Super User
POETİK QİRAƏTdə Əşrəf Veysəllinin “Səni kimə tapşırım” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının maraqla izlənilən Poetik qiraət rubrikasında Sumqayıtda yaşayıb yaradan ustad şair Əşrəf Veysəllinin şeirlərinin dərcini yekunlaşdırırıq. Bu gün “Səni kimə tapşırım” şeiri təqdim edilir.
SƏNİ KİMƏ TAPŞIRIM
Səni kimə tapşırım,
harda bəsləyim səni,
Sarı simə tapşırım,
tarda bəsləyim səni.
Gəzdirim pərdə-pərdə,
dinləsin göydə, yerdə,
Çahargahda, Şüştərdə,
Şurda bəsləyim səni.
Bu saf, təmiz eşqimiz
ay kimi, günəş kimi...
Qon gözümə yaş kimi,
torda bəsləyim səni.
Ürəyim dar qəfəsdə,
can üstə, son nəfəsdə,
Bir salamat yer göstər,
orda bəsləyim səni.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.10.2023)
“Küllərimdən doğulacağam!"
Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Simurq quşu- Cənnət quşu adıyla da bilinən bu quş türk xalqları ədəbiyyatının olmazsa olmazlarındandır. Haqqında yüzlərlə əfsanə yazılan bu quş əsrlər boyu diqqətləri üzərinə çəkmiş, hətta, insanların ümid mənbəyi olmuşdur.
Əfsanələrdən birinə görə, Simurq quşu Qaf dağında yaşayırmış. O, beş yüz ildən bir uçub Misirə gedər, "Ra"nın- Günəş tanrısının məbədini ziyarət edərmiş. Lakin bu möhtəşəm gözəlliyə sahib yaratığın bəxti bu səfər gətirmir. Məbədə çatar-çatmaz onu tutub oda atırlar. Simurq isə oddan-atəşdən qorxmur. O, dəfələrlə atəşə atılsa da yanmır, sönən odun külü içərisindən dirilərək səmaya qalxır. Öldükdən sonra yenidən dirilmənin, ölümdən sonrakı həyatın rəmzi hesab olunur, digər adıyla Zümrüdü-Anka quşu çağırırlar.
Simurq quşunun adı sadəcə türk xalqlarında bilinmir. Bu o demək deyil ki, əfsanə bizlərə xas deyil. Əksinə. Bu o deməkdir ki, türklər öz mədəniyyətini lap keçmişdən yaymağı bacarıb. Misir mifologiyasının da sevilərək oxunulan əfsanəsi-Feniks adlandırılan bu quş bir inanca görə yer üzünə "həyat ağacının kökü"nü gətirir. Gözyaşları şəfa və dərman hesab edilən "Simurq" bəzi mənbələrdə ilahi gözəlliyin simvolu kimi təsvir olunur, bütün quşların şahı sayılır və gizli mənalarında ilanların şahı "Şahmaran"la eyniləşdirilir.
Qədim İran əfsanələrində Simurq quşu “elm, bilik ağacı”nda yuva quran, gələcəkdən xəbər verən çox nəhəng bir quşdur.
Bu quş hun-qıpçaq mifologiyasında “Alp” ları, yəni igidləri xilas edən, onları dardan qurtaran Alp Karakuşla eyniləşdirilir.
Bütün xalqların mifologiyasında Simurq quşunun yuvasının Qaf dağında olmasını Nuhun gəmisinin Qaf dağında quruya təmas etməsiylə əlaqələndirirlər. İnanca görə həyat, o cümlədən, od da oradan paylanırdı. Belə olan halda, Simurq quşunun yuvası, evi də Qaf dağı olmalı idi.
Əfsanəyə görə, günlərin birində Simurq quşu öz lələklərindən birini Çinin düz ortasında salır. Lələyi tapan quşların hamısı onu axtarmaq qərarına gəlirlər. Quşlar bilirlər ki, quşların şahı hesab edilən bu quşun adının mənası “Otuz quş” deməkdir və onun sarayı ən hündür dağlar silsiləsinin ən hündür nöqtəsində yerləşir. Əvvəlcə bəzi quşlar Simurq axtarışına getməkdən qorxur, buna etiraz edirlər. Sonradan onlar Simurqu axtarıb tapmaq məcburiyyətində qalır. Çünki anlayırlar ki, tək qurtuluşları məhz Anka quşudur və yola düşərək 7 dəniz, 7 dağ keçirlər. Bu dağlar-vadilər belə sıralanır:
Yeddi dibsiz vadini keçmək Simurq quşuna çatmaq deməkdir
Bu vadilər aşağıdakılar kimi sıralanır:
1. İradə. Bu vadidə quşlar öz nəfisləriylə savaşır. Simurqu unudub öz istəklərinə qapılanlar elə burada özlərini fəda edir.
2. Eşq. Burada özünü fəda edənlərdən biri də gülün iztirabına dözə bilməyən Bülbül olur. Bu vadidə quşların gözünü sis bağlayar, toz pəmbə xəyallardan qaranlıq dünyaya çəkilərlər.
3.Cəhalət. Əsrlər boyu insanların sınağı olan cəsarət sizcə də çox yerində deyilmiydi? Gözləri kor olan, gerçəkliyi unudan quşlar Simurq tərəfindən unuduldu.
4. İtmiş inam. Qorxuya qapılan, geri dönə bilməyəcəyindən qorxan yüzlərlə quşun sonu da məhz bu vadi olur. Tutuquşunun ömürlük qəfəsdə qalma qorxusu onu bu vadidə sonsuz yuxuya həbs edir.
5. Təklik. Növbəti sınaq yalnızlıq idi. Ətrafda heçkimin olmaması təşvişi duşur incə məxluqların qəlbinə və burada həlak olur bir çoxu.
6. Dedi-qodu vadisi. Vadiyə girdiklərində hər yerdən fısıltılar duyulmağa başlayar. Ən arxadakı quş, Simurqun yenidən doğuşda tüklərinin yandığını söyləyər. Öndəki quş bunu duyar və yanan tüklərin təkrar çıxmasığını söylər. Bir öndəki quş bunun ardından yanan tükləri çıxmadığı üçün Anka quşunun gizləndiyini söyləyər. Bir-bir artan dedi-qodularla Simurqun dayana bilməyib özünü öldürdüyü deyilər, Elən öndəki quşa, getməyə gərək qalmadığı, Simurqun torpaq olduğu bilgisi gələr. Bir çox quş bunlara inanaraq geri döner. Geriyə çox azı qalar.
7. "Mən" vadisinə girdikləri andan özgüvən, eqosu artan quşlar digərlərini bəyənməz, öz mənliklərinə məğlub olar.
Sona qalan ən dözümlü 30 quş isə Simurqun sarayına gəlib çatır, əfsanənin-Simurqun 30quşun padişahı olmasının təsdiqini görür və öz arzularına nail olur. Lakin sonra bir şeyin daha fərqinə varırlar. Quşlar anlayır ki, İlahi quş elə onların özləridir, “Simurq” onlar özləridir və onlar hamısı birlikdədirlər.
Bir digər mənbədəysə, Simurq adının 30 quş mənasını verməsi qəbul edilmir, bunun sadəcə Farsların Türklərə xas bu mifi özününküləşdirmə meyili olaraq qəbul edir, Simurqun yer üzündə tək 1ədəd olduğuna inanılır.
Bunlardan hansı doğru olur olsun, əsas nəticədir. Nəticə olaraq Simurq ilahiləşməylə yanaşı, qalibiyyətin simvoludur. Bütün aciz, bütün mənfi xüsusiyyətlərdən, aldanışlardan qalib gələrək səmalara ucalan, günəşə çatan quş elə məhz "özünükəşf"in də simvolu sayılır mənə görə. Hər kəs bəlli dönəmlərdə özüylə baş-başa qalıb inkişafını, gələcəyini, gələcək "mən" i düşünməli, eqosuyla yox, məğrurluğuyla ucalmağa çalışmalıdır. Bu da hazıra nazır olan insanlara kiçik bir məsləhətimiz olsun. Hörmətlə!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.10.2023)
Statistiklərin və aşpazların günü
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdırırıq:
20 oktyabr. Ümumdünya statistika günü
Statistika hamı üçün ən ümdə mövzudur. Üstəlik, Bakıda statistika idarəsinin adını hamı “Sataistikanın kruqu” deyilən ərazi ilə tanıyır. Amma statistiklərimiz düzgün statistika aparırlarmı? Əksər hallarda yox. Statistika bəzən pripiskaya qurban gedir. Sifarişli statistika cəmiyyətin ən böyük bəlasıdır. Bu sovetdənqalma bir ənənədir, digər MDB dövlətlərinə də xasdır.
20 oktyabr. Beynəlxalq aşpaz və kulinar günü
Azərbaycan mətbəxi təkcə xörəklər, onların hazırlanma texnologiyasının üsulları deyil, həm də maddi mədəniyyətin əsas hissəsidir.Azərbaycan mətbəxi ənənələri xalqımızın dühası ilə onun tarixən yaşadığı indiki Azərbaycan Respublikası, Güney Azərbaycan, İrəvan xanlığı, Zəngəzur və Göyçə mahallarının torpaqlarında, GürcüstanınBorçalı bölgəsində, Dağıstan ərazisində və onun ətrafında yaradılıb. Dünyanın ən qədim və zəngin mətbəxlərindən biri olan Azərbaycan mətbəxi maddi mədəniyyətin mühüm tərkib hissəsi kimi mətbəx mədəniyyəti tarixini, onun fəlsəfəsi, süfrə psixologiyası, adət-ənənələri, mətbəxin fiziologiyası, gigiyenası, avadanlığı, etikası, estetikası və s. cəhətləri, eləcə də təcrübi amilləri özündə birləşdirir. Gəlin xatırlayaq: İrəvan kətəsi, Quba paxlavası, Bakı düşbərəsi, Şəki pitisi, Naxçıvan qovurması, Gəncə dovğası, Corat qutabı, Qax sürhüllüsü, Qazax xəngəli, talış ləvəngisi, ləzgi çörəyi... və daha nələr, daha nələr...
Bu gün mətbəximizin ənənələrini şərəflə daşıyan bütün aşpaz və kulinarları təbrik edək, xüsusi təbrik isə Tahir Əmiraslanova düşür, mətbəximizin dünyada bir nömrəli təmsilçisinə və təbliğatçısına.
20 oktyabr. Rey Bredberi və Səttarxan
Beynəlxalq aviadispeçer günü. Bu sahədə çalışanları təbrik edirik. Beynəlxalq pediatriya günü. Bu sahədə çalışanları da həmçinin. Bəhailər Bab gününü qeyd edəcəklər. CAR Daun sindromlularının gününü. Qvatemala inqilab, Çexiya ağacəkmə, Keniya qəhrəmanlar, Vyetnam qadınlar gününü qeyd edəcək. ABŞ isə vədinə xilaf çıxmadan mətbəx bayramlarını bu gün də bir-birinə calayacaq. Milli ofis şokoladı günü. Üstəlik, milli meyvəli brendi günü.
2011-ci ilin bu günündə Liviya lideri Müəmmər Kaddafi dünyasını dəyişib. 1978-ci ilin bu günündə “Kim, nə, harada” oyununun tarixə düşmüş məşhur iştirakçılarından biri, İctimai Televiziyanın rəhbəri Balakişi Qasımov dünyaya gəlib. 1953-cü ilin bu günündə dünyada ən çox oxunan kitablar cərgəsində yer almış Rey Bredberinin “Farenqeyt üzrə 451 dərəcə” kitabı – bir antiutopiya nümunəsi işıq üzü görüb. 1945-ci ildə Fransada qadınlara seçki hüququ verilib. 1924-cü ildə Xarkovda Ukraynanın ilk radiosu işə başlayıb. 1868-ci ildə ən böyük azərbaycanlılar sırasında yer alan Səttarxan – İranda Azərbaycan hərəkatının görkəmli lideri, Məşrutə inqilabının görkəmli xadimi, xalq qəhrəmanı dünyaya gəlib. 1854-cü ildə fransız simvolist şairi Artyür Rembo doğulub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.10.2023)
Məqsəd gənc istedadları üzə çıxarmaqdır
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Aylar öncə mən sizə “Simurq” layihəsi barədə məlumat vermişdim. Müəllifi tanınmış pianoçu, beynəlxalq müsabiqələr laureatı Səidə Tağızadə olan layihənin başlıca məqsədi Azərbaycanın gənc, istedadlı musiqiçilərini önə çıxarmaq və dəstək olmaq, eləcə də onlara ifaçılıq sənətində peşəkar bilik və bacarıqlar öyrətməkdir. Belə nəcib təşəbbüs də alqışlanmağa dəyər.
Budur, ötən gün Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasının səhnəsində “Simurq” layihəsi çərçivəsində növbəti konsert təşkil olundu. Və dirijor Cavad Tağızadənin rəhbərliyi, Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestrinin (bədii rəhbər və baş dirijor, Xalq artisti Fəxrəddin Kərimov) müşayiəti ilə solistlər - violin ifaçıları Evgeniya Epşteyn (İsrail - Xorvatiya), Surə Rüfət, Zeyn Cəfərov, Özcan Cabbari, Osman Mustafazadə, Kənan Məmmədzadə, Qədir Günəşov, Xədicə Gözəlova, Nəzrin Hüseynova, Aydan Hacıəhmədova, Fəridə Abbaszadə, Yulia Motorina və Renata Abubəkirova öz ifalarını dinləyicilərə təqdim etdilər. Proqramda Azərbaycan, Qərbi Avropa və rus bəstəkarlarının əsərləri səsləndi.
Və əminliklə deyirəm ki, bu ifaçılar slrasından da ən azı bir ulduz qopub səmada parlayacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.10.2023)
Azərbaycan nümayəndə heyəti BMÜTT-ün Baş Assambleyasının 25-ci sessiyasında təmsil olunur
Azərbaycan nümayəndə heyəti BMT-nin Ümumdünya Turizm Təşkilatının (BMÜTT) Baş Assambleyasının Özbəkistanın Səmərqənd şəhərində keçirilən 25-ci sessiyasında iştirak edir.
Dövlət Turizm Agentliyinin sədri Fuad Nağıyevin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Assambleya çərçivəsində keçirilən “Qlobal İnvestisiya Forumu” və “Qlobal Təhsil Forumu”nda təmsil olunub.
Dövlət Turizm Agentliyindən AzərTAC-a bildirilib ki, forumlarda dünya turizm sənayesinin aparıcı şirkət və təşkilatlarının nümayəndələrinin iştirakı ilə turizmdə mövcud trendlər, eləcə də ölkələr üçün investisiya imkanları, həmçinin turizm təhsili sahəsində mövcud olan innovativ məsələlər üzrə əməkdaşlıq perspektivləri müzakirə edilib.
BMÜTT-nin Avropa Komissiyasının Bolqarıstanın Sofiya şəhərində keçirilmiş 68-ci iclasında Azərbaycanın təşkilatın İcraiyyə Şurasına üzv seçilməsi nəzərə alınaraq, 25-ci Baş Assambleya çərçivəsində ölkəmizə üzvlük səlahiyyətləri verilməsi barədə qərar qüvvəyə minəcək.
Səfər çərçivəsində Fuad Nağıyevlə Braziliyanın turizm naziri Celso Sabino de Oliveira arasında görüş keçirilib. Görüşdə Azərbaycan ilə Braziliya arasında turizm üzrə əməkdaşlıq üçün media və turizm şirkətlərinin nümayəndələrinin iştirakı ilə qarşılıqlı tanıtım və təbliğat tədbirləri, eləcə də tanışlıq səfərlərinin təşkili məsələləri müzakirə edilib.
Azərbaycan nümayəndə heyəti oktyabr ayının 17-də keçirilən İcraiyyə Şurasının 119-cu sessiyasında müşahidəçi qismində iştirak edib. Nümayəndə heyətinin, həmçinin cari ilin 20 oktyabrında Səmərqənddə keçiriləcək BMÜTT-nin İcraiyyə Şurasının 120-ci sessiyasında da iştirakı nəzərdə tutulur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.10.2023)
“Azərbaycan" adının Atropatenaya aidiyyatı barədə
Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Görkəmli alim, professor Firidun Ağası oğlu Cəlilov maraqlı fikir irəli sürür. Azərbaycan adının Atropatena adından qaynaqlanmasını heç cür qəbul etmir. Sovet tarixçilərinin fərziyyələrinə görə e.ə. IV əsrdə Makedoniyalı İskəndər işğal etdiyi əraziləri satraplıqlara bölmüş, idarə olunması üçün öz adamlarını qoymuşdu. Atropat da Azərbaycan üzrə satrap idi və müasir Azərbaycan adı da məhz həmin dövrdən gəlir. Bəs bu ənənə Atropatın Vətəni və tabe olduğu Makedoniyada vardımı? Olardısa, ölkəsinin adının İskəndərin şərəfinə dəyişərdilər. Amma İskəndər özü ölkəsinin adını öz adına (Makedoniyalı) qoşmuş, şərafətləndirmiş və məşhurlaşdırmışdı. Deməli, Atropat üçün addəyişmə ənənəsi yox idi. Əgər ölkə hökmdarın və ya sülalənin adı ilə adlanması dəbi vardısa, bəs nədən sonra ölkəni daha uzun müddətə buranın hakimi olmuş daha qüdrətli hökmdarların (Eldəgizlərin, Səfəvilərin, Nadir şahın, A.M.Şah Qacarın və sair) adına verməmişdilər? Söhbət əgər bu xalqın yadellilərə daha böyük ehtiramından gedirsə, hülaki, monqol, ərəb mənşəli hökmdarlar da az olmamışdı. Deməli, ölkənin adının Atropatena ilə bağlanması cəfəngiyyatdır.
Professor Firudin Cəlilov bu sözün Xəzər dənizinin adı ilə bağlı olduğu fikrini irəli sürür. Çünki, ərazisi böyüdükcə və dövrün iqtisadi-siyasi tələblərinə uyğun olaraq regionda dəniz faktoru önə çıxırdı. Bu dəniz gah onların bir qisminin - qədim kas türk tayfalarının adı ilə Kaspi, ya da bütün qərb sahilli toplumlar dənizin adı ilə ("kas"- "xas" səslənişi) "kasarlar"-"xasarlar"- "xazarlar" kimi tanınırdı. Sonradan buna "boy" sözü də əlavə olundu. 1400 illik tarixi olan Dədə Qorqud dastanında "boy" ifadəsini yəqin ki hamımız əzbər bilirik. "Boy" həm də böyük "soy kökü" mənasını verir. Deməli, "xəzərboylar", əslində elə dövlət adımızın kökü sayıla bilər. Ərəblərin əlavə etdiyi "qan" ifadəsi isə məkan anlayışını bildirir və nəticədə "Xazarbayqan" ifadəsi "Xəzər boyunda yaşayanların yeri" anlayışını formalaşdırır. "X" səsinin tədricən sıradan sıxması, sondakı "q" hərfinin isə "c" ilə əvəzlənməsi dilin fonetik xüsusiyyətlərinə görə dəyişə bilir. İndi də türkmən və qazax ellərində bizim ölkə bəzən "Xazarbaycan" adlanır. Burada yaşayan əsas toplumun "xazarbaycanlılar"- azərbaycanlılar, yəni bu yerin sakinləri adlanması anomastika ilə məşğul olan alimlərin nəzərində tam məntiqə uyğun araşdırma kimi qəbul edilə bilər. Bu adın tədricən daha uzaqlara da şamil olunması hakimiyyətdə "xazarbayqanlıların" olması ilə bağlıdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.10.2023)
Həyat dərsi - ESSE
Ülviyyə Əbülfətqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bir müdrikdən soruşurlar ki, : "Dünyada ən çox kimi sevirsən?" O söyləyir ki, dərzimi sevirəm.
Maraqlıdır deyilmi? İndi mənanı açaqmı?
Dərzinin yanına nə vaxt getsək, ölçümüzü alıb, bədənimizə uyğun olanı tikəcək. Digər insanlar isə haqqımızda olan təəssüratlarını ölənəcən dəyişmirlər. Axı insan dəyişə bilər, niyə bunu anlamırlar ki...
Bir söz bir qərarı, bir hiss həyatı, bir insan insanın özünü dəyişə bilər. Bu cümləni nə vaxtsa oxuduğumu xatırladım.
Yaxşı, razılaşdıq ki, dəyişə bilər. Bəs dəyişməyən insanlar varmı? "Qozbeli qəbir düzəldər" atalar sözünü xatırlayın.
Əlbəttə, var və olacaqdır da. Hər kəs eyni xarakterə malik deyil ki.
Nə edək belə insanlarla? Həyat insanlara neçə dəfə anlatsın ki, dəyər verərkən elə dəyər verin ki, sonunda dəyərsiz olduqda şam kimi sapına lənət oxumayasınız. Kibritin nə günahı var ki.. Körpə neçə dəfə yıxılır, amma sonunda yeriməyi öyrənir. Amma biz böyüklər neçə dəfə içdən yıxılsaq da, dost-düşməni tanımırıq ki tanımırıq. Ağaca dəyən balta neçə dəfə vurulduqdan sonra kötük aşır. İnsan da belədir, özü onu dəyərsiz edənə şans verir ki, gəl, buyur...
İllər dərs verir, biz isə həyat dərsindən sinifdə qalırıq. Ayılanda isə saçımız, saqqalımız ağ olur. Bəzilərimiz üçün bu bəyazlıqda heç nəyi anlatmır. Elə necə var idik, elə də qalırıq. İllər keçir, biz isə həyat dərsindən kəsilib aşağı siniflərdə qalırıq.
Albert Eynşteynin bir fikri yadıma düşdü: “Uğurlu insan olmaqdansa, dəyərli insan olmağa çalışmaq lazımdır".
Həqiqətən, bizə verilən dəyəri dəyərləndirək. Çünki hər adam hər adama dəyər vermir.
Dəyərsiz olduğumuzu anladığımız zaman bilək ki, qarşımızdakı özünü mükəmməl sayır, bəli mükəmməl. O zaman "o mükəmməli" tənha buraxmaq lazımdır. Çünki o özü dəyərlə dəyərsizin nə olduğunu anlayıb peşman olacaq. Çox təəssüf ki, bu zaman " daldan atılan daş topuğa dəyəcək". Qanqal harada olsa, qanqaldır, nə fərqi məkanın. Ovçunun vurduğu ovun çırpıntısana məyus baxmağı heç nəyi dəyişmir. O ov artıq məhv olmuşdur. Əvvəlcədən düşünmək lazım idi. Zəhər ilanın həyatının bir parçasıdır, amma ilana toxunanın ölümüdür axı...Dəniz dəniz canlılarının həyatıdır, üzə bilməyən insanların məzarıdır axı...
Allahın yaratdığı möhtəşəm və heyrətamiz varlıqdır İnsan,niyə qəlbləri qıraq ki, niyə dəyərsiz edək axı. Uca Rəbbim qəlbləri sevərək yaratmışdır. Qəlb ətdəndir, amma ən tez qırılandır. Qırmayaq qəlbləri ahı ağırdır. Əksinə, şad edək, özümüz də sevinək və rahatlıq tapaq. Allah insanlığın dərdinə şərik olanlara səbir verib, gücləndirsin! AMİN!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.10.2023)
Səmada Azərbaycana aid 8 Ad
Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu dəfə oxucularım qarşısında fərqli ampluada görünəcəm. Fəza cisimlərindən danışacağam. Eynən astroloqluq edəcəyəm.
Çoxlarının bildiyi kimi səmada ulduzlardan, planetlərdən başqa asteroidlər də mövcuddur. Elmə 85 min ədəd öz orbitində fırlanan asteroid məlumdur. Bu qədər asteroidin içərisində 8 ədəd asteroidin adı bizə doğma adlardandır. Bizə - yəni Azərbaycanımıza.
1. Şamaxı Rəsədxanasının şərəfinə adlandırılmış, Almaniyanın Qeydelberq şəhərində alman astrofizik K. Reynmut tərəfindən 3 avqust 1940-cı ildə kəşf olunan asteroid.
2. “Azərbaycan” asteroidi. Krım astrofizikləri tərəfindən 11 oktyabr 1971-ci ildə kəşf olunan asteroid.
3. “Nizami” asteroidi. Krım astrofizikləri tərəfindən 24 avqust 1974-cü ildə kəşf olunan asteroid dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin şərəfinə adlandırılıb.
(Eyni zamanda Nizami adına Merkuri planetinin bir krateri də var)
4. “Sorin” asteroidi. Krım astrofizikləri tərəfindən 26 avqust 1976-ci ildə kəşf olunan asteroid Azərbaycanın müasir astronomiyasının qurucularından biri Nikalay Sergey oğlu Sorinin şərəfinə adlandırılıb. Rus olsa da azərbaycanlıdır.
5. “Cavid” asteroidi. 1 sentyabr 1978-ci ildə Krım astrofizikləri tərəfindən kəşf olunan asteroid böyük dramaturqumuz Hüseyin Cavidin (1882-1941) şərəfinə adlandırılıb.
6. “Maqomayev” asteroidi. 19 sentyabr 1974-cü ildə Krım astrofizikləri tərəfindən kəşf olunan asteroid dahi tenor Müslüm Maqomayevin şərəfinə adlandırılıb.
7. “Tusi” asteroidi. 24 sentyabr 1979-cu ildə Krım astrofizikləri tərəfindən kəşf olunan asteroid görkəmli ensiklopedik alimi Nəsrəddin Tusinin şərəfinə adlandırılıb.
8. “Əyyub Quliyev” astroidi. 9 aprel 1999-cu ildə ABŞ-ın Arizona ştatında Anderson Mesa tərəfindən kəşf olunan asteroid Azərbaycan astronomu, Şamaxı rəsədxanasının direktoru Əyyub Quliyevin şərəfinə adlandırılıb.
Şadam ki, indi hər birinizdə Azərbaycanla bağlı 8 səma cismi barədə müfəssəl məlumat vardır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.10.2023)
Nizami Kino Mərkəzində “Oğul” sənədli filminin nümayişi olub
Oktyabrın 18-də Nizami Kino Mərkəzində Heydər Əliyev Fondunun və Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi, “LİBRAFF” Kitab Mağazalar Şəbəkəsinin və TEAS Press Nəşriyyat Evinin təşkilati dəstəyi ilə Böyük Britaniyanın “Broken Pot Media” şirkətinin istehsalı olan “Oğul” sənədli filminin nümayişi keçirilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, əvvəlcə şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunub.
Tədbirdə Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyeva, Bakı Media Mərkəzinin rəhbəri Arzu Əliyeva, Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi, Heydər Əliyev Fondunun icraçı direktoru Anar Ələkbərov, Birinci Qarabağ müharibəsinin şəhidi Natiq Qasımovun ailə üzvləri, rəsmi şəxslər, tanınmış sənət adamları və digər qonaqlar iştirak ediblər.
Qeyd edək ki, üç il ərzində ərsəyə gətirilən “Oğul” sənədli filmi Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı ermənilər tərəfindən əsir götürülən azərbaycanlı hərbçi Natiq Qasımov haqqındadır.
Nümayişdən əvvəl Mədəniyyət Nazirliyinin nümayəndəsi, Əməkdar incəsənət xadimi Orxan Fikrətoğlu bildirib ki, Azərbaycan və Böyük Britaniya kinematoqrafçılarının birgə istehsalı olan "Oğul" filmi ölkədə mədəniyyət sahəsinin inkişafı baxımından çox gözəl publisistik bir kino salnaməsidir. Onun sözlərinə görə, bu sənədli film Azərbaycan kino salnaməsində ərsəyə gətirilən, dövlətimizin başçısının tapşırığı ilə mədəniyyət siyasətində həyata keçirilən çox uğurlu layihələr silsiləsindəndir.
Sonra çıxış edən filmin prodüseri Ekard Seycer (Eckart Sager) filmin ərsəyə gəlməsi prosesindən danışıb, Natiq Qasımovun silahı yerə qoyması, ermənilər tərəfindən ələ keçirilməsi və sorğu-sual olunması səhnələrindən təsirləndiyini qeyd edib. O, film çəkildiyi dövrdə, hadisələrdən 25 il keçməsinə baxmayaraq N.Qasımovun aqibəti haqqında məlumatların olmadığını diqqətə çatdırıb, məhz bu səbəbdən Natiq Qasımovun başına nələrin gəldiyini araşdırmaq üçün yola çıxdığını deyib: “Azərbaycan və Ermənistan arasındakı münasibətləri nəzərə alaraq, bu məsələyə obyektiv və təmkinlə yanaşmaq bizim üçün çox vacib idi. Bu faciəvi hadisə Qarabağ müharibəsinin təcəssümüdür”.
Natiq Qasımovun qardaşı Nofəl Qasımov isə AZƏRTAC-a müsahibəsində qeyd edib ki, “Oğul” sənədli filminin çəkilişinə başlanılanadək Natiqin taleyi barədə heç bir məlumat yox idi. O əlavə edib: “Sadəcə onun əsir götürülməsi haqqında məlumatımız var idi. Sonradan bildik ki, Natiq sağ qalıb, Alban kilsəsində təkbaşına döyüşüb. Daha sonra isə Xocalıda girov götürülən sakinlərin öldürülməməsi üçün təslim olmağa razılaşıb”.
Natiq Qasımov hərbi əməliyyatlar zamanı altı döyüş yoldaşını itirdikdən sonra beş gün ərzində təkbaşına müdafiə etdiyi Alban kilsəsində mühasirədə qalır, ermənilərə müqavimət göstərərək təslim olmur. Ermənilər Xocalıda girov götürülən 22 sakini öldürəcəkləri ilə təhdid etdikdən sonra cəsur döyüşçümüz təslim olmağına razılaşır.
Ermənilər Natiqin bir neçə gün təkbaşına vuruşmasına heç cür inana bilmirdilər. Konstantin Smirnov adlı müxbirin “Oqonyok” jurnalının 1992-ci ilin aprel sayında (№ 14-15) dərc olunmuş “Qorxu” (“Strax”) sərlövhəli məqaləsində hətta təslim olduqda belə Azərbaycan Bayrağını düşmənə verməyən Natiq Qasımovun şücaətindən bəhs edilirdi. Həmin məqalədə əlində Azərbaycan Bayrağını fəxrlə saxlayan Natiq Qasımovun Ermənistan hərbçilərinin əhatəsindəki fotosu da yer almışdı.
Azərbaycan tarixinin daha bir qəhrəmanlıq səhifəsindən bəhs edən bu sənədli film rejissor və ssenari müəllifi Karan Sinqh tərəfindən italiyalı hərbi fotoreportyor Enriko Sarsininin dərc olunmamış fotoları əsasında ekranlaşdırılıb. Enriko Sarsininin Qarabağda baş verənlərlə bağlı danışdığı olduqca kədərli, lakin qürur dolu hekayəni dünyaya tanıtmaq qərarına gələn rejissor həmin hadisəni və qəhrəmanın aqibətini aydınlaşdırmaq üçün üç il Azərbaycan, Ermənistan, İtaliya, Böyük Britaniya və Rusiyada şahidlərlə görüşüb, onların müsahibələrini lentə alıb.
Filmdə Natiq Qasımovun erməni əsirliyində dindirilməsi ilə bağlı məqamlar və bu dindirilmələrdə ermənilərin səhra komandiri Vitali Balasanyanın da iştirak etməsinə dair faktlar yer alır. Şahidlərin məlumatına görə, erməni hərbçi Vitali Balasanyan Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasında Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş şəxs kimi qeydiyyatda olan Natiq Qasımovu əsirlikdə olduğu müddətdə işgəncə ilə qətlə yetirib.
Film riyakar erməni xislətini bir daha aşkara çıxarmış olur. Bununla yanaşı, filmin rejissoru ekran əsərində müharibələrin insanların taleyində oynadığı dəhşətli roldan bəhs edir, ailələrin öz əzizlərinin itkisindən və naməlum taleyindən çəkdikləri iztirabları ön plana gətirir.
Natiq Qasımovun şücaətini parlaq şəkildə əks etdirilən “Oğul” sənədli filmi Azərbaycan Ordusunun 2023-cü ilin sentyabr ayında apardığı uğurlu antiterror tədbirlərindən sonra yenidən ictimaiyyətin gündəminə gəlib.
Film Azərbaycan və ingilis dillərində hazırlanıb və iki dəfə ABŞ festivallarında nümayiş etdirilib.
Tədbir zamanı, həmçinin TEAS Press Nəşriyyat evinin Qarabağa, Xocalıya, şəhidlərə, erməni əsirliyinə və Azərbaycan həqiqətlərinə həsr olunmuş digər kitablarının satışı da reallaşdırılıb və satışdan əldə olunan gəlir “YAŞAT” Fondu və Qarabağ Dirçəliş Fondunun hesablarına köçürüləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.10.2023)
Bu gün Qazaxıstanda Gülnarə Xəlilovanın “Kolaj” kolleksiyası təqdim olunacaq
Azərbaycan Milli Geyim Mərkəzinin rəhbəri, Avrasiya etnodizaynçılar Assosiasiyasının üzvü olan Gülnarə Xəlilovanın “Kolaj” kolleksiyası oktyabrın 19-da Qazaxıstanın Aktau şəhərində keçiriləcək “Tengrii Fashion Week Kazakhstan” çərçivəsində təqdim olunacaq.
AzərTAC xəbər verir ki, kolleksiyaları Qazaxıstan, Türkmənistan və Özbəkistandan olan Türk dünyasının dizaynerləri də təqdim edəcəklər.
Qeyd edək ki, Gülnarə Xəlilovanın kolleksiyaları ABŞ, Böyük Britaniya, İsveç, Avstriya, Rumıniya, Türkiyə, Rusiya, Çin, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Bolqarıstan, Norveç, Serbiya və digər ölkələrdə moda həftələrində və beynəlxalq tədbirlərdə uğurla nümayiş olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.10.2023)
