“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu gün sizlərlə gənc şair İqbal Həhmət görüşür.

 

Hələ ki, qonaqdı qarlı qış mənə,

Gözlə bahar gələr, onda gələrsən. 

Gəlib oyadarsan bənövşələri,

Gələndə o güllü donda gələrsən. 

 

Bizim buralarda soyuqdu, gəlmə,

Azan dənizçınin qayığındayam.

Yerin isti olsa məni düşünmə,

Mən hələ bu ömrün soyuğundayam.

 

Gəlib oyadarsan bənövşələri

Cücərər nazını çəkib gedərsən.

Kollara danışıb mənim sevgimi,

Bənövşə dibinə əkib gedərsən.

 

Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.12.2023)

Jalə İslam, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Onu ən son görəndə gülərkən yanağında əmələ gələn qəmzələrin yerində qırmızı ləkələr var idi. Qəbul edirəm , onun yanaqları və burnu qızarsa belə bir "kloun" qədər əyləncə vəd edən siması yox idi. Amma mənə bu ləkələr çox maraqlı təsir bağışlamışdı. Axı buna nə səbəb ola bilərdi?Nə də olsa, onu sevgi sözcükləri ilə utandıran hündürboy, yaraşıqlı, könlünü xoş tutan bir qəhrəmanı yox idi, elə çox bəzək-düzək bacaran birinə də bənzəmirdi. O an tez baxışlarım əllərinə yönəldi, düşündüm ki, bəlkə onun da ailəsi bütün işlərini həll etdikdən sonra evdə çörək olmadığını xatırlayanlar topluluğuna daxildir və bu yaramaz da həmin çörəyin ən azı yarısını yeyərək evə çatmağa tələsir. Ya da kiminsə ağır şilləsinə tuş gəlib, yoxsa üzü niyə bu qədər qızarsın ki?

Bir az sonra ağlıma gəldi ki, bəlkə də səbəbi onda deyil başqa mövqelərdə axtarmalıyam. Başımı qaldırıb ətrafa baxdığım zaman onun bu aləmdə tək olmadığını gördüm. Onlarla onun kimilər küçələrdə qırmızının ağır tonlarına qarşı mübarizə aparırdılar. Bu mənzərə insana saraya sərilən xalça mənzərəsini xatırladırdı. Sonra gördüyüm ləkələrin onların hər birinin üzü ilə yanaşı bütün vücudlarını əhatə etdiyinin fərqinə vardım. Bu dəmdə sıxlıqdan asimana doğru titrək bir əl uzandı, cəld davranıb tutmağa çalışsam da, bir göz qırpımında geri çəkildi.

Sonra bir uşaq oyuncağının qırmızı axıntıya qarşı mübarizə apardığını gördüm, onu xilas etdiyim zaman sağ qolu yox idi. Gözlərim əlində oyuncağının qolunu bərk-bərk sıxan körpəyə sataşdı, anası da onun əllərini bərk- bərk sıxırdı. Səssiz bir insan sürüsü, bütün səssizlikləri ilə girdikləri ağır bir mübarizə...

Oradan ayrılmaq məcburiyyətində olduğumu bilirdim, amma son bir şeyi umutmuşdum. Axı bu çarəsizlik içində  oyuncağı öz qolu ilə qovuşdurmaq tək çarə idi. Axı hər ayrılıq bu qədər gözəl sonla bitmir.... 

“Keçmişimiz və tariximiz unudulmur. Sonu gözəl olmayan bütün hekayələrə ...”

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.12.2023)

  “Ədəbiyyat və incəsənət”in Qiraət saatı rubrikasında bu gündən etibarən siyasi romanlar müəllifi kimi tanıdığınız Adəm İsmayıl Bakuvinin bu dəfə eşq romanı ilə tanış olacaqsınız.

“Eşq mələyi” sizi bir başqa dünyaya aparacaq. Orada haqq ilə nahaq, yalan ilə həqiqət, namus ilə əxlaqsızlıq mübarizə aparır. Bu sayaq mübarizələrdə ədalət qalib gəlirmi?

Bu sualın cavabını romanı bitirərkən biləcəksiniz.

 

 

3-cü hissə

 

Narahatlıq girdabında

 

Süleyman bura qədər romanı çox maraqla oxudu. Amma hiss etdi ki, yuxusu gəlir. Göz qapaqları qeyri-iradi ağırlaşıb yumulmaq həsrətindəydi. Romanı bir tərəfə qoydu... Yataqda uyuyan həyat yoldaşına – Zərrinə baxdı. Zərrinin üzünün nuru yuxudada ona ilahi bir gözəllik verirdi... Pəncərədən düşən ay işığı sanki Zərrinin əvəzindən danışır, qadın müqəddəsliyindən bəhs edirdi.

Süleymanqadın ismətihaqda düşündü...Həyalı, sadiq qadın olmağın necə bir ucalıq olduğunu, belə bir xanımın atası, qardaşı, əri olmağın nə qədər gözəl olduğunu fikir süzgəcindən keçirdi. Belə qadının övladı olmağın xoşbəxtliyini düşündü.

Və... birdən fikirləri tamam əks cəbhəyə yönəldi. Bəs birdən fahişə qadının doğması olmaq necə? Həyalı qadına məxsus nurdan məhrum olmaq. Şux, üstündə sübhün şeh damcıları olan ətirli bir qızılgüllə əzik-üzük, saplağından üzülmüş bir gül gəldi gözlərinin qabağına...

Dəhşətli fikirlər beynini əsir etdi. Onun Zərrini ona xəyanət edə bilərmi?

İşıqlaşana yaxın bu sual daha ağır şəkildə ruhunu əzdi. Zərrin ona xəyanət edibmi?

Sakit, təlatümsüz həyatına axı haradan gəlib soxuldu bu saqqallı gədə? İkrah hissi ilə sinəsinə qoyduğu romanı götürüb döşəməyə tulladı. Hətta səsdən Zərrin yerində qımıldandı da. Qərar qəbul etdi ki, romanı daha oxumayacaq, oğlanı çağırıb deyəcək ki, “götür zibilini apar”.

İşə gedəndə bu qərarında qəti olduğuna tam əminlik var idi onda.

Otağına keçdi, amma özü də hiss etdi ki, qəribəlikləri davam etməkdədir. Əməliyyatçı qızlara, katibəsinə diqqətlə baxır, onlarda Ülkərin əlamətlərini axtarırdı... Fikri yenə hərlənib-fırlanıb romana qayıdır, qaldığı yerdən davamını oxumağa səbirsizlənirdi. Nahara yaxın hiss etdi ki, verdiyi qərarı pozacaq. Hiss etdi ki, onu tiryək kimi özünə çəkir bu kağız parçaları. Arada bir neçə dəfə əl atıb romanı götürdü, davamını oxumaq istədi, bəxtdən iş çox idi, müştəri əlindən göz açmağa imkan yox idi. İş vaxtının tezliklə bitməsini arzuladı ki, qayıdıb evdə romanı oxumağa davam etsin...

Fərqliydi, əsəbiydi. Rayondakı qızları, sinif yoldaşlarını, tələbə yoldaşlarını yad eləyirdi. Adı pisə çıxmış qızları birər-birər gözünün qabağına gətirirdi. Düşünürdü ki, bu roman onu narahat edən suallardan qopmağa, xalqı bu bəladan qurtarmağa kömək edəbilərmi, görən? Düşünürdü ki, romanı bitirəndən sonra burada yazılanların həqiqətən effekt verəcəyinə inanarsa, gənc, istedadlı yazarları dəvət edər, onlarla fikir mübadiəsi aparar,onları da bu aktual problemlə, bu bəla ilə mübarizədə xalqa kömək etməyə çağırar. Düşünürdü ki, bir vaxtlar ona sosiologiyadan dərs demiş ağsaqqal müəllimi, deputat dostları ilə də görüşüb bu məsələni müzakirə edər...Bəlkə də birlikdə bütün cəmiyyəti hərəkətə gətirəcək bir təşkilat qurar, fəaliyyət proqramı da hazırlaya bilərlər.

Evə gəlcək dərhal yemək yedi... Zərrin xanımla qızlarının təhsili ilə bağlı qısa bir söhbət edib öz kabinetinə keçdi. Romanı götürüb divana uzandı.

 

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.12.2023)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yola saldığımız payız barədə gözəl lirik peyzaj yaratmış Təranə Dəmirin iki şeirini təqdim edir. Sabahsa şairin insan duyğularından yaratdığı iki lirik peyzaj sizlərə təqdim ediləcək. 

 

 

ADAM BU PAYIZDA ÖLƏ, İLAHİ.

 

Adam bu payızda ölə, İlahi,

Üstünü xəzəllə torpaqlayalar.

Vaxt gələ, yerində ağaclar bitə,

Sonra budaq-budaq yarpaqlayalar.

 

Təzədən doğasan bir ağac kimi,

Dünyanın səninlə işi olmaya.

Yanında hərlənə qurdlar, köpəklər,

Sənə batırmağa dişi olmaya.

 

Sakitcə dolana dünya başına,

Sən də ağac kimi durub baxasan .

Heç kim tanımaya bu baxışları,

Yiyəsiz baxasan, qərib baxasan.

 

Başına yığışa gəlib keçənlər,

Hamı kölgə uma ağac adamdan.

Təpədən dırnağa tərsiz, tumarsız,

Bu susuz adamdan, bu ac adamdan.

 

Günəş  budağında çiçək toxuya,

Əl atıb gülündən öpələr sənin.

Dadın çıxarasan bu azadlığın-

Bu dağlar, dərələr, təpələr - sənin.

 

Adam bu payızda ölə, İlahi,

Üstünü xəzəllə torpaqlayalar.

Vaxt gələ, yerində ağaclar bitə,

Sonra budaq-budaq yarpaqlayalar.

 

 

İNDİ BU PAYIZDAN ..

 

İndi bu payızdan şəhid qoxusu,

İndi bu payızdan qan iyi gəlir.

Nə dilin dönür ki, yamanlayasan,

Nə də gəlişini sevməyin gəlir.

 

Həsrət havası var çöldə, bayırda,

Boşalır buludlar, dolur buludlar.

Torpaq qol götürüb oynayan anda

Başının üstünü alır buludlar.

 

Neçə arzu yatır xəzəlin altda,

Üstünü, başını örtüb gedirik.

Hələ ki, gizlənib günəş buludda,

Küləkdən, yağışdan tutub gedirik.

 

İndi bu payızın sevdası ayrı, 

İndi bu payızın odu başqadı.

İndi bu payızın mayası ayrı,

İndi bu payızın dadı başqadı.

 

Küsübdü dərələr, dağlar adamdan,

Yamaclar qanrılıb üzünə baxmır.

Şair olduğun da çıxır yadından,

Qələm də, varaq da sözünə baxmır.

 

İndi bu payızdan şəhid qoxusu,

İndi bu payızdan qan iyi gəlir.

Nə dilin dönür ki, yamanlayasan,

Nə də  gəlişini sevməyin gəlir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.12.2023)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Səyahət etməyi sevirsiniz? Mən sevirəm. Ən çox da keçmişə səyahət etməyi sevirəm. Nə dəyişdi, nə düzəldi, nələri dəyişə bildik, nə qədər inkişaf etdik - bunları görmək ümidilə ən çox keçmişlə bugün arasında müqayisələr aparıram. Bir müddət öncə sizinlə qadın hüquqları mövzusunda bir yazımı paylaşmışdım. Son dönəmlər aktual olan mövzulardan biri. Bir digər aktual mövzu isə Qaraqandır ki, bununla bağlı ilk dəfədir nə isə yazıram. Qaraqanın "BİRİNCİ DƏRƏCƏ" komandası artıq təxmin edir mövzu nədir. "Qızım" tracki.

Bu səfər isə keçmişə yox, gələcəyə səslənəcəyəm.

 

Qızım. Çox qəribə bir dünyaya göz açacaqsan. Olduqca maraqlı, acı dolu, sevinc dolu, bəlkə çox uzun, bəlkə sıradan bir həyat yaşayacaqsan. Bilməyini istədiyim çox şey var. Bu həyatda nə olur olsun, güclü olmaq hər insanın, hər bir qadının ilkin borcudur. Amma mən istəyirəm ki, sən məcbur olmayasan heç nəyə. Mən sənin arxa, dayağın olacağam. Sən də mənim gücüm, hüzurum. Bu dünyada nə olur olsun, hər yıxılanda sənə baxacaq, səndən güc alacağam. Hal-hazırda mənim 19 yaşım var. Amma bir gün sən mənim olsan, mənim həqiqətən bir qızım olsa, sənə bu dünyadan fərqli bir dünya verəcəyəm, söz verirəm. Sən heç vaxt eşitməyəcəksən "Sən qadınsan, dur bu işi gör" cümləsini. Sən heç vaxt görməyəcəksən bədəninin hər hansı bir yerində mavi, yaşıl, bənövşəyi rəngləri. Qızım. Səninlə danışmaq istədiyim, sənə demək istədiyim bir neçə şey var, yaxşı dinlə məni. Sən bu dünyaya gələndə, bil ki, bir mələk kimi gələcəksən və ömrünün sonunadək bir mələk olaraq qalacaqsan. Heç kim sənin qürurundan, sənin qəlbindən, sənin səbrindən və xətrindən üstün olmayacaq. Heç kimin din anlayışı, mentalitet düşüncəsi sənin həyat tərzini bəlirləməyəcək. Sən azad bir qadın kimi yetişəcək, hür bir insan kimi formalaşacaqsan. Sənin öhtəliklərin olmayacaq, sənin seçimlərin olacaq. Sənin məcburiyyətin yox, istəyin olacaq. Qızım. Sənin gələcək planların nə olacaq bilmirəm, amma mənim sənlə bağlı arzularım odur ki, hər şeyin üstəsindən tək gələcək qədər güclü, əlini ağdan qaraya vurmaq istəməyəcək qədər də zərif olasan. Bütün dünyanın sirlərini açacaq qədər zəki, amma qəlibləşdirilmiş dərsləri vecinə almayacaq qədər də ağıllı olasan. Sən bu dünyada necə olursan ol. Ən gözəl şəkildə var olacaqsan. 

Qızım. Mən səni kişilərə düşmən yetişdirməyəcəyəm. Sən həyatın hər anında insanları sevməyi öyrən, bunu istəyirəm, sevgi dolu ol. Bu dünyanın kirinə, nifrətinə inad, ən gözəl sən gül, ən çox sən xoşbəxt ol. Ruhumun sözü-avazı... Hər zaman əlinin biri yuxarı, biri aşağı baxsın. Mevlana rəqslərində olduğu kimi... Bir əlin dua etsin, bir əlin daim kömək etsin, daim ölümü bilsin və unutmasın. Nifrət, kin, əsəb kimi duyğulardan xəbərsiz ol. Sən bu dünyanı qüsursuz bil, qüsursuz tanı, qüsursuz yaşa. Amma səhv etməkdən də qorxma. Səhvlərinlə birlikdə böyü, düzlərinlə özünə bir cığır aç. Əsrlərin kitablarını oxu və bil ki bu dünya, sənin dünyan sadəcə sevgiylə, sənin o kiçik qəlbindəki nurla gözəlləşəcək. Daim işıq saç. Kiməsə görə yox, öz yolların aydınlıq olsun deyə. Kimdənsə qorxma, hətta yaradandan belə. Öz qəlbini o qədər gözəl tanı, o qədər gözəl yetişdir ki, tanrının səni sevdiyindən o qədər əmin ol ki, əllərin səmaya qorxuyla yox, hüzurla açılsın daim. Bil ki, sadəcə o olacaq sənin qəlbinə fərəhlik verən və sənin qurduğun, sənə qurduğum yepyeni nağıllar aləminə bənzər o dünyada sənə dəstək olan.

Sən biləcəksən ki, sənin anan əslində gənc bir yazıçı olmaq xəyalı qurub və minlərlə qadına aid yazı yazıb, hətta bəzən üsyanlar  edib tanrıya ki, niyə bu qədər canlar yanır?! Amma sən elə bir dünyada yaşa ki, əsla üsyan edəcək səbəbin olmasın. Sən kişilərdən qorxmaq yerinə tanrıya "yaxşı ki bu dünya qadın və kişilərin birlikdə həyat sürdüyü yer olaraq qurulub" deyə biləcək qədər şanslı ol. 

Qızım. Mən sənə söz verirəm ki, həmçinin sənin nə atan, nə qardaşın sənin həyatını almayacaq səndən. Sənə səndən başqası toxunmayacaq, səni səndən başqası gücdən sala bilməyəcək. Və mənim sənə yeganə şərtim odur ki, sənə yaradacağım dünyanın sənin olduğunu unutma. Unutma ki, səni heç sən də yıxa bilməz. Səni sevirəm. Mən var olmayan, amma var olanda daha çox sevəcəyim qızımı çox sevirəm. Diləyirəm, heç vaxt "kaş ki" deməzsən. Çünki mən sənin üçün bu cəmiyyəti "yaxşı ki" deyiləcək hala gətirməyə çalışacağam.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.12.2023)

Bəzən jurnalist müsahibindən söz ala bilmir. Necə edəsən ki, müsahibin danışsın? “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış tənqidçi Əsəd Cahangirlə “Ustad dərsləri” rubrikasını təqdim edir. Burada Əsəd Cahangirin müxtəlif illərdə götürdüyü ən maraqlı müsahibələr tarixi ardıcıllıqla təqdim olunur. Növbəti müsahib tanınmış müğənni Arif Babayevdir. Ondan müsahibə1998-ci ilin fevralında götürülüb.

 

“SƏSİM XALQIN ÜRƏYİNƏ YAZILIB”

        

Azərbaycan Dövlət Opera və Balet teatrının solisti, xalq mahnıları, təsniflər və muğamlarımızın mahir ifaçısı, Xalq artisti Arif Babayevin 60 yaşı tamam oldu. Öz təkrarolunmaz səsi və həmişəcavan sənəti ilə o, Azərbaycan musiqi mədəniyyəti tarixində özünəməxsus yer tutur. Cabbar Qaryağdıoğlu, Zülfi Adıgözəlov, Xan Şuşinski, Seyid Şuşinski kimi korifeylərin layiqli davamçısı olan Arif müəllim bu gün onlarla yetirməsi olan muğam məktəbinin başında dayanır. Onun neçə-neçə tələbəsinin səsi dünyanın ən böyük konsert salonlarından gəlir. Bütün sənətsevərlər adından 60 illik yubileyi münasibətilə Arif müəllimi ürəkdən təbrik edir, ona səhnədə həmişə belə şux, gümrah qalmağı arzu edirik.

 

 

-Arif müəllim, təxminən 25-30 il əvvəl xalq arasında bir əfsanə dolaşırdı -  Arif əfsanəsi. Siz özünüz o illəri necə xatırlayırsınız?

 

-O illərdə tərəf müqabili olduğum böyük sənətkarlar var idi – Rübabə Muradova, Zeynəb Xanlarova, Nəzakət Məmmədova... Onlarla bir səhnədə oynamaq nə qədər maraqlı idisə, bir o qədər də şərəfli idi. İndi də opera səhnəsində yaxşı cavanlarımız var. Amma birdən-birə sənətkar olmaq mümkün deyil. Həm də operanın qəribə sirrləri, öz tələbləri var. Yaxşı xanəndə olmaq hələ yaxşı opera müğənnisi olmağa zəmanət vermir. Elə müğənnilər var ki, on-on beş dəfə opera səhnəsinə çıxsalar da, teatrda qala bilmirlər.

 

-Ömrünüzün 60-cı pərdəsindən dönüb geriyə baxanda nə ilə fəxr edirsiniz?

 

-Fəxr edirəm ki, hələ gənc yaşlarımdan böyük sənətkarlarla çiyin-çiyinə işləmişəm. Gələcəyi düşündükcə, tələbələrimizin gələcək sənət uğurlarımı təsəvvür etdikcə, daha böyük iftixar hissi keçirirəm.

 

-Deyirlər ki, insan yaşa dolduqca doğulub-böyüdüyü yerlər onu özünə çəkir.

 

-Kim deyirsə, çox düz deyir. Yaşımın üstünə yaş gəldikcə, məndə də o hisslər baş qaldırır. Allah qoysa, gün gələr, Qarabağ problemi həll olar. Bu arzumuza da çatarıq. Ağdamı, Şuşanı görmək istəyirəm.

 

-Bəs, dönüb geri baxanda nəyə təəssüf edirsiniz?

-Kaş, hər şeyi yenidən başlamaq mümkün olaydı... Xanəndənin bir ən ciddi problemi olur. Yaş artdıqca əldə etdiyi texnika gənclik yaşlarında olmur. Gənclik yaşlarındakı səs isə yaş atrdıqca korşalır. Bu ikisini bir araya gətirmək çətin, bəlkə də, qeyri-mümkündür. Bax, buna təəssüf edirəm.

 

-İlk dəfə sizin haqqınızda yazan jurnalisti xatırlayırsınızmı?

 

-“Azərbaycan gəncləri” qəzetində Şahin Quliyev adlı cavan bir oğlan vardı. Mənim haqqımda ilk dəfə o yazıb. Yazı “Arifə gül verdilər” adlanırdı.

 

-Haqqınızda yazılanları saxlayırsınızmı?

 

-Doğrusunu desəm, belə şeylərlə maraqlanmamışam. Yalnız axır vaxtlar haqqımda yazılanları yığıb saxlamağa çalışıram. İndiki cavanlar bu baxımdan daha çevikdirlər. Bizim nəsil müğənnilərin çoxunun lent yazıları da qalmayıb. Rübabə kimi bir sənətkarın bir tamaşası da lentə alınmayıb. Təsəllimiz odur ki, səsimiz xalqın ürəyinə yazılıb.

 

-Çox-çox illər bundan əvvəl xalq arasında belə bir söz gəzirdi ki, guya qeyri-adi səsinizi batırmaq üçün sizə xüsusi olaraq hazırlanmış içki içiriblər.

 

-Bu, doğru deyil. Allah verən səsi heç kəs batıra bilməz. Səs üç şeydən xarab olur – soyuqdan, yuxusuzluqdan, əsəbilikdən. Allah insana hər şeyi yavaş-yavaş verir, yavaş-yavaş da alır. Hər şeyi verən də odur, alan da. Mənim düşmənim olmayıb. Sənətkar həmkarlarımla həmişə mehriban olmuşam. Odur ki, kiminsə mənim səsimi batırmaq fikrinə düşməsi mümkün deyildi.

 

-Hazırda çoxlu səsi olmayan “müğənnilər” peyda olub. Belələrinə nə demək istərdiniz?

 

-Səsi olmayan qoy gedib mahnı yox, qəzet oxusun. Mənim tələbələrimin içində də bəzən belələri olur. Deyirəm, a bala, niyə gəlmisiniz bura? Yel əsib, qoz tökülüb?

 

-Amma, yəqin ki, razı qaldığınız tələbələriniz də var?

 

-Çox... Aygün Bayramova, Nəzakət Teymurova, Könül Xasıyeva, Könül Kərimova, Gülüstan Əliyeva, Elçin Cəlilov, Qəzənfər Abbasov... Yeri gəlmişkən, bir söz deyim, onsuz da zəng edib bunu Könül Xasıyevaya deyəcəkdim. Son vaxtlar onun səhnə davranışı məni qane etmir, keçib sintezatora, ayaq üstə durub oxuyur. Elə hesab edir ki, guya bununla muğamı müasirləşdirir. Xalq muğamları həmişə müasirdir. Xalq Könülü muğam ifaçısı kimis sevir, ayaq üstə durmağına görə yox.

 

-Sənətçilər arasında öz ustadına kəm baxan nankorlar da olur.

 

-Belələri də var. Onları, məncə, kimsə öyrədir, yoldan çıxarır. Müəllimin kimdir deyə soruşanda görürsən ki, başqasının adını çəkirlər. Neynək, əsas odur ki, yaxşı oxusunlar. Amma əksər tələbələrim məni unutmurlar. Bir yerə qastrola gedəndə gəlib mənim xeyir-duamı alırlar.

 

-Arif müəllim, siz Azərbaycanda “Segah”a möhür vurmuş xanəndə hesab olunursunuz. Muğamlar arasında “Segah”ın sizə daha yaxın olmasının səbəbi nədir?

 

-“Segah” elə bir laddadır ki, həm ağladır, həm xəyala daldırır. Ürəyimi ən çox “Segah”la boşalda bilirəm. “Segah”ı dinləyən adam düşünməyə bilməz. Məncə, bizim xalqın ən çox sevdiyi muğam “Segah”dır. “Segah” Azərbaycan xalqının muğam pasportudur. Bununla bərabət, mən “Bayatı-Şiraz”, “Çahargah”, “Mahur-Hindi”, “Rast” muğamlarını da oxumuşam.

 

-Ömrünü sənətə həsr etmiş bir xanəndə kimi muğam sizin üçün nədir?

 

-Muğam qanımız, canımızdır. Muğam ana laylasıdır. Heç kəs deyə bilməz ki, mən muğamı axıra qədər bilirəm. Çünki o sonsuzdur. Əgər kim desə ki, muğamı axıracan bilir, qeyri-təvazökarlıq etmiş olmur.

 

-Həyatınızda ən çox sevindiyiniz gün nə vaxt olub?

 

-Oğlum Yaşar anadan olan gün. Yaşar iki qızdan sonra doğulmuşdu. Mənim üçün qız da, oğul da əzizdir. Yaşar doğulanda ona görə sevindim ki, familiyamı daşıyan olacaqdı. Yaşar indi artıq Bakı Dövlət Universitetinin hüquq fakültəsində oxuyur. Nə qədər təkid etsək də, hələ evlənmək istəmir.

 

-Sizin şəxsiyyətinizə xalq arasında böyük hörmət var. Bu, hər incəsənət adamına nəsib olmur. Buna necə nail olmusunuz?

 

-Mən hansı evə getmişəmsə, ora öz evim kimi baxmışam. Ağsaqqalların hörmətini saxlamışam. Çünki bilmişəm ki, mənə səsi verən Allah, çörəyi verən xalqdır. Bir sənətkar kimi həmişə özümə hörmət etmişəm. Həmişə xalqın rəyi ilə hesablaşmışam. Fikirləşmişəm ki, xalqın gözü tərəzidir, elin sözü əvvəl-axır düz olur.

 

-Sənətdən uca nə var sizinçün?

 

-Namus, qeyrət, təmiz ad! Bunlar olmasa, sənət bir qara qəpiyə də dəyməz. Ləkəli adla sənətkar olmaqdansa, daş daşımaq yaxşıdır.

 

-Tәsәvvür edin ki, seһrli xalçaya minib başqa planetә gedirsiniz. Sizә özünüzlə yalnız bir şey götürmәyә icazә verirlәr. Nәyi seçәrdiniz?

 

-Mən yalnız yaxşılığı götürərdim. Çünki nə götürməyimizdən asılı olmayaraq, bizə qalan ancaq yaxşılıq olacaq.

 

-Arif müəllim, sizə bundan sonra da ancaq və ancaq yaxşılıq görməyi və yaxşılıq etməyi arzu edirəm.

 

-Sağ olun.

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.12.2023)

 

 

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində yaşı 35-ədək olan şairlərin şeirlərinin dərcini yekunlaşdırır. Bu gün növbə Ulucay Akifindir.

 

 

ADINI BİLMƏDİYİM ŞEİR

 

mən müharibə görməmişəm,

vuruşmamışam Stalinqrad uğrunda,

nə Berlin divarının qarşısında

qurban getməmişəm bir mərmiyə…

 

ya da bir at belində,

qılınc-qalxanım əlimdə

atılmamışam döyüş meydanına,

amma bilirəm –

barmaqlar həmişə düşmən olub çəkilən tətiyə.

 

boğuşmamışam aslanlarla Afrika çöllərində,

hücum etməyib mənə yekədişli bir timsah

Nil çayının sahilində.

 

heç köpək balığı da görməmişəm,

amma üzmüşəm onlarla bir sularda

Ağ dənizdə, Qara dənizdə…

 

qərar verə bilməmişəm heç vaxt

əsmərlər daha gözəldi, sarışınlar, ya kürənlər?

çox axtarmışam sevgini ağ bənizdə, qara bənizdə.

 

güllərin adlarını da bilməmişəm,

amma çox sevmişəm qoxularını,

fərqi nə – adı Bənövşədi, Nərgiz, ya Lalə?..

 

sərxoş olub ayaqyalın gəzmişəm dəniz sahilində,

çox içmişəm eşq şərabından,

gecələr dolub-boşalıb piyaləm.

 

heç küləkləri də tanımamışam,

bilməmişəm adlarını –

hansı xəzridi, hansı gilavar?

 

amma sevmişəm onları da,

ona görə

pis günlərə yox,

gözəl günlərə “bir külək idi, əsib keçdi” demişəm.

 

bir külək kimi əsib keçib

adını unutduğum

qadınlar ömrümdən.

 

heç vaxt görməmişəm,

eşitməmişəm Allahı,

amma həmişə sevmişəm,

ümidlə gözləmişəm O gələcək sabahı…

 

dua etmişəm İstanbulda məsciddə,

Tiflisdə bir kilsədə,

Piterdə sinaqoqda…

 

həəə, indi yadıma düşdü,

mən eşitmişəm,

mən görmüşəm Allahı!

 

 

KÖLGƏ

 

bu qədər savaş və qanın,

ölümlər və yalanın içində

əlimin tərsiylə itələyib bu yumru dünyanı

masamın üstündən,

şeir yazmaq istəyirəm sənə.

şeir yazmaq – bacardığım ən gözəl biçimdə

 

şeir yazmaq istəyirəm sənə,

üçüncü minilliyin iyirminci ilində.

şeir yazmaq –

Adəmin Həvva ilə danışması kimi –

Insanoğlunun birinci dilində.

 

ey sən,

bütün uzaqları özünə məskən bilən!

hansı şəhərin yollarını xoşbəxt edir indi ayaq izlərin?

gündüzlər hansı küçələrdə rəqs edir kölgən,

gecələr hansı otaqlarda gizlənir?

 

ey sən,

bütün uzaqları özünə məskən bilən!

mən tanıyıram sən yaşayan küçəni də,

şəhəri də, ölkəni də

tanıyıram, səni isidən günəşi də,

səni üşüdən küləyi də,

tanıyıram səmanda uçan quşları,

tanıyıram bütün səndə unudulmuşları…

 

demirəm ki, o günəşi, quşları,

o küləyi, o küçəni, şəhəri…

demirəm ki, mənə ölkəni göndər,

heç olmasa, heç olmasa hərdən bir,

heç olmasa, heç olmasa gecələr,

heç olmasa mənə kölgəni göndər.

 

 

BAYILDA AXŞAMÇAĞI

 

Adın dodağımda çiçəkləyər hər axşamçağı,

hər axşamçağı sən yadıma düşərsən.

günəş qürub edəndə dağların arxasında,

hər axşamçağı sən yadıma düşərsən,

dəniz qoxusu neft qoxusuna qarışanda.

 

Hər axşamçağı

adamlar ötüb keçəndə yanımdan,

ağaclar ötüb keçəndə yanımdan,

dəniz ötüb keçəndə yanımdan,

sən yadıma düşərsən.

 

Bibiheybət məscidindən azan səsi

yayılar dağlara,

dalğalara,

yayılar ağaclara,

dənizə,

üzümü tutaram göylərə

“Ya Rəbb, mən də Sizin bəndənizəm”.

 

Adın dodağımda çiçəkləyər hər axşamçağı,

hər axşamçağı sən yadıma düşərsən.

Salam verərəm tanımadığım balıqçılara,

onlar da alar salamını tanımadıqları bu adamın.

 

Hər axşamçağı

xəbərsiz gələn bir kədər

çökər şəhərin üstünə,

çökər adamların, dağların,

ağacların, dənizlərin üstünə.

 

Və hər axşamçağı

adın çiçəkləyər dodağımda,

hardan gəldiyini bilmədiyim

bir ümid cücərər içimdə.

 

Ya Rəbb, nə yaxşı ki,

bu şəhərin, ağacların,

bu dənizin, dalğaların,

balıqçıların, balıqların

ümidi kədərindən az deyil.

 

 

ÖMRÜN XIRMANI

 

Şərtini şumda kəsmədiyimiz

ömrün xırmanındayıq.

Bundan sonra günəş çıxmasa da olar,

yağış yağsa da...

 

İndi ömrümün iyirmi yeddi

rəfində hamı yerbəyerdi

bundan sonra dost itirməsəm də, olar,

düşmən qazansam da...

 

Küləklər sığal çəkər şəhərin səssizliyinə,

daha gündüzlər uzanmasa da olar,

gecələr qısalsa da...

 

Mən elə bilirdim hamının

Allahı var bu yer üzündə,

daha Allah heç kimin olmasa da, olar,

hamının olsa da...

 

 

GİZLƏNPAÇ

 

ucuz ətin şorbası ilə bayram keçirən ailələr

şükür etməyi öyrətdi uşaqlara –

bizim balaca məhəllənin

kiçik evlərində...

 

o uşaqları

nə atalar sözləri aldada bildi,

nə də qorxuda bildi kapitalizmin qəddar marşları...

və beləcə,

kasıb ailələrin uşaqları da

yavaş-yavaş böyüməyə başladı...

 

O uşaqlar ki,

küçə davalarında

nə döyülənə lağ etdi,

nə döyəni alqışladı,

kin saxlamadı ürəyində.

 

O uşaqlar ki,

düzəltdiyi ilk oyuncaq

taxtadan silah oldu

müharibənin nəfəsini,

hiss etdi kürəyində.

 

O uşaqlar ki,

bacı, qardaş sözlərinin

qan bağı ilə yaranmadığını bildi,

dost dediklərimiz də

ailəmiz qədər bizdəndi.

 

Və biz

gizlənpaç oynayanda da

dostlarımızın tapa biləcəyi yerdə gizləndik.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.12.2023)