Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Şəki-Zaqatala təmsilçisi

Bir oxucu ilə ədəbiyyatın iki zavallı obrazından danışdıq bir gün... Axı ədəbi əsərin qarşısına qoyduğu əsas məqsədlərdən biri də yazıldığı dövrün mədəniyyətini, fərdlərin daxili dünyasını, başqalarıyla münasibətini əks etdirməkdir. Ədəbiyyat tarixinə baxarkən onu fərq edirik ki, dövrün sosial və tarixi həqiqətləri də sözün cilasından yan keçmir...

Bəs oxucu üçün konkret bir obrazdan danışmaq nə deməkdir? Hər oxucu obrazla özünü eyniləşdirirmi? Yoxsa oxucu ilə obraz arasındakı sərhəd müəllifin toxunulmazlığıdır? Bu suallara cavab axtardım həmsöhbətimin fikirləri içərisində... 

Həmsöhbətim Şirəliyeva Şəfiqə 17 aprel 2006-cı ildə Hacıqabul rayonunda dünyaya gəlib. Bakı Slavyan Universitetinin II kurs tələbəsidir. Asudə vaxtlarında şeir oxumağı sevir... Musiqi ruh dənizini ləpələndirən küləkdir onun üçün. Yaxşı oxucudur... Xüsusən, klassik ədəbiyyat nümunələrinə üstünlük verir.  Nikolay Karamzinin “Zavallı Liza” əsərinin yaddaşına həkk olunduğunu deyir:

-Liza obrazını sevirəm. Bəlkə də, “sevirəm” demək təəssüratımı tam ifadə etmir. Ona yazığımmı gəlir? Hə... Özümü onun iztirablarını duyarkən tapırammı? Hə... Bəlkə də, Liza obrazı ilə aramızdakı duyğu bağının möhkəmlənməsində bir dəfə açıq dərsdə o obrazı canlandırmağımın da payı var.

Karamzin “Zavallı Liza”nı 1792-ci ildə qələmə alıb, eyni ildə əsər “Moskva jurnalı”nda ( “Московский журнал”) çap olunur.  Dövrün oxucuları üçün realist əsər olaraq qəbul edilir.

Atatürk Universiteti Ədəbiyyat Fakültəsinin “Sosial elmlər dərgisi”ndə Ersin Çetinkaya və Rahman Özdemirin  birgə hazırladığı məqalədə maraqlı bir məlumat var. Müəlliflər əsərin  qəbul edilməsindəki reallığın səviyyəsini belə ifadə edirlər: “Əsər yayımlandıqdan sonra N.M.Karamzinin xarakterlərini gəzdirdiyi Simonov monastrına və ətrafındakı əraziyə, Lizanın bədənini ölümə tərk etdiyi göl kənarına insanların gəldiyi, buraları ziyarət etdiyi məlumdur”.

Oxucular üçün o da sirr deyil ki, XVIII əsr rus ədəbiyyatında irihəcmli romanlar yazmaq, bir növ, dəb idi. Lakin Karamzinin “Zavallı Liza”sı povestdir. Özəlliyi isə obrazın duyğularına, düşüncələrinə hadisələrdən daha çox yer verilməsi, arada da müəllifin oxucuya ünvanlanmış cümlələrin olmasıdır.

Həmsöhbətim Şəfiqə xanım “Zavallı Liza”nın rus ədəbiyyatının sentimentalist nəsr növünün ilk nümunələrindən olduğunu da vurğuladı:

-Məhz buna görə, “Rusiyada sentimentalist axın” deyərkən ilk yada düşən müəllif Karamzindir.  Məlumdur ki, sentimentalizm Avropa ədəbiyyatında XVIII əsrin 20-80-ci illəri arasında, rus ədəbiyyatında isə XVIII əsrin sonları-XIX əsrin əvvəllərində mövcud olub. Həddən artıq duyğusallıq, hisslərin önə çəkilməsi-sentimentalizmin əsas meyarı idi. Ədəbi qəhrəmanlar özünə qapanır, duyğularına yenilir, oxucunu da bu duyğuların əsirinə çevirə bilir... Oxucu Lizanın zavallılığını anlamaq üçün əsəri sonadək oxumalıdır.

Haqqında danışdığımız ikinci obraz isə Anna Karenina oldu.   Annanın çarəsizliyinə diqqət çəkən Şəfiqə xanım dedi:

-Oxucuların əksəriyyəti bu əsəri oxuduqda Anna Kareninanı çox qınayırlar. Düşünürəm ki, hər bir əsərin qəhrəmanı bizə nəyisə öyrədir; biz obrazları qınamaq yerinə, onlarla empatiya qurmağı bacarmalıyıq, özümüzü onların yerinə qoyub “mən olsam nə edərdim?” sualını özümüzə verməyi bacarmalıyıq. Məsələn, siz Levini Annadan daha üstün obraz sayırsınız, Şəfa xanım. Razılaşmaq olar... Lakin gəlin reallıqla hesablaşaq: Anna ilə empatiya qurmaq daha asandır, nəinki Levin ilə. Üstəlik,  alışmadığımız, fərqli obrazla empatiya qurmaq bizə-oxucuya daha çox şey öyrədir, fikrimcə...

Bəli, Anna hələ də dünya ədəbiyyat müstəvisində mübahisə mövzusudur: “Anna müsbət obrazdır, yoxsa mənfi obraz?” sualının cavabı  oxucunun düşüncə sistemindən asılıdır.  Mənfi obrazların qəbul edilməsi məsələsinə də həmsöhbətimin fərqli yanaşması var:

-Oxuduğum əsərlərdə obrazları yaxından tanıyıb onları anlamağa çalışıram. Təbii, mənfi obrazlar çox da sevilmir, lakin onlar da insandır və hər bir insanın həyatında problemlər olur, bu problemlər onların xarakterlərinin formalaşmasına da, davranışlarına da təsirsiz qalmır. Məsələn, Anna romantikdir; o, romantika olmadan yaşaya bilməz. Bu istiqamətdə onu romantik axtarışlar üçün qınaya bilmirsən... Lakin əxlaqi normalar baxımından o, mənfi sayıla bilər. Bu baxımdan da, ona haqq qazandırmaq çətin olur.  Və Annanın mənfiliyi ilə müsbətliyi arasında sərhəd yoxdur... Oxucu o sərhədsizliyə məhkumdur.

...Müasir dövrdə bir oxucu ilə həmsöhbət olmaq da xoşbəxtlikdir... Kitab müzakirələrinin azaldığı,  obrazların  yanımızdan keçib gedənlər kimi zehnimizdən keçib getdiyi bir dövrdə bu söhbətlərə ehtiyacımız var... Varmı?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı YADDAŞ XƏZİNƏSİ rubrikasında Antoni Hopkinsin fikirlərini Yunis Xəlilovun təqdimatında sizlərin ixtiyarına verir.

Antoni Hopkins 87 yaşında dünyaşöhrətli britaniyalı aktyor, rejissor və prodüsserdir.

Artıq yaşadığımdan daha az yaşayacağımı bilirəm.

Özümü bir qutu şokolad almış uşaq kimi hiss edirəm. Onun dadını çıxarıram və qutuda az şokolad qaldığını gördükcə hər birini xüsusi bir zövqlə yeməyə başlayıram.

Bitib-tükənməyən konfranslara vaxtım yoxdur — heç nə dəyişməyəcək.

Yaşına uyğun davranmayan axmaqlarla mübahisə etmək istəmirəm.

Boş-boş danışanlarla, qürur və eqoların şişdiyi toplantılarda olmaq mənlik deyil.

Manipulyatorlara isə heç dözümüm yoxdur.

Ən bacarıqlı insanların uğurlarını, istedadını və əməyini gözü götürməyən paxıl şəxslərin böhtanlarından yorulmuşam.

Mövqe və titulları müzakirə etmək üçün vaxtım çox azdır:

Çünki ruhum tələsir.

Qutuda çox az şokolad qalıb.

Mən insanlara, bəli, həqiqi insanlara dəyər verirəm.

Uğursuzluqlarına gülməyi bacaran, peşəsini sevən və məsuliyyətdən qaçmayan insanlara.

İnsan ləyaqətini qoruyan, doğruluğun və ədalətin tərəfində olmaq istəyənlərə.

Həyat bunun üçün var.

Ətrafımda başqalarının qəlbinə nüfuz etməyi bacaran insanlar olsun istəyirəm.

Taleyin zərbələrinə baxmayaraq, ayağa qalxmağı və ruhunun zərifliyini itirməməyi bacaranlarla birgə olmaq istəyirəm.

Bəli, tələsirəm — yalnız yetkinliyin verə biləcəyi dərinliklə yaşamaq üçün tələsirəm.

Qalan bütün şokaladları yeyəcəyəm — və onlar indiyə qədər yediklərimdən daha dadlı olacaq.

Məqsədim — özümlə, sevdiklərimlə və vicdanımla harmoniya içində sona çatmaqdır.

İki həyatım olduğunu zənn edirdim, amma sadəcə bir dənə imiş — və onu şərəflə yaşamaq istəyirəm.”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2025)

Fərasət Babazadə, NDU-nun Filologiya ixtisası üzrə II kurs tələbəsi, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

İnsan bu dünyaya qışqıraraq gəlir. Sanki yoxluqdan varlığa keçidin ağrısını səsi ilə bildirir. Biz dünyaya səsimizlə gəlirik — elə bil varlığımızı sübut etmək üçün hayqırırıq. İlk nəfəs... Həyat bizi görsün, eşitsin deyə. Amma ölüm gələndə heç nə demirik. O, sakitcə yaxınlaşır. Bir pəncərə örtülür, bir nəfəs dayanır. Heç kim bilmir o an nə düşündük, nə hiss etdik. Varlıq səsdir, həyat hərəkətdir, amma ölüm... o həmişə sakit gəlir. Əslində ölüm sükutun bir adıdır. O, səsi də, sözü də arxada qoyar.

Varlıq və yoxluq arasında bizə verilən zaman — bir andır. Bu anın necə keçəcəyi bizim əlimizdədir. Bəzən yaşamaq öz-özünə baş verir, amma əslində yaşamaq bir qərardır. Varlığın ağırlığını daşımaq, nəfəsin məsuliyyətini hiss etməkdir. Bu iki səssizlik arasında bir yol var: həyat. Biz o yolu keçərkən gah danışırıq, gah susuruq. Amma ən gözəli, yeri gülməkdir. Çünki gülüş — həyatın bizdən istədiyi cavabdır. Və bütün bu ağırlığın içində gülümsəmək — ən böyük cəsarətdir.

Axı insan yalnız sevinəndə gülmür. Bəzən içində fırtınalar qoparkən gülümsəyir. Bəzən gülüş, məğlubiyyətin içində belə ruhun uduzmamağıdır. Sən susursan, gözlərin danışır. Varlıq susur, gülüş səni xatırladır.

Bizi yaddan çıxaracaq çox şey var. Zaman, insanlar, tozlanan xatirələr... Amma bir gülüş — bir anda hər şeyi geri qaytara bilər. Elə ona görə də biz səs-küylə doğulub susqun ölürük, amma yaşamaq... yaşamaq gülümsəyə bilməkdir. Öz varlığını qaranlığın içində işıq kimi saxlamaqdır. Bəzən ağrını unutduran, bəzən içindəki fırtınanı gizlədən, bəzən də sadəcə var olduğunu hiss etdirən bir gülüş. Hər şey susur, zaman keçir, insanlar gedir. Amma sən gülümsəyə bilmisənsə, deməli yaşamağın bir mənası olub.

Əgər bu ruhuna toxundusa, bunu oxuyarkən gülümsədinsə deməli mən də var olmuşam.

“İnsan, gülmədiyi günü, yaşadım deyə həyat dəftərinə qeyd etməməlidir” demişdir Sokrat.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2025)

İmran Verdiyev, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Oğuz təmsilçisi  

Oğuz abidələri ilə tanışlığımız davam edir. Bu gün Maluq qalası barədə danışacağıq. Maluq qalası Oğuz rayonunun Maluq yaşayış sahəsindən cənubda Qaraçayın sahilində, düzənlik ərazidə yerləşir.

Qalanın adı yazılı mənbələrdə 1053 və 1071–1072-ci illərin hadisələri ilə əlaqədar xatırlanır. "Malux" sözünün alban dillərində "biraz", "bir parça" mənalarını verdiyi qeyd edilir.

Qala dördkünc biçimli olub küncləri dairəvi bürclərlə, divarları isə yarımdairəvi kontrforslarla möhkəmləndirilmişdir. Maluq qalası çaydaşından tərkibinə xırda çınqıl və kömür qırıntıları qatılmış kirəc məhlulla hörülmüşdür. Şimal və qərb divarları güclü dağıntiya məruz qalmışdır. Nisbətən yaxşı mühafizə olunmuş yerlərdə qala divarının hündürlüyü 2–6 metrə çatır. Qalanı dərinliyi 2 metr, eni bəzi yerlərdə 12–15 metr olan müdafiə xəndəyi əhatə edir. Xəndəyin şimal hissəsindən çay yatağının keçməsi və qalanın cənub tərəfindəki divarında körpü yerlərinin olması sübut edir ki, müdafiə zamanı qalanı əhatə edən xəndək su ilə doldurulurdu. Arxeoloq N.Muxtarovun fikrincə, bu qala Azərbaycanın şimal-qərb zonasında yeganə düzənlik qalası olub.

Maluq qalası Qafqaz Albaniyasının paytaxtı Qəbələ şəhərindən başlayıb Şəki-Qax-Balakən istiqamətində Gürcüstana doğru irəliləyən ən qədim və ən böyük ticarət yollarından birinin üstündə yerləşib. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, uzaq keçmişdə Maluq böyük, əzəmətli, abad və çox məşhur bir qala-şəhər tipli yaşayış məntəqəsi olub. Karvansarası, bazarı, dükanı, məbədi varmış. Qərbdən – ta Gürcüstandan Şamaxıya kimi gedən karvanlar burada gecələyər, sonra yollarına davam edərmişlər.

Mənbələrə görə 1053-cü ildə Şirvanşah Sallar ibn Yezid (1049–1063) Maluq qalasına hücum edərək, zor gücünə onu Şəki hakimindən almış, qalanı möhkəmləndirmiş, orada özünün hərbi hissəsini, ərzaq ehtiyatını və silahlılarını yerləşdirmişdi.

Qalanın strateji mövqedə yerləşməsi Salları qala ətrafında möhkəmləndirilmiş şəhərcik salmağa, orada məscid tikdirməyə, öz adamlarını qalada yerləşdirməyə vadar etmişdi. Şirvanşah məhz bu qaladan "kafirlər"in üzərinə hücumlar edir və onların ölkəyə müdaxiləsinin qarşısını ala bilirdi.

"Tarix-i əl-Bab"a görə, 1071-ci ilin payızında Şəki hökmdarı Axsartan Maluq qalasını ələ keçirmiş, oraya öz "müavinini" rəhbər təyin etmişdir. Bundan sonra – Şirvanşah I Fəribürz (1063–1096) ilə Şəddadi hökmdarı Fəzl ibn Şavur qalanı birlikdə geri almaq üçün öz aralarında razılığa gələrək qalanı mühasirə alıb və 1072-ci ilin iyun ayında ələ keçirib bünövrəsinə qədər söküblər; orada olan bütün "dinsizləri" – qalanın bütün müdafiəçilərini isə qətlə yetiriblər. Qala-şəhər əhalisinin bir hissəsi qərb tərəfə qaçıb, bir qismi Qax rayonunda məskunlaşıb, dağ döşündə kənd salıblar.

Nə isə, gəlib gəzməyə və görməyə dəyər bir məkandır. Buyurun, gəlin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının UŞAQLARINIZ ÜÇÜN OXUYUN rubrikasında bu gün də sizlərə dünyaşöhrətli fransız yazıçının dünyaşöhrətli əsəri təqdim ediləcək. Bəli, söhbət Antuan dö sənt Eqzüperidən və onun “Balaca şahzadə”sindən gedir. Əsəri dilimizə Cavanşir Yusifli tərcümə edib.

XXII FƏSİL

Salam, – Balaca şahzadə dedi.

Salam, – yolayıran dedi.

Sən burda neynirsən? – Balaca şahzadə soruşdu.

Mən sərnişinləri çeşidləməklə, min-min ayırıb qatarlara mindirməklə məşğulam, –yolayıran cavab verdi, – qatarların biri sola, o biri sağa yollanır.

Pəncərələrində işıq sayrışan sürət qatarları ildırım sürətiylə ötüb keçəndə yolayıranın kabinəsi silkələnir.

Onlar necə də tələsirlər, – Balaca şahzadə təəccübünü saxlaya bilmədi. Onlar belə nə axtarırlar?

Bunu heç maşinistin özü belə bilmir, – yolayıran cavab verdi.

O biri yoldan yenə də sürət qatarı ötüb keçdi.

– Onlar artıq qayıdırlar? – Balaca şahzadə soruşdu.

– Yox, bu, başqasıdır, qarşıdan gələn qatardır.

– Əvvəl olduğu yerlər belə pis idi ki?

– Bizim olmadığımız yerlərin hamısı yaxşıdır, – yolayıran cavab verdi.

İndi isə birdən üçüncü sürət qatarı hay-küy sala-sala ötüb keçdi.

Bunlar birincini ötüb keçmək istəyirlər?

– Balaca şahzadə soruşdu.

Onlar heç nəyi təqib etmirlər, – yolayıran cavab verdi. – Onlar vaqonlarda yatırlar və ya sadəcə, oturduqları yerdə əsnəyirlər. Tək- cə uşaqlar burunlarını pəncərə şüşəsinə dayayıb çölə tamaşa edirlər.

Yalnız uşaqlar nə axtardıqlarını bilirlər, –Balaca şahzadə dilləndi, – onlar adi parçadan tikilmiş gəlinciyə bütün qəlblərini verirlər, belə olduğuna görə bu əşya onlar üçün dəyərli bir şeyə çevrilir, bunu uşaqların əlindən alsan, zülüm-zülüm ağlayarlar...

Bu dünyada yalnız onlar xoşbəxtdirlər...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Təbrizdə yaşayan Məsum Cabbarpurdur.

Məsum Cabbarpur

Təbriz

İLK YARANIN AĞRISI CAN ALIR

Gəl...

Yaraların zülmün görürsənmi?!

Artıq

Toxtamaz, heç bir ağrı kəsici ilə

Nurofen

Kodeinlər

Bütün uyuşdurucular

Bir böyük etirafa məcbur

Acizlik!

Mazoxisti bir dəlilik

Yalnız

Yeni bir yara axtarır

Bu günlər...

Gəl

Axsın çirkinliklərə

Volqan kimi püskürən qan

Lap doğrusu!

Yaralar

Beşiyinin bağrına qısılıb

Cığcığasız

Boy atır

Didməyə canları can atır

Beşik tovlanır

Bir yuxu kimi

Ana öpücükləri

Cücərdi yaralı ağrılara

“Öpsəm toxtar”

İndisə

Təbriz boyda

Ağrı, darıxma sancılıb

Saçımın telbətel sancmağına

Gahdan çarəsizliyə məhkum –

Ölümə çarəsiz olduğu kimi!

Yaranın ağrısı

Can alır

Gəl...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

 (22.04.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dünənki U-17 Asiya Kuboku final qarşılaşmasında qardaş Özbəkistanın komandası ədalətsiz (yaxud dartışmalı) sayılacaq hakim qərarlarına baxmayaraq, Səudiyyə Ərəbistanını 2:0 hesabı ilə məğlub etdi. - İki qırmızı vərəqə alıb sayca azlıqda qalıb qalib gəlmək – bax, bu, yalnız idman uğuru deyil, həm də milli idman siyasətinin öz bəhrəsini verməsinin parlaq göstəricisidir;

Lakin bu uğuru yalnız bir oyunun çərçivəsində dəyərləndirmək səthi baxış olardı. - Elə deyilmi?

Əgər elədirsə,gəlin bu qələbənin kökünü axtaraq. -

Baxışımızı bir qədər geriyə, 2010-cu illərin sonlarından başlayaraq Özbəkistanda idman, o cümlədən futbol sahəsində həyata keçirilən geniş struktur islahatlarına yönəltsək, durum daha aydın görünər:

-Bölgələr üzrə idman akademiyalarının qurulması;

-Seçilmiş xarici uzmanların (necə deyərlər, öhdəliklərlə) işə cəlb olunması;

-Daxili çempionatların gənclərin inkişafına yönəlik yenilənməsi;

-İdman təhsili, sosial təşviq siyasətinin təkmilləşdirilməsi və s.

Bu islahatların fonunda artıq özbək futbolunun lokomotivi sayılan “Paxtakor” klubunun örnəyi ayrıca vurğulanmalıdır.

“Paxtakor”

Bizim keçmiş SSRİ dönəmində Türküstandan tanıdığımız iki klubdan biri Daşkənd “Paxtakor”u (digəri Almatı “Kayrat”ı) idi. O, müstəqil Özbəkistanda yalnız bir klub yox, futbol laboratoriyası, liderlik məktəbi və federasiya ilə koordinasiyalı çalışan bir modeldir. Bu komanda uzun illərdir:

Ölkə çempionatında qabaqcıllıq edir;

Asiya Çempionlar Liqasında (AFC Champions League) sabit çıxış edir;

Gənc oyunçuların A milli komandaya ötürülməsində önəmli rolunu oynayır.

Uğurları:

Özbəkistan liqası: 16 dəfə

(1992, 1998, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2012, 2014, 2015, 2019, 2020, 2021, 2022, 2023);

Özbəkistan kuboku: 13 dəfə

(1993, 1997, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2009, 2011, 2019, 2020);

Özbəkistan super kuboku: 2

(2021, 2022);

Sovet 1-ci liqası: 1 (1972; əgər 11.08.1979-cu ildə Minskə yollanan “Paxtakor” komandası Ukrayna göylərində uçaq qəzasına düşməsəydi, yəqin başqa uğurları da olacaqdı)…

MDB kuboku: 1 (2007);

Bundan başqa,

onlar 1967-ci ildə isə SSRİ kuboku ikincisi olub;

2003 və 2004-cü illərdə Asiya Çempionlar Liqasının yarımfinalına yüksəliblər.

Bu klubun təkcə oyun üslubu deyil, idarəetmə strategiyası və seleksiya siyasəti də artıq beynəlxalq futbolda diqqət çəkir. “Paxtakor” akademiyasından çıxmış gənclərin bir çoxu bu gün millidə əsas heyətə çevrilib.

Milli komanda – “ölkənin güzgüsü”

Özbəkistan milli futbol komandası son illərdə öz oyun fəlsəfəsini dəyişməkdə və Avropa futbolunun ritminə uyğunlaşmaqda uğur qazanır. Yalnız fiziki güc və taktika yox, psixoloji hazırlıq və intizam da önplandadır. Son yarışlarda:

Komanda FİFA reytinqində yüksəlir;

Tək fərdi bacarıqlarla yox, komanda oyununda effektivliklə fərqlənir;

Yarış meydanlarında artıq “gözlənilməz komanda” yox, hesablaşmalı rəqib kimi tanınır.

Bu gün U-17 komandası nə qədər ümidvericidirsə, A milli komanda da bir o qədər usludur, dözümlüdür, realistdir.

Bəs bütün bunlar qardaşlarımızı hara aparır?

Əgər bu inkişaf templəri davam edərsə:

Özbəkistan 2030-cu illərdə Asiya futbolunun aparıcı güclərindən birinə çevriləcək;

“Paxtakor” tipli klub modelləri daha çox bölgəyə yayılacaq;

Özbək gəncləri beynəlxalq arenada artıq şok yox, sistemli nəticə təqdim edən simalara çevriləcək.

Zəruri xatırlatmalar:

Futbol İnkişaf Proqramı (2018–2022): Özbəkistan Futbol Assosiasiyası (UFA) 2018-ci ildə futbolun inkişafı üçün genişmiqyaslı proqram qəbul edib. Bu proqram çərçivəsində infrastrukturun təkmilləşdirilməsi, regional akademiyaların yaradılması və gənc istedadların yetişdirilməsi məqsədi güdülüb.

Futbol akademiyalarının məhsulları:

akademiyaların yetişdirdiyi istedadlı futbolçuların bəziləri sonradan müxtəlif beynəlxalq klublarda çıxış edib.

Özbək futbolçularının qlobal arenaya çıxışı -

Abdukodir Xusanovun transferi:

20 yaşlı müdafiəçi Abdukodir Xusanov 2025-ci ilin yanvarında Fransanın “Lens” klubundan İngiltərənin “Manchester City” klubuna 40 milyon avro qarşılığında transfer olunub. Bu transfer, Xusanovun Premyer Liqada çıxış edən ilk özbək futbolçu olması ilə tarixə düşüb.

Digər beynəlxalq transferlər:

Özbək futbolçuları artıq müxtəlif ölkələrin liqalarında çıxış edirlər. Məsələn, bəzi oyunçular Banqladeş Premyer Liqasında müxtəlif klublarda oynayırlar.

Haşiyə:

Əslində, mən bu uğur formulunu, ölkə Prezidenti İlham Əliyevin illər öncə Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsinə prezident seçilməsi nəticəsində o illərdə qazandığımız uğurlara bənzədirəm. Biz o illərdəki uğurları davam və inkişaf etdirmək gücündəyik. MOK-un uğurlarını, Prezidentin idmana qayısını düzgün incələyə, dəyərləndirə bilənlər işbaşında olsa, futbolumuz da inkişaf edər, digər idman növlərimiz də illa inkişaf edər.

“Qarabağı azad edə bilməzsiz”, “Xocalıya girə bilməzsiz”, “Xankəndidə bayraq qaldıra bilməzsiz”, “Qazaxın kəndləri getdi işinin dalınca” deyən ağzıköpüklü zehniyyətsizliyi qətiyyən qəbul etmədiyimiz kimi,

Qarabağa “Böyük Qayıdış”ı icra etdiyimiz kimi,

Dünya Kosmos Ailəsinin üzvü olduğumuz kimi,

Qoşulmama Hərəkatına qoşulub, bu hərəkatı yüksəltdiyimiz kimi,

Avropa Musiqi Yarışmasında (Eurovision) tarix yazdığımız kimi,

Bircə “gümüş”lə təsəlli tapdığımız MOK uğurlarının əyarını qaldırdığımız, üfüqünü genişləndirdiyimiz kimi…

Azərbaycan futbolunu da qabaqcıllar sırasına çıxardarıq əvəl-Allah!

Azərbaycan futbolunda “Qarabağ”, “Turan” klubları və AFFA-nın bəzi təşəbbüsləri kimi müsbət örnəklər mövcuddur;

Təkliflər:

Uğurlu təcrübələrdən ilham alaraq, bölgələrdə futbol akademiyalarının inkişafına diqqət yetirmək;

Xarici uzmanlarla işbirliyi edərək, yerli məşqçilərin və futbolçuların təcrübəsini artırmaq;

Çağdaş təlim-məşq bazaları yaratmaq və mövcud infrastrukturu yeniləmək.

Sonuc

“Paxtakor”un akademiyası,

U-17-nin nizamlı oyunu,

A milli komandanın yüksəlişi və

“Paris-2024”də özbək olimpiyaçılarının qazandığı uğurlar (8 qızıl, 2 gümüş, 3 bürünc - toplam 13 medalla (91 medal qazanan ölkə içrə) 13-cü yer)

– bunlar eyni ağacın budaqlarıdır. Ağacın kökü isə milli ruh və düzgün idarəçilikdir. Beləliklə,

Özbək futbolu bu gün fiziki meydanlarda deyil, həm də fəlsəfi səviyyədə qalib gəlir. Gələcəyin böyük turnirlərində bu günün gəncləri Özbəkistanın adını futbolun xəritəsinə qızıl hərflərlə yazmağa hazırlaşır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.04.2025)