Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1.

O, küçəylə fit çalaraq veyil-veyil gəzirdi, başının üstüylə isə itirilmiş şansları qıy vuraraq uçuşurdu.

2.

Bir vaxtlar qəzetlərlə nazirləri, komitə və partiya sədrlərini vururdular. İndisə ən yaxşı halda bükərək milçək, yaxud ağcaqanad vururlar.

3.

RESTORANDA

Müxtəlif millətlər ziyafət masası arxasında oturublar.

Amerikalı arvadına deyir:

-Mənə bal ver, balım mənim.

İngilis arvadına deyir:

-Mənə şəkər ver, şəkərim mənim.

Erməni arvadına deyir:

-Mənə ət ver… 

Düşünüb əlavə edir:

-…inəyim mənim.

4.

Əsl çinli ömründə 3 şey düzəltməlidir: krossovka, cins və mobil telefon.

5.

Xəqani küçəsindən 30 ildir ki, bakılılar öz avtomobilləri ilə Puşkin küçəsinə dönürdülər. Gecəylə orada gözdən oğrun bir yerə dönmək qadağandır nişanını qoyan Nəqliyyat Agentliyi (AYNA) gündə təqribən 60-70 sürücünün 80 manatdan cərimələnməsini təmin edir. 

Bu qabaqcıl təcrübəni digər küçələrdə də tətbiq etmək, mənfur, harın, varlı-hallı sürücüləri daim cərimələməklə büdcəni doldurmaq innovativ və kreativ təşəbbüsdür. 

Öz aramızdır, AYNA qəşəng OYNA-yır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədr müavini Rəşad Məcidin status-esselərini təqdim edir. Hər gün 5 yarpaq. 

1.

Kapitalizmi arzulayan kim idi?

2.

Postinsan mərhələsi...

3.

Futbol da dinə çevrilməkdədir.

4.

Hərdən belə fikirlər oxuyuram:

"Qurban Qurbanov Avropa klubuna gedir" və s.

Soyuqqanlı baxıram, inanmıram.

Qurban Qurbanov "Qarabağ"ı qoyub heç yana getməz!

5.

Gənclik həm də yata bilmək, yuxunu sevmək, yuxulu olmaqdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mən onu həyatda görməmişəm. Amma hər dəfə şəkli qarşıma çıxanda necə gözəl olduğundan zövq almışam. Sanki o, Allahın öz fırçası ilə yaratdığı gözəl bir rəsmdir. Söhbət şair-yazıçı Təranə Məmməddən gedir...

Əliyeva Təranə Məmməd qızı 1 iyun 1956-cı ildə anadan olub. Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsini bitirib. 1981-1990-cı illərdə Azərbaycan Dillər Universitetinin nəzdində fəaliyyət göstərən kurslarda və eyni zamanda Bakı Dövlət Universitetində ərəb dilini tədris edib. Bir müddət Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Mətbuatda Dövlət Sirlərini Mühafizə Edən Baş İdarədə redaktor işləyib. Sonralar isə Azərbaycan Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazirliyində məsul vəzifədə çalışıb. Hal-hazırda ehtiyatda olan Polkovnik-leytenantdır. Bir neçə şeir və nəsr kitablarının müəllifidir...

Şair, publisist Zaur Ustac onun barəsində yazır:

"Öncə onu qeyd etmək istəyirəm ki, bu mənim Təranə Məmməd yaradıcılığına ikinci müraciətimdir. İlk dəfə, səhv etmirəmsə, 2018-ci ildə Təranə Məmmədin “Tor” kitabı, bu kitabdakı eyni adlı povesti və digər fərqli problemlərdən bəhs edən oxşar motivli hekayələri ilə tanış olduqdan sonra həmin yazını yazmağı özümə borc bilmişdim. Yazıdakı bəzi fikirlərə görə yaxın və uzaq çevrələrdən bəlkə də haqlı sayıla biləcək iradlar da almışdım. Bu gün də eyni səbəbdən bu yazını yazmağı özümə borc bildim. Mətləbə keçməzdən əvvəl onu qeyd etmək istəyirəm ki, həm “Tor”u,  həm də “Sirr”i  bir nəfəsə oxumuşam.  Ümumiyyətlə Təranə xanımın qələmindən çıxmış mətnləri həcmindən asılı olmayaraq bir nəfəsə oxumamaq mümkün deyil."

Zaur Ustac daha sonra qeyd edir:

 “Həcmindən asılı olmayaraq onun qələmə aldığı mətnlər olduqca yığcam, sanki, gözəgörünməz bir struktur sxem üzərinə yığılmış ayrı-ayrı, biri digərinə vəhdət üçün mütləq möhtac olan pazl hissəcikləri toplusu kimidir. Qısa və konkretdir.  Bu baxımdan, “Sirr” romanı  müəllifin digər əsərlərindən elə də fərqlənmir. “Təranə xanım adi görünən bir məişət problemi üzərinə qurulmuş təhkiyəni ani bir xatırlama və ya sualla illər öncə baş vermiş əhəmiyyətli hadisənin üzərinə yönəldib, bu mühüm məsələ barəsində bir-iki cümlə ilə oxucuya elə müfəssəl məlumat yüklü informasıya ötürür ki, bu sadəcə qibtə ediləcək hal, onun illərin gərgin əməyinə söykənən, hər ötən saniyənin olduqca qiymətli olduğu, sözün anında fiksasiya etmək bacarığının mühüm olub, həyati əhəmiyyət kəsb etdiyi fəaliyyətindən, iş təcrübəsindən qaynaqlanır. Uzun illər əmək fəaliyyəti nəticəsində qazandığı sistemlilik, yığcamlılıq, dəqiqlik, bütövlük kimi xarakter xüsusiyyətləri hər sözdən, hər cümlədən, hər bir fikirdən boylanır və görünür..."

Bəli, ötən gün bu gözəl xanımın doğum günüydü. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, yaradıcılıq uğurları arzulayırıq.

Çox yaşasın!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SUAL:

Şamil Ənvəroğlu " Anna Karenina "- ya nə söyləyərdi?

CAVAB:

"Anna Karenina” romanı Lev Tolstoyun ən çox sevdiyim əsəri və bir çox yazarlar üçün dünya roman sənətinin ən yüksək zirvəsi hesab olunur. Dostoyevski bu romanı oxuyandan sonra o qədər təsirlənib ki, romanın müəllifi Tolstoyu "Sənətin Tanrısı" adlandırıb.

Əsər ali bir zümrədən olan parlaq hərbçi gənc Knyaz Vronski ilə adlı-sanlı dövlət məmurunun həyat yoldaşı Anna Kareninanın qadağan olunmuş məhəbbəti haqqındadır. Knyaz Vronski ilk baxışdan Anna Kareninaya vurulur və sərhəd tanımayan heyvani kişi ehtirası ilə onun arxasınca düşməyə başlayır, ta ki, ona tamamilə sahib olana qədər. Ailəsi, dostları və cəmiyyət əvvəlcə Vronskinin ərköyün meyillərinə hətta rəğbətlə baxırlar, sonra məsələnin ciddi olduğunu görəndə isə hamı səfərbər olub onu bu qara sevdadan çəkindirməyə çalışır. Vronski isə sevir, nəyin bahasına olursa olsun qadını ələ keçirməyə çalışır, ələ keçirəndən sonra isə, gözlənildiyi kimi ehtirasları soyuyur.

Anna Karenina isə ən sonda özünü qatarın altına ataraq intihar edir.

Mənə görə sevgi yolunda ölmək də şəhidlik sayılır. Ancaq baxır insan kimi sevir. Etdiyi bütün fədakarlıqlara dəymirsə, bir qədirbilməzi sevərək boşuna əzab çəkməyə dəyməz. Düzdür, sevgi gələndə xəbər etmir ki, bu insanı sevməyə dəyər, ya dəyməz. İnsan sevəndə ürəyin ritmi artdıqca, beynin düşünmə funksiyası azalır.

Sevən insan üçün sadəcə O var. O isə çox vaxt dəymir böyük bir sevgiyə. Elə Annanın sevgisi kimi. Annaya sevə bildiyi üçün böyük təşəkkürlər, sevgisinə layiq olmayanı sevdiyinə görə isə böyük iradım var.

Ancaq bütün hallarda SEVGİYƏ və SEVƏ BİLƏN insanlara sonsuz sayğım var.

Yaşasın QARŞILIQLI SEVGİ!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Leyla Kərimova, Tbilisi şəhəri, “Cənubi Qafqaz və Şərqi Avropadakı azərbaycanlı jurnalistlərin cəmiyyəti" təşkilatının nümayəndəsi

“Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Fransa hökuməti Yeni Kaledoniyada nizamı bərpa etmək üçün arxipelaqa əlavə helikopterlər və zirehli personal daşıyıcısılar göndərdi. Bu barədə 23 may 2024 il tarixində Fransa prezidenti Emmanuel Makron Yeni Kaledoniya səfərindən sonra keçirilən mətbuat konfransında bildirib.

Xatırladaq ki, Yeni Kaledoniyadakı fransızlara qarşı etiraz aksiyaları 13 may 2024 il tarixindən etibarən davam edir. İqtişaşlar arxipelaqda 10 ildən artıq yaşayan şəxslərə regional seçkilərdə iştirak etmək hüququnu nəzərdə tutan qanunu layihəsi səbəb olub. Bu yolla Fransa hökuməti yerli əhalini – kanakları müstəqillik şansından məhrum etmək üçün seçicilərdə avropalıların xeyrinə üstünlük yaratmağa çalışır.

Qeyd etmək lazımdır ki, Yeni Kaledoniya Fransanın koloniyasına 1853 – cü ildə çevrildi. 170 ildən çoxdur ki, Paris, Fransanın aparteid rejimi altında ayrı-seçkiliyə məruz qalan kanak xalqına zülm edir və onun təbii sərvətlərdən istifadə edir. Fransızlar arxipelaqın zəngin olduğu nikel hasilatı ilə məşğuldurlar.

İndi, Fransa Yeni Kaledoniyanın müstəqillik istəyən vətəndaşlarının etiraz hərəkatı ilə üzləşdikdən sonra Paris Azərbaycana “nifrət və qəzəb oxlarını” atmağa çalışdı. Fransanın daxil işlər naziri Jerar Darmanin 16 may 2024 il tarixində Azərbaycanı əssasız olaraq Yeni Kaledoniyada fransızlara qarşı etirazların təşkilində iştirakda ittiham etdi. Eyni zamanda, Paris hələ də baş verən hadisələrdə “Azərbaycan izi” nə dair heç bir sübut təqdim edə bilməyib.

Son illərdə Parisin xarici siyasəti məğlubiyyətdən sonra məğlubiyyətə uğrayır və bu Azərbaycanın günahı deyil, yalnız prezident Makron və onun hökumətinin uzaqgörənliyidir. Fransa Afrika ölkələrindən Mali, Burkina Faso və Nigerdən qovulub. Yelisey sarayı Cənubi Qafqazdakı təsir etmək cəhdlərində sarsıdıcı məğlubiyyətə uğradı. İndi isə Paris Yeni Kaledoniyadan qovulur. Hər zaman, Fransa müstəmləkəçi bir güc idi, lakin zaman dəyişdi və Makron idarəçilik keyfiyyətlərinə görə, məsələn, Napoleon Bonapartdan xeyli aşağıdır. Təəccüblü deyil ki, fransızlar onu tarixdə Fransanın ən pis hökmdarlarından biri hesab edirlər.

Onda niyə Paris həmişə Azərbaycanı günahlandırmağa və onun uğursuzluqlarına görə məsuliyyəti Bakının üzərinə atmağa çalışır? Bunu bir neçə səbəbi var.

Beynəlxalq Münasibətlər Təhlil Mərkəzinin xarici siyasət şöbəsinin müdiri Cavid Vəliyevin sözlərinə görə Yeni Kaledoniyada son hadisələr Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatına (QH) sədrliyi ilə bağlıdır. 2019-cu ildə Bakıda keçirilən sammitdən sonra Azərbaycan hərəkata sədrliyi öz üzərinə götürdü və 2023-cü ilə qədər ona rəhbərlik etdi. Azərbaycan hərəkatın institutlaşmasına və beynəlxalq aləmdə effektivliyinin artırılmasına öz töhfəmi verdi. Hərəkatın çərçivəsində 6 iyul 2023 il tarixində Bakı Təşəbbüs Qrupu yaradıldı. Onun əsas məqsədi koloniyaların öz müqəddəratını təyinetmə prinsipini gündəmdə saxlamaq idi. O zaman Qoşulmama Hərəkatın iclasında iştirak edən Yeni Kaledoniya Konqresinin rəhbəri Rok Vamitan təşkilatın üzvlərinin ölkəsinin Fransadan müstəqilliyinə nail olmasına kömək edəcəyinə əminliyini ifadə etdi. Bütün bu müddət ərzində Paris 1955-ci ildə Qoşulmama Hərəkatının Bandun Konfransında qəbul edilmiş və BMT nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş koloniyaların öz müqəddəratını təyinetmə hüququna məhəl qoymadı.

Diğər bir səbəb Azərbaycan və Fransanın Cənubi Qafqazda qarşıdurmasıdır. “Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezin” eksperti Halit Hamzaoğlunun fikirincə Cənubi Qafqaz indi Fransanın xarici siyasətinin əsas məqsədlərindən biridir. Ermənistana tarixi dəstək və güclü erməni diasporunun olması bu siyasətin əsas alətləridir. İkiüzlü və müstəmləkəçilik siyasəti nəticəsində Afrikada strateji məğlubiyyətə uğrayan Paris indi beynəlxalq aləmdə nüfuzunu bərpa etmək üçün Cənubi Qafqazda möhkəmlənməyə çalışır.

Lakin orada da Fransa məğlubiyyətə uğradı. 2020-ci ildə Azərbaycan Vətən müharibəsində ədalətli Qələbə qazanaraq Dağlıq Qarabağı uzun illər işğaldan azad edib. Paris bu zaman Qarabağdakı separatçılara gizli dəstək verərək Bakının daxili işlərinə qarışırdı. Azərbaycanın Qələbəsindən sonra Fransa Senatı qeyri-qanuni “Qarabağ Respublikası”nın tanınması barədə qərar qəbul edib. Sonra Fransa prezidenti Emmanuel Makron bu məsələni BMT Təhlükəsizlik Şurasının müzakirə çıxararaq Dağlıq Qarabağdakı işğal strukturunu qanuniləşdirməyə çalışıb. O da Qarabağdakı separatçıları dəstəkləyirdi. Onlara hümanitar yardım adı altında silah göndərirdi. Lakin Bakı beynəlxalq qurumlarda Azərbaycan ərazisinin ədalətliliyi və bütövlüyü hüququnu müdafiə etdi və sonra 2023-cü ildə uğurlu antiterror əməliyyatı həyata keçirib, torpaqları üzərində tam nəzarəti bərpa etdi və Ermənistan və Fransanın ekspansionist planlarını məhv etdi.

Buna baxmayaraq, Cənubi Qafqazda strateji məğlubiyyətindən sonra Paris sakitləşə bilmir. O bölgədəki yeganə təsir zonasını ələ keçirməyə çalışır. Ermənistana silahları verərək Fransa onu öz koloniyasına çevirməyə çalışır. Bundan əlavə, Paris Azərbaycanın Ermənistana hücum etməyi planlaşdırdığı barədə dezinformasiya yayır və bu, regionda yeni münaqişəyə səbəb ola bilər. Amma Azərbayacan qarşıdurmanı davam etdirir və bütün dünyanın diqqətini Fransanın həm regionda həm də bütün dünyada hiyləgər və ikiüzlü müstəmləkəçilik siyasətinə cəld edir.

Bir sıra strateji məğlubiyyətlərdən çılğınlaşan Fransa rasional düşünmək qabiliyyətini itirmiş və dərdlərinə görə hamını günahlandıran dəli qadına çevrilib.

Eyni zamanda aydın deyil ki, Azərbaycanın Yeni Kaledoniya ilə nə əlaqəsi var və bu, kanak xalqının zülmdən xilas olmaq təbii istəyi ilə necə bağlıdır? Azərbaycanlı politoloq Fikrət Sadıxov buna haqlı olaraq diqqət çəkdi. O dedi ki, Azərbaycan başqa dövlətlərin öz müstəqilliklərini bərpa etmək istəyini dəstəkləyir, amma bu demek deyil ki, Bakı başqa dövlətlərin işlərinə qarışır. Əskinə, bu Paris Yeni Kaledoniyanın yerli əhalisinin hüquqlarını pozur və onlara ana dilində danışmağa imkan vermir.

Fransızların öz xarici siyasət istiqamətlərinə yenidən baxmağın vaxtı çatıb. Onlar Afrikada strateji üstünlüyünü itiriblər. Bu faktdır və onlar bununla barışmalıdırlar. Cənubi Qafqazda Fransa çox güclü rəqib – Azərbaycanla qarşılaşdı. Və Azərbaycan tezliklə Fransanın başqalarının işinə qarışmaq arzusunu tamamilə aradan qaldıracaq. Eyni zamanda, Fransa Avropa qitəsində probləmlər var. Əsas odur ki, Fransa və Almaniya arasında Avropa İttifaqında üstünlük uğrunda rəqabətdir. Britaniya qəzətinin “The Guardian” eksperti Pol Teylor 2024-cü il iyunun 6-dan 9-dək keçiriləcək Avropa Parlamentinə qarşıdan gələn seçkilərdə Emmanuel Makronun “Renaissance” partiyasının uduzacağından qorxur. Bundan əlavə, o , qeyd edir ki, bir çox avropalıların gözündə Parisin nüfuzu yüksək büdcə kəsiri və artan borc ucbatından aşağı düşür.

Beləliklə, açıq-aydın görünür ki, Fransa zəifləyib. O xaricdə bütün təsir sahələrini itirdi və qlobal gücdən regional gücə çevrildi. Amma bu titul üçün də mübarizə aparmaq gərək. Buna görə Paris Afrika və Şərq ölkələrindəki faydasız və təhlükəli avantüralara sərf etmək əvəzinə öz diqqətini Avropadakı mövqelərini möhkəmləndirməyə yönəltməlidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)

Nihad Alimoğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Necə zəngin olmaq olar? Təbii ki, bu sual hamını maraqlandırır. Kasıb varlanmaq, varlı daha varlı olmaq istəyir. Biri də var, milyoner, milyarder olasan. Əslində, birdən-birə kapitalını xeyli yüksəltmək sırf təsadüflərdən asılı olur.

Mən sizə bir hadisə barədə danışmaq istəyirəm. 2015-ci il. 1 dollar 0,78 manatdır. Dubayda yaşayan bir şəxs Bakıdakı tanışına 1 milyon dollar yollayır ki, onun 780 min manatlıq borcunu ödəsin. Tanışının başı ailə işlərinə qarışır, iki gün bu işi icra edə bilmir. Üçüncü gün isə yuxudan duranda eşidir ki, dollar bahalaşıb, artıq 1 dollar 1,5 manat olub. Dərhal beynində necə hərəkət edəcəyinin sxemini qurur. Dubaydakı zəng edib pulu ödəyib ödəmədiyinini soruşunca “hələ ödəməmişəm, rəhmətə gedəniz oldu, başım qarışdı” deyir. Təbii ki. Yalandan “ödəmişəm” desə qarşı tərəf bunu yoxlaya bilər. Amma ardınca da deyir ki, elə həmin gün pulu manata çevirmişəm, 780 mini sabah ödəyəsiyəm.

O, 520 min dollar 780 min manatı alıb borc yiyəsinə verir, 480 min manatı isə qoyur başının altına. Nə yuğurdum, nə yapdım, hazırca kökə tapdım bax budur.

Pandemiya dövrü də çox sayda insana hazır kökə bəxş etdi. 2020-ci il gözlənilməzliklərlə dolu oldu. Dünyanın varlılar siyahısı yetərincə zənginləşdi. 573 yeni milyarder peyda oldu, bu, hər 30 saatda yeni milyarderin peyda olması deməkdir. Elə həmin il isə dünyada eyni sürətlə 263 milyon insan həddindən artıq yoxsulluğa qərq oldu. Bu barədə Oxfam International şirkətinin icraçı direktoru Gabriela Bucher Davos Forumunda bildirmişdi. Beynəlxalq Xeyriyyə Təşkilatının rəhbəri hesab edir ki, cəmiyyətin aşağı təbəqələrini dəstəkləmək üçün zənginləri vergiyə cəlb etmək vaxtıdır.

Gabriela Bucher Davosda söyləyirdi:

-Biz bütün bu problemləri, müxtəlif səviyyələrdə baş verən bu böhranları görürük, bu, qarşısıalınmaz görünə bilər, amma ümid də var, çünki pul var. Yalnız o, ədalətsiz paylanıbdır. Deməli, bu bərabərsizliyi azalda biləcək tədbirlər var. Məsələn, aşağı faizlə vergitutma, biz 2% - ə çatan milyonerlər üçün vergini 5%-ə qaldıra bilərik. Bunun sayəsində bu dərin sosial problemləri həll etmək üçün kifayət qədər pul toplaya bilərik.

Daha əvvəl, dünyanın müxtəlif yerindən 150 milyonçu zənginlərə vergilərin artırılması yolu ilə həyat dəyərini böhrandan qurtarmaq çağırışı ilə İqtisadi Forum nümayəndələrinə açıq məktub göndərmişdi, onlar kasıbı varlının hesabına xilas etməyi məqsədyönlü saymışdı.

Onların bəziləri Davosa gəlmişdilər və orada sol fəallarla birlikdə etiraz aksiyasında da iştirak etmişdilər. Amma çi fayda. Zənginlər daha da zənginləşməkdə ikən yoxsullar da daha da yoxsullaşmaqdadırlar. Belə olduqda ümid orta təbəqənin yuxarıdakılaramı, aşağıdakılaramı doğru meyillənməsinədir.

Bu isə ayrıca söhbət mövzusudur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.06.2024)