını nəzərə alaraq, bərpa edirlər
Bərpanın özü də ayrıca bir sahədir və bu sahədə də mütəxəssislər işləməlidir. Bəzən bu sahədə görürük ki, tam hazırlıq kadrların olmaması öz sözünü deyir, bir sıra abidələr arzuolunan səviyyədə bərpa edilmir. O ki qaldı Naxçıvanda baş vermiş hadisəyə, əlbəttə ki, bununla bağlı detallar aydınlaşıdırılmalı, bilinməlidir ki, niyə abidənin korlanmasına gətirib çıxaracaq addımlar atılıb. Bu məsələdə mütəxəssislərin rəyi ortaya qoyulmalı və məsuliyyət daşıyanların da tapılıb, üzə çıxarılması vacibdir. Çünki bu elə-belə bina tikintisi deyil, burada hər bir məqam nəzərə alınmalıdır. Hətta kərpicin rəngindən tutmuş, onun keyfiyyətinə qədər nəzərə alınmalıdır. Məsələn, Naxçıvanda Mömünə Xatun məqbərəsi ilə bağlı qeyd edirdilər ki, onun tikintisində sement əvəzinə yumurta sarısı istifadə olunub. İndi onun bərpası zamanı sementdən istifadə edilməsi abidənin müəyyən strukturuna ziyan vermiş olar.
Bu baxımdan məsuliyyət daşıyanları üzə çıxartmaq o qədər də çətin deyil. Yəni indi kimsə kimisə gizlədirsə, himayəçilik edirsə, o zaman problem yaradır. Fikrimcə, bu baxımdan hüquq-mühafizə orqanları məsələni daha aydın şəkildə aydınlaşdırıb təqsirkarları üzə çıxara bilər və abidənin yenidən bərpası istiqamətində hər hansı bir addımlar atıla bilər.
Həqiqətən də Qarabağda da eyni problemlə üzləşə bilərik. Yəni orada da müəyyən dərəcədə abidələrin xarakterini öyrənmədən, sadəcə, “bu mənim, sənin adamındır, işi ona verək, pul qazansın” prinsipi ilə yanaşsaq, orda da abidələrin evi yıxılacaq. Bütün bunları nəzərə almalıyıq".
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.05.2023)
“Özünə dönən qayıq“- Güneyli Rəhim Təkin
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Güneydən gələn səslər” rubrikasından seçmə şeirlərin dərcində bu dəfə Rəhim Təkinin şeirləri ilə tanış olacaqsınız. Rubrikanı Portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla aparır.
Rəhim Təkin
Şair, yazar, ingilis dilinin mütərcimi Rəhim Təkin adı ilə tanınan Rəhim Əsgərzadə, 1986-cı ilin may ayının 2-də Marağa şəhərində anadan olubdur. 12 yaşından ədəbiyyata olduğu marağı üzə çıxartdığında ali məktəbə qədər təhsil edib, indi isə sevgi ilə, artıq diqqət ilə ədəbi ərsələri izləyib, içindən coşan duyğuları qələmə alır.
ÖZÜNƏ DÖNƏN QAYIQ
Kəndiri qıyıya bağlanan qayıq,
Qəlbini dənizə o cür bağlama.
Dalğalar üstündə yuxuya batıb,
Sonsuzlara dalıb səssiz ağlama.
Yalqızlığa qatlaş, belə darıxma,
Hər nə darıxmaq var, ondan qabaqsan.
Özünə dənizin aynasında bax,
Sən gözəl dənizə çirkin yamaqsan!
Allahın altında, bu gen dünyada,
Acı bir sözsən ki, qəlbə dəyibsən.
Özünü çırp, dağıl qayalar üstə,
Dənizin yerini dar eyləyibsən.
Bənzəyirsən acı gülümsəməməyə,
Gecə-gündüz qara baxta gülərsən.
Umma nəhənglərin intiharına,
Özünə dönərsən, sən də ölərsən.
Dənizin ortası gecə, qaranlıq,
Üzməkdən yorulub, boğuluram mən.
Birazdan uçacaq ruhum yanına,
Nənni olub ona layla deyəsən.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.05.2023)
UNESCO-nun sessiyasında Azərbaycanın həmmüəllif olduğu qətnamə layihəsi qəbul olunub
UNESCO İcraiyyə Şurasının 216-cı sessiyasında Azərbaycanın həmmüəllif olduğu “Velosiped hamı üçün” qətnamə layihəsi üzv dövlətlər tərəfindən təsdiqlənib.
AzərTAC xəbər verir ki, Azərbaycan, Avstriya, BƏƏ, Keniya, Meksika, Polşa və Vyetnam tərəfindən hazırlanmış qətnamə layihəsinin məqsədi BMT-nin 2030-cu il gündəliyinə daxil edilmiş dayanaqlı inkişaf məqsədlərinin həyata keçirilməsinə töhfə verən velosipedə üzv dövlətlərin və təşkilatın diqqətini cəlb etməkdən ibarətdir. Qərar layihəsində velosipedin idman növü və nəqliyyat vasitəsi kimi iqlimə göstərdiyi müsbət təsir haqqında məlumat verilir. Üzv dövlətlər velosiped infrastrukturunu inkişaf etdirməyə və velosipedçilərin təhlükəsizliyini təmin etməyə dəvət olunurlar.
Qətnamə layihəsinin yekdilliklə qəbul olunması müxtəlif regionları təmsil edən üzv dövlətlərin məhsuldar əməkdaşlığı və UNESCO-nun mandatına aid olan idman sahəsinin uğurlu təbliği kimi qiymətləndirilir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(22.05.2023)
“Sözə natiqlik” kitabı təqdim edildi
Bu gün Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin “Natəvan” klubunda Azərbaycan bədii tərcümə sənətinin yaradıcılarından olan mərhum tərcüməçi Natiq Səfərovun 80 illiyinə həsr edilmiş “Sözə natiqlik” kitabının təqdimatı keçirilib.
Tədbiri yazıçı Seyran Səxavət açaraq ustad qələm sahibi Natiq Səfərovun özünəməxus xüsusiyyətlərindən, sözə həssaslığından, tərcümə sahəsindəki böyük xidmətlərindən söz açıb.
AYB-in sədr müavini Rəşad Məcid Natiq Səfərovun bənzərsiz insan və peşəkar tərcüməçi kimi xatırlayaraq “Sözə natiqlik” kitabını ərsəyə gətirənlərə təşəkkürünü bildirib.
Xalq şairi Ramiz Rövşən Natiq Səfərovun yaradıcılığından söz açaraq onun yüksək peşəkarlıqla tərcümə etdiyi əsərlərindən söhbət açıb, şirinli-acılı xatirələri dilə gətirib və Natiq Səfərova həsr etdiyi iki şeiriylə mərhum dostunu yad edib.
Tənqidçi Vaqif Yusifli mərhum qələm sahibinin həm bir ziyalı, insan kimi məziyyətlərindən söz açıb. Natiq Səfərovun Markesi Azərbaycan oxucusuna ilk tanıdan tərcüməçi olduğunu vurğulayan Vaqif müəllim onun ən gərgin tərcümə işlərinin öhdəsindən gəldiyini, o cümlədən "Az i Ya” kimi mürəkkəb bir əsəri böyük uğurla dilimizə çevirdiyini söyləyib.
Dövlət Tərcümə Mərkəzinin əməkdaşları Mahir Qarayev, Etimad Başkeçid, Əlisəmid Kür öz çıxışlarında Natiq Səfərovun tərcümə sənətinə gətirdiyi yeniliklərdən, unudulmuş tərcümə sənətini peşəkar səviyyəyə yüksəltdiyindən, ustad tərcüməçi kimi ondan bəhrələndiklərindən danışıblar.
Digər çıxış edənlər Natiq Səfərovun ədəbi taleyindən söhbət açaraq onun tərcümə sənətində bir məktəb olduğunu qeyd ediblər.
Tədbirin sonunda Natiq Səfərovun qızı yazıçı Günel Natiq tədbirin təşkilatçılarına, iştirakçılara və “Sözə natiqlik” kitabının nəşrində əməyi olan hər kəsə minnətdarlığını bildirib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.05.2023)
