Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poetik qiraət uzun fasilədən sonra sizlərin görüşünə gəlir və yenidən qonağımız Əlizadə Nuridir.

Bu dəfə ustad şair yazdan, bənövşədən, insani münasibətlərdən, yerdən, göydən, vüsal və hicrandan – bir sözlə, bir şeirdə əksər mövzulardan söz açır. Və siz mükəmməlliyə baxın:

Gördüm yer qurtarır, bir azca durdum,

Bənövşə görəndə boynumu burdum.

...Bu gün yer üzünü göyə uçurdum-

Sən demə, bu yer də çərpələng imiş...

Xoş mütaliələr!

Yeddi min xalıya bəs edər bəlkə-

Göydə qövsi- qüzeh yeddi rəng imiş.

Min ildi şeytanı daşlayırıq biz

İlahi, bu şeytan nə nəhəng imiş?!

Bir qələm hönkürdü varaq başında,

Əlim saçındaydı, daraq başında.

Bir gün çıxıb getdin bulaq başından-

Səndən xatirə də bu səhəng imiş.

Ayrılıq yandırdı qışın qarında,

Əyri yozularmış düz ilqarın da.

...Öpdü bir- birini dodaqların da-

Sənin dodaqların bir ahəng imiş...

Gəl bölək qazancı, çıxarı başdan,

Buxar evdən çıxar, buxarı başdan.

Məni çağırdılar yuxarı başdan-

Bu dəfə gələn zəng başqa zəng imiş.

Gördüm yer qurtarır, bir azca durdum,

Bənövşə görəndə boynumu burdum.

...Bu gün yer üzünü göyə uçurdum-

Sən demə, bu yer də çərpələng imiş...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.04.2025)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mən nə şah, mən nə sultan, nə yaraşıq, nə ziynət,

Nə əfsanə, nə mələk, nə saray, nə səltənət,

Nə qədim əsrləri yada salıb ağlayan,

Nə ömrünü qəzələ, mərsiyəyə bağlayan,

Nə dövrün hakiminə şeir yazıb pul alan,

Nə cəlladlar önündə həyat üçün alçalan,

Nə peymana, nə saqi, nə sərab şairiyəm,

Azadlığın carçısı inqilab şairiyəm. 

Mən əyilib hakimin əllərindən öpmədim,

Şeirimi çiçək kimi ayaqlara səpmədim.

Nə aciz bir bəndəyəm, nə satılmış bir qulam,

Nə saray məddahıyam dərgahlardan qovulam.

Mən ellərin oğluyam, ellər böyütmüş məni.

Şeirim eldən alıbdır bu ilhamı, qüvvəni.

Mən nə şam, nə pərvanə, nə rubab şairiyəm,

Azadlığın carçısı inqilab şairiyəm. 

Mənim könül dəftərim bənzəyir gülüstana,

Onda yer verilməmiş qarlı qışa, tufana,

Bir bahar ətri vardır hər şeirimdə, sözümdə,

Baharın həsrətilə yaşayıram özüm də.

Mən əl açıb göylərdən diləmədim azadlıq,

Mənim arxalandığım onlardan daha artıq.

Ölkələr həsrət çəkən afitab şairiyəm,

Azadlığın carçısı inqilab şairiyəm.

Bu gün cənub həsrətli xalq şairi, özünün təbirincə desək inqilab şairi Balaş Azəroğlunun anım günüdür.

Balaş Allahbaxış oğlu Abizadə.1921-ci il noyabr ayının 11-də Bakı şəhərində anadan olub. İlk orta təhsilin də burada alıb. Şairin  "Dnepr" adlı ilk mətbu şeiri də 1937-ci ildə Bakıda çap olunub.

1937-ci ildə əslən cənublu olduğu üçün o da, ailəsi ilə birgə Cənubi Azərbaycanın Ərdəbil şəhərinə sürgün edilib. Burada fars ibtidai məktəbində təhsil alıb. i1941-ci ildə İranda Milli azadlıq hərəkatına qoşulub və onun ən fəal üzvlərindən biri olub. 1942-ci ildə İran Xalq Partiyasına daxil olaraq 1943-cü ildə Azərbaycan zidd faşist cəmiyyətinin  Ərdəbil vilayəti şöbəsinə sədr seçilib. Və bu cəmiyyətin mətbu orqanı olan "Yumruq" qəzetinin redaktoru olub. Azərbaycan demokratik firqəsi Ərdəbil vilayət komitəsinin şöbə müdiri, "Cövdət" qəzetinin redaktoru, Şairlər məclisinin Ərdəbil şöbəsinin rəhbəri olub.

1946-cı ildə Təbrizdə Milli Hökumət qurulanda ona Azərbaycan Dövlət Radio Verilişləri Komitəsinin sədr müavini vəzifəsi verilib, həmçinin o, İran Azərbaycanı Milli Məclisinin deputatı, Yazıçılar və şairlər cəmiyyətinin idarə heyətinin üzvü seçilib.

İlk şeir kitabları da 1943 -1945-ci illərdə Ərdəbildə, Təbrizdə çap olunub

Lakin Milli Hökumət elə qundaqdaca boğulduqdan sonra  Balaş Azəroğlu da bir çox həmkarı kimi Bakıya gəlib, 1947-1952-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində təhsil alıb. Eyni zamanda Cənubi Azərbaycan yazıçılar cəmiyyətinin sədri vəzifəsində çalışıb.

1948 - 1953-cü illərdə Azərbaycan qəzeti redaksiyasında ədəbi-bədii şöbənin müdiri, 1953 -1956-cı illərdə məsul redaktor, 1956-1958-ci illərdə ADF MK-da təbliğat şöbəsinin müdiri, 1958-1959-cu illərdə Azərbaycan Ali partiya məktəbində xüsusi fakultənin dekanı işləyib. 1959-1963-cü illərdə ADF MK-nın sədr müavini seçilib.

O, 1963-1982-ci illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adına ədəbiyyat İnstitutunun orta əsrlər ədəbiyyat şöbəsinin baş elmi işçisi vəzifəsində işləyib. 1966-cı ildə filologiya elmləri namizədi elmi adını alıb və 1981–1991-ci illərdə  Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının katibi vəzifəsində çalışıb

1991-ci ildə  Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin İdarə Heyətinin Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı üzrə baş müşaviri təyin olunub, həmçinin Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ağsaqqallar Şurasının üzvü seçilib.

O, İran Xalq partiyasının və ADF MK-nın üzvü, SSRİ-də yaşayan iranlı siyasi mühacirlər cəmiyyəti Azərbaycan şöbəsi rəyasət heyətinin üzvü olub və bununla yanaşı, Azərbaycan SSR Yazıçılar İttifaqının plenum üzvü və katibi seçilib. 

Çoxcildlik "Azərbaycan ədəbiyyatı"nın müəlliflərindən biri olub.

Ədəbi və ictimai fəaliyyətinə görə Balaş Azəroğlu  “Şərəf nişanı”, “Xalqlar dostluğu” ordenləri ilə, “21 Azər”, “Firdovsi” və digər medallarla, iki dəfə 

1960-1971- ci illərdə Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı ilə, 17 mart 1997-ci ildə "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib.

1981-ci ildə Azərbaycanın “Xalq şairi” adına layiq görülüb, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü olub. Şair 2011-ci il aprel ayının 24-də Bakıda vəfat edib. 

Şairin qırxdan çox kitabı çap olunub, əsərləri SSRİ və xarici ölkə xalqlarının dillərinə tərcümə olunub.

"Sinəm Savalan dağıdır", "Mənim köksümdə ürək dayananda, ürək vurmayanda köksümün altında vətən döyunür" söyləyən Balaş Azəroğlunun yaradıcılığının əsas motivini vətən, parçalanmış Azərbaycan, intizar təşkil edirdi.

Müasirləri onu novator, poeziyası ilə insanları ayağa qaldıran, mübarizəyə və gələcəyə səsləyən şair adlandırırdılar.

Balaş Azəroğlu ömür yolunu özü kimi cənub həsrətiylə yaşayan, elə özü kimi inqilabçı şair olan Mədinə Gülgünlə birləşdirib. O sadəcə vətəninə deyil ömür gün yoldaşına qarşı da çox sadiq olub. Mədinə xanım dünyadan köçəndən sonra da evdə onun səliqə səhmanını qoruyub saxlayıb. Yaşadığı bina qəzalı olduğu və bütün qonşuları köçüb getdiyi halda o buradan köçüb getmək istəməyib.

Balaş Azəroğlu gəncliyində çox ağır bir xəstəlik keçirib, hətta həkimlər onun öləcəyini deyiblərmiş. Lakin, Mədinə xanım öz ömür gün yoldaşı üçün bir quş tək çırpınaraq ölkənin ən yüksək səviyyəli insanlarıyla əlaqə saxlayaraq lazım olan dərmanları tapıb. Sonralar Balaş Azəroğlu həmişə Mədinə olmasaydı mən cavan yaşda dünyadan köçərdim söyləyib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.04.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Aşıq Novruz 24 aprel 1929-cu ildə Göyçə mahalının Daşkənd kəndində anadan olmuşdur. O, Daşkəndli məşhur şair Məmmədhüseynin nəticəsidir. Hələ uşaqlıqdan saza-sözə çox böyük marağı olan Novruzun ustadı böyük qardaşı Aşıq Abbasəli olmuşdur.

Ailəsi ilə birlikdə 1941-ci ildə Gədəbəy rayonuna köçmüş və bir müddət burada yaşadıqdan sonra Şəmkirin Dağ Tatarı kəndinə köçmüşdür. 1953-cü ildə ata-baba yurdu olan Göyçə mahalından həmkəndliləri və qohumları departasiya olunduqdan sonra 1954-cü ildə o da Bərdə rayonunun Yeni Daşkənd kəndinə köçmüşdür.

1955-ci ildə ailə həyatı quran Aşıq Novruz dörd oğul və dörd qız atası olmuşdur. 1956-cı ildən ömrünün axırına qədər Bərdə rayonunda Mədəniyyət Evinin üzvü olmuşdur.

Dəfələrlə radio və teliviziyada çıxışlar etmişdir. Bu gün də onun lent yazılarından Azərbaycan Dövlət Televiziyasının qızıl fondunda saxlanılır. 1985-ci ildə belə çəkilişlərin birində Aşıq Novruz xalq şairi Xəlil Rza Uluturk ilə görüşmüşdür. Aşıq Novruzun saz çalıb-oxuması Xəlil Rzanın könlünü çox oxşadığına görə elə oradaca "Aşıq Novruz" rədifli qoşmanı yazıb ona həsr etmişdir.

1986-cı ildən 1992-ci ilə qədər Bərdə şəhər 1 saylı "Musiqi Məktəbi"ndə dərs keçmişdir.

Uzun müddət saz çalıb oxumuş həm ifaçı aşıq kimi, həm yaradıcı aşıq kimi və həm də sazın düzəldilib-hazırlanmasının mahir sənətkarı kimi də tanınmışdır. 

Tədqiqatçı Araz Yaquboğlu Aşıq Novruzun sazbəndliyi haqqında yazır: — Sazın hazırlanmasını Aşıq Novruz əla bacarırdı. O bu sənəti fitri istedadı sayəsində öyrənmişdi. Onun düzəltdiyi sazlar bu gün də Bərdə, Tərtər, Yevlax, Ağcabədi və Gəncədə istifadə olunmaqdadır. Düzəltdiyi sazlara müştərinin istəyinə əsasən xüsusi zövqlə naxışlar da vurardı. O saz və taziyanə (mizrab) üçün materialı özü axtarar, yaxşı material tapardı. Sazı hazırlayarkən çanağı üçün tut ağacından, qolu üçün qoz ağacından, taziyanə üçün isə köhnə gilas ağacının qabığından istifadə edərdi. Novruz kişi sazı kiçik oğlu İnqilabla birlikdə düzəldərdi. Bunda həm də məqsəd onun da bu sənəti öyrənməsi idi. İnqilab da bu sənəti yaxşı mənimsəsə də Novruz kişinin vəfatından sonra demək olar ki, bu sənəti davam etdirmir.

3 noyabr 2000-ci ildə Bərdə rayonunun Yeni Daşkənd kəndində vəfat etmiş və kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.04.2025)

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun “Yazıçı” nəşriyyatında Xalq yazıçısı Anarın “2=3+4, yaxud iki ailədə üç Xalq yazıçısı, dörd Xalq şairi” adlı kitabı işıq üzü görüb. Nəfis tərtibatlı, illüstrasiyalı kitab Azərbaycan ədəbiyyatı irsinə böyük töhfələr vermiş iki nəsildən, onlar barədə həqiqətlərdən və onların ədəbi nümunələrindən ibarətdir.

608 səhifəlik bu unikal kitabı tərtib edən Xalq yazıçısı Anar uzun illər ərzində təkcə öz yazdıqlarını yox, qəhrəmanlarının – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli, Vaqif Səmədoğlu, Ənvər Məmmədxanlı və Yusif Səmədoğlunun yazdıqlarını eyni ideya-estetik yaradıcılıq məcrasına qoşaraq, onları eyni axında birləşdirərək ən yeni ədəbiyyatın ən milli paradiqması olaraq təqdim edibdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı kitabdan hissələri oxucularına təqdim edir. Anar qəhrəmanlarının ən populyar əsərlərini bir daha yaddaşlarda təzələyir:

RƏSUL RZA

SƏDAQƏT

Durnanın qatarı gör nə qəşəngdir!

Səhər buludları nə lalərəngdir!

Mehriban gözlərin yol çəkir yenə;

Bir səs pıçıldayır: "Gəlməyəcəkdir".

Gecədir, ay gəlib gəzir otaqda.

Qulağın səsdədir, fikrin uzaqda.

Sevgilim, nə görüb eşqin, sorsana,

Qəlbin otağında tək ağlamaqda?

Uzaq üfüqlərdə al günəş batır.

Kölgələr dənizə min kəmənd atır.

Hicranın gözləri oyaqdır yenə;

Nə gündüz dincəlir, nə gecə yatır.

Həsrət tellərinə kimdir əl vuran?

Göyərçin könlümdür yollarda duran.

Yüz illik bir ömrü qurban verərdim

Xumar gözlərinə baxsaydım bir an.

Bilirəm, sadiqsən anda, ilqara,

Qoy çəkməsin fikrim könlünü dara.

O böyük eşqinlə sağalacaqdır

İnan ki, aldığım ən dərin yara.

Oxşa körpəmizi, dik tut başını!

Çatılmış görməsin düşmən qaşını.

Namərdlər içindən sorağı gəlməz

Könül həmdəminin, can sirdaşının.

Bəlkə bir gün məndən gətirdi soraq

Qan ləkəsi düşmüş bir sarı yarpaq.

Bil ki, son şeirimin ilk sözü sənsən,

Bir də can verdiyim bu ana torpaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

Xasiyyat RÜSTƏM, Özbəkistan, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

– Qəbristanlığa gedirik? – nəvəm sevincək soruşdu.

– Hə, – dedim, qəbiristanlıq sözünü bilmirdi, az əvvəl məndən eşitmişdi.

Bayrama hazırlaşırmış kimi, al-əlvan geyinməyə başladı. “Qəbir” sözünü təkrarlamasından anladım ki, söz onun üçün yenidir, tapıntıdı, bəlkə də qəribə bir oyundur. 

Yolda soruşdu:

– Orada nə edəcəyik, ana?

– Dostlarımızı görəcəyik, – dedim.

 Sevincli idi. Maşının pəncərəsindən baxa-baxa elə hey gülürdü. Ürəyimdən daş asılmışdı, təbbəssümü itəcəyindən qorxub gözümü ondan çəkmirdim. 

Qəbiristanlığa çatanda bir kişi – deyəsən gözətçi idi – bizə yoldaşlıq etmək istədi. Təşəkkür elədim, qoymadım. Dostların son yuvasının da yerini bilmək vacibdi.

 Cərgələrin yanından keçdik…

–  Dostların hanı bəs? – Nəvəmin bu sualı məni özümə qaytardı. Saf, müdrik baxışları üzümə zillənmişdi.

– Burdakıların hamısı hamısı dostlarımdır, – dedim.

– Rəsmlər?

Gözlərim dolmuşdu.

– Ağlama, gələrlər bir azdan.

– Adamlar öləndə rəsmə çevrilir balası.

– Hamısı ölüb?  Niyə? Torpağın altındadılar? Bəs ora necə giriblər? Kim qazıb? – sulları dayanmırdı.

– Bəlkə biz də qazaq, çıxsınlar ordan?

Bu söhbətə hazır deyildim. Bəlkə sən hazırdın, Qənirə?

Bilirəm, bizi izləyirsən. Amma mən səni görə bilmirəm, Qənirə…

– Kiminlə danışırsan, ana?

Gözlərinə zilləndim.

– Ağlama.  Dostun üzülər…

– Yaxşı...

(Bakı, 22.04.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.04.2025)

Şəki Tibb Kollecinin Tələbələri 23 Aprel – Ümumdünya Kitab və Müəlliflik Hüququ Gününü kollecin zəngin Kitabxanasında qeyd etdilər.

Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Şəki təmsilçisi

Kitabın sehri, sözün dəyəri və müəllifin əzmi bu dəfə Şəki Tibb Kollecinin divarları arasında bir bayrama çevrildi. " 23 Aprel – Ümumdünya Kitab və Müəlliflik Hüququ Günü" münasibətilə kollecin tələbələri asudə vaxtlarını kitabxanada keçirdilər.

Sükutun içində səslənən minlərlə sətir, saysız hikmətlərlə dolu rəflər tələbələrin zövqlə seçib oxuduğu kitablarla bir daha canlandı. Hər tələbə bu gün kitabxanada yalnız oxucu deyil, həm də düşünən, duyan, yazmaq və yaratmaq eşqi ilə yaşayan bir fərd idi.

Zəngin fonda klassik ədəbiyyatdan tibbi sahəyə, elmi əsərlərdən bədii nümunələrə qədər geniş spektrdə təqdim olunan kitablar arasında tələbələr öz ruhlarına yaxın mövzularla tanış oldular. Bu, sadəcə bir gün deyil, kitaba, biliyə və müəllif əməyinə hörmətin nümayişi idi.

Kollec rəhbərliyi tələbələrdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşmasını hər zaman dəstəkləyir və belə günlərin gənclərin mənəvi zənginləşməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayır.

Şəki Tibb Kollecində kitablar bu gün daha çox danışdı. Çünki oxuyanlar vardı...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Daxili intizam və iradəyə əsaslanan xarakter formalaşdırma prosesində uzaq məqsədli düşünmək vacibdir. Hərəkətlərinizin gələcəkdə verəcək nəticələri haqda nə qədər çox düşünsəniz indiki hərəkətlərinizin düzgün olma ehtimalı bir o qədər çox olacaq. Seçim etməli və ya qərar verməli olduqda həmişə sehrli suala müraciət edin: 

“Burada ən vacibi nədir?” Emmanuel Kantin aforizmindən praktikada istifadə edin: “Hər bir hərəkətinizin bütün insanlar üçün sanki qanun olacağı kimi davranin”. 

Xarakterin inkişaf etdirilməsində ən vacib sullardan biri: “Əgər  bütün insanlar mənim kimi olsaydı dünyamiz necə olardi?” Prinsiplərinizə zidd olan hərəkət etdikdə dərhal bunu özünüzə xatırladın, öz yolunuza dönun, “Bu mənə oxşamır! Mənə yaraşan hərəkət deyil!” deyin və mümkündürsə düzəliş edin, mümkün olmadıqda isə gələn dəfə prinsiplərinizə sadiq qalacağınıza söz verin. 

Brayan Treysi/Bəhanələrə yox (daxili intizamın gücü)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2025)

Murad Vəlixanov, "Ədəbiyyat və İncəsənət"

Dünən Azərbaycanın milli qəhrəmanı, öz şücaəti, Qarabağ müharibəsindəki fəaliyyəti ilə adını tarixə yazmış Allahverdi Bağırovun doğum günü idi. Mən dünən günorta saatlarında Bakının Yasamal rayonu ərazisində bir neçə məktəbin dərsdən çıxan, yaxud dərsə gedən şagirdlərindən Allahverdi Bağırovun kim olduğunu soruşdum və çox təəssüf ki, mütləq əksəriyyət onu tanımadı.

Məncə məktəblərdə şagirdlərə Qarabağ müharibəsi, zəfərimiz, milli qəhrəmanlarımız, şəhidlərimiz barədə ayrıca dərs keçməlidirlər.

İndi isə Allahverdi Teymur oğlu Bağırov barədə ətraflı danışmaq istəyirəm. O, 1946-cı il aprel ayının 22-də Ağdamda anadan olmuşdur. 1965-ci ildə Ağdam şəhər 1 saylı orta məktəbi bitirmişdir. Məktəb illərində və sonrakı vaxtlarda idmanın müxtəlif növlərində keçirilən yarışlarda Ağdamın qələbə qazanmasında rolu olub. O, həm də, Ağdamın "Qarabağ" futbol klubunda məşqçi kimi fəaliyyət göstərmişdir. Klubun bayrağında onun rəsminin həkk edilməsi də bu səbəbdəndir.

Bağırov Ağdam əhalisi tərəfindən göstərilən maddi yardım və öz şəxsi vəsaiti ilə Qarabağ kəndlərində yaradılmış kiçik özünü müdafiə dəstələrinə yaxından köməklik edib. Ağdam rayonu ərazisində gedən bütün döyüşlərdə mərdliklə vuruşub.

Müharibə zamanı Ağdam Xalq Cəbhəsinin sədri seçilmişdir. Müstəqil Azərbaycanın bayrağını ilk dəfə Ağdama Allahverdi Bağırov sancmışdır.1988-ci ildə Ağdamda ilk müdafiə dəstələrinin formalaşmasında böyük rolu olmuşdur. 1991-ci ilin 1 oktyabr ayında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Ağdamdakı hərbi hissələrin onun və qardaşı Eldar Bağırovun komandirliyi altında yaradıldı. 1992-ci ilin yanvarında Allahverdi Bağırovun komandirlik etdiyi tabor Naxçıvanlı kəndində işğalçıların bütün canlı qüvvəsi və texnikası darmadağın edilmiş, 150 döyüşçü iləƏsgəran qalasına qədər irəliləmiş, Pircamal kəndindəki bütün yüksəkliklər tutulmuş, Kətük kəndi ilə üzbəüz mövqe qurulmuşdu. Bu əməliyyat görə Allahverdi Bağırov "General Məhəmməd Əsədov" adına mükafata layiq görülmüşdür. 1992-ci il mayın 3-də ermənilər Bağırova məlumat vermişdilər ki, ayın 8-də Şuşa işğal olunacaq. O da həmin məlumatı bizim bütün dövlət qurumlarına çatdırmışdır. Həmin ay Bağırov qərargaha beş əsgəri çağırtdırıb birlikdə plan hazırlamağa başladı. 1992-ci il 12 iyunda onun batalyonunun səyi nəticəsindəAranzəmin, Naxçıvanik, Dəhraz, Mirkənd, Pircamal kəndləri düşməndən azad edilib. O, Xocalı soyqırımı zamanı həlak olanların meyidlərinin döyüş meydanından çıxarılmasında vəazərbaycanlı əsirlərin erməni işğalçı əsgərlərin meyidləri və əsirləri ilə dəyişdirilərək azad edilməsində böyük xidməti olub. Məhz Allahverdi Bağırovun Vitali Balasanyanla apardığı danışıqlar nəticəsində hərbi operator Seyidağa Mövsümlü və Çingiz Mustafayevin Xocalı hadisələrinin görüntülərini lentə alması mümkün olmuşdu. 1992-ci ilin 12 iyunda təcili iş üçün geri, Ağdama çağrılan Allahverdi Bağırovun olduğu maşın Naxçıvanikdən geri qayıdarkən minaya düşdü. Maşında olan digər üç nəfər sağ qalsa da, Allahverdi Bağırov sürücüsü və Nizami adlı həkimlə ilə birlikdə həlak olmuşdur. O, qardaşı Eldar Bağırovun yanında - Ağdam rayon Şəhidlər xiyabanında dəfn edilmişdir. Ailəli idi, Elşən adlı oğlu, Aynur və Zümrüd adlı qızlarıvar. Azərbaycan Respublikası prezidentinin 24 fevral 1993-cü il tarixli 476 saylı fərmanı iləBağırov Allahverdi Teymur oğluna ölümündən sonra "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adına layiq görülmüşdür. Sonradan Ümummilli lider Heydər Əliyevin fərmanı ilə Allahverdi Bağırova "Qızıl Ulduz" medalı təltif olunmuşdur. 1992-ci ildə komandir Mətləb Mustafayev onun adına Artilleriya divizionu yaratmışdı. Ağdamın Quzanlı qəsəbəsinin girəcəyində adına barelyef qoyulub. 31 may 2012-ci ildə Niderlandın Qroningen şəhərinin "Noorderlicht" rəsm qalereyasında holland fotoqraf Dirk Yan Visserin "Offsayd. Sürgündə olan futbol" adlı fotoşəkillərinin sərgisi və eyniadlı kitabın təqdimatı Allahverdi Bağırovun həyatından bəhs edir. 25 fevral 2014-cü ildə Bakının Binəqədi rayonu Biləcəri qəsəbəsində istifadəyə verilmiş Milli Qəhrəmanlar parkında Allahverdi Bağırovun büstü ucaldılmışdır. Həmin ilin iyun ayında Quzanlı qəsəbəsindəki Ağdam Dram Teatrında Allahverdi Bağırova həsr edilmiş “Qartal qamətli qəhrəman” sənədli filmlərinin təqdimat mərasimi keçirilmişdir.

Xocalının müdafiəsi zamanı 7 Milli Qəhrəman iştirak etmişdi. Onlardan biri də 1003 Xocalı əsirini erməni polkovnik Vitali Balasyan vasitəsilə 3 gün ərzində ermənilərin əlindən xilas edən Allahverdi Bağırovdu. Səkkiz günlük erməni əsirliyində işgəncələrə məruz qalan Hüseynağa Quliyev’in Bağırov haqqında söylədikləri:

 “Məni əsirlikdən qurtarmaq üçün Ağdam döyüşlərində əsir düşmüş Suriyadan olan erməni ilə dəyişməli idilər. Belə də oldu. Ermənilər Milli Qəhrəman Allahverdi Bağırova pul təklif etmişdi ki, həmin Suriya ermənisini qaytarsın. Amma yeri behişt olsun, rəhmətlik Allahverdi kişilik göstərib ermənini pula deyil, mənə dəyişdi. Anamı da buraxmışdılar.”

1992-ci il 12 iyunda təcili iş üçün geri, Ağdama çağırılan Milli Qəhrəmanın olduğu maşın Naxcivanikdən geri qayıdarkən minaya düşdü və qəza nəticəsində dünyasını dəyişdi. Onun üçün Bakıda Şəhidlər Xiyabanında qəbir qazılmışdı, lakin o, müəyyən səbəblərə görə qardaşı Eldar Bağırovun yanında – Ağdam rayon Şəhidlər Xiyabanında dəfn edildi.  Azərbaycan Respublikasının prezidentinin 24 fevral 1993-cü il tarixli 476 saylı fərmanı ilə ölümündən sonra  “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adına layiq görülən Bağırov üçün qazılmış qəbirə isə ondan bir neçə gün sonra həlak olan Çingiz Mustafayev basdırıldı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2025)

ƏHMƏD QƏŞƏMOĞLU: “ƏSAS SƏBƏB EVLƏRİNİN OLMAMASIDIR”

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Aktual mövzular” rubrikasında bu dəfə gənc oğlanların ailə həyatı qurmağı hansı səbəbdən ləngitmələri barədə danışacaq. Rubrikanı Kənan Məmmədli aparır. Elə o özü də ailə həyatı qurmağa tələsməyənlərdəndir.

"Kişilərin evlənmək həvəsinin olmamasının əsas səbəblərindən biri qadın və ailə üçün məsuliyyət daşımaq istəməmələridir." Bunu rusiyalı psixoloq Yelizaveta Filonenko deyir. Onun sözlərinə görə, kişi üçün evlilik məsuliyyət səviyyəsini kökündən dəyişir. "Vətəndaş nikahında bu hiss daha aşağıdır; kişi psixoloji və hüquqi cəhətdən qadın üçün daha az məsuliyyət daşıyır və məsələn, ayrıldığı təqdirdə onunla əldə etdiyi əmlakı bölüşmək məcburiyyətində qalmır. Evliliklə həm də kişinin maddi yükü artır", - deyə psixoloq izah edir. Mütəxəssisin sözlərinə görə, kişilər həm də ömür boyu bir qadınla yaşaya biləcəklərinə əmin olmurlar.

Öz təcrübəmdə bunun süzgün, yoxsa qeyri-düzgün olduğunu söyləməyəcəyəm. Amma əksəriyyət bu fikri təsdiqləyər. Ümumən, mütəxəssislər son zamanlar populyarlaşan dəbdəbəli toy dəbini də kişilərin evlənmə istəyinə mane olan səbəblərdən biri adlandırır. Onlar elçilik, toy, üzük və pay-pereş alınması, bal ayı səfəri xərclərinin kişilərin sevgililəri ilə rəsmi nikaha girmələrini gecikdirdiyini vurğulayırlar.

Bəs görəsən, bizim mütəxəssislərimiz bu haqda nə düşünürlər? Kişilərin gec evlənməsinin səbəblərini aydınlaşdırmaq üçün ekspertlərin açıqlamalarına nəzər yetirək.

Məsələyə münasibət bildirən sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu aşağıdakıları deyir: "İndi oğlanlar həqiqətən də gec evlənirlər. Amma əvvəl belə şey yox idi. Xüsusən kənd yerlərində belə hal olmazdı. Əgər oğlan ali təhsil alıbsa və ya hərbi xidmətdən qayıdıbsa, ailəsi onu evləndirmək haqda düşünürdü. Orta hesabla oğlanlar 25, qızlar isə 20 yaşına çatanda ailə qurması üçün problem qalmırdı. Hətta əgər oğlanın evi yox idisə, yeni qurulan ailənin oğlanın valideynləri və digər ailə üzvləri ilə birgə yaşaması da problem sayılmırdı. Üstəlik, o dövrdə hamının qəbul etdiyi müəyyən qaydalar da var idi. Məsələn, ailə kasıbsdırsa, yeni ailə quran xanım bunu adi hal kimi qəbul edib ona uyğunlaşır və ən əsası ümumi vəziyyətin qənaətbəxş olması üçün ailənin digər üzvləri ilə birgə çalışırdı. İndi siə vəziyyət tam fərqlidir. İndi hamsı düşünür ki, oğlan evlənirsə, mütləq ayrıca evi olmalıdır. Hansı ki, müasir dövrdə də ev almaq üçün 100-150 min pul olmalıdır. Bu məbləğ isə hamıda yoxdur. Deməli, birinci faktor evin olmamasıdır. İkinci faktor işin olmamsıdır. Təəssüf ki, iş yerləri o qədər də çox deyil. Üçüncü məsələ ölkəmizdə boşanmaların sürətlə artmasıdır ki, bu da evlənmək istəyən oğlanları qorxudur. Başqa bir məsələ qızların bəzi davranışlarının - mənəvi-əxlaqi cəhətlərinin oğlanları qane etməməsidir. Sosial şəbəkələr qızların davranışına o qədər təsir edib ki, oğlanlar belə həyat yoldaşlarının olmasını istəmirlər. Müasir dövrdə qızların üstünlük verdiyi dəyərlər başqadır. İndi daha çox maddi məsələlər, karyera qurmaq, gəzmək kimi məsələlər ön plandadır. Hansı ki, əvvəlki dövrdə qızlarımızın nə əxlaqında problem olardı, nə də onları bu kimi sadaladığımız şeylər maraqlandırardı. O vaxt düşünürdülər ki, gözəl bir ailəm olsun, ona xidmət edim, ancaq indi hamı üçün olmasa da, bir çoxları üçün başqa dəyərlər hakimdir ki, bütün bunlar da oğlanları evlilikdən çəkindirir."

"Kişilərin evlənmək həvəsinin olmamasının əsas səbəblərindən biri qadın və ailə üçün məsuliyyət daşımaq istəməmələridir." Bu fikirləri isə Medical House Reabilitasiya mərkəzinin təsisçisi, Psixologiya Departamentinin rəhbəri, psixoloq Jalə Mirsaab bildirir. Onun sözlərinə görə, kişi üçün evlilik məsuliyyət səviyyəsini kökündən dəyişir.

"Vətəndaş nikahında bu hiss daha aşağıdır; kişi psixoloji və hüquqi cəhətdən qadın üçün daha az məsuliyyət daşıyır və məsələn, ayrıldığı təqdirdə onunla əldə etdiyi əmlakı bölüşmək məcburiyyətində qalmır. Evliliklə həm də kişinin maddi yükü artır", - deyə psixoloq izah edir. Mütəxəssisin sözlərinə görə, kişilər həm də ömür boyu bu qadınla yaşaya biləcəklərinə əmin olmurlar.

Gəlin düşünək ki, elə bir uyğun zaman gələcək, gənc oğlanlar, içi mən qarışıq, bütün problemlərindən qopacaqlar, başlarında evlənmək sevdası cövlan edəcək, ailə quracaqlar, xoşbəxtliyə imza atacaqlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.04.2025)