Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.

Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.

Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü görəcək. Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.

Bu gündən etibarən oxucularımızı “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlıq gözləyir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalı olacaq.

“TURAN” bədii film ssenarisini təqdim edirik.

Titr yazı. Batum. 1918-ci il. 4 iyun.

Osmanlı qoşunlarının qərargahı...

Azərbaycan və Osmanlı tərəfləri masa arxasında hərbi sənəd imzalayırlar.

Azərbaycan tərəfdən hərbi yardım haqqında sənədi Məmməd Əmin Rəsulzadə, Osmanlı tərəfdən isə ferik Mürsəl paşa imzalayır.

Məmməd Əmin Rəsulzadə sənəd imzalanandan sonra ayağa qalxıb üzünü Osmanlı paşalarına tutur.

Məmməd Əmin Rəsulzadə: – Sizi və özümü bu tarixi günlə təbrik edirəm. Azərbaycan hökuməti Osmanlı tarixinə bir cəbhə kimi deyil, hüquqi dövlət kimi daxil olur. Sizdən alınacaq hərbiyyə gücümüz dövlət yaratma­ğımıza yetəcək. Biz birlikdə çox güclü olacağıq, bəylər. Qafqaz İslam Ordusu birliyimizin gücüdür. Sizdən hərbi yardım istəyirəm. Xahiş edirəm, Beşinci Qafqaz divi­ziyasını da Qafqaz İslam Ordusunu qüvvətləndirmək üçün Gəncəyə göndərəsiz.

Sənədin imzalanma törənində iştirak edən yarbay Zehni bəy: – İkinci süvari alayı da bu gün Gəncəyə doğru hərəkətə başlayıb. Mənimlə birgə yarbay Cəmil Cahid bəy də doqqu­zuncu Qafqaz alayı ilə xidmətinizdə olacaq; Ənvər paşanın əmridir.

Yarbay Cəmil Cahid bəy: – Artıq bütün hazırlıqlar bitdi, paşam.

Məmməd Əmin Rəsulzadə: – Allah yardımçımız olsun, bəylər, – deyir.

 Türk qoşun hissələri eşelonlarla Batumdan çıxıb Gən­cə­yə doğru irəliləyir...

Sürətlə gedən hərbi eşelonlar...

Eşelonların damlarında oturub “Çırpınırdı Qara dəniz, baxıb Türkün bayrağına” şərqisini oxuyan türk mehmet­cikləri...

***

Titr yazı. 1921-ci il. Qarabağ. Sentyabr.

Qaranlıq və nabələd meşə yolları ilə onbaşı İzzət atın üstündə təqibdən qaçır...

Onu arxadan bolşeviklər təqib edirlər...

Bolşeviklər ona güllə atırlar...

Atılan güllələrdən biri onbaşı İzzətə dəyir...

Onbaşı İzzət atdan yıxılıb huşunu itirir...

Onun başının üstünü kəsdirmiş atlı bolşe­viklər...

Bolşeviklər onu atının belinə qaldırıb hərbi hissələrinə doğru aparırlar.

***

Titr yazı...1918-ci il. Dekabr. Şamaxı...

Qarlı aşırımı aşan kiçik erməni dəstəsi...

Onlardan biri erməni dilində mahnı oxuyur...

Erməni əsgərlərindən biri cığırla üzüyuxarı dırmanan dağkeçisi görür...

Erməni əsgəri keçiyə güllə atır...

Güllə keçiyə dəymir...

Keçi qaçıb canını qurtarır..

Əsgərlərdən biri deyir: – Gülləni türkə saxla, Vaco.

Ermənilər bir-birinin ləpirini basdalamaqla qarlı aşırı­mı aşıb qaranlıqda güclə sezilən kəndə yaxınla­şırlar...

Dəstə dağ döşündəki türk kəndinə girir...

Dəstədəki erməni döyüşçülərindən biri: – Aram, gecənin düşməsini gözləyək, – deyir.

Aram: – Düz deyirsən, gözləsək yaxşıdır, – deyə təkliflə razılaşır.

Cahan savaşından silah-sursat oğurlayıb qaçmış bu kiçik erməni dəstəsi kəndin girəcəyində düşərgə salır.

Onlar uzaqdan görünən türk daxmalarına sarı baxırlar...

Daxmalardan birinin içi...

İki azyaşlı qız uşağı xalça üstə yatıb...

Başı çarşablı qarı ləyəndə uzun hörüklü qadının saçlarını yuyur...

Qarı qadının saçlarını yuya-yuya deyir: – Uşaqlıqdan sa­çın qıvrım idi. Nə qədər əlləşirdim, yuya bilmirdim. Su saçını açmırdı. Hələ də qıvırcıqların şaxı sınmayıb, qızım. Beş qarın doğmağına baxma... həmin cod saçlı uşaqsan ki, durmusan...

Başı yuyulan qadın suyun saçlarından tam süzülməsini gözləyib ayağa qalxır...

Yaş saçlarını kürəyinə töküb gülümsünür...

Daş aynada saçlarına baxır...

Qadın: – Ay ana, kimdir daha saçlarıma baxan... Os­man­dan dörd ildir xəbər yoxdur. Bundan sonra mən saçı neyni­rəm? – deyir.

Qarı qızının sözlərini ağzında qoyub ləyənə doğru əyilir; ləyəni götürüb eşiyə çıxır...

Qarı “Bismillah” deyib ləyəndəki suyu çölə atır.

Çöldə itlər hürüşür...

Qadın aya salavat çevirib içəri keçir...

Kəndin girəcəyindəki erməni düşərgəsi...

Ermənilərdən biri: – Türkün qanı halaldır... Lap uşaq ol­sun, qadın olsun, – fərq etməz. Keşişlərimizdən eşitmişəm.

İkinci erməni: – Vaxtdır, qalxın.

Erməni dəstəsi kəndin meşə tərəfdən birinci daxma­sına tərəf sürünür.

Daxma saçı yuyulan qadının daxmasıdır...

Erməni dəstəsi pəncərələrdən sakitcə içəri keçirlər...

Ermənilər ən əvvəl xalça üstə yatmış uşaqları boğub öldürürlər...

Erməni döyüşçülərindən biri indicə saçı yuyulmuş qadını zorlayır...

Ermənilərdən bir başqası başı çarşablı qarını tüfəngin süngüsü ilə başından vurub öldürür...

Sonra qarının qarnını qəmə ilə yarıb, masa üstə qaynayan samovarı yarılmış kəsiyə yerləşdirir...

Qadını da bir-bir zorlayıb öldürəndən sonra ermə­nilər daxmaya od vururlar...

Erməni dəstəsi kəndin o biri evlərini də atəşə tutur...

Öldürülən qoca və qarılar...

Kənddə kişi olmadığından ermənilərə müqavimət göstə­rən yoxdur...

Erməni dəstəsi kəndin daxmalarını yandırır...

Alışıb yanan daxmalar...

Erməni dəstəsi qaça-qaça kənddən çıxır...

Kəndin yanan daxmaları...

Ağlayan uşaq səsləri eşidilir...

Başı, döşü kəsilmiş qadınlar torpaq üstə çaba­layırlar...

Öldürülmüş uşaq və qocaların cəsədləri...

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sizlərə abituriyentin uğur formulunu təqdim edirik. Bu formul var və özünü həqiqətən də doğruldur.

Psixologiyada «Mətni dərk etmək» termini var, «dərk etmək», «anlamaq» anlayışları «oxumaq» anlayışının məntiqi nəticəsi olmalıdır. Öz mövcud biliklərindən istifadə edərək oxunulan mətnin həyatla inikası arasındakı məntiqi əlaqəni tuta bilmək, bax budur əsas məsələ. Mürəkkəb olmayan mətni oxuyanda «qəbul etmək» və «anlamaq» anlayışları ani olaraq bir-birilərini tamamlayırlar. Mövcud biliyimizin müxtəlif detalları aldığımız yeni bilgilərin təəssüratıyla zənginləşir.

Amma biri də var, mürəkkəb, öncədən bilik bazamızda heç bir izi olmayan mətni oxumaq, bu zaman qavramaq prosesimiz konkret olaraq çətinlik çəkir. Bax bu məqamda istifadə edilə biləcək ən vacib vasitə mətnin əsas mənasına güc verməkdir. Mətni hissələrə bölür, məna baxımından qruplaşdırır, ən vacib olan hissəni müəyyənləşdirir, onu təkrar-təkrar diqqətdə saxlayırıq. Psixologiyaya görə, yeni mətnin dərk edilməsi şüurumuzdakı istənilən uyğun «materialdan» istifadə ilə asanlaşa bilər. Bu, əlavə detallar, ştrixlər, ikinci dərəcəli sözlər, müxtəlif hadisələr, qaynaqlar ola bilər. Bir sözlə, istənilən şüur assosiasiyası bizim dayağımıza çevrilə bilər.

Demək, mətnin məzmununu qısa məntiqi formulalara çevirib hər formulanın nüvəsi olan əsas fikri müəyyənləşdirib bunu öz şüurumuz və bilik bazamıza transfer etməklə (bunu, haradasa filtrasiya prosesi kimi də izah edə bilərik) biz mətni başa düşməni tam mahiyyəti ilə reallaşdıra bilərik, dərketmə qabiliyyəti əldə edərik!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2024)

Nurəddin Ədiloğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

İnsan var ki, ömür yollarında sənin rastına təbiətin və taleyin ən böyük bəxşeyişi qismində çıxır... Bir çox qələm dostları kimi mənim də Ağa deyə xitab etdiyim Ağacəfər Həsənli də belə dəyərli və nadir insanlardan biridir.

Adı ilə əməli həmişə  tən gələn Ağacəfərlə çox sonralar dostluğa çevrilən tanışlığımızın düz 40 illik tarixçəsi var. O vaxt universitetin jurnalistika fakültəsini təzəcə bitirmişdim, Ağacəfər isə Haqqdan gələn istedadı ilə SÖZə bəndəlik edə-edə çoxdan Haqqa gedən yola çıxımışdı. İlk tələbəlik illərindənbüzü bəri bədii SÖZün təsir gücünə güvənib könüldən-könülə körpü salan Ağacəfər Həsənli bu gün artıq öz imzasını çağdaş ədəbiyyatımızda çoxdan təsdiqləmiş peşəkar bir qələm əhlidir. Azərbaycan ədəbi tənqidin aparıcı siması, ustad tənqidçi Vaqif Yusifli demişkən, külli-aləm bilir ki, Ağacəfər Həsənli ŞAİRDİR, özü də əlüyyül-əlasından!..

 Təbii ki, hər bir yaradıcı insana güc verən qoynunda doğulub boya-başa çatdığı yurd, dədə-baba ocağıdır. Ağacəfərin ulu babalarının şəcərəsi seyid-peyğəmbər nəslindən zinətlənib. Nadir şah Əfşarın zamanında Ərdəbildən Muğana, ordan da ecazkar təbiəti olan Lerikə köçüblər. Ağacəfər də yetmiş il əvvəl günəşli bahar günü sözünün sahibi olan ağır ləngərli, ağzı xeyir-dualı ata-babalarının məskunlaşdığı Rvarud kəndində dünyaya göz açıb...

 Başı lacivərd göylərə söykənən məğrur dağlardan düzə enib, paytaxtda lövbər salan Ağacəfərin halal qələmindən çıxan yazılarının əksəriyyətində elə o dağların saf havası, daşlı - qayalı çayların şırıltısı, diş göynədən bulaqların xoş zümzüməsi, dibi görünməyən dərələrin, yaşıl ormanların nəfəsi duyulur. Adına tapındığı, and yeri bildiyi müqəddəs yurdun bulaqları bulaq dilində, meşələrin şahı sayılan dəmirağacla ağac dilində, dağ kəkliyi ilə quş dilində danışa bilir...

Deyirlər, mərhum xalq şairi Musa Yaqub şəhərə gələndə qələm dostlarıona "dağ qartalı" deyərmişlər. Kim  bilir, bəlkə də Musa Yaqub böyük şəhər mühitindən daha çox öz ruhunun azadlığını, ədəbi və əbədi rahatlğını boya-başa çatdığı dağlar qoynundakı Buynuz kəndində yaşayıb-yaratmaqda görürdü...

Təbii ki, Ağacəfər Həsənli də dağlara, el-obasına, doğma kəndinə bağlıdır. Ona görə də yarım əsrdən çox şəhərdə yaşasa da “Mən köklü-köməcli bir kənd oğluyam” deyir... Sözün zirvəsinə yuksələn YOLUNA şəhərdə davam edən şairin poetik dünyasından ədəbi tənqidin görkəmli nümayəndələri saysız-hesabsız sanballı məqalələr yazıblar. Mən isə gənc yaşlarından QƏLƏMİ müxtəlif mətbuat orqanlarında cilalanmış Ağacəfərin özünəməxsus dəst-xətti ilə seçilən publisistik yaradıcılığından qısa da olsa, söz açmaq istərdim.

Bildiyimiz kimi, jurnalistikanın ayrılmaz tərkib hissəsi sayılan publisistika ictimai-mədəni mühitə, sosial-siyasi həyata fəal müdaxilə edən janrdır. Ötən əsrin 50-60-cı illərində Mirzə İbrahimov, İlyas Əfəndiyev,  Rəsul Rza, Həsən Seyidbəli və başqa görkəmli qələm sahibləri publisistik əsərləri ilə Azərbaycan oxucusuna demokratik fikirləri aşılayırdılar.

Sovet dönəminin 70-80 -ci lləridə Azərbaycanda Ağacəfərin təbirincə desək, jurnalistikanın qızıl çağları, ən parlaq dövrüydü. Respublikamızın demək olar ki, bütün şəhər və rayonlarda qəzetlər nəşr olunurdu. Paytaxtda dərc olunan qəzetlərin tirajı 250-300 minə, hətta yarım milyona çatırdı. Ağacəfər də o vaxtalar “Sovet kəndi” qəzetində çalışırdı və əks-səda doğuran yazıları ilə oxucuların diqqətini cəlb edə bilirdi... Poeziyada olduğu kimi, publisistikada da Ağacəfər bədii amalına sadiq qalır; dilə, sözə həssaslıqla yanaşır, lirik duyğulardan məharətlə istifadə edərək dolğun təsvirlər, canlı lövhələr yaradır.

Mətbuat səhifələrində bizi əhatə edən ətraf mühitin qorunması haqda zaman-zaman yazılır, danışılır, “həyəcan təbili” çalınır. Çünki TƏBİƏT ədəbiyyat və incəsənətin əbədi mövzu mənbəyidir. Əfsus ki, yaşadığımız zəmanədə təbiəti talayanların sayı onu qoruyanlardan daha çoxdur! Bir çox publisistik məqalələrində, o cümlədən “Cənub meşələrinin həyəcanı” ekoloji-oçerkində Ağacəfər təkcə ana təbiətin taleyindən narahatçılığını dilə gətirməklə kifayətlənmir, həm də mövzunun aktuallığını önə çəkərək milli təəssübkeşlik  hissi ilə qabartdığı məsələnin nə qədər ciddi olduğunu müvafiq qurumların diqqətinə çatdırır. Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, həmin oçerk 23 il əvvəl “Azərbaycan” ədəbi dərgisində də dərc olunub (2001, №9)

Ağacəfər vətənpərvər ziyalı, mübariz publisistdir. O, nəinki ölkədə, respublikamızın hüdudlarından uzaqlarda gəzib-gördüklərini, içində olduğu hadisələrin mahiyyətini, qürbətdə yaşayan soydaşlarımızın həyat və fəaliyyətini, bir sözlə, təbiət, cəmiyyət, sənət həqiqətlərini oxucularla bölüşməyi özünə borc bilir.

Müqəddəs ruhların behişt yeridir,

Ocaq Azərbaycan, pir Azərbaycan.

Harda baş ucaldan övladı varsa,

Orda bərqəradır bir Azərbaycan.

...Müxtəlif qəzet və jurnallarda çap olunmuş publisist məqalələri, sənət haqqında fikirləri, ayrı-ayrı sənətkarlara həsr etdiyi yazılarında poetik DİL, bədii SÖZ  Ağacəfər Həsənlinin ruhunu, mənəvi dünyasını əks etdirən şəffaf aynaya bənzəyir. Bu aynada onun özü və sözü ilə bərabər dünənimizin və bugünümüzün mənəvi mənzərəsi, yaradıcı simalarının obrazları canlanır...

Ağacəfərin bələdçiliyi ilə Xalq şairi Məmməd Arazın: “Sən bölgə şairi deyilsən, ölkə şairisən” dediyi Şəkər Aslanın, “Dağlar oğlu” romanınım müəllifi Məmmədhüseyn Əliyevin, “Mənə vaxt verin” deyən, fəqət dünyadan çox erkən köçən Vaqif Hüseynovun, AzTV-də “Hünər”in əsasını qoyan  Məmməd Kazımın, bugünkü“nəsildaşları, tale ortaqları - Vaqif Bəhmənli, Adil Cəmil, Tofiq Nurəli, Maarif Soltan, Əjdər Ol, Balayar Sadiq və neçə-neçə əhli-qələmlərin söz dünyasına səyahət edirsən...

Ən maraqlısı odur ki, mən Ağanın istər bədii, istər sənədli publisistikada portret cizgilərini yaratdığı yaradıcı simaların çoxunu tanıyıram. Və onların çoxu bizim ortaq dostlarımızdır. Ağacəfərin şair dostu Tofiq Nurəlinin 70 yaşına həsr etdiyi məqalədə başlığa çıxartdığı “Sözünün "ağası" və "qara fəhləsi" fikrini isə elə onun özünə də şamil edirəm.

Xatirələr aynasında  Ağa ilə Masallıda, Lənkəranda, Lerikdə unudulmaz görüşlərimiz, Bakıda “Mars” ədəbi dərgisində çiyin-çiyinə çalışdığımız günlər canlanır. İlk dəfə Ağa məni cənub bölgəsinin mədəni mərkəzi Lənkəranda Respublikanın əməkdar artisti, rəhmətlik Əli Salahlının yaratdığı ”Muğam” teatrına aparıb. Əli klassik və muasir Azərbaycan şairlərinin şeirlərini əzbərdən, həm də çox məharətlə ifa edirdi. Onun şeir YADDAŞI sanki özüylə əkiz doğulmuşdu...  Əli özü də Ağacəfərin Mövlanə Füzuli sevgisinə, qüdrətli söz ustadının əksər qəzəllərini əzbərdən bildiyinə heyran idi.

“Muğam” teatrında Ağacəfər çıxışına qeyd etdi ki, bütün söz məclisləri Füzuli kəlamları ilə açılmalıdır və musiqinin müşayiəti ilə dahi şairin qəzəllərindən birini dedi.  O gün mən də Ağacəfərin “Can böyük təslim aktıdır, bədəndən ağrıyla çıxır” mətləli şeirini söylədim. Böyük zövq aldığım o məclisdə Ağacəfərin bir çox şeirini əzbər söyləyəndən sonra Əli Salahlı üzünü bizə tutub ərklə dedi: “Ağanın qədrini bilin, bu kişi böyük şairdi..”

Etiraf edim ki, iyirmi il əvvəl mənim Bakıya gəlməyimin əsl səbəbkarı Ağacəfər Həsənli olub. Elə ona görə də özünü “əziyyətə” salıb, 55-60-65 illik yubileylərimin həm rəsmi, həm də bədii hissələrinə aparıcılıq edib...

Ağacəfər Həsənli Azərbaycan ədəbiyyatını bir sıra beynəlxalq tədbirlərdə uğurla təmsil edib. O, Qaracaoğlan poeziya festivalının qalibi, TÜRKSOY və “Qızıl kəlmə” (Azərbaycan) mükafatlarının laureatı, Mahmud Kaşqari adına Beynəlxalq Fondun baş məsləhətçisidir. 50-dən çox kitabın müəllifidir. Əsərləri dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə olunmuşdur. Müxtəlif ədəbi janırlarda yazılan yüzlərlə kitabın redaktorudur.Göründüyü kimi, şair-publisist Ağacəfəri Həsənlinin ədəbi fəaliyyəti çoxşaxəlidir. Geniş diapozona malik yaradıcılığı çoxcəhətli çalarları və mövzu rəngarəngliyi ilə seçilir...

...Deyirlər, insanın doğulduğu yer, fəsil, adı, soyadı onun xarakterinə və taleyinə təsir edir, hətta qədim inanclara görə, onun gələcəyini müəyyən edir. Bu mənada ilin bahar çağı dağlar qoynunda dünyaya gələn Ağacəfər Həsənlinin adı ədəbi aləmdə ən məhsuldar və görkəmli qələm sahiblərinin cərgəsində çəkilir.

70 yaşlı müdrik qələm dostuma nə arzulayardım. Özü bir şeirində deyir ki,  heç kəs azadlığın tamını axıracan dadmır –  yoxsa ağzının ləzzəti qaçardı... İlk növbədə mənim Ağaya arzum budur ki, ömrünün son anına qədər ağzının dadı-duzu qaçmasın.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət”  portalı klassik poeziyamızın ünlülərindən olan Mirzə Şəfi Vazehin (1794-1852) indiyədək çap edilməmiş 65 lirik şeirinin dərcini davam edir.  Şeirlər Azad Yaşarın təqdimatında sizlərə çatdırılır.

“Ötən ilin noyabrında görkəmli şair, xəttat və pedaqoq Mirzə Şəfi Vazehin vəfatının 160-cı ili tamam oldu. Bu ildönümüylə bağlı oxucuların diqqətinə təqdim etdiyim silsilə şeirlər Fridrix fon Bodenştedin 1851-ci ildə Almaniyada nəşr olunan “Mirzə Şəfinin nəğmələri” kitabına salınmışdı.

Nüfuzlu dilçilərimizdən Fəxrəddin Veysəlli və Yusif Savalan tərəfindən edilən sətri tərcümələr əsasında onları yazıldığı vaxtdan təxminən 180 il sonra ədəbi irsimizə təkrar qazandırmağa çalışdım. Bu mətnlər M.Ş.Vazeh irsindən çevirdiyim 270 şeirin hələlik çap olunmayan qisminə daxildir.” (Azad Yaşar)

19

Göydən, yerdən, dəryadan Tanrı nəfəsi gəlir.

Dumanla yerə enir, odla göyə yüksəlir.

O uçurur qartalı dibsiz, əngin göylərdə,

tovuzquşuna kibri verən də elə Odur. 

Xoruzlara hökm edir: “Banlayın ta obaşdan!”,

gülə aşiq bülbülü şövq ilə O oxudur.

Güclü seçilsin deyə, ixtilaflar yaradır,

axmağı hakim qılır müdrikə... bir müddətə.

Deyir: “Əgər təşnəsə o müdrik azadlığa,

içində güc taparaq

gələcəkdir qeyrətə”.

Qışın bizə vurduğu zədələrin əlacı

ilk baharla gələcək...

Odur ki qış haydadır.

Səfehin yol verdiyi hər yanlışdan müdrikin

özü üçün dərs-ibrət alması bir qaydadır.

Baş sındırma: “Taleyin məntiqi nədir?” deyə,

onsuz da varammazsan yaradılış sirrinə.

Qatlaşaraq taleyin ağrı və acısına,

şükürlü ol yazına... üsyan etmək yerinə.

20

Meydən ləzzət alanın

gecə-gündüz demədən

badəsi dolu gərək,

sözü – duzlu, məzəli.

Mey olmayan bir yerdə

dəyərsizdir hər nemət,

qiyaslarkən bilinir   

hər şeyin ən gözəli. 

Bizi müdrikləşdirir

şərabın xoş xumarı,

saqqalları isladır

onun al damlaları.

Dolanır başımıza

bütün ərş-fərş, mələklər.

Tərk etmirik bir an da

nəğməni, meyi, yarı.

Adi insan oğlundan

əlindəki qədəhlə

müdrik yüksəkdir, yüksək.

Vadiyə hakim olan,

göyə baş çəkən dağtək.

Gün işığında necə

bərq vurursa zirvələr,

içdiyimiz meydə də

üzlər... elə əks elər.

Bu həzzdən də vaz keçsək,

həyat bizə nə verər?!

Hansı nemət şirindir

meyin xumarı qədər?!

Ondan da dəyərli bir

nemət var, onu deyim:

Hafizəm! Mənim ilə

xəlvətə çəkilməyin,

şux ixtilat arası

mənə busə verməyin.

Müdriklər yaxşı bilir:

öz məcrasıyla axan

həyat – qısadır, qısa. 

Nə fərqi var – ondan həzz

alasan, almayasan.

Burax tərəddüdləri,

gəl, bu sadiq aşiqi

meylə, işvəylə sına.

Gəl, qoşul sıramıza,

Günəş necə girirsə

dağların arasına.

21

Bülbüllər bağda içir gül ləçəyindən şəbnəm –

onlar yaxşı bələddir o ləzzətə, o dada.

Bizim dodağımızı mey isladır dəmbədəm –

bizlər yaxşı bələdik bu ləzzətə, bu dada.

Dənizdə tufan vaxtı rüzgar necə çırpırsa

o yalçın qayalara dalğaları peydərpey,

bizim damaqları da eynən elə ovar mey –

bizlər yaxşı bələdik bu ləzzətə, bu dada.

Mey – bir ruh sultanıdır, əti yox, sümüyü yox,

onun ətri, atəşi bütün dünyaya dəyər.

Kimdir təslim olmayan çağlayan, gülgün meyə?!

Bizlər yaxşı bələdik bu ləzzətə, bu dada.

22

Gec, ya da tez saatda, heç fərq etməz...

nə xoşdur

hal əhliylə oturub şirin məclis qurmağın.

Ürəkdən deyib-gülüb, lətifələr danışıb

alyanaqlı cananla qədəh toqquşdurmağın.

Mirzə Şəfi, belədə vaxt ötür duyulmadan,

hamı görür sən necə dərin ümmansan, ümman.

23

– Gül kolun başqasından ayıran nədir, səncə?

– Onun çiçək sovqatı.

– Şərabı nəfis qılan nəymiş? Bunu bilirsən?

– Damağımdakı dadı.

– Bəs insana dəyər, şan qazandıran nədir, nə?

– Onun ruhu və zatı.

– Bəs şeyx ilə müftinin fərqi nədədir, görən?

– Təkcə çalmalardadır.

Dostum, bu cavablarda hikmət də, məna da var,

İndi gedib bunlardan özün nəticə çıxar!

24

“Daim eyni mövzuda yazırsan,

buna görə

şeirlərin könlümü açmır” demişdin mənə.

“Niyə onlarda daim yer verirsən baharın,

eşqin, meyin, bülbülün, qızılgülün vəsfinə?!”

“Səncə, şair bunlardan hansını mövzu seçər:

Hap-gop, nöyüt lampası, bir də qaranlıq gecə?!

Mənsə nəğmələrimlə günəştək nur saçıram,

gözəllik aşiqiyəm, təkrarlardan qaçıram.

Başqaları aşiqsə dinə və cah-cəlala,

onda gül, mey, bir də eşq vəsfi də mənə qalar.

Mirzə Şəfi, müşk-ənbər hopubdur hər beytinə,

çünki öydüklərin də başqa cür şeirə gəlməz.

Kimsə bənzəməz sənə,

o misraları heç kəs

ağlına və dilinə əsla gətirə bilməz. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində Uşaq saatı davam edir. Bu gün Güney Azərbaycanın görkəmli uşaq şairi Səməd Behrənginin çox məşhur “Balaca qara balıq” hekayəsi təqdim ediləcək.Razılaşın ki, Behrəngi heç də Ekzüperidən əskik yazar deyil. Təəssüf ki, biz özümüzü dünyaya yetərincə tanıda bilməmişik.

Çillə axşamı idi. Qoca balıq dəryanın dibində nəvə-nəticələrini ətrafına toplayıb onlara nağıl danışırdı:

– Biri var idi, biri yox idi, bir balaca qara balıq var idi. O, anası ilə birlikdə kiçik bir arxda yaşayırdı. Arxın suyu dərəyə axırdı. Balaca qara balıqla anasının bir qara daşın dalında, yosunların arasında evləri var idi. Ana və bala səhərdən axşama qədər bir– birinin dalına düşüb üzür, hərdən başqa balıqlara qoşulub sürətlə balaca bir yerdə gəzişir və geri qayıdırdılar. Qara balıq anasının bircəsi idi. Bir neçə gün idi ki, o fikrə dalır, az danışırdı. Könülsüz və tənbəl-tənbəl o tərəfbu tərəfə gedir, geri qayıdırdı. Çox vaxt anasından xeyli geri qalırdı. Anası əvvəlcə elə bilirdi ki, sadəcə olaraq, balasının kefi yoxdur, bu kefsizlik tezliklə keçib gedəcəkdir. Lakin... Demə, balaca balığın dərdi varmış... Bir gün səhər tezdən, günəş doğmamış, balaca balıq anasını yuxudan oyadıb:

– Anacan, – dedi, – sənə bir neçə kəlmə sözüm var.

 – Eh, sən də vaxt tapdın! Danışmağı sonraya saxla. Yaxşı olar ki, gəzməyə çıxaq, – deyə ana balıq gözlərini ovuşdurdu və əsnədi.

– Yox, anacan, mən daha belə gəzməyi istəmirəm. Gərək burdan gedəm, – deyə balaca balıq etiraz etdi. Anası heyrətlə ona baxıb soruşdu:

 – Doğrudan getmək istəyirsən?

– Bəli, anacan, hökmən getməliyəm!

 – Axı ala-qaranlıqda hara getmək istəyirsən?

 – İstəyirəm gedim görüm arx harada qurtarır. Bilirsənmi, anacan, uzun müddətdir ki, fikirləşirəm, görəsən, arx harada qurtarır? Amma indiyə qədər bir nəticəyə gələ bilməmişəm. Dünən gecədən gözümü yummayıb hər şeyi götür-qoy etmişəm. Belə qərara gəlmişəm ki, özüm gedib arxın qurtaracağını tapım. Bilmək istəyirəm başqa yerlərdə nə var, nə yox...

– Mən də uşaq olanda belə fikirlərə düşmüşəm, balacan! Arxın nə əvvəli var, nə axırı. Elə gördüyün nə varsa, odur. Arx həmişə axır və qurtarmır.

– Yox anacan, belə deyil. Hər şeyin axırı var. Məsələn, gecə sona çatır, gündüz sona çatır, həftə, ay, il... Məgər bunların sonu olmur?

Balaca qara balığın qızışdığını və dil boğaza qoymayıb danışdığını görən ana balıq dedi:

 – Boş-boş sözləri bir kənara qoy, dur gəzməyə çıxaq. İndi danışmaq yox, gəzib– dolaşmaq vaxtıdır.
– Yox, ana, mən belə gəzintilərdən yorulmuşam. Buradan uzaqlaşmaq və baş q a yerlərdə nələr olduğunu bilmək istə yi rəm. Birdən elə bilərsən ki, bunları mənə kimsə öyrədib, yox, ana, çoxdan bu fikrə düşmüşəm. Əlbəttə, ondan-bundan çox şeylər öyrənmişəm. Məsələn, bunu başa düşmüşəm ki, balıqların çoxu həyatlarını boş-boşuna keçirdiklərindən gileylənirlər. Daim ah-nalə edir, hər şeydən şikayətlənirlər. Bilmək istəyirəm görüm həyat elə bir qarış yer də o yan-bu yana gedib-qayıtmaqdanmı, qo calıb heç nə görməməkdənmi ibarətdir, yox sa başqa dünya da mövcuddur?

 – Balacan, dəli olubsan? Dünya! Dünya! O başqa dünya nə deməkdir? Dünya elə həmin dünyadır ki, biz yaşayırıq, həyat da ki elə gördüyün yaşayışdan ibarətdir!

Bu zaman iri bir balıq onların evinə yaxınlaşdı:

 – Qonşu, bəhsə girmisən, – dedi, – uşaqla nəyin üstündə belə höcətləşirsən? Deyəsən, bu gün gəzmək fikriniz yoxdur?

Ana balıq qonşunun səsini eşidib cavab verdi: – Gör zəmanə necə dəyişib?! Uşaqlar öz analarına cip-cip öyrətməyə başlayıblar.

– Necə məgər? – deyə qonşu iri balıq soruşdu.

 – Gör bu cırtdan haralara getmək istəyir?! Hey deyir ki, istəyirəm gedim görüm dünyada nələr olur? Nə bilim, axmaq-axmaq sözlər!

Qonşu iri balıq: – Balaca, – dedi, – de görüm sən nə vaxtdan belə filosof və alim olubsan ki, bizim xəbərimiz yoxdur?

Balaca balıq dedi: – Xanım, mən bilmirəm siz alim, filosof nəyə deyirsiniz? Hər gün təkrar olunan cansıxıcı gəzintilərdən cana doymuşam. Be lə yorucu həyatı daha davam etdirmək is təmirəm. İstəmirəm ki, bir də gözümü açan da görüm sizin kimi qocalmışam, özü də göz-qu laqları bağlı balıqlar kimi qalmışam.

Qonşu balıq: – Vay, – dedi, – gör bu nələr danışır?!

Ana balıq dilləndi: – Heç düşünməzdim ki, bir dənə uşağım ola, o da belə çıxa! Bilmirəm, balamın qulağını hansı bədcins doldurub...

Balaca balıq dedi: – Heç kəs mənim qulağımı doldurmayıb. Anlamaq üçün mənim özümün ağlım, huşum, görmək üçün də gözüm var!

 Qonşu balıq balaca balığın anasına dedi: – Bacı, o pıç-pıç danışan İlbiz yadındadırmı?

– Yaxşı yadıma saldın, yadımdadır! Tez-tez uşağımın yanına gələrdi. Görüm onu gorbagor olsun!

Balaca balıq dedi: – Bəsdir, ana! O, mənim dostum idi!

– Balıqla İlbizin dostluğunu eşitməmişdik, bunu da eşitdik!

Balaca balıq: – Mən də balıqlarla İlbizin düşmənçiliyini eşitməmişdim! Amma siz o biçarənin başını yediniz, – dedi.

Qonşu dilləndi: – Bu, keçmişin söhbətidir. Keçmişi siz özünüz yada saldınız!

Anası dedi: – Elə ölməli idi! Məgər oturub-durub nələr danışdıqları yadından çıxıb?!

– Onda məni də öldürün! Çünki mən də onun dediklərini deyirəm, – deyə Balaca balıq gileyləndi.

Axır ki, nə başınızı ağrıdım, səs-küyün sədası başqa balıqları da oraya çəkib gətir di. Balaca balığın sözləri hamını əsəbiləşdirmişdi. Qoca balıqlar bir-bir söhbətə qarışıb balaca balığa acıqlandılar:

– Elə düşünürsən ki, sənə rəhm edərik?!

– Bir qulaqburması bəsdir!

Balaca qara balığın anası onlara müqavimət göstərdi: – Kənara çəkilin! Uşağıma toxunmayın!

Bu zaman balıqlardan bir başqası balaca balığın anasına dedi: – Xanım, uşağını lazımınca tərbiyələndirmədiyin üçün əzab çəkməlisən!

Qonşu balıq sözə başladı: – Sizinlə qonşu olduğuma xəcalət çəkirəm! Başqa bir balıq dilləndi: – Nə qədər ki bu məlunun işi... Göndərək qoca İlbizin yanına. Balıqlar balaca balığı tutmaq istədilər. Dostları onu təhlükədən uzaqlaşdırdılar. Anası baş-gözünə döyür, ağlayır və deyirdi: – Allah, sən saxla! Uşağım əlimdən gedir, nə edim? Başıma haranın daşını töküm?

Balaca balıq dedi: – Anacan, mənim üçün ağlama, geridə qalmış bu qoca balıqların halına ağla.

Balıqlar yerbəyerdən çığırdılar: – Təhqir eləmə! – Get! Sonra peşman olsan, daha bizdən incimə! – Bunlar cavanlıq əlamətidir. Getmə! – Buraların nəyi pisdir?! – Başqa dünya yoxdur! Dünya elə gördüyün bu dünyadan ibarətdir. Qayıt! – Ağlını başına yığıb getməkdən imtina etsən, onda bilərik ki, doğrudan da, başa düşən bir balıqsan! – Biz sənə öyrəşmişik, getmə!

Ana balıq doluxsunaraq dilləndi: – Mənə rəhmin gəlsin, bala, getmə, getmə!

Balaca balıq onların dediklərinə etina etmədən uzaqlaşdı. Həmyaşıdlarından bir neçəsi onu arxın gölməçəyə tökülən yerinə qədər ötürüb geri döndülər. Balaca balıq dostlarından ayrılarkən dedi: – Görüşənə qədər, dostlar! Məni unutmayın! Dostlar: – Heç unudarıqmı? Sən bizi qəflət yuxusundan oyatdın. Bizə elə şeylər öyrətdin ki, hətta heç yuxumuza da girməzdi. Görüşənə qədər, ağıllı və cəsur dost, – dedilər. Balaca balıq şəlaləvari yerdən aşağı sürüşüb arxa nisbətən suyu çox olan gölməçəyə düşdü. Əvvəlcə özünü itirdi. Sonra üzməyə və gölməçədə dolanmağa başladı. Balaca balıq bu vaxtadək bu qədər suyun bir yerə yığışdığını görməmişdi. Suda minlərlə çömçəquyruq gəzişirdi. Balaca balığı görən kimi onu məsxərəyə qoydular: – Bir bunun təhər-tövrünə bax! Sən nə cür məxluqsan?!

 Balaca balıq ani olaraq fikirləşib: – Xahiş edirəm, təhqir etməyin, – dedi, – mənim adım balaca balıqdır. Siz də adınızı deyin, tanış olaq!

Çömçəquyruqlardan biri dedi: – Biz bir-birimizi "Çömçəquyruq" çağırırıq.

O biriləri yerbəyerdən dedilər: – Əslimiz, nəcabətimiz var. – Dünyada bizdən gözəli tapılmaz! – Sənin kimi yöndəmsiz deyilik!

 Balaca balıq onlara belə cavab verdi: – Sizin bu qədər xudpəsənd olduğunuzu bilmirdim. Amma nadanlıq üzündən belə danışdığınız üçün sizi bağışlayıram. Çömçəquyruqlar səsləndilər: – Deməli, biz nadanıq?

– Nadan olmasaydınız, başa düşərdiniz ki, hər kəs üçün öz təhər-tövrü xoşdur. Allaha şükür, sizin heç adınız da özünüzünkü deyil.

 Çömçəquyruqlar əvvəl əsəbiləşdilər. Sonra balaca balığın haqlı olduğunu görüb sözlərini dəyişdilər. – Sən özünü nahaq yerə yorursan, – dedilər, – biz səhərdən axşama qədər dünyanı gəzirik, amma özümüzdən, ata və anamızdan, saysız-hesabsız balaca qurdlardan, böcəklərdən başqa heç kəsi görmürük.

Balaca balıq soruşdu: – Siz ki gölməçədən qırağa çıxa bilmirsiniz, dünyanı gəzib-dolanmaqdan necə dəm vura bilərsiniz?

Çömçəquyruqlar təəccübləndilər: – Məgər gölməçədən başqa da özgə dünya var?  –Bəs necə? Özünüz fikirləşin, görün yaşadığınız su hardan axıb gəlir və sudan kənarda nələr var? – Sudan qıraqda da yer olar? Biz indiyə qədər sudan başqa heç yeri görməmişik. Ha, ha, ha, sən dəli olubsan, nədir?!

Balaca Qara Balığı da gülmək tutdu. Fikirləşdi ki, çömçəquyruqları başa salmadan çıxıb getsin. Sonra belə qərara gəldi ki, onların anaları ilə də bir-iki kəlmə danışsın. – Ananız haradadır? Bu zaman qurbağanın gur səsi onu diksindirdi. Qurbağa gölməçənin qırağındakı iri daşın üstündə oturmuşdu. Suya baş vurdu, gəlib balığın qarşısında dayandı: – Mən buradayam, – dedi, – qulluq?! – Möhtərəm xanım, salam! – Ey əsil-nəcabətsiz vücud! Nə əllaməlik edirsən? Bunları uşaq görüb axmaq–axmaq danışırsan? Bir belə ömür eləmişəm və başa düşmüşəm ki, dünya elə bu gölməçədən ibarətdir. Yaxşı olar ki, işinin dalısınca gedəsən, mənim uşaqlarımı yoldan çıxarmayasan. – Yüz il də ömr eləsən, yenə geri qalmış, nadan qurbağa kimi qalacaqsan!

Qurbağa hirsləndi və balaca qara balığın üstünə cumdu. Bu zaman gölməçənin dibi bir-birinə qarışdı. Balaca balıq aldığı təkandan dığırlandı, özünü dərədən axan enli arxda gördü. Dərə əyri-üyrü idi. Dağın başından baxanda dərənin suyunu enli, ağ ipə oxşatmaq olardı. Dərənin bir yerində dağdan qopub arxa düşmüş iri bir daş suyu iki yerə bölürdü. İri bir kərtənkələ də qarnını daşa söykəmişdi. Günəşin hərarətindən ləzzət alır, suyun təkində ovladığı qurbağanı yeyən iri, yumru xərçəngə tamaşa edirdi. Elə bu an oradan üzüb keçmək istəyən balaca balığın gözləri xərçəngə sataşdı. O, bərk qorxdu və uzaqdan xərçəngə salam verdi. Xər çəng balaca balığı görüncə: – Nə ədəbli balıqsan, – dedi, – gəl qabağa. Balaca, gabağa gəl!

Balaca balıq: – Mən dünyanı gəzməyə gedirəm, – deyə xərçəngə cavab verdi, – cənabınızın yeminə çevrilmək istəmirəm! – Niyə belə bədbinsən, qorxaqsan, balaca balıq? – Nə bədbinəm, nə də qorxaq. Gördüklərimi deyirəm. – Çox yaxşı, indi de görüm, gözlərin nə gördü və əqlin nə kəsdi ki, səni ovlayacağımı xəyalına gətirdin? – Özünü bilməməzliyə vurma! – Bilirəm, qurbağanın hərəkətlərinə işarə edirsən. Lap uşaqsanmış ki, bala! Qurbağalarla aram olmadığı üçün onları ovlayıram. Onlar elə xəyal edirlər ki, dünyanın yeganə məxluqlarıdılar və hamıdan xoşbəxtdilər. İstə yirəm onları başa salam ki, dünya kimin əlindədir. Sən isə qorxma, qadası! Gəl qabağa. Qorxma, gəl!

Xərçəng bu sözləri deyib yanlarını basabasa balaca balığa tərəf yeridi. Xərçəng elə gülməli yeriyirdi ki, balığı ixtiyarsız olaraq gülmək tutdu. – Ay yazıq, – dedi, – sən heç yeriməyi də bacarmırsan. Haradan bilirsən dünya kimin əlindədir?! Balaca balıq xərçəngdən aralandı. Bu zaman suyun üzərinə kölgə düşdü. Gözlənilməz zərbədən xərçəng səndələyə-sən dələyə suyun dibinə batdı. Xərçəngin bu halını görən kərtənkələni gülmək elə tutdu ki, az qaldı sürüşüb suya düşsün. Xərçəng isə artıq suyun üzünə çıxa bilmədi. Balaca balıq gördü ki, suyun kənarında balaca bir çoban dayanıb ona və xərçəngə tamaşa edir. Qoyun-keçi sürüsü də suya yaxınlaşdı. "Mə-mə! Bə-bə!" səsləri dərəni başına götürdü. Balaca balıq sürünü su içib qurtarana qədər gözlədi. Sürü gedəndən sonra kərtənkələni səsləyib: – Kərtənkələcan, – dedi, – mən arxın qurtaracağını axtarmağa gedən balaca qara balığam. Sən bilikli, zəkalı heyvansan. Buna görə də səndən bəzi şeyləri soruşmaq istəyirəm. – Xətrin hər nə istəyir, soruş. – Yolda məni nərə balıqla, saqqa quşu ilə, balıqudan quşla çox qorxudublar. Bunlar haqqında bir şey bilirsənsə, mənə de! Kərtənkələ dedi: – Nərə balıqlar və balıqudanlar bu tərəflərdə tapılmazlar. Xüsüsilə nərə balıqlar. Çünki onlar dənizdə yaşayırlar. Amma saqqa quşuna elə bu həndəvərdə rast gəlmək olar. Nəbadə aldanıb kisəsinin içərisinə girərsən. Kisə nədir? – Balaca balıq onun sözünü kəsib soruşdu. – Saqqa quşunun boğazının altında xeyli su tutan kisə var. Bəzən təcrübəsiz, xam balıqlar suda üzən quşun kisəsinə girib birbaşa qarnına gedirlər. Saqqa quşu tox olanda balıqları kisəsində ehtiyat saxlayır. – Deməli, onun qarnına gedəndən sonra xilas olmaq üçün çarə yolu yoxdur? – Yoxdur. Kisəni parçalamaqdan başqa heç bir yol yoxdur. Sənə bir xəncər verərəm. Saqqa quşunun çənginə düşsən, dediyim kimi edərsən.

Kərtənkələ qayadakı yarığa sürünüb xəncərlə qayıtdı. Balaca balıq xəncəri alıb dedi: – Kərtənkələ, sən çox mehribansan, bilmirəm sənə necə təşəkkür edim? – Canım, təşəkkür nəyə lazımdır, mənim belə xəncərim çoxdur, sənin kimi ağıllı balıqlara bağışlayıram. – Məgər məndən qabaq da buradan keçən olub? – Çoxları keçib. İndi onlar özləri üçün böyük dəstə düzəldiblər...

Kərtənkələ bunları deyib qulağını daşdakı yarığa dayadı: – Di sağ ol, – dedi, – balalarım yuxudan ayıl dığı üçün getməliyəm. Kərtənkələ yarığa girdi. Balaca Balıq isə çarəsiz qalıb yola düşdü. Hey öz-özünə sual verirdi: “Doğrudanmı arx dənizə tö kü lür? Saqqa quşun gücü elə mənə çatsın?! Balıqudan quşun bizimlə nə düşmənçiliyi var?”

Balaca Balıq üzə-üzə gedir və fikirləşirdi. Yol boyu təzə şeylər görür, öyrənirdi. Şəlalənin başı üstə axmasından həzz alır, yenidən üzürdü. Kürəyində günəşin hərarətini hiss edir və möhkəmlənirdi. O sonra elə bir yerə çatdı ki, burada dərə enlənir, su isə kolluqların arasından axıb gedirdi. Balaca Balıq suyun çoxalmasından ləzzət alırdı. Xeyli gedəndən sonra o, çoxlu balığa rast gəldi. Anasından ayrılandan bəri balıq görməmişdi. Bir neçə rizə balıq onu dövrəyə aldı və soruşdu: – Elə bil qəribsiniz? – Bəli, qəribəm. Uzaq yerdən gəlirəm.

Rizə balıqlar dedilər: – Hara getmək fikrindəsən? – Arxın qurtardığı yeri tapmağa gedirəm. – Hansı arxın? – Biz buna arx yox, çay deyirik.

Balaca Balıq heç nə demədi. Rizə balıqlardan biri dilləndi: – Xəbərin var ki, saqqa quşu yolu kəsib? – Xəbərim var, bilirəm… Başqa bir rizə balıq soruşdu: – Onu da bilirsən ki, saqqa quşunun nə geniş kisəsi var? – Onu da bilirəm. – Bunları bilə-bilə yenə getmək fikrindəsən? – Bəli, bütün bunları bilirəm və getməliyəm.

Balıqlar arasında səs yayıldı ki, uzaq yollardan gəlmiş Balaca Qara Balıq çayın qurtaracağını tapmaq istəyir və saqqa quşun dan da qorxmur. Rizə balıqlardan bir neçəsi Balaca Qara Balıqla getmək istədi, lakin böyüklərin qorxusundan səslərini çıxartmadılar. Hətta onların bir neçəsi Balaca Qara Balığa yanaşıb qımıldandı. – Saqqa quşu olmasaydı, biz də səninlə gedərdik…

Çayın qırağında bir kənd var idi. Kəndin qadınları və qızları çayın içində qab-qacaq və paltar yuyurdular. Balaca Balıq onların səs-küyünə bir xeyli qulaq asdı və uşaqların islanmış bədənlərinə tamaşa etdi, sonra yola düzəldi. O qədər getdi ki, axşam oldu. Balaca bir daşın altına girib yatdi. Gecəyarı ayıldı və gördü ki, ay suya düşüb, hər yeri işıqlandırır. Balaca Balıq ayı çox istəyirdi. Gecələr ay suya düşəndə yuvadan çıxıb onunla bir neçə kəlmə danışmaq həsrətindəydi. Amma hər dəfə anası ayılıb onu yuvasına dartar və yenidən yatırdardı. Bu dəfə Balaca Balıq ayın qarşısına çıxdı:

 – Salam, ey mənim göyçək ayım!

Ay da Balaca Qara Balığı mehribanlıqla qarşıladı:

 – Salam, mənim Balaca Qara Balığım! Sən hara, bura hara? – Dünyanı səyahətə çıxmışam. – Dünya çox böyükdür, sən hər yeri gəzə bilməzsən. – Eybi yoxdur, bacardığım yerə qədər gedəcəyəm. – Ürəyim çox istəyirdi ki, səhərə qədər yanında qalam, amma böyük bir qara bulud mənə tərəf gəlir. Qorxuram işığımın qabağını kəssin. – Ey qəşəng ay, sənin işığını çox sevirəm. Ürəyim istəyir ki, nurun həmişə yoluma işıq saçsın. – Mənim Balığım, düzünü axtarsan, mənim işığım yoxdur, işığı mənə günəş ve rir, Mən də onu yerə saçıram. Bilirsənmi ki, adamlar yaxın gələcəkdə uçmaq, gəlib mənim üzərimə düşmək arzusundadırlar? –Bu mümkün deyil! –Düzdür, bu, çox çətin işdir, ancaq insan öz istədiyinə…

Ay sözünü qurtara bilmədi. Qara bulud gəlib onun üzünü örtdü, yerə qaranlıq çökdü. Qara Balıq yenə də tək-tənha qaldı. Bir neçə dəqiqə heyrət içərisində qaranlığa baxdı. Sonra daşın altına çəkilib yatdı… Subh tezdən ayılanda başının üstündə pıç–pıçla danışan bir neçə rizə balıq gördü. Onlar Qara Balığın yuxudan ayıldığını görüb dedilər: –Sabahın xeyir! Qara Balıq onları tanıdı: –Sabahınız xeyir olsun! – dedi. – Nəhayət, ardımca gəlib mən deyən yola düşdünüz? Rizə balıqlardan biri: – Bəli, – dedi, – ancaq hələ də qorxu canımızdan çıxmayıb. Bir başqa balıq: – Saqqa quşunun fikri bizi rahat buraxmır, – deyə dilləndi. Balaca Qara Balıq: – Siz çox fikirləşirsiniz. Hər şeyə fikirləşmək, özü də bir dəfəyə fikirləşmək düz deyil. Yola düşən kimi qorxu bizi tərk edəcəkdir, – deyə cavab verdi. Birlikdə yola düşmək istədilər. Gördülər ki, dövrələrindəki su yuxarı qaxdı, başları üzərinə örtük çəkildi. Hər yer qaranlıqlaşdı, qaçmağa imkan qalmadı. Balaca Qara Balıq o saat başa düşdü ki, Saqqa quşunun kisəsinə düşübdür. Balaca Qara Balıq dedi: – Dostlar, biz Saqqa quşunun kissəsinə düşmüşük, lakın xilas olmaq üçün yol var. Rizə balıqlar ağlayıb ah-zar etməyə başladılar. – Artıq bizm qaçmaqa yolumuz yoxdur! Təqsir səndədir. Bizi yoldan çıxardın! – İndi bizim hamımızı “qurt” eləyib udacaq. Qorxunc bir qəhqəhə səsi eşidildi. Bu, Saqqa quşu idi, gülürdü və gülə-gülə deyirdi: – Rizə balıqlar necə də girimə keçib! Ha! Ha! Ha! Ha! Sizin halınıza yanıram, heç ürəyim gəlmir, sizi “qurt” eləyib udum. Ha! Ha! Ha! Ha! Rizə balıqlar yalvarmaqa başladılar: – Həzrəti-ağayi Saqqa quşu, sənin tərifini çoxdan eşitmişik, lütf edib mübarək dimdiyini bir qədər aralasaydın, buradan xilas olub mübarək vucuduna duaçı olardıq. Saqqa quşu dedi: – Mən hələ bu saat sizi “qurt” eləyib udmaq fikrində dəyiləm. Kisəmdə ehtiyat balıqlar var, bir qarnımın altına baxın. Kisənin aşağı hissəsində iylənmiş bir neçə rizə balıq var idi. Rizə balıqlar bir səslə dedilər: – Həzrət-ağayi saqqa quşu, bizim günahımız yoxdur, bu Balaca Qara Balıq bizi yoldan çıxardıb… Balaca Balıq: – Qorxaqlar! – dedi. – Siz elə xəyal edirsiniz ki, yalvarmaqla bu hiyləgər rəhmdillik edib sizi buraxacaq? Rizə balıqlar qorxuya düşüb dedilər:– Heç nə danışdığını da bilmirsən. İndi görərsən ki, həzrəti-ağayi saqqa quşu bizi necə bağışlayacaq və səni necə “qurt” eləyəcəkdir! Saqqa quşu dilləndi: – Doğrudur, sizi bağışlayıram, ancaq bir şərtlə! – Şərtinizi buyurun, sizə qurban! –Azadlığınızı bu boşboğaz balığı öldürməklə əldə edə bilərsiniz. Balaca Qara Balıq bir qədər dala çəkilib Rizə balıqlara: – İnanmayın, – dedi, – bu hiyləgər bizi bir-birimizin canına salmaq istəyir, mənim başqa fikrim var! Rizə balıqlar azadlığa çıxmaq istəyi ilə Balaca Qara Balığın dediklərinə qulaq asmadılar, qalxıb onun üstünə düşdülər. Balaca Balıq yavaş-yavaş arxaya çəkilib: – Qorxaqlar! – dedi, – hər halda, girə düşmüsünüz, qaçmağa da yolunuz yoxdur. Mənə də ki gücünüz çatmaz! – Biz azadlıqa çıxmaq istəyirik, onun üçün də səni öldürməliyik! – Ağlınızı başınıza yığın! Məni öldürsəniz də, qaçmaq üçün yol tapa bilməyəcəksiniz. Hiləgər quşa inanmayın! – Sən əsla bizim fikrimizi çəkmirsən, bu sözləri öz canını qurtarmaq ücün deyirsən! – Elə isə qulaq asın, sizə nicat yolu göstərim. Mən özümü ölülüyə vurub ölü ba lıqların içərisində gizlənəcəyəm. Görək saq qa qu şu sizi azad edəcəkdirmi?! Əgər sö zümə qulaq asmasanız, bu xəncərlə hamı nızı qıraraq quşun da kisəsini parçalayıb çı xa ram. Siz isə … Rizə balıqlardan biri onun sözün kəsib: – Daha bəsdir! – dedi, – mən bu sözlərə inanmaq istəmirəm. – O, bu sözləri deyədeyə ağlamağa başladı. Balaca Qara Balıq onun ağladığını görüb dedi: – Bu anasının naz-naz balasını niyə yanınıza salıb gətiribsiniz? O, xəncərini çıxarıb balıqların üstünə cumdu. Rizə balıqlar çarəsiz qalıb Balaca Qa ra Balığın təklifini qəbul etdilər. Yalandan bir-birləri ilə dalaşmağa başladılar. Balaca Qara Balıq özünü ölülüyə vurub uzandıqda onlar yuxarı qalxdılar: – Həzrəti-ağayi saqqa quşu,– dedilər, – füzül Qara Balığı öldürdük. Quş güldü: – Çox yaxşı iş gördünüz,– dedi, – bunun əvəzinə sizin hamınızı diri-diri udacağam, qarnımda istədiyiniz qədər gəzərsiniz. Rizə balıqlar macal tapmamış bir andaca Saqqa quşu onları uddu. Qara Balıq istə cəld xəncərini çəkib mökəm zərbə ilə quşun kisəsini yırtdı və deşikdən çıxıb qaçdı. Saqqa quşu aldığı zərbənin ağrısından fər yad qopardı, başını suya salıb Balaca Qara Balığı yenidən tutmaq istədi. Lakin gücü çatmadı… Günorta idi. Artıq nə dağ görünürdü, nə dərə. Çay axıb geniş düzənlikdən keçirdi. Çayın sağ–solundan tökülən kiçik çaylar onun suyunu qat-qat artırırdı. Balaca Qara Balıq suyun çoxluğundan ləzzət alırdı. Birdən ayılıb gördü ki, suyun dibi görünmür. O yan-bu yana baş vurdu, heç yana çıxa bilmədi. Az qala qərq olmuşdu. Ürəyi istədiyi qədər üzəndən sonra da əli bir yana çatmadı. Birdən gördü ki, burnunda mirvari dişləri olan uzun bir heyvan ildırım sürəti ilə ona hücum edir. Balaca Qara Balıq hiss etdi ki, heyvan bu saat onu parça-parça edəcəkdir. Çapalayıb tez suyun üzərinə qalxdı. Bir müddətdən sonra suyun altına endi. Yolun yarısında minlərə balıq dəstəsinə rast gəldi. On lardan birini saxlayıb soruşdu: –Qardaş, qəribəm, uzaq-uzaq yerlərdən gəlirəm. Deyin görüm, bura haradır?

 O dönüb Balaca Qara Balığa dedi: –Qardaş, bizim dənizə xoş gəlibsən! Balıqlardan biri dedi: –Bütün çaylar və arxlar bura tökülür. Başqa bir balıq isə: –İndi get bir az gəz. Suyun üzünə çıxmaq istəsən, balıqudandan ehtiyatlı ol. Bu günlər o heç kəsdən qorxmur. Hər gün dörd–beş balıq ovlanmasa, yaxamızdan əl çəkmir, – dedi. Balaca Balıq dəniz balıqlarının dəstəsindən aralanıb təklikdə üzməyə başladı. Az sonra dənizin üstünə çıxdı. İndi o, qızmar günəşin yandırıcı hərarətini öz kürəyində hiss edir, bundan ləzzət alırdı. Aramla üzür, öz-özünə deyirdi: “Bu saat ölüm çox asanlıqla mənim sorağıma gələ bilər. Ya şamağa qadir olduğum halda onu özümə yaxın buraxmamalıyam”. Balaca Qara Balıq fikir və düşüncələrini sona çatdıra bilmədi. Balıqudan gəldi, onu götürüb apardı. Balaca Balıq balıqudanın uzun dimdikləri arasında çapalasa da, özünü xilas edə bilmədi. Balıqudan dimdiyi ilə onun belini elə bərk sıxırdı ki, az qala canı çıxacaqdı. Digər tərəfdən də Balaca Qara Balıq sudan qıraqda nə qədər sağ qala bilərdi? Ölümün qabağını almaq üçün lap Balıqudanın qarnına getməyə razı idi, axı ora dakı nəmişlikdən istifadə edə bilərdi. Buna görə balıqudana dedi: – Nə ücün məni sağ-sağ udmursan? Mən o balıqlardanam ki, öləndən sonra bütün bədənim zəhərə dönər. Balıqudan heç nə deməyib fikrə getdi: “Ay hoqqabaz, istəyirsən məni dilləndirib aradan çıxasan?” Sahil getdikcə yaxınlaşırdı. Balaca Qara Balıq “quruya çatsaq, daha iş bitdi” deyə düşündü və nəhayət, balıqudana dedi: – Bilirəm, məni balaların üçün aparırsan. Amma sahilə çatana qədər öləcəyəm, bədənim zəhər kisəsinə dönəcək, balalarına niyə rəhmin gəlmir?! Balıqudan bir anlıq fikrə getdi: “Ehtiyat yaxşı şeydir. Hər ehtimala qarşı onu özüm yeyim, balalarım üçün isə başqa balıq tutum… Birdən bu, bir kələk işlədər… Yox, canım, heç bir kələk işlədə bilməz”.

 Sonra gördü ki, Qara Balıq sustalıb candan düşür. Öz-özünə dedi: “Deyəsən, öldü, artıq onu özüm də yeyə bilmərəm”. Zərif və yumşaq balığı yeməkdən ehtiyat elədi. Ancaq yenə Qara Balığı səsləyib ölüb-ölmədiyini müəyyən etmək istədi. Düşündü ki, yarımcandırsa, yesin, ölübsə… Dimdiklərini aralayan kimi Qara Balıq onun ağzından xilas oldu. Balıqudan aldandığını görüb Balaca Qara Balığı təqib etdi. Balaca Qara Balıq havada ildırım kimi şığıyıb aşağı düşür, ağzını açıb dənizin rütübətli havasını udurdu. Nəhayət, suya düşdü. Köksünə yeni nəfəs doldu. Balıqudan da ildırım sürəti ilə şığıyıb arxasınca suya baş vurdu, aman verməyib yenə də Balığı uddu. Balaca Qara Balıq bir xeyli vaxt başına nə gəldiyini hiss etmədi. Bircə onu hiss etdi ki, hər yer qaranlıq və rütubətlidir, çıxış yolu isə yoxdur. Elə ki gözləri qaranlığa alışdı, ağlayıb anasını istəyən bir rizə balıq gördü. Yaxınlaşıb ona nəsihət verdi: – Qalx ayağa, ay balaca! Başına çarə qılmaq haqqında fikirləş, ağlamaqdan, ananı çağırmaqdan bir şey çıxmaz. Rizə balıq soruşdu: – Sən kimsən? Məgər görmürsən getgedə məhv oluram? Ana… Ay ana, hardasan, imdadıma çat! Daha mən səni görə bilməyəcəyəm, ana! Balaca Qara Balıq: – Daha bəsdir, canım, – dedi, – sən bütün balıqları rüsvay elədin.

Rizə balıq ağlamağına ara verən kimi Balaca Qara Balıq dedi: – Mən balıqudanı öldürüb bütün balıqları azad etmək fikrindəyəm. Səni onun qarnından xilas edəndən sonra bunu həyata keçirmək istəyirəm. – Sən özün ölümlə əlbəyaxasan. Balıqudanı necə öldürə bilərsən? Balaca Qara Balıq xəncərini göstərib dedi: – Bununla onun qarnını cıracağam. Hələlik mənə qulaq as, gör nə deyirəm. Mən balıqudanın qarnında o tərəf-bu tərəfə gedib onun əsəbləri ilə oynayacağam. Bu zaman o məni məsxərəyə qoyub başlayacaq qəhqəhə çəkib gülməyə, elə ki dimdiklərini açıb gülməyə başladı, cəld özünü bayıra at. – Bəs sən? – Mənim fikrimi çəkmə. Bu bədcinsi öldürməmiş bayıra çıxası deyiləm. Balaca Qara Balıq bu sözləri deyib b alıqudanın qarnında o tərəf-bu tərəfə var-gəl etməyə başladı. Rizə balıq isə onun ağzından bayıra atıldı və suya düşdü. Çox gözlədi, xilaskarından xəbər çıxmadı. Birdən gördü ki, Balıqudan havada mayallaq vurub fəryad qoparır…

 Nəhayət, o, müvazinətini itirib şap pıltı ilə suya düşdü, yenə bir qədər ça palayandan sonra taqətdən düşdü. Lakin Ba laca Qara Balıqdan yenə də xəbər çıxmadı və in diyə qədər də bir səs-soraq yoxdu.

Burada Qoca Balıq nağılını bitirdi. Üzünü on bir min doqquz yüz doxsan doqquz nəvə və nəticəsinə tutub dedi: –Daha yatmaq vaxtıdır, balalarım, gedin yatın! Nəvə-nəticələri ondan soruşdular: – Nənəcan, axı sən Balaca Qara Balığın başına sonra nələr gəldiyinı demədin?

 Qoca Balıq dedi: – O da sabahkı gecəyə qalsın, balalarım. Artıq yatmaq vaxtıdır. Gecəniz xeyrə qalsın!

On bir min doqquz yüz doxsan doqquz bala balıq bir ağızdan: – Gecəniz xeyrə qalsın! – dedi və yatmağa getdi.

Nənəni də yuxu apardı. Balaca Qızıl Balıq isə nə qədər çalışdısa, yata bilmədi. Sübhədək dəniz barədə fikirləşdi…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Aysel Fikrətin “Yol” hekayəsini təqdim edir. Müəllif bu hekayəsini dostlarına ithaf edib. 

Hekayə müəllif diliylə yazılır, qəhrəmanı bir kişidir. Həyatından tam narazı olan bir kişi…

Səhər açıldımı - ilk işim televiziya kanallarına qoşulmaq olur. Anlamı olmayan xəbərlərə qulaq asmaqla, gündəlik qayğılardan bir az uzaq olmaq istəyindən bunu edirəm.

Kofeni südlə hazırlayıb, o biri otaqda hələ də yatan arvadıma tərəf boylandım. 

"İşə getməyəcəksən ?" -soruşdum.

Yuxudan oyanmamış danışmağa başladı. Evin kiçik, havasız olduğu mövzusunda başlayıb ta birvaxtlar ona etdiyim evlənmək təklifimə qədər birnəfəsə danışdı. Bəlkə də mən pillələri düşəndə o hələ danışırdı. Pillələri düşə-düşə arxamca peşmanlıq küləyi əsirdi.

Görəsən peşmanlığın rəngi necə olur? Bəs peşmanlıq necə görünərdi, əgər insan olsaydı? Arvadım mənə rast gəldiyinə görə çox peşman idi.

İşə çataçatda canıma elə bir sıxıntı çökdü ki, bu gün işə getməyəcəmi düşündüm.

Onsuz da redaksiyada ilan mələyir. Düzdü, işlərim üst -üstə tökülüb qalıb, amma nəşriyyatın da o sökülüb dağılan mərtəbələrində dolaşmağa, anlamsız bir nöqtəyə baxib siqaret çəkə-çəkə saatları saymağa heç zərrə qədər həvəsim qalmamışdı. Bu bir-birinə bənzər günlərin zəncirini qırmaq istəyirdim. Üz tutdum rayonlara. 

Saat doqquzu keçən kimi təsisçi başımı xarab edəcək: "Hardasan, niyə gecikmisən?". Hardansa hec zaman görmədiyim adamlar gəlib işdə məni axtaracaq. Ona görə ilk işim telefonumu söndürmək oldu. Sözün düzü, hara getdiyimi bilmirdim. 

Havada duman var idi. Bu dumanın sıxıntısı əvvəl ayaqlarımı sıxıb sanki ürəyimə qədər yol getdi. Canımda elə bil gizilti var idi ki, mən heç xiffət çəkməmişdim indiyə qədər. Nəyin, kimin fikrini edirəm, heç bilmirdim. Bu boşluğun adı elə boşluq idi.

Bu yolun sonunda nə var, düşünmədim. Artıq şəhərdən çıxırdım. Yadıma hardansa atamın 07-si düşdü, məhəllədə futbol oynadığım qayğısız günlər, üstü sökülmüş, altı qopmuş butsım... 

Yamyaşıl yarpaqların arasından atamın göy rəngli 07-si görünən kimi yerimdən sıçrayırdım.

Qıpqırmızı köynəyim var idi.  Nənəm kənddən göndərmişdi. 

Bilmirəm, bəlkə yorğan üzündən tikmişdi bunu mənə. Saçlarım həmişə dağınıq, toz - torpağın içində olurdu. Atam məni danlaya -danlya evə qaldırırdı. Anam da danlamaqda  geri qalmırdı. Sonra əynimi, başımı təmizləyirdi. Cimdirməyi də yadımdadı. İsti suyu tökürdü başıma. Olub ki, əlindən çıxıb qaçmışam. Kurəyimi elə sürtürdü ki, elə bil indi, bu dəqiqə məni öldürəcək. Anam atamdan daha sərt idi.

Atamın ürəyi yuxa idi...

Arvadımla on ildir evliyik.

Övladımız olmur.

Mən gənc vaxtlarımda  şeir yazırdım. Sonra atam dedi: - "Get bir iş-güc tap". 

Düzdü,  jurnalistikanı oxudum, çörəyim yenə qələmdən çıxdı. 

- Tfu sənə, lənət şeytana. Bu da xarab olmağa vaxt tapdı.

Maşın yolun tən ortasında dayanmışdı. Kapotu açdım, tüstü-duman bürüdü aləmi. Şəhərdən də uzağam. "Özünə macəra axtar" dedilər. Daha demədilər ki, başına bəla aç. Yaxşı yerdə axşamladım.

Yolun qırağında oturmuşdum ki, bir maşın gəldi mənə kömək etdi. Heç kəlmə də demədi, çıxdı getdi. Əvvəl elə bildim bacarmayıb, sonra maşına minəndə gördüm ki, işlədi.

Bir az getmişdim ki, yol-qayda tablolarının dəyişdiyini hiss etdim. Bir də düşdüm, bir də  baxdım. Asfaltda olan rəng, havada olan mistik tüstü məni qorxutmağa başladı. Maşına oturub, radionu açdım. Gülağa oxuyurdu.

Nəsə ürəyimə əminlik gəldi. Bir az da getmişdim ki, aparıcı qabaqcıl pambıq ustalarından söhbət açdı. Maşını necə gəldi saxlayıb, özümü yenə çölə atdım. Yolda bir maşın belə yox idi. İçimdə izaholunmaz qorxu var idi. Yolu üzü günəşə tərəf qaçmağa başladım. Keçmişə düşdüyümü dərk edə bilmirdim. Yenidən geri qaçıb, maşına oturub geri dönüb qayıtmağa başladım. Yolda maşın yox idi. Radioda pioner düşərgələrindən söhbət gedirdi. Belə məlum oldu ki, 82-ci ildir.

Ümid edirdim ki, yol qutaracaq, mən birtəhər Bakının köhnə küçələriylə evimizi tapa biləcəm. Yalnız yol qutarmırdı. Artıq hava qaralırdı. İçimdə olan boşluq hissi qorxu hissi ilə əvəz olundu. Yolun kənarı tamam ucurum idi. Və mən hələ də ayırd edə bilmirdim ki, bu hansı yoldur. Bu yolun sonu tukənmirdi. 

Telefonum tam donmuşdu.

Hardasa, kimsə adımı səsləyirdi sanki.

"Mən niyə bu boşluğa düşdüm?"  -  deyə, üsyan edirdim. Birdən bu keçmişin elə bu bilinməz yolunda özümü öldürmək istədim.

"Keçmişdə nicat axtaranın yolu da bu olar yəqin" - düşündüm. Yolu davam etdim. Qarşıma çıxan ilk uçurumdan özümü atacaqdım. Keçmişdə kimdi məni axtaran? "Qeyb oldu" - deyəcəklər. Nə məclis olacaq, nə ağrı, nə dərd. 

Onsuz da yaşaya bilmirəm. Ev yox, eşik yox. Nə qədər kirayədə qalım? Hələ borcları demirəm. 

Elə rahat, elə azad olmuşdum ki,

ruhum sanki sevincdən canımdan çıxıb uçacaqdı. Sevinc hissim məni boğurdu. Yola davam etdim. Artıq  gecəyə yaxın həmin uçurumu tapdım.

“Əcəb ölməli yerdi" düşündüm.

Ömür uzunu gələn zənglərdən bezərdim. Lakin indi mənim insan səsi eşitmək istəyim oyandı. Kaş bir adam heç olmasa məni səsləyərdi. Heç tək ölmək ləzzət etmir.

- Yox, elə yaxşısı budur - deyib həvəsləndim. Gedib uzaqda tək ölmək!

Allah məni bura, bu yerə ölməyə gətirib, bəs necə. Başqa vaxt anam, arvadım özlərini öldürəcəkdi, adam ölməyə də peşman olur.

İçimdə qəribə bir qorxu oyandı.

Sonra yenə bir-bir bütün dərdlərimi yada salıb, canı-dildən qollarımı açdım.

Dumanın içində böyük bir boşluq görünürdü. Mənə bu dünyada bir doğma səs radio idi, o da indi rus dilində zəhmətkeş mahnıları oxudurdu. 

 - Ya Allah - deyib, kəlmeyi səhadətimi gətirdim.

İki qolumu yana açıb, ğözlərimi yumdum. Gözlərimin önündə sarı, ağ duman ruhumu bürüdü, ayaqlarım əsməyə başladı. Bir necə dəfə təkrar özümü toplayıb üfüqə baxdım. Artıq tam qərarlı idim.

Hətta ayağımın altından bir neçə daş boşluğa diyirləndi. 

Gül kimi ölürəm. Nə şəhərin səs-küyü, nə qaynanamın kinli baxışı, nə arvadımın narahat üzü, nə müdirin istehzası, heç nə... 

- Nə əla yerdəyəm, nə düşmən var, nə dost var -deyib özümü boşluğa atmağa tam hazırladım.

Telefonuma gələn səs məni diksindirdi . Ayılıb yan yörəmə baxdım. Yox, həminki yer idi. Elə həmin yerdə idim. Əlimi cibimə atdım.

Telefonum öz-özünə yanmışdı.

Arvadım nəsə şəkil göndərib.

“Əzizim bu şəklə bax” yazıb. 

Baxıb heç nə anlamadım.

Altında yazılıb - "Ata olacaqsan"

Sevindiyimdən ayağımın altından torpaq qaçdı. Tez özümü arxaya atıb, maşına qaçdım.

Geri çevirdim. Yollar, radio - hər şey əvvəlki kimi idi. Şəhərdən də çox aralı deyildim, evə yarım saata çatdım .

Evə çatan kimi, arvadımı bərk-bərk qucaqladım. O, yenə deyinməyə başladı:  "İndi yoxlanış, mütləq bizə pul lazımdı, sonra ev. Əzizim, yəqin ki, uşağımızı belə evdə yasatmarsan, axı o korpədir, ona nəmişlikdə yaşamaq olmaz.

Başımı tutub bir neçə saat yaşadığım azadlığin həsrətini çəkdim. Və ardımca yenə arvadımın səsi gəldi, özü də…

-Ey, ürəyim qarpız çəkdi, eşidirsən? Axı sən necə atasan? Mən qarpız istəyirəm! 

Pəncərədən çöldə həyat qaynayırdı. Uşaqlar ora -bura qaçırdı. Gözümü boşluğa dikib gülumsədim, xoş gəlirsən balası, yolun aydınlıq olsun.

Yol...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2024)