Super User
“Təbiətin zədələnməsi, canlıların ölümü, atmosferin çirklənməsi bəşəriyyətin məhvidir”
Lalə Həsəncan, “Ədəbiyyat və incəsənət”
İnsan sağlamlığına mənfi təsir göstərən amillərdən biri iqlim dəyişməsidir. Təbii fəlakətlər, istilik dalğaları, dəyişkən hava şəraiti minlərlə insan həyatını məhv edir. Bəşəriyyət üçün ən böyük fəlakətlər isə qlobal istiləşmə və amansız müharibələrdir.
Bəlli olduğu kimi təbii fəlakətlər: sunami, zəlzələ, vulkan, meşə yanğınları və s... nə qədər də zədələyici təsir göstərsə belə amansız müharibələrin açdığı qorxuducu təsirlər bəşəriyyətin duyğularında daha dərin iz salır. Əsl fəlakət insan ümidlərinin sarsılmasıdır. Bu zaman yaşadığımız ağır yaralar çarəsizliyə, ümidsizliyə səbəb olur. Hər bir travmanın gətirdiyi faciə ruh düşkünlüyü yaradır. Ruh düşkünlüyü isə sevincimizi, gücümüzü, sağlamlığımızı bizdən alır.
Bütün bunlarla yanaşı dünyanı qucaqalayan pandemiya sarsıntısı da var. Dünyanı ağuşuna alan bu bəla nəinki insan sağlamlığına, hətta iqtisadi itkilərə də səbəb oldu. Sözsüz ki, dünyada dərin böhran yaradan pandemiya dövründə karantin rejiminin tədbiq olunması tənəzzülə uğrayan bir çox ölkələrdə iqtisadiyyatın dirçəlməsi üçün uzun zaman alacaq. Pandemiyanın təhsil, səhiyyə, sosial rifah, iqtisadiyyat və mədəniyyət zəminində göstərdiyi mənfi təsirləri nəzərə alsaq, həyat fəaliyyətinin çətin sınağı insanların nə qədər mubariz olduğunu göstərir.
2019-cu ildə gündəmə gələn, “COVİD-19 “ adı ilə tanınan koronavirus infeksiyası insanlarda psixoloji gərginliyin artmasına səbəb oldu. Sərt karantin rejimi, virusun kütləvi yayılması, ölüm hallarının artması, işsizlik, bahalaşma, tədbiq olunan bəzi məhdudiyyətlər, nəfəs almağı çətinləşdirən qoruyucu maskalar və s... insanların şəxsi mənafeyinə vurulan ağır zərbə idi.
Qayıdaq müharibələrə. Son illərdə dünyanın bir çox ölkələrini ağuşuna alan amansız müharibələr insan həyatının ən ağır və ən dəhşətli sınaq hadısəsi olmaqdadır, hansı ki, bir insan üçün qəm, kədər və göz yaşından başqqa bir şey deyildir. Aclıq, səfalət və acılar nə qədər faciəvi olsa da bir insan şüurunda, təfəkküründə, düşüncəsində cəmlənən qürur obyekti azadlıq, qələbə uğrundakı savaşın mübariz daşıyıcısıdır. Təsadüfi deyil ki, indi dünya böyük bir müharibənin dirijorluğu ilə iki cəbhəyə bölünüb. Rusiyanın Ukraynaya qarşı başladığı işğalçı müharibə Rusiya və Ukrayna tərəfdarları arasındakı siyasi, iqtisadi qarşıdurmanı özündə ehtiva etməkdədir.
Məhz son illərdə dünyada baş verən təbii fəlakətlər də az deyildir. Bir çox ölkələrdə baş vermiş təbii fəlakətlər planetimizin sakinləri üçün təhlükəli hadisələrdən hesab olunur. Ən əsası da təhlükənin anidən baş verməsi, infrastrukturun məhv olmasıdır. Zəlzələ, sunami, vulkan püskürməsi, leysan yağışlar, torpaq sürüşməsi özünəməxsus dağıdıcı xüsusiyyətlər daşıyır. Elə təkcə on minlərlə insanın ölümünə və böyük dağıntılara səbəb olan Türkiyə zəlzələsini, yaxud bütün yaşayış məntəqələrinin yanıb külə dönməsi ilə nəticələnən Havay adasındakı təbii yanğınları misal gətirmək kifayət edər. Təbiətin zədələnməsi, canlıların ölümü, atmosferin çirklənməsi bəşəriyyətin məhvidir. Təbii ki, fırtına, daşqın, leysan yağışlar, dənizdə su səviyyəsinin artması, quraqlıq qlobal istiləşmənin nəticəsidir. Qlobal istiləşmə 20-ci – 21-ci əsrlərin qlobal problemidir.
Bu da sənaye və iqtisadi inkişafın infrastrukturuna böyük əks-təsir göstərir. Su qıtlığı yaradır. Bütün bunlar quraqlığa, infeksiyaya, insan sağlamlığının itirilməsinə, ishal və korluğa gətirib çıxardır. Susuzluqdan yanan taxıl sahələri fermerlərin narahatlığına səbəb olur. Çunki bitkilər də su istəyir. Sahələrdəki fəaliyyət artımı su ehtiyatından asılıdır. Uzun sürən quraqlıq, qlobal temperatur artımı, isti hava səbəbindən su ehtiyatının azalması bəşəriyyətin ciddi qida böhranı ilə üzləşəcəyindən xəbər verir. Əlbəttə, insanların sağlamlıq fəaliyyətinin vacib amillərindən biri də qida məhsulları ilə təmin olunmasıdır.
İnsanı sövq edən, dünyanı sarsan hər bir fəlakət insan həyatında çox şeyi dəyişdirir. Hər dəyişimdə isə insan bir daha yenilənir. Mənəvi maarifçilik, savadlılıq, tərbiyəvilik bir insan tərəfindən yaradılmış mənəvi-əxlaqi bir dəyərdir. Yaşadıqlarımız nə qədər ağır olsa da keçmiş itkilər gələcək ümidlərlə doludur. Ümid ruhumuzun kəşfi, bitmiş bir insanın yenidən canlanmasıdır. Nə qədər əzab-əziyyət, acı, gözyaşı yaşasaq da unutmamalıyıq ki, yalnız əzmi, ümidi ilə yaşayan insanlar yaşayar. Acı keçmiş, çətinlik, müsibət olsa da bir ruhun qidası ümiddir. Hər bir fırtına insanı böyük uğursuzluğa sövq edər, hər bir insan iradəsi, əzmi, vicdanıyla mübarizə aparar. Düşüncələr, əməllər, narahatlıqlar, biz insanları dəyişdirər. Bütün bunlara varan qətiyyətli insanlar üçün həyat davam edər, ümidlər canlanar və yaşam dolu həyat başlar.
70 ilə qədər yaşayan qartal 40 yaşında yaşamaq üçün həyatının çətin qərarını vermək məcburiyyətindədir. Dimdiyi uzanan, qanadları pırtlaşan, tükləri qartlaşan, pəncələri sərtləşən qartal bu məqamda ya ölümü seçər, ya da yenidən doğuluşun çətinliklərinə dözərək yaşayar.
İnsanlar da belədir. Keçmişimiz nə qədər ağrılı-acılı olsa da yenidən yaşamaq üçün
çətinlikləri unutmalı, gələcəyə davam etmək üçün mübarizə aparmalıyıq.
Keçmişin səninlədir, şaxtalı olsa belə.
Bu günün səninlədir, zəif olsan belə.
Gələcəyin səninlədir, çətin olsa belə.
Ən əsası da xoşbəxt olmağa çalışın ki, sevinciniz kədərinizə şərik olsun.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(21.08.2023)
Növbəti Putiniada lətifəsi
Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Ruslar get-gedə Putin barədə daha çox lətifələr qoşurlar. Az qala bütün lətifə saytlarında Putin baş qəhrəmandır. Putin Lenin və Stalini çox geridə qoyub. Xalq yaradıcılığı çox zəngindir.
Anekdotı.ru saytının bu lətifəsi xaraktetikdir.
Əgər Putin bircə gün Rusiyaya prezidentlikdən əl götürsə, onu dərhal başqa ölkələr götürüb özlərinə prezident edərlər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(21.08.2023)
Günün fotosu: Üçlərin görüşü xeyli məhsuldar keçdi
Günün fotosu: Üçlərin görüşü xeyli məhsuldar keçdi
ABŞ, Yaponiya və Cənubi Koreya liderlərinin ilk üçtərəfli görüşü cümə günü ABŞ prezidentinin yay kurortu olan Camp David-də başladı.
Prezident Bayden Yaponiya və Cənubi Koreyanı "cəsarətinə" görə təriflədi və Çini qınadı. Üçlük Şimali Koreyaya təzyiqi artıracağını və Rusiyaya qarşı sanksiyaları davam etdirəcəyini vəd etdi.
Foto: Reuters
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(21.08.2023)
Gül üzlü Gülər xanım...
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Xeyirxah əməlləri çoxdur, elə indinin özündə də xeyirxahlığından qalmır. Bacardığı qədər insanlara yardım etməyə tələsir. 2000- ci ilin avqust ayında küçədə dilənən, bədəninin müxtəlif nahiyələri yanmış bir uşağı görür, ürəyi dözmür, onu 5 nömrəli xəstəxanaya aparıb əməliyyat etdirir. İki gecə yanında qalır. Sonra məlum olur ki, anası onu qardaşı ilə birgə dilənçi mafiyasına satıb. Uşaqları azad etmək üçün bu mafiya ilə çox vuruşur. Nəhayət, uşaqları xilas edir və onları övladlığa götürmək istəyir. Uşaqların ata-anası sağ və salamat olduğu üçün qanun buna yol vermir. Məcbur qalıb hər iki uşağı uşaqlar evinə verir. Bundan əlavə, ərinin dəlixanaya saldırıb iki uşağını əlindən aldığı, Gülnarə adlı bir qadının uğrunda mübarizə apararaq, uşaqlarını özünə qaytarılmasına nail olur...
Deyir ki;- “Mən insanlara zərər vurmağa bəraət qazandıra bilmirəm. Təəssüflə demək istəyirəm ki, ictimai mənafeni dərsliklərdə düz izah etmirlər. Mən axı adada yaşamıram, bir toplumun içərisindəyəm. Əgər bu toplumun içərisindəyəmsə, deməli, toplumun mənafeyi mənim mənafeyimdir. Bacımın, qardaşımın, övladlarımın mənafeyidir. Hə, yəni axmaq adamlar düşünə bilər ki, şəxsi mənafe və ya ictimai mənafe ayrı-ayrı şeylərdir. İnsanlara əvvəldən bir şeyi düz izah etməyəndə sonrası çətin olur. Bizim problemimiz təhsil deyil, düzgün tərbiyədir. Təhsili hər vaxt almaq olar, amma tərbiyələnmək çətin olur. Çünki tərbiyə vərdişdir. Mişel Montenin “Təcrübələr” əsərində bu çox yaxşı açıqlanır. Elə şeylər var ki, biz seçirik, elə şeylər də var ki, seçim imkanımız olmur. Və ayıra biləndə ki, bunlar məndən asılıdır, bunlar isə yox, onda rahat olursan. Məncə ədəbiyyatın da, incəsənətin də ən böyük qayəsi bu olmalıdır, insanlara bunu başa salmalıdır.”
Xaraktercə güclü xanımdır, möhkəm iradəsi var. Çox çətinliklər görüb, necə deyərlər, od-alovdan keçib, amma sınmayıb. Qürurunu, mərdliyini qoruyub saxlaya bilib...
“Dünyada maddi və fiziki ləzzət çoxdur. Lakin, hamısının sonu peşmançılıqdır. Tək bir ləzzət var ki, onu bir dəfə duyan başqa ləzzət arzulamır. O da Allahla tək qalmaqdır. Allah və sən! Bu ləzzəti duymaq mənə iki dəfə nəsib olub, yenə də arzulayıram. Bir dəfə Kəbə evində, bir dəfə də namazda. İnsanlar onu bilsinlər ki, Allah hər kəsə bir dəfə imkan- pul verir. O puldan zinaya, içkiyə, əyyaşlığa, murdar işlərə xərcləyən kimi, ya tamamilə kəsir, ya da paralel ömürlük ağır dərd verir. Ona görə də ehtiyatlı olmaq lazımdır.”- söyləyir.
Haqqında söhbət açdığım Milli Məclisin sabiq deputatı Gülər Əhmədova 20 avqust 1965-ci ildə Bakıda anadan olub.Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun riyaziyyat fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Psixologiya elmləri namizədidir. Rus və ingilis dillərini bilir. 1986-cı ildən 1994-cü ilədək Bakıda texniki peşə məktəbində müəllim, orta məktəbdə müəllim, direktor müavini vəzifələrində çalışıb. Sonra Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyində baş təlimatçısı, şöbə müdiri, idarə rəisi vəzifələrində işləyib. On il BDU-nun müəllimi olub. 2016-cı ildən “Berlin” klinikasında psixoloq kimi şalışır. İnsanları güclü nevrozlardan müalicə edir...
Ailəlidir, həyat yoldaşı Fikrət Əhmədov fizika-riyaziyyat elmləri namizədidir. Sözlərinə bir sıra mahnılar bəstələnib...
Deyir ki;- “Bu gün mənim yenidən BDU-da işləməyimə mane olanlar var. BDU-nun indiki rektoru qorxusundan nəinki məni işə götürmür, hətta mənimlə görüşməkdən qaçır.”
Böyük rus şairi Aleksandr Sergeyeviç Puşkinin bir sözü var: “Dünyada mütləq xoşbəxtlik yoxdur, azadlıq və rahatlıq var.” O da özünü mənən rahat və azad adam hesab edir. Şeir, hekayə yazmaq, mahnı ərsəyə gətirmək onun sevimli hobbisidir. İstəyir ki, yeni əsərlərini xarici dillərdə yazıb konfranslarda təqdim etsin və çalışır ki, Quranı ərəbcə oxuya bilsin. Ən böyük arzusu isə idmanla aktiv məşğul olmaq, xeyirxah əməlləri ilə savablar qazanmaqdır...
“Mənim xoşbəxtliyim və bədbəxtliyim odur ki, sosial maska taxmışamsa da keçici olub. Mənim aldığım tərbiyədə sosial maska olmamışdı deyə sosial maskada narahat oluram. Hamıya da deyirəm ki, mən beləyəm. İnsan özü ilə xoşbəxt deyilsə, deməli heç kimlə də xoşbəxt olmayacaq. Olsa da müvəqqəti olacaq. İnsanın ən böyük qazancı, özü ilə xoşbəxt olmasıdır. Və mən tam səmimi etiraf edirəm ki, xoşbəxtəm.”- söyləyir.
Allahı və ona bəxş etdiyi dostları çox sevir. Ona qarşı olan paxıllıqlardan, gözü götürməməzlikdən çox əziyyət çəkdiyini dilə gətirir. Mütaliəni xoşlayır, kitab oxumaqdan zövq alır.
Deyir ki;- “Çox gözəl kitabxanam var. Tanıyanlar bilir ki, kitabımı oxuyub qaytarmayan birinci “düşmənimdir’’. Çox kiçik yaşlarımdan oxumuşam və çox oxumuşam. Deyəsən, Qorkinin sözləridir: “Həyatımda ən çox kitablara borcluyam”- bunu desəm bəlkə də bayağı çıxar. Amma doğrudan kitablara çox borcluyam. Və kitab oxuyarkən belə bir vərdişim var, bir dəftər ayırırdım və ora kitabdan seçdiyim fikirləri yazırdım, kitabı bitirəndə isə ümumi aldığım təəssüratı yazırdım. Olur axı, adam unudur, sonra açanda elə gözəl təzələnir ki yaddaş. Bu texniki tərəfidir. Sizə səmimi deyirəm, Tolstoyun, Çexovun mənə böyük təsiri olub. Amerika realistləri, məsələn Drayzer mənə təsir edib. İndi bölgü apara bilmərəm. O vaxt qlobalist və ya antiqlobalist yazıçılar yox idi. İndi durub desəm ki, Floberin “Bovari”si təsir edib, “Zolya” yox, doğru deyil. Bir insan kimi formalaşmağımda hamısının təsiri var.”
Avqustun 20-si Gülər xanımın növbəti ad günü oldu. Ona möhkəm can sağlığı, işlərində uğurlar arzulayırıq.
Çox yaşayın, gül üzlü Gülər xanım!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(21.09.2023)
Rəsm qalereyası: Nəvai Metin, “Natürmort”
Rəsm qalereyası: Nəvai Metin, “Natürmort”
“Sən məni qovduğunda da gedəcək və gələcək tək güman yerim yenə sən oldun”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oxucularımızın yaradıcılığı ribrikasında sizlərə kitabxana sektorunda çalışan Zahirə Cabirin “Həyata qayıdış” hekayəsini təqdim edirik
Bu gün hava çox isti idi. İyunun əvvəli olmasına baxmayaraq Günəş yeri-göyü yandırırdı. Hava necə olur-olsun Sadiq zəng vuranlara söz vermişdi, mütləq getməliydi. Qol, ayaq protezlərini könülsüz taxıb ayağa qalxdı. Şüşə sol gözü isə həmişəlik yerinə pərçimlənmişdi. Sağ əli ilə əynini geyindi. Bütün bunları etdikcə dişini-dişinə sıxır, “nə üçün, kimin üçün yaşayıram” sualını özü də hiss etmədən neçə dəfəyə təkrarlayırdı. Özünə güzgüdə baxıb ah çəkdi. “Nərmin, səni də itirdim”- dedi. Anidən bir damla göz yaşı yanağından üzü aşağı düşdü.
Vaxta hələ var idi. Televizorun pultunu əlinə götürüb kanallara baş vurdu. Mədəniyyət kanalında retro mahnılar verirdilər. Mirzə Babayevin “Necə unudum səni” mahnısı otağa yayıldı. Sadiq xəyallara daldı. Necə də xoşbəxt günlər idi. Hər ikisi birinci kursda bir-birini sevib əhd-peyman bağlamış, nişanlanmışdılar. İnstitutu bitirəndən sonra toyları olacaqdı. Gəl gör ki, sən saydığını say, gör fələk nə sayır. Müharibə başlayanda üçüncü kursda oxuyurdular. O da yoldaşları ilə birlikdə könüllü cəbhəyə yazıldı. Onunla gedən tanıdıqlarından təkcə sağ qalan Sadiq oldu. Üc bacının bir qardaşı Sadiq. Sadiq Füzulidə Narlıq deyilən sərt bir yerdə gedən döyüşlərdə “İsgəndər” adlanan mərmi partlayışından bədəninin yarısını itirmişdi. Uzun müddət əməliyyatlardan sonra bütün bunları tam dərk etmiş, həkimlərdən ona iynə vurub öldürmələrini xahiş etsə də, onu bu psixoloji gərginlikdən xilas edib yenidən həyata qaytarmışdılar. Nərmin onu hələ də sevdiyini etiraf etsə də, o artıq Nərmini sevmədiyini, onun üçün öldüyünü demiş, ürəyinə bir köz basaraq sevgisini yandırmışdı. Sevgi yansa da, amma kül hələ də yerindəydi. Ötən günlərə istəməsə də çaşıb boylanırdı... Dənizkənarı bulvarda dondurma yemələri, ən hündür karuseldə əylənmələri, Nərminin şaqraq gülüşləri, daha nələr... İlk dəfə Nərmini onda qucaqlayıb, öpmüşdü. Onu nə qədər sevdiyini demişdi.
Ərik piroqunu çox sevirdi. Nərmin onu evlərinə çay içməyə dəvət edərkən sevdiyi piroqu masanın üstündə görəndə sevgilisinin ona qarşı necə diqqətli olduğunu anlamışdı.
Bu xatirələri yada saldıqca hönkür-hönkür ağlamaq istədi. Yadına Alı Mustafayevin “Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən” şeiri düşdü. Amma nə qədər istəsə də ağlaya bilmədi. Sanki sinəsində nəsə düyünlənmişdi. Kim bilir, bəlkə də bu iki il ərzində axıda bilmədiyi göz yaşları və sinəsində boğduğu hıçqırıqlar idi. Nə qədər qəddar olsa, istəməsə də Nərmini tamam yaddaşından, ürəyindən silmək istəyirdi... Nərmin isə sevgisini göz yaşları içində kitabları arasında qurutduğu gül ləçəklərində axtarırdı. Tez-tez özlüyündə deyirdi: Müharibə - sevilən qızların arzularına atılan güllələrdir.
Sadiq telefonu açdı. Nərminin yazdığı mesajı bir də oxudu:
“Sevgilim, bir gün mənə bir şey olsa, sadəcə bil ki, həyatımda səndən özgə kimsə olmadı. Həyatıma səndən qeyri kimsəni almadım. Məni qovsan da başqasına qaçmadım, yenə sənə gəlmək istədim. Dərdini dərdim bildim. İtirdiklərini öz itkim saydım. Səni bu günə salan müharibəyə nifrət etdim. Allahıma dedim ki, “insafmı Allahım, insafmı? Sadiqim gör nə günə düşdü? Bütün arzularımız yarımçıq qaldı, daha heç vaxt çiçək açmayacaq”. Sənin qolun, qıçın, gözün olmaq istədim. Mənə heç yazığın gəlmədi, etibarsızçasına qovdun. Yarana məlhəm olmaq istədim, amma izin vermədin. Sən məni qovduğunda da gedəcək və gələcək tək güman yerim yenə sən oldun. Bir gün əgər mənə bir şey olsa bil ki, ürəyimdə sən oldun, sevgilim. Bunu sənə yazıram ki, heç olmasa bu mesajımı silib atma, qalsın. Bəlkə nə vaxtsa yadına düşsəm oxuyub məni azacıq da olsa anasan deyə. Biləsən ki, mən yalnız tək səni sevmişəm.”
İcra Hakimiyyətindən zəng edib ona ev verildiyini demişdilər. Bir neçə sənəd hazırlamalı idi. Telefonda onlara “evi istəmirəm, kimə istəyirsiz verin!”- desə də, icra nümayəndələri əl çəkməmiş, nəhayət onun inadını qırıb razı sala bilmişdilər. Sonda Sadiq evi avtomobil qəzasında həyat yoldaşını itirən bacısına verməyi qərara alaraq razılaşmışdı.
Taksi sifariş edib ASAN Xidmətə gəldi. Müştərilərə xidmət zalında iki növbə sırası vardı. Hərbiçilər, qazilər, şəhid ailələri üçün bir növbə, digər mülki vətəndaşlar üçün ayrı növbə. Gəlib birinci növbədə dayandı. Ondan qabaq dayanmış bir gənc əsgər geyimində idi. Deyəsən təqdim etdiyi sənəd düz deyildi, qız ona nəyisə başa salmağa çalışırdı. Sadiq oğlanın qıza qarşı çox aqressiv danışdığını eşitdikcə əsəbiləşirdi. Nəhayət qız: “bu arayışı gətirmədən siz sənədi ala bilməzsiniz”-deməsi oğlanı lap hövsələdən çıxartdı, əlini masaya bərkdən vurub: “Bilirsən nə var, sən gecələr ərinlə isti yataqda yatanda mən sənin kimilər üçün canımı güllə qabağına qoymuşam.” – dedi. Qız bu təhqirləri eşidib “bu nə sözdür mənə deyirsiz, mənim qardaşım da şəhid olub.” –deyərək ağlamağa başladı. Elə bu andaca Sadiqin cin təpəsinə vurdu. Sağ əli ilə toqqalı kəmərini belindən açıb qızı təhqir edəni gücü çatdığı qədər vurmağa başladı. Səsə ASAN Xidmətin rəhbər işçiləri, nəzarətçilər gəldilər. Onu tutmaq istəyəndə: “qolumdan tutmayın çıxıb əlinizdə qalar, ayağıma da dəyməyin yerindən çıxar. Qoyun bu əclafı necə lazımdır döyüm” deyərək onlardan kənarlaşdı. Sonra söyməyə başladı:
-Ay əclaf, sən qızlarımızın, gəlinlərimizin, analarımızın namusunu qoruyan oğul olsaydın bu sözü dilinə gətirməzdin. Hərbi forma geyinməklə sənə heç kim səlahiyyət vermir ki, xalxın qızını təhqir edəsən.
Nəzarətçilər güc-bəla ilə “əclafı” onun əlindən aldılar. Onu o biri xidmət zalına aparıb sakitləşdirdilər. “Vulkan” isə püskürürdü, sakitləşə bilmirdi. Rəhbərlik onu “əsil oğulsan”- deyib alqışladı, onun işsiz olduğunu biləndə hətta iş də təklif etdilər. Yaşıllaşdırmada bağban kimi....Sadiq isə işləmək nədir, heç yaşamaq istəmirdi. Bu gün isə ona verilən evin sənədini almaq üçün uzun sürən yalvar- yaxardan sonra bura gəlmişdi.
"Müharibədə itirdiyim sol ayağımın, qolumun, gözümün təqaüdünü indi sağ tərəfimdəkilər alıb xərcləyir! Solun bütün əziyyətini sağ çəkir. Əsgər şəhidlik zirvəsinə ucalır. Qazi isə müharibənin travmasını, mərmidən aldığı yarasını, ağrı-acıları ömür boyu canında və yaddaşında daşıyır. Bu elə bir hisdir ki, ondan xilas olmaq çətindir. Bir əsgərin ölüm günü başdaşının doğum günüdür. Hər ölüm bir məzarın doğumuna bərabərdir. İllər keçir və məzarlar doğulsa da, ordakı ölümlərin yaşı artmır."- dedi.
Həyatda hər cür insanlar var. Bəziləri insanların naxışı, bəziləri isə bədxahıdırlar.
Müharibəni yaşamayan adam müharibə haqqında danışa bilməz. Onun içində olmayan, düşmənlə üz-üzə gəlib, o qorxu hissini yaşamayan, mühasirəyə düşməyən, qucağında şəhid ölməyən, yaralının qolunu, ayağını əlində aparmayan adam müharibə nədi bilməz və o anları yaşamamısansa müharibə haqqında danışmağa haqqın yoxdur.
ASAN Xidmətdən çıxdı. Yaşamaq istəməyən Sadiqin qəlbindəki sərt fırtınalar basılmışdı ... Dərindən nəfəs aldı. Bəli! ... Sanki tənhalığın, ümidsizliyin, çarəsizliyin yeganə əlacı olan sevgini tapmışdı. Həyata və insanlığa belə bir tükənməz sevgi üçün Tanrıya şükür etdi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(21.08.2023)
Dünyanın ən məşhur küşə rəssamları: Nevercrew
Strit art incəsənəti ilə hər kəs tanışdır. Küçə rəssamlarının küçə divarlarına çəkdikləri gözoxşayan rəsmlər hər kəsi valeh edir. Murallar və qrafitlər şəhərləri canlandırır, əhalini heyrətləndirir. Bir çox strit-art yaradıcıları divarları qeyri-leqal çəkməkdən ümumdünya şöhrətli rəssama çevrilməyəcən uzun bir yol keçiblər. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı miridei.com-a istinadən öz oxucularına küçə rəssamlarının ən yaxşı işlərini təqdim etməkdədir.
Nevercrew
Bu, İsveçrədən olan iki rəssamın layihəsidir. Kristian Rebeççi və Pablo Toqni çəkdikləri kompozisiya ilə tamaşaçıları təkcə məftun etmirlər, həm də onların düşünmələrinə səbəb olurlar. Onların mövzusu isə ekologiyadır.
Bu şəxslər eyni məktəbdə oxuyublar, birlikdə rəssamlıq akademiyası da bitiriblər. Rəssamlığın hər sahəsinə baş vurublar, amma onları ən çox cəlb edən məhz qrafitlər olub. Nəhəng rəsmlərdə həm rəng çalarları bənzərsizdir, həm də vurulan kölgələr rəsmlərin canlı olması təəssüratı yaradır. Ən əsası, insan bu ölçücə çox böyük olan rəsmlərin qarçısında duranda öz cılızlığını hiss etmiş olur.
Şəkillərdə: Nevercrew-in rəsmləri
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(21.08.2023)
QİRAƏT SAATI: Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı – Adəm İsmayıl Bakuvinin romanı
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında bu gündən etibarən Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərcinə başlayırıq. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.
1-Cİ DƏRC
Həqiqəti hər şeydən uca tutun, yalana, iftiraya uymayın, böhtan atmayın!
(Həzrəti İsa)
Ermənilərin qəhrəmanları həmişə öz xalqlarının xilaskarlarından daha çox onun cəlladı olublar.
(Rus diplomat, general Vladimir Mayevski)
1.
HAZIRLIQ PROSESİ
Zənglər qəfildən çalınmağa başlayanda səs o qədər gur idi ki, evlərin pəncərə şüşələrini belə cingildədirdi. Hətta gurultudan yuxuya dalmış körpələr belə oyanıb ağlaşmağa başladılar. Carçılar da bir yandan zənglərin çalınmasına aydınlıq gətirərək hamını Baş meydana səsləməkdə idilər.
Böyük Divan qurulacağı xəbəri insanlarda hədsiz maraq oyatdı. ”Kimə?” sualları dodaqlardan qoparaq carçıları hey haqladısa da, onlar heç kimə açıqlama vermədilər. Qayda belə idi, insanlar öncədən kimə divan qurulacağını bilməməli idilər.
Hava tutqun idi. Nədisə, həmişə Böyük Divan qurulanda hava bax belə tutqunlaşırdı, qapqara buludlar səmada bərqərar olurdu, sanki günəşə “qaç, gizlən” komandası verirdi.
İnsanlar ikibir-üçbir Baş meydana axışmağa başladılar. İnsan xislətində nəyəsə marağın oyanması daimi, aparıcı yer tutur, harda nə baş verirsə insanlar hadisələrin episentrində olmağı, ya da, ən azı, məlumatlarla tam bilgilənməyi xoşlayırlar. Xüsusən də Əsas dünyada ömürlərini başa vurub Axirət dünyasına köç etdikdən sonra insanların hər şeylə maraqlanmaq mərəzi daha kəskin olur. Çünki bu dünyada daimi iş yerləri, daimi məşğuliyyətlər yox dərəcəsindədir, burada təqvim belə yoxdur, səhər və axşam anlayışları olsa belə saatlar işləmir deyə zaman dəyişmir, illər bir-birini əvəz eləmir. Burda yaş üstünə yaş gəlmir, Əsas dünyadan hansı yaşında köçmüsənsə burda sonadək həmin yaşda qalırsan. Burda yeni dostluqlar da qurulmur, Əsas dünyada tanımadığın adamla burada dost ola bilmirsən, yalnız təsadüfi ünsiyyət bağlılığın ola bilir. Burda yeganə nəsə bir maraq, məna kəsb edən şey Böyük Divanlardır, bəzən aylarla davam edən bu proseslər izləyicilər üçün teatrı, kinonu əvəzləyir. Düzdür, buradakı səhnədə hərdən teatr, kino da nümayiş etdirilir, konsert olur, maarifləndirici lektoriyalar qurulur, amma bunların heç biri tarixin gizlinlərinə işıq tutan Böyük Divan qədər maraq kəsb edə bilmir. Sakinlər oturub bəzən hətta göz qırpmadan, nəfəs dərmədən hakimlərin ittihamını, Qınaq kürsüsündə, Müttəhimlər kürsüsündə əyləşənlərin müdafiə, bəraət çıxışlarını, şahidlərin ifadələrini dinləyir, çıxarılacaq hökmü gözləyirlər. Dedikcə maraqlı prosesdir. İnternetin, telefon rabitəsinin, televiziya və radionun olmadığı bir dünyada məhz Böyük Divanın ərazisi yeganə ərazidir ki, burada bütün xidmətlər Əsas dünyadakı kimi tam fəaliyyətdədir. Burdakı kompüterlər, monitorlar, mikrofonlar yaşadığı dövrdə bunları görmüş insanlar üçün xoş xatirə, bunları görməmiş, öncəki illərdə yaşayanlar üçünsə təəccüb doğuracaq fantastikadır.
Müstəsna hüququ olan Böyük Divan Axirət dünyasının ən əsas orqanıdır, xüsusi hakimiyyət orqanı olmayan bir məkanda qərar verib icrasını həyata keçirən yeganə qurumdur.
Baş meydanda yerdən təqribən iki metr hündürlükdə səhnə qurulmuşdu, səhnədə Hakim, Qınaq, Müttəhimlər və Şahid kürsüləri qurulmuşdu, yerdə isə insanların əyləşməsi üçün oturacaqlar düzülmüşdü. Ön sırada sağ tərəfdə müttəhim sırası idi, burada müttəhimin vəkilləri, müdafiəçiləri, sözçüləri əyləşirdi. Sol tərəfdə isə Divan heyəti, ekspertlər yer tuturdu. Səhnədə qara parçaya indiyədək divanı qurulmuş insanların portretləri həkk olunmuşdu. Adları yazılmasa belə hər kəs onları yaxşı tanıyırdı. Divan hakimlərinin hökmü ilə onların hər biri qeybə çəkdirilmək cəzasına məhkum olunmuşdu. Əsas dünyada insanların qorxduğu şey ölümdürsə, Axirət dünyasında onların kabusuna çevrilən şey məhz bu qeyb olunmaq qorxusu idi. Əsas dünyada nə edirsənsə et, necə yaşayırsansa yaşa, sonda səni ölüm gözləyir, axırın qara torpaqdır, bu qanundur. Ölməmək mümkün deyil heç cür. Axirətdə isə sənin sonadək yaşamaq, qeyb olmamaq şansın var. Bir şərtlə: Böyük və ya Kiçik Divanlara məruz qalmayasan. Divana məruz qalmamaq şərti isə Əsas dünyadan qaynaqlanır: sən gərək heç bir bəşəri günah işlətməyəsən, insanlığa qənim kəsilməyəsən.
Insanlar yavaş-yavaş oturacaqları doldurur, paralel olaraq da yan tərəfdə ayaq üstə dayanmış xristian keşişinin, yəhudi ravvininin, müsəlman axundunun və budda monarxının tələbi ilə qara parçadakı portretlərə lənət yağdırırdılar. Portretlərin düzülüşündə tarixi ardıcıllığa qismən riayət olunmuşdu, əsas ardıcıllıq isə kimə nə zaman Böyük Divanın qurulması idi.
Kaliqula.
Qədim Roma imperatoru öz hakimiyyətini itirməkdən hədsiz dərəcədə qorxub ətrafdakı hər kəsi özünə potensial düşmən sanırmış. Bu adam qeyri-adı qanunlar icad edibmiş. Məsələn, kim imperatorun üzünə baxsa, onun içərisində şirlər olan qəfəsə atılması. Çox qəribə ölüm hökmləri icra olunurdu imperiyada. Arıların sancması kimi. Kaliqula həm də nizamsız seksual həyat keçirir, çox sayda zorlamalara imza atırdı.
Neron.
Daha bir Qədim Roma imperatoru 1-ci əsrdə daxili üsyanları qəddarcasına yatırtması, sonradan isə despotu ilə yadda qalıb, özünə rəqib bildiyi bütün saray əyyanlarını, hətta həyat yoldaşı Oktaviyanı belə edam etdirib. 64-cü ildə isə Roma şəhərində baş verən dəhşətli yanğını təşkil edib, şəhərin əsas küçələri onun ucbatından yanıb kül olub.
Çingizxan.
Monqol imperiyasının yaradıcısı, ilk böyük xanı. 12-ci əsrdə yer üzərindən Tanqut çarlığını, Çinin Tzsin imperiyasını, Bağdad xəlifəliyinı, Voljsk Bolqarıstanını və Xorəzmşah kimi dövlətləri silmişdir, on minlərlə insanların qətlə yetirilməsinə, əsir və qul həyatına məhkum olunmasına rəvac vermişdir.
Vlad Sepeş – Drakula.
15-ci əsrdə yaşayan bu macar-rumın qrafı Transilvaniyada ağlasığmaz qəddarlığı ilə yadda qalıb. Məsələn, 300 braşovlu gənci tonqalda yandırıb, qadınları ucu şiş taxtaya keçirib balalarını onlara sarımaqla işgəncəyə məruz qoyub. Drakula özü şəxsən qətlə yetirdikləri 23884 türkün cəsədini sayıbmış. Hətta qəddarlığına görə bu şəxsin incəsənətdə dönə-dönə obrazı da yaradılıb.
İvan Qroznı.
Ağlasığmaz vəhşilikləri ilə seçilən bu 16-cı əsr Rus çarı xəyanətdə ittiham edilən saray əyanlarının tikə-tikə doğranıb üzərilərinə ya qaynar su, ya da buz tökülməsiylə dərilərinin ətdən qopmasından həzz alirmiş. Eləcə də o, bakirə qızlara qarşı elədiyi sonsuz sayda təcavüzləri ilə tarixin yaddaşına yazılan cinayətlərə imza atmışdır. Bu şəxs həm də tarixə öz oğlunun qatili kimi düşmüşdür.
Mulay İsmail.
Bu Mərakeş sultanı Sudan qullarından ibarət ordusu ilə yeni-yeni torpaqlar işğal edir, əsirlər ələ keçirirmiş. Qana susayanda isə bu hannibal sarı paltar geyinib şikar axtarır, xoşuna gələnləri öldürürmüş.
Benito Mussolini.
Bu italiyalı şəxsə Divan qurulanda onun məktəbli ikən sinif yoldaşını bıçaqlamasından başlayaraq italyan faşizminin banisi kimi, diktator kimi ölkə daxilində etdiyi cinayətlərinə, eləcə də Hitlerin müttəfiqi kimi 2-ci dünya müharibəsində yüz minlərlə insanı qırdırmağadək uzanan bir həyat yoluna baxılmışdı, ona Qeyb hökmü çıxarılmışdı.
Adolf Hitler.
Bu alman şəxsin günahları o qədər çox və təkzibedilməz idi ki (o, faşizmin banisi, 2-ci dünya müharibəsinin səbəbkarıydı, 1939-1945-ci illər ərzində hər il 4 milyonadək insanın qətlinə fərman vermişdi, yəhudilərin məhvinə yönəli Xolokost qətliamı onun ayağında idi), onun Divanı tarixin ən qısa Divanı olmuşdu. Müttəhimlər kürsüsünə çıxan kimi zərərçəkən şahidlərin nifrət dalğası onu qamarlayaraq kürümüş, qeybə aparmışdı.
İosif Stalin.
Milliyyətcə gürcü olsa belə tarixə SSRİ vətəndaşı kimi düşən, Sovet İttifaqı adlı xalqlar həbsxanasını ən antihumanist həddə qədər inkişaf etdirən, xüsusən 1937-ci ildə on minlərlə ziyalını güllələdən, Sibir çöllərinə sürgün etdirən, 9 milyon insanı həbsxanalara atan, sənayeləşdirmə və kollektivləşdirmə illərində 20 milyon insanın canına qıyan, dünyanın tən yarısını zorən sosialistləşdirib digər yarısı - kapitalizm ilə əbədi mübarizəyə sürükləyən bir qəddar diktator idi Stalin.
Ted Bandi.
Tarixə “Amerikanın ən qorxulu adamı” kimi düşmüş bu şəxsin cinayətkar gələcəyi nümunəvi tələbə olduğu dönəmdə əsla proqnozlaşdırılmırmış. Qoluna yalançı gips qoyub çemodanını maşınınadək götürüb aparmağı gözəgəlimli qadınlardan xahiş etməklə təməli qoyulan 30-dan çox cinayət eyni sonucla bitmişdi: qadınların zorlanması və öldürülməsi. Həbs olunub həbsxanadan qaçaraq Ted Bandı ağlasığmaz cinayətlərini yenidən davam etdirmiş, amma növbəti həbsdən sonra elektrik stulunda əyləşdirilməklə öldürülmüşdür.
Kim İr Sen.
Bu Şimali Koreya diktatoru 2 milyon insan həyatına qənim kəsilmişdi, özünə “Millətin atası” titulunu götürərək insanları itaət etməyə, alçaltmağa müvəffəq olmuşdu deyə Qeyb hökmünə məruz qalmışdı.
Pablo Eskobar.
Kolumbiya narkobaronu və terrorçusu olmuş bu şəxsi, təsadüfi deyil ki, sağlığında “Kokain kralı” adlandırırdılar. Medelyin karteli adlı narkoticarət şəbəkəsinin lideri olan bu şəxs 1980-ci illərin sonunda dünya kokain bazarının 80 faizinə nəzarət edirdi. 30 milyard sərvəti olan Eskobar Forbesin dünyanın ən varlıları siyahısında 7-ci pilləyədək yüksəlmişdi. Ağ ölüm adlı narkomaniya məhz onun sayəsində dünyada çiçəklənmiş, yüz minlərlə gənc məhv edilmişdir.
Mao Tze Dun.
Çin diktatoru tək elə bircə “Böyük sıçrayış” ideologiyasına 65 milyon insanın, ümumilikdə 33 illik hakimiyyəti dövründə 76 milyon insanın qurban getməsinə rəvac vermişdi. Üstəlik, bu şəxsin qəribə bir cinayəti də vardı, əkin sahələrinin sərçələrdən qorunması adı altında tək bir il ərzində 2 milyard sərçənin məhvinə səbəb olmuşdu. Onun Divanı günündə səmaya minlərlə sərçənin toplaşıb gözünü dimdikləməsi Axirət sakinlərinin yaddaşından əsla silinmir.
Səddam Hüseyn.
Bu İrak prezidenti öz cəlladlarına milyona yaxın iraklını güllələmək, ölüncəyə qədər döydürmək, qazla boğmaq əmri vermişdi, bəzi insanları hətta əlində tapança özü güllələmişdi.
İdi Amin.
Axirətdə qurulan Divan bu uqandalı dövlət başçısını elədiyi vəhşiliklərə görə hətta ağıldan kəm adlandırmışdı. 1971-ci ildə hərbi çevriliş nəticəsində hakimiyyəti zəbt etmiş bu keçmiş Britaniya ordusu zabiti yarım milyon uqandalını öldürtmüş, hətta hannibalizmdə də ittiham olunmuşdu.
Pol Pot.
1975-1979-cu illərdə - 4 il ərzində hakimiyyətdə olan bu kambocalı diktator ölkə əhalisinin hər üç nəfərdən birinin məhvinə səbəb olaraq bəşər tarixində ən inanılmaz despot kimi ad çıxardığından Axirət dünyasının Divanı ona qarşı hədsiz sərtlik nümayiş etdirmişdir.
Pedro Alonso Lopes.
“And monstrı” təxəllüslü tarixin ən vəhşi manyakı. Ginnesin rekordlar kitabında “ən qəddar qatil” kimi birincilik daşıyan bu şəxs Cənubi Amerikanın Kolumbiya, Ekvador və Peru kimi dövlətlərində 1975-1978-ci illərdə yüzdən çox yeniyetmə qızı zorlayaraq öldürmüşdür.
Fransua Düvalye.
Haitinin 31-ci prezidenti rejim əleyhinə çıxanların hamısını, müxalifləri izlətdirirdi, kim bir kəlmə mənfi fikir bildirirdisə, sözünün kəskinliyinə görə ya həbsə atılır, ya güllələnirdi. Haiti həbsxanaları ağzına kimi dolmuşdu, yeni həbs olunanlara yer tapılmırdı. Ömrünün sonunadək prezident olması barədə mürtəce qərar imzalamışdı bu şəxs. Özünə Papa Dok ləqəbi qazandırmış, ona da nail olmuşdu ki, dövlət himni “Papa Dok əbədidir” sözləri ilə başlasın. Əsarətə, yoxsulluğa sürüklənən xalq ayağa qalxmaq istəyəndə isə gülləbaran edilirdi.
İnsanlar bugün Böyük Divanı qurulacaq şəxsin portretinin yerinə tərəf baxanda xeyli təəccüblənmişdilər, yer çox böyük idi, ağ örpəyin altında elə zənn etmək olardı ki, bir yox, azı on-on beş şəxsin portreti var. Sualları nizam-intizam yaradan Divan mühafizəçilərinə, eləcə də Divan məmurlarına ünvanlanırdı, ancaq heç kəsdən bir cavab almaq olmurdu.
Birdən səma daha da qaraldı, anidən bu zülmətdə bir işıq seli peyda oldu.
(Davamı var)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(21.08.2023)
Yeni şeir, köhnə təəssürat - Sayman Aruz yazır
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı şair, AYB sədrinin müşaviri Sayman Aruzun bir şeirini təqdim edir.
Hər zaman insanlıqdan yana olmuşam. Məni yaxınnan tanıyanlar bilir ki, hətta düşmənimə belə dost münasibəti bəsləməyə çalışıram. Ki, belə olmasaydı bu gün bəziləri şəxsi evlərində oturub bu statusu oxuya bilməzdilər. Gəlin razılaşaq kı, insan qədər sevimli və ali varlıq olmasa da, elə insan qədər də alçaq və şərəfsiz varlıq yoxdur...
Qızım, bütün güllər qızıl gül deyil,
Yaxana vurulan gülə fikir ver.
Hər eşqdən oxuyan bülbül də deyil,
Sevirəm söyləyən dilə fikir ver.
Sənə uzadılan əlin ovcunu,
Açıb öyrənmədən sıxıb eləmə.
Yaman qorxuludur insan ovsunu,
Sirrini daşa de, insana demə.
Sevgilə doğulmur hamı, ay bala,
Vallah bir çoxları doğulur elə.
Yaşayır sadəcə, nə ola, ola,
Nəfəs çəkə-çəkə boğulur elə...
Çoxları heç bilmir nə üçün gəlir,
Nə üçün yaşayır, nə üçün ölür.
Adam var bir ömür yatır dincəlir,
Adam var sadəcə öləndə gülür...
Aldanıb eləmə geyim-keçimə,
Geyimin altında gizlənir insan.
İsanın eşşəyi həcə getsə də,
Həci olsa belə eşşəkdir, inan...
Paltar insanlığı aşılasaydı,
Eşşək də geyinib adam olardı.
Qızım, su tökməklə quyu dolsaydı,
Cəhalət quyusu çoxdan dolardı.
Hayıf Allaha ki, insan əlində,
Hökmət qurmaq üçün silah olubdur.
Hayıf Qurana ki, molla dilində,
Bütün savabları günah olubdur..
Hayıf o dağ-daşa, hayıf o gülə,
Hayıf təbiətin təravətinə.
Hayıf təmənnasız sevən bülbülə,
Hayıf buludların saf niyyətinə...
Vallah hiss edirəm bəlkə də insan,
Kiçik tanrıların böyük səhvidir.
Bu qədər xəyanət, cinayət, yalan,
Elə insanlığın özün məhv edir...
Bu insan deyilən, adam deyilən,
Firona allahlıq tacı qoyandır.
Bismillah söyləyib özünü sevən,
Şeytanı daşlayınlb "hacı" olandır.
Vallah daş yaxşıdır, nə inki insan,
O bizə ev olur, bu isə yıxır...
Gözümün önündə şərəfin satan,
Sürünə-sürünə zirvəyə çıxır...
Bəzən itdə olan saf sədaqətin,
Mində bir faizi insanda olmur.
Elə dərindi ki, nə etsən çətin,
Satqınlıq quyusu eşq ilə dolmur.
İnsan olammadı bu insan oğlu,
Nə Tövrat gücünə nə də ki, Quran.
İblisin, şeytanın, dəccalın qulu,
İnsandır, insandır, insandır, insan...
Çalış aldatmasın səni bu dünya,
Bulanıq dünyada duru ol, duru..
Qızım, nə bacarsan insan ol, amma
Çalış ki, özünü insandan qoru...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(21.08.2023)
“Nə qədər yara var, yoxdur əlacı…” - Xaliq Oğuzun şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı şair mərhumsumqayıtlı şair Xaliq Oğuzun şeirlərini təqdim edir.
Ağrıma ürəyim, ağrıma belə
Kiməsə ümidəm, kiməsə dayaq,
Kiməsə bir quru təsəlliyəm mən.
Hardasa şöləsi zəif bir çıraq,
Hardasa lap günəş məsəlliyəm mən.
Çağırır ardınca neçə yol, cığır,
Əlçatmaz zirvələr səsləyir məni.
Bir ana mən gedən yollara çıxır,
Bir gözəl nigaran gözləyir məni.
Nə ömür yarıdır, nə mənzil hələ.
Ağrıma ürəyim, ağrıma belə.
Yenə təbiətin bahar çağıdır,
Şeirlər cücərir çölün düzündə.
Torpağın donunu nəğmə dağıdır,
Ümidlər göyərir pöhrə gözündə.
Qartallar qıy çəkir zirvə taxtına,
Gədiklər bürünür dumana, çənə.
Sevənlər tələsir vədə vaxtına,
Kövrək bulaqlar da dil açıb mənə
Deyir, qələmini tez ol al ələ.
Ağrıma ürəyim, ağrıma belə.
Yanımda-yörəmdə doğmam dayanıb,
Məni xəbər alır yaxın da, yad da.
Bu dünya əzəldən sirrə boyanıb,
Nə qədər düyün var möcüzə adda.
Hər canlı işığa, nura can atır,
Yarasa zülmətə sarılıb qalır.
Min illik yol var ki, əlimiz çatır,
Bir addım yol var ki, qırılıb qalır.
Neçə ocaq yanır tüstüsü acı,
Nə qədər yara var yoxdur əlacı.
Ovunmaq da olmur təsəlli ilə.
Ağrıma ürəyim, ağrıma belə.
Qoltuq ağacının qoltuqdur yeri,
Kiminsə yükünü daşıyır ancaq.
Mənəm deyənlər var, indi əksəri
Özgə qoltuğunda yaşıyır ancaq.
Qalxsa da zirvəyə caynaqda cücə
Hünər qartalındır, qartala alqış.
Cücədən qartallıq umasan necə,
Zirvə fəth etməyə qartal yaranmış.
Mən də od övladı, Qorqud soyuyam,
Çətin əqidəmdən dönəm, soyuyam.
Neçə ki, bağlıyam vətənə, elə,
Ağrıma ürəyim, ağrıma belə.
Qəlbimdə nə qədər arzu-kamım var,
Ülvi istəyim var, xoş məramım var.
Ümidə, gümana sığınmışam mən,
Bu günə, sabaha bir inamım var.
Oğul böyüdürəm vətənə əsgər,
Gəlin həvəsində, toy həvəsində,
Hələ yazılmamış nə qədər əsər
Beləcə dustaqdır döş qəfəsimdə.
Tale də vaxt tapıb qurmağa tələ,
Ağrıma ürəyim, ağrıma belə.
Deyirlər ki, atam saxlayıb məni
Deyirlər ki, atam saxlayıb məni,
Büküb yapıncının ətəklərinə.
Bələyib qəlbinin hərarətinə.
Kiçik yaşlarımdan həsrət qalmışam,
Ana istəyinə, məhəbbətinə.
Deyirlər ki, atam saxlayıb məni,
Qəlbinin yağını yedirib mənə,
Gözünün nurunu əmizdiribdir.
Beləcə, o məni anamdan qalan
Şirin xatirə tək əzizləyibdir.
Deyirlər ki, atam saxlayıb məni,
Almışam əlindən rahatlığını,
Qovmuşam gözünün yuxusunu da.
Deyrilər, o məndən, tək mənim deyil,
Alıbdır anamın qoxusunu da.
Deyirlər ki, atam saxlayıb məni,
Laylayım bir kövrək çoban bayatı,
Yüyrüyüm atamın qolları olub.
Yastığım bir nimdaş motalı papaq,
Beşiyim bənövşə kolları olub.
Deyirlər ki, atam saxlayıb məni,
Bəzən gizləyərək öz aclığını,
Sonuncu tikəsin yedirib mənə.
Ancaq dil açanda hər şeydən qabaq,
“Ana” kəlməsini dedirib mənə.
Deyirlər ki, atam saxlayıb məni,
Şehlər üz-gözümdən yuxunu yuyub,
Küləklər saçıma sığal veribdir.
Hər novruz bayramı yetişən zaman
Kəndimizdə neçə ana olubsa,
Hamısından mənə sovqat düşübdür,
Hərə bir bağlama qoğal veribdir.
Deyirlər ki, atam saxlayıb məni,
Arabir girərək yuxularıma,
Üzünü ömrümdə görəmmədiyim
O gəlin anam da yoxlayıb məni.
Deyirlər ki, atam saxlayıb məni.
Hər gün görüşünə tələsirəm mən
Hər gün görüşünə tələsirəm mən
Adlayıb illərin üstdən harayla.
Hələ də barışmır ürəyim nədən
Taleyin bəxtimə yazdığı payla.
İstək bir tərəfə, qismət bir yana
Niyə belə olsun? Niyə? Bilmirəm!
Dünyanın dərdinə mən yana-yana
Kimsəyə dərdimi deyə bilmirəm.
Göydə uldularsa həyan olaydı,
Əlim çatmasa da, çataydı ünüm.
Məni bircə nəfər duyan olaydı,
Təsəllim olaydı tək bircə günüm.
Bu lal sükutların qulağı karmı?
Dinləyə dərdimi, bilə dərdimi.
Soyuq divarların insafı varmı
Barı bircə dəfə bölə dərdimi.
Mənim şeirlərim həsrət qoxuyan,
Hər misram özümə göz dağı olur.
Eh, axı bunları kimdir oxuyan?
Bütün nakamların yazmağı olur.
Bütövlük ömrümün naxışı, tacı
Yarımçıq nə varsa, heçdir, hədərdir.
Nakam məhəbbətin tüstüsü acı,
Yandırıb-yaxmağı qəbrə qədərdir.
Hər gün görüşünə tələsirəm mən
Adlayıb illərin üstdən harayla.
Ürəyim barışmır heç cürə nədən?
Taleyin bəxtimə yazdığı payla.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(21.08.2023)
