Super User

Super User

 

Dekabrın 2-də Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrının səhnəsində balacalar üçün “Qırmızı papaq” tamaşası nümayiş olunacaq.

Uşaqlara maraqlı anlar bəxş edəcək səhnə əsəri balacaların bədii-estetik zövqünün formalaşması, eyni zamanda, onlarda kiçik yaşlarından yaradıcı sənətə məhəbbət və maraq aşılamaq məqsədilə hazırlanıb.

 

Biletləri iTicket.az saytı və şəhərin kassalarından əldə etmək mümkündür.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.12.2023)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Rubrikamızda Azərbaycan poeziyasının ən çox səs salmış, ən çox oxunan və əzbərlənən şeirlərini təqdim etməkdəyik. Unudulmaz sevgi şairimiz Nüsrət Kəsəmənlinin “Daha nağıllara inanmıram mən” şeirinin növbəsidir. 

 

Çapıb öz atını Ağatlı getdi,

Atları şimşəkdən qanadlı getdi,

Uşaq yaddaşımı qanatdı getdi,

Daha nağıllara inanmıram mən.

 

Nənəmin inamı, dərdli nağıllar,

Namərdə aldatdı mərdi nağıllar,

Bizi yuxulara verdi nağıllar,

Daha nağıllara inanmıram mən.

 

Uşaq ovutmağa bir noğul idi,

Sözlərdə yaşayan bir ağıl idi,

Yaxşı adamlar da bir nağıl idi,

Daha nağıllara inanmıram mən...

 

“Sim-sim”i sözlə yox, zorla açdılar,

Tilsimi min cürə yolla açdılar,

Him-cimi möhürlü qolla açdılar,

Daha nağıllara inanmıram nəm.

 

Fatmalar ayağı kəndirdə qalmır,

Xəmrimiz küt gedir, təndirdə qalmır,

Qarğalar tülküyə daha aldanmır,

Daha nağıllara inanmıram mən.

 

Acı həqiqətlər bal dadır indi,

Arısı olmayan bal satır indi,

Keçəli saçlılar aldadır indi,

Daha nağıllara inanmıram mən.

 

Elə yuxularda atlar kişnədi,

Divləri qazana saldım, bişmədi,

Gözlədim göylərdən alma düşmədi,

Daha nağıllara inanmıram mən!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.12.2023)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Əli Qayıbın    şeirlərini təqdim edir. 

 

Əli Qayıb

Şeirlərində Qayıb təxəllüsü aparan Əli Rəştbər, 1980-cı ildə Qaradağın Gal kəndində dünya göz açıbdır. Atası Məhəmmədin kənddən köçməsi ilə 1990-cı ildə Urmu şəhərinə daşınırlar.

Əli Qayıbın hazırda üç kitabı ışıq üzü görübdür, onların adı: “Yol ağlasın” 2015, “Susqun fəryadıyam mən bu torpağın” 2017, “Salam olsun ozanlara” 2020.

Əli Qayıb bir mütərcim və yazar kimi də fəaliyyət göstərir. Onun hekayələri Güney  Azərbaycanın gündəliklərində və jurnallarında nəşr edilibdir.

 

AĞLAMAZDIM

 

Bilsəydim kədərim incidir səni,

Ürəyim dolanda heç ağlamazdım.

Vədəsiz küləklər ömür bağımın_

Yarpağın yolanda heç ağlamazdım.

 

Bilsəydim payıza bir isti sözsən,

Şaxtaya sazağa alovlu közsən,

Bilsəydim qışımda yoluma gözsən,

Baharım solanda heç ağlamazdım.

 

Nə varsa azadlıq, bütün dustaqlar,

Sənin əllərində olsa ıxtıyar.

Bilsəydim Qayıbın sən kimisi var,

Anamdan olanda heç ağlamazdım.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.12.2023)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Son zamanlar sözlərimin mənası yoxmuş kimi hiss edirəm bir az. Səbəbini sorğulayarkən daldım xəyallara, xatirələrə. Keçmişdən gələcəyə xəyallardan, ümidlərdən qurulan bir körpü düşün. Bir tərəfində sağda sən, solda mən. Və digər tərəfində isə gələcəklə bağlı qurduğumuz xəyallar və o xəyallarda yaşatdığımız qızımız. Sonra o körpünün bir ucunu buraxan sən, düşün.

Çıxıram o boş xəyalların zindanından artıq. Xəzan qoxusu var burnumda, gedişindən bəri unutmuşam yağışdan sonra gələn torpaq qoxusuna bənzər ətrini. Amma hələ də dinlədiyim mahnılar ilk səni xatırladır mənə. 

Ali Ashikarın da dediyi kimi, əvvəlkitək doğma deyiləm sənə. Hətta keçmişdən daha yadam son zamanlar. Yad etmək... Nə qəribədir. Bir zamanlar birlikdə gələcəyi xəyal etdiyin insanı indi tək yad etmək... Əvvəlkitək gözəl, saf deyil heç nə. Ətrafa baxıram, sevgilər boş, sevgilər yox... Mən yoluna qoya bilmirəm heç nəyi o tarixdən bəri. Dəqiqəsi dəqiqəsinə yadımdadır hər an, hər saniyə. Hər söz, hər cümlə. Yenə gecə saatları idi. Yenə həsrət qoxurdu hava. Yenə ağlayırdı göyüzü. Yağış yağırdı. Sanki buludlar sənə səslənirdi. "Demə. Bitirmə, getmə!" Deyə. Amma olmadı, nə dünya bacardı sənin sözlərinin qarşısında durmağı, nə mən bacardım eşitdiklərimin önündə gözyaşlarımı saxlamağı. 

Dayan! Mənə gecələrdən danış. Unutmaq istəyirəm bu pis anları, xatirələri. Xəyalını qurduğumuz qızımızdan, onun saçlarını necə hörəcəyindən danış. Mən də sənə isti kofenə neçə qaşıq şəkər atmağımı istədiyini soruşum. Xəyal olaraq qalacağını bilə bilə danışaq gələcəkdən. 

Sonra yenə dönək o körpüyə. Bütün qırıq taxtaları təmir edək əl birliyi ilə. İplərini bərkidək. Yıxılmasın xəyallarımız. Düşməsin uçurum aşağı...

Bizə yaraşmayan şeylər var, sevgilim. Ayrılıq kimi, həsrət kimi. Araya girən məsafələr kimi. Ulduzlar kimi. Ulduzları sevmirəm əvvəlkitək. Onlar ayırdı əllərini əllərimdən. Bir gecə yarısı, səssiz-sədasız, ayırdı əllərinin soyuqluğunu əllərimin istisindən.  Bəlkə də elə "günahkar ulduzlar"dır. Bəlkə də mənəm. 

Sən demiş kimi də varam, gəl, mənə gecələrdən danış. Mən yenə yazım əvvəlkitək.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.12.2023)

Cümə, 01 Dekabr 2023 15:00

Mustafa bəy Vəkilov niyə anılmadı?

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Ötən gün Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti Parlamentinin üzvü, Cümhuriyyətinin Daxili İşlər Naziri - Hökumətin ən gənc - cəmi 23 yaşlı naziri olmuş Mustafa bəy Vəkilovun anım günü idi. Düzü, gün bitənəcən gözüm yolda, qulağım səsdə oldu ki, görüm bu böyük şəxsiyyəti hardasa anacaqlarmı, səd heyif, rastıma çıxmadı. 

Və mən buna heyfislənirəm, hətta ayrıca, hər ilin 30 noyabr gününü Mustafa bəy Vəkilov günü kimi qeyd olunmasının da tərəfdarıyam, çünki o bunu haqq eləyib. 

Mustafa bəy Nadir ağa oğlu Vəkilov - 

Vəkiloğlu 1896-cı ildə Qazax mahalında  anadan olmuşdur. O, Bakı gimnaziyasını bitirərək, 1912-ci ildə Moskva Universitetinin hüquq fakultəsinə daxil olmuş və həmin dövrdən öz doğma xalqının milli-azadlıq mübarizəsində yaxından iştirak etməyə başlamışdır. Mustafa bəy universitetdə azərbaycanlı tələbələrin həmyerlilər təşkilatının başçılarından biri idi.

Mustafa bəyin siyasi dünyagörüşünün formalaşmasında onun əmisi Məmməd Rza Vəkilovun və yaxın qohumu Əlimərdan bəy Topçubaşovun böyük təsiri olmuşdur.

1917-ci il aprelin əvvəlində Bakıda çağırılmış Qafqaz müsəlmanları qurultayında, aprelin sonunda Kiyevdə ukraynalı professor Qruşevskinin rəhbərliyi altında keçirilmiş qeyri-rus millətlərin qurultayında, mayda isə Rusiya müsəlmanlarının Moskva qurultayında fəal iştirak edərək Mustafa bəy siyasi fəaliyyətdə ciddi bir fiqura çevrilmişdir. Onun Bakı mətbuatında aktual siyasi və ictimai hadisələrlə əlaqədar xeyli məqaləsi çap olunmuşdur. M. Vəkilov həmin ildə açılması nəzərdə tutulan Rusiya parlamentinə Azərbaycandan millət vəkili seçilmişdir.

M. Vəkilov 1917-ci il noyabrın 15-də yaranmış Zaqafqaziya Komissarlığında daxili işlər komissarı A. İ. Çxengelinin məsləhətçisi vəzifəsini icra etmişdir. O, bundan başqa Zaqafqaziya seymində müsəlman fraksiyasının fəal üzvlərindən biri idi. 1918-ci il 28 may tarixində Azərbaycan öz istiqlaliyyətini elan edəndən sonra həmin ilin iyununda Məhəmməd Əmin Rəsulzadə başda olmaqla 4 nəfər nümayəndə heyəti siyasi danışıqlar üçün Türkiyəyə İstanbulda keçirilən konfransa getmişdi. Bu nümayəndə heyəti ilə birgə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 4 məsləhətçi də aparmışdı. O məsləhətçilərdən biri Mustafa bəy Vəkilov idi. Beynəlxalq hüququ gözəl bilən Mustafa bəy Türkiyənin ali dövlət rəhbərləri ilə olan görüşlərində Əlimərdan bəy Topçubaşovun yanında yer almışdı. 

1918-ci ilin sentyabrında Daxili İşlər Nazirliyində işləyən M. Vəkilov dekabrın 7-də Bakıda təntənəli surətdə açılmış Azərbaycan Parlamentinə üzv seçilmişdir. O, 1919-cu ilin dekabrında "Türk Ədəmi-mərkəziyyət firqəsi Müsavat"ın ikinci qurultayında yenidən MK üzvü seçilmişdir. M. Vəkilov Nazirlər Şurasının sədri Nəsib bəy Yusifbəylinin 23 dekabr 1919-cu ildə təşkil etdiyi ikinci hökumət kabinəsində Daxili İşlər nazirinin müavini vəzifəsini icra etməyə başlamışdır.

Həmçinin 1918-ci ildə Mustafa bəy Vəkilov Osmanlı sultanı ilə də rəsmi görüşdə görüşmüşdür.

1920-ci il fevralın 18-də iyirmi üç yaşlı M. Vəkilov Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər naziri təyin olunmuşdur. O, hökumətin ən gənc naziri idi. Azərbaycanın istiqlaliyyətini ilk qoruyanlardan biri olmuş ictimai-siyasi xadim M. Vəkilov ilk növbədə nazirliyə peşəkar hüquqşünas kadrlar yığmağa çalışırdı, bu işdə ona müavini Şəfi bəy Rüstəmbəyli yaxından kömək etmişdir. Daxili İşlər naziri vəzifəsini qəbul edən M. Vəkilov onu zəifləməyə qoymamış, əksinə inkişaf etdirmiş, nazirliyin strukturlarını təkmilləşdirməyə nail olmuşdur. Özünü doğrultmağı bacaran M. Vəkilov bir sıra erməni qiyamlarının yatırmağa nail olmuş, provakasiyaların, ixtişaşların qarşısını almışdır.

Onun nazirliyi dövrü Cümhuriyyətin ən çətin dönəminə düşürdü. 1920-ci ilin martın 22-də Novruz bayramı günündə Şuşada və onun ətrafında ermənilər qiyama qalxmışdılar. Eyni zamanda ermənilır Bakıda fəhlələri də mitinqə və tətilə sürükləmişdilər. M. Vəkilov qüvvələri səfərbət etmiş, qiyamın və tətilin qarşısının alınmasını bacarıqla təşkil etmişdi. 

1920-ci il aprelin 27-də rus-bolşevik işğalı baş verəndən sonra Cümhuriyyətin işğalı ilə bərabər M. Vəkiloğlunun nazirliyi də bitmişdir, o, bir müddət bolşevik təqibindən  gizlənmiş, daha sonra Sultan Hüseynzadənin köməyi ilə Tiflisə qaçmağa müvəffəq olmuşdu. Lakin bolşeviklərin Tiflisə yaxınlaşmasından sonra Türkiyəyə mühacirət etməli olmuşdur. 

Türkiyə həyatı da burulğanlı keçir. 1924-cü ildə o, İstanbulda fəaliyyət göstərən Azərbaycan Milli Mərkəzinin Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçilir, 1928-ci ildə yaradılan "Prometey" təşkilatında təmsil olunur. 1929-cu ildə isə Azərbaycan Milli Mərkəzindən istefa verərək Polşada yerləşir. Daha sonra Almaniya, Fransa, İsveçrə kimi ölkələrdə fəaliyyət göstərir. Azərbaycan diasporunu formalaşdırmaqda müstəsna xidmətlər göstərir. 

İkinci Dünya müharibəsinin sonlarında o, Türkiyənin Amasya şəhərinə gəlir. Bu dövrlərdə Firdevs adlı bir xanımla ailə həyatı qurur. Mustafa bəy Vəkilovun bir qızı və bir oğlu olmuşdur: Serpil Vəkiloğlu, Nadir Vəkiloğlu. Qızı Serpil Vəkiloğlu 1946-cı ildə, oğlu Nadir Vəkiloğlu 1949-cu ildə anadan olmuşdur. Nəvəsi Arda Vəkiloğlu hazırda Türkiyə Milli Basketbol komandasının üzvüdür. 

Bu böyük şəxsiyyət 1965-ci il noyabrın 30-da Türkiyənin Amasya şəhərində vəfat etmişdir. 

Sayğılarla anırıq.

Ruhu şad olsun.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.12.2023)

Cümə, 01 Dekabr 2023 15:30

Barat Vüsalın “Ayrılmaz yollar”ı

 

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Qazax filialının sədri, Əməkdar incəsənət xadimi, şair Barat Vüsalın "Ayrılmaz yollar" adlı yeni kitabı işıq üzü görmüşdür. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına  müəllifin verdiyi açıqlamaya görə, kitabda onun müxtəlif ədəbi nəsillərə aid yazdığı məqalələr, açıq məktublar, xatirələr və bir çox kitablara ön sözləri toplanmışdır. Kitabda haqlarında söhbət açılanların hər biri ayrılmaz Yolun yolçularıdırlar, bir Ocağın övladlarıdırlar, bir qom Bənövşədirlər, bir Şamın işığında yaşayıb, yazıb, yaratmışlar!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.12.2023)

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Ruhən çox azad insandır. Məqsədi daxili və xarici dünyanın üfüqlərini genişləndirmək, Allaha daha da yaxınlaşmaqdan ibarətdir. Sufilərə bənzər bir həyat yaşayır. Maddiyat ondan ötrü mənəvi istəklərini həyata keçirmək üçün bir vasitədir. Strategiyası- ömrü bir macəra kimi, təminatı düşünmədən sürmək və dərinliyinə vardığı hər bir ehtiyacı könüllü olaraq bir kənara qoyub, yaşamağa davam etməkdir. 

 

Coşğunluq, nikbinlik ona enerji verən əsas mənbələrdir. Düşdüyü mühitə dərhal uyğunlaşa bilir, çətinlikləri asanlıqla dəf etməyi bacarır... 

Deyir ki,- “Dünyanın bir çox ölkələrində olmuşam. Azərbaycan musiqisini əcnəbilərə sevdirməyə çalışmışam. Qırxdan çox kitab və dərslik proqramının müəllifiyəm. Bu gün də yorulmadan çalışıram ki, araşdırıb bildiklərimi xalqıma ərmağan edim...”

Azərbaycan aşiqidir. Bu millətin övladı olduğundan qürur duyur. Hara getdisə ölkəmizi yorulmadan təbliğ edir. O, həm də el-obasına bağlı adamdır, illərlə Bakıda yaşayıb yaratsa da Xızı ilə nəfəs alır, Xızıdan ilhamlanır. Necə deyərlər, əslini-nəslini dananlardan deyil...

Çox məhsuldar alimdir, qəribə iş rejimi var. Sübh namazınadək yazıb-yaratmaqla məşğuldur. Azərbaycan musiqi tarixinə özünəməxsus töhfələr verib. İnanıram ki, Azərbaycan musiqisini tədqiq etdiyi kimi, nə vaxtsa özü də tədqiqat obyektinə çevriləcək…

Haqqında söhbət açdığım Abbasqulu Nəcəfzadə 1957-ci ildə Xızının Qızmeydan kəndində dünyaya gəlib. Orta və ali təhsilini Bakı şəhərində alıb. 2007-ci ildə sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, 2014-cü ildə isə sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru elmi dərəcələrinə yiyələnib. 2015-ci ildən Azərbayсan Milli Konservatoriyasının professorudur. 2019-cu ildən Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının Sənətşünaslıq və Memarlıq üzrə Ekspert Şurasının üzvüdür…

Sadə, mehriban, qayğıkeşdir. Gözündən heç nə yayınmır, diqqətlidir. Qarşısındakı adamların problemlərinə həssaslıqla yanaşır. Məzmunlu adam olduğundan məntiqli danışmağı bacarır. İmanlı müsəlmandır, namazdan-orucdan heç vaxt qalmaz. Həcc ziarətində olub. Şirin zarafatları, məzəli söhbətləri, məntiqi, səmimi rəftarı, səxavəti, davranışı, təmkini ilə çox fərqlənir. Ağayanəliyi, məğrurluğu ilə dostların arasında xüsusi hörmət qazanıb...

Dekabrın 1-i - yəni bu gün onun növbəti ad günüdür. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, firəvan həyat, yaradıcılıq uğurları arzulayıram...

...Dostum, yeni yaşın mübarək! Bəlkə gedək, gəzib gələk Xızı dağlarını?..

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.12.2023)

 

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu gün “İstiqlal" ordenli Xalq şairimiz Məmməd Arazın anım günüdür. Ruhuna alqış diləyərək onun ən məşhur şeirlərindən birini “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına ərməğan edirəm. 

 

MƏNDƏN  ÖTDÜ, QARDAŞIMA DƏYDİ...

Bəxtiyar  Vahabzadəyə

 

Ey daşlaşan, torpaqlaşan

            ulu babam!

Bu günümdən dünənimə uzaqlaşan

            ulu babam!

Küləkləşən, dumanlaşan ruhunla sən

Ayağa dur, səninləyəm!

            Səs getməyən, 

            əl yetməyən

Qədim tarix dərəsindən

Səs ver mənim səsimə sən:

Sənə gələn,  səndən ötən 

            nəydi belə? -

Səndən ötüb qardaşına dəydi belə?

Bununlamı neçə dəfə

Ata-oğul, qardaş hissi haçalandı,

Bir şəhərin 

Beş qardaşın xanlığına parçalandı?

O zamanmı bitdi bizim

            dilimizin

            “sənin”, “mənim” qabarı da?

O zamanmı bitdi bizim 

            dilimizin

          “haralısan” damarı da?..

Səninləyəm, ulu babam!

Bu məsəli kimdi yazan?

Hansı soysuz ata idi

Ataların imzasını

Çəkib, ona möhür basan?!

Adınızı dastanlardan oğrayaram,

Ruhunuzu qıyma-qıyma doğrayaram

Qara Çoban,

Dəli Domrul.

Ey Xan Eyvaz,

Giziroğlu Mustafabəy,

Əgər ki, siz 

Bu məsələ qol çəkdiniz!

Sonra, sonra hansınızsa

Xalqa gələn bir qəzadan

Öz başını yana əydi.

O qəza bir topa dönüb

Səttarxanın tifaqına 

            yaman dəydi,

Məndən ötdü!...

Məndən ötdü!..

Sevincə bax, qeyrətə bax!

Bunu yazan xilqətə bax!

Məndən ötdü!..

Qulağımdan getmir bu səs,

Zərbələri qardaşına,

Sirdaşına ötürən kəs

Elə bil ki, bax bu gecə

Qulağımın dibindəcə

Xətainin süqutuna

        qəh-qəh çəkdi.

        Sonra, sonra

Səhərəcən başına yüz qədəh çəkdi.

O qəhqəhin dalğasından,

O məstliyin baş fırladan

Havasından 

        qopan daşdı -

Azərbaycan torpağında

Araz boyda şırım açdı.

Məndən ötdü...

Bunu dedi Şəki xanı.

Bunu dedi Bakı xanı,

Bunu dedi İbrahim xan,

Fətəli xan, Kəlbəli xan...

Qəza ötsün məndən, - dedi,

Ötən kimi “mən-mən” dedi:

“Mən-mən” dedi bir ölkədə 

        nə qədər xan.

Onlar “mən-mən” deyən yerdə

Sən olmadın, Azərbaycan!

Səni səndən alıb belə 

Yüz illərlə uyutdular.

Səni səndə ələdilər,

Səni səndə üyütdülər.

Dibək oldun öz duzunla,

        öz daşınla.

Ögey oldun

        doğma, ekiz qardaşınla -

Məndən ötdü deyənlərin qeyrətindən,

Namusunu yeyənlərin qeyrətindən!

Məndən ötdü... Məndən ötdü!

Ey daşlaşan, torpaqlaşan,

        ulu babam!

Bu günümdən dünənimə uzaqlaşan

        ulu babam!

Ayağa dur!

Dəfn etdiyim məsələnin

        Baş daşına

Bir təəssüf xatirəsi yazıb, yondur:

Səndən ötən mənə dəydi,

Məndən ötən sənə dəydi.

Səndən, məndən ötən zərbə

        Vətən, vətən, sənə dəydi..

 

Xatırladım ki, böyük şair bu şeiri 1967-ci ildə yazıb. Çoxlarının cəsarət edib danışmadığı mövzuya o öz damğasını vurub!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.12.2023)

 

Bu gün Böyük Britaniyanın Bakıdakı səfirliyinin və “British Council”un təşkilatçılığı ilə “Landmark” biznes mərkəzinin kinoteatrında "İrlandsayağı vidalaşma" qısametrajlı filmi nümayiş olunacaq. Filmin nümayişi Beynəlxalq Əlillər Gününə həsr olunub. Bu barədə xəbəri “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı səfirliyin məlumatına əsaslanaraq verir.

 

Tədbirdə əlillik məsələləri üzrə ekspert, "Müstəqil həyat" İnkişaf və Dəstək Mərkəzi İctimai Birliyinin rəhbəri Aydın Xəlilov iştirak edəcək və nümayişdən sonra tamaşaçılarla sual-cavab sessiyası keçirəcək.

“İrlandsayağı vidalaşma” filmi “BAFTA 2023” və “Oscar 2023” mükafatlarının laureatıdır. Filmdəki hadisələr Şimali İrlandiyadakı kənd fermasında cərəyan edir. İrlandiyanı gənc yaşında tərk edən Tyorlou Makkeffri anasının vəfatı ilə əlaqədar doğma yurduna qayıdır. O, artıq Daun sindromu olan kiçik qardaşı Lorkanın qayğısına qalmalıdır. Lorkan ailə fermasında qalmaq və işləmək arzusunda olsa da, Tyorlou onu İrlandiyanın uzaq əyalətində yaşayan xalasının yanına göndərmək istədiyini deyir. Yerli keşiş Oşi qardaşlara mərhum analarının arzularının yazıldığı siyahını açıqlayır. Lorkan, yalnız analarının yarımçıq qalan arzularının əks olunduğu siyahını Tyorlou ilə birgə tamamladıqdan sonra fermadan çıxıb getməyə razılıq verir...

Bir sözlə, maraqlıdır, baxmağa dəyər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.12.2023)

Əli Çağla, “Ədəbiyyat və incəsənət”, Təbrizdən

 

“Qədim adlarımızın kökü” kitabı Şahin bəy Muradinin köçürməsi ilə Təbrizdə çap olundu. Kitab Quzey Azərbaycanda “Qədim Türk mənbələrində yaşayan şəxs adları” adı ilə çap olunmuşdur. 

 

Bu kitab, professional olaraq, etimologiya məsələlərində mərhum Əzizxan Tanrıverdinin qələmi ilə yazılan əsərdir. “Orxon Yenisey abidələri”, “Dədə Qorqud kitabı, “Manas dastanı”, “Divan lüğat ət-Türk”, “Qutadqu-bilik”, “Alpamış” və “Dəftəri müfəssəli əyaləti Tiflis” əsərlərində olan adlar təhlil süzgəcindən keçirilir.

Professional bir kitab olduğuna görə, normal olaraq elmi terminlər də çox işlənmişdir. Bu üzdən o terminlərin izahını kitabın son səhifələrində (401-dən 418-ci səhifəyə qədər) bir sözlük kimi təqdim edibdirlər. Müəllif əski toponimiyalarımızın indiki yaşadığını Azərbaycanın kəndlərindən, şəhərlərindən, dağlarından və çaylarından örnək gətirsə də, Şahin bəy Muradi isə Güney Azərbaycanda yaşayan toponimlərin adlarını ətək yazılarda gətirmişdir. Bir parçasını təqdim edirik: 

“Ulaş oğlu Salur Qazan” adı haqqında, Ulaş və Qazan adı Antroponiyalarımızın (şəxs adlarımız) sistemində mühafizə olunmayıbdır. Ancaq toponimiyalarımız (yer adları) sistemində hər iki ad yaşamaqdadır.”

Şahin, burda Ulaş haqqında olanı gətirmişdir. Müəllif yazır ki: Örnək olaraq Ulaşlı (Borçalı, Qubadlı) Saler (Şəmkir), Qazanzəmi (Cəbrayıl), Qazan göl, Qazangöl düzü (Tovuz), Qazan bulaq (Goranboy), Qazangöl yaylası, Qazangöl aşırımı (Naxçıvan) və s.

Şahin isə ətək yazıda gətirmişdir: 

“Quzey Xorasan mahalında, Şirvan şəhərinin bölgəsindən olan “Ulaşlı” kəndi məşhurdur və bu ad toponimiyalarımız sırasında yaşanmaqdadır.

Kitabda “Dədə Qorqud” və “Divani lügət-ül Türk” kitabından gətirilən cümlələr, səhvi çox olduğuna rəğmən əsli nüsxə ilə tutuşdurulub, eynən kitabət olmuşdur. O cümlələrin oxunuşu da kitabı köçürənə aiddir və bu günki misallarını da bütünlüklə ətək yazılarda qeyd edibdirlər.

Ətək yazılarda gətirdiyimiz bütün “Dədə Qorqud” oxunuşu Ustad Həsən Umudoğluya aiddir və Şahin Muradi isə bütün etimologiya məsələlərini və Drezden nüsxəsinin oxunuşunu ustad Həsən Umudoğludan öyrənibdir. 

Bu sözü sizə çatdırmağı isə Şahin bəy borc bilmişdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.12.2023)

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.