Sadıq Qarayev, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Artıq III dövrdə bütün dünyanın əsasən yekcins Tropik florası 3 qrupa bölünməyə başladı. Ardınca iqlim diferensasiyalaşdı və biosferin inkişaf tarixi ayrılmağa başladı.

Şimal Yarımkürəsində Tropik vilayətin kənarında Holarktik (yunanca “qolos”-bütün, “arktikos”-şimal) flora quruppası yarandı. Bura bir flora vilayəti- Holarktik vilayət daxil idi. Ekvatorun yaxınlığında Pantropik (yunanca “pantropi”-hər iki yarımkürəni əhatə edən tropik) flora quruppası yarandı ki, bura Neotropik (yeni tropik) və Paleotropik (qədim tropik) flora vilayətləri daxil idi. Cənub Yarımkürəsində isə Tropik ərazinin kənarında Holantarktik flora qurupuna daxil olan Avstraliya, Kap və Antarktida flora vilayətləri yarandı.

Ümumiyyətlə mövcud olan hər şey nələrinsə birləşməsi və ya parçalanmasının indiki anda görünmələri, var olmaları deyilmi?

Məsələn, biz özümüz, 100 il əvvəl haralarda, hansı formada idik? 100 il sonra necə olacıq? Təbii ki, yox deyildik və yox olmaycağıq. 

Belə deyək, məsələn, bu gün gördüyümüz pendir dünən süd idi, sırağa gün keçinin süd vəzilərində idi. Zamanla geri gedəndə otlarda torpaqda, havada, suda parçalanmış vəziyyətdə idi. 

Bu mənəda insan və ya var olan hər şey də zamanla geri gedəndə haralardasa səpələnmiş halda olub, bu gün mövcuddur, sabah yenə haralrsa səpələnəcək.

Demək ki, mövcudluq səpələnmək və bütövləşməyin mərkəzindəki xüsusui haldır.

Zamanla geri gedəndə xalqlar da ya Adəm və Həvvada, ya da primatlarda birləşirlər.

Zaman keçdikcə Bitkilər aləmi kimi dünyaya yayılıb, fərqli su, torpaq, hava, qida və s. amillərin təsirindən diferensasiya edib, xalqlar qrupu və xalqlar əmələ gəlib. 

Şükür ALLAHA ki, biz də Azərbaycan xalqı kimi ali bir xalq olmuşuq.

Birləşmə parçalanma yazanda xoş bir xatirə yadıma düşdü.

7-ci ya 8-ci sinifdə oxuyurduq. Rəhmətlik kimya müəllimimiz Sabir müəllim məni lövhəyə çıxardı. Birləşmə və parçalanmaya aid reaksiyalar yazmağımı istədi, dərsimiz o idi.

Mən də oxumurdum, səhlənkarlıq edirdim, dərsdə müəllimə qulaq asmaqla hər şeyi bildiyimi zənn ediridim. Və dərs başlayan kimi də, kitab -dəftəri vərqələyib, çulumu sudan çıxarırdım. Bunu müəllim hiss etmişdi. Odur ki, imkan vermədi kitaba baxım, dərhal löhvəyə çıxardı.

Bir parçalanma reaksiyası yazdım. Dedi birləşmə yaz. Həmin reaksiyanın tərsini yazdım, düşdüm ki, parçalanıbsa  belə də birləşər..

Qulağımın dibindən necə şillə dəydisə, elə bil dinamit partladı.

- elə bilirsən, hər parçalanan birləşir? - Sabir müəllim isehzalı və əsəblə soruşdu.

Dostumu Habili də eləcə çıxardı löhvəyə, o da bir reakiya yazdı.

Müəllim:

-bu reakiyanı harada oxumusan?

-kitabda..

-gəl göstər

İndiki kimi yadımda dostum tabaşirə batmış barmaqlarıyla kitabı aşağı yuxarı vərəqləyirdi, həmən o olmayan reaksiyanı axtarırdı. Necə şillə dəydisə, elə bil banka ağzı atddı, "Pakk" elədi.

Sonralar biz kimyanı yaxşı oxumağa başladıq. Sabir müəllimin yanına birgə hazırlığa getdik. Simvolik pul verirdik, gah da vermirdik. O bizi elə hazırlaşdırdı, öyrətdi ki, sonralar biz rayonumuzda, mən kimya-biologiya təmayül məktəbdə olimpiadalardan 1-ci, 2-ci yerlər tuturduq. Hətta institutlar arası olimpiadad da Vüqar, Fərman dostlarımla Pedoqoji Universiteti ikinci yerə çıxarmışdıq.

İndi də kimyadan bildiklərimin 80-90 faizi Sabir müəllimin öyrətdikləridir.

Sabir müəllimin şilləsi hara parçalandı? Necə oildu?

Habil dostumla mənim zəhmətimizlə birləşib kimya biliklərinə çevrildi.

ALLAH Sabir müəllimə rəhmət eləsin.

Ancaq mən düşünürəm ki, parçalanan nə vaxtsa birləşib, bütövləşəcək.

Bir nöqtə necə ki, parçalanıb , genişlənib, kainat əmələ gəldi, eləcə də sürətlə yığılıb, nöqtəyə keçəcək.

Elm-texnika dünya xalqlarını da yenidən birləşdirəcək, bütövləşdirəcək.

Ondan əvvəl isə Azərbaycanımız bütövləşəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.06.2025)

İlkin Vəliyev, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Bu gün oxuculara iki yeni şeirimi təqdim edirəm. Onlar bir qədər ənənəvi deyil. Onlarda işıq axtarmaq boşunadır, onlarda daha çox zülmət var. Amma ən kəskin zülmət də lazımdır ki, bir noxud boyda işığın dəlisinə çevriləsən.

DÖRDÜNCÜ BARMAQ

Bəh-bəh…

Nə pis oldu.

Dərdlərimə vaxt ayırmağım.

Nəhayət nifrət etdiyimi tapdım özümdə.

Ən doğma yadlara,

ən yad doğmalara and olsun ki,

insan doqquz barmaqlı qalanda,

misralarını nişanlandırıb,

şeirləri ilə evləndirir.

Həmin o barmaqsa, xatirələri dilləndirir.

Atama qismət olmayan sevgi

mənə də qismət olmadı.

Bilirəm…

İndi bizi “Heç nə” yoracaq.

Sənsə getdin

mənim sərhədlərimi kim qoruyacaq?

Böyüdün xoş gününü gördüm…

Böyüdün ən xoş gününü gördüm.

Atalığımı bəyənmədin.

Öz sevginlə öyünmədin.

Dama-dama böyütdüyümü

aldılar əlimdən,

hansı söz çıxsa da dilimdən,

yıxılacaqsan

uşağının yatağından,

sevgilərin otağından,

sıxılacaqsan silahın darağından

olanların yaddaşına.

Yalvaracaqsan xatirələrin qardaşına.

Səni keçmişin qulağından tutub

aparacaq o biri otağın başına.

Nişanlar yəqin ki sevgidən bezir.

Ona görə də, ümidlər

dördüncü barmağı kəsir.

İndi rəhmət diləyirəm

bir şairin kitabına,

bir əyyaşın içilməyən şərabına,

sən isə tapşırıram günahkar savabına.

İndidən sonra yüzlərlə şeir tüpürəcəm

sənin şərəfinə…

ŞEİRİYYATIN SONUNCU ŞEİRİ

Mənə düşman kimi baxmağını istəyirəm

peşman kimi yox.

Sən düşmanım olanda,

sən sən kimi olursan.

Sən peşman baxanda mənə dönüşürsən.

İndi hər xoşbəxt ailəni

bizə oxşadıram.

Sənsə düşünürəm ki,

getdiyin hər yerdə

ofisiantlara bəxşiş verəcəksən.

Sənə mənim xidmət etdiyimi düşünəcəksən.

Xəyallarımız naminə

etdiyim xidmətlərə bəxşiş düşməyəcək.

Artıq sənə yazmalı olduğum

ən pis şeiri yazacağam.

Yəqin ki, bu gündən sonra

çətin qələm alam əlimə.

Bir də ki, hər cücəni əzizləyəndə

ona “Göyərçin” deyəcəyəm.

160 nömrəli avtobusa

həmişə səninlə minəcəyəm.

Sən mənim ən düzgün səhvimsən.

Daha sən mənim güvənməmək vərdişimsən.

Sənə xəyallarla yox,

uşaqlarınla oynamağı arzu edirəm.

Sən yaxşı ana olacaqsan.

Yaxşı ana, yaxşı insan olmaqdan

daha asandır çünki.

Səni bağışlayıram

Atalıq haqqımın xatirinə.

Sənə xoşbəxt ol - deyirəm

insanlıq haqqımın xatirinə.

Mən hər şeyin

yaxşısını bildiyimi düşünürdüm.

Ta ki, xırda bir xatirə

mənimlə lağ edənə qədər.

Bizi gözəl unut.

Bizi gözəl gizlə

ər qınağından.

Bizi gözəl anlat

övladından, uşağından.

Çünki biz sənin tək uğrunuq.

İkimiz də 

başqa həyatlara vurğunuq.

İndi isə sənə əlvida deyirəm…

Torpaqdan bir sümük çıxardıb

qucaqlamaq istəsəm də.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.06.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində yenidən nəsr vaxtıdır, sizlərə Əlisəftər Hüseynovun “Meloman” adlı sənədli hekayəsi təqdim edilir.

MELOMAN

(sənədli hekayə)            

"Sözün qurtardığı yerdə

.musiqi başlayır".

Artur ŞOPENHAUER

          …Diksinib yuxudan ayılandan sonra bir müddət harada olduğunu müəyyən edə bilmədi – görünür, nənəsi demişkən, silkələnib yuxusunun içindən hələ tam çıxmamışdı. Yuxuda gördüklərini və yaşadığı hissləri şüurunun fokusuna heç cür yığa bilmirdi: elə bil məkan və zaman duyğusunu itirmişdi. Axı harada idi o? Yuxuda gördüyü o möhtəşəm konsert salonunda, yoxsa həyətlərindəki böyük gilas ağacının altında? Bəs onda bu taxta divarlar nə idi? Həyətlərinin hasarları bir yana, konsert salonunun divarları taxtadan olmur axı.

          Qəfildən ona elə gəldi ki, heç yerdə də deyil, haradasa uzarlarda mavi səmada qanadslz-filansız uçur və belə getsə, ruhu bu dünyanı tərk edib həmişəlik məchul bir aləmə qovuşacaq.

          Gün növbətçisinin ucadan dediyi və  boş dəhlizin divarlarına dəyib əks-səda verən sözlər öz işini gördü:

          – Farağat! Bölük növbətçisi çıxışa!

          Konsert salonu artıq bir ildən də artıq hər gecə yatdığı kazarmanın soyuq divarları arasında əriyib yox oldu, həyətlərindəki gilas ağacından gələn xoş qoxu burnundan çəkilib getdi, hansısa bir qüvvə asudəlik içində üzən ruhunu sanki aşağı çəkib Rusiyanın uzaq bir qəsəbəsində yerləşən əlahiddə bölüyün taxtadan tikilmiş kazarmasındakı əsgər çarpayısına bağladı. Amma nə növbətçinin kobud səsi, nə də kazarmanın soyuqluğu bayaqdan  içində qövr edən o səsə – “Rast”ın möhtəşəm melodiyalarına dov gələ, onları susdura bilmədi, çünki o melodiyalar çoxdan ruhunun bir parçasına çevrilmişdi.

          “Rast” simfonik muğamına olan bu sevda ürəyində nə vaxt cücərmişdi, ruhuna necə hopmuşdu, bilmirdi. Bunu sözlə ifadə etmək çətin, bəlkə də, mümkünsüz idi. Əsgərliyə gəlməmişdən əvvəl son iki ildə dostunun Bakıdan alıb gətirdiyi valı hər gün azından iki dəfə oxutdurub dinləməsəydi, nəfəsi tıncıxırdı. Ələlxüsus da gecə yatmazdan əvvəl onu mütəq dinləməli idi, yoxsa yata bilməzdi. Və çox vaxt da o melodiyaların təsirindən məst olub nə vaxt yuxuya getdiyindən xəbəri olmazdı. Belə vaxtlarda anasının o biri otaqdan deyinə-deyinə gəlib valoxudanı şəbəkədən ayırmağını görməsə də, dediyi (və çox güman ki, hər dəfə təkrar etdiyi) sözləri bir dəfə yarıyuxulu vəziyyətdə eşitmişdi: “Vallah, bu gədənin başı çönəcək… Nə görüb bu səs-küydə, bilmirəm”.

          “Ay səni, mənim əziz anam. Bu, səs-küy deyil ey, mənim ruhumdur, qiyafəsini dəyişib musiqiyə, melodiyaya çevrilib. Onu dinləyəndə özümü görürəm, elə bil ikinci dəfə doğuluram”.

          28 dəqiqəlik simfoniyaya o qədər qulaq asmışdı ki, artıq əzbər bilirdi, ürəyi istəyəndə ağzında zümzümə edirdi. Əlbəttə ki, özü üçün. Amma necə oldusa, bir dəfə çayxanada dostlarının yanında bu sevdadan söz saldı və simfoniyanın final hissəsini şövqlə, həvəslə ağzında ifa elədi. O vaxt dostlarından biri anasının dediklərini təəccüb, heyrətqarışıq istehza ilə bir qədər başqa formada təkrarladı:

          – Qardaş, belə getsə, sən dəli olacaqsan…

          Lüğətlərə baxıb öyrənmişdi ki, onun kimi adamlara meloman deyirlər, yəni janrından, növündən asılı olmayaraq bütün musiqi əsərlərinə maraq göstərən, musiqi ilə yaşayan adam. Doğrudan da, musiqi onun üçün kefinin duru vaxtlarında əylənmək, vaxt keçirmək üçün vasitə yox, hisslərin, duyğuların səsi, ruhun obrazı, əksi kimi bir şey idi və o, bu səsləri duya, oxuya, o obrazı görə bilirdi. Onun fikrincə, bu dünyada hər şeyin – daşın, yarpağın… ən başlıcası isə hər bir insanın öz musiqi obrazı vardı, adamlar təkcə canlı varlıq kimi yox, həm də öz xarakterlərinə, temperamentlərinə uyğun musiqi melodiyası kimi mövcud idilər. Uşaq mahnılarından tutmuş, böyük simfoniyalara qədər xoşuna gələn xeyli miusiqi vardı. Amma “Rast” onun üçün ayrı aləm idi. Bu əsərdə nə isə sirli, magik  bir qüvvə vardı, onu dinləyəndə asudəlik, xoşbəxtlik, işıq içində üzürdü, “Rast”ın güzgüsündə özünün heç kimə açmadığı sirlərini görürdü, elə bil öz-özü ilə sonu görünməyən, heç vaxt bitməyəcək əbədi söhbətə başlayırdı.

          Əsgər gedəndə “Rast” yazılmış valı evlərində qoyub “Rast” ın özünü ürəyində Rusiyanın bu uzaq qəsəbəsinə gətirdi, evləri, doğmaları üçün darıxanda onunla söhbətləşdi, dərdləşdi, soyuq, şaxtalı qış gecələrində qarovulda olanda “Rast”ln istisinə qızındı, “Rast”ın melodiyalarından qanad taxıb  Vətənə – küçədəki akasiya ağacının xoş ətri dolan həyətlərinə sarı uçdu…

          Bu gecə də bu yuxu!

          Qəribə yuxu idi – elə bil nə əvvəli vardı, nə də sonu. Gördü ki, böyük, işıqlı bir konsert salonunda tək-tənha oturub. Qəfildən maestro Niyazi sağ tərəfdəki qapıdan daxil olub səhnəyə qalxdı, onu gözləyən orkestrin qarşısına keçib salona baş əydi, elə üzü salona dayanıb cibindən çıxardığı dirijor çubuğunu havada yellədi və elə o andaca “Rast”ın möhtəşəm sədaları ürəyinə sancılıb ruhunu zəbt elədi.

          O, televizorda maestronu dirijorluq edən yerdə görmüşdü, amma indi bir vaxtlar gördüklərinin içində idi – maestronun melodiyaların tempinə, ritminə uyğun dəyişən sifətini, əllərinin qeyri-adi hərəkətlərini, barmaqlarının rəqsini canlı izləyirdi.

          O heç vaxt dirijorun üzü salona, arxası isə orkestrə tərəf dayanıb dirijorluq etdiyini görməmişdi və yəqin ki, heç vaxt da görməyəcəkdi. Amma indi ağlına gəlməyən olayın şahidi idi. Yuxu məkanında – öz yuxusunun içində olduğunu bilmirdi axı. Bunu qəfildən diksinib yuxudan ayılandan bir müddət sonra bildi.

          İndi çarpayıda uzanıb o yuxunu bütün təfərrrüatı ilə yadına salmağa çalışa-çalışa içində baş qaldıran yeni bir istəyi – “Rast”ın özünü, daha doğrusu, “Rast” yazılmış valı bura gətizdirmək, təkcə özünün yox, hamının eşidəcəyi tərzdə səsləndirib bu qəsəbənin  havasının, səmasının canına hopdurmaq arzusunu reallaşdırmaq barədə düşünürdü…

          Səhər yeməyindən bir saat sonra adına “Leninckaya komnata” dedikləri otaqda ictimai-siyasi məşğələ vaxtı ali hərbi məktəbi bu il bitirmiş gənc leytenant Şiyanov xalqlar dostluğu barədə mühazirə oxuyanda dəftərindən bir vərəq qoparıb dostu Yasinə aşağıdakı məzmunda məktub yazdı:

          “Yasin, salam. Bu məktubu məşğələ vaxtı tələsik yazıram. Xahiş edirəm onu oxuyandan sonra bizə get, anama de ki,  kitab şkafının üstünə qoyduğum valoxudanın yanındakı valı – sənin Bakıdan alıb gətirdiyin “Rast”ın valını deyirəm – sənə versin. Onu mümkün qədər tez mənə göndər.

          Hələlik bu qədər.

          Dostlara salam de”.

***

Düz iki həftənin tamamında gözlədiyi bağlama gəldi. Böyük val idi, bir üzünə “Rast”, o biri üzünə maestronun müxtəlif janrlarda bəstələdiyi kiçik həcmli əsərlər yazılmışdı. Elə bu üzün düz ortasında maestronun hansısa qəzetdən kəsib götürdüyü şəklini yapışdırmışdı.

          Valı sığalladı, şəklə baxanda evdə qoyub gəldiyi valoxudan gəlib durdu gözlərinin qabağında, kövrəldi və sevincinin təntənəsini tam yaşamağa macal tapmamış fikir onu götürdü: “Yaxşı, mən bu valı harada, necə oxudacam ki, səsini hamı eşitsin?”

          Aydındır ki, valı sığallayıb üzünə baxmaq üçün gətizdirməmişdi. Amma indi başa düşdü ki, onu burada səsləndirmək şansının olmamasını nəzərə almayıbmış.

          Pərt halda boynunu qaşıya-qaşıya vəziyyətdən çıxış yolu axtarmağa başladl və qəfildən bircə anın içindəcə o yolu tapdı…  “Dayan, dayan… Bölükdə hər gün səhər yerbəyerinin sonunda SSRİ-nin dövlət himnini səsləndirən valoxudan var axı. Niyə ağlıma gəlmir bayaqdan? Düzdür,   onun qoyulduğu otağın açarı həmişə starşinada olur və  otağa ondan başqa heç kimin girməyə icazəsi yoxdur. Nə olsun? Xahiş edərəm,  yarım saat mənə icazə verər”.

          Eni təxminən bir, uzunluğu da iki metr olan o hücrədə heç vaxt olmamışdl. Amma eşitmişdi ki, orada üstünə köhnə bir valoxudan qoyulmuş kiçik mizdən və SSRİ-nin dövlət himni yazılmış valdan başqa heç nə yoxdur. Hər gün səhər yerbəyerinin sonunda hərbi hissənin komandiri ucadan “Farağat” komandası, ardınca da əlini baş geyiminə yaxınlaşdırıb “SSRİ- nin hava sərhədlərinin müdafiəsi üçün döyüş növbəsinə başla” əmrini  verən kimi içəridə hazır dayanmış starşina valoxudanın iynəsini işə salırdı və himnin həyətdəki dirəyə bırkidilmiş səsucaldandan pərvazlanan sədaları kiçik qəsəbənin, bəlkə də, hər yerinə yayılırdı…

          Axşam yeməyindən sonra starşinaya yaxınlaşdı:

          – Yoldaş starşina, müraciət etmək olar?

          Starşina içkili adamların gözləri kimi süzülən gözlərini ona zilləyib dedi:

          – Olar.

          – Xahiş edirən nəzarətinizdə olan kiçik otaqdakı valoxudandan yarım saat istifadə etməyimə icazə verəsiniz.

          Nəyə görəsə ümid edirdi ki, starşina tərəddüd etmədən açarı çıxarıb ona verəcək və sonra da gedəcək öz vacib işlərinin dalınca.

Amma tam əksinə oldu.

          – Başın xarab olub-nədir, yoldaş əsgər? O valoxudanın köməyi ilə hər səhər dövlət himni səslənir. Onun saz olmağına başımla cavabdehəm – bu bir. İkincisi, nəyinə lazımdır o valoxudan sənin?

          Eşitdiklərindən dilxor, məyus olsa da, axıra  kimi getmək qərarına gəldi:

          – Bir val var, onu səsləndirəcəm.

          Starşinanın gözləri qəzəblə parıldadı:

          – Val? Nə val? Nəyi səsləndirəcəksən onunla?

          – ”Rast” simfonik muğamını, – fəxrlə dedi. – Bizim böyük dirijor və bəstəkar Niyazinin əsəridir.

          Starşina dünyagörüşü yüz qram araq, turşuya qoyulmuş  beş-altı  xiyar, əsgərlərin həftəsonu hamamlanması, alt paltarlarının camaşırxanada yuyulub təmizlənməsi və bu kimi digər qayğılarla məhdudlaşan tipik rus mujiklərindəndi və indı onun həmin o illərdə  nəinki himninin təəssübünü belə canıyananlıqla çəkdiyi SSRİ-də, hətta onun hüdudlarından kənarda da yaxşı tanınan, dünyanın ünlü dirijorlarından hesab olunan Niyazini tanımaması hardasa təbii idi. Amma dediyi sözlər Niyazinin, onun təmsil etdiyi xalqın sanbalına qətiyyən yaraşmadı:

          – Sənin “Rast”ın bilirsən hara getsin?  – həmin o vulqar sözü işlətdi, –  Niyazidir, Miyazidir, o da dalınca. Simfoniya yazan olub bunlar. Sizin qıy-qışqırığınıza görə karyeramı risk altına qoymalıyam? – alovlu çıxışına tipik rus sözləri ilə nöqtə qoymağı da unutmadı, – çernomazı çurbanlar!

          Starşinanın ağzından çıxan hər söz başına ağır çəkic zərbəsi kimi dəyir, ruhuna mismar kimi sancılırdı, amma cavab verə bilmirdi, çünki ən kəsə cavab starşinanın üzünə tüpürmək idi ki, andıra qalmış subardinasiya qadağası buna imkan  vermirdi.

          Bir müddət hərəkətsiz dayandl və çıxışını bitirib öz vacib işlərinin dalınca gedən starşina hələ gözdən itməmiş ağlına gələn fikirdən diksinib – elə bil yeni Amerika kəşf eləmişdi – öz-özünə pıçıldadı: ”Səhv etdin, həddi keçdin, yoldaş starşina. Sən sən ol, mən də mən. Səni qıy-qışqırıq adlandırdığın o “Rast”ın sədaları altında faragat dayandırmasam, dədəmin oğlu deyiləm. Onda görərik kimdir çurban”.

          Səhər yerbəyeri həmişə 13-15 dəqiqə çəkirdi. Ertəsi gün də elə oldu. Komandir ötən günün döyüş növbəsini qısaca təhlil elədi, yaxşı xidmətinə görə kimlərisə təriflədi, pis xidmətinə görə kobud sözlərlə kimlərisə tənqid elədi, yeni gün üçün tapşırıqlar verdi və nəhayət, əlini baş geyiminə yaxınlaşdırıb hər gün verdiyi  əmri təkrarladı:

–        SSRİ-nin hava sərhədlərini qorumaq üçün döyüş növbəsinə başla!

          Sırada rus, özbək, gürcü, ukraynalı, erməni millətindən olan əsgərlər, sıranın qarşısında və komandirin yanında dayanmış zabitlər özlərini “qurudub” farağat vəziyyəti aldılar və və bir neçə addımlıqda dirəyə bağlanmış səsucaldandan SSRİ-nin himni əvəzinə “Rast”ın möhtəşəm sədaları gözdən-könüldən uzaq bu kiçik qəsəbənin səmasına yayıldı.

          Kimin birinci özünə gəldiyini demək çətin idi. Bu səslər orada olanların hamısının qulaqlarından girib içlərində bir fırtına, təlatüm yaratdı. Neçə saniyə keçdi, bir Allah bilir. ”Qurumuş” bədənlər bir-bir boşalmağa, gözlər hədəqəsindən çıxmağa başladı. Ardınca komandir elə əcaib bir səslə nərildədi ki, elə bil fili yerə yıxıb başını kəsirdilər.

          Starşina özünə gəlib iynəni valdan ayıran kimi komandirin növbəti bağırtısı həyəti başına götürdü.

          – Bu nədir belə?

          Sonra üzünü sağ tərəfə – həmin o kiçik otağln həyətə baxan pəncərəsinə tutub yenə hiddətlə bağırdı:

–        Yoldaş starşina, səndən soruşuram: bu nədir?!

          Əlində “Rast”ın valını tutmuş starşina əks tərəfdən – kazarmanın qapısından çıxıb yüyürə-yüyürə komandirə yanaşdı və it kimi zingildədi:

          – Əclaf gecə pəncərədən girib valı dəyişdirib, yoldaş komandir… Mən… mən günahkar deyiləm…

          – Bəs sən kor idin? Görmədin bunu?

          – Ağlıma gəlmədi, yoldas komandir, –  starşına komandirin qəzəbli baxışlarına tab gətirmədi,  başını əyib yerə baxdı.

          – Sənin heç vaxt ağlın olmayıb və olmayacaq da, starşina. Sən çurban kimi bir şeysən. Lap çumosan. Bildin?

          Sonra valı qoyuna dönmüş starşinanın əlindın dartlb aldı və üzünü sıraya çevirib dedi:

          – Kimdir bu diversant, çıxsın irəli.

          Bu olaya mərd-mərdanə, kişi kimi nöqtə qoymaq lazım idi. Ona görə də tərəddüdsüz, mərd-mərdanə dedi:

          – Mən…

          Komandir səs gələn tərəfə baxıb onu gördü.

          – Sıradan çıx! – elə bil məğlub edəcəyinə  əmin olduğu rəqibini rinqə çağırırdı.

          O, sıradan çıxdl, sonra hərbi qaydada çevrilib üzü sıraya tərəf dayandı.

          – Sənin başın xarab olub, əsgər, yoxsa bu sütül vaxtında hərbi tribunal keçir ürəyindən? Bilmirsən ki, dövlətin himni həmin dövlətin toxunulmaz atributudur? Başa düşmürsən ki, odla oynayırsan? – yağdırdığı bu suallara cavab gözləmədən sol tərəfində dayanmış leytenant Şiyanova tərəf çevrildi. – Bax öz işinə fəxr elə, yoldaş leytenant. Sənin tərbiyə etdiyin əsgərdir bu.

          Şiyanov gozlərini yerə  dikib dinmədi.

          – Yaxşı, bunu niyə, hansı məqsədlə elədin? – komandir yenə ona müraciət etdi. – Amma kişi kimi düzünü de.

          Mən o vala yazılmış əsərə qulaq asmaq istəyirdim, yoldaş komandir.

          Komandir əlindəki vala saymazyana nəzər salıb soruşdu:

          – Bunu qayda-qanun çərçivəsində, adam kimi edə bilməzdin?

          – Adam kimi eləməyə imkan vermədilər, – deyib komandirin yanında dayanmış starşinaya baxdı.

          Komandir starşinanın əcaib forma almış sifətini süzüb, deyəsən, işin nə yerdə olduğunu başa düşdü.

          – Yoldaş starşina, sənə xidməti işinə yazılmaqla şiddətli töhmət, sənə isə –  yenə Şiyanova baxdı, – töhmət elan edirəm. Hər ikinizin tutduğunuz vəzifəyə  uyğun olmamanız barədə tam qərara gələndən sonra bu barədə yuxarı komandanlığa raport yazacam. Bunu  – əlindəki valı leytenanta uzatdı, – hələlik özündə saxla, əgər iş  yuxarı komandanlığa qədər böyüsə, əşyayi-dəlil kimi lazım olacaq. – Sonra əsgərə tərəf çevrilib onu başdan ayağa süzdü – Səni isə hələlik 2 günlük həbs edirəm. Özü də cəzanı haupvaxtda yox, kartof anbarında çəkəcəksən.

          …Hərbi hissədə hamının “komandirin kurortu” adlandırdığı köhnə anbarın böyük hussəsi yerin altında idi. Ora girəndə kifləmiş kartof iyi içəridəki rütubətə qarışıb ürəyini bulandırsa da, buna əhəmiyyət vermədi. İçində qəribə bir xatircəmlik, əminlik vardı. Əsas məsələ həll olunmuş, starşinanın dərsini vermiş, “Rast” ın heç olmasa giriş hissəsini canlı dinləmiş, üstəlik bu qəsəbənin havasına, səmasına qovuşdurmuşdu.

          Və xoşbəxtcəsinə fikirləşirdi ki, illər keçəcək,  nə  starşina, nə bu olayın iştirakçıları, nə də onun özü bu dünyada olmayacaq,  amma  bu qəsəbənin havası “Rast”ın o möhtəşəm sədalarını  öz canında həmişə gəzdirəcək…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.06.2025)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ah, mən gündən-günə bu gözəlləşən

İşıqlı dünyadan necə əl çəkim?

Bu yerlə çarpışan, göylə əlləşən

Dostdan, aşinadan necə əl çəkim?

Bu şeir elə-belə yazılmayıb, Stalin repressiyasının qanlı qılıncı başı üzərində dayandığından, bu gün, ya sabah haqqında ölüm hökmü kəsiləcəyini şair duymuşdu, fəryad edirdi, belə gənc yaşında, nakam yaşında dünyadan getməmək üçün fəryad edirdi. Amma onun bu fəryadı rus-erməni və yerli satqınlardan ibarət bolşevik cəza aparatının eyninə belə deyildi…

Məşhur şeirin davamı isə belədir:

Dönmə bir şəbnəmə yaz səhərində,

Könül, günəş kimi parla yerində!

Göylərin lacivərd ətəklərində

Gedən bu qovğadan necə əl çəkim?

Baxınız, dan yeri sökülmüş kimi,

Dostlar bir cəbhəyə tökülmüş kimi.

Uzaqdan-uzağa xam gümüş kimi

Ağaran səhradan necə əl çəkim?

Təbiət varlıdır, təbiət xəsis,

İşlədərkən onu, sən ey mühəndis,

Mən də qart daşlara verdiyim bu hiss,

Bu incə mənadan necə əl çəkim?

Bir yanda tərlanlar, dumanlı dağlar,

Bir yanda kəkliklər, ayna bulaqlar,

Bir yanda bülbüllər, çiçəkli bağlar,

Mən bu tamaşadan necə əl çəkim?

Həyat dedikləri bu keçməkeşdən,

Qəlbimdə, qanımda yanan atəşdən,

Gecədən, gündüzdən, aydan, günəşdən,

Bu əngin fəzadan necə əl çəkim?

Qarşımda dalğalı dərin bir ümman,

Ümmanı sarsıdır bir acı tufan,

Bəyaz köpükləri bir çiçək yapan

Şeirdən, xülyadan necə əl çəkim?

Ulduzlar fikrimin çırağbanıdır,

Bulud xəyalımın karıvanıdır,

Səma ki, hissimin aşiyanıdır,

Böylə bir səmadan necə əl çəkim?

Mehriban sevgilim qarşımda durdu,

Yenə şairliyim başıma vurdu,

Məndən məcnun kimi könül maraqla sordu:

-Bu saçı leyladan necə əl çəkim?

Xəzan acısına edib təhəmmül,

Gülün kölgəsində ötəndə bülbül,

- Həyat, həyat!- deyə çırpınır könül.

Könüldən, sevdadan necə əl çəkim?

Sən aldın aşını yeni hisslərdən,

Ey cavan qələmim, düşmə bəhərdən,

A dostlar, söyləyin, mən bu hünərdən,

Bu təbi valadan necə əl çəkim?

Mənbələrə görə o, güllələnərək dənizə atılıb, lakin, bəraətindən sonra ailəsinə verilən ölüm kağızında yazıldığına görə isə o, sürgündə, həbs düşərgəsində vəfat edib - bu gün represiya qurbanı, gənc yaşda dünyadan nakam köçən şairimiz, yeni Azərbayan şeirinin öncülüllərindən sayılan Mikayıl Müşfiqin doğum günüdür.

Mikayıl Əbdülqadir oğlu İsmayılzadə 1908-ci il iyunun 5-də Bakının Dağlı məhəlləsində, ziyalı ailəsində dünyaya gəlib. Atası müəllimlik edib, “Vüsuqi” təxəllüsü ilə şeirlər yazıb, 1902-ci ildə Xızıdan Bakıya köçüb.

Körpə ikən Mikayıl anasını, altı yaşında isə atasını itirib, nənəsinin himayəsində böyüyüb. 

1915-1920-ci illərdə Rus-Azərbaycan məktəbində, 1920-1927-ci illərdə əvvəlcə Bakı Darülmüəllimində, daha sonra isə 12 nömrəli ikinci dərəcəli məktəbdə, 1927-1931-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsində təhsil alıb. Əmək fəaliyyətinə müəllimliklə başlayıb, Bakı məktəblərində yeddi il dərs deyib. 

Mikayıl Müşfiqin ilk mətbu əsəri 1926-cı ildə "Gənc işçi” qəzetində

dərc olunan "Bu gün” şeiri olub. “Duyğu yarpaqları” adlı son şeiri isə 1937-ci ildə “Ədəbiyyat qəzeti”ndə dərc edilib. 

1930-cu ildən başlayaraq onun “Küləklər”, “Günün səsləri”, “Buruqlar arasında”, “Bir may”, “Pambıq”, “Vuruşmalar”, “Şeirlər”, “Şəngül, Şüngül, Məngül”, “Qaya”, “Kəndli və ilan” kitabları nəşr olunub.  

1957-ci ildən başlayaraq  əsərləri “Seçilmiş əsərləri”, “Əsərləri”, “Duyğu yarpaqları”, “Əbədiyyət nəğməsi”, “Könlümün dedikləri”, “Həyat sevgisi” və digər adlar altında  çap edilib. 

Tərcümə ilə də məşğul olan şair A.Puşkinin “Qaraçılar” (Ş.Abbasov ilə birlikdə), M.Lermontovun “Demon” poemalarını (R.Rza ilə birlikdə), S.Marşakın “Huşsuza bax, huşsuza” şeirini, T.Şevçenkonun, Ö.Xəyyamın və başqa şairlərin irsindən nümunələri, eləcə də M.F.Axundzadənin “Şərq poeması”nı Azərbaycan dilinə çevirib. 

Stalin represiyasının qurbanı olan gənc şair 1937-ci il iyun ayının 4-də - növbəti ad gününə hazırlaşırkən evində həbs edilərək, əksinqilabçı milli təşkilatın üzvü, sovet hakimiyyətinə qarşı silahlı üsyana hazırlıqdan xəbərdar olmaqla ittiham edilib və mənbələrə görə 1938-ci il yanvarın 6-da amansızlıqla güllələnib. Özündən sonra övladı da qalmayıb, belə ki, oğul övladı elə doğulandan bir neçə həftə sonra yüksək hərarətdən vəfat edib.

1956-cı il mayın 23-də SSRİ Ali Məhkəməsinin hərbi kollegiyasının qərarına əsasən Mikayıl Əbdülqədir oğlu İsmayılzadəyə bəraət verilib. 

Şairin həyat yoldaşı Dilbər Axundzadənin 1968-ci ildə “Müşfiqli günlərim” adlı xatirələr kitabı nəşr olunub, kitabın son genişləndirilmiş nəşri isə 2005-ci ildə işıq üzü görüb.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.06.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ürəyim yol çəkir bir gözə dönüb,
Yollar da tərs kimi uzanır, gülüm.
Yuxumdan hər gecə durnalar keçir,
Bilmirəm nə olub, haradan bilim?!

Belə getsə sınar quşların səsi,
Dənizin də səsi günbəgün batar.
Yubanma, əzizim, gəl qurtar məni,
Arxadan dərd çapır, qorxuram çata...

Halıma yanan gərək səsin düşəndə yada,
Ötən günləri qoru, yaxşı bax, vermə bada...
Ayrılıq bir dəniz imiş, sən uzaq yaşıl ada...

Tez ol xəbər ver, görüm necəsən,
Gözlərin necədi, yerişin necə?
Yaman darıxmışam, mən səndən ötrü,
Barı bir soraq ver özün gəlincə.

Yerini bilmirəm, bilsəm gələrəm,
Könlünü alaram, sevərəm yenə.
Xəzərin köksündən qalxan dumana,
Qara şanı büküb gətirrəm sənə...

Halıma yanan gərək səsin düşəndə yada,
Ötən günləri qoru, yaxşı bax, vermə bada...
Ayrılıq bir dəniz imiş, sən uzaq yaşıl ada...

Bu gün Bu ölməz şeirin müəllifi, Azərbaycan poeziyasının ən uca zirvələrindən biri, xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun doğum günüdür.

Vaqif Səmədoğlu 1939-cu il iyunun 5-də Bakı şəhərində, məşhur Azərbaycan şairi Səməd Vurğunun ailəsində anadan olub. Əslən Qazax rayonunun Yuxarı Salahlı kəndinin Vəkilovlar soyundandır.

Bülbül adına musiqi məktəbində, Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında təhsil alıb. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası Baş redaksiyasında incəsənət redaksiyasının müdiri vəzifəsində çalışıb.

Çaykovski adına Moskva Konservatoriyasında ixtisas kursu keçib. Poeziya, teatr və dramaturgiya sahəsində də ciddi fəaliyyət göstərib. "Yeddi şeir" adlı ilk mətbu əsəri 1963-cü ildə "Azərbaycan" jurnalında dərc olunub. Bundan sonra dövri mətbuatda vaxtaşırı çıxış etmiş, "Oğuz eli" qəzetinin baş redaktoru vəzifəsində çalışmışdır 

Vaqif Səmədoğlunu biz həm də milli-azadlıq hərəkatının alovlu tribunu kimi də tanıyırıq. O, Azərbaycanın Milli Məclisinin deputatı da olub.

Orta statistik azərbaycanlı bu dahi şairi “Bəxt üzüyü” komediyası ilə tanıyır. Bəli, o, həm də Azərbaycan ekranına və səhnəsinə Moşunu və Söylünü yadigar qoyub. Amma hər halda, Vaqif poeziyada elə bir ucalıq yaradıb ki, bu ucalıqda “Bəxt üzüyü” yalnız bir çınqıl ola bilər.

Kitabları

Yoldan teleqramlar

Günü baxtı

Mən burdayam, ilahi

Uzaq, yaşıl ada

Gürzəçöl yazıları

Dram əsərləri

Bəxt üzüyü

İntizar

Uca dağ başında

Lotereya

Yayda qartopu oyunu

Yaşıl eynəkli adam

Generalın son əmri

Mamoy kişinin yuxuları

Məşhur şeirləri

1. Son gecədir bu gün yenə...

2. Vicdan kirəsi tək gəlir evimə...

3. Nəyin istisindən yananlar...

4. Bir cüt ayaqqabı...

5. Qağayı, axtar məni...

6. Anara

7. Birlikdən və tənhalıqdan...

8. Bu payız da başlandı...

9. Eşidirsənmi?

Filmoqrafiya 

- 1001-ci qastrol (film, 1974)

- Ağır şkaf (film, 1971)

- Ayrılıq bir dənizmiş... (veriliş, 2002)

- Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi (film, 1996)

- Bəxt üzüyü (film, 1991)

- Bircəciyim (film, 1986)

- Cin mikrorayonda (film, 1985)

- Çıxılmaz vəziyyət (film, 1983)

- Evləri göydələn yar (film, 2010)

- Evləri köndələn yar (film, 1982)

- Gün keçdi (film, 1971)

Təltifləri

Azərbaycan Respublikasının Xalq Şairi

"Əməkdar İncəsənət Xadimi"

"İstiqlal" ordeni

"Şərəf" ordeni

"Humay" mükafatı

"Nəsimi" mükafatı 

Vaqif Səmədoğlu 2015-ci il yanvarın 28-i Bakıda dünyasını dəyişib. 29 yanvarda Birinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

2019-cu ildə Vaqif Səmədoğlu Mərkəzinin sədri, şairin həyat yoldaşı, yazıçı və şərqşünas Nüşabə Babayeva-Vəkilovanın təşəbbüsü ilə Vaqif Səmədoğlu medalı təsis olunub.

Allah rəhmət eləsin!

Sevgilim, mən öləndə,
Bir küncdə xısın-xısın
Ağlayacaqsanmı sən?
Kimin xarabasında
Bir damla yaşa dönüb
Düşəcəyəm gözündən?

Ağla, qurbanım, ağla,
Ağla, һeyranım, ağla,
Evdə qonaqlar olsa,
Çıxıb eşikdə ağla.
Gözlə, gecə düşəndə
Yorğan-döşəkdə ağla.
Qulaq asma aləmin
Sözünə bircə kərə.
De, Vaqif ölməliydi,
Gəl öldü naһaq yerə…

Sevgilim, mən öləndə,
Soraq sənə gələndə,
Düşmən gözü güləndə,
Ağla, olanım, ağla,
Ağla, qalanım, ağla,
Ağla, mən ölüm, ağla…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.06.2025)

"Ədəbiyyat və İncəsənət" portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun, Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə "Bir direktor, bir şagird" adlı layihəsinin məqsədi nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarmaq, onların Ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəltməkdir.

Hazırda təqdimatda İlyas Əfəndiyev adına Elitar gimnaziyadır.

Layihəni təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı

DİREKTOR:

Səadət Akif qızı Cahandarova 2000-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinə daxil olmuş, 2003-cü ildə həmin universiteti bitirmişdir.

2006-cı ildə Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunda Tarix- Coğrafiya üzrə ixtisasını artırmışdır.

2003-2021-ci ilədək Bakı Avropa Liseyində Tarix müəllimi, 2016-2022-ci ilədək isə həmin liseydə Direktor müavini vəzifəsində çalışmışdır.

2022-ci il iyul ayının 29 -da Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirinin əmri ilə İlyas Əfəndiyev adına Elitar gimnaziyaya Direktor vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 

2011-ci il may ayında Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Kollegiyasının T-381 saylı qərarı ilə "Fəxri Fərman"la təltif edilmişdir.

2012-2013-cü illərdə keçirilmiş "Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsinin qalibi olmuşdur. Həmçinin 2012-2013-cü illərdə "Tarix fənn kurikumlarının hazırlanması üzrə işçi qrupunun üzvü" olmuşdur.

2015-ci il oktyabrında Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Kollegiyasının № 2768 saylı qərarı ilə "Fəxri Fərman"la təltif olunmuşdur.

2015-2017-ci illərdə "X-XI təmayül siniflərdə Tədris planı"nın hazırlanmasında iştirak etmişdir.

2017-ci il oktyabrında Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin K- 560/1. № - li əmrinə əsasən "Azərbaycan Respublikası Qabaqcıl Təhsil işçisi" döş nişanı ilə təltif edilmişdir.

2018-ci il iyul ayında "Respublika Pedoqoji Mühazirələri"nin nəticələrinə görə III dərəcəli diplomla təltif edilmişdir.

2022-ci ilin mayın 16- da Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Kollegiyasının №4547 saylı qərarı ilə "Fəxri Fərman"la təltif olunmuşdur. 

2022-ci ilin iyun ayının 11-də Azərbaycan Gənc Müəllimlər Assosiasiyası tərəfindən "Əvəzsiz dəstəyi və gənc nəslin təlim-tərbiyəsində yüksək nailiyyətlər əldə etdiyinə görə "Təltifnamə" ilə təltif edilmişdir.

ŞAGİRD

Mən, İsmayılova Naibə Fərid qızı İlyas Əfəndiyev adına Elitar Gimnaziyanın 9-cu sinfində təhsil alıram.

AMO olimpiadasından gümüş və qızıl medallar, SASMO olimpiadasından gümüş medal, Bolqarıstan Beynəlxalq Sərhədsiz Riyaziyyat Olimpiadasında gümüş və bürünc medallar, Lütfi- Zadə adına məntiq olimpiadasında bürünc medal, Cambridge ingilis dili olimpiadasında qızıl sertifikat ilə təltif olunmuşam.

ESSE   

Mədəniyyət ocağı Şuşa

Dünyada bir çox valehedici şəhərlər var ki, gözəllikləri ilə hər görəni heyran edirlər. Belə şəhərlərdən danışan zaman Şuşanın adını çəkməmək olmaz. Şuşa istər görkəmi ilə, istərsə də mədəniyyəti, tarixi, incəsənəti ilə digər şəhərlərdən fərqlənir.

Əsası XVIII əsrdə Pənahəli xan tərəfindən qoyulan qədim şəhərin təbiəti bir sözlə ürəkaçandır. Geniş flora və faunaya, uca dağlara, gözoxşayan meşələrə malik Şuşa zəngin ekosistemi ilə həm yerli, həm də qlobal səviyyədə diqqət çəkən bir yerdir. Şuşada bitən xarıbülbül adlı nadir bitki özünəməxsus cəlbedici formaya malikdir və Şuşanın simvolu kimi qəbul olunur.

Bu şəhərin Azərbaycan mədəniyyəti üçün töhfələri də çoxdur. Məşhur Şuşa qalası, Cıdır düzü, Cümə məscidi, Xan sarayı kimi turistik yerlərə sahib Şuşa həmçinin Xurşidbanu Natəvan, Bülbül, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, Firidun bəy Köçərli kimi nüfuzlu şəxsiyyətlərin doğma məskəni olmuşdur.

Ölkəmizin incəsənətinin böyük bir parçası olan xalçaçılıq şəhərdə xeyll inkişaf etmiş, geniş yayılmışdır.

Biz bu mükəmməl şəhərə otuz ilə yaxındır ki həsrət qalmışdıq. Könüllərdə yara qoymuş bu həsrətə axır ki 2020-ci ildə son qoyuldu. Birinci Qarabağ müharibəsində erməni daşnakları tərəfindən işğal edilən Şuşa 8 noyabr 2020-ci il tarixində prezident İlham Əliyevin liderliyi və təşəbbüsü ilə axır ki azad edildi. 44 gün sürən müharibəyə qüdrətli ordumuzun bu şanlı zəfəri son nöqtə oldu. Prezidentin 3 dekabr tarixli sərəncamına görə qürurverici qələbəni əbədiləşdirmək üçün hər il noyabrın 8-i Zəfər Günü kimi qeyd edilməsi qərara alınmışdır.

Şuşanın azad olunmasından bəri şəhərdə yenidənqurma işləri gedir. Cıdır düzündə “Xarıbülbül” musiqi festivalının və Vaqifin möhtəşəm məqbərəsi önündə Vaqif Poeziya Günlərinin təşkili ənənəsinin bərpası da göstərir ki, Şuşa sürətlə dirçələrək əvvəlki dolğun mədəni həyatına qovuşmaq yolundadır.

Şəhər 2021-ci ildə “Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı”, 2023-cü ildə isə “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilmişdir. Cənab Prezidentimiz 2022-ci ilin “Şuşa ili” adlandırılması barədə sərəncamında qeyd etmişdir:

“Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq və Şuşanın Azərbaycan xalqı üçün tarixi əhəmiyyətini, yüksək mədəni-mənəvi dəyərini nəzərə alaraq qərara alıram:

1. 2022-ci il Azərbaycan Respublikasında “Şuşa İli” elan edilsin.

2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti “Şuşa İli” ilə bağlı tədbirlər planı hazırlayıb həyata keçirsin.”

Bu, dövlətimizin Şuşaya verdiyi dəyərin və şəhərin əhəmiyyətinin başlıca göstəricisidir.

Şuşa təkcə bir şəhər deyil. O, Azərbaycanın mədəni kimliyinin bir simvoludur. Şuşa saf təbiətin təzahürə çıxdığı bir məkandır və onun gözəlliyi sonsuzadək yaşamalıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.06.2025)