İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün Azərbaycan Respublikasının xalq artisti Şəfiqə Axundovanın anım günüdür. Şərqdə ilk opera yazan qadın bəstəkar hesab olunan Şəfiqə xanım Azərbaycanın mədəniyyət tarixində özünə şərəfli bir yer edibdir.

Düşünürəm ki, onun həyatı, əsərləri barədə hər bir azərbaycanlı səhih məlumata malik olmalıdır.

Şəfiqə Axundova 21 yanvar 1924-cü il tarixində qədim Şəkinin sayılıb-seçilən Axundovlar ailəsində dünyaya göz açıb. Bakıdakı 173 saylı məktəbdə təhsilini davam etdirərkən musiqi məktəbinə də daxil olub.

Şəfiqə xanımım bacısı Zümrüd xanım böyük ədəbiyyatşünas alim, tənqidçi, akademik Məmməd Arif Dadaşzadənin həyat yoldaşı idi. Dadaşzadənin evində dövrün görkəmli ziyalıları yoldaşları ilə tez-tez qonaq olurdular və bacısı Şəfiqəyə qonaqlar üçün royalda musiqi ifa etməyi tapşırardı.

Şəfiqə Axundova incəsənət idarəsinin rəisi, yazıçı Mirzə İbrahimov və həyat yoldaşı Sara xanımın vasitəçiliyi ilə Üzeyir Hacıbəyovla görüşüb. Üzeyir Hacıbəyov ona musiqi təhsili almağı tövsiyə edib və Hacı Xanməmmədovun tar sinfinə göndərib. Bir ildən sonra o, Ağabacı Rzayevadan tarın sirrlərini öyrənib. Beləliklə, Şəfiqə Axundovanın uğurlu təhsil yolu Üzeyir bəyin xeyir-duası ilə 1941-ci ildən başlayıb. O həmçinin Fatma Zeynalova və Məmməd Nəsirbəyovdan musiqi nəzəriyyəsini öyrənib.

1943-1944-cü illərdə Şəfiqə xanım Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbində təhsil alıb. Sonra Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında həm musiqi nəzəriyyəsi, həm də bəstəkarlıq ixtisası üzrə B.Zeydmanın sinfini bitirib. Üzeyir bəy gənc yetirməsinin yaradıcılığı, uğurları ilə daim maraqlanıb. Konservatoriyanın nəzdində hazırlıq kursları açan Üzeyir bəy gənc bəstəkarlara Azərbaycan xalq musiqisinin əsaslarını öyrədib, fərdi olaraq onların əsərləriylə məşğul olub, birlikdə muğamları nota köçürüblər.

Gənc Azərbaycan musiqiçilərinə bəstəkarlıq sənətinin klassik qayda-qanunlarını daha dərindən öyrətmək üçün Üzeyir bəy Leninqrad Konservatoriyasının görkəmli professoru Zeydmanı Bakıya dəvət edib və gənclər böyük ustaddan bəstəkarlığın sirlərini öyrəniblər.

Şəfiqə xanım həm də bir sıra gözəl mahnıların ("Leyla", "Bəxtiyar ellər" və s.), "Ev bizim, sirr bizim" operettasının (1965), simli kvartet üçün pyeslərin, dramatik teatr üçün "Aydın", "Əlvida Hindistan!", "Nə üçün yaşayırsan?" və s. tamaşaların, "Təlxəyin nağılı", "Dovşanın ad günü" və s. kimi uşaq tamaşalarının musiqisinin müəllifidir. Onun Azərbaycan şairlərinin şerlərinə bəstələdiyi gözəl lirik mahnıları və romansları xalq arasında çox məşhurdur.

Bəstəkar mahnı yazmaq ilə kifayətlənməyib mürəkkəb, eləcə də çətin bir janra müraciət edib və Şərqdə ilk opera yazan qadın kimi tarixə düşüb. 1972-ci ildə "Gəlin qayası" operası ilə musiqisevərləri valeh edib. Şəfiqə Axundova 26 il -1956-cı ildən 1982-ci ilə qədər Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunda müəllim kimi çalışıb.

Axundova1998-ci ildə Azərbaycan Respublikasının xalq artisti adına layiq görülüb.

2004-cü ildə isə "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib.

Əsərləri

1. "Vicdan" pyesindən "Nədən oldu" mahnısı, «Gəlin qayası» radiopyesindən «Könül təranələri» mahnısı, «Natəvan» pyesindən «Neyçün gəlməz» mahnısı.

2. Şərəf Rəşidovun «Kəşmir mahnıları» poeması əsasında yazdığı musiqi «Kəşmir mahnıları» məcmuəsinin yaranmasına səbəb olub.

3. Xalq yazıçısı Süleyman Rəhimovun eyniadlı povesti əsasında İsgəndər Coşqunun librettosu üzrə yazdığı "Gəlin qayası" operası

4. Novruz Gəncəlinin librettosu əsasında yazdığı "Ev bizim, sirr bizim" operettasında simfonik orkestr üçün yazdığı suitalar, simli kvartet üçün pyesləri, xor üçün silsilələri

5. Əyyub Abbasovun "Adil və Sərvinaz" tamaşasına musiqi bəstələyib.

6. "Son məktub", "İliç buxtası", "Qaynana", "Böyük ürək", "Vicdan", "Sən nə üçün yaşayırsan?", "Qızıl Əjdaha", "Natəvan", "Yaşar", "Aydın", «Dost Əli», «Rübailər aləmində», "Əlvida, Hindistan" kimi tamaşalarına mahnılar bəstələyib

7. Nizami Gəncəvinin sözlərinə “Nə gözəl” və “Cahanda”, Məhəmməd Füzulinin sözlərinə “Fəqan etmək idim” romansları

8. “Təlxəyin nağılı”, “Dovşanın ad günü” və digər uşaq tamaşalarına yazdığı musiqilər.

9. “Çinar və mən”, “Həyat, sən nə şirinsən?!”, “Sular qızı”, “Ötür illər”, “Bu torpağa borcluyam”, “İlhamını alar aşiq”, “Doğma diyarım”, “Gəl, ey səhər”, “Yaşatdın elləri”, “Sevgi ölmür” lirik mahnıları.

Filmoqrafiya

- Azərbaycan elləri

- Mənim atam Əliövsət Sadıqov

- Bəstəkar Şəfiqə Axundova

Mükafatları

1. "Şərəf nişanı" ordeni

2. "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı

3. "Azərbaycan Respublikasının xalq artisti" fəxri adı

4. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü

5. "Şöhrət" ordeni

Şəfiqə Axundva 26 iyul 2013-cü ildə vəfat edib. II Fəxri xiyabanda dəfn olunub. 2024-cü ildə haqqında "Şərqin nəğməkar qızı" sənədli filmi çəkilib.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

Söz əvvəli epitafiya:

Səsi ilə sevindirdi, səssizliyi ilə düşündürdü...

Ömrü qısa, izi dərin oldu…

Musiqidə yaşadı, xatirələrdə qaldı...

İlk dəfə onu Əli Kərim adına Poeziya Evində gördüm. İstedadlı şair İbrahim İlyaslı məni onunla tanış etdi. Həmin vaxtdan uzun illər keçsə də bugünkü kimi yadımdadır. Səhnədən uzaq, səssiz, amma gözlərində poeziya kimi bir dərinlik vardı. O, sözə oxumaq qədər inanırdı, baxışları danışırdı. Sanki susanda da deyəcək çox sözü vardı.

Həmin gün təsadüf bizi bir yolun yolçuları etdi. Evimizədək birgə getdik. Şəhərin sakit küçələrində addımlarımız yüngül, söhbətimiz isə dərin idi. Həmin yolçuluqda mən onun musiqisindən əvvəl düşüncələrinin ritmini eşitdim.

Maraqlı həmsöhbət idi. Deyilənlərə baş qoşmaqla kifayətlənmirdi, onları öz düşüncəsi ilə tamamlayırdı. Bir söz deyirdin, o isə sanki həmin sözün qaranlıqda qalmış kölgəsini tapıb üzə çıxarırdı. Adi bir ifadəni belə bənzərsiz bir yanaşma ilə söyləyirdi. Gələcək istəklərindən söz açırdı.

Kreativ, fərqli fikirləri vardı...  Həm həyat, həm sənət, həm də insan ruhu haqqında özünəməxsus baxış bucağına malik idi. O, həm danışanda, həm susanda düşündürən adamlardan idi.

O yol qısa deyildi, amma elə bil bir ömür idi. Və mən düşünürəm: bəzən bir insanı tanımaq üçün illər deyil, birgə yaşanmış bir axşam, bir yol boyu danışılmış bir neçə fikir kifayət edir...

                                                   ***

Bəziləri səhnədə doğulur, bəziləri səhnəyə doğulur. Şəfa isə sanki səhnəyə könlünü qoyub, səhnədən könüllərə köçənlərdəndi...

Onun səsi yaddaşlara düşmüş bir xatirə kimiydi: dinlədikcə darıxdıran, düşündürən, dərinləşdirən. Əsl adı Şəfa, soyadı Hüseynova idi. Amma o, təkcə bir ad deyildi: bir hal, bir ovqat, bir duyğunun özüydü.

1975-ci ilin martında Qaraqoyunlu mahalının Qaraqaya kəndində ziyalı ailəsində doğulan Şəfa, uşaq yaşlarından içində musiqiyə qarşı izaholunmaz bir meyl hiss edirdi. Hələ məktəb illərində səhnəyə çıxanda dinləyicilər onun səsindəki təmkin və duyğunun böyüklüyünə təəccüblənirdi. Hər oxuduğu nəğmə, hər səsləndirdiyi misra bir növ daxili dünyasının işıqlı pəncərəsi olurdu.

1988-ci ildə ailəsi ilə birlikdə Sumqayıta köçdü. Burada həm əla qiymətlərlə dərs oxudu, həm də musiqiyə nəfəs verdi. 1992-ci ildə Türkiyədə Egey Universitetində Türk filologiyası üzrə təhsil aldı, 1993-cü ildə Azərbaycana dönərək Bakı Dövlət Universitetində təhsilini davam etdirdi. Oxuduğu müddətdə konsert gəlirlərini Qarabağa yardım fonduna bağışlayırdı. Nəğmələrinə Vətən sevgisini qatırdı. Səsindən Azərbaycan boylanırdı.

Şəfa nə oxuyurdusa, əvvəl ruhunda hiss edirdi. Onun mahnıları təkcə melodiyadan ibarət deyildi. Bir fəlsəfə, bir həyat dərsi vardı. “Geri dön”, “Sevgi qatarı”, “Ölə bilərəm” kimi mahnıları təkcə səs gözəlliyinə görə deyil, dediyi sözlərə görə yaşayırdı.

Hər ifasında yaşanmış bir ağrı, danışılmamış bir hekayə vardı. Onun səsi gülə-gülə ağlayan adamın səsi idi. Adi sözlərə yeni nəfəs, köhnə duyğulara yeni don geyindirməyi bacarırdı.

2005-ci ilin dekabrında bir toy məclisindən qayıdarkən avtomobil qəzası baş verdi. Onun həyatı da, musiqisi də sükuta büründü. Anası hadisə yerində vəfat etdi, qardaşı ağır xəsarət aldı. Şəfanın özü isə 3 günlük koma dövründən sonra gözlərini bu dünyaya birdəfəlik yumdu. Cəmi 30 yaşında.

Ən böyük ağrı isə onu sevənlərin sözləridir: “Özü demişdi: hiss edirəm, çox yaşamayacağam...”

Bəlkə də çox şey hiss edirdi, amma az şey danışırdı.

Bibisi Qiyafət xanımın dedikləri:

-Şəfa Hseynova uşaqlıqdan oxumağa həvəsli idi. Poeziyanı da çox sevirdi. Əruzu, şeiriyyəti yaxşı mənimsəmişdi. Özü də şeirlər yazırdı. Bir dəfə isə toyda mahnı ifa edərkən insanların diqqətini özünə cəlb etdi. O gündən sonra o, müğənni kimi fəaliyyət göstərməyə başladı...

Şəfa bir dəfə ailəli olub. Valideynləri onun evlənəcəyi adamla ailə qurmasına qarşı idi. Lakin, o, həmin şəxsi sevdiyini deyərək onunla nikaha girib. Həyat yoldaşı Anar “N-brothers” qrupunun ilk solistlərindən biri olub. Onların evliliyi cəmi üç ay çəkib. Ayrılığa səbəb Anarın Şəfaya qarşı başqa qadınlarla xəyanət etməsi və ondan maddi tələblərinin çox olması olub.

Şəfa həyat yoldaşından ayrılsa da onu çox sevib. İfa etdiyi bir çox mahnıları, xüsusilə “Geri dön” mahnısını məhz Anar üçün yazıb. Bir dəfə qardaşı onu mətbəxdə keçmiş əri üçün yazılan mahnıya qulaq asıb ağladığı yerdə görüb. Şəfa keçmiş ərini hələ də sevdiyini və mahnını onun üçün yazdığını ağlaya-ağlaya etiraf edib.

Həyat yoldaşından, sevdiyi insandan ayrılandan sonra müğənni şəxsi həyatla bağlı hər şeyi unudur. Bütün fikrini sənətinə yönəldir. Onun özü ilə bağlı bircə arzusu olur. Nə zamansa ana olmaq.

Bir zamanlar efirlərə çıxmaqdan imtina etmişdi. Daha çox el şənliklərində oxuyurdu. Bunun əsas səbəbi isə siması ilə bağlı kompleksli olması idi. Burnunu estetik əməliyyat elətdirəndən sonra efirlərə yenidən çıxmağa başladı.

2005-ci ilin mart aynda 30 yaşı tamam olan zaman ailə üzvləri ad gününü keçirtmək istəsələr də o, qəti şəkildə etiraz edir və bacısına deyir ki, mən bilirəm ki, bu yaş mənə düşməyəcək, elə 30 yaşımda da dünyadan köçəcəm.

Şəfanın ən böyük arzularından biri Alim Qasımovdan dərs almaq olub. Ailm Qasımov onun səsini dinləyəndən sonra dərs verəcəyini bildirib. Bunun üçün çox sevinən Şəfa gündəliyinin ilk səhifəsinə bu günü həyatının ən xöşbəxt günü kimi qeyd edib. Sonralar o, muğam ifa etmyə başlayıb, qavalla səhnəyə çıxıb.

Atası “Sarıtel” aşıq havasını çox sevdiyindən Şəfa demək olar ki, bütün el şənliklərində bu havanı ifa edirdi.

O, 2005-ci il dekarbırn 3-də Saatlı rayonuna qohumların toyuna ailəsi ilə birgə getdi. Toyda anası ilə də son dəfə şəkil çəkdirib. Geri qayıdanda maşını Şəfanın qardaşı idarə edib və qəza törədib. Həmin vaxtı isə Şəfa başını anasının dizinə qoyub yatıbmış. Onları xəstəxanya çatdırsalar da Şəfanın anası dərhal dünyasını dəyişib. Şəfa isə üç gün komada qalıb.

Hadisə yerinə çatarkən Şəfanın üzərindəki zinyət əşyalarının elə hadisə yerindəcə oğurlandığının şahidi olmuşduq.

Şəfa komada olanda Alim Qasımovdan xahiş etdik ki, son dəfə onu ziyarət etsin, bəlkə Şəfa ustadını görüb komadan ayılar. Alim müəllim sözümüzü yerə salmayıb xəstəxanaya - Şəfanın yanına getsə də komadan ayılmadı və anasının üç mərasimi günü 30 yaşında xəstəxanada vəfat etdi.

Bizim üçün bütün bunları xatırlamaq çox ağırdır… 

… Şəfa arxasında nə qədər albom, ya disk qoyduğunu düşünmürdü. Onun üçün əsas olan iz qoymaq idi: səsdə, sözdə, söhbətdə, yaddaşda.

Bəlkə də bu dünya onun incəliyinə yetə bilmədi. Çünki Şəfa Hüseynova bu dünyanın qarmaqarışıq səhnəsində çox saf, çox dərin, çox həssas idi.

Onun haqqında yazmaq çətindir. Çünki o, özü bir yazı idi. Oxuduğu mahnıların arasına bəzən öz susqunluğunu, bəzən tənhalığını, bəzən isə qürurla gizlədilmiş kədərini əlavə edirdi...

Söz ardı epitafiya:

Səsini sükutla qoyub getdi.

Amma bu sükutun içində

nə qədər səs var idi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Şəkər xəstəliyindən gözləri tutulmuşdu, sonuncu əsəri olan “Ölən dünyam”ı diktə edib, həyat yoldaşı yazıb. Sonra bir dəfə də üzünə oxutdurub qulaq asıb və deyib: “Hə, indi rahat ölə bilərəm”.

Ölüm ayağında heç bir vəsiyyət etməyib, amma övladlarına son sözü bu olub: “Adam olun, kişi kimi yaşayın!”.

Ədəbiyyat tarixində qalmasını tək bircə romanı ilə özünə təmin edən, adı kiçikdən böyüyə hamının dilində dolaşan böyük İsmayıl Şıxlının 26 iyul günü anım günüdür.

Biz eşidə-eşidə, görə-görə gəlmişik, bir çox məşhur, istedadlı kişi mədəniyyət xadimləri insan kimi müsbət keyfiyyətlərə malik olmayıblar, içki meyilli, qadın meyilli, var-dövlət meyilli olmaları daim nların mənfi xüsusiyyətlərini qabardaraq üzə çıxarıb. Amma İsmayıl Şıxlı gözəl yazıçı olmağı ilə bərabər nümunəvi insan idi, belələrinə “ağır otutub batnab gələn kişi” deyilir.

İngilis bayrağı kimi oyan-buyana əsən, qeybətcil, onun-bunun qarşısında daim baş əyib iltifat göstərən, sözünü tutmayanlar İsmayıl Şıxlı şıxsiyyətini öyrənsinlər, anlasınlar ki, əsl kişi olmaq nə deməkdir.

Azərbaycan SSRi xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlı 1919-cu il martın 22-də Qazax qəzasının İkinci Şıxlı kəndində müəllim ailəsində anadan olub. Qazax qəzasının Kosalar kənd orta məktəbinə daxil olub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra Qazax Pedaqoji Texnikumunda oxuyub. Texnikumda təhsil alarkən komsomolsıralarına daxil olub. Qazax Pedaqoji Texnikumunu bitirdikdən sonra Kosalar kənd orta məktəbində müəllimlik edib. Daha sonra 1937-ci ildə V.İ.Lenin adına Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsində oxuyub və 1941-ci ildə ali təhsilini bitirib.

İkinci dünya müharibəsi dövründə sovet ordusu tərkibində ön cəbhələrdə olub. Tərxis edildikdən sonra altı ay Kosalar kənd məktəbində tədris hissə müdiri işləyib. Azərbaycan Pedaqoji İnstitunun filologiya fakültəsində aspirant, müəllim, baş müəllim olub, xarici ölkələr ədəbiyyatı kafedrasının müdiri, bir müddət Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının katibi kimi çalışıb. "Azərbaycan" jurnalında baş redaktor, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının birinci katibi, SSRİ Yazıçılar İttifaqının katibi olub. 1986-cı ildə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının sədri seçilib. Daha sonra Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Ağsaqqallar Şurasına sədrlik edib.

"Ədəbi yaradıcılığı"

İlk mətbuat əsəri "Quşlar" şeiri 1938-ci ildə "Ədəbiyyat" qəzetində dərc olunub. Ədəbi nəsr yaradıcılığına 1947-ci ildə "İnqilab və mədəniyyət" jurnalında çap etdirdiyi "Həkimin nağılı" hekayəsi ilə başlayıb. Bundan sonra dövri mətbuatda müntəzəm çıxış edib. Əsərləri keçmiş SSRİ və xarici ölkə xalqlarının dillərinə tərcümə olunub.

"İctimai-siyasi fəaliyyəti"

İctimai işlərdə fəal çalışıb. Bakı zəhmətkeş deputatları Sovetinin deputatı, Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı, Azərbaycan KP Bakı şəhər komitəsinin, Azərbaycan KP MK-nın, Azərbaycan Həmkarlar Şurası rəyasət heyətinin, SSRİ Yazıçılar İttifaqı idarə heyətinin üzvü seçilib.

Milli azadlıq hərəkatının ön sıralarında olub.

26 noyabr 1991-ci ildə təşkil edilən Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Milli Şurasının tərkibinə daxil edilib.  Xidmətlərinə görə "Qızıl Ulduz", "Şərəf nişanı", "Qırmızı əmək bayrağı", II dərəcəli "Böyük Vətən müharibəsi" ordenləri və medallarla təltif edilib.

 Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri Fərmanını və Azərbaycan Respublikasının "Şöhrət" ordenini alıb.

Kitabları

1. Yetər Aslanova

2. Kerç sularında (hekayələr)

3. Dağlar səslənir

4. Daşkəsən (oçerk)

5. Ayrılan yollar

6. Dəli Kür

7. Cəbhə yolları

8. Məni itirməyin

9. Namərd gülləsi (hekayələr)

10. Daim axtarışda (məqalələr, publisist çıxışlar)

11. Ölən dünyam (roman)

İsmayıl Şıxlı 1995-ci il iyulun 26-da Bakıda vəfat edib, Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

1997-ci ildə İsmayıl Şıxlının anadan olmasının 80 illiyinə Ziya Şıxlinski tərəfindən çəkilən "Azanfilm" istehsalı Ayrılan yollar adlı qısametrajlı sənədli film həsr olunub.

28 yanvar 2019-cu ildə Azərbaycan prezidenti İsmayıl Şıxlının 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında sərəncam imzalanıb.

İndi isə oxuculara İsmayıl Şıxlı ilə bağlı bir neçə maraqlı faktı təqdim edəcəyəm:

-İsmayıl Şıxlı zadəgan ailəsində anadan olub. Bu səbəbdən də ömrü boyu təqiblərə məruz qalıb;
-İkinci dünya müharibəsi dövründə sovet ordusu tərkibində ön cəbhələrdə - Şimali Qafqaz, Krım, III Belorusiya cəbhəsi və Şərqi Prussiya istiqamətində döyüşən orduda sıravi əsgər olub.

-1937-ci ildə qohumu Ümidə xanımla nişanlansa da, yalnız 7 il sonra ailə həyatı qura bilir. Baxmayaraq ki, qohumdurlar, nəsilləri arasına qan davası düşübmüş. Sonralar barışıblar. İşmayıl Şıxlının bu evlilikdən Elçin və Fərrux adında iki oğlu dünyaya gəlib.
-İ.Şıxlının nəşr olunan ilk şeiri “Quşlar”dır, 1938-ci ildə “Ədəbiyyat” qəzetində dərc olunub. Həmin gün şair deyib: “Mən həm sevinirəm, həm də kədərlənirəm. Sevinirəm ki, şeirim çıxıb. Kədərlənirəm ki, bir də şeir yazmayacam”.
-Yazıçının ən sevilən əsəri olan “Dəli Kür” romanı 9 ilə ərsəyə gəlib. 1969-cu ildə yazıçının ssenarisi əsasında “Dəli Kür” filmi çəkilib. Lakin filmə qarşı SSRİ-də təzyiqlər olması səbəbi ilə bəzi səhnələr kəsilib. Yalnız təsadüf nəticəsində yandırılmayan filmin finalı müstəqillik illərində bərpa olunub.
- İsmayıl Şıxlının Azərbaycan Yazıçılar İttifaqından getməsini istəyən bir qrup qələm adamına yazıçı ağayana bir jest edir. Ərizəsini evdən göndərir və bir daha Yazıçılar İttifaqına getmir. Deyir, vəzifəyə görə yaxın adamlarımın belə əcaib sifətə düşməsini görmək istəmirəm. İntriqalar səhhətinə də pis təsir edirmiş. Həm də bu, onun ilk istefası deyildi. İlk dəfə ittifaqın 3-cü katibliyindən, daha sonra “Azərbaycan” jurnalının baş redaktorluğundan öz ərizəsi ilə getmişdi.
- Hüseyn Arifdən ən maraqlı lətifələri o qələmə alıb. Lakin bu lətifələrin hər biri üçün Hüseyn Arifdən icazə alıb. O lətifələr ki, şair tirajlanmasını istəməyib, İsmayıl Şıxlı onları nəinki qələmə alıb, heç danışmayıb da! Hətta ən yaxın adamlarına belə.
-İsmayıl Şıxlı zahirən çox yaraşıqlı kişi idi və toylarda inanılmaz gözəlliklə rəqs edirdi. Daha çox “Ruhani” havasına oynayardı.
- İsmayıl Şıxlı Bakıya gələndə ilk düşdüyü ev gələcək qayınatasının evi olub. Qohum kimi gəlib. O bina sonralar Yazıçılar İttifaqına verilib və İsmayıl müəllim Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının sədri olanda həmin kabinetdə oturub. İndi həmin otaq AYB sədri Anarın iş otağıdır.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2025)

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Amerika Birləşmiş Ştatlarının Nyu York şəhərində, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) mənzil qərargahında “Qlobal Cənubda İdarəetmənin Gələcəyi üçün Bacarıq və Yeni Düşüncə Tərzlərinin Təşviqi” mövzusunda olan tədbirdə çıxışçı qismində iştirak edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına agentlikdən verilən məlumata görə,  sözügedən tədbir BMT-nin İqtisadi və Sosial Məsələlər Departamenti, Afrika Qiymətləndirmə Mexanizmi (APRM) və Afrika İctimai İdarəetmə və Menecment Assosiasiyasının (AAPAM) təşkilatçılığı ilə baş tutub.

Əsas məqsəd müxtəlif dövlətləri təmsil edən qurumların qlobal səviyyədə dövlət xidmətlərinin göstərilməsi sahəsində yeni bacarıqlar və düşüncə tərzlərinin təşviqinə yönəlmiş təşəbbüslərini önə çıxarmaq, Qlobal Cənub ölkələri arasında təcrübə mübadiləsini gücləndirmək olub. Eləcə də dövlət xidmətlərində bacarıq və düşüncə tərzlərinin inkişaf etdirilməsi vasitəsilə Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin (DİM) təşviqinə dəstək vermək  prioriet təşkil edib.

Tədbirdə “ASAN xidmət” təcrübəsi, Dövlət Agentliyinin digər fəaliyyət istiqamətləri, eləcə də müvafiq sahələr üzrə əldə olunan ən son nailiyyətlər iştirakçıların diqqətinə çatdırılıb.

Həmçinin cari ilin iyun ayında “ASAN xidmət”in BMT-nin və Afrika İttifaqının birgə təşkilatçılığı ilə Efiopiyada keçirilmiş “Dövlət Xidmətlərinin Göstərilməsində İnnovasiyalar” mövzusunda Afrika Regional Forumunun əsas nəticələri  diqqətə çatdırılıb.

Səfər çərçivəsində BMT-nin İqtisadi və Sosial Məsələlər Departamentinin bölmə rəhbəri ilə görüşdə ötən ilin noyabr ayında imzalanmış Töhfə Sazişinin icrası istiqamətində planlaşdırılan fəaliyyətlər müzakirə edilib.

Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin (BƏƏ) kabinet işləri nazirinin müavini ilə görüşdə Dövlət Agentliyi ilə BƏƏ-nin müvafiq qurumu arasında həyata keçirilən əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2025)

Sentyabrın 20-21-də Cakarta şəhərində “İndoneziya və Müsəlman dünyası Film Festivalı 2025” keçiriləcək. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) üzv ölkələri, o cümlədən Azərbaycan Respublikası festivalda nümayiş olunacaq filmlərini təqdim etməklə, iştiraka dəvət edilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu barədə AzərTAC-a Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqından məlumat verilib.

Bildirilib ki, festivala 2022-2025-ci illərdə istehsal olunmuş tammetrajlı və qısametrajlı bədii, sənədli, animasiya filmləri qəbul olunur.

Filmlərin metrajları 10-30 (qısametrajlı) və 70-120 (tammetrajlı) dəqiqə aralığında olmalıdır.

Festivalda “Bəşəriyyət və həmrəylik”, “Müsəlmanların gündəlik həyatı”, “Müsəlman qadınlar və gənclik”, “Yerli ənənələr və müsəlmanların mədəniyyəti”, “Mənəviyyat, əxlaq və həyat səyahəti”, “Tolerantlıq və birgəyaşayış” mövzularında olan filmlərə üstünlük verilir.

Zorakılıq, pornoqrafiya, nifrət və kafirlik aşılayan filmlərin festivalda iştirakına icazə verilmir.

Filmlərin festivala qəbulu avqustun 2-də başa çatır. Müraciət və daha ətraflı məlumat əldə etmək üçün Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır. elektron poçt ünvanına müraciət edə bilərsiniz.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.

Liderliyin xüsusi qanunları hansılardır?

«Seminarların və kitabların köməyi ilə uzun illər liderlik öyrətdiyim yuz minlərlə insana və özündə liderlik keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək istəyən şəxs, sənə ithaf olunur. Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.

Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər.

Beləliklə, 21 qanundan növbətisi:

14.Tam etibar qanunu.

«İnsanları öncə liderin özü, sonra isə onun böyük ideyası cəlb edir»

Lider böyük arzusunu tapır, sonra insanları tapır. İnsanlar öncə lideri tapırlar, sonra onun arzusunu.

Çox insanlar liderlik məsələsində hər şeyi baş-ayaq qoyurlar. Onlara elə gəlir ki, qoyduqları ideya cəzbedici olsa, insanlar mütləq bunun ardınca gedəcək, onları lider kimi qəbul edəcəklər. Halbuki liderlik tam əksinə işləyir. İnsanlar layiq bildikləri liderlərin ardınca gedirlər. Liderin ideyası isə sonra gəlir. İnsanlar «Nike» firmasının krossovkalarını ona görə almırlar ki, çox keyfiyyətlidir, ona görə alırlar ki, bu krossovkaları məşhur basketbolçu Maykl Cordan reklam edir. İnsanlar məşhur aktyor Çarlton Xestonun Milli Odlu Silah Assosiasiyasının dəstəyinə yönəli mövqeyini ona görə maraqla dinləmirlər ki, Xeston bu mövzunun gözəl bilicisidir, ona görə dinləyirlər ki, ona böyük inam bəsləyirlər. Əgər insanlar bir dəfə bir insana inanıblarsa, onun rəyinə, nöqteyi nəzərinə həmişə şans verməyə hazırdırlar.

İnsanlar, hətta ideyanı bəyənsələr belə bəyənmədikləri liderin ardınca getməyəcəklər. Bu aksiomdur. Onlar başqa lider axtarışında olacaqlar. Amma lideri bəyənib ideyanı bəyənməyəndə, yenə də liderin ardınca gedəcəklər, amma ideyasına narazılıq bildirəcək, dəyişdirilməsinə can atacaqlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.07.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Kitabsevərlər üçün xoş töhfə: “Amazon bestsellerleri” buraxılışından Rusiyada – Eksmo nəşriyytatında dərc edilən növbəti kitab Azərbaycanın satış şəbəkəsinə daxil olub. Söhbət tanınmış yazıçı Mayk Omerin “Qatilin daxilində” adlanan romanından gedir.

Roman triller janrındadır. Profaylerdən – kriminal psixoloqdan bəhs edir roman. Bu şəxs hətta olduqca mənasiz görünən ən xırda detallardan ən hiyləgər caninin, qatilin belə obrazını yarada bilən peşəkardır.

Profaylerlər kənardan hər şeyə qadir superqəhrəmanlar kimi görünürlər. Xüsusən də, onlar qadındırlarsa. Başgicəlləndirici süjet, sonadək gərginlik və intriqa ilə səciyyələnir “Qatilin daxilində” romanı.

Xatırladaq ki, romanın ilk ABŞ nəşri 2018-ci ilə təsadüf edir.

İNDİ İSƏ DAHA ƏTRAFLI:

Maykl Omer (“Mike Omer”) tərəfindən yazılmış “Qatilin daxilində” (ingiliscə orijinal adıyla Inside the Killer və ya The Killer’s Mind) dedektiv-psixoloji triller janrına aid bir romandır. Qeyd edək ki, kitab 2022-ci ildə Azərbaycanın satış şəbəkəsinə daxil olmuş və “Amazon bestseller” statusu qazandığı bildirilmişdir

Kitab barədə əsas məlumatlar

Janr: Kriminal psixologiya / triller

Əsas mövzu: Profayler – cinayətkar psixoloq obrazı vasitəsilə, zahiri gözlə görünməyən, lakin hər detala diqqət verən bir mütəxəssisin cinayət hadisələrinə yanaşması təsvir edilir. Profayler qadın obrazı kimi təqdim edilir və hesab olunur ki, hətta ən xırda detallar da caninin şəxsiyyət profilini yarada bilir .

Süjet: Həyəcanlı süjet xətti, şübhə atmosferi və finalın sonuna qədər gərginliyin saxlanması ilə seçilir.

Müəllif haqqında qısa məlumat

Maykl Omer əvvəllər IT sahəsində çalışıb və yazıçılığa keçiddən sonra “Qatil ağlı” adlı əsəri ilə ciddi uğur qazanıb. Öz müəllif təsəvvürünü qurarkən həm thriller həm də sky-fantastik janrları təmsil edən başqa təxəllüslərlə də çıxış etmişdir.

Azərbaycan nəşri

Nəşri Azərbaycan dilinə tərcümə edilib və ölkədə satılan kitab bazarına daxil olub; rus dilində nəşri olmaya bilər, azərbaycan dilində məşhurdur .

Nəşrçilər və təfsilatlar barədə (isbn, nəşriyyat, səhifə sayı və s.) dəqiq mənbə məlumatı olmasa da, kitabla bağlı yerli media və kitab veb-portalları tərəfindən yazıldığı məlumdur.

Bu kitabı oxumaq istəyirsinizsə:

Kitabxanalarda və onlayn mağazalarda axtara bilərsiniz, xüsusən Qanun Nəşriyyatı və ya Teas Press kimi yerli nəşriyyat platformalarında.

Mövcuddursa PDF və ya e‑kitab versiyalarına da nəzər yetirə bilərsiniz.

Nəticə

“Qatilin daxilində” dərindən psixoloji analiz və kriminal intellektual araşdırmanın birləşdiyi bir triller romanıdır. Əgər cinayət psixologiyası, profilinq və gərgin süjetlər sizi maraqlandırırsa, bu kitab sizin üçün uyğun seçim ola bilər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Xiyavda yaşayan Səhər Xiyavlıdır.

Səhər Xiyavlı

Xiyav

NİYƏ ÇIXDIQ YOLA BİZ?!

Gedirdik qasırğalı havada,

dağ-dərəli, uçurumlu yollarda.

Töküllürdü başımıza xəzəllər,

Beynimizdə püskürən volkan

Ürəyimizdə dəlisov dəniz.

Gedirdik tuzanaqda,

başı havalı, sərsəm.

Çör-çöp gözlərimizdə,

Ayaqlarımız qabar-qabar.

Açarkən gözlərimizi

Çıxılmaz küçələr idi.

Açarsız qapılar

Hər yer divar-divar...

Biz idik peşman ayaqlar

Hüzünlü baxırdıq arxamıza.

Gəldiyimiz qanlı-qadalı yollara!

Axıtdığımız qan tərə!

Qaranlığa axışan sonuclara!

Gecənin dərisi daha qatılaşmışdı

Zavallı əllərimiz qısır,

Kal arzularımızın boyu əl çatmaz.

İndi qurtarmaz gecələrdə

Sivrilmiş hulqumlarla

GÜNƏŞ bağırırıq,

SƏHƏR çığırırıq.

Görəsən günəş bir də

Qonaq gələcəkmi,

Nəmiş dustağımıza?!

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.07.2025)