Super User
Sevgi və uşaq oyuncaqları - ESSE
Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
“Bəzən sevgi uşaqlarla oyuncaqlar arasındakı münasibətə bənzəyir...”
Bəzən sevgilər də uşaqlarla oyuncaqları arasındakı münasibətə bənzəyir. Bəzi uşaqların ən sevimli oyuncaqları olmaz, onlar ən sevimli oyuncaqlarına hər gün sadəcə küçənin qarşısındakı dükanın pəncərəsindəki vitrində baxarlar. Və bir gün o balaca uşaqlar hər gün dükanın pəncərəsindəki vitrində izlədikləri ən sevimli oyuncaqlarının satıldığını görərlər. Ən sevimli oyuncaqlarını başqa bir uşağın alıb getdiyini görərlər.
Bəzi uşaqlar diqqətlərini çəkən yeni bir oyuncaq görənə qədər və ya maraqları bitənə qədər əvvəlki ən sevimli oyuncaqlarını əziz tutar, yanında gəzdirər, qısqanar, paylaşmaz, sonra... Sonra isə çarpayının altı, köhnə, heç yada düşməyən oyuncaqların yığıldığı qutu, ayaqaltı - fərq etməz...
Bəzən tərəddüd etmədən qırıb bir tərəfə atarlar hətta bir vaxtlar ən sevimliləri olan o oyuncağı...
Bəzi uşaqların isə ən sevimli oyuncağı hər zaman eyni olar, gecələr ona sarılıb yatar, böyüsələr də o oyuncağı heç bir zaman unutmazlar.
Bəzən də, kəpənək dalınca qaçan uşaqlara bənzəyir sevgilər. Uşaq kəpənəyin arxasınca qaçdıqca kəpənək daha da uzağa uçar, elə ki, uşaq daha kəpənəyin dalınca qaçmaz, kəpənək özü gəlib qonar onun ovcuna.
Bəzi insanlar uşaq olmaz, bəzi uşaqlar böyüməz.
Kimi ən sevimli oyuncaq olmağı bacarmaz, kimi vitrindəki oyuncaq olar, kimi də artıq çarpayının altındakı qaranlıqda unudulan, tərəddüdsüz qırılıb atılan...
Hansı ki, biz hələ uşaqkən öyrənmişdik bunları əslində, uşaqla səndəl şeirində...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.02.2024)
Ülvi Mehdiyevin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti 11-ci Dünya Hökumət Sammitində
12-14 fevral 2024-cü il tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin sədri Ülvi Mehdiyevin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində (BƏƏ) keçirilən 11-ci Dünya Hökumət Sammitində iştirak edir. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına “ASAN xidmət”dən məlumat verilib.
Sammitin məqsədi dövlət xidmətlərinin göstərilməsi sahəsində innovasiyaların və texnologiyaların təşviqi, süni intellektin insan həyatına təsiri və dünyanın gələcəyi ilə bağlı ən son tendensiyaların müzakirəsidir.
“Gələcək hökumətlərin proqnozlaşdırılması” şüarı altında keçirilən sammitdə 5000-dən çox qonaq iştirak edir. Onların arasında dünyanın 100-dən çox ölkəsindən olan dövlət və hökumət başçıları, aparıcı beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri, nazirlər, görkəmli ictimai-siyasi xadimlər, alimlər və ekspertlər var.
Sammitin ilk günü Dövlət Agentliyinin sədri Ülvi Mehdiyev “İnsan Resurslarının Gələcəyi” mövzusunda dəyirmi masa formatında təşkil olunan sessiyada çıxış edib. Ülvi Mehdiyev inkişaf edən qlobal dünyada yeni texnologiyaların, o cümlədən süni intellekt və data əsaslı qərar qəbuletmə mexanizmlərinin tətbiqinin insan resurslarının bacarıqlarının arıtırılmasına verdiyi töhfədən bəhs edib. Eyni zamanda əməkdaşların fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədilə “ASAN xidmət”də istifadə olunan xüsusi platformanın önəmi tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdırılıb.
Müvafiq sessiyada BƏƏ, Qətər, Kolumbiya, Braziliya, Çili, Misir, Peru, Özbəkistan, Cənubi Afrika Respublikasının müvafiq sahə üzrə fəaliyyət göstərən dövlət qurumlarının rəhbərləri, eləcə də nüfuzlu beynəlxalq şirkətlərin nümayəndələri çıxış ediblər.
Dövlət Agentliyinin sədri “Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri (DİM) 2024” platforması çərçivəsində “2045-ə gedən yolda İnkişaf İstiqamətləri: Dünyanın Gələcəyinin Yönləndirilməsi” mövzusunda baş tutmuş Nazirlər Toplantısında da çıxış edib.
Toplantıda 2024-cü ilin ölkəmizdə “Yaşıl Dünya Naminə Həmrəylik ili” elan olunduğu qeyd edilərək Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi edəcəyi barədə tədbir iştirakçıları məlumatlandırılıblar. “Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri (DİM)” və ondan sonrakı dövr üzrə qoyulan hədəflərə çatmaq üçün bütün sahələr üzrə tərəfdaşlıq fəaliyyətlərinin icrasının və bu istiqamətdə birgə səylərin genişləndirilməsinin zəruriliyi vurğulanıb. Eyni zamanda DİM-lərə nail olunmasında Dövlət Agentliyi tərəfindən reallaşdırılan ağıllı hökumət həlləri və “ASAN xidmət” təcrübəsi vurğulanıb.
Toplantıda Azərbaycan Respublikasının ekologiya və təbii sərvətlər naziri ilə yanaşı, BƏƏ, Rumıniya, Albaniya, Ruanda, Misir, Qırğız Respublikasının müxtəlif sahələr üzrə nazirləri, həmçinin BMT-nin ixtisaslaşmış təşkilatlarının və bölmələrinin, eləcə də müvafiq beynəlxalq təşkilatların rəhbər heyəti iştirak edib.
Dövlət Agentliyinin nümayəndə heyətinin BƏƏ-yə səfəri davam edir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.02.2024)
Aktyor, müəllim, taekvandoçu - Pərviz Məmmədrzayevin xarakter ştrixləri
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Əgər “istedad” sözü “fitri qabiliyyət” mənasını özündə ehtiva edirsə, bu kəlmənin heç bir peşəyə aidiyyətı yoxdur. Məsələn, “istedadlı insan” deyiləndə şair, yazıçı, rəssam və s. fitri qabiliyyətli adamlar yada düşməlidir. Aktyorluq istedadın məhsulu deyil, daha doğrusu, aktyorların istedadlısı olmur, mahiri olur. O da Azərbaycanın mahir aktyorlarından biridir. Yazıçıların yaratdıqları obrazları məharətlə canlandırmağı bacarır...
Uşaqlıq illərində aktyor olmağı ağlından belə keçirməyib. Arzusu ingilis dili tərcüməçisi olmaq idi. Məktəbdə oxuyarkən ingilis dili müəllimi ona deyib ki, tərcüməçi qadın peşəsidir, sən aktyor olmalısan. Və dərs dediyi müddətdə müəllimi ona yavaş-yavaş aktyor olmağı aşılayıb. Nəhayət inandırıb ki, ondan yaxşı aktyor alınar. O da orta təhsilini bitirəndən sonra bu inamla sənədlərini incəsənət universitetinə verib və iki il dalbadal qəbul imtahanlarından kəsilib. Üçüncü il imtahanları verərək nəticədə universitetə daxil ola bilib. Beləliklə, 1994-cü ildə universitetin teatr-kollektivinin rejissoru fakültəsini başa vuraraq ali təhsilə yiyələnib...
Deyir ki,- “Universitetə imtahan verən zaman məni aktyorluq imtahanından kəsən müəllim tamaşaların birində ayağımın altına gül qoyanda təəccüblənmədim. Bilirdim ki, imtahandan kəsəndə, o, məni tanımırdı. Əslində, məni imtahandan kəsməklə böyük kömək etmişdi. Daha da püxtələşmişdim, daha çox şeyləri öyrənmişdim. Ömrüm boyu ona minnətdaram.”
Haqqında söhbət açdığım Pərviz Məmmədrzayev əvvəlcə Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar teatrının nəzdində fəaliyyət göstərən, 2000-ci ildən dövlət statusu alan Pantomima teatr-studiyasında çalışıb. 2001-ci ildən həm də ADMİU-nun “Xoreoqrafiya sənəti və səhnə plastikası” kafedrasında (Səhnə hərəkəti, səhnə döyüşü, qılınc təlimi, plastika və pantomima fənnləri üzrə) və həmçinin "Musiqili teatr aktyoru" kafedrasında müəllim kimi fəaliyyət göstərir. 2010-cu ildən müstəqil fəaliyyətə başlayaraq "Simsar" teatr-studiyasını yaradıb. Teatr-studiya "Vaqa" adli ilk tamaşasını 2011-ci il yanvar ayında nümayiş etdirib. 2013-2016-cı illərdə Akademik Milli Dram teatrının studiyasında ritm və plastika üzrə müəllim və eyni zamanda həmin teatrın aktyoru kimi çalışıb. 2017-ci ildən Azərbaycan Dövlət Muisiqili teatrında aktyor kimi fəaliyyət göstərir. 2006-cı ildən əməkdar artist, 2018-ci ildən isə xalq artistidir...
Gənclik dövründə idmanın taekvando növü ilə də məşğul olub. Bu məşğuliyyət onu cəngavər kimi yetişdirib. Necə deyərlər, çevik adamdır. Bu çeviklik onun düşünmə tərzinə, hadisələri təhlil etmək qabiliyyətinə də sirayət edib...
“Bir gün zalda məşq edirdim. Bəxtiyar Xanızadə içəri daxil oldu və mən məşqi dayandırdım. Bəxtiyar müəllim xahiş etdi ki, məşqi davam edim. Mən də dayanmadan öz çıxışımı bitirdim. Sonra o, məni yanına çağırıb çıxışımı çox bəyəndiyini dedi: "Səni indiyə kimi idmançı kimi tanımışam, bu gün səndə əsl aktyorluq gördüm". Ardınca da soruşdu ki, nə vaxtsa teatr yaratsa, məni dəvət etsə gedərəmmi? Təbii ki, böyük məmnuniyyətlə təklifini qəbul etdim. Beləliklə, bir müddət sonra Pantomima Teatrı yarandı və biz orada çıxışlara başladıq.”- söyləyir...
Güclü improvizə bacarığına, yüksək səhnə mədəniyyətinə, rolu məharətlə ifa etmək səriştəsinə malikdir. Geniş dünyagörüşü var. Məzmunlu və maraqlı adamdır...
Deyir ki,- “Sənət mənim yaşam tərzimdir. Hər dəfə səhnəyə çıxanda sevgilimlə görüşə çıxırmış kimi qəribə bir həyəcan və həzlə çıxıram. Səhnə mənim üçün başqa meydandır. Səhnəyə- içimdəki o sevgiyə, o sevgiliyə heç vaxt xəyanət etmərəm. Özünə, sənətinə xəyanət edən adam heç zaman yüksələ bilməz. Teatr ailəmdən sonra mənim rahat nəfəs aldığım, bütün gözəl hisslərimin, duyğularımın yaşandığı bir məkandır. Teatr mənim üçün həqiqətləri demək, ağrı-acılarımı dilə gətirmək və ən əsası sevgimi göstərmək üçün mükəmməl yerdir...”
Bu gün - fevralın 13-ü xalq artistinin doğum günüdür, 53 yaşı tamam olur. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, işlərində müvəffəqiyyətlər arzulayıram...
Bəli, yalnız MAHİR aktyorlar İSTEDADIN yaratdığı obrazları məharətlə canlandıra bilirlər...
Yeni yaşınız mübarək, Pərviz bəy!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.02.2024)
KİNOTƏNQİD - “Ustad və Marqarita” filminin gəlirləri niyə rekord həddə çıxsın ki?
Nihad Alimoğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Hazırda dünya kino industriyasında yalnız fantastika və savaş janrlarının gəlir gətirməsini ortaya qoyan kino tənqidçiləri dram janrının mövqelərini itirməsindən, art kinonun isə tam fiaskosundan dəm vururlar.
Bəs onda bu gətirəcəyimiz fakta necə don geydirmək olar?
Rus yazıçısı Mixail Bulqakovun eyniadlı romanı əsasında rejissor Mixail Lokşinin çəkdiyi “Ustad və Marqarita” filminin gəlirləri rekord həddə çatıb. Rusiya mənbələri xəbər verir ki, film 1,4 milyard rubldan çox gəlir əldə edib.
Dram janrında çəkilən ekran əsərində əsas rolları Yevgeni Tsıqanov, Yuliya Snigir və Avqust Diehl canlandırıblar.
Yeganə interpretasiya - fentezi çalarları ilə filmin zənginləşdirilməsi sayıla bilər.
“Ustad və Marqarita” cari il yanvarın 25-dən ekranlara çıxıb. Və çox qısa müddətdə triumf əldə edib. Nəzərə alın ki, “Ustad və Marqarita” roman olaraq da öz quruluşu və məzmunu cəhəti ilə xeyli mürəkkəbdir, geniş kütlə üçün əlçatan deyil. Onda roman əsasında çəkilən filmin belə kütləvilik qazanması təəccüb doğurur və insanların kino zövqünün heç də primitiv olmadığını sübut edir.
Xatırladaq ki, “Master və Marqarita” romanına buna qədər də müraciət olunub, 1972-ci ildə İtaliya və Yuqoslaviya kinematoqrafiyasının birgə istehsalı olan eyniadlı film də kifayət qədər uğur qazana bilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.02.2024)
Teatra əsaslanan pedaqoji təlim sınaqdan keçiriləcək
Gənclərin ən böyük və mütəşəkkil təşkilatı olan “İRƏLİ” İctimai Birliyinin təşkilatçılığı, Elm və Təhsil Nazirliyinin dəstəyi ilə “Act2Learn – Teatr əsaslı təlim vasitəsilə tədrisin təkmilləşdirilməsi” layihəsinə start verilir. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu barədə İctimai Birliyin mətbuat xidməti məlumat yayıb.
Layihənin əsas məqsədi təhsildə yeni yanaşmaların tətbiqi üzrə müəllimlərin bilik və bacarıqlarını artırmaq, eləcə də təhsilverənləri öz peşə fəaliyyətlərində yaradıcı və innovativ strategiyalardan istifadəyə hazırlamaqdan ibarətdir.
Layihə çərçivəsində ilkin mərhələdə 30 pedaqoqun təlim kursuna cəlb olunması nəzərdə tutulur. Kurslar martın 23-dən 27-dək Lənkəranda keçiriləcək.
Proqram qeyri-formal təhsilin əsas istiqamətlərdən biri kimi teatra əsaslanan pedaqoji texnikanın istifadəsi ətrafında müzakirələr, eləcə də bu sahədə təlimlər və seminarlardan ibarət olacaq.
Layihə müddətində istifadə olunacaq metod olan teatr əsaslı təlim güclü, əyləncəli və cəlbedici bir öyrənmə mühitini əhatə edir. Teatra əsaslanan öyrənmə öyrənənlərin ehtiyacları nəzərə alınmaqla hazırlanır, real ssenarilər yaratmaq üçün peşəkar aktyorlardan istifadə edilir. Sessiya zamanı nümayəndələr səhnələrin təqdim etdiyi problemin həlli üçün müxtəlif strategiyaları araşdıra bilirlər. Müsahibə vermək və ya personajların “isti oturacaqları” tamaşaçılara “xarakter” nöqteyi-nəzərindən məsələ haqqında düşünməyə imkan verir.
Həmçinin layihənin faydalılığının artırılması və daha çox şəxsin məlumatlandırılması məqsədilə iştirakçı müəllimlərlə birlikdə teatr əsaslı təlim mövzusunda əl kitabçası hazırlanacaq. Bu kitabçada müəllimlərin tədris müddətində istifadə edə biləcəkləri qeyri-formal təhsil üsulları, əsasən də teatr əsaslı təlim metodikası barədə ətraflı məlumat veriləcək. Bu kitabçaların daha sonra çap olunaraq, paytaxt və bölgələrdə yerləşən ümumtəhsil məktəblərinə paylanılması planlaşdırılır.
İlk baxışdan çox maraqlı layihədir, uğur qazanacağı şübhə doğurmur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.02.2024)
Azərbaycanlı pianoçu Nərgiz Əliyarova “Karneqi-holl” səhnəsində çıxış edib
Nyu-York şəhərindəki “Karneqi-holl” zalının səhnəsində Milli Musiqi və Qlobal Mədəniyyət Cəmiyyətinin təsisçisi, Azərbaycanın Əməkdar artisti, professor, tanınmış pianoçu Nərgiz Əliyarovanın konserti olub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, dünyaşöhrətli bəstəkar, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı, akademik Arif Məlikovun 90 illiyinə həsr olunmuş musiqi axşamı anşlaqla keçib.
Nərgiz Əliyarova Arif Məlikovun “Məhəbbət əfsanəsi” baletindən fortepiano üçün pyesi ifa edib. Baletin süjet xətti və bu əsərin Arif Məlikovun yaradıcılığında mərkəzi rolunu qeyd edən pianoçu vurğulayıb ki, bu əsər dünyanın onlarla ölkəsində səhnəyə qoyulub və musiqi sənəti xəzinəsinə daxil edilib. Proqramda, həmçinin Bethoven, Şopen, Debüssi və Metnerin əsərləri səsləndirilib.
Tamaşaçılar musiqiçinin ifasını maraqla qarşılayıblar. Nərgiz Əliyarova, həmçinin alqışlar altında təkrarən Şopenin valsını ifa edib. Konsert musiqi həvəskarlarının sürəkli alqışları ilə başa çatıb.
Nərgiz Əliyarova Nyu-Yorkda yaşayan dünyaşöhrətli azərbaycanlı pianoçu və klassik musiqişünasdır. O, doqquz yaşında verdiyi ilk konsertindən bəri dünyanın 40-dan çox şəhərində solist qismində, kamera və simfonik orkestrlərlə çıxış edib. N.Əliyarova Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artistidir və 2010-cu ildə Polşa hökuməti tərəfindən “Şopen irsinə verdiyi görkəmli töhfəyə görə” mükafatına layiq görülüb. Nərgiz xanım 25 il Bakı Musiqi Akademiyasında professor kimi dərs deyib. O, bu müddət ərzində fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi alıb və 20-dən çox elmi məqalənin, eləcə də bir neçə kitabın müəllifidir. Pianoçu, həmçinin Milli Musiqi və Qlobal Mədəniyyət Cəmiyyətinin təsisçisidir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.02.2024)
Müəllim qələmi olan yox, sərvəti olandır - AKTUAL
Xatirə Əsgərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Müəllim... Nədir mənası? Kimdir müəllim?
Müəllim - biliyin qapılarını üzümüzə açan, ilk dəfə balaca əllərimizdən tutub bizə oxumağı, yazmağı öyrədən insandır.
Müəllimlərdən bəhs edərkən ağlımıza ən çox öz məktəb illərimiz düşür.
Bizə dərs keçən müəllimlərin ən çox işlətdiyi sözlər, ən çox sevdiyimiz dərs, sinif yoldaşlarımız, müəllimlərimizin siması gözümüzün önündə canlanır.
Bilmirəm, bu düşüncə necə yaranıb, bu fikri kim irəli sürüb, amma Azərbaycanda ikinci müəllim anlayışı da var.
Məsələn, pullu adamlar, bir çox iş yerlərindəki müdirlər, loru dildə desək, rusiyətdən qayıtmış daydaylar hamısı müəllimdir.
Özü də ki, fərqi yoxdur, ali təhsilli, ya orta məktəb bitirmiş işçilər müdirə müəllim deyirlər.
Bu hələ harasıdır ki, məktəblərin çoxunda şagirdlər kitabxanaçı, katibə ilə müəllim fərqini anlaya bilmir, müəllim deyir onlara da və bu şagirdlərin günahı deyil.
Mənim fikrimcə, 1-ci sinifdən etibarən şagirdlərlə müəllimlər tərəfindən xadimə, kitabxanaçı, katibə və digər işçilər kimdir və onlara necə müraciət, rəftar etmək lazımdır öyrədilməlidir.
"Müəllim" adı müqəddəsdir. Bu adı ilk növbədə elə müəllimlər özləri qorumalıdır.
Məişət mövzusu olaraq davam edək.
Uşağın yanında müəllimi söyüb, müəllim nə desə cavabını qaytar deyən valdeyinlər də var. Həmən adamlardı hansısa yekəqarın, bahalı maşından düşən, cibində oynayan pulların hardan gəldiyi məlum olmayan adamın qabağına baş əyib deyir ki, “Ay müəllim, sən mənim canım orda oturma, burda otur.”
“Ay uşaq, bax filənkəs müəllim böyük adamdır ha neçə yerdə evi var.”
Daha söz tapa bilmirəm. Nə deyim, kimə deyim, kim anlayacaq?
Söhbət açılsa, oturub saatlara bu mövzunu müzakirə etsəm belə insanlarla, dəyişən tək şey səs tonum olacaq.
Bəli, ölkədə "müəllim qələmi olan yox, sərvəti olandır".
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.02.2024)
“Himayədar” üçün himayədarlar
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Azərbaycan tarixində elə şəxsiyyətlər olub ki, onlar barədə durmadan romanlar yazılsa, filmlər çəkilsə, yenə də kifayət etməz. Elə Hacı Zeynalabdin Tağıyevi götürək. Milli burjuaziyanın bu nümayəndəsi həqiqətən də böyük himayədar olub, mədəniyyətin, elmin, səhiyyənin himayədarı olub.
Bakı Media Mərkəzinin istehsalı olan çoxseriyalı “Himayədar” filminin çəkilişləri yekunlaşıb.
Filmin baş prodüseri Bakı Media Mərkəzinin prezidenti Arzu Əliyeva, prodüseri Orman Əliyev, rejissoru Zaur Qasımlı, ssenari müəllifləri İsmayıl İman və Zaur Qasımlı, rəssamı Vüsal Rəhimdir.
Ekran əsəri Hacı Zeynalabdin Tağıyevin vəfatının 100-cü ildönümü ilə əlaqədar çəkilib. Filmdə XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəlində Bakıda və bölgədə baş verən mühüm tarixi hadisələr də əks etdirilir.
Daha öncə Bakı Media Mərkəzinin yaydığı məlumatda da bildirildiyi kimi, “Himayədar” filminin on beş aylıq hazırlıq və çəkiliş dövründə rəssam komandası tərəfindən 150-dən çox əsas qəhrəmanın geyim eskizləri və geyimləri, 400-dən çox geyim növləri, 100 aksesuar – zərgərlik nümunələri hazırlanıb. Səkkiz seriyadan ibarət olması nəzərdə tutulan filmin çəkilişləri 70-dən çox məkanda aparılıb.
Bəli, Zeynalabdin Tağıyev dövrünün himayədarı olub. İndi də Bakı Media Mərkəzi səlnaməçi kimi o böyük şəxsiyyət barədə film çəkməklə, bir növ, ona himayədarlıq edirlər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.02.2024)
“Yazıqlar olsun!” - Güneyli Vüqar Nemətin şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla bu hün sizlərə növbəti Güney şairini təqdim edir: Vüqar Neməti.
KİMDİ BU DƏLİ?
Görəsən kimdi bu dəli?
Biz keçdik, bizi söymədi.
O tanrını qaraladı,
İt-pişik payı qoymadı.
Söydü, yeri-göyü söydü,
Döydü, kölgəsini döydü,
Hamının ağzını əydi,
Zorbaya, zora əymədi.
Getməz, o üzdən getmədi,
Bilmədik davası nədi?!
Birazdan çaldı, oynadı,
Artıq heç kəsi saymadı.
Ağıl axtara-axtara,
Gör bir gəlib çıxıb hara?!
Bu dünyaya, pula, vara,
Uymaz, heç nəyə uymadı.
Həm buralı, həm oralı,
Görəsən kimdir bu dəli??
Hamı yolun çaşdı, vəli
O öz yolunu caymadı!..
EŞQİN PƏRDƏ ARXASI
Gör bir kimi sevdim mən arxadaş!
Üzümə, üzümə durdu.
Gözləri əsla eşitməz
Və qulaqları kordu!..
Durdum gecə boyu yoxluğunun qapısında
Uçdum sözcüklərin qanadlarında
Özgə-özgə düşünüb
Ağladım öz yerimə
Heç bir kimsə bilmədi
Gülüşlərim qanadı
Mən bir sevda yolçusuydum
Uyur-gəzərlər kimi.
Sətir-sətir gəzərdim
Bu yağış ölkəsini.
Yoluma işıq tutardı onun gözləri
Gözlüyünü saxlamaq üçün
Yaxşıca tasarlanmışdı
Qulaqları və burnu!..
Həsrətdir, kədərdir, acıdır, qəmdir
Eşqin pərdə arxası cəhənnəmdir.
Durmadan qaralar qanlar
Özünü div aynasında görən bunu nə anlar?!
Göy üzünü dilə-dişə saldılar
Ölü göz adamlar.
Aktyor adamlar.
Bir də, adı pisə çıxmış bir ölüm!..
Gör bir kimi sevdim mən arxadaş!
Üzümə, üzümə vurdu.
Gözləri əsla eşitməz
Və qulaqları kordu!..
YAZIQLAR OLSUN
Mən bir fidan əkdim, “tutmaz” – dedilər,
Mənsə tutan bildim, yazıqlar olsun!
“Bu hicran, bu həsrət bitməz” – dedilər,
Nəsə bitən bildim, yazıqlar olsun!
Mənim o ulduzum, de, harda qaldı?
Ya göyə çəkildi, ya yerdə qaldı,
Mənə “Tən” deyənim bəs harda qaldı?
Mən onu tən bildim, yazıqlar olsun!
Sənə nə “Get” – dedim, nə də ki, “Qayıt”,
Buna göy şahiddir, buna yer şahid,
Bu yolda hər zaman özümü şəhid
Səni vətən bildim, yazıqlar olsun!..
İNSAN HEÇ NƏYƏ BƏNZƏMƏZ
İnsan heç nəyə bənzəməz yavrum mənim
Gülü, güldür
Tikanı, tikandır dünyanın.
Amma insan
Özünə belə bənzəməz.
Baxarsan
Adam kimi adam
Əl uzadsan yanar əllərin
Yaxınlaşsan ürəyin üşüyər!..
Qış, qışdır
Yaz da yazdır, bilirsən.
Yaz
İnsan heç nəyə bənzəməz mənim gülüm
Hər şeyə bənzədiyi kimi!..
QARĞA
Yenə nə qar-qar edirsən,
Qoy get öz işinə qarğa!
Həp öz sözünü deyirsən
Bəxtəvər başıma qarğa!
Sən ağa, mən ağa ancaq,
Buludları kim sağacaq?
Tələsmə, qar da yağacaq,
Bu qalan işinə qarğa!
Bəxtin qara, üzün qara,
İnanma qarla ağara,
Ağlıq nədir ay avara?!
Düşübsən peşinə qarğa!
Sən yatarsan, səsin yatmaz,
Heç kimin ağlına batmaz,
Əlin çatar, ağlın çatmaz,
Dünyanın daşına qarğa!
Payız gəlir, əsin düşür,
Küləklə də bəhsin düşür,
O səsindən ağ dən düşür,
Mənim də başıma qarğa!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.02.2024)
Layla dedim, yatasan...
Oruc Ələsgərov, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Layla dedim, yatasan,
Qızılgülə batasan…
Hardan gəlir bu səs-səda?
Bəlkə, illər arxasında
Layla çalır gəlin ana?
(X.R.Ulutürk)
Dünənki kimi yadımdadır, həmin zaman məktəbə yeni qəbul olmuşdum. O vaxtlar ailəmlə babamgilə tez-tez gedib-gəlirdim, onlara yaman bağlı idim, hətta həftəsonları babamgildə qalmağa təkid edirdim. Elə Xocalı soyqırımının 20-ci ildönümü günü 2012-ci ilin 26 fevral gecəsində də onlarda idim, babama qısılıb efirdə göstərilən proqrama baxdığım da yadımdadır. Proqramda göstərilən səhnədə bir qadın fəryad dolu səslə qucağındakı körpəsinə layla çalırdı. Bütün nəzərim televizora cəmlənmişdi ki, babamın xırıltılı öskürəyi və “Qəribə həyatdır...” deyə səslənişi ilə dik atıldım. “Həyatın nəyi qəribədir?”, “Babam niyə elə dedi?”, “Niyə layla bu gün belə ağır səslənir? O ki çox həzin bir nəğmədir.” deyə düşüncələr 6 yaşlı mənə hələ aydın deyildi. Sonra anladım ki, həmin fevral gecəsində laylanın belə ağır, nalə dolu səslənişi onun özündə 20 ilin yorğunluğunu daşımasından irəli gəlir. Axı həmin gecə onlarla ailə son axşam yeməyini yedi, atalar son dəfə övladları ilə oynadı, analar son dəfə öz körpə balalarına layla çaldı, axı o gecə bir çox ailənin birlikdə son gecəsi oldu. Bəlkə layladakı bu yorğunluğun səbəbi bizdən inciməsidir? Bəlkə beşikdə ruhunu Yaradanın haqq dərgahına təslim edən uşaqlar üçün sona qədər səslənmədiyinə görə incidi bizdən layla? Bəlkə elə Xocalıda əsir götürülən, valideynini itirib fəryad edən uşaqların dilində son dəfə səslənib sonra Xocalı uşaqlarının ruhu ilə göylərə uçdu? Bəlkə nəğmələr gülüstanı Qarabağa küsdü layla?
“Xocalıdakı günlərimdən danışanda anamın qoynunda yatmağım, atamla qarajda gördüyüm it yadıma düşür. Mən Xocalıdan qaçanda beş yaşım var idi. Həmin faciədə gözümü açanda bir kişinin kürəyində meşənin içi ilə getdiyimizi gördüm. Geri dönüb baxanda Xocalımdan qalxan qara tüstü və alov ilə üzləşdim. Həmin qocaya yük olduğuma görə kürəyindəki şalı açıb məni buraxdı və meşədəki dərəyə doğru yuvarlandım. O dərədə dəfələrlə “ay ata” deyə səslənişim də yadımdadır. Sonradan öyrəndim ki, atam da həmin zaman “Mehdi” deyə qışqırıb nalə çəkirmiş. O dərədən məni 6-7 saat sonra erməni hərbçiləri tapdı. Qaranlıq otaqda oyananda əsirlərin qışqırıq səsləri gəlirdi. Gözümü işıqlı dünyanın qaranlıq otağında neçə dəfə yumub-açdığım, neçə günün keçdiyini bilmirəm. Daha sonra əsirdəyişmə məntəqəsində mən də qaytarıldım. Babamla birlikdə Bakıya gəldim. Nənəmlə, dayımla yaşamağa başladım. Nənəmi özümə ikinci ana bilirdim...”-bu sözləri Xocalı faciəsinin qaranlıq üzü, beş yaşında bütün ailəsini itirən Mehdi Əliyev o gecəni xatırlayarkən dilə gətirir. O, Xocalıda ailəsinin hər bir üzvünü itirən 25 uşaqdan biridir. Onun indi 36 yaşı var. Bu yaşında hər gün beş yaşlı uşağı axtaran Mehdi heç böyümədi. İllər keçəcək, amma Mehdi daim o uşağın axtarışında olacaq...
Xocalı soyqırımından sonra doğulan uşaqlar Xocalıda öldürülən uşaqlardan indi daha yaşlıdı. Onlar qocalacaq, amma Xocalıdakı uşaqlar elə o yaşda da qalacaqlar. Mənim isə o uşaqlar üçün əlimdən gələn tək bir şey varsa, o da pıçıltı ilə bizdən küsən Laylanı yenidən oxumaqdır.
Layla dedim, yatasan,
Qızılgülə batasan.
Qızılgülün içində
Şirin yuxu tapasan...
İndi Xocalımız azaddır. Bir zamanlar kiçik qiyamətə şahid olan bu torpaqlar indi küllərindən yenidən doğulan simurq kimi canlanır, bu ərazilərdə geniş quruculuq tədbirləri həyata keçirilir. Bəs görəsən bizdən küsən Layla yenidən bu ərazilərdə doğulacaq körpələrə xatir bir daha Xocalıya qədəm qoyacaqmı?
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.02.2024)
