“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Həvəskar yazarlar” rubrikasında bu dəfə sizə Yusif Afşarın “Gözüm yolda, könlüm səsdə” adlı hekayəsini təqdim edir.

Yusif Afşar (Alıyev) 1979-cu il aprelin 7-sində Qazax rayonunun Yuxarı Salahlı kəndində dünyaya gəlib. Fizika üzrə fəlsəfə doktorudur, Azərbaycan Pedaqoji Universitetinin Quba filialının direktorudur.

 

 

Boynundakı yara sağalsa da həkimlər hələ də hospitaldan çıxmasına icazə vermirdilər. Çünki hərəkət etdikcə ayağında və qaraciyərində oturmuş qəlpələr tərpənə bilərdi. Nicat isə israr etməkdə davam edirdi:

- Ay həkim, qurban olum, qoy gedim, axı o, küçədə məni gözləyir. Görüşümüz uzaq başı bircə saat çəkər. Lap istəyirsən, sən də get mənimlə, səni də tanış edim göz bəbəyimlə. Axı bu gün 8 martdır, onun bayramıdır. Keçən ay anam yanıma gələndə demişdim ki, Leyla bayramda gəlsin, mütləq görüş alacam həkimdən. 

Həkim isə peşəsinə sadiq qalırmış kimi soyuqqanlı şəkildə cavab verdi:

- Ay yoldaş leytenant, ay Şuşa fatehim, məni başa düş, mən də elə yaralarının sağalmasını nişanlın səni gözlədiyi kimi gözləyirəm. Qurban olum, imkan ver, işimizi sona kimi görək, qolundakı gipsi yenicə açmışam. Barmaqlarının yarası da indi-indi qaysaqlayır. Partlayış zərbəsindən dağılmış qulaq pərdən də sağalmayıb, hələ də qan gəlir. Vallah sağalandan sonra sizi mütləq evimə qonaq çağıracam. Amma indi olmaz, ciyərindəki qəlpə də çox pis yerdədir. Hər an tərpənib onikibarmaq bağrısağı kəsə bilər. Axı niyə məni bəd-bəd danışdırırsan? Dediyimə əməl et. Elə bilirsən, mən anlamıram səni? Mənim də ailəm, qızım var. Bax bu əziz günü mən də onlarla keçirmirəm, sənin yanındayam.

Nicat ümidsiz də olsa son cəhdini də etdi:

-Doktor, axı mən onu axırıncı dəfə müharibə başlamazdan əvvəl, avqust ayında kəndə məzuniyyətə gedəndə görmüşəm. Bu saat mənə yaramdan çox yarımla görüşə gedə bilməməyim əziyyət verir. 

-Olmaz, - deyə doktor Rəcəbov sərt şəkildə dilləndi.

-Doktor, Səməd Vurğunun bir şeiri var, yəqin onu oxumusan, - deyə Nicat incik şəkildə dilləndi.

-Hansını deyirsən? Səməd Vurğun dəryadır, o qədər şeiri var ki, - deyə onun yaralı ayağına sarğı dolayan doktor soruşdu. 

- İkinci dünya savaşında yaralı bir əsgərin dilindən yazılan şeiri deyirəm:

 

Doktor! Aman, doktor!

Sağlığıma güman yoxdur...

Bıçağını saxla bir dəm,

Bilirəm ki, öləcəyəm...

Gözüm yolda, könlüm səsdə,

Dinlə məni son nəfəsdə.

 

Rəcəbov bu təsirli şeirdən sonra sarğını bağlayıb üzünü yana çevirərək nəmlənmiş gözlərini sildi. İri sinəsini dərindən nəfəs alaraq doldurub, geri uzun bir nəfəs verərək fikirə getdi. Beləcə, fikirli-fikirli pəncərəyə yaxınlaşıb küçəyə baxdı. Dəmir barmaqlı hasarın o biri üzündə boz rəngli gödəkcə geyinmiş yaraşıqlı bir qız hospitala – Nicatın yatdığı pəncərəyə baxırdı.

Bu mənzərədən sonra doktor Rəcəbov “leytenantı buraxım, ya buraxmayım”, - deyə bir müddət öz-özünə danışdı. “Yox, buraxmayacam, hərəkət etsə qəlpə tərpənər və sonra daha ağır olar”, - deyə özünə təskinlik verdi.

Bəs o yolda qalan məsum qız necə olsun?

Doktor geri gəlib Nicatın yatağına yaxınlaşdı və dedi:

-Sənin ora getməyinə razı deyiləm, amma qoy gedib nişanlını bura gətirim.

-Yox doktor, yox, istəmərəm o bura gəlib buradakı yaralıları görsün, məni xəstə yatağında ziyarət etsin. Amma bir xahişim var, - deyə Nicat dilləndi.

- De görüm nə xahişdir, yoldaş leytenant, - doktor soruşdu. 

Nicat dərisi bir neçə yerindən çapılmış əlini cibinə salıb cibindən dörd yerə bükülmüş bir kağız çıxardı, doktora uzatdı:

-Doktor, bir zəhmət, al bu kağızı götür, nişanlıma verərsən, Daşaltıda qayalıqda gizlənib hücum komandası gözləyən vaxt yazmışdım. Söz vermişdim ki, bu gün onu Leylaya verəcəm, - deyə doktorun gözlərinə baxdı.

Doktor Rəcəbov üzəri qan ləkəsi ilə xal-xal olmuş, ortasından deşilmiş kağızı alıb cibinə qoymaq istəyəndə Nicat dedi ki, Doktor, cibinə qoyma, ağrın alım, o kağız məni ölümdən qorudu, üzərindəki deşik də qəlpə izidir, həmin qəlpə ciyərimdə dayandı, o kağız olmasaydı bəlkə də ölərdim.

Sonra da “Aç onu, orada yazdıqlarımı ucadan oxu” - deyə xahiş etdi.

Doktor Rəcəbov barmaqları əsə-əsə kağızı ehmalca açıb oxumağa başladı:

 

“Canım Leylam,

Dünyanın varlığı səsli-küylü olmasındadır, səsim küyümsən.

Dənizlərin həyatı ona axan çaylara bağlıdır, axan çayımsan.

Güllərin ətri onu yetişdirən torpağın gücündədir, gücüm qüvvətimsən.

Quşların cəh-cəhi açılan sübhün şəfəqindədir, al şəfəqimsən. 

Kainatın işığı Günəşdən gələr, doğan Günəşimsən.

Ətirlərin şahı ahu göbəyində yetişər, ətirli müşkümsən.

Cismin varlığı ruha bağlıdır, çağlayan ruhumsan.

Gözün kəsəri nurdan keçər, göz nurumsan.

Sevginin təmizliyi qəlbə bağlıdır, saf eşqimsən.

Uzun yolun qəti hərəkətə bağlıdır, dizimin taqətisən.

Yalanı kəsən Doğrudur, iti qılıncımsan.

Cəmi varlığın yaradıcısı Allahdır ki, ondan gələn ilahi payımsan.

Sənin Nicatın. 4 noyabr 2020-ci il, Daşaltı”

 

Doktor Rəcəbov qəhər boğa-boğa oxuduğu kağızı yenidən eyni izlərlə qatlayıb otaqdan çıxdı. Bir göz qırpımında bayaqdan küçədə sevgilisini gözləyən boz gödəkcəli incə belli, sarı saçlı, üzündən sevinc yağan qıza yetişib: - Alın bu kağızı, Nicat verdi, - deyə dilləndi. Qızın sual dolu gözlərinə baxa bilməyərək: - İcazə verilmədi yataqdan durmasına, dedi ki, bu kağızı sizə yetirim, - deyib bir göz qırpımında geri qayıtdı...

 

***

 

İki gün idi ki, nə leytenant, nə də doktor bir kəlmə kəsmirdilər. Doktor leytenantın  yaralarının sarğısını dəyişdirib gedirdi.

Gecə qəfil gələn zəngə onsuz da neçə gün idi səksəkəli yatan doktor hövlang oyandı:

- Bəli!

- Doktor, təcili hospitala gəlin, leytenant Binnətovun durumu qəflətən ağırlaşdı.

- Reanimasiyaya qaldırın, təcili, bu saat gəlirəm.

Xəstəxanaya necə çatdığını hiss etməyən doktor təşviş içində reanimasiya palatasına gələrək Nicatın çarpayısına yaxınlaşdı, əlini onun soyuq alnına qoyub, asta səslə: -Nicat, Nicat, mənim qəhrəmanım, nə olub sənə? – deyə soruşdu.

Nicat həkimin səsini eşitcək gözlərini azacıq aralayıb, ağarmış bənzinə xəfif təbəssüm gətirərək dodaqaltı zorla eşidiləcək bir səslə dedi:

 

-Doktor! Aman, doktor!

Sağlığıma güman yoxdur...

Bıçağını saxla bir dəm,

Bilirəm ki, öləcəyəm...

Gözüm yolda, könlüm səsdə,

Dinlə məni son nəfəsdə.

 

Nicatın dodaqları bağlandı, lakin təbəssümü hələ də üzündə idi.

Doktor böyük günah işləmiş insan kimi bütün tibbi müdaxilələri tibb bacılarının üzərinə qışqıraraq edirdi. Heç bir müdaxilə effekt vermirdi...

 

***

 

Bu da dəfn günü.

Doktoru hər şeydən daha çox yandıran tabutun ayaq tərəfini qucaqlayaraq dil deyib ağlayan boz gödəkcəli, sarı saçlı qız idi...

“Bağışla Nicat, keşkə sizi görüşdürərdim”, - deyə hönkürtü ilə ağlamaqdaydı doktor.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.07.2025)

 

 

 

 

İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

 

Tarixin ən çətin sınaqlarından alnıaçıq, üzüağ çıxan insanlar öz ömür yolunu deyil, bütöv bir xalqın taleyini dəyişir, milli yaddaşda silinməz iz buraxırlar. Belə fədakar insanlardan biri də Azərbaycan səhiyyəsinin inkişafına dəyərli töhfələr vermiş həkim, ziyalı, ictimai xadim, əsilzadə köklərə bağlı İsmət Məlik-Aslanovdur.

İsmət Məlik-Aslanov 1924-cü ilin yanvar ayının 18-də Azərbaycanın qədim və mədəniyyət beşiyi olan Qarabağın Tuğ kəndində dünyaya göz açmışdır. O, zadəgan kökləri ilə seçilən, Azərbaycanın tanınmış nəsillərindən biri olan Məlik-Aslanovlar ailəsinin nümayəndəsidir. Ailəsinin bəy mənşəli olması sovet dövrünün ideoloji basqılarına səbəb olmuş, bu səbəbdən də ailə 1930-cu illərin ortalarında Bakıya köçməyə məcbur qalır. Repressiv siyasətin təhlükəsindən qorunmaq məqsədilə atasının soyad dəyişməsi ilə nəsildə “Məlik-Aslanov”dan “Aslanov” formasına keçid edilir.

İsmət Məlik-Aslanov Bakıda orta təhsilini davam etdirərək, 1941-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutuna (indiki Azərbaycan Tibb Universiteti) qəbul olunur. Lakin Böyük Vətən müharibəsinin başlaması bu gənc və istedadlı tələbənin həyatını tam dəyişir. O, orduya çağırılaraq cəbhəyə göndərilir. Müharibə zamanı kontuziya alır, bir qulağında eşitmə qabiliyyətini demək olar ki, tamamilə itirir. Bununla belə, əzmkarlığı və vətənə bağlılığı onu ruhdan salmır – cəbhədən qayıtdıqdan sonra təhsilini davam etdirərək 1949-cu ildə ali təhsilini başa vurur.

Gənc həkim kimi ilk təyinatını Türkmənistan SSR-in Cərco (indiki Türkmənabad) şəhərində alır. 1952-ci ildə Rusiya Federasiyasının Nijeqorod vilayətinin Şatki şəhər tipli qəsəbəsinə göndərilir və burada rayon xəstəxanasının baş həkimi kimi fəaliyyətə başlayır. Bu vəzifədə qısa zamanda savadı, təşkilatçılığı və peşəkarlığı ilə fərqlənir.

1955-ci ildə doğma Vətəninə qayıdan İsmət Məlik-Aslanov ömrünün qalan hissəsini Sumqayıt şəhəri ilə bağlayır. Sürətlə inkişaf edən sənaye şəhərində sağlamlıq sisteminin formalaşmasında onun xidmətləri əvəzsiz olur. O, “1 saylı İttifaq səviyyəli tikinti tresti”nin (sonradan “Zaqafqaziyasənayetikinti” Tresti adlandırılıb) baş həkimi kimi 27 il (1955–1982) xidmət göstərir.

Onun zəhməti yüksək qiymətləndirilib. Belə ki, o, 1964-cü ildə SSSR Səhiyyə Nazirliyinin ən ali mükafatlarından biri olan “Səhiyyə əlaçısı” döş nişanı ilə təltif olunur. Bu mükafatı ona şəxsən o dövrün Sumqayıt şəhər İcraiyyə Komitəsinin sədri Kamal Axundov təqdim etmişdir.

1982-ci ildə təqaüdə çıxdıqdan sonra da səhiyyə sistemindən ayrılmayan İsmət həkim, Nasoslu (indiki Hacı Zeynalabdin Tağıyev qəsəbəsi) xəstəxanasında rentgenoloq kimi fəaliyyətini davam etdirir. Cəmiyyətin qayğılarına hər zaman həssaslıqla yanaşan İsmət Məlik-Aslanov 1988-ci ildən başlayaraq baş verən Qarabağ hadisələri zamanı Sumqayıta axın edən qaçqınlara əlindən gələn yardımı əsirgəmir.

Əmək fəaliyyəti dövründə bir sıra orden və medallarla, SSSR və Azərbaycan SSR dövlət qurumlarının diplom və fəxri fərmanları ilə təltif edilən İsmət Məlik-Aslanov eyni zamanda ədəbiyyata, poeziyaya da dərin maraq göstərmişdir. O, şeirlərində doğma Qarabağ torpaqlarına olan sevgi və Vətənə bağlılıq hissini incə duyğularla əks etdirmişdir. Lakin bir dəfə də olsun yazdıqlarını nəşr etdirmək istəməmiş, təvazökarlıqla bu təklifləri qəbul etməmişdir.

Qeyd etmək yerinə düşər ki, İsmət Məlik-Aslanovun ailəsi Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında da dərin iz buraxmış şəxsiyyətlərlə zəngindir. Anası Nabat xanım – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının ilk sədri və Lənkəran qəzasının General-qubernatoru Cavad bəy Məlik-Yeqanovun bacısı idi. Kiçik qardaşı Muxtar Məlik-Aslanov SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı olan tanınmış alim idi. Bacısı Leyla xanım Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Salatın Əsgərovanın analığı olmuşdur.

Ömrünü elmə, səhiyyəyə və insanlara xidmətdə keçirən, nəcib nəsildən gələn, cəfakeş həkim, sadiq, ləyaqətli bir azərbaycanlı İsmət Məlik-Aslanov 12 iyul 1996-cı ildə dünyasını dəyişsə də, göstərdiyi xidmətlərlə həm sumqayıtlılar, eləcə də ölkə vətəndaşları onu örnək bir həkim, ziyalı və vətəndaş kimi xatırlayırlar.

Bir sözlə, bu dəyərli ziyalının həyat yolu bir ömrə sığmayan fədakarlıqlar, əzmkarlıq və yüksək mənəvi keyfiyyətlərlə doludur. Bəli, təsadüfi deyildir ki, onun adı Sumqayıtın səhiyyə tarixində və minlərlə insanın yaddaşında dərin iz buraxıb.

 

Şəkildə: Hərbi çağırış zamanının fotoşəkli.

14 sentyabr 1964-ci il - SSSR-i "Səhiyyə əlaçısı" döş nişanı ilə təltif edilən həkimlər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.07.2024)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 Azərbaycan Respublikasının xalq artisti Yalçın Əfəndiyevi – mərhum sənətkarımızı bu gün anmaqda haqlıyıq. Axı bu gün onun dünyaya gəldiyi gündür, dünyaya gəlişinin 88-ci ildönümüdür.

Təkcə onu deyək ki, sənədli filmlər və cizgi filmləri tarixində bu şəxsin misilsiz xidmətləri olub.

İndi isə təfsilatla.

 

Yalçın Əfəndiyev 24 iyul 1937-ci ildə Bakıda ziyalı ailəsində anadan olub. Bakıdakı 6 nömrəli rus məktəbini bitirib. Hələ 9-cu sinifdə oxuyarkən Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutuna (ÜDKİ) daxil olmaq üçün Moskvaya getməyi arzulayıb, lakin valideynlərinin təkidi ilə Geoloji coğrafiya fakültəsinə daxil olub.

 

Həmin illərdə ÜDKİ-də ilk dəfə ali təhsilli qrup təşkil olunacağını eşidib. Artıq ali təhsili olduğu üçün həmin təhsil ocağına düşməyə şansı yaranıb və ÜDKİ-yə daxil olub. Orada 5 il müddətində Lev Kuleşov və Boris Belokurovdan rejissorluğun sirrlərini öyrənib.

 

Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunu bitirib Bakıya gələndən sonra bir il assistent işləyib. Daha sonra Süleyman Dəmirəl haqqında kinojurnal çəkib. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında bir neçə sənədli və bədii filmin quruluşunu verib. "Nə yaxşı ki, dünyada Səməd Vurğun var" filmi uğurlu işlərindəndir.

Bu filmə görə yaradıcı heyət - ssenari müəllifi İsmayıl Şıxlı, rejissor Yalçın Əfəndiyev və operator Zaur Məhərrəmov 1976-cı ildə Azərbaycan Komsomolu mükafatına layiq görülüblər.

 

Yalçın Əfəndiyev bir müddət "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının xronikal-sənədli və elmi-kütləvi filmlər istehsalı birliyinə rəhbərlik edib. Həmin dövrdə Azərbaycan tarixinə, mənəvi dəyərlərinə həsr edilən onlarla film araya-ərsəyə gəlib.

 

"Azərbaycanfilm" kinostudiyasında cizgi filmləri sexinin bərpasından sonra çəkilən ilk cizgi filmi də məhz Yalçın Əfəndiyevin adı ilə bağlıdır. Onun 1969-cu ildə çəkdiyi "Cırtdan" cizgi-applikasiya filmi Azərbaycan milli kinosunda bu sahənin bərpasından sonra cizgi filmlərinin əsasını qoyub.

Sənədli filmlərilə Azərbaycan kinematoqrafiyasında xüsusi yer tutan Yalçın Əfəndiyevin yeganə tammetrajlı bədii filmi "Xatirələr sahili" filmidir. Yalçın Əfəndiyev Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində dərs də deyib.

 

Filmoqrafiya

 

1. "Ağ pələng"lə görüş

2. Azadlıq məşəli

3. Azərbaycan incəsənəti

4. Azərbaycan narı

5. Azərbaycan, Azərbaycan

6. Azərbaycanda müsəlmanların həyat tərzi haqqında

7. Bakı haqqında 10 dəqiqə

8. Burada başlanmışdır

9. Cırtdan

10. Dostluğun təntənəsi

11. Dönüş

12. Fransada Azərbaycan günləri

 

Mükafatları

 

- Azərbaycan SSR Lenin komsomolu mükafatı

- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı

- "Azərbaycan Respublikasının xalq artisti" fəxri adı

 

 

Yalçın Əfəndiyev 10 dekabr 2019-cu ildə Bakıda vəfat edib, İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.07.2025)

 

 

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

 

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

 

 

YUSİF SƏMƏDOĞLU, “ANARIN “ADAMIN ADAMI” KİTABINA ÖN SÖZ”

 

Yazıçının kitabı ilə hər tanışlıq – hansı mərhələdə olursa-olsun – sevincdir, bəlkə də səadətdir. O yazıçı ki illər boyu öz yaradıcılığının orijinal dünyası ilə sənin dünyana hakim kəsilir, onun hər sətrini sevə-sevə oxuyursan, düşünürsən və anlayırsan onu – o yazıçının kitabına giriş sözü yazmaq da o qədər asan deyil. Ona görə ki, belə yazıçılar artıq sənin şəxsi meyarının çərçivəsini yarmış olurlar, ümumi ictimai meyar kəsb edirlər, yalnız beş-on ədəbiyyatçının sevdiyi qələm sahibi kimi qalmırlar, minlərlə oxucunun ürəyini, qəlbini ovsunlayırlar. Anar belə yazıçılardandır.

Əgər səhv etmirəmsə, “Asqılıqda işləyən qadının söhbəti” Anarın ilk mətbu əsərlərindəndir. Zənnimcə, bu kiçik yazı emosional təsiri və yalnız Anara xas olan qəribə üslubi xüsusiyyətləri ilə son illərdə Azərbaycan nəsrində yaranmış ən gözəl hekayələrdən biridir.

Məhz bu hekayə sonralar yazılacaq və çoxlarımızın müasir nəsr haqqında təsəvvürlərini yaxşı mənada alt-üst edəcək bir sıra gözəl povest və hekayələrin meydana çıxması üçün zəmin olmuşdur. Bəzən bir cümlə ilə xarakter yaratmaq, kiçiçik bir abzasla güclü emosional təsir oyatmaq, ənənəvi yazı manerasının yeknəsəq axarını cəsarətlə pozub yeni güclü bənzətmələrə, metaforalara, üslub və kompozisiya elementlərinə geniş yer vermək bacarığı bu zəmindən başlayıb, yazıçının sonrakı illərdə yaratdığı əsərlərində daha da möhkəmlənmişdir. Əlbəttə, bütün bu və digər professional komponentlər əgər üzvi surətdə böyük həyatiliklə birləşib vəhdət yaratmasaydı, biz əsl sənətkarlıqdan çox hələ də davam edən sənətkarlıq axtarışlarından danışmalı olardıq. Lakin bu, belə olmadı. Anarın, Anar yaradıcılığının həyatiliyi, realizmi, əgər təbiri-caizsə, bugünlülüyü bizə əsl ədəbiyyat haqqında danışmağa tam haqq verir. Bu həmin o ədəbiyyatdır ki, özülü böyük sələflərimizin yaradıcılığı ilə başlayıb, bugünün istedadları tərəfindən davam etdirilir və bütün başqa böyük məziyyətləri ilə bərabər bizə yaxşını yamandan ayırd etməyə kömək edir.

Həyatı biganəliklə seyr edib gördüklərini hansısa məntiqin gücü ilə – bu məntiqin nə mənası, nə də məqsədi mənə hələ də aydın deyil – kağıza köçürmək, həyatı “çeşidləmə” yolu ilə yalnız tərənnüm etmək, böyük fikirlərdən, güclü konfliktlərdən qaçmaq meyilləri həmişə bu ədəbiyyata zidd olmuşdur. Həyatı görüb müşahidə etmək bacarığı azdır, bəlkə də heç nədir! Həyatı duymaq, həyatı dərk etmək, dayazda yox, dərində üzmək, asfaltda yox, çala-çuxurda addımlamaq, sevindiyin qədər qüssələnməyi bacarmaq, insanlara yüksəklikdən peyğəmbərlik edib hazır reseptlər verməkdənsə, mənən, bütün varlığınla insanların taleyinə qovuşmaq, yaxşıya yaxşı, pisə pis demək – bu, ədəbiyyatın ölməzliyi, həyatiliyidir.

İstər “Keçən ilin son gecəsi”ndə – həzin və qüssəli mahnı təsiri bağışlayan hekayədə və eyni adlı pyesdə, istər “Dantenin yubileyi”ndə – unudulmuş, həyatda uğursuzluğa uğramış adi bir adamın taleyi şərəfinə yazılmış bu rekviyemdə, istərsə də “Yaxşı padşahın nağılı”nda – totalitar quruluşun bu gün dünyanın bir çox ölkələrində törətdiyi müsibətlərdən bəhs edən bu alleqorik siyasi pamfletdə Anarın həyatı necə duyduğunun, neçə dərk etdiyinin şahidi oluruq. “Dədə Qorqud”dakı yüksək vətənpərvərlik hissi mücərrəd xarakter daşımır, bugünkü sovet yazıçısının yüksək vətəndaşlıq amalları ilə səsləşir, “Adamın adamı”, “Qaravəlli” və “Qəm pəncərəsi”ndəki satirik yönlü yazıçı təxəyyülü böyük Cəlil Məmmədquluzadəni imitasiya deyildir, mollanəsrəddinçilərin ayıq, kəsərli və ağıllı mübarizəsinin təbii davamıdır.

Anar bir yazıçı, esseist və kino xadimi kimi öz yaradıcılığında müasir sənətin bir çox xüsusiyyətlərini birləşdirə bilmişdir, bu birləşmə, bu sintez elektrik xarakterli deyil, bütövdür, məqsədəuyğundur. Çünki bu gün əsl yazıçının bədii arsenalı məhdud çərçivəyə sığışa bilmir. Belə bir çərçivədə XX əsrin, zəmanəmizin informasiya axını boşluğa – alimlərimizin təbirincə desək, – vakuuma düşə bilər. Vakuumda isə əks rabitə yarana bilməz. Sənət və sənətkar üçün vakuum – mənəvi boşluq, əbədi süstlük deməkdir.

Məhz buna görə də bu gün biz ədəbiyyatdan danışanda, müasir Azərbaycan nəsrinin son illərdə keyfiyyətcə yeni bir mərhələyə qalxdığını iqrar edəndə – yeni fikirli, yeni məzmunlu, yüksək realistik mövqeli, genişmiqyaslı sənətdən danışmalı oluruq.

Bu sənətin ön sıralarında Anar öz səsi və öz nəfəsi ilə ən uğurlu addımlarla gedir.

1977

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.07.2025)

 

İyulun 22-də Heydər Əliyev Fondu, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı ilə Şuşada növbəti dəfə Vaqif Poeziya Günləri təşkil olunub. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, tədbirdə Şuşa rayonunda Azərbaycan Respublikası Prezidentinin xüsusi nümayəndəsi Aydın Kərimov, mədəniyyət naziri Adil Kərimli, dövlət və hökumət qurumlarının nümayəndələri, elm və mədəniyyət xadimləri iştirak ediblər. 

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı Anar bildirib ki, Vaqif Poeziya Günlərinin Şuşada artıq beşinci dəfə keçirilməsi mühüm hadisədir. Tədbirin ardıcıl və davamlı şəkildə təşkil olunması mədəniyyətimizə verilən yüksək dəyərin göstəricisidir. 

"Şuşa sözün əsl mənasında Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtıdır. Böyük bəstəkarların, şairlərin, sənətkarların və yaradıcı insanlarımızın doğulub boya-başa çatdığı müqəddəs bir yurd yeridir. Biz bu mənəvi məkanda — Vaqifin məqbərəsinin önündə poeziyanın və ədəbiyyatın bayramını qeyd edirik. Bu, mənim üçün həm qürurverici, həm də sevindirici bir hadisədir", - deyə o diqqətə çatdırıb.

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova çıxışında Türk dünyasının ortaq dəyərlərindən olan poeziyanın insanları zaman və məkan tanımadan birləşdirdiyini vurğulayıb. O qeyd edib ki, Türk dünyasının ortaq mədəni dəyərlərinin bu cür tədbirlər vasitəsilə yaşadılması və dünyaya tanıdılması təqdirəlayiq təşəbbüsdür. 

Sonra çıxış edən Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin direktoru akademik Nizami Cəfərov Molla Pənah Vaqifin zəngin və çoxşaxəli yaradıcılığına toxunaraq qeyd edib: “Biz bu gün təkcə bir poeziya günündə deyil, eyni zamanda, Vaqifin keçdiyi mənəvi, ədəbi yolun son dayanacağı olan Şuşadayıq. Bu torpaq onun ruhunu yaşadır, bu şəhər onun sözünün, fikir dünyasının möhtəşəm təcəssümüdür. Qazaxdan başlanan və Şuşada öz zirvəsinə çatan yaradıcılıq yolu, əslində, Azərbaycan ədəbiyyatının özüdür. Şuşa doğrudan da sözün, musiqinin, sənətin sehri ilə yoğurulmuş mədəniyyət ocağıdır. Burada hər addımda tarix, poeziya və ruh var”.

Çıxışlardan sonra “Vaqifə məktub” esse müsabiqəsinin qalibləri mükafatlandırılıb. 

AzərTAC-ın müxbiri müsabiqədə birinci yerə layiq görülüb. Mükafatlandırma mərasimi zamanı qaliblər diplom və pul mükafatı ilə təltif olunublar.

Daha sonra Qarabağ Universitetinin İncəsənət fakültəsinin iştirakı ilə Molla Pənah Vaqifə həsr olunmuş “Səda içində söz” kompozisiyası və “İgidlərin sözü” layihəsi təqdim olunub. 

Xatırladaq ki, Vaqif Poeziya Günlərinin açılışı iyulun 14-də Molla Pənah Vaqifin doğulduğu Qazax rayonunda olub. İyulun 15-də Gəncə şəhərində, iyulun 16-da isə Ağdam rayonunda davam edən Poeziya Günləri iyulun 23-də Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı Şuşa şəhərində yekunlaşacaq. 

Poeziya Günləri çərçivəsində Şuşanın müxtəlif tarixi və mədəni məkanlarında – o cümlədən Heydər Əliyev Fondu tərəfindən bərpaolunan Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərə kompleksi, Natəvanın evi, Qarabağ hotelində və Mehmandarovlar malikanəsində poeziya saatları, kitab sərgiləri və təqdimatları, musiqili kompozisiyalar, elmi konfrans, teatr tamaşaları və müxtəlif ədəbi-bədii proqramlar təşkil ediləcək.

Qeyd edək ki, Vaqif Poeziya Günlərinin təməli Ümummilli Lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 1982-ci ildə Şuşada qoyulub. Məhz həmin tarixdə Ulu Öndərin iştirakı ilə Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi və Poeziya Evi təntənəli şəkildə açılıb, Ümummilli Liderin tapşırığı ilə Vaqif Poeziya Günlərinin keçirilməsinə qərar verilib. 1991-ci ilə qədər hər il təşkil olunan bu poeziya bayramı ənənəvi olaraq şairin vətəni Qazaxdan başlayır və Şuşanın əsrarəngiz Cıdır düzündə başa çatırdı. Lakin 1990-cı illərdə Qarabağın işğalı ilə bu ənənəyə ara verildi. 

2020-ci ildə Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə əldə edilən tarixi Qələbə bu ənənənin yenidən doğuluşuna şərait yaratdı. 2021-ci ildən etibarən Şuşada Vaqif Poeziya Günləri bərpa olunaraq daha böyük ruhla keçirilməyə başlandı. Bu isə təkcə ədəbiyyat bayramı deyil, həm də milli qürur, azadlıq və torpaqlarımıza sahib çıxma əzminin təntənəsidir.

 

19:05

İyulun 22-də Heydər Əliyev Fondu, Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı ilə Şuşada növbəti dəfə Vaqif Poeziya Günləri təşkil olunub. 

Tədbirdə dövlət və hökumət qurumlarının nümayəndələri, tanınmış elm və mədəniyyət xadimləri iştirak edirlər.

Xatırladaq ki, Vaqif Poeziya Günlərinin açılışı iyulun 14-də Molla Pənah Vaqifin doğulduğu Qazax rayonunda olub. İyulun 15-də Gəncə şəhərində, iyulun 16-da isə Ağdam rayonunda davam edən Poeziya Günləri iyulun 23-də Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı Şuşa şəhərində yekunlaşacaq. 

Poeziya Günləri çərçivəsində Şuşanın müxtəlif tarixi və mədəni məkanlarında – o cümlədən Heydər Əliyev Fondu tərəfindən bərpa olunan Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərə kompleksi, Natəvanın evi, Qarabağ oteli və Mehmandarovlar malikanəsində poeziya saatları, kitab sərgiləri və təqdimatları, musiqili kompozisiyalar, elmi konfrans, teatr tamaşaları və müxtəlif ədəbi-bədii proqramlar təşkil ediləcək.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

 

Liderliyin xüsusi qanunları hansılardır?

 

«Seminarların və kitabların köməyi ilə uzun illər liderlik öyrətdiyim yuz minlərlə insana və özündə liderlik keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək istəyən şəxs, sənə ithaf olunur. Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.

Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər.

 

Beləliklə, 21 qanundan növbətisi:

 

12.Səlahiyyətlərin bölünməsi qanunu.

«Yalnız özünə tam güvənən liderlər hakimiyyəti başqalarına verirlər».

 

Yalnız müəyyən səlahiyyətlər almış insanlar öz potensialını tam aça bilirlər. Əgər lider işçilərə bu səlahiyyətləri vermirsə, onda o, öz əli ilə təşkilatında maneələr yaradır, maneələr uzun ömürlü olanda işçilər öz potensiallarını maksimal dərəcədə realizə etmək üçün işdən çıxıb başqa təşkilatlara keçirlər.

Səlahiyyətləri bölməyin bir nömrəli düşməni liderliyi itirə bilmək qorxusudur. Zəif lider həmişə güclü işçilərdən qorxur, onlara səlahiyyətlər vermir, onları sıxışdırır.

Əsl lider o qədər əvəzolunmaz olmalıdır ki, öz yerini itirməkdən heç vaxt qorxmasın.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.07.2025)

 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu yaxınlarda bir dostum İtaliyaya getmişdi. Əbədi şəhər olan Romanı, su üzərində bərqərar olmuş Florensiyanı gəzməklə yanaşı, təbii ki, modanın Parisdən sonrakı ikinci vətəni olan Milana da güzar etmiş, bol təəssüratla dönmüşdü. Təəssüratlarını mənə danışdıqdan sonra maraqlı bir məsələyə də toxundu.

 

O, yaşadığı otelin konfrans zalında maraqlı bir tədbirə şahidlik edibmiş. Modanı əsrin bəlası hesab edən aktivistlər cavabdehləri tez bir zamanda dünyanı başına alan atılmış köhnə paltarların yaratdığı cır-cındır qəbristanlıqlarının sürətlə böyüməsinin qarşısını almağa səsləyirdilər.

Düzü, dostumun bu söhbəti mənə olduqca təəccüblü gəldi. Şəxsən mən köhnə paltar təhlükəsindən xəbərsiz idim. O vaxtdan mövzunu gündəmimdə saxladım və bazaar günü Euronews xəbərlərində bu barədə süjet görəndə bu dəfə daha təəccüblənmədim.

Florensiya yaxınlığındakı Toskano əyalətində yerləşən Prato şəhəri bir zamanlar – daha dəqiqi, orta əsrlərdə qitənin tekstil paytaxtı olub. Bu gün isə Pratoda Avropanın ən böyük tekstil rayonu mövcuddur. Və burada təkrar parça emal edən ən böyük kombinat vardır, dünyadakı bütün təkrar papça emalının 15 faizi tək burda başa gəlir. Yəni, hər yerdən istifadəyə yararsız pal-paltar bura gətirilir, burda təkrar emal edilib yenidən istehlaka göndərilir.

Süjet Pratoda çəkilmişdi. İnsanlar kameralara danışırdılar. Bir qadın deyirdi:

-Biz daha çox paltar alırıq, amma bu paltarlar xidmətimizdə çox az dayanır. Səhər bunlar dəbdən düşür. Yeniləri dəbə minir. Biz də bunları atıb yenisini alırıq. Və bu səbəbdən də dünya cır-cındırla dolur, tekstil sənayesi isə ekologiyanı çirkləndirən əsas nəsnəyə çevrilir.

Bəli, ucuz paltarlar, tez-tez dəyişən moda daha çox zəhərli maddələrin ətrafa atılmasını təmin edir.

Prato kombinatının marketinq və kommunikasiya rəhbəri Aliçe Tezi söyləyir:

-Təkrar emala gəlmiş materialın ən yaxşı halda 60 faizi yararlı sayılır, qalanı atılır. Təkrar emaldan çıxanda daha 50 faiz itki olur. Yerdə qalan hissə ya atılır, ya termoizolyasiyaya məruz qalır. Beləcə, biz təkrar emaldan çıxan parçanı fabriklərə, zibilisə yerə gömürük.

Təkrar emaldan çıxan parçalar kimyəvi məhlullarla zəngin olduqları halda onları ekoloji təmiz, saf məhsul adı altında sırımaq da var.

Rifo kompaniyasının sahibi Nikollo Şipriani isə deyir:

-Biz təbii məhsula üstünlük veririk, sintetik məhsullardan qaçırıq. Təbii məhsul isə pambıq və ipəkdir. Biz təkrar emal keçmiş parçalardan əsla istifadə etmirik. Ona görə də vicdanımız təmizdir. Biz əksini edənlərlə tərəzinin eyni gözündə dayanmaqdan usanmışıq. Belə olmaz.

Bəli, biznesdə hamı qazanmaq istəyir, itirənsə təbiət və insanlıqdır. Və məşhur telekanalın süjeti də sonda bu ehtimalı ona görə ortaya atır ki, insanlar az da olsa ümidlənsinlər.

Yekunda deyildi ki, Pratoda gələn il ikinci təkrar parça emalı kombinatı da tikilir. İşbazlar böyük gəlirlər əldə etməkdə israrlıdır. Bununla belə, aktivistlər təbiətə ciddi ziyan vuran Prato kombinatının ikiqat vergiyə cəlb edilməsi məsələsini gündəmə çıxarıblar. Gəliri isə kimyəvi zəhərlənməyə məruz qalan insanların müalicəsinə sərf etmək nəzərdə tutulur.

Hansısa tamaşamızda belə bir fikir var.” Ah, moda, moda. Salmısan bizi oda”.

Orada qəhrəman yeni paltara pul xərcləməyin zülmünə acıyır. Amma indi həqiqətən də moda bizi oda salır. Çünki, tək büdcəmizə deyil, canımıza da ziyan edir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.07.2025)

 

Rusiyada yaşayıb yaradan həmyerlimiz, şair Eldar Əhədov növbəti yaşına qədəm qoydu. “Ədəbiyyat və incəsənət” portal oxucularına şairin şeirlərindən bir çələng təqdim etməkdədir. Bu gün sizlər “Xarıbulbul” poeması ilə, eləcə də bir neçə şeirlə  tanış olacaqsınız. Tərcümə Elviz Əliyevindir.

Eldar Əhədov Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvü, Rusiya Yazıçılar Birliyinin, Cənubi Rusiya Yazıçılar Birliyinin üzvü, Beynəlxalq PEN Klubun və Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin üzvüdür. Azərbaycan, ingilis, ispan, italyan, çin, rus və serb dillərində 80 şeir və nəsr kitabının müəllifidir. Rusiya, İtaliya, Almaniya, İspaniya, Venesuela, Serbiya, Monteneqro və digər ölkələrin ədəbi mükafatları laureatıdır.

 “Eldar Əhədov rus dilində yazan görkəmli Azərbaycan şairidir. Çoxşaxəli şəxsiyyət, eyni zamanda dağ-mədən mühəndisi, şaxtaçı, Arktika fəzalarını, yerin içini və insan şüurunun dərinliklərini araşdıran tədqiqatçı, dilçi alimdir və bir tənqidçi, bir müəllimdir. O, ətrafımızda və içimizdə olan fiziki kainatı tərənnüm edir və eyni zamanda varlığımızın bizə verdiyi sirli metafizik suallarla məşğul olur... Onun ruhu ehtiraslı intellektual axtarışı empatiya və alicənablıqla birləşdirir. Onun şeirləri oxunur, iztirab və sevinclə nəfəs alır, amma hər şeydən əvvəl ümid saçır”. 

(Richard Berenqarten Kembric, Böyük Britaniya)

 

 

XARI BÜLÜBÜL

Azərbaycan dastanı

 

Orda al günəşə salaraq pərdə

Əlçim buludlardan naxış cızılmış,

Yenisey suları baş alan yerdə

Kitabələr yatır türkcə yazılmış.

 

Bəlkə bu yerlərdə oğuz elini

İlk ozan- şüarlar sözlə oxşayıb,

Mizrabla döyərək qopuz telini,

Sibir küləyilə mahnılar yayıb.

 

Dənizdən- dənizə geniş diyarda,

Türkün Xaqanlığı yenilməz idi,

O sonsuz çöllərdə, o səhralarda

Oğuz köhlənləri sədd bilməz idi.

 

Aşin ilə Sibir-Xanın halisi,

Mənə Turan şəhərindən tanışdı,

Onlar olub bu yerlərin valisi,

Pıçıldayan otlar mənə danışdı...

 

Qədim Tenqridən bir cüt məğrur dağ,

İlahi simalı Altay və Sayan,

Uzaqdan-uzağa bir doğma sayaq,

Səni seyr edirlər, Can Azərbaycan!...

 

Soraq ver, gəl söylə, ey Dədə-Qorqud,

Sizin hər sözünüz müdrik kəlmədi,

Nəsildən-nəsilə keçdi hər öyüd,

Nə zaman, nə tarix silə bilmədi.

 

Ey sülh ilə xeyir carçısı söylə,

Necə əsrlərdən bu ziya çatdı?

Müdrik Cavanşirin etdiyi səylə

Daşqurançı salnamələr yaratdı.

 

Vardı səkkizinci yüzildən qalan

Ziyarətdən Arazacan məmləkət,

Orda torpağı da müqəddəs olan,

Cəbrayıl-Ataya var idi hörmət.

 

Babək al bayrağı qaldırıb başa,

Sərkərdəlik etdi bu məğrur elə,

Xalq onun ardınca girdi savaşa,

Azəri dilində şərqilər ilə.

 

Zaman, tarix keçdi başqa dövrana,

Səlcid, Sələridlər oldular hakim,

Bərdəyə, Gəncəyə, Təbriz, Zəncana

Sonra Rəvvadidlər sülalə təki.

 

Onlar da görürdü hər şeyi, qərəz,

Ölkə sənə vətən olarsa əgər,

Xalqı qarət etmək xeyir gətirməz,

Diqqət ilə qayğı uğur gətirər.

 

Yaxşı xatırlayır Bağdad şəhəri,

Oğuzun dilini şirin kəlmədən,

Toğrul bəy etdiyi yürüşdən bəri,

Şərqə yayılırdı sərhəd bilmədən.

 

Quran surəsi tək səslənir dəniz,

Dənizlə həmahəng gilavar idi,

Vaxtilə qul olmuş məğrur Eldəniz

Arrana ən yaxşı hökmdar idi.

 

O da cəm eylədi bu torpaqları,

Bir ölkə yaratdı, birgə getdilər,

Və haqlı olaraq bu gen diyarı

Məğrur "El" sözüylə təmsil etdilər.

 

O vaxtlar öz ölməz əsərləriylə

O şair, o müdrik, dahi Nizami

Gəncədən dünyaya edib hədiyyə,

Tarixə yazdırdı məşhur "Xəmsə"ni.

 

Xaqani yaradıb qəsidə cəmi,

İnsan qəlblərini fəth edən zaman,

Xarüqələr yapdı memar Əcəmi,

Onunla fəxr etdi şanlı Naxçıvan.

 

Fırlanırdı dövran, keçirdi zaman,

İbrahim Dərbəndi hökmü, qərarı,

Ötən əsrlərin qovğalarından

Xilas eyləmişdi Şirvanlıları.

 

Oxu şair, oxu, səslənsin rübab,

Heç bir edam kəsə bilməz səsini,

Səndə "sığzr iki cahan" bu xitab,

Səninləyik İmadəddin Nəsimi!...

 

Xatirələr əgər olsa imdadım,

Yazardım adına bir böyük dastan,

Qara Yuluk Osman olmuş əcdadım,

Onun müttəfiqi idi Temirlan.

 

Sonra hakim oldu onun nəvəsi,

Zirvədən yayılan bir şölə sayaq,

Uzun Həsən idi "El" sərkədəsi,

Birləşdi torpağa minlərlə torpaq.

 

Elə bil gün çıxdı, yox idi tayı,

Yaydı məmləkətə bülbül səsini,

Məşhur oldu Şah İsmayıl Xətai,

Həm padişah kimi, həm şair kimi.

 

Göylərin, yerlərin şahənşahları,

Şah Təhmasib idi, Şah Abbas idi,

Dahi Fuzulinin hicran "ahları"

Şirvana, Şiraza bir miras idi.

 

Xalqımız qorudu bu inci, varı,

Obadan- obaya gəzdi hər yanı,

O, Sarı Aşığın bayatıları,

Bir də "Koroğlu" tək ölməz dastanı.

 

Parladı Nadirin şahlıq çırağı,

Hər yürüşü aparırdı zəfərə,

Əfsanələr oldu onun sorağı,

Yayıldı gör neçə yüzilliklərə.

 

Pənah Əli Xanın Qarabağ ilə

Taleyi də birdi, qəlbi də birdi,

O gözəl Şuşaya kim etsə həmlə 

İgidliklə döyüşlərə girirdi.

 

Molla Pənah Vaqif kimi şəxsiyyət

Həm şair olmuşdu, həm də ki vəzir,

Hamı o dahidən alırdı ibrət,

Adına dillərdə dastanlar gəzir.

 

Xatirimizdədir o şanlı xanlar,

Çələbi, Cavad Xan, bir də Fətəli,

Onlardı çəkərək gözəl planlar,

Oldular tarixin parlaq məşəli.

 

Xatirimizdədir o dövr, o zaman,

Bizim yaddaşlardan silinməz bir an,

İbrahim Xəlil Xan- mötəbər insan,

Nə də uyuduğu müqəddəs məkan.

 

Natəvan, Axundov və Bakıxanov,

Dillər xəzinəsi Mirzə Cəfərin,

Ürəklərdən gələn o atəş, alov,

Ulduzdan ucaydı, dəryadan dərin.

 

Bayrağı yellənir Azərbaycanın,

Xışıldayır sanki qulaqlarımda,

Səslənir çıxışı Əlimərdanın,

Gah da Rəsulzadə dodaqlarında.

 

Bizə xatırladır hər nurlu sabah,

Yaddaşlarda qalıb tarixdən bəri,

Hacı Zeynalabdın- böyük xeyirxah,

Həm Mikayıl Müşviq, həm Pişəvəri...

 

Mehmandarov ilə Həzi Aslanov,

Həm Rostropoviç, həm Əhməd Cavad,

Hacıbəyov, Xoyski, Nərimanov

Yazıblar tarixə şərəfli bir ad!

 

Bu sırada Qarayev və Salmanov,

Rza və Orucov, həm Lütvizadə,

Aqarunov ilə Zakir Həsənov

Tanındı dünyada, həm də ölkədə.

 

Behbudovla Bülbül bir də Niyazi,

Maqomayev ilə Bədəlbəylilər,

Ürəkləri fəth edirdi musiqi,

Tanrıya da xoşdu insanlar qədər.

 

Vaqifin mükəmməl cazının səsi,

Ya Fikrət Əmirov səslənsə daha,

Valeh edir onu dinləyən kəsi,

Çevirir onları pərəstişgaha.

 

İnsanlar içində çıxarıblar ad,

Bunu yalnız bilir düşünən dərin,

Topçubaşov ilə Mahmudov Rəşad,

Əlləri qızıldı bu həkimlərin!

 

Səttarla Tahirin rəsm əsərləri,

Toğrulun da narı, od kimi yanan,

Gəzdi onillərlə çox ölkələri,

Xəbərlər yayırdı Odlar Yurdundan.

 

Vahidin, Vurğunun qoyduğu sənət

Əbədi dünyaya bir şölə saçır.

Deyirlər Bəxtiyar, Mədinə, Fikrət

Canlı poeziya sirləri açır...

 

Təbrizdən yazanda saçırdı alov,

Yanıqlı yazırdı şair Süleyman.

Müdrik idi Maqsud İbrahimbəyov,

Bir də ki, sevimli qardaşı Rustam...

 

Mənsur və Anar öz silsiləsiylə

Ədəbi aləmdə saldı dərin iz,

Yazıçı dühası haşiyəsiylə

Xalqı heyran etdi Natiqlə Çingiz.

 

Hamıdan yazmağa çatarmı imkan?

Var neçə qəhrəman, var neçə şair,

Onlara bir zərif qayğıyla inan

Xarı-bülbül yazda mahnılar deyir.

 

Gərək biz öyrənək bu həqiqəti,

Hansı rəhbərlərdı vətənpərvərlər,

Yaddan çıxarmayaq həyatda qəti,

Biri Əbülfəzdi, biri Mir Çəfər.

 

İttifaq dağıldı, yerində o an

Savaş alovlanır, alırdı vüsət,

Xalqı xilas etməyə Mockvadan

Ulu Heydər döndü gəldi nəhayət.

 

Xalqa başçı oldu doğma Əliyev,

Ardınca sevinclə hamı yürüşdü,

Onu alqışladı hər oba, hər ev,

İşləri yenə də nizama düşdü.

 

Verdiyi vədinin ardınca getdi,

Döyüşdü qələbə çalana qədər,

Ata tövsiyyəsi yerinə yetdi,

Şuşanı qaytardı İlham-Müzəvfər!

 

Onunla yanaşı həyat yoldaşı,

Həm gözəlliyi var, həm də kamalı,

Ona köməkçidir, həm də sirdaşı,

Tale bəxş eyləyib belə amalı.

 

Hələki dağlarda Azərbaycanın

Gül açır, ecazkar rənglərlə dolğun,

Sonu olmayacaq bil bu dastanın,

Çünki Vətənimiz haqdadır, oğlum!

 

 

***

Bu payız müharibə

dağlardan daşı tökdü,

Әks-səda kimi batdı,

sonra sakitlik çökdü.

Mənim yeganə dostum

o torpağa qovuşdu,

Nurlu gələcək üçün,

Azadlıqçün vuruşdu.

 Әnginliyə səs salır,

ürəyim gəlir cuşa,

Sən azadsan Ağdamım,

sən də azadsan, Şuşa!

Külək də şadlıq edir

üstündə dağın, daşın,

Ucaldı şəhidliyə

burda döğma qardaşım!

 Qubadlı, Cəbrayıla,

Kəlbəcərə, Laçına,

Zəngilan, Fizuliyə

mən azadlıq gətirdim,

Bu torpaqlar uğrunda

övladımı itirdim.

Әn əziz insanlarım

şəhidlik zirvəsinə

mənə müqəddəs olan

bu torpaqda ucaldı...

Hardasa dostum qaldı...

Hardasa qardaş qaldı...

Hardasa balam qaldı...

 

 

İŞIĞIN KÖLGƏSİ YOXDUR

 

İşığın kölgəsi yoxdur.

Kölgənin kütləsi yoxdur.

Kütlənin işığı yoxdur.

İşığın yoxluğu qaranlıqdır.

İşığın əks olunması - kütlədən kölgə.

Məkan olmadan vaxt da yoxdur.

Zaman olmasa, işıq da olmaz.

Və işığın kölgəsi yoxdur.

 

 

KAĞIZDAN ATA

 

 

Rəfdə nə papaq var, nə də ki, əlcək,

Çoxdandı yanmayır buxarı ocaq.

"Ay ana, bəs atam nə vaxt gələcək?"

Soruşur anadan bu körpə uşaq.

 

Bayırda payızın nəfəsi gəlir,

Gecələr şaxtalar andırır qışı,

Nə desin?...Ananın qəlbi kövrəlir,

Boğur qəhər ilə onu göz yaşı...

 

Sükutu uşağın təkidi pozur:

"Gəl mənə kağızdan ata düzəldək,

(Ananın halını o, özü yozur)

Amma bunu heç kim bilməsin gərək.

 

Hər yerdə özümlə gəzdirəcəyəm,

Onu gəzdirmək də çünki asandır.

Nə olsun, kağızdan olanda, bəyəm?

O ki, həm cəsurdur, həm pəhləvandır."

 

 

ANLARSAN

 

 Bir gün anlayarsan, həqiqətən də

Haqqı, ədaləti çox olar danan.

Kövrək bir könül var güclü bədəndə,

Incidərlər, sındırarlar nagahan.

 

Keçmişlə gələcək arasında sən

Boşluqlar görsən də, tanrı pənahdı.

Çalış ki, uzaq ol qəmdən, qüssədən,

Boş şeyin dərdini çəkmə, günahdı.

 

Dünyanın sehrini duy, sevinc ilə,

Aləm bizimlədir, bizimlə inan.

Keçək gülə-gülə, verib əl-ələ,

Zamanın bu eniş, yoxuşlarından...

 

 

HƏKİM ÇAĞIRMAQ

 

Həkim çağırmaq olar,

Təcili yardım gələr.

Qulluqçu çağırarsan,

Köməyin ola bilər.

Duyelə çağırarsan

Qəzəblənib kimsəni...

Taksi çağırsan əgər,

Gəlib aparar səni.

Yağış da çağırarsan,

Təbiətə can verər,

Polis də çağırarsan,

Qoymaz çəkəsən zərər.

Istədiklərin olar,

Çağırmağına baxır,

Gülüş, qəzəb, ya qorxu,

Nə istəyirsən çağır.

Nə desən çağırarsan,

Sən belə vərdiş ilə,

Bir Tanrı, bir məhəbbət,

Gəlməz sifariş ilə!

 

 

GƏNCLİK VƏ QOCALIQ

 

Çılğın gəncliyimi salıram yada.

Göy səma altında, bu gen dünyada,

Necə də qayğısız bir cavan idim,

Aləmə, dünyaya mən heyran idim.

Həzin bir ahəngi vardı zamanın,

Qədrini bilməzdim onda hər anın.

Qorxmadan heç nədən, sanki, nə dərdim?

Göz yaşı tökmədən köçüb gedərdim...

Indi əldən salıb qocalıq məni,

Düşünüb, anıram olub, kecəni.

Həyatın mənası nə dərin imiş,

O, keçən illərim nə şirin imiş.

Hər baxış, hər bir an mənə təsəlli,

Tuturam həyatdan indi cüt əlli.

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.07.2025)