Super User
Три концепции Алиева, чтобы спасти мир
Адем Исмаил Бакуви, политолог и общественный деятель, специально для haqqin.az
Деятельность азербайджанского президента Ильхама Алиева на международной арене, как по отстаиванию территориальной целостности, так и в вопросах генерирования и совершенствования методологии функционирования международных организаций, была настолько эффективной, что даже несмотря на состояние войны с Арменией, Азербайджан был единогласно избран председателем Движения неприсоединения на период с 2019 по 2022 годы, а впоследствии 120 государств-членов этой организации, выразив полное доверие компетенции Азербайджана в качестве страны-председателя, продлили этот статус до 2024 года.
Уникальная многоплановость мероприятий, проведенных на международной арене поражает воображение даже опытнейших дипломатов. Впечатляет глубокое понимание ситуации, а также удивительная проницательность, с которыми Ильхам Алиев реагировал на то, как ведущие международные организации мира - Генеральная Ассамблея ООН, Организация исламского сотрудничества, Движение неприсоединения, Совет Европы, Европарламент и ОБСЕ, принимая постановления и резолюции, призывавшие к деоккупации азербайджанских земель и выводу армянских войск , не могли при этом преодолеть декларативный характер этих решений, демонстрируя политику двойных стандартов в подходах к урегулированию идентичных этнополитических конфликтов.
Алиевское видение Совбеза ООН
Ильхам Алиев, практически, в одиночку сражался с лидерами мирового сообщества, добиваясь реализации искомой заданной миссии международных организаций.
Так, выступая в сентябре 2020 года перед делегатами 75-й сессии Генеральной Ассамблеи ООН, президент Алиев предельно ясно и аргументировано сформулировал историческую необходимость задействования международных механизмов, способных не декларативно, а в реальности, обеспечить выполнение резолюций Совбеза по деоккупации суверенных территорий Азербайджана. В частности, глава азербайджанского государства предложил реформировать Совет Безопасности ООН и включить в его состав постоянных представителей исламских и неприсоединившихся государств.
Впервые Ильхам Алиев озвучил эту идею в ходе переговоров с президентом Египта Абдул-Фаттахом ас-Сиси, состоявшихся 28 января 2023 года в Баку. «Одно постоянное место (в Совбезе ООН – авт.) должно быть отведено членам Организации исламского сотрудничества, и ОИС должна выдвигать своего кандидата на основе консультаций, - подчеркнул глава государства. - Еще одно место постоянного члена должно быть отведено Движению неприсоединения, и это место должна получить страна, которая в нем председательствует».
При этом Ильхам Алиев констатировал, что подобная реформа «была бы справедливой», поскольку имела все шансы сформировать более безопасный и стабильный мир. Несколько раньше, в ноябре 2022 года, Ильхам Алиев в ходе визита в Сербию, призвал мировое сообщество задуматься над степенью эффективности деятельности международных организаций.
На примере бесчисленных попыток урегулировать карабахский конфликт, Ильхам Алиев прямо подчеркивал что ведущие международные организации мира на протяжении многих лет принимали «важные и справедливые решения и резолюции» по поводу ситуации с Арменией и Азербайджаном, что, однако, не помогло найти выход.
В этом контексте президентом Азербайджана были выделены четыре резолюции Совбеза, в которых декларировалась необходимость «незамедлительного, безоговорочного и полного вывода армянских вооружённых сил с территорий Азербайджана». Не без горькой иронии Ильхам Алиев подчеркнул, что в некоторых случаях решения Совбеза ООН выполняются за несколько дней, порой даже за несколько часов, но в случае с Азербайджаном их исполнения не удавалось добиться в течение 27 (!!) лет.
Анализ ситуации, проделанный президентом Азербайджана, раскрыл основу предлагаемых им реформ. Они заключались в тщательной проработке мировым сообществом предложений реформирования международных организаций, способной повысить коэффициент полезного действия.
«В противном случае, - подчеркивал глава государства, - процесс имплементации решений вновь будет подвергаться всевозможным коллизиям, в основном, субъективного характера». Последовательно указывая на деформации в деятельности ООН и других международных организаций, Алиев в течение последних лет неоднократно подчёркивал чёткое и своевременное выполнение Азербайджаном в одностороннем порядке решений Совбеза, в то время, как Армения их откровенно и цинично игнорировала.
Алиевская «модель неприсоединения»
Особого внимания заслуживает деятельность Ильхама Алиева, осуществленная в рамках международного сообщества по борьбе с пандемией COVID-19. Председательствуя в Движении неприсоединения, Азербайджан выдвинул идею проведения специальной сессии Генеральной Ассамблеи ООН, посвященной вопросам глобальной борьбы с пандемией.
В целом же, противостояние Азербайджана, как лидера Движения неприсоединения, проявлениям «вакцинного национализма» во время пандемии, напористость и инициативность президента Алиева в осуществлении глобальных мер в борьбе с пандемией, а также оказание конкретной финансовой и гуманитарной помощи более чем 80 странам, проиллюстрировало приверженность Азербайджана общечеловеческим ценностям. Впрочем, на этом Ильхам Алиев не остановился.
В 2021 году на встрече в Белграде он предложил провести саммит государств-членов Движения неприсоединения и совместно выработать на нем позицию в отношении постковидного периода. В частности, Ильхам Алиев предложил поддержать постпандемическое восстановления Африки и малых островных развивающихся государств. По мнению независимых наблюдателей, за годы, в течение которых Азербайджан председательствовал в Движении неприсоединения, был достигнут ощутимый прогресс.
Меридианы деятельности ДН расширилась, став глобальной политической силой, имеющей сегодня решающий голос в мире. Под председательством Азербайджана, Движение неприсоединения преподало миру урок справедливости, объективного, непредвзятого подхода к решению как глобальных, так и региональных проблем. Причем всё это происходило на фоне оказания интенсивной гуманитарной помощи, объектом которой стали 90 стран мира. Более того, азербайджанское Агентство помощи международному развитию реализовало в разных странах проекты по сокращению безработицы, развитию науки, искусства, здравоохранения и, по рационального использования водных ресурсов, грантовых программ и других.
А с 2018 года Азербайджан стал представлять гражданам стран-участниц Движения неприсоединения стипендии с полным финансированием для получения образования в вузах республики. Поддержав институциональное развитие Движения неприсоединения, Азербайджан инициировал также создание Парламентской сети ДН, первое заседание которой состоялось в Баку в июне 2022 года.
В условиях, когда в мире свирепствует деформация норм международного права, когда предаются анафеме нормы общественной морали, когда в урегулировании этнополитических, сепаратистских и территориальных проблем господствуют дуализм и двойные стандарты, Азербайджан, даже находясь в состоянии военного конфликта с Арменией, является примером внутреннего согласия, а также позитивной моделью общественно-политической и экономической стабильности.
Алиевское представление о «зеленом мироустройстве»
И еще одна концепция Алиева, раскрывающая новый профиль страны, о котором нельзя не сказать: Азербайджан постепенно обретает имидж государства, активно действующего в вопросах охраны природы и экологии нашей планеты. Не случайно Баку избран местом проведения климатического саммита ООН COP29, то есть, мировым центром обсуждения глобальных экологических, климатических и демографических проблем.
Закономерна в этой связи позиция советника Amnesty International по климатической политике Энн Харрисон, заявившей: «Эта сессия может помочь взять курс на успешное проведение в Азербайджане климатического саммита COP29, положив в его основу права человека, в том числе, через определение чёткого пути к полному, скорейшему, справедливому и получающему финансирование процессу поэтапного отказа от ископаемого топлива… Саммит COP29 должен сфокусировать внимание на существенном увеличении масштаба задач климатического финансирования, особенно, для стран, на долю которых исторически приходятся крупнейшие выбросы парниковых газов».
Таким образом, три концепции Алиева внесли и продолжают вносить ощутимый вклад не только в обновление устаревшего, а местами осыпающегося фасада мировой системы дипломатии и межгосударственных отношений, в деятельность ведущих международных организаций и учреждений, но и в становление нового справедливого миропорядка, который и покончит с войной миров и цивилизаций.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.06.2024)
İntizar ədəbiyyatı - Söhrab Tahir, "Öləndə"
Təqdim edir: Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Öləndə kəfənim ikiqat olsun,
Mən həm o tayınam, həm də bu tayın.
Qoy bütün dünyaya belə yayılsın
Öləndən sonra da birlik harayım.
Öləndə kəfənim iki qat olsun,
Ruhum o taydadır, qəbrim bu tayda.
Dözümlü xalqıma heykəl qoyulsun.
Ortadan qurumuş bir dəli çayda.
Tabutum üstündə oynasın xəzan,
Bölünsün bir xalqın şairi iki.
Ayrı bacıların göz yaşlarından
Mənə iki tayda bir qəbir tikin.
İkili yaşadım həyatımı mən,
İkili səsimdə birləşdi xalqım.
Qovdum ikiliyi öz ürəyimdən,
Böyük ürəyimdə birləşdi xalqım.
Bir gün xalqım üçün şairləşəndə
Şair torpağıma quylanacağam.
Vətən birləşəndə, Xalq birləşəndə
Mən də öz qəbrimdən boylanacağam.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.06.2024)
“Qələmsiz yazılanlar “ - RƏŞAD MƏCİD
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədr müavini Rəşad Məcidin status-esselərini təqdim edir. Hər gün 5 yarpaq.
1.
Ağlınızdan keçən hər sərsəm fikri sosial şəbəkədə paylaşmağa məcbur deyilsiniz. Bir az səbir edin, ovqatınız dəyişəcək.
2.
Siz Teylor Qrini tanıyırsınızmı?
3.
Jurnalistlər və yazıçılar hər yerdə bir-birinə bənzəyir.
4.
Müəllim adını uca tutmaq, onunla qürur duymaq gərəkdir. Çünki müəllim obrazı ömür boyu bizimlə yaşayır. Siması daim gözümüzdə canlanan, unutmadığımız, xoş xatırladığımız insanlar sırasında müəllimlər daha çox olur. Onlar təkcə öyrətdikləriylə yadda qalmır, həm də öz auralarıyla həyatımız boyu bizə bələdçi olurlar. Müəllim adının ucalığını qorumaq, ondan güc almaq insanın həyatda möhkəm dayağı, etibarlı söykənəcəyidi...
5.
Aşiq olmaq, sevmək ləyaqətsizliyə yuvarlandırır?
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.06.2024)
BİR SUAL, BİR CAVAB Faiq Hüseynbəyli ilə
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
SUAL:
" Məhəbbət bütün ehtirasların ən güclüsüdür, çünki o eyni zamanda başa, ürəyə və bədənə hakim olur."
(Volter)
Faiq bəy, məhəbbət ən böyük gücdürmü? Elə deyilsə, söyləyin, nədir ondan güclü olan?
CAVAB
Mənim üçün bu dünyada ən güclü nəsnə SÖZDÜR. Dini baxışlarda dünyanın yaradılışı Sözlə bərqərar olub. Sözün ucalığı Tanrının "Ol" kəliməsində gizlənir. Söz həm ehtirasdı, həm etirazdı, həm də etirafdı. Asilərin də, aşiqlərin də sirri SÖZDƏdir. Söz ayindi, duadı, alqışdı. Söz həm də küfrdü, qarşığdı. Nə qədər trafaret səslənsə də, mənim üçün müqəddəs olan SÖZDÜR.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.06.2024)
“Can...can...Azərbaycan” - Məhəmməd Əmin Rəsulzadə barədə hekayətlər
Zahirə Cabir yazır
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı publisist Zahirə Cabirin Məhəmməd Əmin Rəsulzadə barədə hekayətlərinin dərcinə başlayır. Məqsəd - uşaqlara bu dahi şəxsiyyəti daha yaxından tanıtmaqdır.
Xəstəxanada ona tək otaq ayırmışdılar, mane olan kimsə yox idi. Amma gecədən xeyli keçməsinə baxmayaraq gözünə yuxu getmirdi. Məhəmməd Əmin keçən günlərini xatırlayır, 35 il öncə gördüyü övladlarını gözü qarşısında canlandırırdı. Almaniyada ona deyilən sözləri xatırladı: “Oğlun Rəsul güllələnib, ailən Qazaxıstana sürgün edilib, hamısı orada acından, soyuqdan ölüblər.” Bu acı xəbər onun bütün həyatını məhv etmişdi. Yalnız Azərbaycanın istiqlalını yenidən görmək üçün həyatda yaşamış, mücadilə aparmışdı. Sonra silahdaşlarını düşündü. Səhər dostları ilə görüşəcəkdi. Onların qarşısına xəstəxana paltarında çıxmamaq üçün həyat yoldaşından evdən paltarlarının gətirilməsini xahiş etmişdi.
Səhər açıldı. O əynini dəyişib Leyla xanımın gətirdiyi köynək-şalvarını geydi. Paltarların içində üzürdü. Nə qədər arıqladığını, sınıxdığını indi bildi. Səksən kilodan əlli birə düşmüş, alyanaq sifəti kiçilmiş, iri gözləri tutqunlaşıb balacalaşmış, saçları seyrəlmişdi. Mühacirətin ağır sınaqları, şəkər xəstəliyi, yaşlılıq onu tamam əldən salmışdı.
Səhər yeməyini zorla yedi: “Qəribədir, sanki hiss edirəm ki, bu son yeməyimdir. Niyə mən belə oldum?” – qəfildən sancan ürəyini əli ilə sıxıb saxladı.
Həkimdən soruşmazdan qabaq özü bu sualın cavabını tapmaq istədi. Heyhat!
Qayğıkeş, xoş sifətli həkim öncə hal-əhval tutub durumunu soruşdu:
– Bu gün necəsən? Buraya gələndən bəri yaxşılaşma görürsənmü?
– Əlbəttə, yaxşılaşma var. Amma özümü necə hiss etdiyimi deyə bilməyəcəyəm. Fikrim-zikrim bu gün görüşəcəyim dostlarımın yanındadır.
– Onda sizi yüngülcə müayinə ilə kifayətlənərəm.
Həkim onun nəbzini tutdu, təzyiqini ölçdü, ürəyinə, ciyərinə qulaq asdı, əli ilə qara ciyərini, öd kisəsini, dalağını yoxladı. Bir anlığa bədəni titrəyən Məhəmmədin elə bil bütün əzaları gizildədi, süstləşdi. Nəfəsi ağırlaşdı. Həkim baxışlarını ondan gizlədib dedi:
- Yəqin ki, dostlarını görmək üçün ümidsizləşirsən. Elə isə onlarla görüş, sakitləş, ürəyin rahatlansın.
Az keçmədi ki, otağa həyat yoldaşı Leyla xanım, əmisi oğlu Məhəmmədəli, Əbdülvahab Yurdsevər, Kərim Odər, İbrahim Badal, Sultan Hacıoğlu, Behman Turan və digərləri daxil oldu. Məhəmməd çətinliklə qoynundan bayrağı çıxardı və dostlarına uzadıb dedi:
- Xahiş edirəm bu bayrağı otaqdakı pərdənin üstündən ücadan asın. Son kərə onu görmək istəyirəm.
Silahdaşı Məhəmməd Kəngərli bayrağı Məhəmməd Əmindən aldı, dostları ilə köməkləşib onun arzusu ilə bayrağı otaqdakı pərdənin üstündən sancaqla bərkitdi. Məhəmməd Əmin uğrunda canını, varını, övladlarını - hər şeyini qurban verdiyi bayrağa baxıb dərindən ah çəkdi. Müvazinətini toplayıb son dəfə ayağa qalxmaq istədi, bacarmadı, çarpayıya çökərək üç dəfə «Azərbaycan, Azərbaycan, Azərbaycan» söylədi və gözlərini əbədi yumdu.
Həyat yoldaşı onu nə qədər səsləsə də o artıq həyatla vidalaşmışdı. Ölüm mələyi onu az öncə xatırladığı doğmaları ilə görüşdürəcəkdi. Dostları Məhəmməd Əminin üzündə ay işığına oxşayan qəribə, hədsiz parlaq nur gördülər.
“Heç bir yaxşılıq əvəzsiz qalmaz" - TƏRCÜMƏ ƏDƏBİYYATI
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Heç bir yaxşılıq əvəzsiz qalmaz” pritçasını təqdim edir. Pritça məşhur fransız yazıçısı Aleksandr Düma barədədir. Bu məşhur pritça dünya ədəbiyyatında bir çox hekayə və esselərin yazılmasına təkan verib. Həqiqətən də çox ibrətamiz əhvalatdır.
Pritçanı rus dilindən dilimizə İşıl Yolçiyeva tərcümə edib.
Parisin kənarında, çirkli Maturen-Saint-Jacques küçəsinin ən sonunda darıxdırıcı beşmərtəbəli bir ev vardı. Çardağın altındakı mansardı qıyıq asiyalı gözlərə malik hündür, qıvrımsaçlı bir gənc kirayələmişdi.
Səhər o, köhnə, nimdaş görkəmdə Orlean hersoqunun ofisinə tələsirdi və burada kiçik katib kimi xidmət edirdi. Sıx paltosunun dirsəkləri və pantalonunun dizləri nimdaşlıqdan parıldayırdı.
Gənc xaincəsinə parıldayan yerləri hər gün mürəkkəblə örtürdü ki nəzərə çarpmasın. Orlean hersoqunun ofisində mürəkkəb bol idi axı.
O, çox məhdud qidalanırdı: soğanla və suyla qarışdırılmış çaxırla (Fransada pis şərab kerosindən daha ucuzdur).
Oğlan soğana nifrət edirdi və şəraba da biganə idi.
Yaşadığı evin qarşısında kiçik bir traktir var idi. Qapının üstündə iri balqabaq ölçüsündə misdən şam qozası asılmışdı. Müəssisə elə bu cür - "Şam qozası" adlanırdı.
Bəzən işdən sonra gənc buraya gəlir və uzun müddət qızardılmış kartofun ətirini cyərlərinə çəkirdi. Sonra da traktirin sahibinə utancaq tərzdə deyirdi:
-Mümkünsə bükün…
-Ancaq sən mənə qırx frank borclusan, -deyə Girardo Ata qəzəblənirdi.
-Bir az gözləyin, - gənc onu əmin etmək istəyirdi, - tezliklə varlanacağam və səxavətlə borclarımı ödəyəcəyəm.
Nəticədə o, çardağına bir az qızardılmış kartof apara bilirdi hər dəfəsində. Girardo Ataya olan borcu isə getdikcə artırdı.
Beləliklə, bir gün qıyıq gözləri olan, hündür, qıvrımsaç gənc itdi. Çardağın altındakı otağını eynən parlaq kətan pantalonlarda başqa bir gənc tutdu.
İllər keçdi. "Şam qozası" traktiri tənəzzülə uğradı. Kasıb bir tələbə məhəlləsində yaxşı ürəyə malik meyxanaçının varlanması elə də asan deyil.
Nəhayət, Girardo Ata qapısını qıfıllaylb oradan çıxdı. İndi o, Saint-Germain adlı aristokratik məhəllədə kiçik bir köşkdən ticarət edirdi. Bəlkə trüfel göbələyi və şampandan bezmiş varlılardan biri qızardılmış kartofdan dadmaq istəyəcəkdi hər halda?
Bir dəfə köşkün yanında bir neçə atın çəkdiyi fayton dayandı.
Əvvəlcə gümüş toqqacıqlı keçi dərisindən ayaqqabılar göründü. Sonra faytondakı cənab tam olaraq görüntüyə gəldi. Albalı rəngli palto, qar kimi bəyaz frak və bütün bunların fövqündə qıvrım boz saçlar və gənc asiyalı gözləri.
Müqəddəs Məryəm! Girardo Ata çardaqdakı kasıb gənci dərhal tanıdı. Və gənc də borclu olduğu bu şəxsi tanıdı, onu qucaqladı və geniş sinəsinə sıxdı.
- Mən deyəsən, sizə borcluyam? - zəngin gənc soruşdu.
-Düz iki yüz frank, - tacir həvəslə cavab verdi, - İndi versəydin lap yerinə düşərdi!
-Üstümdə pulum yoxdur, - gənc dedi, - qardaşına elə də çox pul vermirlər. Ancaq səxavətlə ödəyəcəyəm borcumu. Mən sənə ölənədək borcluyam.
Və təəccüblənmiş tacirin çiyninə əliylə vuraraq, o, qapısında qızıl qalunlu canlıq geyinmiş qapıçının xidmət etdiyi lüks bir mənzilə girdi.
Üç ay keçdi. Girardo Ata evə qayıdırdı. Bu gün bir dənə də olsun kartof sata bilməmişdi. Göründüyü kimi, trüfellər və şampan aristokratları o qədər də tez bezdirmirmiş. O, tini döndü və donub qaldı. Onlarla qəşəng ekipaj heyəti Matyuren -Saint-Jacques küçəsini - bir vaxtlar traktiri yerləşən doğma küçəni kəsmişdi. Onun qapısı qıfıllı traktirinin yanında insanlar toplaşmışdı. Parlaq silindrlərdəki bəzənmiş cənablar ayaqlarındakı laklı başmaklarla bağlı qapını döyəcləyərək qışqırırdılar:
- Tez açın, bizim əziz Girardo! Biz acıq!
- Nə məsələdir? - tacir təəccüblə soruşdu. - Mən sizə nəyisə borcluyam?!
Adamlardan biri ona təəccüblə baxdı:
- Bilmirsən, qoca? Bəli, bu "Şam qozası"dır! Fransanın ən dəbli traktiridir.
- Məni lağa qoyursan! - Girardo yazıq-yazıq dedi.
Şəxs cibindən parlaq örtükdə bir kitab çıxardı.
- Oxuya bilirsən?
Baba Girardo başını tərpətdi.
Şəxs kitabı açdı və oxumağa başladı:
- "Həyat indi çəhrayı rəngdə görünür!.."- sözlərini oxuyunca Hersoq qışqırdı. Sonra o və dostları Maturen-Saint-Jacques küçəsindəki gözəl “Şam qozası" traktirinə getdilər, burada çox hörmətli usta Girardo onları doyunca yedizdirdi..."
- Mənə bunu yazanın adını deyin! - təsirlənmiş tacir qışqırdı.
Və cavab eşitdi:
- Aleksandr Düma!
Girardo Ata kitabın müəllifinin rəsmini görüncə dərhal qıyıq gözlərindən onu tanıdı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.06.2024)
“İtirdiyim dostlarla yuxuda görüşürəm…” - ANAR
Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anarın qələmindən nə çıxırsa hər birimiz onu acgözlüklə oxuyuruq. Başqa cür ola da bilməz. “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi”, “Ağ liman”, “Sizsiz”, “Mən, sən, o və telefon”, “Dantenin yubileyi” kimi şedevrlər yaratmış bir qələm ustasının qələmindən çıxanları sevməmək mümkünsüzdür.
Anarın sosial media hesabında paylaşdığı şeirini sizlərlə bölüşürəm. Bu şeiri ağsaqqalımız vəfat etmiş dostlarına ithaf edib.
İtirdiyim dostlarla
yuxuda görüşürəm.
maska filan taxmadan
görüşüb-öpüşürəm.
Gündüz ölən dostlarım
Gecə yuxuma girir.
Mən burdan danışıram.
Soruram: orda nə var?
Cavab vermir heç biri,
Məlul-məlul baxırlar.
Oranın ünsiyyəti
bəlkə, susub baxmaqmış.
Görəsən, o dünyada
yuxular belə varmış?
Ordakı dostlarım da
Hərdən görürmü məni,
ordakı yuxularda?
Əslində, kim bilir kim,
Kimdi yuxulu, ayıq?
Bəlkə, onlardı oyaq
Biz burda yuxudayıq?
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.06.2024)
Yelləncək - Sərvaz Hüseynoğlunun uşaq şeirləri
Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Sərvaz Hüseynoğlunun uşaq şeirləri təqdim edilir.
Dolu
Tamaşadı,
Baxanların gözü doymayır,
Dəcəl dolu özü çalıb,
Özü oynayır.
Elə bil ki...
Düşüb ələ-ayağa
Arı elə qaynaşır -
Orxan deyir, ay ata,
Deyən axı bal daşır...
Nə gözəl olar
Qalxan günəşdən
Qalxmaq öyrənək.
Enən günəşdən
Enmək öyrənək.
Gün qalxır, yenə
Gülür dağ-dərə.
Gün enir, baxın,
Gözəldir yenə.
Nə gözəl olar
Gülə-gülə sən
Günəştək qalxıb,
Enə biləsən.
Tənha ağac
Yuyub bəndi-bərəni,
Su basıb arxı gecə.
O üzdə qalan ağac
Elə bil çırmanıb ki,
Atlanıb arxı keçə.
Şaftalı bağında
Alı baxdı Vəliyə,
Vəli baxdı Alıya.
Bir-birinə him edib,
Cumdular şaftalıya.
Bir də baxıb gördülər
Sənəm xala yetişib.
And içdilər, yemirdik,
Baxırdıq ki yetişib?
Bağda
Bir daş atdı, şaftalı,
Bir daş atdı, nar gəldi.
Heyif, çox yığacaqdı,
Doldu cibi, dar gəldi.
Analar bir günəşdi
Ana adı, ünvanı
Deyildir yaddan çıxan.
Analar bir günəşdi,
Övladlar günəbaxan.
Pinti qız
Verib kol-kosa,
Cırıb donunu.
Anası yenə
Danlayıb onu.
İşə qarışıb
Tikiş maşını.
İncik bulayır
O da başını.
Dağ çayı
Yenə dağ çayı
Dağlardan qaçır.
Qorxmur azmağa -
Çünki yolunu
O özü açır.
Qızbəsin güllü donu
Qızbəsin güllü donu
Gül-çiçəkli, qarmonu.
Küləklər yırğalayıb
Necə çalır gör onu...
Yelləncək
Mələk yelləncək asıb
Ağacdan, oynayırdı.
Ağac da yırğalanıb,
Onunla oynayırdı.
Dibçək
Aşdı-daşdı
gül-çiçək.
İçində itdi
dibçək.
Dava
Kağızdan quş düzəldib,
Adil atdı havaya.
Məstan pişik sıçradı
Əlbəyaxa davaya.
Qoruqçu çay
O üzünə
keçmək olmur.
Biçənəyi
biçmək olmur.
Bizim bu çay
dəli-dolu.
Daşıb yenə,
kəsib yolu.
Dolu gəlir
o tay-bu tay.
Təbrik edin, işə çıxıb
yaz gələndən qoruqçu çay...
Arıçı
Arıçı, balmış dilin,
Taladı varın məni.
Ürəyimi gül bilib,
Çalmadı arın məni...
Arzunun hədəsi
Yatıbsan, tənbəl saat,
qoy, yuxudan duracam.
Tənbeh edib o ki var,
qulağını buracam.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.06.2024)
Televiziyalar, niyə Vəli Əsmətovu göstərmirsiniz?
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bizə məlum olan və ya olmayan aləmlərin heç birində yad kimsə, eləcə də heç nə yoxdur. Bütün aləmlər yalnız Allahın yaratdıqlarından ibarətdir. Allah isə heç kimi, heç nəyi nahaq yaratmayıb.
Qeyri-səlist məntiqə əsasən, Yer kürəsinin harasında yaşamasından asılı olmayaraq insanlar arasında fərq qoyulmamalıdır və kiməsə yuxarıdan aşağı baxmaq haqqı heç kimə verilməyib. Qanun-qaydalar, qadağalar insanların düşüncəsinin məhsuludur. Əmin-amanlıq, sülh, nizam-intizam olsun deyə, sonradan düşünüb həyata keçiriblər...
Yadıma “xuliqan” kəlməsi düşdü. Yəqin ki təsdiq edərsiniz, bu ifadə ictimai nizam-intizamı pozan adamlara deyilir. Əslində, “Xuliqan” adam adıdır. Bir vaxtlar bu adı daşıyan nadinc bir ingilis uşağı həyətdə tay-tuşları ilə oynayarkən tez-tez dava saldığından, anası “Xuliqan, Xuliqan!”- deyə çığıraraq onu sakitləşdirməyə çalışırmış. Sonradan bu ad bütün dünyaya yayıldı. “Filankəs xuliqandır”, “xuliqanlıq eləmə” kəlmələri də bu addan yaranıb...
Kimki Azərbaycan Tibb Universitetinin professoru Vəli Əsmətovla hələ də tanış olmayıbsa, deməli həyatda çox şeyi itirib. Vəli müəllim bir başqa aləmdir. Yoldaşlığına, dostluğuna söhbət ola bilməz. Əsl kişilərə xas olan çox xüsusiyyətləri var, sadalamaqla bitməz. Gözütox, sadə, təvazökar, təmənnasız adamlardandır, o qədər adama yardımçı olub ki...
Heç vaxt mərdi namərdin ayağına vermir, heç zaman kiminsə dalıyca danışmır. Dürüstlüyün aşiqidir, düz danışan adamlara doğması kimi baxır. Necə deyərlər, sözü varsa gizlətmir, şapalaq kimi adamın sifətinə çırpır. Bəli, professor Vəli Əsmətov əyilməz, məğrur, ləyaqətli kişilərdəndir...
O da uşaqlıqda nadinc, sözgötürməyən, təəssübkeş, bir sözlə, zirək uşaq olub. Onun bu zirəkliyi təhsildə də özünü biruzə verib. Dərslərinə ciddi yanaşıb və böyüyüb alim, professor olub. Ümumiləşdirib onu deyə bilərəm ki, əsl KİŞİ adamdır. Əgər hər hansı bir ssenarist onun obrazını yarada bilsəydi, bu rolu yalnız mərhum Fuad Poladov ifa edə bilərdi...
Vəli Yadulla oğlu Əsmətov 1963-cü ildə Yardımlı rayonunun Çayüzü kəndində dünyaya gəlib. 1970-1980-ci illərdə Çayüzü kənd orta məktəbində təhsil alıb. 1981-1984-cü illərdə keçmiş Sovet ordusunda hərbi xidmətdə olub. 1984-1990-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun I müalıcə-profilaktika fakültəsində ali təhsilə yiyələnib, həmin fakültəni fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1990-cı ildə institutun Böyük Elmi Şurasının qərarı ilə Farmakologiya kafedrasında baş laborant vəzifəsinə təyin olunub. 1991 - 1994-cü illərdə farmakologiya ixtisası üzrə aspiranturada əyani təhsil alıb və tibb elmləri namizədi elmi dərəcəsinə yiyələnib. 1995-ci ildə Rusiya Federasiyası Tibb Elmləri Akademiyasının V.V.Zakusov adına Elmi-Tədqiqat Farmakologiya İnstitutuna ezam olunan Vəli Əsmətov elə həmin ildən institutun doktorantı olub. 1995 - 2005-ci illərdə üzərində işlədiyi "Uzunmüddətli neyrolepterapiya zamanı əmələ gələn əlavə effektlərin farmakoloji korreksiyası" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək elmlər doktoru elmi dərəcəsinə yiyələnib. 2010-cu ildən bütün dünyanın qəbul etdiyi BEYNƏLXALQ DƏRƏCƏLİ TİBB ELMLƏRİ DOKTORUdur. Bir neçə dərsliyin və elmi kitabların müəllifidir. Hal-hazırda Azərbaycan Tibb Universitetinin Farmakologiya kafedrasının professorudur...
Bəli, professor Vəli Əsmətov köhnə kişilərə xas olan bütün keyfiyyətləri özü ilə gələcəyə daşıyan nadir kişilərdən biridir. Belə adamları sevə-sevə qorumaq lazımdır...
Biz tez-tez milli dəyərlərdən danışırıq. Amma bu dəyərlərin təcəssümü olan insanlara bəzən laqeyd yanaşırıq. Televiziyalar əksərən səhərdən axşamadək milli mənəviyyatımızla ziddlik təşkil edən verilişlər göstərir. Kaş belə bayağı verilişlərdənsə Vəli müəllim kimi insanları göstərəydilər. Axı belə insanların çıxışları gənc nəslin formalaşmasında böyük rol oynayardı...
Bazar günü professor Vəli Əsmətovun doğum günüydü, 61 yaşı tamam olurdu. Ona möhkəm can sağlığı, firəvan həyat, yeni-yeni elmi nailiyyətlər arzulayırıq.
Çox yaşa, böyük kişi!..
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.06.2024)
Dünya Uyğur Yazarlar Birliyinin başqanı Azərbaycandadır
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
İsveçdə yaşayıb ədəbi fəaliyyət göstərən görkəmli uyğur yazıçısı, Dünya Uyğur Yazarlar Birliyinin başqanı Abduşükür Qumtur həyat yoldaşı, həkim-kardioloq Münəvvər Qumturla birlikdə Azərbaycanda qonaqdırlar.
1 iyun 2024-cü il tarixində onlar Abdulla Şaiqin Mənzil-Muzeyini ziyarət ediblər.
Muzeyin direktoru, Abdulla Şaiqin nəvəsi, böyük ədəbiyyatşünas alim, akademik Kamal Talıbzadənin qızı, sənətşünasılıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının üzvü Ülkər Talıbzadə və Filologiya elmləri doktoru, dosent, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Meksikada İspandilli Dünya Yazıçılar Birliyinin Azərbaycan üzrə başqanı, Dunya Şairlər Birliyinin Rumınya bölməsinin "Vocea Literara" saytının redaktoru Təranə Turan Rəhimli Abdulla Şaiq və Kamal Talıbzadənin həyatı, şəxsiyyəti, fəaliyyət istiqamətləri haqqında qonaqlara geniş məlumat veriblər.
Abduşükür Qumtur və Münəvvər Qumtur muzeyi ziyarətdən sonra Azərbaycan ədəbiyyatının klassikləri ilə bağlı təsəvvürlərinin zənginləşdiyini bildirmiş, xatirə şəkilləri çəkdirərək xoş təəssüratlarla muzeydən ayrılımışlar.
Ülkər Talıbzadə Dünya Uyğur Yazarlar Birliyi başqanına Abdulla Şaiqin yeni nəşrləri ilə bağlı məlumatlar vermiş, 2023-2024-cü illərdə Türkiyə və Azərbaycanda çap olunmuş kitablarını təqdim etmişdir. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının nəşri olan "Türk çələngi" kitabını Abduşükür Qumtura hədiyyə edən muzey direktoru Şaiq irsinin tədqiqi, nəşri və təbliği məsələlərinin həm AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu, həm də ədibin Mənzil-Muzeyinin rəhbərliyi və elmi işçiləri tərəfindən uğurla yerinə yetirildiyini vurğulamışdır.
Muzeyin xatirə-rəy kitabına öz təəssüratlarını yazan Abdulla Qumtur ölkəmizə gələcək səfərlərində də bu müzeyi, vaxtilə XX əsr klassiklərinin - Hüseyn Cavid, Səməd Vurğun, Cəfər Cabbarlı, Mikayıl Müşfiq, Mehdi Hüseyn və daha neçə-neçə görkəmli ədiblərin nəfəsi ilə qızınan bu isti ocağı ziyarət edəcəyini bildirib. O, ölkəsinə qayıtdıqdan sonra Abdulla Şaiq irsini daha dərindən öyrənəcəyini, böyük milli şəxsiyyət haqqında tədqiqat aparacağını, onunla bağlı tədbirlərə qatılacağını qeyd etdib. Qonaqlar Azərbaycan mədəniyyətini daha yaxından tanımaq baxımından muzey ziyarətinin çox önəmli olduğunu və dərin təəssüratlar yaratdığını vurğulayıblar.
Qonaqlar həmçinin Azərbaycana bu ilk səfərlərinin unudulmaz olduğunu və gələcək səfərlər üçün sonsuz arzular doğurduğunu da söyləyiblər. Abduşükür Qumtur ailəsi ilə birlikdə Azərbaycanın böyük zəfərindən sonra geri aldığı torpaqlarını, xüsusilə Şuşa, Laçın və Kəlbəcəri görmək istədiyini dilə gətirib. Abduşükür Qumtur və xanımının muzey ziyarətində muzeyin elmi işçisi, Abdulla Şaiqin yağlı boya ilə çəkillən bütün şəkillərinin müəllifi, unudulmaz rəssam, Talıbzadələr ailəsinin ən yaxın dostu Tofiq Kərimovun oğlu Rauf Kərimov, muzey əməkdaşı Nurxanım və bu sətirlərin müəllifi - "Ədəbiyyat və incəsənət" portalının əməkdaşı Ülviyyə Əbülfəzqızı da iştirak ediblər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(03.06.2024)
