Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poetik Qiraətdə bu gün yenə də Əlizadə Nuridir, bu dəfə  “Sənin adına şəhər” şeiri ilə. 

“Mən sənin adına şəhər salmışam

Ürəyim-şəhərin baş meydanıdı.”

Mükəmməldir, deyilmi?

Xoş mütaliələr!

Mən sənin adına şəhər salmışam,

Bu gün ad qoyuram küçələrinə.

Oturub şəhəri tumarlayıram-

Saçını sərmisən gecələrinə...

Özünə dərd edib bizim şəhəri,

Bu xırda şəhərlər, bu tin-şəhərlər.

Mən sənin adına şəhər salmışam-

Qaçıb xəritədən bütün şəhərlər.

...Gəl, öz şəhərini göstərim sənə,

Uzaqda deyil ki, könlüm yanıdı.

Mən sənin adına şəhər salmışam

Ürəyim-şəhərin baş meydanıdı.

...Tikdim ürəyimin sahillərində,

Qorxdum gözlərimdən keçər, yan keçər.

Qala qapısıyam mən bu şəhərin-

Təkcə sənin adın qapıdan keçər...

Tanrı bu şəhərə səni şah seçib,

Nə fərqi:- sarayı, ya taxtı olsun.

Bir şəhər salmışam sənin adına

Saldım ki, eşqin də paytaxtı olsun!

...Qapını gün açar, pəncərəni ay,

Bir yanı gündüzdü, bir yanı axşam.

Nə olsun, dünyanı verə bilmədim

Sənə SEVGİ adlı şəhər salmışam...

Girib bu şəhəri gəzirəm hərdən,

Çıxmaq istəyəndə kimsə ,,qal" deyir.

Sənə dünya boyda şəhər salmışam-

Gör sənə bu ,,şəhər" darısqal deyil?!..

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.07.2024)

Fariz Əhmədov, “Ədəbiyyat və incəsənət” (Naxçıvan bölməsi)

Biri var idi, biri yox idi... bütün heyvanların keçə bilmədiyi bir bağça var idi. Yaşıllıqları sevgi, mavi səması güzgü idi. Heyvanların maraqla seyr etdiyi bu bağça hər kəsə qapısını açsa da, bu qapı keçilməz, həsrət buraxılan çoxlu maneələrlə dolu idi. 

Bir gün bu qapının ağzında bir bayquş və bir sərçə sıra gözləyirdi. Sırada o qədər fərqli heyvanlar, həşaratlar var idi ki, bayquş və sərçə yaşadıqları illər ərzində tanış olmadıqları bu canlıları görəndə çox təəccüblənmişdilər. Sıra artıq onlara gəlmişdi, onlar bağçaya girməyin həyəcanını yaşayır, onları nələrin gözlədiyini bilmədikləri üçün qorxurdular. İlk addımı bayquş atmışdı, çünki o, hər zaman qorxusuz, güclü, yırtıcı davranan və uçmağı sevən biri idi. Bayquş addım atdıqca özünü yerdə görür, ancaq gəlib çatdığı yer elə eyni yer olaraq qalırdı. Ən pisi də o idi ki, o yalnız masmavi səmanı görürdü, bunun səbəbi isə bayquşun yalnız mavi rəngi görmə xüsusiyyəti idi. Artıq yeridiyi göy üzündə çox yorulmuş, uçmağa icazə verilmədiyi üçün bezmişdi. Səbri çatmadı, dönmək istədi, başını 270 dərəcə döndərib geri və yana addım atmağa başladı. Yaşadığı müddətcə bütün heyvan və quşlara, həşaratlara eyni davranan bu bayquş nəinki başqalarına, heç özünə belə mərhəmət etməmişdi.

Bu bağça mərhəmət bağçası idi... Ona görə də bayquşun bu bağçadan keçə bilməməsi çox normal idi. Artıq həyatını mavi səmada izləyən bayquş çox incimiş, həmçinin burdan keçə bilmədiyi üçün qəzəblənmişdi. Çox peşman idi, mərhəmət göstərmədiyi özünə, heyvanlara, insanlara görə... Birdən o, bu bağçadakı sədləri keçib ailəsini, sevdiklərini görmə ümidini sanki  qanadlarında külə döndərib cəld addımlarla çölə çıxdı. Sərçə yazıq-yazıq ona doğru gəldi və bayquşdan içəridə nələr gördüyünü və bağçadan keçə bilməmə səbəbini soruşdu. Bayquş əhvalatı danışmağa başladı. İllər ərzində insanların evlərinə yaxın yerlərdə mərhəmətsizcə ulayaraq onlara bəd xəbər verməsindən, insanların ağrı-acı duymasına görə necə zövq aldığından danışdı. Ancaq bu onun xisləti olduğunu, əslində, insanları xəbərdar etdiyini, gözlərini açmağa çalışdığını söylədi. Bayquş artıq fərqində idi ki, bu xəbərdarlıq çox acımasız olmuşdu. Sonda bayquş sərçənin əbəs çalışdığını, onsuz də bağçaya düşməyəcəyini izhar elədi. 

Bayquş yenə mərhəmətli davranmamış, qarşıdakı sərçəyə əzab vermişdi. Göz yaşlarını balaca gözlərində saxlaya bilməyən sərçə isə hey ağlayır, hər göz yaşı axıtdıqca balaca bədəni taqətdən düşürdü. Son damla göz yaşı gözündən düşən sərçənin son nəfəsi də bədənindən çıxdı və o, yerə yıxıldı. 

Axı sərçələr göz yaşı axıdanda ölürdülər…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.07.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Xalq yazıcısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anarın yeni yazdığı “Qatardan qalan adam” hekayəsi ilə oxucularını tanış edəcək. 

Əlbəttə, sevilən yazıçınının hər bir yeni əsəri bir ədəbi hadisədir. 

Hekayə ilk dəfə bir neçə gün öncə “525-ci qəzet”də dərc edilib və böyük rezonans doğurub. Hekayə barədə peşəkar təhlillərlə yanaşı, çox təəssüf ki, dayaz mülahizələr, söz demək xatirinə söz bəsitliyi də yer alıb. Bütün bunlara qarşı ən gözəl cavabı “525-ci qəzet”in baş redaktoru, AYB sədrinin müavini Rəşad Məcid verib. Öncə Rəşad bəyin yazısını, ardınca hekayəni oxucularımıza təqdim edirik. 

“HEKAYƏ TƏSADÜFƏN BU QƏDƏR REAKSİYA DOĞURMAYIB”

Anarın “Qatardan qalan adam” hekayəsi barədə əvvəlki statusumda yazmışdım: “Hekayə həqiqətən dərin mülahizələrə, müxtəlif versiya və yanaşmalara imkan verən, çoxlu və fərqli nəticələrə gətirib çıxaran dəyərli bədii nəsr nümunəsidir”.

Düzü, hekayənin bu qədər böyük reaksiya doğuracağını gözləmirdim. Həddindən artıq çoxlu rəylər oldu. Bəzi özünü ciddi ədəbiyyat adamları sayanlar Anara qarşı içinin xıltını gizlədə bilmədən primitiv, üzdən tənqidləri, yaxud hekayəni qaçaraq oxuyub mədhiyyə yazanların təriflərini qoyaq qırağa. 

Fərqli qənaətlər də rastıma çıxdı. Yazıçı Mehriban Vəzir bir məqamı tutaraq öz mövqeyindən irəli gələn qənaətlər söyləmişdi. Feysbuk bu statusu niyə sildi, bilmədim. Burda bəlkə hansısa siyasi məqamlar, ölkə adları çəkilmişdi ona görə.

Amma ədəbiyyatşünas alim Asif Hacılının əsasən elmi yanaşmadan ibarət məqaləsi niyə yox oldu, bilmədim. Yaxşı ki, sayta vermişdik.

Sosial media üzrə mütəxəssis Fərid Pərdəşünasdan da səbəblərini öyrənməyə çalışdım. Bəzi incə detalları söylədi və bu iki yazının niyə silinməsinə gümanlarım yarandı.

Yazıçı Sərdar Amin də hekayə barədə məqalə yazdı. Sərdarın müşahidə etdiyi bir detalı Mehriban Vəzirin tutduğu nadir fərqli qənaətlər sırasına əlavə etdim: “Qatardan qalan adam”ın bizə yalnız ismi, bəllidir. İshaq! O da “Salmanzadə” soyadını Amerikada yəhudilərin biznesdə uğur qazanması zərurətindən “sünnət” edib “Salman” etmək istəyir. Mətnin ən uğurlu təqdimatı da elə bu istəyin sondakı cəzasıdır; öldüyü qəsəbədə müsəlman qəbiristanlığı olmadığından yəhudi məzarlığına təhvil verilir, yəhudilərə uyğun heç bir sənədi olmadığından yandırılaraq külü göyə sovrulur. Biznesə görə soyundan keçmək istəyən şərqli yandırılmalıdır. Bu, kiçik ideya deyil!

Ömrünün bir qərinəsini Yazıçılar Birliyində anarxiyanın qarşısını almaqla məşğul olan Anarın 86 yaşlı qəlbində belə bir iddia varsa, təbii alqışlanmalıdır”.

Görünən odur ki, hekayə təsadüfən bu qədər reaksiya doğurmayıb. Üzdən oxuyanlar da nəsə qeyri-adi məqamlar olduğunu hiss ediblər.

“QATARDAN QALAN ADAM”

İshaq Salmanzadə türkiyəli şəriki Ədhəm bəylə Budapeşt dəmir yolu vağzalında vidalaşdı. Ədhəm bəy onu Egerə ötürməyə gəlmişdi. Türkiyə adətiylə bir-birinə sarıldılar, yanaqlarını bir-birinə yapışdırdılar.

Ədhəm bəy: - İnşallah mayısın 5-də Nyu-Yorkda görüşürüz - dedi.

İshaq: - İnşallah - deyib vaqonun pilləsiylə qalxdı, kupesinə girdi, pəncərədən şərikinə əl elədi. Bir an sonra qatar tərpəndi, İshaq Ədhəm bəyin çevrilib uzaqlaşdığını gördü.

Avropa qatarlarına xas olan oturaq kupeni bütünlüklə almışdı ki, yol-yoldaşı olmasın, tanımadığı adamlarla ünsiyyəti sevmirdi. Həm də onsuzda axı macar dilini bilmirdi, Egerə dörd saatlıq yolda özü-özüylə, xatirə və arzularıyla tək qalmaq istəyirdi.

Qalstukunu açdı, şalvar-pencəyini, köynəyini soyunub mavi idman paltarını geyindi. Bir az dar çəkmələrini çıxardı. Ayaqları yumşaq şap-şapları içində xeyli rahatlaşdı. Vərdişli hərəkətlə qol saatına baxmaq istədi, dərhal da yadına düşdü ki, dünən axşam bahalı "Roleks" saatını Ədhəm bəyə bağışlamışdı. Ədhəm bəy bahalı hədiyyəni heç cür qəbul etmək istəmirdi. Nəhayət, bir şərtlə qəbul etdi:

- Söz verin ki, siqara içmeyi burakacaqsınız, Amerikada siqara yasaqı pek ciddidi. Saatlarla çəkən danışıqlarda siqar içmeden dözmeli olacaqsınız.

Otuz iki yaşlı İshaq bir çox ölkələrdə olmuşdusa da, ABŞ-a yolu düşməmişdi. Odur ki, şəriki Ədhəm bəylə bu işgüzar səfəri səbirsizliklə gözləyirdi. Yeni iri bir inşaat layihəsini amerikalı işdaşlarıyla razılaşdırıb imzalamalıydılar. Amerika şirkətiylə əməkdaşlıq təklifi Ədhəm bəydən gəlmişdi və İshaq dərhal razılaşmışdı.

Yeniyetməlik çağından Amerikanın heyranı idi. Ekranlarda gördüyü Amerika filmləri, Dyuk Elinqtonun, Erol Qardnerin, Stiv Vanderin, Sten Kentonun və neçə-neçə başqalarının caz və rok ifalarından ibarət zəngin fonokolleksiyası vardı. Oxuduğu kitablar - əvvəllər Cek Londonun, Drayzerin, Mark Tvenin, daha sonralar Heminqueyin, Folknerin, Skott Fitsceraldın rus dilində çıxmış romanları İshaqı bu ölkəyə valeh etmişdi. İldən-ilə müxtəlif səbəblərdən təxirə saldığı niyyəti ingilis dilini öyrənmək idi. Bu il bu işə mütləq ciddi girişəcəkdi. Ədhəm bəy də "uğurlu biznes üçün bu, ən önəmli şərtdir" - deyirdi. Ədhəm bəyin yarızarafat-yarıciddi bir tövsiyəsi də vardı. Amerika biznesində yəhudilərin çox mühüm nüfuzu olduğunu bildiyinə görə İshaqa təklif edirdi ki, soyadı Salmanzadənin "zadə"sini atsın. Adı da münasibdir, İshaq Salman tam bir yəhudi kimi səslənir. İshaq Salmanın həqiqi mənşəyini müəyyənləşdirənədək onu yəhudi biləcəklər, ona münasibət də özəl olacaq. Ədhəm bəy qəhqəhə çəkib: - Tabii, şaka yapıyorum - desə də, bu sözlər İshaqın yadında qalmışdı.

Ədhəm bəylə iki il öncə Soçidə işgüzar bir toplantıda tanış olmuşdular. İkisi də inşaatçı və eyni yaşda olduqları üçün dərhal dil tapmış, yaxınlaşmışdılar. Ədhəm bəy İshaqı macar iş adamı Lasloyla da tanış etmişdi və elə indi Budapeştdə də birgə lahiyələri dolayısıyla görüşmüşdülər. Amma o Soçi görüşünün İshaqçün daha önəmli bir cəhəti də vardı. Soçidə Laslonun tərcüməçisi tatar qızı Kamilla Kadırovayla tanış olmuş və nağıllarda deyildiyi kimi, bir-birinə bir qəlbdən min qəlbə aşiq olmuşdular.

Kamilla Moskvada Xarici Dillər İnstitutunda macar dilini öyrənmiş, kurs yoldaşı Qaborla ailə qurmuş, institutu bitirdikdən sonra Eger şəhərində yaşamağa başlamışdılar. Az sonra hansı səbəbdənsə (səbəbini İshaqa deməyi lazım bilməmişdi) nigahları pozulmuş, amma artıq Macarıstanda rus dilindən tərcüməçi kimi tanınan və müxtəlif şirkətlərin işinə cəlb edilən Kamilla elə Egerdə də qalmışdı.

İshaq da arvadından bir neçə il qabaq ayrılmışdı. Ərkinazla uğursuz nigahları cəmisi bir il çəkmişdi. Ərkinazın səbəbsiz, mənasız və İshaqı dığ edən qısqanclığına yalnız bircə il tab gətirə bildi. İşdə, ya hansısa tədbirdə qarşılaşdığı, telefonla danışdığı, ya ismarış aldığı hər qadın heç bir əsas olmadan Ərkinazçün qısqanclıq obyektinə çevrilirdi. Yersiz şübhələriylə İshaqı çərlədirdi.

Ərkinaz dünyada bütün qadınlara nifrət edirdi. Bir yarısına ona görə ki, onun fikrincə, həddən artıq gözəl idilər, o biri yarısına da, onun rəyincə yaman kifir olduqlarına görə.

Əlqərəz, göz yaşları, bayılmalar, hədələr, qara-qışqırıqlardan keçərək axır ki, üzülüşdülər.

Bu qısa sürən uğursuz nigahı İshaq vahiməli yuxu kimi, qarabasma kimi xatırlayırdı. Sonralar ara-sıra müxtəlif qadınlarla görüşsə də, bütün varlığıyla qurşandığı biznes aləmi ona şəxsi həyatıyla uğraşmağa macal vermirdi. Hannan-hana ağlına belə fikirlər gələndə, düşünürdü ki, daha heç vaxt sevə və sevilə bilməyəcək. Ta Kamillaya rast gələnəcən.

Neçə il macar qürbətində yaşayan tatar qızının öz millətinə doğma olan bir insanla rastlaşması, keçmiş həyatıyla bağlı nostalji hisslər, ya kim bilir daha nələr Kamillanın elə ilk günlərdən ovqatına hakim kəsildi və bu hisslər İshaqın da qarşılıqlı duyğularına tuş gəldi.

Müşavirə sona yetən günlərdə İshaq dəqiq başa düşdü ki, daha Kamillasız yaşaya bilməyəcək. Lasloyla Ədhəm bəyin şərikli şirkətlərinə Macarıstanı da qoşmaq təklifi bu ölkəyə səfərlə bağlı olduğuna görə dərhal İshaq tərəfindən sevinclə qarşılandı. Və budur, Kamillayla - İshaq ona bizimcə Kamilə deyirdi -  ayrıldıqlarından üç ay sonra, Budapeştdən Egerə, onunla görüşə gedir. Dörd saatdan sonra Kamilə onu Eger vağzalında qarşılayacaqdı.

İshaq özünü xoşbəxt adam sayırdı. 44 günlük zəfər savaşından, 23 saatlıq möcüzədən sonra başqa heç bir dərd-səri, narahatçılığı, qayğısı qalmamışdı. Doğrudur, bir illik uğursuz nigahı və müdhiş boşanmanın fəsadları nəticəsində diabet qazanmışdı. Amma vaxtlı-vaxtında vurduğu insulin iynələri, atdığı həblər vasitəsiylə qanında şəkəri tənzimləyə bilirdi və bu xəbis xəstəlik hələ ki, ona ciddi problem yaratmırdı.

Tambura çıxıb siqaret çəkmək istədi, birdən yadına düşdü ki, vağzalda başı Ədhəm bəylə söhbətə qarışıb siqaret almağı unudub. Kupeyə qayıtdı, əlini şalvarının cibinə salıb bir neçə forint çıxardı, vaqon restorana getdi. Ədhəm bəy onu məzəmmət etməkdə haqlı idi. Bizneslə məşğul olasan, doğma dilindən və rus dilindən başqa heç bir əcnəbi dil bilməyəsən?

Macarstanda rus dilində bir şey soruşmaq isə əbəsdi. Hətta rus dilini bilən olsa da, bu dildə cavab verməyəcəkdi. Bunu Budapeştdə olduğu bir neçə gündə anlamışdı.

Vaqon restoranda bufetçiyə siqaret, siqar sözlərini ortaq bir dildə söyləsə də, adam başını buladı. Hətta jestlə siqaret çəkmək istəyini göstərsə də, bir nəticə hasil olmadı.

Bufetçi: elə hey "Ninç" deyirdi. Budapeştdə olduğu bu bir həftədə İshaq yalnız bu sözü öyrənmişdi: "Ninç", yəni "yox".

Bufetdə siqaret yoxmuydu, ya satılımırdımı, bunu anlaya bilmədi. Kupeyə əli ətəyindən uzun qayıtdı. Siqaret çəkmək ehtiyacı isə tərs kimi daha da şiddətlənirdi. Cib telefonunda saata baxdı səkkizə on dəqiqə qalırdı. Egere iki saat iyirmi dəqiqədən sonra çatacaqdılar. Birtəhər dözməliydi.

Bu fikirlər içindəykən birdən qatar dayandı. İshaq pəncərədən baxırdı. Düz onun vaqonun qarşısında köşkdə siqaret satırdılar. İshaq tələsik qatardan endi, köşkə yanaşdı, cibindəki forintləri uzadıb (artıq burda "Kent"in neçə forintə satıldığını bilirdi) bir qutu siqaret aldı. Çevrilib baxanda gördü ki, qatar hərəkət etməyə başladı. Hövlnak yüyürdü, ayağı büdrədi, yıxıldı, güc bəlayla ayağa qalxanda dəhşət içində gördü ki, qatarın son vaqonu uzaqlaşıb getməkdədir.

"Lənət şeytana" deyə bu işdə heç bir günahı olmayan şeytanı söydü. Bir müddət matı-qutu qurumuş halda qaldı. Vəziyyətin ciddiliyini get-gedə daha dərindən dərk edərək elə bil büdrəyən ayağının ağrısını da unutmuşdu. Vağzalın içinə girib qatarların getmə-gəlmə cədvəlinin qarşısında durdu. Egerə gedən qatarın da, Budapeştə gedən qatarın da bu adını bilmədiyi şəhərdə yalnız səhər saat yeddidə və yeddi otuzda duracağını təşvişlə müəyyənləşdirdi.

Narın yağış çisələməyə başlamışdı. Vağzalın içinə keçdi, taxta skamyada əyləşdi və düşünməyə başladı. Düşdüyü vəziyyətin çıxılmazlığı onu daha çox eyməndirir və təlaşlandırırdı. Neyləməli, necə etməli. Hafizəsinə arxalanmadığına görə bütün telefonlar, ünvanlar cib telefonunda, cib telefonu isə Egerə gedən qatarın kupesində idi. Nə qədər səy etsə də, nə Ədhəm bəyin, nə Laslonun, nə Kamilənin, nə də Bakıdakı telefon nömrələrinin heç birini yada sala bilmirdi. Bircə öz ev telefonunun nömrəsi yadındaydı, amma boş mənzildə kimə zəng edəcəkdi? Həm də burdan ora necə, neçəyə zəng edə bilərdi? Cibində bircə forinti də qalmamışdı. Tərs kimi aclıq da hiss etməyə başladı, axı iynəsinin vaxtını ötürmüşdü. İngiliscə cəmi iki-üç söz bilir, macarca isə "ninç"dən başqa bir kəlmə də bilmirdi.

Bu xudmanı vağzaldan aydın olurdu ki, kiçik bir əyalət şəhərində, ya qəsəbəsindədir. Çətin bu şəhərdə rus dili bilən ola, o ki qaldı türk, ya Azərbaycan dilinə. Düşdüyü vəziyyəti kimə və necə izah edə bilərdi? Bu vəziyyətdən hansı çıxış yolu vardı? Axşam saat səkkizdən sonra yəqin ki, bütün rəsmi idarələr bağlıydı. Hara üz tutsun, kimdən imdat diləsin?

Aclığı elə bil dəqiqəbədəqiqə şiddətlənirdi. Yadına düşdü ki, cəmisi iki dəfə iynənin vaxtını ötürüb və hər ikisində az qala koma vəziyyətinə düşmüşdü. Yaxşı ki, hardansa bir parça qənd tapıb ağzına qoymuş, özünü bir təhər iynəyə çatdırmışdı. Ətrafa boylandı. Hər hansı dükandan əsər-əlamət yoxdu. Ağzının içi qupquru qurumuşdu. "Nə olur olsun, ruhdan düşməyib iradəmi toplamalıyam. Ola bilməz ki bir çıxış yolu tapılmasın".

Gözlərini yumub düşünməyə başladı. Az sonra arxadan iki əl onun başını qucaqlayıb gözlərini örtməsini hiss etdi, sərin qadın əlləri idi.

Kamillanın əlləri... Möcüzə baş vermişdi. Kamilla nə sayaqsa onun düşdüyü vəziyyəti duymuş, tələsik özünü bura yetirmiş, İshaqın gözlərini əlləriylə qapamışdı. Yumşaq hərəkətlə sərin əlləri gözlərindən araladı qanrılıb geriyə baxdı. Qarşısında saçları yaşıl rəngə boyanmış, qalın sürməli gözləri və al qırmızı dodaqları olan qadın dayanmışdı. Qadın ona göz vurdu. İshaq başını buladı. Aydındı ki, fahişədi. Qadın diliylə dodaqlarını yaladı və bir daha İshaqa işarə etdi. İshaq: - ninç - dedi. Qadın gülümüsəyib onun saçlarını qarışdırdı və əliylə idman paltarını sığalladı. İshaq başa düşdü ki, əl çəkən deyil və onu cəlb edən yəqin ki, bahalı idman paltarıdır. Durub şalvarının boş ciblərini çevirdi.

Qadın:

- Fu - deyib burula-burula uzaqlaşdı.

İshaq gözlərini ovuşdurdu, yuxuydumu gördüyü, ya həqiqətdi? Əlbəttə, qadının Kamilə olduğunu zənn edəndə mürgüləyirmiş. Amma sonra olanlar real idi. Bəlkə bu qadını tale göndəribmiş, nə şəkildəsə onu çıxılmaz vəziyyətdən qurtara bilərmiş? Bu absurd fikri dərhal beynindən qovdu. Aclığı isə daha da çox hiss edirdi. Bütün vücudunu müc edən, taqətsizləşdirən, qanını soran bir zəliydi sanki...

Niyə vaqon restorona getmişkən vaxtından bir az qabaq nahar eləmədi? Niyə telefonu yanında deyil? Niyə milyonlarından ən çoxu iki yüz dolları götürmədi ki, taksi tutub Egere çatsın? Niyə? Niyə? Niyə? Cavabsız suallar beynini deşirdi.

Çıxılmazlıq az qala onu dəli edəcəkdi. Bir yandan da dəhşətli işəmək ehtiyacı hiss edirdi. Ətrafa boylanıb tualet lövhəsini axtardı, tapdı və ora tələsdi. Kəsilə-kəsilə gedirdi, özünü tualetə güclə çatdırdı. İçəri keçmək istəyirdi ki, qapıda dayanan yaşlı gözətçi qabağını kəsdi. Əvvəl onu niyə saxladığını anlamadı. Hansı dildəsə nə isə demək istədi. Kişi divardakı yazını göstərdi. Tualetə girməyin qiyməti yazılmışdı. İshaq bu axşam ikinci dəfə idman şalvarının ciblərini çevirdi, yəni ki, pulu yoxdu: "Ninç". Kişi laqeydcəsinə başını buladı və yenə yazını göstərdi. İshaq siqaret qutusunu kişiyə uzatdı ki, heç olmasa "Kent"in əvəzinə onu içəri buraxsın. İndi də kişi "ninç" dedi. İshaq özünü saxlaya bilməyəcəyindən, biabır olmaqdan qorxurdu. Daha dözə bilmirdi, kişini itələyib içəri keçdi, qapını bağlıyıb, yüngülləşdi.

Tualetdən çıxanda qapıçının yanında pəzəvəng bir polisi gördü. Polis vərdişli hərəkətlə İshaqın qollarını burdu və dartıb ardınca apardı. Elə buradaca vağzalın içində polis məntəqəsinə girdilər. Polis İshaqı qəfəsə salıb qapısını bağladı. İshaq azərbaycanca və rusca danışa-danışa əlinin işarəsiylə ac olduğunu bildirdi. Polis başını buladı. İshaq: Ay em diabet - dedi, qolunu göstərdi və iynə vururmuş kimi: - insulin - dedi. Polis "ninç" dedi. "İlahi, bu millət ninçdən başqa da bir söz bilirmi?" İshaq lap özündən çıxırdı. Polis bir stəkan su gətirdi və qol saatında 8 göstərdi. Təbii ki, səhər səkkiz. İshaq başa düşdü ki, onun məsələsi səhər səkkizdə həll olunacaq. Deməli, Eger, ya Budapeşt qatarlarına da çatmayacaq. Ancaq bunu polisə necə, hansı dildə izah edə bilərdi? Ona hansı cəzanı verə bilərlər? Cəriməylə canını qurtara bilməyəcək, çünki yanında bir qəpiyi də yoxdu. Səhər birtəhər başa salacaq ki, müstəqil Azərbaycan respublikasının vətəndaşıdır. Budapeştdəki səfirliyimizə müraciət olunmasını tələb edəcək. Amma hələ səhərə çıxmaq lazımdı. Aclıq şüurunu tamamilə dumanlandırmış, iradəsini müc etmişdi. Yox, bütün iradəsini toplayıb, bu gözlənilməz müşkül vəziyyətdən qurturmalıdır. Bəlkə yata, yuxulaya bilsə, aclığı hiss etməz. Divara yaslanıb gözlərini yumdu.

Bakıda, Ağ şəhərdə, yeddinci qatda, bütün mərtəbəni tutmuş mənzilində idi. Eyvana çıxdı. Qarşısında açılan mənzərə - geniş prospektlər, modern binalar, iri meydanlar, kölgəli yaşıl parklar və bir qədər aralıda mavi dəniz... Bol günəşli, mülayim iqlimli bir gün idi. Sərin meh saçlarını oxşayırdı.

Qəfildən evlərinin düz qənşərində, elə binalarının mərtəbələrinin sayı qədər sal bir divar əmələ gəldi. Bu divar yavaş-yavaş əyilib İshaqgilin binasının üstünə yeriməyə başladı. İshaq dərk edirdi ki, bir an sonra bu pəncərəsiz, qapısız məşum divar onların binalarının üstünə yıxılıb yerlə-yeksan edəcək. Eyni anda şəhərin bütün başqa binaları da alt-üst olacaq və dərhal bütün dünyada bütün evlər, şəhərlər, kəndlər tar-mar olacaq. Neçə vaxtdır gözlənilən nüvə müharibəsi belə başlayıb anındaca bitəcəkdi, zəncirvari reaksiya bütün yer kürəsini xarabaya çevirəcəkdi.

Ən qəribəsi oydu ki, İshaq bundan nə kədərlənir, nə vahimələnir, nə dəhşətə gəlirdi. Əksinə, içini qəribə bir fərəh hissi, bəxtəvərlik duyğusu doldurmuşdu. Bütün insanlığın bir an içində birlikdə həlak olması qəlbində bir arxayınlıq hissi oyatmışdı. Heç kəs, heç kəs qalmayacaqdı. Deməli, dünyanın sonu belə imiş, qiyamət günü dedikləri buymuş, tək, fərdi yox, hamılıqla birlikdə əbədi yoxluğa qovuşmaq nə xoş bir hissmiş.

Sübh tezdən polis qəfəsin cəftəsini açanda məhbusu yerə yıxılmış gördü. Nəbzini yoxladı. Tez polis həkimini çağırdı. Həkim adamın təqribən gecə yarısı keçindiyini müəyyənləşdirdi. Morqda məlum əlamətə görə meyitin müsəlman, yaxud yəhudi olduğu aydınlaşdı. Qəsəbədə müsəlman qəbiristanlığı olmadığı üçün yəhudi qəbiristanlığında basdırmağı qərarlaşdırdılar. Amma yəhudiliyini qəti təsdiq edən heç bir sənəd olmadığı üçün ravvin buna izin vermədi. Meyiti krematoridə yandırdılar və külünə yiyə duran olmadığına görə havaya sovurdular.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.07.2024)

Teatrlarımızın beynəlxalq arenada uğur qazanması bu son müddətdə bir adət halını alın. Növbəti uğura Gəncə Dövlət Milli Dram Teatrı imza atıb. 

Portuqaliyanın Braqa şəhərində III Beynəlxalq Teatr Festivalı keçirilib. Avrasiya Teatrlar Birliyi, Portuqaliya Mədəniyyət Nazirliyi, CTB (Comphania de Teatro de Braga) və Braqa Şəhər Bələdiyyəsinin birgə keçirdiyi festivalda 8 ölkədən teatr kollektivləri iştirak edib. Festivalda ölkəmizi Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi və Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin dəstəyi ilə Gəncə Dövlət Milli Dram Teatrı təmsil edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, yaradıcı kollektiv rejissor Tural Vaqifoğlunun quruluşunda Ejen İoneskonun “Kral ölür” tamaşasını uğurla nümayiş etdirib. Əsərində rolları Əməkdar artistlər Elxan Yunis, İlham Hüseynov, Sevda Orucova, Kəmalə Məmmədova, aktyorlar Güntəkin Mehdiyeva və Ruslan Hüseynov canlandırıblar.

Münsiflər heyətinin qərarına əsasən, Gəncə teatrı “Ən yaxşı tamaşa geyimi” nominasiyasında qalib elan edilib və festivalın Qran-Pri mükafatına layiq görülüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.07.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış yazar, siyasi icmalçı Əkbər Qoşalının növbəti siyasi gündəm yazısını təqdim edir. 

Fransa - neokolonializm siyasətinin davamında israr edən respublika;

Fransa - Əlcəzairdə soyqırım törətmiş ölkə;

Fransa - öz ölkələrini savunan əlcəzairli liderlərin kəlləsini Parisdə muzey eksponatı kimi saxlayan, geriyə verməyən idbar dövlət;

Fransa - nəinki Korsika və Bask bölgələrində, dənizaşırı dedikləri çox uzaq yerlərdə xalqların hüquq və azadlıqlarını boğan, sərvətlərini talayan respublika;

Fransa - Hitler Almaniyasına ən urvatsız məğlub olan ölkə;

Fransa - son yüzillikdəki ən böyük liderləri General Şarl De Qollun, alman işğalı illərində 2 ay bizim Bakıda (Qız Qalasının yanında - pəncərəsi Neftçilər prospektinə baxan binada) iqamət etdiyini (“gizləndiyi” yazmaq istəmədim) unudan ölkə…

O ölkə ki, General Prezidentləri Azərbaycanlı döyüşçü Əhmədiyyə Cəbrayılovun (22.09.1920, Oxud, Nuxa (Şəki) – 11.10.1994, Şəki) Fransa üçün tarixi qəhrəmanlıqlarını unutmazkən, onun nəvələri bunu “unuda bilir”… 

Ermənilər Fransa Müqavimət Hərəkatının görkəmli nümayəndəsi, partizan, leytenant

Əhmədiyyə Cəbrayılovun asayiş keşikçisi olan oğlu - baş leytenant Mikayıl Cəbrayılovu 1990-cı il dekabrın 15-də Xocalıda niyə qətl etmişdi? - Hansısa fransız bu barədə azca maraqlanıbmı?..

Fransanın “vəsf”ləri bununla bitirmi? Avropa üçün, dünya üçün etdiyi urvatsız hərəkətləri bitməyən bir ölkədən danışırıq - keçmişdəki yaradıcılıq ruhları əxlaqi aşınmaya uğramış ölkədən… - Ən azı “Müsyo Jordan dönəmi”ndən Qafqaza girməyə, burada möhkəmlənməyə çalışan, bunu bacarmamağının acığını bir başqasından yox, bizdən çıxmağa çalışan ölkə…

Bəli, Fransa çağdaş respublikaçılığın, demokratiyanın vətəni olub - amma indi o respublika institutu da öz mahiyyətini itirib, təhdid alətinə çevrilib. Respublikaçılıq müstəmləkəçiliyi qəbul etməməlidir! Respublikaçı ruhu ikili standartı yaxına qoymamalıdır; demokratik institutlar işğalçını müdafiə edib, işğala uğramış tərəfi ittiham edərmi? Təsəvvür edin: fransız parlamentinin hər iki qanadı, bir vaxtlar Xankəndi və çevrəsində yuvalanmış bir ovuc separatçını Ermənistandan da, Rusiyadan da daha çox savunaraq, “müstəqil dövlət” kimi tanımaq haqqında qərar qəbul etmişdi - son 4 ildə iki dəfə belə sarsaq müzakirə aparan, bizi qondarma (və keçmiş!) “DQR”i tanımaqla təhdid etmiş respublikada respublikalıq, demokratiya qalarmı?.. Məgər respublika, demokratiya beynəlxalq hüquqa qarşıdır? Fransa Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü olduğu BMT-nin qərarlarına qarşıdır məgər?..

Və nəhayət!

Demokratik ölkə idmanı siyasətə, siyasəti idmana qatarmı? XXXlll Yay Olimpiya Oyunlarının açılış törəninin Fransanın dövlət kanalında canlı yayınında Azərbaycanı “Ermənistanla ərazi münaqişəsində olan Qafqaz respublikası” kimi tanıtmağın adı, amacı nədir? Hanı sənin ciddiyyətin, urvatın, dövlət ərkanın, dövlətçilik əsalətin? Nədir? - Azərbaycanın öz ərazi bütövlüyü və suverenliyini bərpa etməyini sinirə bilmirsiz?..

Fransa bu gedişlə ancaq üzüaşağı gedə bilər. “Paris-2024”-ün açılış törəni bunu bir daha göstərdi… 

Fransa dənizaşırılardan uzaqlaşıb, yaxın-uzaq ölkələri sancmaqdan əl çəkməsə və öz “misaki-milli”sinə yığışmasa gələcəyi çox bərbad olacaq...

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

Şəkildə: Fransanın Əlcəzairdə həyata keçirdiyi genosidin bir anı. Az sonra bu insanlar güllələnəcəklər…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.07.2024)

Samir Mirhüseynzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Saat 16:55-də təcili yardıma bir zəng daxil oldu. Telefon başındakı bəy özünü itirmiş və bir o qədər də həyəcanlı səs tonu ilə danışırdı:

-Alo, xanım, tez təcili yardım göndərin, qəza baş verib. Burada oğlum ağır yaralanıb.

Çağrı mərkəzində əyləşən xanım sual etdi:

-Salam. Haraya təcili yardım göndərək, zəhmət olmasa aydın danışın.

-Bura Nərimanovdadı, “Metropark”ın önüdür,  qəza burda olub. Tez göndərin, xanım.

-Müəllim, xəstənin ad, soyad və ata adını deyərsiz, zəhmət olmasa.

Zəng vuran qəzəblə söylədi:

-Ay qız, sənin başın xarabdı?! Mən deyirəm, burada ağır qəza olub, bu deyir ad soyad.

Bu cümlədən sonra çağrı mərkəzində əyləşən xanım heç bir söz deməyib dəstəyi asdı. Daha sonra vaxt itirmədən təcili yardımı qəzanın olduğu yerə yönləndirdi. Həqiqətən də ağır qəza idi. Maşın sürətlə hərəkət edərkən qarşısına balaca uşağın qaçması ilə sürücü uşağı maşının altına salıb əzməsin deyə sükanı cəld çevirmişdi. Maşında olan ailəsi - atası və anası xəfif cızıqlarla çıxsalar da sürücü özü bu qədər şanslı deyildi. 

Təcili yardımda olan həkim xəstəni maşına götürən kimi Xəstəxana ilə əlaqə saxlayıb Həsən həkimin çağırılmasının vacibliyini söylədi. 

Çox keçməmiş, təcili yardım maşını xəstəxanaya yetişdi, amma həkim hələ ki gəlməmişdi. Xəsarət alanın atası dava salıb həkimi xəstəxanada olmadığı üçün qınamağa başladı:

-Ay qardaşlar, bu nə xəstəxanadı?! Başqa həkim yoxdu? İndi camaat kefinin bəyi olub istirahət edəcək deyə burada xəstə gözləməlidi?

Ona növbətçi həkim cavab verdi:

-Bəy. Sizi başa düşürəm, amma hər adamın öz dərdi var, qınamayın. Bu birincisi. İkincisi isə hər sahənin də öz peşəkarı var. Bizdə beyin əməliyyatını Həsən həkimdən yaxşı edən yoxdur. Biz sizin oğlunuza kömək olmaq istəyirik. 

Növbətçi həkim sözünü tam bitirməmiş Həsən həkim qaranəfəs içəri daxil oldu. Gözlərində yorğunluq hiss olunurdu və üzünü də saqqal basmışdı. İçəri daxil olan kimi digər həkim irəli yüyürüb Həsən həkimi salamladı. Daha sonra hər şeyin hazır olduğunu söylədi. 

Elə bu zaman xəstənln yaxınları narazılıqlarını, hətta qarğışlarını yağdırmaqdan çəkinmədilər: 

“Buna baxe, camaatın balası ölür, bu da kefdə-damaqdadı”…

“Bu həkimlər lap ağını çıxarıblar”…

“Nəyinə lazım, ölən öz balası deyil ki, belə narahat olsun”…

Həsən həkim anidən bu sözləri söyləyənlərə nəzər yetirdi, amma heç nə demədən əməliyyat otağına adladı. Bir də düz üç saatdan sonra oradan çıxdı, yenə də heç kəsə heç bir söz söyləmədən oradan uzaqlaşdı. 

Ardından 10 dəqiqə keçdikdən sonra köməkçi həkim əməliyyat otağından çıxıb əməliyyatın uğurlu olduğunu dilə gətirdi, gözləyənləri sevindirdi. Xəstənin atası Həsən həkimin laqeyidliyini yenidən dillə gətirdi, amma gözləmədiyi sözlərlə qarşı-qarşıya qaldı. 

Köməkçi həkim onu kəsib dedi:

-Bayaq siz bilirsiz kimə qarşı hörmətsizlik  etdiniz? Sizin övladınızın əməliyyatına gələn, o sizin “Laqeyid” dediyiniz Həsən həkimin bu gün öz oğlunun dəfin günü idi. O, dərddən bükülmüş, sizin “kefdə damaqda” dediyiniz insan övladının dəfnini yarımçıq qoyub buraya gəlmişdi. Oğlunu son ünvana yola sala bilməmişdi, övladınızı siz də son ünvana yola salmayasız deyə…

Xəstənin atası uşaq kimi qulaqlarının dibinəcən qızardı. Anladı ki, onun övladının həyatını xilas edən və özü övlad yarası almış həkimə o, əlavə olaraq həm də söz yarası vurub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.07.2024)