Aynur İsmayılova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Mən həyata üsyan edirəm, yoxsa həyat mənimlə amansız davranır? Bəlkə də həyatınamansızlığı məni üsyankar olmağa vadar edib. Mən həyata meydan oxuyarkən,bəlkə də həyat mənim dözümümü yoxlayırdı. Cavabsız suallarım çoxdur.

 

Hər düşüncə ağlımda yeni bir fikir doğurur. Hər yolun sonu, başqa bir yolun başlanğıcıdır.

Başlanğıcların nə gətirəcəyini bilmək üçün yalnız bir yol var: bu yolu getmək. Haraaparacağını isə yalnız gedənlər bilər. Yol dəyişə bilər, ancaq mənim yönüm dəyişmir.

Yollar məni daraltsa da, mən öz yolumda irəliləməkdən vaz keçmirəm. Dəyişsəmdəyolumu dəyişirəm; ruhumu, düşüncəmi, məqsədlərimi dəyişmirəm.

Günəş ikən niyə kölgə olum?

Dəniz ikən niyə kiçik bir çay olum?

Şimşək ikən niyə qaranlığa bürünüm?

İnsan ikən niyə cansız bir daş olum?

İçimdəki parıltı bir qığılcım olsa belə, mən yolumu gedəcəyəm. Həyatın mənə qarşı amansız mübarizəsi məni daha da dözümlü olmağa vadar edir. Və mən bu mübarizədə qarşılaşdığım çətinliklərə sinə gərərək, fırtına kimi əsib, sonra səssizcə dincələcəyəm...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.04.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı şair Namiq Dəlidağlının şeirlərindən hər gün sizlərə üç yarpaq təqdim edəcək.

 

 

PAYIZ MƏKTUBU

Bu payızdan ayrılıq,
dadı-tamı gəlir, ha.
Sağlığında yad elə,
öldü, hamı gəlir, ha.

Hərdən yolun düşürdü,
bu “xaraba qalmış”a -
Nə vaxtdandı bir güman
ümidinə qalmışam.

Mən “xaraba” deyəndə
bu şəhəri deyirəm.
Sənsiz suyu, havası
bu zəhəri deyirəm.

Deyirsən ki, soyuqdu,
indi “o xaraba”da.
İsti paltar göndərdim
bir köhnə arabada.

Zamanın deyəmmirəm,
nə vaxt ora yetişər.
Deyərəm çıx, qarşıla,
nə vaxt yadıma düşər.

Mən zamana uduzdum,
vaxtı satın alıram.
Bəlkələrlə yaşayıb,

gümanlarla qalıram.

...Məndən adamlıq umma,
adamlıqdan çıxmışam.
Özümü öldürmüşəm,
günahıma batmışam.

Bu qış bura gəlməyin,
yəqin baş tutan deyil.
Nə ünüm sənə yetən,
nə əlim çatan deyil.

…Yaxşı, gecə yarıdı,
gedim bir az dincəlim.
Bu da yarımçıq şeir,
yazmağa gəlmir əlim...

 

 

SEVGİ SÜKUTU
   
Sən verən saatda zaman dayanıb,
əqrəblər donubdu on beş qırx beşdə.
Mənim ad günümdə bağışlamışdın,
sükut ömrü yaşayan bu saatı.
 
Zamanın ən ağır yükü çiynində,
ən ağır yükünü götürüb vaxtın,
susub ölçüsünü itirib vaxtın,
əlləri qoynunda durub dayanıb.
(Zaman əqrəbləri yorub dayanıb)
Nə mən doğulmuşam on beş qırx beşdə,
nə sən doğulmusan bizə dedilər.
 
Bəlkə bir-birə olan sevgimiz ölüb o an,
nə mən bunu bilmişəm,
nə sən bunu duymusan.
 
Təzədən işə salıb qursam da o saatı,
o ömrü ta yaşamaz.
Nakam sevgimizin
matəm anıdı, on beş qırx beş.
Nə isə...
 
Sənə olan sevgimin,
sonra ölən sevgimin əziz xatirəsini
bir dəqiqəlik sükutla tez-tez yad eləyirəm,
 saat on beş qırx beşdə.

  ETİRAF
 
Dünən doyunca vurdum,
sənsizliyin sağlığına.
Vüsal məni çağırmışdı,
hicranın qonaqlığına.
 
İçim, çölüm çox azad,
dərdim, qəmim kəm idi.
Bütün sevdalı başlar,
dünən yəqin dəm idi.
 
Nə qoxun burnumdaydı,
nə adın yaddaşımda.
Sərxoş olmaq arzusu,
dolanırdı başımda.
 
Bilmirdim ki, mən səni,
belə tez unudacam.
...Dünən dünəndə qaldı,
bu gün sənə möhtacam.
   
“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.04.2025)

 

         

 

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

 

1.Sadəlik

 

Sadəlik – bunu kimi yaxşı dərk edir, kimi yaman. Yuxarıdan baxırlar sadəyə çox zaman. Sadənin gözü, sözü özündən əzizdir, qəlbi güzgüdən təmizdir. Sadəlik adi olmaqla, bəzən də bir yükdür. Onun həyata, insanlara sevgisi böyükdür. Sadəni sınaqlardan, imtahanlardan keçirir zaman. Ondan “ayaqlar” yer də alır, “dayaqlar” yurd da salır. Qüruru qəlbində, qanında, canında olan sadə hər addımbaşı gözə girmir. Onun anlamayan hər nadandan, naşıdan umacağı yoxdur.

Sadəlik – Gözəllikdir. Gözəlliksə başa bəladır. Lakin Şekspir deyir: “Gözəllik danışmağa başlayanda bütün natiqlər susur.” Deməli, gözəllik – sadəlik hünər çələngi, təkrarolunmaz möcüzə, mənəvi kamillikdir. Deməli, sadəlik – qeyri-adilikdir, alilikdir!

 

 

2.İtiririkmi özümüzü, tapırıqmı

 

Qəribə talelər var bu dünyada. Yarımçıq ömürlər var bu dünyada. İnsanlığını itirənlər, mənəviyyatsızlar, çürük fikirlilər var bu dünyada. Şəxsiyyətini qiymətləndirənlər, uca tutanlar, sevilənlər, sevənlər var bu dünyada. Təəssüflənənlər, təəccüblənənlər, təsirlənənlər var bu dünyada. Haqlılar, haqsızlar var bu dünyada...

Axı bu dünyada insanları iki qüvvə idarə edir?:  - Xeyir və Şər qüvvəsi! Kimidə xeyir çox qalib gəlir. Kimidə şər. Biz bu az-çoxluğu ömrümüz boyu ölçürük, taleyə, qismətə çəkirik. Umuruq, küsürük, gileylənirik, yaxud razılaşırıq, “şükür!” deyirik, sevinirik. Bir vaxt gəlir ki, ruhumuzu yaşatmaqla əzəli-əbədi, gəlimli-gedimli dünya ilə cismən vidalaşırıq. İtiririkmi özümüzü, tapırıqmı?

 

3.Səhv gəlmişəm bu dünyaya  

 

“Məndə bir mən vardır məndən içəri”

(Yunus İmrə)

 

“Mən”imi önümə qoyuram, diqqətlə baxıram, düşünürəm: “Səhv gəlmişəm bu dünyaya...”

Fikrimi mənalı baxışlar, düzgün anlamışlar da təsdiqləyir: “Bəli, gəlmişsən bu dünyaya...”

Yanıram, acıyıram özümə, sözümə. Baxa bilmirəm insanların təmiz olmayan gözünə. Qaçıram, uzaqlaşıram, təkləşirəm, özümlə dərdləşirəm, sakitləşirəm...

Sonra “mən”imi məzəmmətləyir, qınayır, danlayıram. Lakin xeyiri olmayır. Laqeydlik, biganəlik, haqsızlıq və yalan görəndə bacarmıram, razılaşmıram, barışmıram. Uşaq sadəlöhflüyü ilə baxdığım bu dünyaya müdriklik gözümü qısqanıram. Adi baxışlarımla belə görürəm ki, təmiz olmaq mümkün olmur bu dünyada...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.04.2025)

 

 

Nurəddin Ədiloğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

 

...Əlçatmaz, ünyetməz gənclik çağımız keçmişdə qalsa da, adətən, Musa Ələkbərli ilə paytaxtın “Gənclik” adlanan parkında elə gənclik həvəsi ilə səhər yürüşü edərkən görüşürük. Bizim səhər gəzintimizi təbiətə səyahət də adlandırmaq olar. Yolumuzun və duyğularımızın kəsişdiyi bu hündür məkandan Xəzər dənizinin mənzərəsi, Bakının panoramı ilin hər fəslində gözəl, günün hər çağında cazibədar görünür. Musa müəllim bura həmişə incə yumor hissi olan yaxın dostu, “Tovuz Xeyriyyə cəmiyyəti”nin sədr müavini Çingiz Abbasovla birlikdə gəlir. Meşə tipli füsunkar parkın cığırları, enişləri – yoxuşları, süni gölü bizə doğulub boya-başa çatdığımız yurd yerlərini xatırladır... 

 

  Sübh çağı əlimizdəki eyni ölçüdə, eyni biçimdə ağac payalarını görən tanışlarımız zarafatla bizə: “Kəndistan yerində örüşə mal-qara aparan adamlara oxşayırsınız” deyirlər. Etiraf edim ki, parkda coxlu sahibsiz itlər "meydan sulayır", fındıq ağacından olan bu payaları bizə Tovuzdan Çingiz müəllim həm də özümüzü sürü ilə gəzən itlərin qəfil hucumundan qorunmaq üçün gətirib. Musa müəllim azca əyilmiş qamətini dikəldərək yol gedə-gedə söhbət edəndə ağac payasını ehmallıca çiyninə qoyur, elə bil Bakının Əhmədli yaylasında deyil, dağlar qoynunda yerləşən Gədəbəyin Ataxal kəndinin eniş-yoxuşlarında gəzib-dolaşır. Hər bir yaradıcı insan kimi onun da şəhərin səs küyündən uzaqda keçən qayğısız uşaqlıq, qaynar gənclik çağlarının xatirələrini dinləmək bizə xoşdur... Yetmiş beş illik yubileyi ərəfəsində ulu Göyyurdun dağlarından, zümürd meşələrindən, büllür bulaqlarından ötrü qəribsəmiş müdrik şair hərdən poetik və həzin notlar üstündə köklənən duyğularını da dilə gətirir. Axı, Musa Ələkbərlinin ilhamının mayası da doğma Vətən torpağına, el-obaya sevgidən doğrulub, məhəbbətdən yoğrulub. Ədəbiyyatımızın cəfakeşi, görkəmli tənqidçi  Vaqif Yusiflinin təbirincə desək, Musa müəllim öz kökünə-soyadına, ocağına-suyuna bağlı qələm sahibidir. “Özü şəhərdə yaşasa da, sir-sifətindən, yerişindən, danışığından, hətta şeirlərindən doğulduğu kəndin qoxusu gəlir...” Doğrudan da, Musa müəllim köksündə kənd uşağının saf ürəyini gəzdirən, dünyaya gözləri ilə deyil, könlü ilə baxan və heç vaxt köhnəlməyən köhnə samballı kişilərəndir. Burda, yəni bizim gəzib-dolaşdığımız parkda kimi ona Musa müəllim, kimi şair, kimi də Musa dayı deyə xitab edir. Ağsaqqal şairlə səhər çağı təmiz havada gəzib - dolaşmaq həm də ədbəbiyyatla nəfəs almaq deməkdır. Bəzən də gəzə-gəzə biri-birimizə orta məktəb və tələbəlik illərimizin ən yaxşı, ən yaddaqalan anlarından söhbət açırıq. Musa müəllim demişkən, xatirə yağışlarında yuyuna-yuyuna  dünyanın pak, təmiz uşağı oluruq.  Onu da deyim ki, Musa müəllimin Bakıya gəldiyi günlərin məcara dolu silsilə xatirələri bir kitaba sığmaz.

  

  Universitetin filologiya fakültəsinin ikinci kursunda təhsil alarkən Hüseyn Arifin  “Uğurlu yol”u ilə şeirlərinin işıq üzü görməsi, sevimli müəllimi Bəxtiyar Vahabzadənin  xahişi ilə Maarif Nazirliyindən “azad təyinat” alması, İyas Tapdığın yaxından köməkliyi ilə əvvəlcə “Qızıl Şərq” mətbəəsinə, sonra isə “Gənclik” nəşriyyatında işə düzəlməsi, “Məndən şeir istə" adlı ilk kitabının (1977) nəşrindən sonra Qulu Xəlilovun "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetində ona açıq məktub yazması, "Qanlı göl" adlanan ərazidə heç bir şəraiti olmayan gecəqonduda yaşaması, Azad Talışoğlunun sayəsində paytaxtda qeydiyyata düşməsi, Ənvər Əhmədin ərzibəndəlik etməsi ilə böyük sənətkar və ictimai xadim İsmayıl Şıxlı Yazıçılar Birliyinin (o vaxt İttifaq adlanırdı) rəhbəri olarkən mənzillə təmin olunması ömrünün ən nurlu və unudulmaz səhifələridir. Musa müəllimin bu həzin xatirələrində həm  XX əsrin 70-80 - illərində respublikamızda istedadlı gənclərə dəyər verən nurlu ürək sahibləri yada düşür, onların xeyirxah obrazları göz önünüdə canlanır.

  ...Qırx hektara yaxın ərazisi olan meşə-parkın ortasında, yuxardan baxanada səkkiz rəqəminə oxşar kiçik göl var. Musa Ələkbərli bəzən gölün kənarındakı oturacaqların birində əyləşib dostu Çingiz müəllim və qocaman pedaqoq Ənvər Əhmədli ilə şirin-şirin söhbət edir. Biz isə – Fərman, Vəli, Əhməd, Nazim, Elşən, Tahir, Yaşar, Elman yuxarıdakı açıq meydançada voleybol oynayırıq. Oyun qurtarar-qurtarmaz Fərman Laçınlı deyir ki, Ədiloğlu, Musa dayını çoxdandır ki, görmürəm, gedək ona baş çəkək. Üzü aşağı velosiped cığırında Nizami ağac payasını əlində yellədə-yellədə bizə qoşulur. Və Musa müəllimə çathaçatda  payasını saz kimi sinəsinə basıb deyir:

 

Axı nə fərqi var, kimdir, nəçidir,

İnsan bu dünyada kirayəçidir.

Hər ömrün sonu var, ölüm də haqdı

Can ilə ödənir kirayə haqqı...

 

imiş. O qələm adamı xoşbəxtdir ki, kağıza köçən sözləri bir şam işığıtək oxucunun qəlbinə süzülüb ruhunu oxşayır, dilində əzbərə çevrilir. 

Musa Ələkbərli on dörd yaşından bədii sözə könül verib, qələmə pənah gətirib. Vətənin, doğma yurdun təbii gözəlliklərini ülvi bir hisslə tərənnüm edib. Artıq 60 ildən çoxdur ki, kədərli-sevincli, acılı-şirinli, enişli-yoxuşlu şair ömrünü yaşayır. Bu gün də Musa Ələkbərli cavanlıq şövqü ilə həyat dastanını yazıb-yaradır. Azərbaycan ədəbiyyatında özünəməxsus yaradıcılığı ilə yeri və mövqeyi olan söz ustası düz beş il öncə  70  yaşına  xitabən belə yazırdı:  

 

Salam yetmiş yaşım, ay üzü nurlum,

Ömrümə-günümə xoş gəldin, salam.

Ay sevda həvəslim, şeir qürurlum

Yadıma saldın ki, mən ağsaqqalam.

                             ***

Tərifə qərq edim, öyüm nəyini?

Sən mənə nə şöhrət, nə şan gətirdin.

Bir kənd uşağının saf ürəyini

Ahıl bir qocaya nişan gətirdin...

 

    Mənim  fikrimcə, Musa müəllimin bu şeirini  onun 75  yaşına da şamil etmək olar.

 Çünki “Şairlik ən ali məqamdı, vallah!..” deyən sənətkar elə yetmiş beşi llik ömründə də ən böyük rütbəni, ad-sanı özünün qətiyyətli və işlək qələmilə qazanıb. Bəli, SÖZ yaradıcı insanın əsl sərvəti, ən böyük varidatıdır. Söz qələm adamının taleyinə zinət verən Tanrı nemətidir... Məhz sözün qüdrətiylə Musa Ələkbərli öz poetik “mənini” sənət zirvəsinə qaldıra bilib. Elə bu zirvədə şairin kəmali-iftixar ilə izhar elədiyi “Tanrı mənə söyləməsə yazmaram” poetik bəyannaməsi sənətkar ömrünün ən uca həqiqətidir (Sadıq Elcanlı) fikri də təsadüfi qənaət deyil. İlhamı göylə yer arasına körpü salan Musa Ələkbərli “şeir möcüzədir” deyir. “Elə ki, şeirdən uzaq düşürəm, yerdən də, göydən də əlim üzülür...” qənaətinə gələn şair həmin şeirin son bəndində Ölüm Mələyinə də belə bir icmarış da göndərir:

 

Açılsın gözümdə göylərin qatı,

Uçmaq eşqim varsa ölməyəcəyəm.

Əzrayıl da bilsin mən bu həyatı

Şeirsiz bitirə bilməyəcəyəm!

 

Musa Ələkbərli nədən, hansı mövzudan yazırsa yazsın, onun poeziyasının öz işığı, öz rəngi, öz çaları var. Oxuculara təqdim etdiyi “Ürəyimin işığında”, “Bəlkə bir də görüşdük”, “Gözlərim yol çəkir”, “Aydanım ay işığı”, “Gözümdə ağlayan bulud” və başqa kitablarındakı insana, vətənə, təbiətə sevgi, məhəbbət aşılayan şeirlərində özünəxas şirin dilli, xoş ləhcəli ifadələri bulaq suyu kimi içmək, dağ havası kimi ciyərlərinə çəkmək istəyirsən... Musa Ələkbəlinin şeirlərində musiqililik də var, həyat lövhələrinin rəsmi də, xalq müdrikliyindən qaynaqlanan ifadələr də. Bir çox poetik düşüncələri aforizm kimi səslənir: “İnsanlar ac nəfsə qul olmasalar, Dünyanı sevgiyə kökləmək olar!” Geçəkdən də mənəmlik iddiasına düşüb, nəfsinə qul olan insanların ucbatından dünyada haqsızlıqlar, ayrı-seçkilik, ədalətsizliklər baş alıb-gedir...   

Əlbəttə mən tənqidçi deyiləm, ona görə də Musa Ələkbərlinin poeziyasını təhlil etmək niyyətinən uzağam.  Çünki zamanında  Rəsul Rza, Bəxtiyar Vahabzadə, Elçin, Məmməd Araz, Xəlil Rza Ulutürk, İlyas Tapdıq, Qulu Xəlilov, Vaqif Yusifli, Nizami Cəfərov və başqa adlı-sanlı sənətkarlar, görkəmli alimlər, ədəbi tənqidçilər onun poeziyasını yüksək qiymətləndiriblər.

 

 Qeyd edim ki, 75 illik yubileyi ərəfəsində Musa Ələkbərlinin “Elm və Təhsil” nəşriyyatımda “Sözün qiyaməti qopan yerdəyəm” adlı 776 səhifəlik şeirlər və poemadan ibarət kitabı işıq üzü görüb. Kitabda şairin son iyirmi ildə qələmə aldığı şeirlərinin mühüm bir hissəsi toplanmışdır. “Ön söz”ü yazıçı İradə Aytelə məxsus olan kitabda vətənimizin bütövlüyü uğrunda vuruşan qəhrəman oğullarımıza həsr olunmuş şeirlər xüsusi maraq doğurur.  Milli Qəhrəmanımız Mübariz İbrahimovdan bəhs edən “Mübarizlik dərsi” poemasında Musa Ələkbərli poetik düşüncələrlə Mübarizi yetirən qədim Biləsuvarın Əliabad kəndindən tutmuş böyük Azərbaycana qədər müqəddəs VƏTƏN kəlməsini sözün ən ali zirvəsinə qaldırır. Hələ 14 il əvvəl "Azərbaycan" jurnalında (2011-ci il, №1) dərc edilmiş bu poemanı misra-misra oxuyan  filologiya elmləri doktoru Vaqif Yusifli yazırdı: “Musa Ələkbərli bu poemanı yazmaqla poeziyada da MÜBARİZLİK DƏRSİNİN başlandığını əyan elədi. Poeziyanın silahı sözdür... "Mübarizlik dərsi" poeması göstərdi ki, Söz də bir silahdır!”

Düz deyirlər ki, şair yaşadığı zamanın, ictimai mühitin barometridir. Bu fikir Musa Ələkbərlinin simasında bir daha öz təsdiqini tapır. Mənə elə gəlir ki, əsl şairlərdə bir az sufiyanə, bir az da dərvişyana əlamətlər olur. Musa Ələkbərli də öz nəfsinə ağalıq edən, Allahın verdiyinə qane olan halal adamdır. 

Musa müəllimin gözəl xasiyyəti var, “Baharda sevgisiz yaşamaq olmur” – desə də mən onun ilin bütün fəsillərində insanlara, dost-tanışa tükənməz sevgisinin şahidi olmuşam. Ürəyinin qapısı dostlar üçün açıq olan Musa müəllimin bir kitabı da "Ürəyimin qapısından keçənlər" adlanır. Bu kitabda Azərbaycanın bütün bölgələrindən olan dəyərli elm, mədəniyyət, ədəbiyyat, sənət adamlarına bir-birindən maraqlı şeirlər ithaf edib. Haqqı nahaqqa verməyən, bir qətrə yaxşılığı belə unutmayan İNSANDIR Musa müəllim. Ötən il Yazıçılar Birliyində şair, yazıçı, dramaturq, Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində uzun müddət “Hünər” Hərbi-Vətənpərvərlik Redaksiyasına rəhbərlik etmiş Məmməd Kazımın 90 illik yubileyinə həsr olunan  xatirə gecəsi keçirirdik. Etiraf edim ki, Məmməd Kazımla 50 ildən artıq duz- çörək kəsən qələm adamlarından çoxu müxtəlif bahanələr edib o məclisə gəlmədilər. Musa müəllim səhhətində narahatçılıq hiss etsə də tədbirin əvvəlindən axırınacan iştirak etdi və Məmməd Kazımın həm ona, həm də şair qardaşı Bəhlul Ataxallıya göstərdiyi diqqətdən maraqlı epizodlar danışdı. 

Eləcə də Azərbaycan Nəşriyyatında rəhmətlik Ramiz Hümmətovu hamımız yaxşı tanıyırdıq. O, təkcə dövri nəşrlərin deyil, neçə-neçə görkəmli şair və yazıçının kitablarının  araya-ərsəyə gəlməsində  zəhməti olan peşəkar dizayner idi. Riyaziyyatçı olsa da, sazın, sözün vurğunuydu. Azərbaycan ədəbiyyatını, folklorunu dərindən bilirdi. Ramizin qəflətən ölümü Musa müəllimi çox sarsıtmışdı.  O gün şair ürək ağrısısı ilə bu misraları yazmışdı:

 

                           

Sən idin ağrını, acını yenən,

Qoşmayla dillənən, cinasla dinən,

Bizim toyumuza gəlmişdin dünən,

Bu gün necə gedim yasına, Ramiz!

 

...Zamanın burulğanlarından sağ-salamat, həyatın sınaqlarından üzüağ çıxan, daim poetik dünyasına bağlı olan Musa Ələkbərli bu gün də ədəbi prosesdə öz missiyasını layiqincə davam etdirir. Təbii ki, insanın yaşı artdıqca ömrü də qısalır. Əminəm ki, bütün Musa Ələkbərli poeziyasını sevənlərin bu bahar 75 illik yubileyini qeyd edən şairə mənim kimi bir arzusu var: Qoy ulu Tanrı qəlbi yazıb-yaratmaq eşqi ilə döyünən Musa müəllimə ilk növbədə möhkəm cansağlığı versin!

Gələn yubileylərində görüşmək ümidilə.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.04.2025)

 

           

                              

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

 

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

 

Təbiidir ki, illərdir bir çox müəlliflər uğur qazanmağın yollarını göstərmək niyyəti güdən kitablar yazıblar. Onların içində adı dünyalarca məşhurlaşanlar, ən tanınmış motivasiya spikeri adını alanlar da var, yazdıqlarını bestseller səviyyəsinə daşıya bilməsələr belə, kütləvi oxucu qazanmaq şərəfinə nail olanlar da var, heç bir iz qoya bilməyərək yazdıqlarının makulaturaya çevrilməsiylə barışanlar da var.

Əlbəttə ki, mən öz tədqiqatım boyunca ən çox səs-küy qoparan «uğurqazanma bestsellerlərinə» toxunacağam. Oxuculara oxunması məsləhət görülən bu bestsellerlərin əsas müddəalarını göstərəcək, tezislərini qabardacağam.

İndi isə gəlin əksər reytinq sıralamalarında yer alan «bizneçdə və peşəkar fəaliyyətdə uğur qazanmaq» mövzusunda ən populyar motivasiya bestsellerləri arasından sizinçün seçdiyim 10-luğa nəzər yetirməyi davam etdirək.

 

 

Napoleon Hill, «Düşün və varlan»

 

Hətta belə bir deyim var, həyatında müəyyən uğur qazanan insan, hökmən Napoleon Hillin sözügedən bu kitabını yəqin ki, oxumuş insandır.

Bu gün bu kitab planet boyu milyon tirajlarla çıxır, (indiyə kimi 30 milyondan çox nüsxəsi satılıb), əksər biznesmenlər Napoleon Hilli uğur psixologiyasının banisi hesab edirlər. Bu kitabın hər bir uğurlu insanın, biznesmenin stolüstü kitabı olması da iddia olunur. Həyatının 20 ili boyunca Endryu Karnegi, Henri Ford, Tomas Edison və digər ən şöhrətli varlı insanların həyatını öyrənən, 5000 ən varlı amerikalıdan həyatları ilə bağlı müsahibələr alan müəllif sonda belə bir qənaətə gəlmişdir ki, bu şəxslərin hamısı oxşar xüsüsiyyətlərə malik olmuş, müvəffəqiyyət qazanmanın eyni qanunlarına riayət etmişlər.

Bu elə bir kitabdır ki, onu təkrarən oxuyacaq və hər dəfə yeni bir şeylər tapacaqsınız. Dünyanın ən varlı insanlarının uğur sirrini bilmək sizə zarafat gəlməsin.

Kitabda xoşbəxt həyatı təmin edən müvəffəqiyyətin 13 prinsipi də verilmişdir və təsəvvür edin, bütün bu prinsiplərin mayasında inam dayanır. (Mən sonrakı hissədə hədsiz maraq doğuran bu prinsipləri ayrıca oxucularıma təqdim edəcəyəm).

 

“Ədəbiyyatvə incəsənət”

(01.04.2025)

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

 

Deyir ki:- “Bu gün teleseriallar Azərbaycanın ən ağrılı yeridir. Düzdür, yaxşı serial çəkən rejissorlar var. Amma teleserialların sifarişçisi olan telekanallar biabırçı gündədir. Bir vaxtlar elə verilişlər var idi ki, onu həsrətlə gözləyənlər olurdu. Nəticəsi nə oldu? Mütəxəssis kənara atıldı. Amma belə olmamalıydı. Demirəm, indi perspektivli rejissorlarımız yoxdur. Var, lakin qarşıya qoyulan məqsədə çatmaq olmur. Çünki aktyorların çoxu "küçə"dən tutulmadır. Ömrünü sənətə həsr edən aktyorlar isə kənarda qalıblar. Çox narahatam ki, narkomaniya, mafiya və digər mənfi xarakterləri təbliğ edən filmlər telekanalları başına götürüb...”

 

Əsilzadə adamdır. Ulu babası Əli ağa Hüseyn ağa oğlu XVIII əsrin əvvəllərində Qarabağın Dədəli oymağının başçısı olub. Əli ağa öncə Osmanlılara xidmət etsə də, sonradan Qızılbaşlara qoşulub. Bir müddət Şah II Təhmasib Səfəviyə xidmət edib. Sonra Nadir şahın ordusunda Osmanlılara qarşı vuruşub. Nadir şahın ölümündən sonra isə ömrünün sonunadək indiki Füzuli rayonunun Dədəli kəndində yaşayıb...

İşgüzar, bacarıqlı, becid adamdır. Təşkilatçılığına isə söz ola bilməz. Əgər aktyorluğu seçməsəydi, bəlkə də indi hansısa böyük vəzifədə çalışırdı.

 

Bəli, bu gün sizə “Tütək səsi”, “Sevinc buxtası”, “Gözlə məni”, “Qanlı zəmi” kimi məşhur Azərbaycan filmlərində rol alan, aktyor Gəray Ayaz oğlu Əlibəyovdan söhbət açmaq istəyirəm. Bir neçə gün öncə 70 yaşı tamam olan Gəray müəllimdən.

Gəray Əlibəyov 1955-ci ildə Füzuli rayonunun Dədəli kəndində doğulub. Səkkizillik təhsilini həmin kəndə, tam orta təhsilini isə Füzuli rayonu Bünyad Sərdarov adına məktəbdə başa vurub. Sonra Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstutunda ali təhsilə yiyələnib. Sumqayıt Dövlət Teatrında aktyor, Veteran klubunda direktor, Araz kinoteatrında müdir müavini, Araz kinoteatrında direktor, "Sinema" kiçik dövlət müəssisəsində direktor, "Elşad K" şirkətində prezident, Mədəni İnkişaf Mərkəzi ictimai birliyində sədr, ULUS FİLM prodüser mərkəzində direktor vəzifələrində çalışıb. Bir müddət də Simurq.info saytının baş redaktoru kimi fəaliyyət göstərib.

2005-ci ildən 565 №-li Şəhadətnamə ilə Azərbaycan Respublikası Əslzadələr Məclisinin üzvüdür.

Bir müddət Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi yanında İctimai Şuranın sədri olub. O dönəmlərdə şura adına çox önəmli layihələrin icrasına nail olub.

 

Deyir ki:- “Doğrudur, indiki tamaşaçılar ciddi verilişlərdən daha çox bayağı verilişlərə baxmağa üstünlük verirlər, amma buna baxmayaraq, telekanallar eldən-obadan, tarixdən və digər maraq yaradacaq maarifləndirici məsələlərdən göstərməlidirlər ki, insanlar baxıb, yeni bir şey eşidib bəhrələnsinlər. Yoxsa "bu onun anasını belə etdi", "o bunun bacısını..." Bu ruhda böyüyən nəsil nə olacaq? Bu seriallar milləti hara aparacaq? Bəlkə qocalmışam? Amma bilirəm ki, bu təbliğat uçuruma aparır. Televiziya cinayəti, pozğunluğu göstərir, cinayət də günü-gündən artır...”

Təkcə bədii filmlərə çəkilməyib, həm də iyirmiyə yaxın sənədli filmin ssenari müəllifi, eləcə də bəzilərinin direktoru olub. Telekanallarımızın bu günki vəziyyətindən çox narahatdır. Bir ziyalı, incəsənət adamı kimi bütün bunlara biganə qala bilmir, ürək ağrısı ilə söhbət açır:

“Televiziya kanalları düz mövqe tutmayıb. Bunun bir adı var- miilli-mənəvi dəyərlərin məhvi... Qəribədir ki, bu ölkədə hamı dedektiv kitablar oxuyur. Sanki təbliğat insanları buna məcbur edir. Gözəllik və romantizmə baxan belə yoxdur. Hər bir dövlətin milli ideologiyası var. Bizim kanalların apardığı ideologiya isə qeyri-müəyyən və mücərrəddir. Bu təbliğat isə mənəvi dəyərlərə xidmət etmir.”- söyləyir.

Səhhətində ciddi problemlər yaranan Gəray müəllimin xeyli müddətdir ki, fəaliiyət göstərə bilmir. Ona tezliklə sağalmasını, 71 yaşına tam gümrah çıxmasını arzulayırıq. Hələ onun, mədəniyyətimizə verəcəyi töhfələr bitməyib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.04.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu gün şeir vaxtıdır, sizlərə Nübar Eldarqızının şeirləri təqdim ediləcək.

Nübar çox fərqli yazır. Süjetli, sirli, mistik… Hardasa təəccübləndirir, lap heyrətləndirir də. Əslində, elə ən böyük uğur da heç kəsə bənzəmədən özün olmaqdır.

 

 

TALE VARMIŞ...

 

Anam öləndən sonra

evlənmək istədi atam.

– Neyləsin yazıq adam,

7 il iflic qadını üçün

dua eləmişdi Allaha...

Cavanlardan kim eşitdi,

dedi, nahaq,

neynir o yaşda kişi evlənməyi?

Ən çox evdəki bacım

üsyan edirdi bu qərara.

Anamın axirətliyi qonşu qadın,

bir kəlmə demişdi ki,

kişi arvadsız qala bilməz, –

bacım az qalmışdı onu

evdən qovub çıxara...

Sonra...

Daha heç kəs qarışmadı...

– Anam nə qədər ki sağdı,

ruzidi, oddu, ocaqdı, –

evdə hər şey yolundaydı.

Yaxşı da olmasa, babatdı...

Yaşını bəhanə eləyib iş yeri 

atamı işdən çıxartdı, –

anamdan sonra...

Atam, onsuz da azdanışandı,

daha da dinməz oldu,

süstləşdi...

Arıqladı,

səhhəti pisləşdi...

Atamızın ən ağır vaxtlarını

ən çox o bacım görmüşdü.

Danışır ki,

bir dəfə həyətimizin iti

adamı tanımayıb hürmüşdü...

O zaman mən qonşu kənddə

"Sürgündə" yaşayırdım.

Çətin şəraitdə, dar gündə yaşayırdım...

Bir çətən külfət vardı o evdə...

Müharibə, yoxluq, qıtlıq...

Söz-söhbətdən bezirdik...

– Nə qədər uzatsam da, 

"iki addımlıqdan" əlim çatmırdı atam evinə...

Adam ata evinə gedəndə sevinər,

anasız evdə sevinc nə gəzirdi?!

– Bu gün hamı siyasətdən danışır...

Sizlərdən kim bilir,

– ən böyük siyasətçi fələkdi!?

Bacım illər sonra iki uşaqlı dul kişiyə ərə gedəcəkdi...

 

 

VER ÖZÜNƏ

 

Söy bu baxtı, bu taleyi:

– Ay bu baxtı, bu taleyi!..

Qıy bu baxtı, bu taleyi,

Kim yazıbsa, ver özünə!

 

Yaza-yaza şair yazdı, –

Qismətini sözdən asdı!

Xoşbəxtliyi bir abzasdı,

– Kim yazıbsa, ver özünə!

 

...Qəlbimdə bir darıxmaq var!..

Bu depressiyadan çıxmaq var...

Bir ad yazılı çaxmaq var,

Kim yazıbsa, ver özünə!

 

 

SÖZ BAZARI

 

Bu gün söz bazarına getdim.

Bir tərəf qələbəlikdi.

Ucuz söz qalmamışdı.

Məsələn: – yaltaq", "qorxaq"...

"Binamus", "biqeyrət",

"Vicdansız"tək sözlər hamsı

alınmışdı.

Bir ucdan alıcı gəlirdi-

Hər zümrədən...

Hara getdim,  –

hər yerdə növbə...

Bir söz vardı,

Almaq istəyən ən çox qocalardı:

– "Tövbə!"

"Qəddarlığ"ı alan çox,

"Nankorluğ"u alan "N" qədər!..

Bəzi sözlər vardı ki,

Tələb təklifdən çox geriydi.

"Təmənnasız", "minnətsiz"...

"Yaxşılıq" da onlardan biriydi...

Bir ağsaqqaldan  sordum:

Ümumi vəziyyət

necədi?

– Kasadlıqdı, – dedi.

– Ən dəyərsiz  söz "insan",

Ən baha söz

"Azadlıq"dı...

 

 

BİR, DOQQUZ, ÜÇ, YEDDİ...

 

Qapı-baca bilmir, gedir, qayıdır...

Sanki məhərrəmlik, oruc ayıdır.

İştahı diş altda, dibsiz quyudur, –

Çoxdan tanıyıram mən bu taleyi.

 

Sümük tulladılar, cumdu köpəklər,

Harda yağlısı var, qapdı zirəklər...

Qırmızı cizgini aşdı tək-təklər,

– Çoxdan tanıyıram mən bu taleyi!

 

– Onu Seyid Əzim, Sabir yaşadı,

Müşfiq Nargin, Cavid Sibir yaşadı,

Adını gözləyən məzar daşıdı! –

Çoxdan tanıyıram mən bu taleyi.

 

...Sən qədər yazarsan, – pozan tapırlar!

Xaindir! – Ad qoyan "ozan" tapırlar.

Bu cəhənnəm, bu qır, – qazan tapırlar,

Çoxdan tanıyıram mən bu taleyi!

 

Bəraət!..

Nə acı bir güzəşt oldu...

Sonra küçə oldu, prospekt oldu...

Dərsliyə salındı, sual, test oldu, –

Çoxdan tanıyıram mən bu taleyi!..

 

– Üstün dəyişiblər, alt qatı eyni!

Edam olunanı, cəlladı eyni...

Bir, qoqquz, üç, yeddi, – kod adı eyni,

Çoxdan tanıyıram mən bu taleyi!..

 

 

ADAM TƏLƏSİ...

 

Bu oğlan dəlidir, – bir qız dəlisi!

– Divanə bir qız var,

eşqə düşübdür...

– Bəs eşq özü nədir?

– Adam tələsi!..

 

Bu sevgi yaşanan yaz, – çoxdan olub... 

Bu, qoca qarıdır, qız  çoxdan ölüb...

Dipdiri bir eşqə heykəl qoyulub,

Üstündə ağlayan illər ölüsü...

 

Orda bir ev vardı, uçulub ölüb...

Vaxtı çatan-çatan seçilib ölüb...

Adam var, gözümdə kiçilib, ölüb, –

Ölümün də beləsi.

 

 Başı dik saxlamaq ağıl istəyir.

Düz sözü söyləmək oğul istəyir.

3 alma EŞQinə nağıl istəyir

Millətin köləsi!

–EŞQ – adam tələsi!

 

 

QƏMİN AQREQAT HALI

 

Niyə məni görmürsünüz? –

Gözünüzün önündəyəm...

Qəmin aqreqat halında,*

Şairin it günündəyəm...

 

Misqal-misqal, dirhəm-dirhəm,

Qüssə çəkir, dərd bölürəm,

Mən hər gedənlə ölürəm,

Hər gələnin sinnindəyəm.*

 

Güzgüyəm, bax, özünü gör, –

Əziləndə əzəni gör!..

Sən istəsən, yüzünü gör, –

Mən bilirəm, minindəyəm!

 

Yal üçün yalaq olmadım,

Gül oldum, alaq olmadım!

Kimsəyə calaq olmadım,

Dədə-baba genindəyəm!

 

Hər dəmir qatar götürmür,

Hər zaman Nübar yetirmir!

Nübar bitir – Haqq bitirmir,

Fərqindəsiz,  zənnindəyəm!

 

 

BİTMİŞLİYİN TƏNTƏNƏSİ

 

Hər şeyin əvvəlinə sonu yazılıb.

"Yararlılıq müddəti" insanın alnına cızılıb.

Ona görə inanmıram möcüzəyə...

Sevgim sözüm kimidir:

yerinə düşmədi...

Mən də elə tərsəm,

Heç yerimi dəyişmədim!..

Üsyankaram hər şeyə!

– Niyə əsgər əsgəri öldürür,

Niyə?

Torpaqmı az, yermi yoxdur,

İnsanın insanla nədir sorunu?

Niyə insanlar milliyyətinə, dininə,

Dinsizliyinə görə mühakimə olunur?

–Niyə?!

Suallar qarşısında acizəm deyə,

Ədalət məhkəmələrini yox,

ilahi ədalətii çox sevirəm:

 Sonda bütün zülmkarlar – fironlar, tiranlar, diktatorlar

haqqın lənətinə qovuşur!

 Bu dünyada olmasa da,

axirətdə haqq yerini tapır.

Oxşar talelilər bir-birinə qonşudur: –

Cənnətliklər, cəhənnəmliklər...

Nöqtələr...

Nöqtələrin piki – Nida!

Bitmişliyin təntənəsi!

Və son:

İnkişafın-pik nöqtəsi!

Zülmün-pik nöqtəsi!!

Səbrin-pik nöqtəsi!!!

Əlvida, dünya, əlvida!..

 

 

XAOS

 

– Bütün ölülər müflis olmuş dirilərdir!

Çılpaq ruh qalxır göyə...

İnsanlar bir gün belə dözmür sevdiyinin ölüsünə,

Ya torpağa göndərirlər, ya da krematoriyə...

Ona görə

Özləmişəm "yox"olmağı!

Doğulmazdan əvvəl

hər şey – YOX idi!

Var olduq, olmadıq,

"Ömür" deyilən başımıza min corab toxudu.

– Bir yanda bəsirət, bir yanda cəhalət...

Bir tərəfdə qüdrət, bir tərəfdə nifrət...

VƏ BİR QRAM AZADLIQ üçün çəkilən zillət!..

Sonra...

Düşüncələrini qəlbinə – ev həbsinə göndər və sus!

SOS!

– İnsanlıqda düşüş – qiymətdə endirim!

– Vicdan çatışmazlığı,

qeyrətdə endirim...

Və budur dünyanın mənzərəsi:

– Kölələrin sonsuz narazılığı,

asilərin ümidsiz mübarizəsi,

mütilərin şükranlığı...

Ən pisi gecələrin deyil, səhərlərin qaranlığı... 

Və daha da pisi –

Tənhalıqdan şikayət də bir dəb...

– Əsl yalnızlığı bir sən bilirsən,

ya Rəbb!!!

 

Epiloq:

 

– Bizi ancaq inandıqlarımız aldadır...

Bizi ancaq sevdiklərimiz ağladır...

Bizi ancaq yazdıqlarımız anladır...

 

 

FEVRAL QALDI ÜSTÜMÜZƏ

 

Ağzı pozuq, ağzı yava,

Biri toyda saldı dava.

Sümüyünə düşmür hava,

Söz də soxdu bəstəmizə.

 

Fərdlər yeni,

dərdlər təkrar,

 Yoxsula – yox! Varlıya – var!

Şərbət verən nəbzi yoxlar,

Dərman olmaz xəstəmizə!

 

Ha mərd ol, ha döy döşünə,

Əl uzadan yox düşənə!

Dost olduğuyçün düşmənə –

Düşmən olduq dostumuza.

 

Ruhduq, canı ödünc aldıq,

Gen dünyadan bir künc aldıq.

Zalım fələkdən gün çaldıq, –

Fevral qaldı üstümüzə!..

 

 

ƏRƏFƏ

 

Küləklər ahdan başladı.

Yağışlar şehdən başladı,

Adəm ilə Həvva çaşdı,

Dünya günahdan başladı...

 

Bir günah da biz elədik,

Elə bildik, düz elədik,

Çatana "sevirəm" deyib

Sözü sevimsiz elədik...

 

Nə qədər eşq, o qədər qəm!

Belə gəlib dünya, aləm.

Kimi bizi qaraladı,

Kiminə biz cəkdik qələm...

 

Keçmir bu Yerdə nazımız,

Eyzən qəm çalır sazımız.

Torpaq payın alıb susur

Razımızla narazımız...

 

Günəş keçir o tərəfə:

Xəbərdir, qoyulur zərfə.

Səhər əyan olacaq, bu

nəyə son, nəyə ərəfə...

 

 

MANQAL SƏFASI

 

Quzunun nəslini araşdırdılar,

Sütülü manqala yaraşdırdılar!

Qıp*-la qırmızını yarışdırdılar, –

Mən də nəticəni maraq elədim.

 

Ətlər gah istiot, gah duz istədi...

Piylər cız-bız oldu, off, nə istidi!

Ən məsum günahkar, bəlkə, tüstüdü, –

O da gözlərimi sucaq elədi...

 

Halva söyləməklə dil dada gəlməz.

Tox acın halını, əlbəttə, bilməz!

Göz haqqı var imiş, burun haqqı bəs? –

Qonşuları iyə qonaq elədik...

 

Ağızlar sulandı, pozuldu süslər,

Qədəhlər toqquşdu, kəsildi səslər,

Quzular yeyildi, soyudu hisslər, –

Utanmadan qurda qınaq elədik!

 

 

ZORNAN OLMUR...

 

Bir ay gözə görünmürsən,

Maraqlanan, soran olmur.

Hər şey yazılıb, oynanır,

Və heç bir şey zornan olmur!..

 

Bunca din var, günah bitmir...

Niyə göylərə ah çatmır?

Adam çoxdu, Allah çatmır?!

Tək-tək olmur... xornan olmur...

 

Səhv elədik, yazar olduq,

Aldıq, satdıq, bazar olduq...

Yalvarmaqdan bezar olduq,

Yağnan olan şornan olmur!..

 

Ümidlərim çilik-çilik,

Qəlbim desən, dəlik-dəlik,

Dərdə çıxıram gündəlik,

Yoxnan olur, varnan olmur!

 

Qapı varsa, açanı var!

Dəlikdən də keçəni var!

Yəni baxtdan qaçanı var?  –

Tale korsa?!

Kornan olmur...

 

 

ƏRİZƏ

 

Açar deşiyindən azadlığa baxan qadın, 

Ərinin qorxusundan hər gecə sancı çəkən, 

doğan qadın 

Gündə bir final fikirləşir

Həyatının sonu üçün. 

Əlinin içində yazılıb hər şey...

Hər səhər dua zamanı

Allaha açır əllərini, 

göstərir "ərizə”sini, 

– Məni bu həyatdan azad et, Allah!

 

 

TABLO

 

– Şahə qalxmış dalğalar

Sahildə nə görubsə,

donub qalıb...

Arxa fonda qızılı-qırmızı rəngə

boyanmış üfüq

və...

günəş elə o andaca sönüb qalıb

tabloda...

 

Qıy vura-vura quşlar

Keçir bizim səmadan,

Qəriblikdə ölən var...

 

İnsanlıq elə öldü,

Bir saf toxum qalmadı.

Doldu qum saatımız,

Səhrada qum qalmadı...

 

 

SERGEY YESENİN!..

 

Sonuncu şeirini qanıyla yazıb

səhəri gün otel odasında intihar edən

          Sergey Yeseninə

 

Ah çəkirsən, peyklər ucadan çəkir!..

Kimsə dərk edirmi niyə, nədən yazırsan?!

Biri dərd-qəmini bacadan çəkir,

Biri küləklərə verib göndərir...

Biri günə sərir göz yaşlarını...

sən, sən yazırsan!..

 Yazırsan dostlara,dünyaya... 

Yavaş-yavaş, ölə-ölə...

Köpək balıqları üzür qanın iziylə...

Dərdlər yığılır...yığılır...

sonra qopur zəlzələ, –

İçindəki dağıntıdan, söküntüdən yazırsan...

 Döymək istədiyin qapını çaşıb

Yolun apardığı səmtə çıxmısan...

Dünya partlamağa hazır bombadı,

O canlı bombadan qəlpə çıxmısan!

Qəhvə, noxud, tarot fallarında sən

Qara yox, qırmızı rəngdə çıxmısan...

– Dərdin nəydi sənin?

Yaşamaq qorxusumu

ölümdən bu qədər qorxusuz etmişdi səni,

Yesenin?!

 

 

CƏHƏNNƏM

 

Qaranlıqdan qazanc tutar oğrular,

Böyük oğru kiçikləri sorğular…

Qarr, qarr edən qara-qara qarğalar,

Sizin üçün bircə doğru - qara var!

Qara ki var,  həm qorxar, həm qorxudar,

İşıq düşər, künc-bucaqda gizlənər!

                 

Səhər-səhər qonaq gələr sərçələr,

Pəncərəmdə yemi görüb dirçələr.

Ova çıxar süs-püslü gözəlçələr,

Tindəki oğlanları kələpçələr,

Dolunayda hə-yə gələr elçilər

Bəzi cayar, bəziləri sözlənər...

 

Gecələrin çevrilişin yalanlar,

Günəş çıxar, təbəələr salamlar!

Xeyrə-şərə dair müdrik kəlamlar

Tapıb yenə sağlıq deyər adamlar.

Qoyunlara manqallar qəsd planlar,

Samovarlar mızıldar, mızmızlanar!

 

Bilal* verər dünyanın son azanın,

Çətin olar haqq-hesabı qəzanın,

Tanrı tanır çarmıxdakı İsanı: –

Qisas çəkər tərəzisi-mizanı!

Cəhənnəmdə qaynayar qır qazanı,

Rəhm olunmaz, gələn-gələn közlənər!

 

*Bilal – ilk müəzzin

 

 

SALVADOR DALİ

 

Ən qəddar insan mənəm-

Qarışqalar da şahidim...

Şirniyyat tabağında,

Filanıncı ilin

Yay günü bir nəsil qarışqanı məhv edəndən sonra

çayla ləzzətlə şəkərbura yedim...

Hörümcəklərin evini yıxdım,

Yer belləyəndə soxulcanların

Yuvasını dağıtdım.

Hamam böcəklərinin anasını ağlatdım...

Kürkümüzə düşən birələrdən qurtulmaq üçün yorğanları yaxdım,

Sonra hünülərin atasını yandırdım,-

Qanımızı içirdi o yaramazlar!

-Bütün insanların intiqamını aldım!

Daha sonra

Salvador Dalinin əriyən saatlarından vaxtı soruşub...

Ağırlaşan başımı yatağa atdım...

Və yatdım...

 

 

HEÇ VAXT GÖRÜŞMƏYƏNƏDƏK!

 

Bu, sonuncu şəklimdi,

Götür, çək başdaşıma.

Yığsan atılan daşları

Dağ olar, –

Tək-tək daşıma,

Elə dağa basdır məni.

Zirvəsinə yaz adımı.

Belə şanlı ölüm alar

Ağuşuna az adamı.

Doyunca gəzib getdim,

İmzamı qazıb getdim

Sağlığına! – göz yaşımı süzdüm, içdim,

Dünyadan sızıb getdim...

Qalanlar, salamat qalın,

Heç vaxt görüşməyənədək.

 

 

DOĞUM GÜNÜMƏ

 

Çox uzaqqq… dediyin, əslində, çoxmu uzaq?!

Bəlkə, bilən var,

amma biz bilmədik uzaqdan yaxını,

yaxından uzağı ayırmağı,

ömrü rüblərə bölməyi…

Məsələn, mən uşaqkən gəncliyi,

gənc ikən qocalığı uzaq bilirdim.

Yaşarkən də ölməyi…

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.04.2025)

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

İnsan həyatını tələsərək keçirir. Uşaqlıqdan bizi tələsdirirlər: "Tez böyü! Tez oxu! Tez iş tap! Tez evlən! Tez uşaq sahibi ol! Tez yaşlan, sonra isə yaşadıqlarını xatırla!" Sanki həyat bir yarışdır və hamı finiş xəttinə birinci çatmaq istəyir. Amma əslində, bu finiş xəttində hamını eyni şey gözləyir: "Keçmişə baxış və suallar."

 

Bəs bu tələskənliyin sonu haradır? Zamanın irəlilədiyini düşünürük, amma tarixə baxdıqda, insanlığın eyni dövrələri təkrarladığını görürük. Tarixin səhifələrini vərəqlədikcə, bir imperiyanın digərinin qalıqları üzərində qurulduğunu, bir müharibənin digərinin davamı olduğunu anlayırıq. Bəs irəliləyiş hardadır?

 

Tarix irəli gedirmi? Yoxsa təkrarlanır?

 

Tarix boyu sivilizasiyalar yüksəldi, inkişaf etdi və sonda çökdü. Qədim Misir fironları tanrı elan edildi, min illərlə fironlara ibadət olundu. Lakin bir gün bu imperiya yox oldu və onun yerini Roma aldı. Roma da gücün zirvəsinə çatdı, lakin onun da çöküşü qaçınılmaz oldu. Ondan sonra Osmanlı gəldi, İngiltərə imperiyası yüksəldi, SSRİ yarandı və dağıldı.

Tarixin hər mərhələsində insanlar öz dövrlərini ən müasir, ən ağıllı, ən irəliləmiş dövr hesab ediblər. Roma vətəndaşları öz qanun sistemlərini mükəmməl sayırdılar, Orta əsrlər Avropasında insanlar kilsənin gücünü dəyişməz hesab edirdilər, 20-ci əsrin insanları kommunizmin və ya kapitalizmin dünyanı dəyişəcəyinə inanırdılar. Amma tarixə dönüb baxanda görürük ki, biz eyni şeyləri təkrar-təkrar yaşayırıq.

Müharibələr bitmir, sadəcə forması dəyişir. Əgər orta əsrlərdə xalqlar bir-birini qılıncla məhv edirdisə, bu gün informasiya müharibələri gedir. 100 il əvvəl insanlar aclıqdan əziyyət çəkirdi, bu gün isə psixoloji problemlər içində boğulurlar. İnsanlar ədalət və bərabərlik uğrunda mübarizə aparır, amma bu mübarizə əsrlərdir davam edir. Əgər dünya həqiqətən irəliləyirsə, niyə hələ də eyni problemlərlə qarşılaşırıq?

 

İnsan həqiqətən dəyişirmi?

 

Tarix təkcə hadisələr deyil, həm də insanın dəyişməz xarakterinin sübutudur. Aristotel insanın əxlaqını araşdırarkən, insanın əbədi olaraq "xoşbəxtlik" axtarışında olduğunu demişdi. Bunu Platon da təsdiqləmişdi. Amma eyni zamanda, insanlar hakimiyyət, güc, sərvət üçün bir-birini məhv etməkdən də çəkinmirlər.

 

Zamanın dəyişdiyini düşünürük, amma insanın psixologiyası dəyişmir. Şöhrətpərəstlik, eqoizm, qorxu, gücə can atma hissləri qədimdən bəri insanın əsas instinktləridir. Qədim Romada insanlar çörək və əyləncə üçün amfiteatrlarda bir-birini qətlə yetirirdi, bu gün isə insanlar televiziyada və sosial mediada başqalarının məhvinə tamaşa edirlər. Əvvəllər insanlar fiziki döyüşlərdə bir-birini öldürürdü, bu gün isə psixoloji savaşlar aparırlar.

Sistemlər, ideologiyalar, rejimlər dəyişir, amma insanın mahiyyəti eyni qalır. Qorxu, ümid, sevgi, nifrət – bunlar insanın min illər əvvəl də hiss etdiyi duyğular idi, bu gün də eynidir. İnsan irəlilədiyini düşünür, amma əslində, eyni duyğuları fərqli şəkillərdə yaşayır. Bəs bu, inkişafdırmı?

 

Kapitalizm: Yeni feodalizm?

 

Müasir dövrdə insanlar azad olduqlarını düşünürlər. Amma sistemlər sadəcə formalarını dəyişir. Əgər orta əsrlərdə feodalizmdə insanlar torpaq sahiblərinə işləyirdilərsə, bu gün böyük korporasiyalar eyni rolu oynayır. İnsanlar azad əmək bazarında işlədiklərini düşünürlər, amma əslində böyük bir sistemin çarxlarında bir dişli kimi fırlanırlar.

Sənaye inqilabı insanlara yeni imkanlar vəd etdi, amma eyni zamanda daha çox insanı maaş sisteminə bağladı. İnsanlar əvvəlcə torpağa bağlı idi, sonra fabriklərə, sonra ofislərə. İndi isə texnologiya insanları daha da sıx bir sistemin içinə salıb: bank kreditləri, borclar, iş yerlərində sonsuz rəqabət və istehlak çılğınlığı.

Əgər insanlar həqiqətən azaddırsa, niyə hamı tələsir? Hamı niyə bir yarış içindədir? Niyə hər kəs pul qazanmağa, daha çox istehlak etməyə, daha çox işləməyə məcburdur?

 

Fərdi həyat: İnsan hara gedir?

 

Bütün bu tarixi və sosial məsələləri kənara qoysaq, fərdi səviyyədə insan hara gedir? Uşaqlıqda tələsirik böyüməyə, böyüyəndə tələsirik oxumağa, oxuyanda tələsirik işləməyə, işləyəndə tələsirik ailə qurmağa, sonra isə tələsirik qocalmağa və sonda tələsərək həyatımızı başa vururuq.

Amma bir gün dayanıb sual veririk: "Mən niyə bu qədər tələsirdim?" Həyatın sonunda əksər insanlar keçmişə baxıb eyni peşmanlığı yaşayır: "Daha çox yaşamalı idim, daha çox anı dəyərləndirməli idim."

Bəlkə də ən böyük sual budur: əgər həyat bir yarışdırsa, finiş xəttində bizi nə gözləyir? Və ən əsası, bu yarış həqiqətən irəliyəmi aparır, yoxsa biz sadəcə dairə vururuq?

 

Nəticə: Zamanın əqrəbi hara gedir?

 

Hər kəs tələsir. Həm fərdi, həm sosial, həm tarixi baxımdan hamı tələsir. Amma zamanın əqrəbi həqiqətən irəli gedirmi, yoxsa biz onu geriyə çəkirik?

 

Tarix təkrarlanır, insanlar eyni instinktlərlə yaşayır, sistemlər dəyişir, amma mahiyyət eyni qalır. İnsanlıq inkişaf etdiyini düşünür, amma keçmişin xətalarını təkrar edir.

Bəlkə də ən böyük dərs budur: biz zamana qalib gələ bilmərik. O bizi aparır, biz onu yox. O irəli gedir, amma bəzən biz geriyə çəkirik.

Bəs sən? Sən zamana tabe olursan, yoxsa onunla savaşırsan? Sən də tələsirsən, yoxsa dayanıb baxmağa cəsarətin çatır?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.04.2025)

 

Harun Soltanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Sevgi insanın içindəki ən incə, ən qırılqan, eyni zamanda ən güclü duyğudur. O, bəzən insanı qanadlandırır, onu zirvələrə qaldırır, dünya ilə barışdırır, ruhuna bir arxayınlıq, bir səssiz səadət gətirir. Sevgi insanı daha mərhəmətli, daha anlayışlı, daha səbirli edir. Sanki qəlbində yeni bir dünya açılır və bu dünyada hər şey daha saf, daha mənalı görünür.

 

Amma sevgi həmişə bu qədər gözəl, bu qədər ilahi olmur. O, eyni zamanda bir qandala da çevrilə bilər. İnsanın ruhunu əzən, onun içini boşaldan, ona yaşamağı çətinləşdirən bir yükə. Çünki sevgi yalnızca xoşbəxtlik gətirmir, o həm də bir imtahandır. O, insanın zəif nöqtələrini üzə çıxarır, onun içindəki ən dərin arzuları, ən gizli qorxuları, ən kədərli xatirələri səthə qaldırır. Sevgi ruhumuza ya ipəkdən bir libas geyindirir belə, incə, rahat və yumşaq ya da ağır bir zireh, insanın nəfəsini daraldan, amma onu həyatın sərt küləklərindən qoruyan bir qılaf. Və ən çətini budur ki, insan bu iki hal arasında həmişə tərəddüddə qalır. Çünki sevgi həm azadlıqdır, həm də əsarət, həm işıqdır, həm də qaranlıq. İnsan sevginin gətirdiyi ağrını da, onun bəxş etdiyi ləzzəti də eyni ehtirasla qəbul edir. O olmadan yaşaya bilməz, amma onunla da həmişə rahat ola bilməz. Sevgi həm ən gözəl xəyalımızdır, həm də ən ağır reallığımız…

 

QARŞILIQLI SEVGİ

Qarşılıqlı sevgi isə bəşəriyyətin ən qədim arzusu, ən böyük xoşbəxtliyi, eyni zamanda, ən nadir xoşbəxtliyidir. Çünki sevgi hər zaman qarşılıq tapmır, tapanda da, bəzən, zaman və məkan onun tamlığına imkan vermir. Lakin əgər iki ruh bir-birinə toxuna bilirsə, o toxunuş sadəcə gözlər, əllər və sözlərlə məhdudlaşmır. O, dərin bir axın kimi iki insanın içində axır, birini digərinin varlığında əridir, sərhədləri yox edir. Qarşılıqlı sevgi iki fərdin bir-birində itməsi, eyni zamanda, özlərini tapmasıdır. Sən öz əksini onun gözlərində görürsən və bu əks sanki daha saf, daha gözəldir. Çünki onun baxışları sənə dünyanın gördüyündən fərqli baxır.

 Belə bir sevgi insanı dəyişir. O, adi insanı şair, sakit ruhu çılğın, hətta qaranlıq qəlbi günəş qədər aydın edə bilər. Qarşılıqlı sevginin içində insan nəhəng bir kainat kimi hiss edir özünü. Çünki artıq onun duyğuları təkcə öz ruhunda deyil, başqa bir ruhda da yaşayır. Sən artıq tək deyilsən. Sevdiyin insan sənin dünyanı anlamaq üçün istifadə etdiyin yeni bir dil olur, onun sözləri və səssizliyi sənin üçün kainatın ən dərin mənasını açır. Bir toxunuş, bir gülümsəmə, hətta bir nəfəs. Hər biri bir ümid, bir istilik daşıyır.

Sevgi sükutda da öz dilini yaradır. Qarşılıqlı sevgi o demək deyil ki, hər an danışmalısan, hər şeyi izah etməlisən. Əksinə, o elə bir səviyyəyə çatır ki, susmaq belə danışmaqdan daha güclü olur. İnsan sevgilisinin gözlərinə baxıb heç nə demədən onu anlaya bilir. Əllərin bir-birinə toxunuşunda sözlərdən daha çox ehtiras, ürəklərin ritmində səssiz bir şeir gizlənir. Elə bil, kainat iki insanın arasındakı boşluğu artıq tamamilə doldurub, hər şey aydın, hər şey sadə və eyni zamanda, hər şey qeyri-mümkün qədər sirli və möcüzəvidir.

Qarşılıqlı sevgi insanın içindəki bütün divarları yıxır. O, səni qorxularından azad edir, amma eyni zamanda, səndə yeni qorxular da yaradır – itirmək qorxusu. Çünki artıq sadəcə öz varlığın üçün yaşamırsan, sənin sevgin artıq başqa bir ürəyə də bağlıdır. Sən onun ağrısını hiss edirsən, onun sevinci sənin sevincin olur. Bu, azadlığın ən gözəl, eyni zamanda, ən qəribə formasıdır. Çünki sevginin içində sən həm özünü tapırsan, həm də özünü itirirsən…

 

SEVGİNİN LƏNƏTƏ DÖNMƏSİ

Amma sevgi həmişə qarşılıq tapmır. Bəzən insan elə dərin, elə sonsuz sevir ki, bu sevgi təkcə onun qəlbinin içində bir kainata çevrilir, başqa heç bir ruhda izini tapmır. O zaman sevgi lənətə dönür. Bir insanın ruhunu içdən içə yeyən, onu yavaş-yavaş məhv edən, amma ondan qurtulmağa da imkan verməyən bir lənət. Çünki sevginin əsl faciəsi onun yoxluğu deyil, onun var olub da qarşılıq tapmamasıdır. İnsan sevdiyi gözlərdə öz varlığını axtarır, amma tapmır. O gözlərə baxır və orada sadəcə boşluq görür. Sözlər cavabsız qalır, toxunuşlar havada əriyir, sevgisi isə içində ağır bir yük kimi yığılır, yığılır və nəhayət, onu öz ağırlığı ilə əzir.

Belə bir sevgi insanı özü ilə düşmən edir. Çünki sevmək həmişə gözəldir, amma qarşılıq tapmayan sevgi insanın öz varlığını sorğulamasına səbəb olur. “Niyə?” sualı ruhunu içdən içə gəmirir. Niyə mən bu qədər sevirəm, amma o hiss etmir? Niyə mənim sevgim yetərli deyil? Niyə o, gözlərimi görə bilmir? Niyə mənim səsim onun qəlbinə çata bilmir? İnsan get-gedə özünə yadlaşır, çünki sevgisinin ağırlığı onu əvvəlki özündən uzaqlaşdırır. Əvvəllər sadəcə yaşamağı bilən biri indi hər anını sevgi ilə ölçür. Sevgi ilə oyanır, sevgi ilə nəfəs alır, sevgi ilə susur. Amma sevgisi təkcə onun içindədir, sevdiyi insan isə bundan xəbərsiz və ya bəlkə də, xəbərdar, amma laqeyddir. Və bu, ən ağır cəzadır.

 

HƏM YAŞADIR, HƏM ÖLDÜRÜR

Bəzən isə daha böyük bir dərd var. Qarşılıqlı sevgi var, amma həyat, zaman, insanlar, hətta bəzən insanın öz qorxuları bu sevgini bütöv yaşamağa imkan vermir. O sevgi ki, hər iki qəlb eyni istəklə yanır, amma bir-birinə çata bilmir. İki insan bir-birini gözləyir, eyni hissləri yaşayır, amma taleyin sərt qanunları onları birləşməyə qoymur. Onlar susaraq sevirlər, susaraq gözləyirlər, bəzən də susaraq ayrılırlar. Amma bu ayrılıq nə son, nə də qurtuluşdur. Çünki əsl sevgi heç vaxt tam ölmür, o, insanın içində bir kölgə kimi yaşayır, həyatına öz izini həkk edir. O sevgi ki, insanın ruhunun dərinliklərində gizlənir, amma heç vaxt tamamilə itmir.

Belə sevgilər insanı həm yaşadır, həm də öldürür. Çünki sevgi təkcə qovuşmaq deyil, bəzən ayrılıqda da var olmaqdır. İnsan sevdiyi adamdan uzaqda olsa da, onun varlığını hiss edərək yaşayır. Hər yerdə, hər səsdə, hər baxışda onu axtarır. Bir yerdə çalınan musiqidə, küçədən keçən bir qoxuda, səhər açılan gün işığında… Çünki sevgi var olduqca, insan sevdiyindən ayrı qala bilər, amma heç vaxt onu unuda bilməz. O, ruhuna işləyib, nəfəsinə qarışıb, həyatına öz möhürünü vurub. Bu sevgi sənin içində ölməzdir, çünki o artıq səndən ayrı deyil. Sən o sevginin özünə çevrilmisən…

Dediyimiz kimi, sevgi insan ruhuna geydirilmiş bir libasdır – bəzən ipək kimi zərif, bəzən paslı zireh kimi ağır. O, insanın daxilində elə bir varlıq yaradır ki, sevən adam artıq özü deyil, başqa birinə çevrilir. Amma bu çevrilmə azadlığa aparırmı? Yoxsa insanı daha dərin bir zindana salır? Sevgi, əslində, insanın öz “mən”indən imtinasıdır. Çünki sevəndə artıq sən yoxsan. Sən sevdiyinin gözlərində əks olunan varlığa çevrilirsən. Sən öz hisslərini onun varlığı ilə ölçürsən, xoşbəxtliyini onun gülüşündə, kədərini onun susqunluğunda tapırsan. Bu, insanın özündən qaçışı, yoxsa özünü tapmasıdır?

 

HƏR ŞEYDƏN QORXULU

Ölü yazarlardan biri deyir ki, sevgi hər şeyə qalib gəlir, amma hər şeydən də qorxuludur. Çünki sevgi insanın ruhunu aça bilər, eyni zamanda, onu məhv edə bilər. İnsan sevəndə həyatın mənasını tapdığını düşünür, amma bəlkə də, o sadəcə həyatın yeni bir ilğımına düşür. Bütün hisslərimizin, düşüncələrimizin, hətta varlığımızın belə, bir başqasının qəlbində yaşaması. Bu, azadlığın zirvəsidirmi, yoxsa ən dərin əsarət? Sevgi bir insanın ruhunu yüksəldir, ona Tanrının özü kimi sonsuz bir varlıq hissi bəxş edir. Amma eyni sevgi insanı yerlə bir edib, onu ruhsuz, yarımçıq bir varlığa da çevirə bilər. Çünki sevgi təkcə verən deyil, həm də alan bir qüvvədir. O, insanın qəlbindəki hər şeyi özünə çəkir, onun içində bir boşluq buraxır və bəzən bu boşluğu heç nə doldura bilmir.

 

VARLIĞIN MƏNASI?

Bəs, sevgi həqiqətən varlığımızın mənasımı? Yoxsa o, sadəcə insanın öz qaranlıq ruhuna tapdığı ən gözəl yalandır? İnsan sevməsəydi, bəlkə də, daha az əzab çəkərdi. Amma o zaman yaşamağın da bir mənası qalmazdı. Çünki sevgi insanı yaradır və onu dağıdır, ona kainat qədər genişlik bəxş edir və sonra da həmin kainatı əlindən alır. İnsan sevdikcə özünü hiss edir, amma eyni zamanda, özündən uzaqlaşır. Bu, varlığın ən böyük paradoksudur. İnsan sevərək bütövləşir, amma sevgi ilə də parçalanır. Sevgi həm insanı ilahi bir varlığa çevirir, həm də ona dünyanın ən zəif məxluqu olduğunu xatırladır. O, hər şeydir və eyni zamanda, heç nə…

 

ONUN SONU VARMI?

Bəs sevginin sonu varmı? Yoxsa sevgi insanın ruhuna işləmiş, heç vaxt silinməyəcək bir yara kimi qalır? İnsan sevdiyi zaman yeni bir dünyaya doğulur, amma o sevgi bitəndə, o dünya da ölür. Amma o ölü dünya heç vaxt tam yox olmur. O, insanın içində kölgə kimi yaşayır, hər nəfəsində, hər xatirəsində, hər gecənin dərin sükutunda. Çünki sevgi bitmir, sadəcə başqa bir hala keçir. Bəzən hüzünlü bir nostalji olur, bəzən qəlbinin dərinliklərində sönməyən bir ağrı.

Sevgi ilə yaşamaq çətindir, amma onsuz yaşamaq daha da çətindir. İnsan bir dəfə gerçəkdən sevdikdə, o sevgi onun ruhuna işləyir, onu əvvəlki halına qaytarmayacaq bir şəkildə dəyişdirir. O, itirsə belə, sevdiyini unuda bilməz, çünki sevgi unudulmaq üçün yaranmayıb. O, insanın qanına qarışır, səsini, baxışlarını, nəfəsini özünə yapışdırır. Bir gün sevdiyinin qoxusunu xatırladan bir külək əsəcək, bir mahnı səslənəcək, bir cümlə deyəcəklər və sən anlayacaqsan ki, sevgi hələ də sənin içindədir, hələ də nəfəs alır, hələ də səni bir zamanlar olduğun insandan fərqli bir varlığa çevirir.

 

RUHDAN BAŞLAYAN SONSUZ SƏFƏR

Bəlkə də, sevgi əslində adi bir hissdir.  Ya da, nə bilim, sevgi adi bir hiss deyil, əksinə, o, insanın varlığında məna tapır, sevdiyin şəxsdə bədən tapır, gerçək olur.  Heç kimə aid olmayan, sadəcə var olan, insanın içində, ruhunun ən dərin qatlarında yaşayan bir hiss. O hiss ki, səni məhv edir, amma eyni zamanda səni yaşadır. O hiss ki, sənə bütün dünyanı verir, amma sonra səni həmin dünyanın xarabalıqlarında tək qoyur. Bəlkə də, sevgi elə budur. Bir insanın ruhunun içində başlayan və heç vaxt tam olaraq bitməyən sonsuz bir səfər…

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.04.2025)

 

 

 

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

 

 

 

Günümüzdə yəni el şairləri yoxdur? Şeirləri dillərdə dolaşan, məclislərin yaraşığı olan el şairləri yəni keçmişdə qaldı? Mən deyərdim ki yox. Bu gün onlardan biri - Əlövsət Saldaş barədə söz açmaq istəyirəm.

 

Əlövsət Saldaş (Məmmədov Əlövsət Sarı oğlu) 15 iyun 1957-ci ildə Ağdərə rayonunun Çərəkdar kəndində anadan olub. 1974-cü ildə Kəlbəcər rayonunun Qılınclı kənd orta məktəbini, 1978-ci ildə isə Xankəndi Pedaqoji İnstitutunun Riyaziyyat fakültəsini bitirib. Peşəkar müəllim kimi Kəlbəcərin Nadirxanlı kənd orta məktəbində çalışıb.  

1993-cü ildə erməni işğalından sonra etibarən məcburi köçkün həyatı yaşamağa məcbur qalan Əlövsət Saldaş Qobustan rayonunun Təklə kəndində müvəqqəti məskunlaşıb. O, burada Ərəbşalbaş, Çuxanlı və Təklə kəndlərində riyaziyyat müəllimi kimi fəaliyyətini davam etdirib. 2022-ci ildə təqaüdə çıxıb.  

 

Ədəbi yaradıcılığı  

 

Əlövsət Saldaş hələ orta məktəb illərindən poeziyaya maraq göstərmiş və ilk şeirlərini yazmışdır. 1979-cu ildən etibarən dövri mətbuatda və müxtəlif almanaxlarda şeirləri dərc olunmuşdür. Lakin 1993-cü ildə Kəlbəcərin işğalı zamanı onun yazdığı şeirlər də işğalçı tərəfindən məhv edilmişdir.  

Bütün çətinliklərə baxmayaraq, şair yaradıcılığını davam etdirmiş və üç kitab müəllifi olmuşdur:  

"Məni unutmağa tələsmə hələ" (2002)  

"Çətindir bu yurdun şairi olmaq" (2009) 

"Ömrün payızından üzü yuxarı" (2017)  

Əlövsət Saldaşın poeziyası vətən sevgisi, köçkünlük acısı, insanın daxili dünyası və zamanın amansız axarı kimi mövzulara toxunur. Onun şeirləri doğma Kəlbəcər torpağına duyduğu sonsuz bağlılığın, eləcə də məcburi köçkünlük həyatının ağır izlərinin poetik təzahürüdür.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucularını şairin yaradıcılığından bir neçə nümunə ilə baş-başa qoyuram.

 

 

BİR QƏDƏR

 

Qələmə sarıllam hərdənbir, indi,

Şeir and yerimdi, Qələm pirimdi.

Aşikar görünən dörddən birimdi,

Dərinə işləyib köküm bir qədər...

 

Yolum daşa çıxır, sərtdə tapıram,

Sınağa çəkilləm bərkdə, tapıram...

Dərdin dərmanını dərddə tapıram,

Qoy sıxım bağrıma, büküm bir qədər.

 

Dilqəmin naləsi, fəryadı məndə,

Elə bil, gözyaşı dəryadı məndə.

Olum zamananın Fərhadı mən də,

Çapım qayaları, söküm bir qədər.

 

Yanıram - atəşdi, közdü gedirəm,

Səbrim bura qədər dözdü, gedirəm...

Bəri dur, sən Allah, sözdü, gedirəm,

Açım ürəyimi, töküm bir qədər.

 

Əlövsət, qalmadı qalası yerim,

Olmadı bir lövbər salası yerim.

Di get, cəhənnəmdə qal, asi yerim,

Haxdan ağır gəlib hökm bir qədər...

 

 

ƏLDƏN GEDİR

 

Elə durduğu yerdə

Bayılır əldən gedir 

Oyadırsan adamı

Ayılır...əldən gedir

 

Dilədim dönə - dönə

Gedənlər yenə dönə

Yaxşılar dənə - dənə

Sayılır əldən gedir 

 

Ümid çürük qoz kimi

İrəngi bomboz kimi

Eh ömür də toz kimi

Yuyulur əldən gedir

 

Bəndə quldu, dərd ağa

Sinə gərir hər dağa

İnsan yemdi, torpağa

Qoyulur, əldən gedir...

 

Sevgidən necə doyum

Öpüm gözümə qoyum

Ürəyim soyum - soyum

Soyulur əldən gedir....

 

 

BİR QIRIX...

 

Həsrətin canımı yandırdı, yaxdı,

Gətir vüsalından içim bir qırıx.

Dirilik suyutək çəkim başıma,

Ay zalım, səngisin içim bir qırıx.

 

Bu da bir nidadı qopdu dilimnən,

Sönürəm, gəl oyna indi külümnən.

İxtiyar çağımdı, yapış əlimnən,

Çətin yoxuşları keçim bir qırıx.

 

Eh... nəfəsdi getdi, birdən gəlmədi.

Getsin də, yurdumda qalan kəlmədi.

Bu tale yüküdü, Haqdan gəlmədi,

Şələm nə boydadı,..gücüm bir qırıx.

 

Yanasım qalmayıb indi ta yansın,

Baxsın bu halıma yanan, ha yansın...

Bir bulaq başında azca dayansın,

Əylənsin yol üstdə köçüm bir qırıx.

 

Sən kövrək şerimdə qəmli sətirim-

Başladım, - bilmədim necə bitirim...

Köhnə günahları yada gətirim,

Ərisin yanında suçum bir qırıx.

 

Dözsün, ağrıları Saldaşa verək,

Yaşatsın, bu eşqi yaddaşa verək.

Bir xəlvət guşədə başbaşa verək

Sənli günlərimə köçüm bir qırıx.

 

 

YOLUMU GÖZLƏ

 

İndi öz-özümlə dalaşan vaxtım,

İndi əl-ayağım dolaşan vaxtım....

Getdi o sən görən dağ aşan vaxtım, 

Düzlə gələcəyəm, yolumu gözlə!

 

Bir də görərsən ki, çatmışam sənə,

Duyğu gülşənində batmışam yenə.

Nəğmədən bir böğça tutmuşam sənə,

Sözlə gələcəyəm, yolumu gözlə!

 

Bu üzülmüş bədən, yorulmüş ürək

Təzədən sözümə baxarmı görək.

Azca odum qalıb, qoruyam gərək,

Közlə gələcəyəm, yolumu gözlə!

 

Olurmu mənimtək elə dolduğun,

Dönüb payız vaxtı gülə, solduğun...

O vaxt baxışından dəli olduğun

Gözlə gələcəyəm, yolumu gözlə!

 

Tufana tuş gəldi, sellər apardı,

Aylar yağmaladı, illər apardı.

Gözlədik, gözlədik ömür qutardı,

Gözlə, gələcəyəm, yolumu gözlə!

 

Azıb çən dumanda itdiyin yolla,

Gedib yad ünvanda bitdiyin yolla,

Əlövsəti qoyub getdiyin yolla -

İzlə gələcəyəm, yolumu gözlə!

 

 

VƏDƏSİYDİ

 

Kirpiklər elə bil şimşək çaxırdı, 

Baxışlar yandırıb, məni yaxırdı.

Sular önümüzdən duru axırdı,

Onda ömrümüzün Yaz vədəsiydi.

 

Nə mən yerimdəyəm, nə sən yerində,

Qaçıbdır ləzzəti həmən yerin də.

Bayılıb qalmışdıq çəmən yerində,

Gülün bülbülünə naz vədəsiydi.

 

Çəkdi girdabına haralar bizi,

Tapdı səksəkələr, qaralar bizi.

Onda əyməmişdi yaralar bizi,

Onda keyfimizin saz vədəsiydi.

 

Onda ümidlərin solmayan vaxtı,

Gözlərin həsrətdən dolmayan vaxtı,

Onda ağrıların olmayan vaxtı,

Onda qayğıların az vədəsiydi.

 

 

GƏLSİN

 

Bağrımım başında yeri eylədiyim-

Bağrıma tökülsün qadası, gəlsin!

Həmənki şövq ilə çəkim nazını,

Qoy öldürsün məni ədası, gəlsin!

 

Tər-təzə güllərdən tutaram dəstə,

Çinar tək bitərəm yolları üstdə.

İntizar çəkirəm, qulağım səsdə,

Yetsin biz tərəfə, sədası, gəlsin!

 

Günüm gün olmadı getdiyi gündən,

Bir ucdan saralıb tökülləm dən-dən.

Alsın bu cavabsız sualı məndən,

Qoyulsun cümləmin nidası, gəlsin!

 

Bəlakeş doğubdur anam, gedirəm,

Doğub ki, alışam-yanam, gedirəm...

Mən elə getməli canam, gedirəm,

Olum gözlərinin fədası, gəlsin!

 

Yollara baxmaqdan düşüb göz əldən,

Əl gözdən gileyli, lələ, göz əldən.

Könlümün quşuna odur gözəl dən,

Gəlsin, Əlövsətin qidası, gəlsin!

 

 

CİNASLI QOŞMA

 

Bildim, qoparacaq köhnə qaysağı,

Naşı əl uzatdı yarama sarı.

Şəfa dilədiyim, harda qalmısan,

Di gəl, o məlhəmi yarama sarı.

 

Mən elə dünyanın qəm ortağıyam,

Ağrı zirvəsiyəm, həsrət dağıyam.

Kəsilib doğranmış tut budağıyam,

Götür yarpağımdan barama sarı.

 

Çoxdandı təzanəm sim sarı gəlmir,

Dillənmir sazımda sim - sarı, gəlmir...

Gəlmir ürəyimin simsarı gəlmir,

Bu təlaşım dönə arama sarı.

 

Dilim sözə baxmır ha, lal gəzirəm,

Bax mənim halıma, hal al, gəzirəm...

Mən halal adamam, halal gəzirəm,

Yollarım bağlıdır harama sarı.

 

Ruzigar amansız əsir, görürəm,

Əlövsət, qılınc tək kəsir, görürəm...

Ehtiyac görürəm, kəsir görürəm, 

Boylanıb baxıram harama sarı.

 

 

 

ÖZÜMƏ 

 

Sinədən oxlayır, kürəkdən çıxır,

Necə sovuşduraq bu çəri, Adam?

Bağrı parçalayır, ürəkdən çıxır,

Qaldır bu həsrəti iç, əri, Adam!

 

O bizə göylərdən Tanrı payıdır,

Nə olsun, duyanı barmaq sayıdır..

Deyirik, divara dəyir, qayıdır,

Azalıbdı sözün keçəri, Adam.

 

Köhnədən qalmışam uçuq barıyam,

Hələ ümidvaram işə yarayam.

Mən bir az özümnən çölə sarıyam,

Bir az da özümnən içəri adam.

 

Gəlış də, gediş də müəmma, sirdi,

Bələkdi, kəfəndi, - donluğu birdi..

Əlövsət, hamının sonluğu birdi,-

Bu yurddan O yurda köçəri adam...

 

 

GETSİN

 

Hər yetən yanında açıb-ağartma,

Sirrini nadannan daldala, getsin.

Tən gələ bimirsə yolda yoldaşın

Ayağını sürü, qal dala, getsin.

 

Sözümün şəkki yox, bəlkəsi yoxdu,

Şeytanın "vətəni", "ölkəsi" yoxdu.

Bəhrə cəhənnəmə, kölgəsi yoxdu,

Barsızı kökünnən baltala, getsin.

 

Paslı patron kimi birdən atılar,

Dəyər bir- birinə, aləm qatılar...

Gördün anlamadı, başın çatıla,

Qanmazı yedəklə, sal dala, getsin.

 

Biri xoş qılıqnan gələr üstünə,

Biri xəncər qapar, durar qəsdinə.

Birinə layiqdi, gül ver dəstinə,

Birini zəncirlə, xaltala, getsin.

 

Bu Saldaş adamın, ağır adamın

Qayğılar başından yağır adamın.

Yollarda yorulan fağır adamın

Götür şələsini, al dala, getsin.

 

 

MƏNİ

 

Əlövsət adında şair gəzməyin,

Qərib çağırırlar Vətəndə məni.

Nələr çəkdiyimi bir Allah bilir,

Nə mələk annamaz, nə bəndə məni.

 

Dərdimə bağlıdı sözümün başı,

Onunçun qurumur gözümün yaşı.

Yanıram - deyirəm, anlamır naşı,

Yüz yara göynədir bədəndə məni.

 

Yetənə dolaşan dolaq olmadım,

Calaq vuran oldum, calaq olmadım.

Tikan bitirmədım, alaq olmadım,

Əkən yaxşı əkib əkəndə məni.

 

Kimə xərcləmisən, hara vaxtını?!

Gəz canım, təzədən ara baxtını.

Görürdüm günümün qara vaxtını,

Həsrət qucaqlayıb öpəndə məni.

 

Görən yerindəmi bəndlər, bərələr,

Qayıdam, çəmənlər süfrə sərələr...

Baxarmı üzümə dağlar, dərələr,

Getsəm, qoyarlarmı o kəndə məni?!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.04.2025)