“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Digər imzalar rubrikasında sizlərə bütün ədəbi platformalarda daim təbliğ edilən yazarları deyil, digər yazarları təqdim edir. Bu gün rubrikamızda Vüqar Bayramovdur.

Şeirlərdə poetiklik də kifayət qədərdir, amma onlar daha çox öz səmimilikləri ilə adamı çəkirlər.

BƏSİMDİR

Gözlərində parıldayan sevgiyə,

Ürək adlı qəfəsəmsə bəsimdir.

İstəmirəm varın, yoxun mən olum,

Dodağında nəfəsəmsə, bəsimdir.

Belə sevgi nə eşitdim, nə duydum,

Baxışında dərd unutdum, qəm yudum.

Səndən ötrü bu dünyada bir udum,

Arzuyamsa, həvəsəmsə bəsimdir.

Ünvan oldum həyatının köçündə,

Qiyməti var, dəyəri var heçin də.

Ətrafında yüz doğmanın içində

Sənə əziz bir kəsəmsə, bəsimdir.

AYRI

Səni yuxuların əlindən alan,

Varmı ayrılığın dadında, ayrı.

Görürsən, ürəklə bacarmaq olmur,

De, nələr qalıbdır yadında ayrı...

Hicran tərk eləmir bircə anını,

Xəyallar bürüyür dörd bir yanını.

İncidir qəlbini, üzür canını,

Nə məna gəzirsən adında ayrı?

Təkcə göz yaşıdır dili həsrətin,

Hər yerə uzanır əli həsrətin.

Dəli məhəbbətin, dəli həsrətin,

Külündə bir dad var, odunda ayrı...

QAÇA BİLMƏZSƏN

Adam sözündən asılar,

Sözündən qaça bilməzsən.

Bu dünya nə boydadır ki,

Özündən qaça bilməzsən.

Çox günahı keçmək olar,

Tövbə andı içmək olar.

Yalana don biçmək olar,

Düzündən qaça bilməzsən.

Söz eləməz el bəlkə də,

Susar, dinməz dil bəlkə də.

Oyuncaqdır kül bəlkə də,

Közündən qaça bilməzsən.

Yolun, çətin dincdən düşər,

İsti yerin küncdən düşər.

Ayaqların gücdən düşər,

Dizinnən qaça bilməzsən.

Sınar bir gün cəsarətin,

Üzü buzdur həqiqətin.

“Unudulmuş məhəbbətin”

İzindən qaça bilməzsən.

NƏ BİLİRSƏN ELƏ, XOŞDUR!

Nə acın var tök üstümə,

Neçə köynək yadam axı!

Tüstüm gedib çatmaz sənə,

Özüm boyda odam axı!

Nə bilirsən elə, xoşdur!

Varlığını Allah elə,

Baxışını silah elə,

Bilə-bilə günah elə,

“Bəxtəvərəm, şadam axı!”

Nə bilirsən elə, xoşdur!

Yüz ölüdən sağın mənəm,

Kəsilmisən yağı mənə,

Çəkmə nolar dağı mənə.

Belə etməz adam, axı.

Nə bilirsən elə, xoşdur!

        DARIXMIŞAM

Sinəmdə buz parçası var,

Közdən ötrü darıxmışam.

Ürəyimi ovudacaq,

Sözdən ötrü darıxmışam.

Əzib məni kəc baxışlar,

Yumaz dərdimi yağışlar.

Yorub dizimi yoxuşlar,

Düzdən ötrü darıxmışam.

Dərdli görüb, döz dediyin,

Ümid verib, söz dediyin,

Yadındamı “biz” dediyin?

“Bizdən” ötrü darıxmışam.

İnciyəndə sərin baxan,

Həm mənalı, dərin baxan,

Gözlərimə şirin baxan,

Gözdən ötrü darıxmışam.

Saça düşüb dənmi deyim,

Anlamırsan, mənmi deyim?

Sizmi deyim, sənmi deyim,

Sizdən ötrü darıxmışam.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

Fariz Əhmədov, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Naxçıvan təmsilçisi

BookFest bir sərgi yox bir görüş yeridir. Qəlblərin, zəmanələrin, düşüncələrin, dillərin və dinlərin görüş yeri. Burada sərhədlər yoxdur. Burada yalnız bir millət var, Oxucu milləti. Bir çağırış var, oxumağa çağırış. Söz burada yaşayır. Hər pavilyondan boylanaraq səslənir: “Bizi oxu... Bizi oxu...”

Söz pavilyonlarında min illərin sükutu pozulur. Haradan gəldiyi bilinməyən pıçıltılar qulaq batırır. Platon, Sokrat, Zərdüşt, Nizami, Sədi, Nəsimi, Füzuli, Tolstoy, Remark, Kafka və adını qeyd etmədiyim minlərcə dahi yazar bir anda hərəsi bir guşədən səni səsləyir. Arazın o tayından Şəhriyarın səsi ucalır, Narginin soyuq sahilində güllələnmiş Müşfiqin hönkürtüsü eşididilir. Sibirdə “Mənim Tanrım gözəllikdir, sevgidir” deyən Cavid oxucu qəlbinə öz səsi ilə yol tapır. Bu pavilyonlarda Tövrat da var, Zəbur da, İncil də, Quran da. Və hamısı eyni sözlə səni qarşılayır: “Oxu!”

Hər stend bir məbəd kimi qurulub. Sükunətin içində böyük bir çağırış var. Oxucu gah qəhrəmanın taleyinə xısın-xısın ağlayır, gah da bir yazarın xəyalından yapışaraq öz yoluna işıq saçır. Qurulan hər çadır bir məktəbdir.

Kitablar danışır bu meydanda. Pıçıltı ilə yox, ürəkdən. “Bizi oxu” deyirlər. Nizami pıçıldayır: “Ölçülüb biçilərsə incə fikir, incə söz, nə qədər gözəlləşər, olar ürəyincə söz”. Şeyx Nizami “Sirlər xəzinəsi”ndən açar uzadır ki, açın və oxuyun: Allahın ədəbi ilə ədəblənin, biliklə, fəzilətlə ölümsüz olun.

Birdən Şəhriyarın səsi gəlir... Ahəstə, yorğun, dərin. O hələ də Heydərbabadan nağıl danışır uşaqlara, lakin özü içindəki nağılı hələ də bitirə bilmir. Qonşu pavilyondan “Qoca və dəniz” bizə həyatın öz dilindən bir həqiqət pıçıldayır: “İnsan övladı məğlubiyyət üçün yaranmayıb. Onu məhv etmək olar, ancaq məğlub eləmək olmaz”.

Bu sükuta Müşfiqin ahu-zarı qarışır. Narginin dumanlı gecəsindən gəlir səsi: “Ah mən gündən günə bu gözəlləşən, işıqlı dünyadan necə əl çəkim...”. Ömrünün 29-cu qışında Dilbərinin gözündən gilə-gilə düşən Müşfiqim. Yarımçıq bir ömürlə tamamlanmamış bir poeziyanın sehrinə qapılıb gedərkən qonşu stenddən Vahid xeyir-dua verərək piyalədə eşq meyini başına çəkir. Zeyd bir küncdə inzivaya çəkilərək Leylinin Məcnuna xısın-xısın ağlamağa davam edir.

Bir az aralıda Cek Londonun “Həyat eşqi”ni axtaran oxucular dolaşır. Onlara deyiblər ki, bu kitabda ümid var. O ümid ki, tikanlıqda belə nəğmə oxuyur. Qarşı tərəfdən Remark səslənir: “Aramızda sadəcə bir addım var. Amma bu addım bəzən bir ömür qədər uzun olur.” Çexov cavab verir: “Ən kiçik hərəkət belə gələcəkdə iz qoyur.” İngilis casusu əlavə edir: “İşıq olmadan yola çıxma.”

Avram Linkolnun müəllimə yazdığı o möhtəşəm məktub iki vərəqdən ibarət olsa da, bir millətin gələcəyini bir müəllimə etibar edəcək qədər böyük düşüncə daşıyır. Sanki umummilli lider Heydər Əliyevin müəllimlərə xitabən dediyi o tarixi sözləri səsləndirir bu məktub: “Mən yer üzündə müəllimdən yüksək ad tanımıram”.

Drayzer “Dahi” ilə öz oxucusuna özünü izah edir, Ovod öz qətlinə fərman verir, Kafka yenə də Milenaya yazdığı məktubları axtarır, Mariya Dominquez yenə kağız ev düəzldir. Heç kim boş deyil bu meydanda.

Gəlin dəstə-dəstə gedək Dədəmiz Qorquddan xeyir-dua alaq, Sədinin Gülüstanından əminlik öyrənək, Ruminin məsnəvisindən ruhlanaq, qanadlanaq, Nizaminin sirlərində hikmət tapaq. Nəsiminin huruflarında sözə çevrilək. Aşıq Ələsgərlə dastan olaq. Ordubadinin qələmində qılınca dönək. Təbrizin dumanında Şəhriyarın qayıqçısı, Cavidin İblisindəki Mələk, Müfiqin xəyalındakı Xəzər olaq.

BookFest bir sərgi yox bir görüş yeridir. Qəlblərin, zəmanələrin, düşüncələrin, dillərin və dinlərin görüş yeri. Burada sərhədlər yoxdur. Burada yalnız bir millət var, Oxucu milləti. Bir çağırış var, oxumağa çağırış. Söz burada yaşayır. Hər pavilyondan boylanaraq səslənir: “Bizi oxu... Bizi oxu...”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

Əli Çağla, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun təşkilati  dəstəyi ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalında həyata keçirilən “Güney Azərbaycan Ədəbiyyatının təbliği” layihəsində bu gün sizlərə Məhdiyə Paydarın hekayəsi təqdim ediləcək.

Son iki ildə böyük oxucu auditoriyası toplayan və hər iki Azərbaycanda sevilərək izlənən layihəmiz davam edir. 

Mənim ağ divimi mən ilə qara qarğamdan sonra kimsə görə bilməzdi. Mən ilə qarğam gedərik onunla oturub danışardıq. Qarğam çox sevərdi uçsun, amma uça bilməzdi. Divim yekəpər olsa da bir az qorxaq idi. Küçəmizin dibində bir köhnə dam var idi. Yekə bir həyət idi, üç-dörd ağacla. Dibdə də bir-iki otağı var idi. Mənim o cür yerdən çox xoşum gələrdi. Amma qorxardım gedəm baş çəkəm. Qorxardım cindən zaddan ola, məni tuta.

Divim küçənin dibinə dönən yerdə oturardı. Beli əyri idi, ona görə mən də əvvəllər elə bilərdim o, bir suvaq divardır ki, qar-yağışda su çəkib, əyilibdir. Yekə bir div olduğunu sonra bildim. Beli əyilib, orda oturubdur. Hərdən də siqaret çəkərdi; mən başını görməzdim, amma siqaret çəkəndə tüstüsünü görərdim. Bir gün qarğama göstərəndə “Qaç get baba, ora qonşunun durbasının tüstüsüdür” demişdi. Amma mən o qədər dedim ki, sonunda divim də dilə gəlib qarğama “Düz deyir də” dedi. Beləliklə o vaxtdan üçümüz dost olduq. O siqaret çəkəndə danışmazdı, qarğamın sözlərinə qulaq asardı. Qarğanın gövdəsi yox idi, yalnız dəmir kəllə idi; atam onu mənə vermişdi. Hər vaxt onunla birgə pillələrimizin başında oturub göydə uçan qarğalara baxardıq, qarğam uçmaq istəyərdi. Divim, orada oturmaqdan yorulub bezmişdi. O da yürüyüb getmək istəyirdi. Bir gün qarğam danışanda mən də divimin belində bir rəsm çəkmişdim. Mən, divim, qarğam; üçümüz də uçurduq.

Mən evimizin qarşısındakı məktəbdə dərs oxuyurdum. Bizim küçə əvvəllər qəbiristan imiş deyirdilər. Səhərlər mən dərsə gedəndə qarğam yatardı. Divimin gövdəsini tumarlayıb gedərdim. Bir gün kankanlar ilə fəhlələr gəlmişdilər, küçəni qazırdılar. Biz səyahət zəngi həyətə çıxanda pəncərələrdən eşiyə baxırdıq. Hər yer sümük və saxsı qırıqları ilə dolu idi. Qazanlar, ölülərin sümüklərini çıxardarkən bizə göstərib gülürdülər. Uşaqların çoxu qorxurdular. Amma sevinə-sevinə “kankanlar köhnə evləri də sökəcəklər” deyirdilər. Mən də sevindim. “Axı onda qorxmalı cinlər də qorxub qaçardılar, daha məni tutub aparıb yeyərlər” deyə qorxmazdım.

Naharda evə döndüyümdə ağzım açıla qaldı; küçənin dibinədək hər yeri sökmüşdülər! Ağaclar hələ ayaqda idilər. Divim də orada deyildi! Görəsən mənə deməmiş hara getmişdi?! Fəhlələr savaşsalar da, hər yerə baş çəkib baxdım. Yalnız bir-iki saxsı kuzə ilə bir-iki sür-sümük var idi. Rəsmimin tikə-parçaları o yan-bu yanda idi: qarğamın qanadları, divimin gözləri, damağında siqareti... Görəsən sovaq köynəyi nədən cırılmışdı? Yəqin qanad çıxardanda belə olmuşdu. Siqaretinin kötüyünü tapıb evə apardım. Anam “o durbanı at eşiyə üstün boyanar, qoduq istəyən atana lənət...” dedi.

Divim, mənə pay verdiyi siqareti qax tabaqlarının altında gizlədib, qaçıb qarğama “div qanad çıxardıb, uçub gedib” dedim. Qarğam qar-qar qarıldayıb qanad çıxardıb uçmaq istədi. Amma nə təhər qanad çıxartmağın yolunu bilmirdik. Qarğam çox ağladı. Mən də üzülüb ağladım – divimi özləmişdim. Qarğam da uçsa, mən təkinə darıxacağam, uçmasa da özü darıxacaq!

Nə edəcəyimi çox düşündüm. Nə iş əlimdən gələrdi? Qarğanı da divim gəlib apara deyə, divimin gündəki oturduğu yerə qoymaq istədim. Qax anbarının dib bucağında gizlətmək də fikrimə gəldi – bəlkə daha göyə baxıb qarğaların uçuşunu görüb havalanmasın! Bala-bala uçmaq duyğusunu unutsun! Amma ürəyimdən gəlmədi. Sonunda cümə axşamı anam halva bişirəndə nərdivanı damın qırağına qoyub, tabaqların altından divimin siqaret kötüyünü götürdüm. Bir əlimdə qarğam, o biri əlimdə divimin siqaretini götürüb qorxa-qorxa dama çıxdım. Qarğam da qorxurdu. “Qorxma, mən səninlə divimi çox sevirəm, özün bunu bilirsən də” deyib onu bağrıma basıb öpdüm. “Sən damda olsan, qarğalar gəlib səni apara bilərlər!” dediyimdə ürəklənib ağladım. Qarğam susmuşdu. Göz yaşlarımı silib: “Bəlkə də divimiz siqaret çəkmək istəyəndə gəlib səni burada görüb sənə də uçmaq öyrətdi” dedim.

Siqareti də, qarğamı da dama qoydum, arxama baxmadan yerə endim.

Gələn cümə axşamınadək ürəyim sıxılırdı. Nə olardı, mənim də qanadım olaydı?! Cümə axşamı qorxa-qorxa nərdivanı gətirib dama çıxdım. Həm anam görsə tutub tapdalayacaq, həm də nərdivandan düşəcəyimdən qorxurdum! Qarğam göyə baxa-baxa qalmışdı, mənə baxmırdı. Bir az qarğama, bir az da göydəki quşlara baxıb yavaş-yavaş qarğama doğru yeridim.

Mütləq özünü yer ilə göyün arasında görsəydi, qanad açıb uçardı. Qarğamın arxasına çatdım, birdən itələyib yerə saldım – gözlərimi də yumub əllərimi qulaqlarıma qoydum! Heç bir səsi eşitməyimi istəmirdim. Bir azdan sonra gözlərimi açıb əllərimi aşağı salıb, göyə baxmadan nərdivana doğru yeridim. Mütləq qarğamı uçarkən görsəydim, darıxmaqdan ölərdim.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

Murad Vəlixanov,   “Ədəbiyyat və İncəsənət” 

Bir insan haqqında danışmaq istəyirəm. O şəxs ki, onun şərəfinə iki dəfə film çəkilmişdir, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin ehtiyatda olan baş çavuşu, Birinci Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı və Azərbaycanın Milli Qəhrəmanıdır. Bəli, söhbət İbad Hüseynovdan gedir. 

 İbad Mövsüm oğlu Hüseynov 1970-ci ildə Xocavənd rayonunda anadan olmuşdur.  Dağlıq Qarabağda ilk hərbi toqquşmaların başlandığı zaman İbad Hüseynov Rusiyanın Amur vilayətində yerləşən hərbi hissədə Sovet ordusunda qulluq edirdi. Burada o, Sovet ordusunun Bakıya qoşun yeritdiyini və çoxlu sayda həmyerlilərinin öldürüldüyünü öyrənir. Hüseynov Azərbaycandan olan digər hərbçilər ilə birlikdə, onların vətənə buraxılması məqsədilə müddətsiz aclıq aksiyasına başlayır. Nəticədə rəhbərlik İbad Hüseynovu və aclıq aksiyasında iştirak edən bir neçə nəfər əsgər yoldaşını 4 ay öncədən təxris edir.

Başlanğıc

İbad Hüseynov 1990-cı ildə Azərbaycana qayıtdıqdan sonra öz doğma Xocavənd rayonuna gedir və orada yerli hərbi özünümüdafiə birləşmələri yaratmağa başlayır. Məhz bu dövrdə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin aktiv fazası başlayır. Ermənilər terror qrupları yaradırlar. Bu qruplar yerli Azərbaycan əhalisinə qarşı xüsusi qəddarlıqla seçilirdi.

Ermənilərdə regionda yerləşən sovet ordusundan qalma və ya xaricdən alınmış yetərincə hərbi sursat, təchizat və texnika vardı. Bütün Qarabağ əhalisində olduğu kimi Xocavənd rayonu əhalisinin də müdafiə üçün silah-sursatının olmadığını nəzərə alaraq, İbad Hüseynov "kəşfiyyat–diversiya dəstəsi" yaradır və ermənilər tərəfə keçərək, onları məhv etməyə başlayır. Ermənilərin çoxlu sayda hərbi silah və təchizatlarını ələ keçirir.

Yaralanması

26 dekabr 1993-cü ildə İbad minaya düşərək ağır yaralanır. Qəlpələr başa, ələ və ayaqlara girir və Hüseynov komaya düşür. 28 günlük komadan sonra xilasa heç bir ümid qalmamışdı. Moskvadan gəlmiş məşhur cərrah onun çıxılmaz vəziyyətini görüb, heç nəyə zəmanət vermədiyini açıqlayır. Kəlləni yardıqda, beyin və bədənin normal funksionallığını saxlamağa imkan verməyən çoxlu daxili qanaxmanı aşkar edir. Həkim hematomanı ləğv edir və İbad xilas edilir.

İllərlə qoltuq ağaclarında gəzməli olur və xəstəxanalarda müalicə alır. Sağ ayağı və sağ qolu uzun zaman hərəkətsiz qalır. İbad Hüseynov uşaqlıqdan idmanla məşğul olduğu üçün bədəninin güclü müqaviməti və dözümlülüyü səbəbinə öz sağlamlığına tezliklə qayıdır.

Hospitaldan çıxdıqdan dərhal sonra o, cəbhə xəttindəki öz hərbi hissəsinə qayıdır.

Təltif və mükafatları

• 9 oktyabr 1994-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən Azərbaycan Respublikasının "Azərbaycan Bayrağı" ordeni ilə təltif edilir.

• 2015-ci ildə Yeni Türkiyə Strateji Araşdırmalar Mərkəzi tərəfindən təsis edilən "Şərəf" medalı Yeni Türkiyə Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, keçmiş Təhsil naziri və uzun illər millət vəkili olmuş Hasan Calal Gözəl tərəfindən İbad Hüseynova təqdim edilir.

• 2017-ci ildə Azərbaycan Respublikası Veteranlar Təşkilatı tərəfindən "General Səməd Bəy Mehmandarov" adına medulla təltif edilir.

• 2018-ci il aprel ayında İbad Hüseynov Türkiyənin Adana şəhərində keçirilən "Dünya Avşarlar" qurultayında "Dünya Avşarlar Dərnəyinin" təsis etdiyi "Üstün Cəsarət" medalına layiq görülür. Medal Böyük Şəhər Bələdiyyəsinin rəhbəri tərəfindən qəhrəmana təqdim edilir.

• 2020-ci ildə o, "Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizliyi və Xarici Kəşfiyyat orqanlarının 100 illiyi (1919–2019)" yubiley medalı ilə təltif edilir.

• 2020-ci il dekabr ayının 9-da İbad Hüseynova Prezident İlham Əliyev tərəfindən "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adı verilir.

• 2022-ci ildə " qəhrəman Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin 15 illiyi (2005–2020)" yubiley medalı ilə təltif olunur.

• 2024-cü ildə ona Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Sərəncamı ilə "Heydər Əliyevin 100 illiyi (1923–2023)" yubiley medalı verilir.

Və sonda onu da qeyd edim ki, 2024-cü ilin 17 oktyabr tarixində Türkiyənin Afyonkarahisar vilayətində bir mərkəzi prospektə "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı İbad Hüseynov prospekti” adı verilmişdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalında Uşaq saatı davam edir. Bu gün sizlərə Klassik uşaq ədəbiyyatından seçmələr sırasından Mirmehdi Seyidzadənin “Uçun, quşlar”  şeiri təqdim ediləcək.

Uçun, quşlar, bizim bağa,

 Cəh-cəh vurub oxumağa.

Sıx yarpaqlı ağaclarda

Qonun yaşıl bir budağa.

Bənövşələr pıçıldaşır,

Sizə nəğmə çox yaraşır.

Quşlar nəğmə oxuyanda

Sevincimiz aşır-daşır.

Çiçəklənib gülöyşə nar,

Çiçəklənib şaftalılar.

Uçun, quşlar, bizim bağa,

 Nəğmə deyin, gəlib bahar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün Türkiyə mənsubu, kino və teatr aktyoru Ozan Güvənin doğum günüdür. Əlbəttə ki, bu ad ölkəmizdə kifayət qədər çox adama tanışdır, seriallardan da, filmlərdən də.

19 may 1975-ci ildə Almaniyada doğulan Ozan Güvən Memar Sinan Universiteti Müasir Rəqs Bölümündən məzun olub. İzmir Bələdiyyə Konservatuarında aktyorluq dərsləri alıb və ardından Şahika Tekand Teatrında çalışıb.

İkinci Bahar, Çiçəyi Böyütmək, Qoçum Mənim, Əsli ilə Kərəm, Bir İstanbul Nağılı və Canım Ailəm kimi televiziya serialları ilə yanaşı G. O. R. A, A.R.O.G və Yaxşı Qərb filmlərində yaxın dostu olan Cem Yılmazla oynayıb.

2005-ci ildə, İkinci Bahar serialı əsnasında tanış olduğu rejissor Türkan Dərya ilə evlənib. Əli Əziz adında 1 uşaqları var. 2010-cu ildə Türkan Dərya ilə ayrılıblar.

Allah xeyirli ömür nəsib etsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün həqiqətən də teatr tariximizdə silinməz iz qoymuş bir şəxsin - Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının quruluşçu rejissoru Vaqif Əsədovun anım günüdür.

Vaqif Əsədov 5 aprel 1947-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasında anadan olub. 1969-cu il may ayının 25-də Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) "Dram və kino aktyorluğu" fakültəsini bitirib. 1969-cu ildən 1989-cu ilə kimi Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında aktyor, quruluşçu rejissor, baş rejissor vəzifələrində çalışıb.

1982–1989-cu illərdə Naxçıvan şəhərində fəaliyyət göstərmiş "Cavid" Poeziya Teatrının yaradılmasına nail olmuşdur. Teatr səhnəsində oynanılan üç tamaşadan sonra o vaxt üçün çox böyük hesab olunan Lenin Komsomolu mükafatı laureatı adına layiq görülmüşdür. V. Əsədov hələ aktyor kimi işləyərkən yadda qalan bir çox obrazlar yaratmışdır. Rejissor kimi onun Naxçıvan teatrında hazırladığı "Elektra" tamaşası uğurlu tamaşa kimi vaxtı ilə Moskva televiziyası ilə nümayiş etdirilmişdir.

Filmoqrafiya

1. Ac həriflər (film, 1993) (tammetrajlı film-tamaşa)

2. Qayalarda qalan səs (film, 1995)

3. Yük (film, 1995)

4. Fatehlərin divanı

5. Ömürdən uzun gecə (film, 1996)

6. Yaz yuxusunun işığı (film, 1996)

7. Şeirin xəzrisi (film, 2000)

8. Dahilərin divanı (veriliş, 2007)

9. El içində (veriliş, 2007)

10. Sirr (serial, 2012)

11. Son Hədd (serial,2013)

12. Arzuların ardınca... (film, 2015)

13. Laləli saray (serial, 2017)

14. Sən demə (film, 2020)

Mükafatlar

1. "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı — 10 yanvar 1978

2. "Şərəf nişanı" ordeni — 1986

3. "Azərbaycan Respublikasının xalq artisti" fəxri adı — 16 may 2006

4. Prezident mükafatı — 2002–2004

5. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdü — 15 may 2006-cı ildən.

6. 10 dekabr 2018-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu ilə təltif olunmuşdur.

O, 19 may 2022-ci ildə vəfat etmişdir.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

      RƏSUL RZA

    “BABAMIN SƏHVİ”

Babam saqqalı ağ,

qaşları qalın,

qarayanız, enli alın

bir kişiydi.

Namaz qılıb gündə beş rükət;

Deyərdi: Nağalayın atasına rəhmət!

Bizdən saldat aparmadı.

Gavur olsa da,

behiştlik çəkilsin adı.

Mən o zaman uşaq idim.

Üç şeydən qorxardım:

cin, hindtoyuğu, soldat.

Eşidəndə babamın duasını

düşünürdüm: nə yaxşı ki,

adamı saldat aparmırlar.

Nə yaxşı ki,

atamı soldat aparmırlar.

Ancaq...

Ağır oturdu bizə bu "mərhəmət".

Böyük Vətən davasında

Daha yaxşı anladıq bunu;

Nikolayın bizə olan “qayğısını”.

Çıxdıq amansız düşmənə qarşı;

əlimiz müasir silaha – öyrənməmiş

şüurumuz böyük davada naşı.

Qanımızla yumalı olduq

Yazıq, sadəlövh babanın

tarixi səhvini.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ötən gün - mayın 18-i Beynəlxalq Muzeylər Günü idi. Beynəlxalq Muzeylər Şurasının (ICOM) təşəbbüsü ilə 48 il öncə – 1977-ci ildə təsis edilən əlamətdar gün hər il müxtəlif devizlər altında qeyd olunur. Bu ilin mövzusu “Sürətlə dəyişən icmalarda muzeylərin gələcəyi” adlanırdı.

Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə hər il Beynəlxalq Muzeylər Günü ölkəmizdə müxtəlif maraqlı aksiyalarla yadda qalır. Eyni zamanda nazirliyin tabeliyindəki muzeylərdə “açıq qapı” elan olunur. Ənənə bu il də davam etdi.

Silsilə tədbirlərə mayın 13-də start verildi.

Mayın 13-dən 17-dək Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində “Mirzə Qədim İrəvani – 200” layihəsi çərçivəsində uşaqlar üçün maarifləndirici tədbirlər keçirildi. Azərbaycan və rus dillərində keçirilən proqram çərçivəsində XIX əsr milli təsviri sənətimizin inkişafında müstəsna rol oynamış Mirzə Qədim İrəvaninin (1825-1875) 200 illiyinə həsr edilmiş mühazirə və təqdimat oldu. Tematik və interaktiv ekskursiyalarda uşaqlar M.Q.İrəvaninin ekspozisiyada yer alan əsərləri ilə tanış oldular, ustad dərslərində rəssamın əsərlərini imitasiya etdilər.

Mayın 15-də Leopold və Mstislav Rostropoviçlərin ev-muzeyində Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən 1 nömrəli Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzi ilə birlikdə Beynəlxalq Muzeylər Gününə həsr olunan tədbir keçirildi. Tədbirdə gənclər müxtəlif xalqların milli geyimlərində mahnı və rəqsləri ifa etdilər. Həmçinin mövzu ilə bağlı sərgi nümayiş olundu.

Mayın 16-da Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyində yeni “Musiqi və təsviri sənət” adlı ekspozisiya zalının açılışı və “Muzeylər mədəniyyətlər arasında bir körpüdür” mövzusunda tədbir keçirildi. 

Həmin gün Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində “Tağıyev: zamanı aşan irs” adlı tədbir təşkil olundu. Tədbirdə Hacı Zeynalabdin Tağıyevin həyatı, xeyriyyəçilik fəaliyyəti, maarifçilik ideyaları və mədəni irsi haqqında geniş məlumat verildi. “Milli mesenatın ev-muzeyi və onun əhəmiyyəti”, “Tağıyev irsinin bu günə təsiri” mövzularında mühazirələr təqdim olundu. Tədbir çərçivəsində “Tağıyev: zamanı aşan irs” mövzusunda interaktiv viktorina da keçirildi. Yüksək nəticə göstərən şagirdlər sertifikat və hədiyyələrlə təltif edildilər.

Yenə də həmin gün Hüseyn Cavidin ev-muzeyində “Keçmişdən gələcəyə: Hüseyn Cavid və müasir cəmiyyət” adlı tədbir keçirildi. Tədbir çərçivəsində “Hüseyn Cavidin ictimai-fəlsəfi ideyalarının bugünkü zamanla əlaqəsi”, “Cavidin gələcəyə baxışı”, “Hüseyn Cavidin əsərlərində gələcək zaman, azadlıq və dəyişən insan anlayışı”, “Mənim muzeyim – mənim gələcəyim”, “Hüseyn Cavidin ev-muzeyinin mədəni yaddaşdakı yeri” mövzularında məruzələr təqdim olundu.

Mayın 16-da, həmçinin Səttar Bəhlulzadənin ev-muzeyində tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Səbuhi Əhmədovun “Mirzə Qədim İrəvani və XIX əsrdə İrəvanda Azərbaycan mədəni irsi” mövzusunda mühazirəsi dinlənildi.

Mayin 17-də AMİM-in “Muzeydə kino” layihəsi çərçivəsində M.Q.İrəvaninin 200 illiyinə həsr olunan “Cənnət yuxusu” bədii-sənədli filmi nümayiş etdirildi. 

Mayın 17-də Abdulla Şaiqin mənzil-muzeyində “Uşaqların dövrün tələbləri ilə uzlaşan muzeylərə inteqrasiyası” mövzusunda tədbir keçirildi. Tədbir çərçivəsində müasir dövrdə uşaqların maraqlarına və inkişaf ehtiyaclarına uyğun şəkildə muzeylərin təlim-tərbiyə prosesinə cəlb edilməsi ilə bağlı çıxışlar dinlənildi. Musiqi nömrələri təqdim olundu, qiraətçilərin ifasında şeirlər səsləndirildi.

Həmin gün Bülbülün memorial muzeyində Vaqif Mustafazadə adına 2 nömrəli Uşaq İncəsənət Məktəbi şagirdlərinin ifasında “Caz saatı” adlı konsert proqramı təqdim olundu. 

Mayın 18-də Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində (AMİM) teatr səhnəcikləri, həmçinin uşaqlar üçün ustad dərsləri təşkil olundu.

Mayın 18-də Cəfər Cabbarlı adına Azərbaycan Dövlət Teatr Muzeyində bu mədəniyyət ocağının ekspozisiyasında nümayiş etdirilən eksponatlar haqqında məlumatların ziyarətçilərə rəqəmsal təqdimatı oldu. 

Həmin gün Əzim Əzimzadənin mənzil-muzeyi və Məmməd Səid Ordubadinin xatirə muzeyində də əlamətdar günlə bağlı tədbirlər təşkil olundu.

“Dünən, bu gün və sabah” adlı tədbirlər çərçivəsində rəsm dərnəyinin şagirdləri və 3 nömrəli Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzi üzvlərinin iştirakı ilə Əzim Əzimzadənin mənzil-muzeyində açıq havada ustad dərsləri təşkil olundu, sərgi nümayiş etdirildi.

Bir sözlə, mədəniyyətə dəyər verən ölkəmizdə Beynəlxalq Muzeylər Günü yüksək səviyyədə qeyd olundu.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portlının Sumqayıt təmsilçisi

Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Sumqayıt bölməsi, Ə.Kərim adına Poeziya klubu, Türkiyə Ədəbiyyat Vəqfinin birgə təşkilatçılığı ilə Poeziya Evində AYB Sumqayıt bölməsinin ideya müəllifi, yaradıcısı, uzun müddət ona rəhbərlik etmiş Sabir Sarvanın Türkiyə türkcəsində yenicə çapdan çıxmış "Çaldıran ağıtı"adlı şeirlər kitabı və türkiyəli yazıçı İsa Kocakaplanın "Türkü söyləyən şəhərlər" kitablarının təqdimatı mərasimi keçirilib.

Eyni zamanda, Türkiyə qəzetçisi, yazıçısı, aydını Əhməd Kabaklının 100 illiyi ilə bağlı Türkiyə- Azərbaycan arasında ədəbi əlaqələrin yaranmasında xidməti olan bir qrup yazarın - Ofelya Babayeva, Gülnarə Cəmaləddin, İbrahim İlyaslı, Elvin Əlizadə, Lilpar Cəmşidqızı, Elnurə Kazımova, Xəyalə Zərrabqızı, Sərvər Kamranlı, Ulduz Qasımın "Ahmet Kabaklı- 100" medalı, Hafiz Ataxanlı, Əşrəf Veysəlli, Rafiq Yusifoğlu, Avtandil Ağbaba, Rəfiqə Şəms, Hümbət Quliyev, Mənsurə Xələfbəyli, Nadir Azayoğlu, Almaz Ərgünəş Bəyazid, Asif Asiman, İlhamə Məhəmmədqızı və Gülarə Sadıqovanın Təşəkkür bəlgələri ilə təltif ediliməsi mərasimə əlavərəng qatıb.

Ə.Kərim adına Poeziya Evinin direktoru İbrahim İlyaslı tədbiri giriş sözü ilə açıb.

AYB Sumqayıt bölməsinin sədri Gülnarə Cəmaləddin mərasimin məram və mahiyyətindən danışıb.

Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin nümayəndəsi Fərman Kazımov çıxışında Azərbaycan və Türkiyə əlaqələrinə toxunub, qardaş ölkə yazarlarının sıx tellərlə bağlılığına nümunə olan bu kimi görüşlərin şəhərin yaddaqalan mədəniyyət hadisəsi olduğunu vurğulayıb.

Sonra Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin hədiyyəsini – Sumqayıtın 75 illiyinə həsr olunmuş nəfis kitabı və şəhərin rəmzi sayılan sülh göyərçininin maketini  qonaqlara təqdim edib.

Digər çıxış edənlər - Türkiyə Ədəbiyyat Vəqfinin başkanı Serhat Kabaklı, yazıçı, tərcüməçi İmdat Avşar, yazıçı, araşdırmaçı İsa Kocakaplan, “Qobustan” jurnalının baş redaktoru Pərvin Nurəliyeva təşkilatçılara minnətdarlıqlarını bildirib, belə mərasimlərin keçirilməsinin əhəmiyyətindən söz açıblar.

İmdat Avşar Sabir Sarvanı, onun yaradıcılığını Türkiyədə də çox dəyərləndirdiklərini, onu unutmadıqlarını söyləyib və "Ahmet  Kabaklı-100" medalını vəfatından sonra ona da layiq bildiklərini xüsusi olaraq vurğulayıb.

Tədbirdə şəhər ziyalıları, SDU- nun müəllim və tələbə heyəti, Polad Həşimov adına məktəbin şagirdləri iştirak ediblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.05.2025)