Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İnsan bir yaşda qocalmır. İnsan bəzi reallıqlarla barışanda qocalır. Mənə elə gəlir ki, biz bu ölkədə hamımız ya erkən böyüdük, ya da heç böyüyə bilmədik. Bəlkə də, ruhumuz uşaqlıqda sıxılıb qalmış bir xatirənin içindədir, bizsə davamlı şəkildə onu azad etməyə çalışırıq. Amma o xatirə elə möhkəm yapışıb ki, bizdən qopmaq bilmir.

Uşaqlığımızı o qədər tez əlimizdən aldılar ki, böyüdüyümüzü belə anlamadıq. Gözlərimizi açanda artıq bizdən nələrsə gözləyirdilər. Daha az xəyal qurmalı, daha az sevinməli, daha çox mübarizə aparmalı, daha çox səbr etməli idik. Ən kiçik istəklərimiz üçün belə “bu qədər şeyin içində bunu da istəyirsən?” deyə bir səs eşitdik. Həyatın bizə borclu olduğu o xoşbəxt anları özümüz qazanmadan yaşamaq haqqımız yox idi. Ona görə də çoxumuz hiss etmədən bir az da susduq, bir az da içimizə çəkildik, bir az da çiyinlərimizi əyib həyatın axarına qarışdıq.

Gənclik - deyirlər, ümiddir. Gənclik - arzuların dalınca getməkdir. Amma biz nə vaxtsa arzularımızın dalınca getdikmi? Bizə hər zaman deyildi ki, “elə etmə, belə etmə, çox xəyala dalma, gerçəkçi ol.” Elə gerçəkçi olduq ki, sonunda hər şeyin eyniliyinə o qədər alışdıq ki, dəyişmək belə istəmədik. Ümid? O artıq uşaqlıqda oyuncaq sandığımız bir şeyə çevrilib, nəsə bir gün gerçək olacaqmış kimi, amma heç vaxt gerçək olmayan bir şey.

Bizi gəncliyin azadlığı ilə aldadıb, sonra qollarımıza görünməz zəncirlər bağladılar. "Azadsan!" dedilər, amma “bunu etmə, onu etmə, belə danışma, belə düşünmə” dedilər. Həyatımızın hər saniyəsi başqalarının qərarları ilə doldu. Düşüncələrimiz azad deyildi, duyğularımız azad deyildi, seçimlərimiz heç deyildi. Və biz hiss etmədən ruhumuz get-gedə qocaldı. Elə bir qocalıq ki, artıq səhərlər güzgüyə baxanda gözlərimizin dərinliyində uşaqlığımızın qırıntılarını tapmağa çalışırıq.

Bəzən küçədə gedən gənclərə baxıram. Nə qədər yorğun görünürlər. Nə qədər qırılmış, nə qədər həvəsdən düşmüş. Ürəklərində daşıdıqları yüklər yaşlarından qat-qat ağırdır. Onların gözlərində gənclik deyil, həyata qarşı bezginlik var. Qırıq arzular, quruyub solmuş ümidlər. Sanki hələ başlamamış bir həyatın son nöqtəsini görməyə məcbur ediliblər. Və mən soruşuram: bu ölkənin həqiqətən neçə nəfəri gənc qalıb?

Dünən Gənclər Günüydü. Amma bayram etmək üçün nə qədər gəncimiz var idi? Fiziki olaraq yox, ruh olaraq. Çünki bu ölkədə insan bəzən 20 yaşında elə qocalır ki, 50 yaşında olandan daha çox yorğun görünür. Gənc olmaq azaddırsa, niyə bu qədər məhdud hiss edirik özümüzü? Gənclik dəyişiklik deməkdirsə, niyə dəyişmək bu qədər qorxulu gəlir? Gənclik ümid deməkdirsə, niyə hər səhər “bu gün də keçəcək” deyə düşünürük?

Bəlkə də, bu sualların cavabı yoxdur. Bəlkə də, biz nə vaxtsa cavab tapacağıq. Amma indi bildiyim tək şey budur: bu ölkədə çox az insan həqiqətən gənc qala bilir. Mən isə artıq bilmirəm, o az adamlardan biriyəm, yoxsa çoxdan qocalmışlardan.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu günə - 3 fevrala təsadüf edən əsas tarixi hadisələri və əlamətdar bayramları diqqətinizə çatdırırıq:

Hissediləcək sıçrayış günü

Bu bayramın kökündə kiminləsə mövcud olan çox pis münasibətlərin ani qərarla, kökündən dəyişilməsi durur. Bəzən kimsə əxlaqca pozğunla, narkomanla, əyyaşla, ümumən, pis adamla münasibətini illər uzunu qıra bilmir, beləsindən ancaq ziyan görür. Bu 3 fevral günü qəti qərar qəbul etmək üçün ən uyğun vaxtdır. Necə ki, ağacın quru budaqları kəsilməsə ağac inkişaf etməz, eləcə də insan arzuolunmaz tanışlıqlardan qurtulmasa inkişafdan qala bilər. Haydı, qırılın pis bağlardan!

Şpisbergendə qütb cazı festivalı

1998-ci ildən dünya cazsevərləri 3-5 fevral günlərində Norveçə üz tuturlar, orda qütb dairəsində möhtəşəm caz festivalında – Polar Jazz-da iştirak edirlər. Bu, həm də dünyanın ən şimal musiqi festivalı kimi tarixdə ayrıca yer tutur.

Koronavirus dövrü olsa da Şpisbergendə bu il olduqca mötəbər cazmenlərin iştirakı gözlənilir. Bir sözlə, əsil caz bayramı olacaq.

“Musiqi ölən gün”

Musiqi ilə bağlı bugünkü təqvimdə daha bir xatırlatma var. Bu gün dünyada “Musiqi ölən gün” adı ilə qeyd ediləcək. 1959-cu ilin 3 fevralında əfsanəvi Amerika rok musiqiçiləri Baddi Xolli, Riçi Valens və Böyük Bopper (C.Riçardson) aviaqəzada həlak olublar, onların xatirəsini bütün dünya roksevərləri yad edəcəklər.

Vyetnamlılar Kommunist partiyasının yaranışını, tailandlılar veteranlar, mozambiklilər qəhrəmanlar gününü, avstriyalılar qulluqçuların məzuniyyəti gününü qeyd edəcəklər. Yaponlarda Setsubun günüdür, baharın nəfəsinin duyulması bayramıdır.

Amerikada isə Milli yerkökü tortu günüdür.

8000 dollara qəzet

2009-cu ilin 3 fevralında İran ilk dəfə kosmik fəzaya “Omid” (yəni Ümid) adlı milli peyk  buraxıb. 2005-ci ildə tarixin ən bahalı qəzeti Çində işıq üzü görüb, Şençjen şəhərində Economic Daily qəzetinin xüsusi buraxılışı qızıl kağızda çap olunub, hər nüsxə 8000 dollara satılıb. 1992-ci ildə müstəqil Ukrayna Türkiyə ilə diplomatik əlaqələr qurub. 1987-ci ildə SSRİ-nin eks daxili işlər naziri, SSRİ-nin baş katibi Leonid Brejnevin kürəkəni Yuriy Çurbanov rüşvət maddəsi ilə həbs olunub. 1984-cü ildə Kaliforniyada süni mayalanma yolu ilə ilk uşaq dünyaya gəlib. 1969-cu ildə Fələstin milli konqresinə Qahirədə Yaser Arafat rəhbərliyə gətirilib. 1962-ci ildə ABŞ rəhbərliyi sosialist Kubasına iqtisadi embarqo qoyub. 1815-ci ildə İsveçrədə dünyada ilk pendir istehsal edən fabrika açılıb.

Kimlər gəldi...

1947-ci ildə Amerikanın müasir dövr qızıl yazıçıları pleadasında yer almış Pol Oster, 1891-ci ildə Azərbaycan yazıçı-səlnaməçisi, istiqlalçı mühacir, dahi Üzeyir bəyin qardaşı Ceyhun Hacıbəyli, 1874-cü ilin 3 fevralında Amerika yazıçısı, “itirilmiş nəsil” termininin yaradıcısı Gertruda Stayn, 1872-ci ildə məşhur Ukrayna memarı, Kiyevdə Nazirlər Kabinetinin binasını tikmiş İvan Fomin, 1820-ci ildə dünyanın ilk qadın həkimi Elizabet Bekvil dünyaya gəliblər.

Bu gün iki azərbaycanlı məmurun da doğum günləridir. 1954-cü ilin bu günündə Laçında hazırda Sumqayıtın icra hakimiyyəti başçısı işləyən, Sumqayıt bulvarı möcüzəsinin müəllifi Zakir Fərəcov dünyaya gəlib. 1941-ci ilin bu günündə Gəncədə isə Azərbaycan Milli Məclisinin komitə sədri olan, parlament tariximizdə, eləcə də ölkəmizin ictimai-siyasi həyatında xüsusi yeri olan Arif Rəhimzadə doğulub.

Kimlər getdi...

1994-cü ilin 3 fevralında tanınmış Azərbaycan lirik tenoru, xalq artisti Rauf Atakişiyev, 1990-cı ilin bu günündə istedadlı aktyor, sevilən obrazlar yaratmış Hamlet Xanızadə, 1944-cü ilin bu günündə Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin tanınmış dövlət xadimi olmuş Həmid bəy Şahtaxtinski, 1468-ci ilin 3 fevralında İoqann Qutenberq –alman çapşısı, Avropanın rəsmən ilk çapşısı vəfat ediblər.

Və ən nəhayət

1918-ci ilin 3 fevralında Rusiyada hakimiyyətə gəlmiş inqilabi komitə çar dövrünün və müvəqqəti hökumətin 600 milyard rublluq istiqrazlarını ləğv etdi. Bakı milyonçuları da bu zərbənin altını çəkdilər, birdən-birə varlı-hallı insanlar dilənçi kökünə düşdülər.

Antimilli məzmunu olan sovet hakimiyyəti ona görə də sonradan süqut etdi. Tarix boyu insanlara qarşı ədalətsiz mövqe tutan hakimiyyətlər gec-tez devrilirlər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı Meyxoş Abdullahın “Enişə icazə verilmir...” adlı yeni hekayəsini təqdim edir. Hekayə məlum təyyarə qəzasında həlak olanların əziz xatirəsinə ithaf edilib.

         “Diqqət!.. Diqqət!.. Hörmətli sərnişinlər, Bakı-Qroznı reysi ilə uçan “Embraer 190” tipli sərnişin təyyarəsi havaya qalxır. Xahiş olunur, kəmərlərinizi bağlayasınız!..”

         Təyyarə havaya qalxdı. “Embraer 190” tipli sərnişin təyyarəsini kapitan  Kşnyakin İqor İvanoviç və köməkçi pilot Kalyaninov Aleksandr Georgiyeviç  idarə edirdilər.

         Ekipaj üzvləri, təyyarə bələdçisi Zülfüqar Əsədov, stüardessalar Hökumə Əliyeva və  Aydan Rəhimli idilər.

         Təyyarə Bakı kəndləri üzərindən uçaraq, Qrozni istiqamətinə yön aldı. Təyyarədə altımış iki sərnişin və beş ekipaj üzvü olmaqla, altımış yeddi nəfər uçurdu. Hər kəs öz arzularının arxasınca uçsa da, hamının ürəyində bir istək vardı, sağ və salamat mənzil başına çatmaq.

         Bakı-Qrozni istiqamətində uçan təyyarələrin bir saata yaxın uçuş məsafəsi vardı. Bu məsafə digər şəhərlərə nisbətən çox qısa bir məsafə idi.

          Soyuq dekabr ayı olsa da hələ ki, qar yağmırdı. Amma ətraf qatı duman örtüyünə bürünmüşdü. Belə qatı duman örtüyü təyyarələrin uçuşu üçün əlverişsiz hava şəraiti kimi qiymətləndirilirdi. Amma buna baxmayaraq, Bakı-Qroznı reysi ilə uçan “Embraer 190” tipli təyyarədə hələ ki, hər şey öz qaydasınca gedirdi.

         Təyyarə Qroznı şəhərinə yaxınlaşırdı. Bir neçə dəqiqədən sonra Qroznı hava limanına eniş edəcəkdi. Bu barədə stüardessalar sərnişinlərə məlumat da vermişdilər.

          Kapitan İqor İvanoviç təyyarəni endirmək üçün istiqamətləri müəyyənləşdirdi. Təyyarə yavaş-yavaş aşağı enməyə başladı. Hava qati dumana büründüyündən, uçuş-enmə zolaqlarını görmək çətinliklər yaradırdı.

          Kapitan enmənin çətin olduğunu görüb, təyarəni yenidən havaya qaldırdı və şəhər üzərində dövrə vuraraq, yenidən enmə zolağına yaxınlaşdı.

         Bu dəfə də təyyarəni endirmək mümkün olmadı. Təkrar bir də təyyarə yenidən səmaya qaldırıldı. Elə bu zaman təyyarənin  quyruq hissəsinə qəfil zərbə dəydi. Ekipaj üzvləri və sərnişinlər bu ani zərbədən diksindilər.

         İlk anda ağıla gələn fikir, havada uçan quş dəstəsinin təyyarə ilə toqquşması fikri oldu. Uçuş zamanı belə hallar tez-tez baş verirdi. Az keçməmiş bayaqkı zərbə yenidən təkrar olundu. Bu dəfəki zərbə əvvəlkindən daha güclü idi. Zərbə o qədər güclü idi ki, hətta, təyyarədəki oksigen balonları da açıldı. Bu adi bir iş deyildi. Təyyarədəki osgen balonları bir qayda olaraq, kənar zərbələr zamanı, sərnişinlər üçün ciddi təhlükə yaranan anlarda açılırdı.

         Təyyarə bələdçisi Zülfüqar və stüardessa Aydan təcili olaraq təyyarənin salonuna keçərək, təşviş içində olan sərnişinləri sakitləşdirməyə çalışdılar. Sərnişinlər qorxu hissi keçirərək, yerlərindən qalxıb ora-bura vurxunurdular. Elə bu vaxt yenidən bərk gurultu səsi eşidildi. Bu zaman təyyarəni deşərək salona girən kiçik metal parçası bələdçinin qolunu parçaladı. Elə bil kimsə bələdçi Zülfüqarın sol qoluna balta çaldı. Möhkəmcə yaralanan təyyarə bələdçisi əlini yarasının üzərinə basaraq diz üstə çökərək ufuldadı.

         Təyyarədəkilər bərk təşviş içərisində idilər. Nələrin baş verdiyini anlamayan sərnişinlər qorxu içində bir-birlərinin üzünə  baxırdılar.

          Təyyarənin havada quş dəstəsi ilə toqquşduğunu zənn edən təcrübəli pilot İqor Kşnyakin bu dəfəki zərbədən sonra, artıq məsələnin çox ciddi olduğunu anlayaraq, bütün diqqətini toplayıb, təyyarəni yüksəkliyə doğru qaldırdı.

         Təyyarə sürət tarazlığını itirmək üzrə idi. Belə hallarda təyyarəni idarə etmək olduqca çətin idi. Kapitan İqor köməkçisi ikinci pilot Aleksandra ani nəzər saldı. Gənc pilot qorxmuş halda nəzərlərini kapitanın üzünə dikmişdi. Kapitan onu bu vəziyyətdən çıxarmaq üçün dedi:

         - Özünü ələ al. Qrozni hava limanı ilə əlaqə saxlayın, təcili eniş etmək  lazımdır.

         Qrozni hava limanı ilə təcili əlaqə yaradıldı.  Amma oradan alınan xəbər ekipaj üzvlərini məyyus etdi: - Qrozni hava limanı təyyarənin eniş etməsinə icazə vermir!..

         Kapitan əsəbi halda:

         - Necə yəni icazə vermir?! Lənətə gələsiniz sizi. Bu ki cinayətdir.

          Sonra o, bir qədər özünü ələ alıb: - Onda, təcili olaraq Minvod hava limanı ilə əlaqə qurun! – deyə əmr etdi.

         Ani fasilədən sonra kapitana məlumat verildi:

          - Minvod hava limanı da təyyarənin enişinə icazə vermir. Onlar bizə   Qazaxıstanın Aktau hava limanına tərəf istiqamət götürməyimizi məsləhət edirlər.

         - Tufu... sizə!.. – deyə İqor İvanoviç əsəblərinə hakim ola bilməyərək, onların qarasınca söydü.

         - Başqa çarəmiz yoxdur, onda Bakıyla əlaqə saxlayın. Deyin ki, təyyarəmiz vurulubdur, biz geri uçuruq!.. - deyə kapitan yenidən tapşırıq verdi.

         Elə bil, bu dəfə hər şey bədbəxtliyə nizamlanmışdı. Bütün xəbərlər qanqaraldıcı idi.

         - Bakı ilə əlaqə saxlamaq mümkün deyil!.. - deyə ikinci pilot dilləndi.

         - Necə yəni, əlaqə saxlamaq mümkün deyil? Sən nə danışırsan? Təcili, yenidən əlaqə saxlayın!.. – deyə kapitan köməkçisinə hirsləndi.

         - Bakı cavab vermir! Bütün əlaqə sistemləri sıradan çıxarılıbdır, – deyə köməkçi həyəcanla dilləndi.

         Kapitan təəccüb dolu baxışlarla köməkçisinin üzünə baxdı.

         Təyyarəni idarə etmək olduqca çətinləşmişdi, tarazlığı qoruyub saxlamaq olmurdu. Sanki hava gəmisi, uşaqların kağızdan hazırladığı oyuncaq təyyarəyə bənzəyirdi, küləyin təsirindən ora-bura uçurdu. Təyyarənin əlaqə sistemləri də radarlardan itmişdi. İndi heç bir vəclə yerlə əlaqə saxlamaq mümkün deyildi.

          Təcrübəli kapitan vəziyyətin həddən artıq ağır olduğunu, sanki indi-indi anlayırmış kimi öz-özünə pıçıldadı: – Deyəsən, vəziyyətimiz çox ciddidir. Belə vəziyyətdən necə xilas olmalı?! Sən illərin kapitanısan, İqor. Bacaracaqsan, mütləq bacaracaqsan!.. Bir az soyuqqanlı ol, hər şey yaxşı olacaq!.. – deyə o, öz-özünə təskinlik verməyə çalışdı.

          Kapitan yanında oturan ikinci pilot Aleksandrın ehmalca çiyninə toxunaraq gülümsədi:

         - Özünü necə hiss edirsən, dostum?!

         Aleksandrın baxışlarında bir qorxu hissi vardı. O, təcrübəli kapitanın gözlərinin içinə baxaraq: - Sizə güvənirəm, İqor İvanoviç, - söylədi.

         - Mənəmi?!

         - Bəli, sizə, cənab kapitan.

         Kapitan azca gülümsədi, sonra ciddi görkəm alaraq dedi:

         - Aleksandr, oğlum, məsələ çox ciddidir. Təyyarəmiz vurulubdur. Təyyarənin quyruq hissəsi zədəlidir. Görürsən ki, idarəetmə mümkünsüzləşir. Sənə tapşırığım budur ki, təmkinli ol, özünü ələ al. İnsanların taleyi bu dəqiqə yalnız bizdən aslıdır. Biz öz vəzifəmizi şərəflə yerinə yetirməliyik, bunu unutma. Sən mənə güvəndiyin kimi, mən də sənə  güvənirəm. Eşidirsən, özünü möhkəm tut. İndi biz ciddi sınaq qarşısındayıq. Hər şey gözləmək olar. Biz buna hazır olmalıyıq.

         Aleksandr kapitanın bu sözlərindən sonra dərindən nəfəs aldı. İllərin sınağından çıxmış bu təcrübəli  pilotun sözləri, sanki ona güc verdi. Bir anlıq da olsa canından qorxu-hürkü azaldı. O, İqor Kşnyakinin üzünə baxaraq gülümsədi.

         - Bax, belə, oğlum!.. – deyə kapitan ona göz vurdu və sonra: - İndi isəstüardessa Hökumə xanımı bura çağırın! – deyə əlavə etdi.

         Hökumə xanım pilot kabinəsinə daxil olanda, o, çox təşviş içərisində idi. Qızın bədəni qorxudan əsim-əsim əsirdi. O, bir qədər özünü ələ alıb soruşdu:

         - İqor əmi, təyyarəmizdə nə baş verib?!

         İqor İvanoviç qızı sakitləşdirmək üçün dedi:

         - Sakit ol, qızım, özünü ələ al. Bilmək istəyirsənsə, təyyarəmiz Qroznı ətrafında vurulubdur. Onlar bizi yaxınlıqdakı hava limanlarına da enməyə icazə vermədilər. Bizə dənizin üstündən Qazaxıstanın Aktau hava limanına tərəf uçmağı məsləhət görürlər. Məsələ isə aydındır. Hər şey onlar tərəfindən yaxşıca hesablanıbdır. Onlar təyyarənin dənizə düşüb batmasını və hər şeyin ört-basdır edilməsini istəyirlər. Biz bu halımızla dənizin üzərindən uçub keçməliyik. Biz var gücümüzlə çalışmalıyıq ki, insanları xilas edək. Sizin mənə köməyiniz lazımdır. Birinci növbədə, sərnişinləri sakitləşdirin. Uçuşun öz qaydasınca getdiyini onlara başa salmağa çalışın. Özünüzü itirməyin. Hər biriniz diqqətli və təmkinli olun. Başqa çarəmiz yoxdur!

          Bunu deyib kapitan  stüardessaya baxaraq zorla da olsa gülümsəməyə çalışdı.

         Kapitan təyyarəni  Xəzər dənizi üzərindən Qazaxıstana tərəf yönəltdi. Hələ də təyyarənin yerlə əlaqə qurma cihazları işləmirdi. Pilotlar nə Bakıyla, nə də başqa hava limanları ilə əlaqə yarada bilirdilər.

          İqor İvanoviç bu günədək 15159 saat uçuş həyata keçirmişdi. Çox təhlükəli məqamlarla üzləşmişdi. Amma indiyədək belə çətin vəziyyətə düşməmişdi. Vəziyyət olduqca ağır idi. Təyyarə hər an yerə çırpıla bilərdi. Bu da hər şeyin məhv olması və sonu demək idi.

         Kapitan üzünü köməkçisinə tutub dedi:

         - Dostum, yanacağımız çoxmu qalıb?

         Əslində, İqor İvanoviç hər şeyi özü yaxı bilirdi. Sadəcə olaraq, köməkçisinin qəlbindən qorxu hissini yox etmək üçün onu vəziyyətdən çıxarırdı.

         - Kifayət qədər çoxdur, cənab kapitan, - deyə köməkçisi bir az ürəklə dedi.

         - Hə, bu o qədər də yaxşı xəbər deyil, cavan oğlan, - deyə kapitan köks ötürdü.

         İkinci pilot Aleksandr kapitanın bu müəmmalı sözlərindən bir şey başa düşmədiyindən sual dolu baxışlarını onun üzünə dikdi.

         İqor İvanoviç onu başa salmağa çalışdı:

         - Hə, dostum, mən səni başa düşürəm. Sən məni arxayın etmək istəyirsən ki, bu yanacaqla bir xeyli uça bilərik. Amma unutma ki, indiki halımızda təyyarədəki yanacağın çox olması bizim üçün təhlükə yaradır. Bacardıqca yanacaq sərfiyyatını çox edib, onu bitirmək lazımdır. Şər deməsən xeyir gəlməz, bu qədər yanacaqla yerə çırpılmaq hamımızın məhv olması deməkdir.

           - Bəlkə dənizə enək, kapitan? - deyə Aleksandr məsləhət etdi.

         - Mən də o fikirdəyəm. Hökümə xanıma deyin ki, bütün sərnişinlər təhlükəsizlik jiletlərini geyinsinlər. Amma jiletləri hələ açmasınlar. Jiletlər açılanda şişirlər. Təsəvvür elə ki, bir açılmış jilet iki üç adamın yerini tutur. Bu da suya düşən zaman sərnişinlərin təyyarənin qapısından bayıra çıxıb xilas olmalarına mane olacaqdır.

         Bir qədər keçdikdən sonra kapitan nə düşündüsə təyyarəni dənizə endirmək fikrindən vaz keçdi. Təyyarəni bu vəziyyətdə dənizə endirsəydi, qırx tondan artıq çəkisi olan təyyarə paramparça olacaqdı. Çünki suya çırpılmaq, quruya çırpılmaqdan daha təhlükəli idi. Bir nəfər də olsun təyyarədən sağ çıxan olmayacaqdı.

        Kapitanın məqsədi, bacardıqca təyyarəni səmada çox saxlayıb, onun yanacağının kifayət qədər azalmasına nail olmaq idı.

         Sərnişinlər nələrin baş verdiyindən, artıq xəbərdar idilər. Onların çoxu təyyarənin vurulmasından danışırdılar. Sağ qalacaqlarına ümid etməyən sərnişinlərdən bəziləri qorxu içərisində öz kəlmeyi-şəhadətlərini pıçıldayırdılar. Təyyarənin salonunda qışqırıq, ağlaşma, inilti səsləri ətrafı bürümüşdü. İnsanlar dərin təşviş içərisindəydilər. Qorxu hissi bir kabus kimi təyyarədəkilərin  hər birinin canına, qanına hopmuşdu. Azyaşlı bir oğlan oturacaqdan bərk-bərk yapışaraq: - “ana”... “ana” – deyərək  qışqırırdı. Qorxudan ürəyi partlamaq həddinə çatan bu uşağın dəhşətli baxışları, onsuz da vəziyyətləri ağır olan insanları bir az da vahimələndirirdi.

          Sərnişinləri düşdükləri bu ağır vəziyyətdən çıxarmaq üçün stüardessa Hökümə xanım salona keçərək bacardıqca onları sakitləşdirməyə çalışırdı. - “Kəmərlərinizi bağlayın... Ayaq üstə qalmayın... Xahiş edirəm, yerlərinizdə oturun... Sakitləşin... Hər şey yaxşı olacaq!.. - deyirdi.

         Qızın kövrək səslə dediyi bu sözlər sərnişinlərin qəlbində azacıq da olsa bir ümid işığı yandırırdı. Amma qızın öz vəziyyətinin də həddən artıq ağır olması, baxışlarından açıq-aydın hiss olunurdu.

         Təyyarənin idarə olunması olduqca çətinləşmişdi. Hava gəmisi idarə olunmaz vəziyyətdə idi. Zədələnmiş quyruq hissəsi təyyarəni yerə dartaraq, onun ön hissəsini səmaya tərəf qaldırırdı. Bu da təyyarənin yerə çırpılmaq risqini artırırdı. Kapitandan yeni əmr gəldi; - “İyirmi nəfərə yaxın sərnişini təcili olaraq təyyarənin ön hissəsinə tərəf yönəldin!..”

          Kapitanın bu qərarı təyyarənin  uçuş tarazlığını tənzimləmək üçün edilirdi.

          Təyyarə Qazaxıstanın Aktau hava limanı ətrafında dövrə vururdu. Yerlə əlaqə, artıq, bərpa olunduğundan Aktau hava limanı ilə rabitə əlaqəsi yaradılaraq təyyarəni uçuş-enmə zolağına endirmək üçün razılıq da alınmışdı. Amma təyyarə hava tarazlığını itirmişdi. Belə vəziyyətdə onu hava limanına endirmək qeyri-mümkün idi. Təyyarə səmada sonsuzluq işarəsi cızaraq vəziyyətin olduqca çətin olduğunu işarə edirdi.

         Bir neçə dəqiqədən sonra təyyarə, artıq yüksəklikdən aşağı doğru enməyə başladı. İkinci pilot Aleksandr qəzanın real olduğunu görərək kapitandan soruşdu:

         - İqor İvanoviç, indi biz nə edək?!

         Kapitan sakit və titrək səslə cavab verdi:

         - Oğlum, mən də sən düşündüklərini düşünürəm. Amma bir az fərqli. Bu dəqiqə məni təyyarədə olan altımış beş nəfər insanın taleyi narahat edir. Axı, onların taleyi indi bizim  əlimizdədir. Doğrudur, biz bacardığımız hər şeyi edirik, bəlkə bir az da artığını. Amma nə edək ki, onların taleyinə bu dəqiqə biz cavabdehik. Əgər onları xilas edə bilməsək, bizi heç kəs bağışlamayacaqdır.

         Aleksandr çox gənc idi, belə təhlükələrlə az-az üzləşmişdi. O, yaşamaq istəyirdi, onun həyatı hələ qabaqdaydı. Amma o, təcrübəli kapitanın bu sözlərindən sonra başını aşağı saldı və kövrəldi. Onun kirpiklərindən göz yaşları süzülərək çənəsində yumurcuqlandı.

         Kapitan İqor Kşnyakin gənc pilotun kövrəldiyini görüb, əlinin arxasıyla onun göz yaşlarını silərək: - Oğlum, yaşamaq gözəl şeydir, - dedi. - Hamı yaşamaq istəyir. Bu salondakı insanlar da, bax, elə mən özüm də yaşamaq  istəyirəm. Hamımızın arzusu var, yaşamaq və arzularımıza çatmaq. Mən indi həyat yoldaşım və sevimli qızlarım Anastasiya və Darya haqqında  düşünürəm. Onlar mənim yolumu gözləyirlər. Bilirəm, sənin də, buradakıların hamıısının ürəyində böyük arzuları vardır. Ancaq nə edək? Biz bacardığımız qədər çalışaq ki, salamat qalaq...

          Kapitan bu sözləri deyərkən səsi titrədi və o da kövrəldi...

         Təyyarə sürətlə yerə enirdi. Kapitanın qarşısında indi bir ciddi məsələ dururdu. İdarə olunmayan təyyarəni yerə çırpılmaqdan mümkün qədər qorumaq. Bu olduqca çətin bir iş idi. Tonlarla ağırlığında olan və idarə olunmayan bir təyyarəni yerə çırpılmaqdan necə xilas etmək olardı? Kapitan bilirdi ki, sərnişinləri və ekipaj üzvlərini xətasız yerə endirmək, belə vəziyyətdə  mümkünsüzdür. Əgər, belə olsaydı bu bir möcüzə olardı. Amma o, bunu da bilirdi ki, qazandığı illərin təcrübəsi sayəsində bu itkilərin sayını heç olmasa bir qədər azalda bilərdi. Onun son çarəsi mühərrikin dartı qüvvəsindən istifadə edərək, təyyarəni sağa, sola döndərməklə, bacardıqca onun müvazinətini saxlamaq və mümkün qədər yer səthinə çırpılmaqdan xilas olmaq idi.

             Aktau hava limanı üç kilometr məsafədə olsa da, ora enmək çox təhlükəli idi. Çünki idarə olunmayan təyyarəni bu vəziyyətdə enmə-uçuş zolağına çatdırmaq və onu orada yerə endirmək olduqca təhlükəli idi. Təyyarə hava limanındakı sərnişin təyyarələrinə xətər yetirə bilərdi.

         Yerlə təyyarə arsındakı məsafə get-gedə daralırdı. Yer səthi bir neçə metrlik məsafədə idi. Kapitanın gözünə səma yox, ucsuz-bucaqsız torpaq örtüyü görünürdü. O, son gücünü toplayaraq, təyyarəni torpaq səthinə endirdi. Əvvəlcə təyyarənin ön təkərləri yerə çırpıldı. Zərbə o qədər güclü idi ki, bu zərbədən təyyarənin ön hissəsi yerə toxunan kimi gövdəsindən ayrılaraq, bir xeyli kənara düşdü...

         ... Bir anın içində hər tərəf alqırmızı alov kürəsinə büründü. Günəşə bənzər bu böyük alov kürəsinin içərisindən çıxan, üç parlaq alov şırımı, yerdən səmaya doğru yüksəlirdi. Bu alov dilimləri Kşnyakin İqorun, Kalyaninov Aleksandrın və Hökumə Əliyevanın canlarından ayrılan ruhları idi...

          Mələklər kimi sonsuz və əbədi olan səmayə doğru uçurdular...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Son vaxtlar diasporumuz çox fəallaşıb. Əlbəttə ki, burada Diasporla İş Üzrə Dövlət Komitəsinin müstəsna fəaliyyəti göz önündədir. Komitə sədri Fuad Muradov ölkə-ölkə gəzərək diaspor fəallarıyla görüşür, müxtəlif tədbirlər sıralanır. Nəticədə soydaşlarımız daha sıx təşkilatlanırlar. Bu da növbəti bir diaspor xəbəri.

İsveçdə fəaliyyət göstərən "Qobustan - Azərbaycan Aydınlar Ocağı"nın təşkilatçılığı ilə keçirilən "Qanlı 20 Yanvar" adlı videokonfransın yekununda Norveç Nobel Komitəsinə bəyanat qəbul edilib. Videokonfransın 100-dən çox iştirakçısı – "Qobustan - Azərbaycan Aydınlar Ocağı"nın üzvləri, Azərbaycan diaspor fəalları, 20 Yanvar şəhidlərinin ailə üzvləri, 20 Yanvar veteranları Norveç Nobel Komitəsinin sədri Jorgen Vatne Frydnesə və Komitənin üzvləri - Asle Tojeyə, Anne Engerə, Kristin Klemetə, Qry Larsenə bəyanat ünvanlayıblar.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş Üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, bəyanatda Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Mixail Qorbaçova 1990-cı ilin oktyabrında Norveç Nobel Komitəsi tərəfindən verilən Nobel Sülh Mükafatına etiraz yer alıb. 1990-cı il 20 Yanvar qətliamında əli Azərbaycan xalqının qanına bulaşmış Mixail Qorbaçova Nobel Sülh Mükafatının verilməsinin ədalətsiz qərar olduğu diqqətə çatdırılıb.

20 Yanvar faciəsini törədən cinayətkarların məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün kifayət qədər hüquqi əsaslar olduğu bildirilib. Onların BMT-nin Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin, Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktın və digər beynəlxalq hüquqi konvensiyaların tələblərini pozduğu qeyd olunub.

Bəyanatda dünya ictimaiyyətinin ədalətə inamı və Nobel Sülh Mükafatının mənəvi nüfuzunun güclənməsi baxımından Mixail Qorbaçovun bu mükafatdan məhrum olunmasının əhəmiyyəti vurğulanıb.

Hətta məhrum etməsələr belə bu bəyanat öz işini görəcək. Məlumatlandırmaq işin hamısı olmasa da yarısıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dünən ölkəmizdə növbəti dəfə Gənclər Günü qeyd edildi. İstəyirəm ki, sizə ABŞ-da yaşayan bir gənc haqqında söhbət açım. Allah bütün gənclərimizin yolunu açıq, taleyini gözəl eləsin!

Cəmi 33 yaşı var, amma 33 il iş təcrübəsi olan bəzi həkimlərdən çox iş görüb, çox adama şəfa verib, necə deyərlər, bu insan, sanki anadan cərrah olmaq üçün doğulub. 

Haqqında söhbət açdığım Firudin Azəri mərhum Seyid Cəfər Pişəvərinin bacısı nəvəsidir. Bakıda dünyaya gəlib. 2003-cü ildə 7-ci sinfi 7 nömrəli məktəbdə bitirdikdən sonra, Kanadaya köçüb. 2009-cu ildə tam orta təhsilini Kanadanın Fort Erie şəhərində başa vurub. Həmin il ABŞ-a gələrək, Corc Meyson Universitetinin fiziki kimya fakultəsinə qəbul olunub. Orada tam təqaüdlə oxuyb və 2013-cü ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Bununla kifayətlənməyib, 2013-2017-ci illərdə Virciniya Universitetinin tibb fakultəsində MD həkimlik dərəcəsinə yiyələnib. Bu elm ocağında təhsil aldığı dövrdə apardığı tədqiqatlara, qazandığı ballara görə universitet üzrə ən yaxşı 10 məzundan biri, cərrahiyə üzrə isə birinci olub. Sonra bir neçə il Filadelfiya şəhərinin Pensilvaniya Universitetinin cərrahiyə fakultəsində ilk azərbaycanlı kimi rezidentura keçib. O, bu fakultədə elmi araşdırmalar və cərrahi əməliyatlar aparmaq üçün min həkimin arasından seçilən səkkiz nəfərdən biri olub. Firudin daha sonra Klivlend Klinikasında kardiotorasik cərrahiyyə üzrə təcrübəyə qoşulub. Bununla da dünyanın ən böyük ürək cərrahiyyəsi konfransında (Amerika Toraks Cərrahiyyəsi Assosiasiyası) 10000 təqdimatdan 6 spiker seçilib ki, onlardan biri də, o olub...

“Belə böyük tədbirlərdə Azərbaycanı təmsil etməkdən şərəf duyuram. Harada olursam olum, Azərbaycanın adını yüksəltməyə çalışıram.”- söyləyr.

Qısa müddətdə bir neçə mükafata layiq də görülüb- "Cərrahiyə üzrə R.Skott Cons mükafatı" və "Hemotologiya üzrə Samuel Maykl Bruk adına mükafat"…

…O vaxt Virciniya Universitetində təhsil alanda təsadüfən bir tələbə orada çalışan həmyerlimiz, cərrah Rauf Şahbazova xəbər aparır ki, bəs universitetdə bir azərbaycanlı tələbə var. Görüşüb tanış olurlar. Sonradan, bu tanışlıq dostluğa çevrilir. Birlikdə "Azərbaycan Amerika Tibb Asossasiyası"nı təsis ediblər. İndiyədək təşkilat xeyli layihələr həyata keçirib. Hətta Azərbaycandan ABŞ-a tibb sahəsində oxumağa gələn bir neçə tələbəyə yardımçı da olub…

18 il karatenin şotakan, enşin növü ilə məşğul olub. Caz musiqisini dinləməkdən yorulmur, internet üzərindən Azərbaycan radiolarına qulaq asır…

Söhbətimi bu yerdə bitirmək istəyirdim, amma bu gənc oğlanın həm də necə qeyrətli oğul olduğuna dəlalət edən bir hadisəni də nəzərinizə çatdırmağı lazım bildim. 22 ildir xaricdə yaşamasına baxmayaraq, milli kimliyini itirməyib. Uşaqlıqdan amerikalılar arasında yaşayıb böyüsə də ana dilində səlist danışır. Bir neçə il bundan əvvəl isə, altı yaşından ABŞ-da böyüyən Jalə Seyidzadə ilə tanış olaraq ailə həyatı qurub. Bir övladı var...

Bəli, bizdən çox-çox uzaqlarda Azərbaycana baş ucalığı gətirən Firudin Azərinin timsalında bütün gənclərimizi Gənclər Günü münasibətilə təbrik edirəm!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(03.02.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün - 2 fevral Azərbaycanda Gənclər Günü kimi qeyd edilir. Ümummilli lider Heydər Əliyevin təqvimə daxil etdiyi bu günün bir özəlliyi də odur ki, Gənclər Günü nəinki MDB məkanında, ümumiyyətlə dünyada ilk dəfə məhz Azərbaycanda təsis edilib. 

Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə Qubadan seçilmiş deputatı, iqtisad elmləri doktoru, professor Əlibala Məhərrəmzadə 1 fevral 2025-ci il tarixində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin (ADPU) Quba filialının bir qrup fəal tələbəsi ilə səhər yeməyi süfrəsi ətrafında görüşüb.

ADPU-nun Quba filialının direktoru fizika elmləri doktoru, dosent Yusif Alıyevin təşəbbüsü ilə baş tutan görüşdə Yeni Azərbaycan Partiyasının Quba rayon təşkilatının sədri Fidan Hüseynova, filialın humanitar və sosial elmlər üzrə direktor müavini, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru Aysel Şeydayeva, Şəhid kapitan Aqil Məlikovun həyat yoldaşı Günel Məlikova, GİKM-in Quba-Xaçmaz Regional nümayəndəliyinin koordinatoru Eyvaz Xeyrullayev və filialın aktiv, ictimai fəal tələbələri iştirak ediblər.

Səmimi ortamda təşkil edilmiş görüşü Filialın direktoru dosent Yusif Alıyev giriş sözü ilə açaraq tələbələri 2 Fevral - Azərbaycan Gəncləri Günü münasibətilə təbrik edub, bu əlamətdar gün münasibətilə millət vəkili, tanınmış yazıçı və geniş siyasi-iqtisadi təcrübəyə malik, professor Əlibala Məhərrəmzadə ilə tələbələrin görüşünün keçirilməsini yüksək dəyərləndirib. 

Direktor Yusif Alıyev, həmçinin qeyd edib ki, Filialın tələbələri hər zaman təkcə təlim-tədrisdə deyil, intellektual yeniliklərin təbliğində, ictimai-ideoloji sahədəki fəaliyyətləri ilə də öndə olmaq uğrunda fədakarlıqları ilə seçiliblər. Ulu öndər Heydər Əliyevin 1997-ci ildə imzaladığı tarixi Fərmandan sonra hər il fevralın 2-si Azərbaycan Gəncləri Günü kimi qeyd edilir. Həmin vaxtdan etibarən dünya məkanında ilk dəfə olaraq Azərbaycanda gənclər üçün belə bir gün təşkil edildi. Dünya Gənclər Günü isə 1998-ci il 12 avqust tarixində BMT-nin Lissabon toplantısında elan olundu. Bu da Ulu Öndərin Azərbaycan gəncliyinə verdiyi dəyərin əyani nümunəsidir.

Millət vəkili, professor Əlibala Məhərrəmzadənin Azərbaycanda elm və təhsil sahəsində savadlı mütəxəssis kimi tanınmasını vurğulayan direktor Yusif Alıyev onun zəngin elmi-praktik təcrübəsinin, iqtisadi-siyasi təhlillərinin bölüşülməsinin tələbələrin peşəkar inkişafı üçün çox faydalı olacağını əminliklə qeyd edib. 

Səmimi ortamda keçən görüşə görə məmnunluğunu ifadə edən Milli Məclisin deputatı Əlibala Məhərrəmzadə öz çıxışında müasir Azərbaycan gəncliyinin böyük dövlət qayğısı ilə əhatə olunduğunu vurğulayaraq Azərbaycan gəncliyini bu imkanlardan səmərəli istifadə etməyə səsləyib. Qeyd edib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizdə həyata keçirilən elm və təhsil siyasəti sahəsində görülən işlərin bariz nümunəsi kimi bu gün Quba filialının inkişafı göz önündədir. Bu da filialda təhsil alan bölgə tələbələrinin təhsilə əlçatanlıqlarının üstünlükləri ilə ifadə olunur. 

Millət vəkili, həmçinin bildirib ki, gənclər siyasətində milli və dövlətçilik maraqlarının prioritet olması 44 günlük Vətən müharibəsində həlledici rol oynadı. Müharibədə əsas missiyanı məhz Ali Baş Komandan İlham Əliyevin prezidentliyi dövründə yetişən gənclər yerinə yetirdilər. Xüsusilə qeyd etməliyik ki, Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə olduğu kimi çatdırılmasında gənclərimizin tarixi xidmətləri və missiyaları vardır. Eyni zamanda gənclərimiz ictimai-siyasi fəallıqları ilə daim dövlətçiliyimizin keşiyində olublar. Ölkəmizdə həyata keçirilən gənclər siyasətinin istiqamətləri barədə fikir və mülahizələrini bölüşən millət vəkili direktor Yusif Alıyevin rəhbərliyi ilə filialın sağlam demokratik yanaşmalar əsasında idarə edilməsinə dair müşahidələrini də bölüşüb. 

YAP Quba rayon təşkilatının sədri Fidan Hüseynova da gəncləri əlamətdar gün münasibətilə təbrik edib, onlar üçün ölkədə həyata keçirilən tədbirlərin önəmini diqqətə çatdırıb. Partiya funksiyaneri qeyd edib ki, 2003-cü ildən sonrakı dövrdə isə Prezident İlham Əliyev gənclər siyasətinin inkişaf istiqamətini mövcud ənənələr əsasında daha da təkmilləşdirdi. Azərbaycan gəncliyi ilə bağlı Dövlət proqramları qəbul edildi, 2007-ci il “Gənclər ili” elan olundu, 2011-ci ildə Gənclər Fondu yaradıldı, 2013-cü ildə ölkədə ilk dəfə “Gənclər üçün Prezident Mükafatı” təsis olundu, Azərbaycan gənclərinin İnkişaf Strategiyası təsdiqləndi. 

Görüşdə tələbələrin millət vəkili Əlibala Məhərrəmzadəyə ünvanladıqları maraqlı suallar cavablandırılaraq onların bir çox istək və arzuları da diqqətlə dinlənilib və bəzi məsələlərin müsbət həll ediləcəyinin mümkün olacağı bildirilib.

Gənclər Gününüz mübarək, əziz gənclər!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.02.2025)

Aysel Fikrət, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Azərbaycan gəncliyi dedikdə ilk əvvəl gözümün önünə 44 günlük müharibə, müharibədə canından keçmiş şəhidlər və qazilər gəlir. Çətin gəncliyi olan bir dövr, valideynlərin vətənə sevgi və məhəbbətlə böyütdüyü gənclik gəlir.

Azərbaycanın gələcəyi olduqları halda, bu gələcəyi özləri üçün və özlərindən sonra gələnlər üçün qazanmış igid vətən aşiqləri. Azərbaycan gəncliyi bu baxımdan nə qədər ucadır.

Azərbaycan Milli Konservatoriyasının mətbuat katibi olduğum üçün bizim gənclərimizdən söz açmaq istəyirəm. Bura ilk gəldiyim gündən sevdiyim və məni bura bağlayan qüvvələrin ən əsası tələbələr olub.
Onlar özünəməxsus davranışları ilə çox seçilir. Dəhlizlərdə məşq edib, imtahanda həyəcan yaşayar, böyük səhnələrdə uğur qazanar, müsabiqələrə can atıb qalibiyyət qazanarlar. Hər gün gördükləri ustadlardan dərs alıb, onların ruhunu yaşatmağı bacararlar.

Onlar ixtisas dərslərini sevir, böyük şövqlə qatılırlar. Çox gülərüzdürlər və gözəldirlər. Əzmkardırlar, ədəbli və alidirlər. Onları çox sevirəm. İstedadları tükənməzdir.Təsadüfi olmadıqları üçün, tam öz yerlərində olduqları üçün və nə istədiklərini bildikləri üçün sənət aləmində atdıqları addımlarıyla fəxr edirəm.

Mən onların işindən ən uğurlularını seçmək istəmirəm. Çünki onlar özü özlüyündə Uğurun özüdürlər.

Ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə təhsil alan tələbələr öz sevdikləri sahədə irəliləmək üçün gecə-gündüz çalışırlar. Onların gözlərində elə böyük məhəbbət və sevgi var ki, bunu sözlə izah etmək mümkün deyil.

Azərbaycan Milli Konservatoriyası yarandığı gündən ta bu günə qədər bir amalla irəliləyib: Milli musiqi təhsilinin inkişafı. Eyni zamanda Azərbaycanın milli musiqi yaddaşının qorunması və onun gələcək nəsillərə ötürülməsi. Muğamın və qədim musiqi alətlərimizin qorunması.
25 yaşını qeyd etdiyimiz Azərbaycan Milli Konservatoriyasının rəhbərlərinin, müəllim və professorlarının amalı, tələbələrin gələcəyini düşünməkdir, onların musiqi təhsilini layiqincə əldə etmələrinə çalışmaqdır. Çünki Azərbaycan milli musiqisini qorumaq hər bir mədəniyyətimizin gələcəyini düşünən ziyalı üçün öncəlikdir.
AMK-nın bu tək amalı uğrunda çalışan  sənətkarlar, professorlar, müəllimlər bir məqsədlidir: Milli musiqimizin layiqincə inkişafı, Azərbaycan musiqi ənənələrinin qorunması, yüksək səviyyədə təhsil, AMK-nı təmsil edən məzunların uğuru və dəyəri.
Bu qarşılıqlı məhəbbət tələbələrdə də müşahidə olunur.
Sənətə və sənətkarlığa qiymət vermiş ali insanların amalı olan Azərbaycan Milli Konservatoriyası varlığı ilə Azərbaycan Mədəniyyəti üçün bir töhfədir.
Bunu AMK-da tələbələr, gənc müəllimlər, o aləmə qədəm qoymuş hər kəs dərk edir.
Mən, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının mətbuat katibi olaraq, onların uğurlarını paylaşdıqca, çıxışlarına baxdıqda çox sevinir və fərəhlənirəm. Qürurla paylaşımlar edirəm, tədbirlərə qatılıram, onlarla söhbət etmək və onların ifalarını dinləməklə xoşbəxt oluram.Gənc tələbələr içində inkluziv təhsil alanlar da var. Hər hansı bir qüsur olduğu halda belə, onların sevərək təhsilini davam etməsi, digər tələbələrin onlara qayğısı, sevgisi, dostluğu bütün sərvətlərdən üstündür.
Mənəviyyatı zəngin, istedadlı nur tələbələri Gənclər Günü münasibəti ilə təbrik edirəm. Onlara uğur arzulayıram. Bizim sabahımız, gələcəyimiz olan tələbələrimizə sənət zirvəsi, ucalığı, doğma ocaqlarına layiq olmağı arzulayıram.
Gənclik elə bir dövrdür ki, onun hər anının, hər dəqiqəsinin qədrini bilmək, doya-doya yaşamaq və təhsildə inkişaf etmək vacibdir.
Bunu anlayan hər insan demək ki, boş yaşamayıb və həyatda çox nailiyyətlərə çatıb.
Uğurlu ol, mənim gənc dostum. Çünki sən musiqi dünyasında bir zərrəsən. Onu işığa çevirməyə tələs. Uğurlara yetiş, yolun ucalıq olsun.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.02.2025)

Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 Gürcüstanı erməni təcavüzündən qurtaran QARABAĞ... 

Əgər Ermənistanın hərbi, iqtisadi və diplomatik potensialı yetərli olsaydı, o, Gürcüstanı da, eynən Azərbaycan kimi, problemlə üz-üzə qoymağa çalışacaqdı. Lakin bu, bir neçə əsas faktorun Ermənistanın strateji hesablamalarına təsir etməsi ilə mümkün olmadı:

Birinci faktor, 

iki cəbhədə dözümlülük imkanının olmamasıydı.

Ermənistan onsuz da Qarabağ məsələsində ciddi resurs itkisi və uzunmüddətli qarşıdurma içindəydi. Gürcüstana qarşı ikinci cəbhənin açılması:

- Hərbi baxımdan qeyri-realist idi, çünki Ermənistan ordusu həm Azərbaycanın, həm də Gürcüstanın güclü müttəfiqləri ilə üz-üzə qalacaqdı.

- Diplomatik təcrid riskini artırardı, çünki bu cür addım beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən daha sərt təzyiqlərə səbəb ola bilərdi.

İkinci faktor,

himayədar güclərin mövqeyi idi.

Ermənistanın əsas beynəlxalq dəstəkçilərinin mövqeyi, Gürcüstana qarşı belə bir addımın qarşısını aldı:

- ABŞ və Fransa: 

Gürcüstan Batı üçün strateji müttəfiq idi və Ermənistanın belə bir təxribatı bu ölkələrin dəstəyini itirməsinə səbəb olardı. Gürcüstanın NATO-ya yaxınlaşması və Avropa Birliyi ilə (ən azı ötən ilədək davam edən) işbirliyi, onu Batının Güney Qafqazdakı dayaq nöqtəsinə çevirmişdi.

- Rusiya: 

Rusiya Gürcüstanla müəyyən problemlərinə baxmayaraq, bölgədə tamamilə Ermənistanın çıxarlarına uyğun bir ssenarini dəstəkləməyib. Rusiya daha çox “tarazlığı qorumaq” və lazım gəldikdə hər iki tərəfi nəzarətdə saxlamaq mövqeyi sərgiləyib.

- İran: 

İran isə Ermənistan və Gürcüstan arasında dəngəlimünasibətləri saxlamağa çalışaraq, açıq şəkildə tərəf tutmamaq siyasəti yürüdür.

Üçüncü faktor,

bölgəsəl geosiyasi ortam idi.

Ermənistanın Gürcüstanda problem yaratmaq istəməsi, özəlliklə, Cavaxetiya bölgəsində etnik ermənilər üzərindən bir separatizm təşviq etməsi, bölgəsəl aktorlar üçün ciddi bir təhlükə olardı:

- Azərbaycan Gürcüstanla sıx strateji bağlara malikdir və belə bir ssenariyə qarşı Gürcüstanı hərtərəfli dəstəkləyərdi.

- Türkiyə Gürcüstanın ərazi bütövlüyünə qarşı hər hansı addıma sərt cavab verərdi; çünki Türkiyə-Gürcüstan münasibətləri strateji önəm daşıyır.

Dördüncü faktor,

Samtsxe-Cavaxetiya bölgəsinin gerçəklikləri ilə bağlıdır.

Cavaxetiyada yaşayan erməni icmasının Ermənistan tərəfindən manipulyasiya olunması riskinə baxmayaraq:

-Gürcüstanın iç siyasəti bu bölgədə dövlət nəzarətini qoruyur.

-Bölgədəki erməni əhalisinin heç də hamısı separatizm ideyasına isti yanaşmır, çünki onlar Gürcüstanın iqtisadi və sosial sabitliyindən gen-bol yararlanır.

Beləliklə,

Ermənistanın imkanları geniş olsaydı, Gürcüstana qarşı təxribat və ya separatizm təşviqi ehtimalı artardı. Lakin Ermənistanın məhdud hərbi, iqtisadi və diplomatik resursları, himayədar güclərin mövqeyi və bölgəsəl geosiyasi dəngə, onu belə bir addımdan çəkindirdi. Bununla belə, Ermənistanın tarixən qonşularına qarşı irəli sürdüyü iddialar və separatizm strategiyaları, gələcəkdə də diqqətli yanaşma tələb edir. Ən azı, Abxaziya savaşında erməni hərbi bölmələrinin gürcülərə qarşı “İkinci Xocalı” qəddarlığı törətdiyi gürcülərə də, mövzuya biganə qalmayan hər kəsə də bəsbəllidir.

XX yüzilin 80-ci illərində keçmiş SSRİ-nin hər yerindəolduğu kimi, Abxaziyada da fəaliyyət göstərən erməni terror-siyasi qurumlarının məkrli çalışmaları üzə çıxıb. O dönəmdəAbxaziya ermənilərini koordinasiya etmək üçün əsas iki qurum – “Krunk” (Suxumi) və “Maştots” (Qaqra)yaradılmışdı. Hər iki adıyaman qurum rəsmi İrəvan, kilsə (Eçimədzin) və “Daşnaksütyun” tərəfindən dəstək görürdü. 

Stalin-Mikoyan tandemi və maraqların tarazlaşdırılmasımodeli

Stalin-Mikoyan tandemi, Sovet İttifaqı dönəmindəErmənistanın və Gürcüstanın çıxarlarının müəyyən mənada tarazlaşdırılması üçün bir vasitə rolunu oynadı. Bu tandem, özəlliklə Güney Qafqazda Sovet siyasətinin formalaşdırılmasında əsaslı təsirə malik idi. Bununla belə, Sovet İttifaqının dağılması ilə bu model artıq tarixi önəminiitirib və yerini yeni geosiyasi gerçəkliklərə buraxıb. Gürcüstanın çağdaş dönəmdə Türkiyə və Azərbaycanla sıx bağlar qurması, bölgədə yeni bir strateji xəttin meydana çıxmasına səbəb olub.

Aydındır ki, Stalin gürcü əsilliydi və sövq-təbii Gürcüstanın maraqlarını müəyyən qədər qoruyurdu. Stalin Güney Qafqazda Sovet nəzarətinin gücləndirilməsində etnik gərginliklərin idarə edilməsi amilinə üstünlük verirdi.

Mikoyan Sovet rəhbərliyində erməniləri təmsil edən ən yüksək vəzifəli siyasətçi idi. O, Ermənistanın maraqlarını müdafiə etmək üçün vəzifə mövqeyindən istifadə etməmiş deyildi, lakin bu işi ümumsovet maraqları libasına bürüməyi bacarırdı. “(Vladimir) İliçdən (Leonid) İliçə” uzun illər boyu Kremldə yuvalanmağı bacarmış Mikoyan dövlət xadimi ərkanı ilə deyil, dardərə düşüncəsi(zliyi) ilə hərəkət edib...

Onu da vurğulayaq ki, Kreml erməni-gürcü çıxarlarının tarazlaşdırılmasını da diqqətdən uzaq tutmayıb.

-Ermənistan və Gürcüstan arasında müəyyən gizli gərginliklər olubsa da, məlumunuz – Kreml Sovet dönəmində belə gərginlikləri dayandırmış olmalı...

Sovet modelinin zəifləməsi və yeni gerçəkliklər

Bəli, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Stalin-Mikoyanmodeli önəmini itirdi, çünki Güney Qafqaz ölkələri yeni müstəqil siyasət yürütməyə başladı. Bu sürəc həmçinin Gürcüstan-Türkiyə və Gürcüstan-Azərbaycan bağlarının güclənməsi ilə müşayiət olundu. Fikrimizi yığcam şəkildə əsaslandıraq:

1. Gürcüstan-Azərbaycan bağları

-Enerji və daşımaçılıq: 

Azərbaycan Gürcüstanın enerji təhlükəsizliyində əsas rol oynayır. TANAP və TAP kimi layihələrdəki işbirliyi, Gürcüstanın iqtisadi sabitliyinə böyük töhfə verir.

-Siyasi dəstək: 

Azərbaycan, Gürcüstanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir və bölgəsəl düzeydə vahid strategiya yürüdür.

- Mədəni bağlar: 

Gürcüstan Respublikasının vətəndaşı olan, oranın yerli, köklü xalqlarından olan azərbaycanlılar iki ölkə arasında mədəni bağları gücləndirən ən əsas faktordur.

2. Gürcüstan-Türkiyə bağları

- İqtisadi tərəfdaşlıq: 

Gürcüstan və Türkiyə arasında ticarət və enerji sahələrində geniş işbirliyi qurulub. Bakı-Tiflis-Ceyhan neft kəməri və Bakı-Tiflis-Qars dəmir yolu layihələri bu işbirliyinin əsas sütunlarıdır.

- Strateji önəm: 

Gürcüstan, Türkiyəyə, Türkiyənin önəmli mövqe sahibi olduğu NATO-ya yaxınlaşan bir tərəfdaşdır. Türkiyə öz növbəsində Gürcüstanın ərazi bütövlüyünü (Abxaziya və Güney Osetiya məsələsində) dəstəkləyir.

- Mədəni təsir: 

Gürcüstanın Türkiyə ilə yaxınlaşması, əsasən Axıskatürklərinin, digər türk-islam mənsubu xalqların hüquqlarının tanınması və inteqrasiyası ilə dəstəklənir.

3. Ermənistanın özündən qaynaqlanan təcrid:

-Gürcüstanın Türkiyə və Azərbaycanla sıx bağlarındanErmənistan ciddi zərər görür. Bu bağlar Ermənistanın bölgəsəllayihələrdən qıraqda qalmasına səbəb olur. Lakin bu gedişatdasuçlu nə Azərbaycan, Türkiyə, nə də Gürcüstan deyil, bilavasitə Ermənistanın özüdür.  

-Zəngəzur dəhlizi məsələsi, Ermənistanın geosiyasi blokadadan çıxması üçün bir fürsət olsa da, Gürcüstan məhz öz ərazisindən keçən marşurutlarda maraqlıdır. Zəngəzur dəhlizinin bu günə qalmasının tək suçlusu da Ermənistandır – onlar işğalçılığı iqtisadiyyatdan üstün tutdular və sonucuna da qatlanmaq zorundadırlar...

Gürcüstanın yeni geosiyasi mövqeyi

Gürcüstan Türkiyə və Azərbaycanla bağlarından yararlanaraq öz strateji mövqeyini gücləndirir.

- Bölgəsəl iqtisadi mərkəz: 

Gürcüstan enerji kəmərləri və daşımaçılıq yolları ilə bölgəsəliqtisadiyyatın mərkəzi mövqeyindədir.

- Sabitlik və işbirliyi: 

İç sabitliyinin, ərazi bütövlüyünün qorunmasındaAzərbaycanın və Türkiyənin  dəstəyi Gürcüstan üçün önəmlidir.

Sonuc olaraq, vurğulayaq ki,

Adıyaman Stalin-Mikoyan modelindən sonra yaranmış yeni geosiyasi ortam Gürcüstanın Türkiyə və Azərbaycanla sıx işbirliyi edərək bölgəsəl mövqeyini gücləndirməsinə imkan yaratdı. Ermənistan isə bu münasibətlərdən qıraqda qaldı, çünki onun bölgəsəl siyasəti öz əsassız iddialarından, hikkəsindən qaynaqlanan strateji təcridlə xarakterizə olunur. Bu sürəc, Gürcüstanın bölgədə artan iqtisadi və siyasi təsiri ilə sonuclanıb.

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

Şəkildə: 3 həftəlik erməni-gürcü müharibəsi. 1918-ci ilin dekabrı. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.02.2025)

Mina Rəşid, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hacı İsmayılov - bu ad çoxminli kino-teatr tamaşaçıları üçün tək elə “Ad günü” filmindəki mükəmməl ifası ilə əzizdir. 

31 yanvar 2025-ci il tarixdə Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi, Yeni Azərbaycan Partiyası Səbail Rayon Təşkilatı və Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının təşkilatçılığı ilə YAP Səbail Rayon Təşkilatı gənclərinin Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Hacı İsmayılovla görüşü keçirildi.

"Heydər Əliyev və mədəniyyət" mövzusunda keçirilən tədbiri giriş sözü ilə YAP Səbail Rayon Təşkilatının sədri Muxtar Nağıyev açdı. O, tədbir iştirakçılarını salamlayıb, Ulu Öndərin siyasi fəaliyyətindən, müasir və müstəqil Azərbaycan dövlətinin keçmişindən və bu günündən söhbət açdı, Heydər Əliyevin daxili və xarici siyasətinin əhəmiyyətindən danışdı. Sonra sözü 

Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının sədri Hacı İsmayılova verdi.

Hacı İsmayılov Azərbaycan gəncliyinin bu günki uğurlarını qeyd edərək Heydər Əliyevin gənclərə hər zaman diqqət və qayğı ilə yanaşdığını, müstəqil Azərbaycanın gələcəyinin məhz gənclərin siyasi, ictimai fəaliyyətindən asılı olduğunu vurğuladı.

Tədbirdə Heydər Əliyevin mədəniyyət xadimləri ilə görüşlərini əks etdirən videoçarx nümayiş olundu.

Səmimi şəraitdə davam edən görüşdə Hacı İsmayılov gəncləri maraqlandıran sualları cavablandırdı.

Tədbirdə  çıxış edən İttifaqın sədr müavinləri - Xalq artisti, professor İlham Namiq Kamal və Əməkdar artist, professor Azad Şükürov Azərbaycan gəncliyinin inkişafından danışdılar, gənclərə dəyərli tövsiyələr verdilər. 

Sonda xatirə şəkli çəkildi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(01.02.2025)