İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

Naxçıvanlılar deyirlər, Zəroş bizimdir. Lap qısqanclıqla nehrəmlilər deyirlər ki, xeyir, Zəroş yalnız bizimdir. Amma Zəroş Həmzəyeva bütüm Azərbaycanındır.

 

Bu gün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri təqaüdçüsü Zəroş Həmzəyevanın anım günüdür.

O, 22 mart 1925-ci ildə Naxçıvan MSSR-in Nehrəm kəndində doğulub. Qızlıq soyadı Əliyevadır. Məşhur aktyor və rejissor İbrahim Həmzəyevlə ailə həyatı qurandan sonra "Həmzəyeva" soyadını daşıyıb.

Aktrisa kimi də məhz "Zəroş Həmzəyeva" kimi məşhurlaşıb. Atası dövrünün tanınmış ziyalılarından olub. O, qızının təhsil almasına xüsusi səy göstərib. Anası Əfşan xanım Makulu İrəvanın tanınmış kübarlarından olan İbrahim xanın qızıdır. İbrahim xan poeziyaya və musiqiyə rəğbət bəsləyib.

Zəroş xanım orta təhsili Nehrəm kəndində alıb. Doqquz-on yaşlarından şeir söyləməyə, deklamasiyaya meyil göstərib. Məktəbin dram dərnəyində çıxış edib. Səhnəyə ilk dəfə 1941-ci ildə, on altı yaşında çıxıb. Onu peşəkar səhnəyə İbrahim Həmzəyev cəlb edib. İlk səhnə obrazı kimi Nəcəf bəy Vəzirovun "Hacı Qəmbər" ("Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük") komediyasında Yetər rolunu oynayıb.

 

Zəroş Həmzəyeva dramaturq Cəfər Cabbarlının qadın qəhrəmanlarının ən yaxşı ifaçılarından sayılır. O, müxtəlif illərdə və müxtəlif rejissorların quruluşlarında ədibin "Solğun çiçəklər" (Sara), "Nəsrəddin şah" (Sitarə), "Aydın" (Gültəkin), "Sevil" (Sevil), "Almaz" (Almaz və Yaxşı), "1905-ci ildə" (Sona), Süleyman Rəşidinin (Əliyev) "Canlı heykəl" (Anna İvanovna), ("Od gəlini" (Solmaz), "Oqtay Eloğlu" (Firəngiz), "Yaşar" (Yaqut) dramlarının tamaşalarında baş rolları ifa edib. Bu rolların bir qismini ayrı-ayrı quruluşlarda təkrarən oynayıb.

Aktrisanın baş rollar siyahısında Xumar, Südabə ("Şeyx Sənan" və "Səyavuş", Hüseyn Cavid), Estrelya ("Sevilya ulduzu", Lope de Veqa), Şirin və Məryəm ("Fərhad və Şirin", Səməd Vurğun), Gülcahan ("Nadir şah", Nəriman Nərimanov), Süsən ("Namus", Aleksandr Şirvanzadə), Gülcamal ("Qatır Məmməd", Zeynal Xəlil), Dezdemona ("Otello", Vilyam Şekspir), Zinyət və Zalxa ("Toy", Sabit Rəhman), Məhzəti, İsmət ("Məhsəti" və "İsmət", Kəmalə Ağayeva), Mətanət ("Çicəkli dağ", Məmmədhüseyn Təhmasib), Luiza ("Sahil əməliyyatı", Cəmşid Əmirov), kruçinina ("Günahsız müqəssirlər", Aleksandr Ostrovski) kimi sanballı xarakterlər var.

 

Təltifləri 

 

14 oktyabr 1964-cü ildə "Azərbaycan SSR əməkdar artisti", 21 oktyabr 1967-ci ildə isə "xalq artisti" fəxri adlarına layiq görülüb. O, 1995-ci ildə fəxri təqaüdə çıxıb. 27 mart 2000-ci ildə "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünə layiq görülmüşdür.

 

Zəroş Həmzəyeva 2004-cü il iyun ayının 6-da Bakıda vəfat edib və İkinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

Allah rəhmət eləsin.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Onunla Şamaxıda keçirilən tədbirlərin birində görüşmüşük. Orada dostlarımın çevrəsində o da var idi. Bacardığım qədər müşahidə edib, onu dinləməyə və tanımağa çalışdım. Bu yaxınlarda filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, "Kaspi" Mətbuat və Təhsil Mərkəzinin rəhbəri, "Kaspi" qəzetininin təsisçisi, şair Sona xanım Vəliyevadan onun haqqında elə gözəl sözlər eşitdim ki, müşahidələrimi cilovlayıb sizinlə bölüşmək qərarına gəldim. Onu siz də tanıyın...

 

Təbiətcə təhlilçidir. İnsanı diqqətlə nəzərdən keçirib haqqında söz deməyi bacarır. Qürurlu adamdır, amma cansıxıcı, quru deyil. Liderlik keyfiyyətləri var. O, həmişə yenilik axtarır, macəra həvəskarıdır. Risk etməyi, fərqliliyi xoşlayır. Fikri ilə razılaşmayan insanlarla mübahisə etməkdən çəkinmir. Çılğın xarakteri var, insanlara sevgisini necə göstərəcəyini dəqiq bilmir. Nə qədər optimist olsa da, azadlığı uğrunda mübarizə aparmağı bacarır. Onun emosiyalarını hər adam duya bilməz. Bu emosiyaları başa düşmək çətindir. Şən, mehriban xasiyyətinə görə ətrafdakılar tərəfindən sevilir...

 

Qəşəm Nəcəfzadə onu belə xarakterizə edir: “Mənə elə gəlir ki, o bəzi şeirlərində yerini tez nişan verir, gizləndiyi yerdən tez çıxır, bir az üstünü ay işığı ilə, bir az yağışla, bir az payızla örtməlidir ki, onu axtarsınlar, gəzsinlər və qəflətən, uzun bir dəqiqədən sonra çıxıb desin ki, “mən burdayam.” Azərbaycan poeziyasında onu çox axtardım, bəzən tez tapıldı, bəzən gec. Mən gec tapılan, axtarılan, şeirdə obrazını gizlədən şairləri çox sevirəm və o da orijinal, maraqlı bir şair kimi bu sıradadır. Onun uşaqlıq və gənclik dostu kimi, onu tanıyan, bilən adam kimi deyə blərəm ki, məhz şeirlərində onun obrazı aydın görünür. Mən onun ağlamağını görmüşəm və bilirəm ki, ağlamaq qədər insanı ifadə edən heç bir üslub ola bilməz. Bacısı, ekiztayı rəhmətə getmişdi, mənə xəbər verdi və doyunca ağladı, o hönkürtünü heç vaxt unuda bilmirəm...”

 

O, həyatı heç vaxt zarafat kimi qəbul etmir. Hadisələri ağılla qiymətləndirməyi bacarır. Heç kimin ağlına gəlməyən hadisələri yaşadığına görə, özü ilə ətrafdakılar arasında görünməz bir pərdə yaradır. O, həyata praktiki baxır. Ətrafdakıların heyran və hörmət etdiyi insandır. İşləri yaxşı gedəndə hər şeyə nəzarət edə bilir və münaqişə yaradan insanlara məhəl qoymur. Bəzən cəsarəti onu asanlıqla hədləri aşmağa səbəb olur. Bu da müxtəlif problemlərə səbəb olur...

 

Qəşəm Nəcəfzadə daha sonra deyir: “O, unudulmayan adamlardandır. İncikliyimiz də olub, küsülülüyümz də. Amma bir gün keçəndən sonra qarşılaşan kimi, ikimizi də gülmək tutub, heç özümüz də bilməmişik ki, niyə güldük, niyə küsmüşdük və niyə barışdıq? Onun şeirlərini həmişə sevmişəm, yaxşı cəhətlərindən hər yerdə ağız dolusu danışmışam, çünki onda yarımçıqlıq yoxdur, ürək dolusu adamdır, sevgisi də bütövdür, şeiri də, hətta sərbəst şeiri sevməməyi də. Bu da təbiidir. Çünki, o heca şeirinin tanınmış nümayəndəsidir. Hərdən mənim sərbəst şeirlərim haqqında belə deməyi də var: “Axşam sənin o nağıllarından bir-ikisini oxudum”. Bu cümlədə o işarə əvəzliyi onu ifadə edir ki, yəni xoşum gəlməyən nağıllarından...”

 

Öyrənmə qabiliyyəti çox yüksəkdir. Sərt görünüşə sahib olsa da, həzz və rahatlıq aşiqidir. Ehtiyatlı, sabit və hətta şübhəli olması uğurlarının ən böyük amilidir. Hadisələrdə detallara böyük əhəmiyyət verir. Bəzən onda qəribə bir tənhalıq hissi yaranır və buna dözməyə çalışır. Onun haqqında bilməli olduğunuz xüsusiyyətlərdən- məntiqli və məzmunlu olmasını hökmən qeyd etməliyəm və intellektual insan olduğunu deməyə bilmərəm...

 

Filologiya elmləri doktoru, tənqidçi-ədəbiyyatşünas Qurban Bayramov yazır: “Onun adı gələndə gözümün qabağında bu çağımızın ziyalılar mühitində cümləqayğı obrazı canlanır… Özü də, möhtəşəm, boya-boy bir obraz! Onu AYB-nin “qaraşuxası” da, “haqqa dayanan, haqqa söykənən, könlünü şerə verən şair” də, adlandırırlar və elə də var. Bütün bunlar onun torpaq- Vətən oğlu olmağından irəli gəlir. İmişlidə dünyaya gəlib, uşaqlığı, ilk gəncliyi İmişlinin Ağamallar kəninin bol-bəhrəli, yovşan ətirli çöllərində keçib, aranlı-yaylaqlı yamaclarda qoyun-quzu otarıb, çiling-ağac oynayıb, tərəkəmə həyatı yaşayıb. Elə onun səmimiliyi, istiqanlılığı, şeirin vətəndaşlıq ətri bu kənd-kəsəkdən gəlir, illər boyu şəhərdə yaşasa da, evi-eşiyi şəhərdə olsa da, çoxumuz kimi şəhər onu şəhərli edə bilməyib. Bu xaotik şəhər mühitində bir kəndçi balası qədərincə səmimiyyətini qoruyub saxlayıb və yaxşı ki, bütün bunlar bir sərvət kimi onun poetik yaradıcılığına yansıyıb, hopub, yaxşı-pis, az-çox nəyi var, özüdür, özününküdür…”

 

Liberal xarakterli insandır. Azadlığına böyük əhəmiyyət verdiyi üçün qaydaları, sosial normaları, qısqanclığı, şəxsiyyətinə müdaxiləni qətiyyən sevmir. O, nə istəyirsə hökmən olmalıdır. Bu xüsusiyyətinə görə münasibətlərdə bəzən çətinlik çəksə də, sağlam düşüncəsi və ictimai quruluşu ona uğur gətirir...

 

Bəli, haqqında söhbət açdığım yazıçı, şair, publisist Dayandur Sevgini belə tanıyıram. O, 1959-cu ildə İmişli rayonunun Ağamalılar kəndində dünyaya gəlib. 1976-cı ildə Zərdab rayonunun Şəftəxal kənd orta məktəbini, 1982-ci ildə Sumqayıt Politexnik Texnikumunu, 2008-ci ildə isə Bakı Slavyan Universitetinin bədii yaradıcılıq fakültəsinin bitirib. 2000-ci ildən 2021-ci ilədək “Kaspi” qəzetində çalışıb. Hazırda AYB-nin “Ulduz” jurnalında poeziya və nəsr şöbəsinin müdiridir...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Təbrizdə yaşayan Rəhim Təkindir.

 

 

Rəhim Təkin

Təbriz

 

GÖYDƏN

 

Sənin gözündü günüzlər mənə baxır göydən

Sənin saçındı gecə ağnayıb axır göydən.

 

Yağışlı axşamı sənlə gəzib dolanmağımız,

Yadında varmı yağırdı şirin çaxır göydən?

 

Nə nərdəsi?! Məni yalqız buraxdığın gecədən,

Bu pəncərə dalısında dəmir yağır göydən.

 

Dolanda beynimə sənsizliyin ağır havası,

Başım bükür belimi, lap olur ağır göydən.

 

Sən ilə saydığımız hansı ulduza soralar,

Baxanda gözlərimə doldururdu xır göydən.

 

Sevənləri gecələr hər görəndə pötlənirəm,

Ki, üstümə tökülür sanki odlu qır göydən.

 

Cəhənnəmin özünü görmüşəm bu dünyada mən,

Canıxmışam daha tanrı, məni çağır göydən.

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

 

Arzuları necə həyata keçirməyin Barbara Şer təlimatı

 

Barbara Şerin tam adı «Arzulamaq ziyanlı deyil. Doğrudan da, istədiyin şeyi necə əldə etməli» olan kitabın məğzi budur: «Arzuların həyata keçməsi üçün özünühipnozla məşğul olmaq, ekstrasens – falçı yanına getmək lazım deyil. Lazım olan arzuya çatmaq məsələsinin praktiki metodikasını işləyib hazırlamaq, planlaşdıra bilmək bacarığı, özünü yeniliklərə hazırlamaq xüsusiyyəti, lazımi material və informasiyalara yol tapmaq, yeni kontaktlar qazanmaqdır».

Barbara Şerin kitabında çox dəyərli bir hissə var: həyatdan nə istədiyinizi bilmək, özünüzə yaxın olan emosional obrazı tapmaq, öz arzularınızı daha yaxşı ifadə etmək üçün 5 sadə çalışma.

 

Üçüncü çalışma.

Yaxın bir adamdan xahiş edin ki, üç dəqiqə ərzində sizin ən yaxşı keyfiyyətlərinizi söyləsin. Bunları bir vərəqə köçürün. Özü də, həmin şəxs «Sən çox ağıllısan», «Sən çox yaraşıqlısan» seriyasından olan komplimentlər səsləndirməməlidir: « Sənin çox zəngin fantaziyan var», «Sən çox nizam-intizamlı adamsan» və s. kimi keyfiyyətlər söylənilməlidir.

Bu çalışma sizə kənardan özünüzə baxmaq, öz üstün cəhətlərinizi görə bilmək üstünlüyü verəcək. Və çox yəqin ki, sizi yeni düşüncələrə və ideyalara kökləyəcək.

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

 

“BBC” kimi qlobal nüfuza malik media qurumunun Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları irəli sürən Ermənistana tərəfkeşlik etdiyi görünür. Bu barədə Dona Qrasiya Diplomatiya Mərkəzinin təsisçisi və baş direktoru, tanınmış jurnalist və siyasi şərhçi Reyçel Avraham Kanadanın populyar “THEJ.CA” nəşrində dərc olunan “BBC-nin qərəzi üzə çıxdı: Ermənistanı dəstəkləmək, qlobal yayımda İsraili ləkələmək” başlıqlı məqaləsində yazıb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən verilən məlumata görə, müəllif məqaləni “dünyanın ən nüfuzlu yayım orqanlarından birinin faktların təhrifi yolu ilə Qafqaz və Yaxın Şərqdəki münaqişələrdə fikir ayrılıqlarını alovlandırmasına dair araşdırma” adlandırıb.

Qeyd olunub ki, dünya mediasında saxta xəbərlər qlobal bir fenomenə çevrilib. Təəssüf ki, bu vəziyyət “BBC” kimi tanınmış və nüfuzlu media orqanına da sirayət edib. “BBC”-də bu yaxınlarda yayımlanan “Ermənistan Qafqazda Silikon Vadisi qurmağa necə çalışır?” başlıqlı məqalə bu xüsusda hər şeyi deyir. Məqalədə Ermənistanın texnoloji startapları cəlb etmək səylərinə və digər bu tip mövzulardan bəhs olunması gözlənildiyi halda əsas diqqət üç “LED” işığına qoşulmuş qutu yaradan 9 yaşlı erməni uşağına ayrılıb. Reyçel Avraham bu situasiyada məqalənin əsl məzmununu tamamilə təhrif edən başlığın seçilməsini Ermənistanı şöhrətləndirmək cəhdi kimi qiymətləndirib.

İsrailli politoloq sözügedən məkrli başlıq seçimindən əlavə “BBC”-nin məqaləsində həm Qafqazda, həm də xaricdə Azərbaycanın tərəfdarlarının hiddətinə səbəb olan məsələlərdən birinə diqqət çəkib: “2,7 milyon əhalisi ilə dənizə çıxışı olmayan Ermənistan Cənubi Qafqaz regionunda ən kiçik ölkədir və qonşuları - Azərbaycan və Türkiyə ilə sərhədləri həll edilməmiş ərazi mübahisələrinə görə onilliklər ərzində bağlıdır”. Daha sonra bununla bağlı tutarlı iradlarını bildirib. Ermənistanın coğrafi mövqeyinə, dənizə çıxışının olmamasına görə Azərbaycan və Türkiyənin məsuliyyət daşımadığını qeyd edərək həmin məsələ ilə bağlı vacib suallar ünvanlayıb: “Ermənistan sahil xəttinəmi köçürülməlidir? Yoxsa onun sərhədləri Xəzər dənizinə, Qara dənizə, hətta Aralıq dənizinə doğrumu genişləndirilməlidir? Bəlkə “BBC” Ermənistanın hər üç dənizə çatmağına üstünlük verir?!”. Müəllif erməni təbliğat orqanında deyil, neytral olması gözlənilən nüfuzlu Britaniya media qurumunda yer alan belə bir iddianı ciddi qəbul etməyi problemli məsələ adlandırıb.

Yazıda “BBC”-nin qərəzli davranışının təkcə Azərbaycanla məhdudlaşmadığı, onların dünyagörüşünü bölüşməyən digər ölkələrə, o cümlədən İsrailə də şamil edildiyi diqqətə çatdırılıb. “Ə

Məqaləni ətraflı şəkildə aşağıdakı linkdən oxumaq mümkündür:

https://thej.ca/2025/05/28/the-bbcs-bias-exposed-favoring-armenia-and-vilifying-israel-in-global-coverage/

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

 

Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının birgə layihəsində qədəm qoyduğumuz Qurban Bayramı münasibətilə mövzumuz da günə  uyğun olacaq: Qurban bayramı və türklər.

 

Qurban bayramı İslam dünyasının ən önəmli dini bayramlarından biridir və müsəlman cəmiyyətlərinin dini, sosial və mədəni həyatında mühüm yer tutur. Türk xalqları, İslam dinini qəbul etdikdən sonra Qurban bayramını öz dini-mədəni sistemlərinə uyğunlaşdıraraq yaşatmış və zənginləşdirmişlər. Bu yazıda Qurban bayramının türklər arasında tarixi inkişafı, etnoqrafik və sosial aspektləri, eləcə də bu bayramın çağdaş Türk cəmiyyətlərində necə qeyd olunduğu araşdırılır.

 Qurban bayramı (Əl-Ədhə) Qurani-Kərimdə Həzrət İbrahim peyğəmbərin oğlu İsmayılı Allah yolunda qurban vermək istəyi ilə əlaqədar olaraq izah edilir. Bu hadisə İslamın əsas ibadətlərindən biri olan qurban kəsmə ənənəsinin əsasını təşkil edir. İslam hüququna görə, imkanlı müsəlmanların bu bayramda qurban kəsməsi vacib əməldir. Qurbanın ətinin üç hissəyə bölünməsi – bir hissəsinin ehtiyaclılara, bir hissəsinin qohumlara və bir hissəsinin isə ailəyə ayrılması – İslamın sosial bərabərlik və paylaşma prinsiplərini təcəssüm etdirir.

 Türk xalqları İslamı VIII–X əsrlərdən etibarən qəbul etməyə başlamış və bu dinin əsas bayramlarını – Ramazan və Qurban bayramlarını – mədəni həyatlarına daxil etmişlər. Xüsusilə Səlcuqlular və Osmanlılar dövründə Qurban bayramı dövlət səviyyəsində geniş şəkildə qeyd olunurdu. Osmanlı sarayında qurban kəsmə mərasimi xüsusi qaydalarla keçirilir, padşah vəzifəli şəxslərlə birlikdə qurban kəsər və ehtiyac sahiblərinə paylayardı. Bayram günləri geniş xalq şənlikləri, dini mərasimlər və sosial yardımlaşmalarla yadda qalırdı.

 Qurban bayramı türk etnoqrafiyasında bir sıra maraqlı ənənələrlə müşayiət olunur. Qurbanlıq heyvanın seçilməsi, bayramdan öncə qurbanlığın evdə saxlanması və onunla uşaqların oynatması kimi mərasimlər folklor elementlərinə çevrilmişdir. Bayram günü heyvanın gözünün bağlanması, dualar oxunaraq kəsilməsi, ətinin bölünməsi və qohum-qonşuya aparılması kimi mərasimlər türklərin ailə, qohumluq və ictimai münasibətlər sistemində əhəmiyyətli yer tutur.

 Müasir türk dövlətlərində (Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, Qırğızıstan və s.) Qurban bayramı dövlət tərəfindən rəsmən qeyd olunur və iş günləri tətil elan edilir. Ənənəvi dini mərasimlərlə yanaşı, bayram günləri sosial yardım kampaniyaları, xeyriyyə tədbirləri və ictimai birlik aksiyaları keçirilir. Qurban bayramı həm də ailəvi münasibətlərin möhkəmləndirilməsi, valideynlərin və qocaların ziyarəti, uşaqlara bayram hədiyyələrinin verilməsi kimi sosial dəyərlərin yaşadılmasına xidmət edir.

 Qurban bayramı türklər arasında yalnız dini ritual deyil, həm də mədəni kimliyin, sosial həmrəyliyin və insani dəyərlərin təcəssümüdür. Tarixi proseslərdə bu bayram türklərin dini və milli xüsusiyyətləri ilə yoğrulmuş, zənginləşmiş və bu gün də canlı şəkildə yaşadılır. Bu bayram həm dini inancın, həm də mədəni yaddaşın daşıyıcısı kimi türk dünyasının ortaq irsini əks etdirir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

 

                                                                              

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu gün şeir vaxtıdır, sizlərə Elşən Əzimin şeirləri təqdim edilir.

 

 

QAPILAR

 

Bilir gedən qışdı, gələn bahardı,

açılır budaqda yarpaq qapılar.

Qara bir üzündə, ağ bir üzündə,

işığa, zülmətə ortaq qapılar.

 

Bir də görürsən ki, çırpılır üzə,

bir işıq süzülüb sancılır gözə.

Əyilib keçməyi öyrədir bizə

boyu boyumuzdan alçaq qapılar.

 

Ürək kəlmə-kəlmə süzülüb gedər,

dünya ağızlarda söz olub gedər.

Söz ayaq altında toz olub gedər,

olmasa dillərə dodaq qapılar.

 

Kağız qapıları döyür bu qələm,

döyür ki, bir mətləb üstünə gələm.

Açılsa, nə fayda, örtülsə, nə qəm,

sürtük astanası tapdaq qapılar.

 

 

ABSURD

 

Hövsələn çatmaya çox yaşamağa,

Ömrün həsrətindən uzun olmaya.

"Daha sözüm yoxdu sənə" deyəsən,

Amma doğrudan da, sözün olmaya.

 

Biri badə alıb tost deyə sənə,

Marağı könlündən üstün olmaya.

Hamı bir ağızdan "dost" deyə sənə,

Sənin bircə nəfər dostun olmaya.

 

Dönüb söhbət edə yol işıqları,

İşığın səsinə oyana adam.

İşığın dalınca uça kəpənək,

Amma pərvanədən qaça bilə şam.

 

Bir də çox uzaqda sorağın ola,

bir addım atmağa yolun olmaya.

Bir də bal tutmağa barmağın ola,

Barmaq yalamağa dilin olmaya...

 

 

TROMB-FİKİR KÜLÇƏSİ

 

Bir axşam darıxanda

əlinə baxtın keçə.

Tutub məzələnəsən,

beləcə vaxtın keçə.

 

Bir ömrün son gecəsi,

xəyallar da dinc ola.

Tromb – fikir külçəsi –

qopub damarlarından

ürəyinə sancıla.

Beləcə taleyindən

gəlib infarktın keçə.

 

Ta bəsdir, xəyalından

bir uzunsaç qız ötdü.

Indən belə nə fərqi,

cüt keçdi, yalqız ötdü.

Bir də ayılasan ki,

böyründən kağız ötdü.

Ağlına da gəlməyə,

külək əsə, yanından –

pəh... Ölüm aktın keçə.

 

 

BUDAQDAN QOPAN GECƏ 

 

Qaranlıq asılıb əyir budağı,

qopur o budaqdan bu gecə düşür.

Gecə ha oynayır əsəblərimlə,

yenə qismətinə heç-heçə düşür.

 

Bəzən gecə ilə söz yaşıd olur,

aya ay, günə gün düz yaşıd olur,

Ayaq izlərinə göz yaşı dolur,

yolların bəxtinə gölməçə düşür.

 

Edir dar ağacı mənim sazımı,

asır hər simindən bir avazımı.

Allah, özün yoxla alın yazımı,

öz dəsti-xəttinə gör neçə düşür?!

 

 

İKİLƏŞMƏ

 

və bir gün bir adam çıxar qarşına,

qayıdıb səninlə yanaşı gedər.

sən gedən yollarda dörd olar gözü,

nabələd tərpənər, ya naşı gedər.

 

və baxıb görərsən, bu elə sənsən,

göz sənin gözündü, qaş sənin qaşın.

kostyum, qalstuk, köynək səninki,

əyin sənin əynin, baş sənin başın.

 

və baxıb görərsən, əl də sənindir,

ayaq da sənindir, başmaq da sənin.

hardasa dayanıb yol gözləmək də,

harasa tələsib qaçmaq da sənin.

 

və bir də görərsən, dil səninkidir,

dilin danışdığı söz sənin deyil.

o ağız, o burun, o qulaq sənin,

amma ikiləşən üz sənin deyil.

 

əlini salarsan cibinə, bəh-bəh,

əl sənin əlindi, cib sənin deyil.

bu gələn avtobus gözlədiyindi,

o minib getdiyin CİP sənin deyil.

 

və bir də baxarsan səndən geridə,

yollarda piyada bir adam qalıb.

yoxdur bənzəriniz bir-birinizə,

yollara göz dikib dəmadəm, qalıb.

 

 

YUXUSUZLUQ

 

Dar ağacı kimidi yuxusuzluq,

Göz qapağım asılıb kirpiyimdən.

Kirpiyim – tavana bağlanmış kəndir.

Çilçıraqdan zülmət asılıb,

Ölü qaranlığın yellənən ayaqları

üzümə dəyir.

Və palçıqlı bir küçədə

Bir ev plana düşüb –

Qarabağ qazisinin evi.

Bir çətən külfətiylə çöldə qalıb,

Yoxsulluğun “paxmel”indən ayılmır.

 

Bir müəllim uşağı

Bir məmur uşağıyla sinif yoldaşıdır.

Gözünün altıyla baxır

Dostunun bahalı gödəkcəsinə.

Soyuqdan üşüyür,

Həsəddən üşüyür,

Həsrətdən üşüyür.

 

Əlimi yavaşca dizimə vururam

əlim ürəyimə dəyir.

əlim ürəyimə dəyir yaşadığım idarə binasının

dar otağında.

Ötən il satdılar mənə düşəcək qaçqın evini.

 

Bir müsəlman ölkəsində məktəbdə terror.

Sinif otağının küncündə qanla dolu uşaq ayaqqabısı,

Və bu ayaqsız başmaqlar yeriyir xəyallarımda,

Qırmızı izlər salır

Dünyanın boz sifətinə.

Və bu izlər qırmızı butalara dönür.

Naxışlanır dünyamız.

Qanlı şagird dəftəri gətirir

Bir sahibsiz əl.

Güllələrlə yoxlanıb bu dəftər

Səhvlərin altında qanla çəkilib xətlər.

 

Dar ağacı kimidi yuxusuzluq,

Göz qapağım asılıb kirpiyimdən.

Kirpiyim tavana bağlanmış kəndir.

Çilçıraqdan zülmət asılıb,

Ölü qaranlığın yellənən ayaqları üzümə dəyir.

 

 

PAYIZIN SƏHƏR OVQATI

 

Vaxt uçur kəpənək kimi,

Əlimə zəri dağılır.

Sarı yarpaqlar üstünə

Zamanın təri dağılır.

 

Əksi qalır sədaların,

Qəmzələrin, ədaların.

Hər gün dəli sevdaların

Başımdan biri dağılır.

 

Gülü sulu dərmək olmur,

Qönçə vaxtı görmək olmur.

Ta ömrü də sürmək olmur,

Gündə bir yeri dağılır.

 

 

HAVA PROQNOZU

 

Bu ilin payızı yubanmayacaq,

bu il yarpaqlar da tez töküləcək.

Köhnə yazıları sovuracaq yel,

bu il göydən yerə söz töküləcək.

 

Nəyin sorağıdı, bu necə səsdi,

doğrudu, yanlışdı, yaxşıdı, pisdi?

Bu il çırpılacaq dünyanın üstü,

bu il kainata toz töküləcək.

 

Sürtülüb çıxacaq kiri kiminsə,

sınacaq qanadı, pəri kinminsə.

Örtülü qalacaq sirri kiminsə,

yenə dil kəsilib göz töküləcək.

 

Bir gün dəyişsə də qibləsi, piri,

dəyişməz olanın-olmazın yeri.

Hardasa acından öləcək biri,

hardasa yel əsib qoz töküləcək.

 

 

ÖZÜMDƏN GETMƏYƏ YER YOX

 

Əsəbim içimdə dustaq,

Özümdən çıxmıram daha.

Öz əlimin altındayam,

Sözümdən çıxmıram daha.

 

Gözlərim qoşa pəncərə,

Şüşəsi toz, aynası tor.

Zaman hörümçəkmiş, demə,

Tor toxuyur bu gorbagor.

 

Gözümdə qalan arzular,

Gözümdəki tora düşür.

Kətana yüz rəng çəkirəm,

Bu həyat ağ-qara düşür.

 

Öz başıma dolanıram,

Özümtək sınanmış Pir yox.

Özümdən çıxmağa qapı,

Özümdən getməyə yer yox.

 

 

ÖZÜMƏ

 

Səslər də kəsilər səs eləmədən,

Çəkilər, yox olar səslər astaca.

Kimsə pıçıldayıb "gəl" deyər sənə,

O gedər, səni də səslər astaca.

 

Ardınca düşərsən gedən tabutun,

Görərsən bir daş var qardaşın adda.

Gözün o daşdakı gözə dikilər,

Amma fikrin qalar o daşın altda.

 

Dolub-boşalmaqdan tor görər gözün,

Enər boz dumanlar, sislər astaca,

Yanında yanımcıl göstərər özün

Sənə qənim olan kəslər astaca.

 

Torpaq qəzəbindən açar yaxasın,

Səni də torpağa tapşırar əllər,

Ayağın altına tikan əkənlər,

Məzarın üstünə gül gətirəllər.

 

Səslər də kəsilər səs eləmədən,

Kəsilər, doğranar səslər astaca.

Ölüm mələyidir ömür bildiyin,

Səni qundağında bəslər astaca.

 

 

ŞUŞAYA KÖÇ GƏLİR

 

Bulud ətir səpir öz yağışıyla,

Şuşaya köç gəlir yaz yağışıyla.

Qaya əllərini gözünün üstə –

Qaldırıb köçünü gözləyir Şuşa.

İçindən qopmuşdu ruhu otuz il

Ruhunu, İçini gözləyir Şuşa.

 

Oğul qarşılayan ana misalı

Bayram libasını geyinir Şuşa.

Gedəndə ardınca su atmamışdı –

Gələn qədəmlərə su səpir indi,

Öyünür Şuşa.

Yuxudan ayılır bir qərinəlik

İnfarktdan sağalmış bir ürək kimi

Yenidən, yenidən döyünür Şuşa.

 

Açılır Şuşanın yolları, Tanrım,

Açılır qoynunda qalan qolları.

Sərir qollarını, qanadlarını

Gələn balasının qədəmlərinə.

Bu şəhər üz tutur sabahlarına

Bu köç salam verir qədimlərinə.

Şuşaya köç gəlir bu bahar çağı

Gəlir qələbənin nübarı kimi,

Düzülür bir durna qatarı kimi.

 

Bir zaman üzünü göylərə tutub

Durna qatarına söz deyən Vaqif

İndi göy üzündən yerlərə baxır

Bu köçü, növrağı gözləyən Vaqif

Deyir:

"Fərağınızdayam xeyli zamandır

Sözüm vardır mənim sizə, durnalar".

Şuşaya köç gəlir, durna qatarı...

Şuşaya köç gəlir, maşın karvanı...

 

 

KƏLBƏCƏRDƏ

 

Yelli yurdda eynəyimi itirdim,

Yaylaq dedi, öz gözünlə süz məni.

Çəmən dedi, naxışıma fikir ver,

Doğru duysun, dürüst görsün göz məni.

 

Məni görüb nə dedisə küləklər –

Zirvələrdən yerə düşdü örpəklər.

Meh dəyəndə pıçıldaşdı çiçəklər,

Biri dedi, şeirinə düz məni.

 

Köks ötürdüm, havasını bol aldım,

Yaşamağa möhlət aldım, il aldım.

Babam çadır quran yerə yol aldım,

Düz apardı tanıdığım iz məni.

 

Dinlədikcə dağ çayının səsini,

Əl çaldımı yarpaqların əsimi?

Ocaq daşı saxlayıbdı hisini,

Off, yandırdı kül içində köz məni.

 

Yamaca bax, örtüb tirmə şalını,

Sərgiləyir yaşılını, alını.

Enib sordum Göy bulağın halını,

Cavab verdi, yaman tutdu söz məni.

 

Xallı daşlar ayağımı əzmədi,

Dik cığırlar nəfəsimi kəsmədi,

Yoxuşlarda titrəmədi, əsmədi,

Şükür, peşman eləmədi diz məni.

 

Qaya gördüm, qırx igidə arxadır,

Dedim, mən də yad deyiləm, arxa dur.

Moruq gördüm, kol altında sırğadır,

Gülüb dedi, oğulsansa, üz məni.

 

Deyərəmmi məst elədi, bayıltdı?

Çəmən ətri yaddaşımı ayıltdı.

Çox Elşənlər dönük çıxdı, qayıtdı,

Anam dağlar, bağışlayın siz məni.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)

 

 

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin general-polkovniki, müdafiə naziri Zakir Həsənovun bu gün doğum günüdür.

 

Zakir Həsənov 6 iyun 1959-cu ildə Astara rayonunda anadan olmuşdur. 1976-cı ildə Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi liseyi, 1980-ci ildə Bakı Ali Ümumqoşun Komandirlər Məktəbini, 1986–1987-ci illərdə SSRİ Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahının Akademik idarəetmə kurslarını bitirib.

 

1980–1985-ci illərdə Almaniyada yerləşən Sovet Ordusu sıralarında xidmət edib. 1985–1993-cü illərdə SSRİ Müdafiə Nazirliyinin Sibir Hərbi Dairəsinin Altay Hərbi Komissarlığında çalışıb.

1993–2003-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin Sərhəd Qoşunları Baş İdarəsində xidmət edib, daha sonra Dövlət Sərhəd Xidmətinin Beynəlxalq Əlaqələr İdarəsinin rəisi vəzifəsinə irəli çəkilib.

 

2003–2013-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirinin müavini — Daxili Qoşunların Komandanı vəzifəsində çalışıb.

22 oktyabr 2013-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Müdafiə naziri təyin edilib.

 

Ali hərbi rütbələri

 

1. General-mayor 

2. General-leytenant 

3. General-polkovnik 

 

Təltifləri 

 

- Ordenləri 

 

"Zəfər" ordeni

"Azərbaycan Bayrağı" ordeni

1-ci dərəcəli "Rəşadət" ordeni 

"Şöhrət" ordeni 

 

Medalları 

 

1. "Vətən uğrunda" medalı 

2. "Hərbi xidmətlərə görə" medalı 

3. "Sərhəddə fərqlənməyə görə" medalı 

4. "Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" 1-ci dərəcəli medalı

5. "Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" 2-ci dərəcəli medalı

6. "Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" 3-cü dərəcəli medalı

7. "Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Veteranı" medalı

8. "Qüsursuz xidmətə görə" 1-ci dərəcəli medalı

9. "Qüsursuz xidmətə görə" 2-ci dərəcəli medalı

10. "Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medalı

11. "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 10 illiyi" yubiley medalı

12. "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi" yubiley medalı

13. "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.06.2025)