Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əgər sizə dünyasını dəyişən hər hansı bir kəsə zəng etmək şansı verilsə idi o adam kim olardı və ona nə deyərdiniz?

EKSPRESS-SORĞU-da bu dəfə məhz bu sualı qoymuşam və ona ən müxtəlif cavablar almaqdayam. 

“Rəhmətlik anamın anasına zəng edərdim. Ona bütün uşaqlığımı, gəncliyimin yarısını borcluyam. Suala gəldikdə isə təbii, ömrü verən ALƏMLƏRİN RƏBBİ OLAN CƏNAB'I HAQQDI. Ancaq məni niyə tək qoyduğunu soruşardım, halallıq istəyərdim. 

Yəni demək olar, gözümü açandan anamdan çox nənəmi yanımda görmüşəm. Bir söz var, deyir ki, zamanında qiymət verin insanlara. Həqiqətən belədi, insan dəyər verdiklərinin sevdiklərinin qədrini sağkən bilməlidi. Bu həyatda ən nifrət etdiyim əşya saatdı. Fırlanır başladığı nöqtəyə gəlir. Amma fırlandığı müddətdə özü ilə apardıqlarını geri gətirmir. 

ALLAH CƏMİ DÜNYADAN KÖÇƏNLƏRİMİZƏ RƏHMƏT ETSİN!”

Murat Vəlixanov 

“Əgər mənə dünyasını dəyişən birinə zəng etmək ixtiyarı verilsə idi, ən yaxınlarımdan birinə zəng edərdim, bu aydın məsələdir. Soruşacağım soruya gəldikdə isə, qəlbimdə o dünya haqqında çox suallar yatır.”

Təbriz  Babayev

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Çağdaş Azərbaycan nəsrinin ən görkəmli nümayəndələrindən biri, Azərbaycan ədəbiyyatının Qızıl Fonduna “Fətəli fəthi” kimi monumental bir roman bəxş etmiş, həyatının son dönəmlərini mühacirətdə keçirən sözün həqiqi mənasında Böyük yazıçını itirdik. 

Bəli, əməkdar incəsənət xadimi, professor, 1959-cu ildən Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü Çingiz Hüseynov vəfat etdi. Bu barədə onun oğlu Həsən Hüseynov sosial mediada  məlumat verərək bizləri dərin kədərə qərq etdi. 

Qeyd edək ki, Çingiz Həsən oğlu Hüseynov 1929-cu il aprelin 20-də Bakıda anadan olub.

Yazıçının bir neçə aydan sonra 95 yaşı tamam olacaqdı. O, “Adını demədi”, “Məhəmməd, Məmməd, Məmiş”, “Fətəli fəthi”, “Ailə sirləri” və s. əsərlərin müəllifidir. Həyat yoldaşı milliyyətcə yəhudi idi, son illər İsraildə yaşayırdı. Elə yaşadığı Qüds şəhərində - müqəddəs bir yerdə də cənnətə qovuşdu. 

Gəlin bu uzun ömrə qısaca da olsa nəzər  yetirək. 

Çingiz Hüseynov Bakıda orta məktəbi bitirdikdən sonra ADU-nun filologiya  fakültəsinə daxil olmuş, ikinci kursdan Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinə dəyişilmiş, oranı bitirmişdir (1952). SSRİ Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun aspiranturasında təhsil almış, burada namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. Sonra SSRİ Yazıçılar İttifaqında milli ədəbiyyatlar üzrə məsləhətçi olmuşdur (1955–1972). Sov. İKP MK nəzdindəki İctimai Elmlər Akademiyasında sosialist mədəniyyəti kafedrasının müdir müavini işləmişdir. İlk mətbu əsəri "Bakinski raboçi" qəzetində (16 oktyabr 1955) işıq üzü görmüşdür. Bundan sonra ədəbi yaradıcılıqla müntəzəm məşğul olmuşdur. Əsərlərini iki - ana dilində, həm də rusca yazmışdır.

Əsərləri keçmiş SSRİ və xarici ölkə xalqlarının dillərinə tərcümə edilmişdir. Bədii tərcümə ilə də ciddi məşğul olmuşdur. Türkiyə, Belçika, İngiltərə, Fransa və digər ölkələrdə səfərlərdə olmuşdur.

Çingiz Hüseynov heç bir qəlibə, çərçivəyə sığmayan, azadfikirli bir insan idi, ona görə də hakimiyyətlərə, saraylara əsla xidmət etməzdi. 

Təəssüf ki, Azərbaycanda bu dahi yazıçı qədərincə tanınmadı, azərbaycanlılar öz görkəmli yazıçıları ilə qürrələnə bilmədilər.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

O, Nobel mükafatından imtina etdi, pula nifrət etdi və dvoryan olsa belə, kəndlilərin tərəfində çıxış etdi. O, dahi rus yazıçısı Lev Tolstoydur. 

Budur onun ən məşhur sitatları (öz tərcüməmdə):

Hər kəs insanlığı dəyişdirmək istəyir, amma heç kim özünü necə dəyişdirmək barədə düşünmür. 

Qoy hər kəs öz qapısının qarşısını süpürsün. Hər kəs bunu edərsə, bütün küçə təmiz olacaqdır. 

Həmişə elə görünür ki, bu qədər yaxşı olduğumuz üçün sevilirik. Və bizi sevənlərin yaxşı olduğuna görə bizi sevdiklərini təxmin etmirik. 

Çox şey bilmək vacib deyil, bilmək mümkün olan hər şeydən ən zəruri olanı bilməkdir vacib olan. 

İnsanlar tez-tez vicdanlarının saflığı ilə fəxr edirlər, çünki qısa bir yaddaşa sahibdirlər. 

İnsan həmişə xoşbəxt olmalıdır, əgər xoşbəxtlik bitərsə, hardasa səhv etdiyini zənn et.

Bir insanın vərdiş edə bilməyəcəyi şərtlər yoxdur, xüsusən də ətrafdakı hər kəsin eyni cür yaşadığını görərsə. 

Ən təəccüblü yanlış təsəvvürlərdən biri də insanın öz xoşbəxtliyi üçün heç bir şey etməməsidir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Qara sevinən tək uşaqlardımı? Məncə hə. Bir də, olsun ki, biz gənclər. Amma yaşlı adamlar qara sevinməz. İşıq, qaz, istilik problemi yaranır, yollar buz bağlayır, bir sözlə baş ağrıyır. 

Bu xəbər qara sevinənlər üçündür. Yaxın günlərdə ilk qara sevinəcəyik. 

Gəlin Milli Hidrometeorologiya Xidmətinin rəisi Nazim Mahmudovun (şəkildə) açıqlamasına diqqət çəkək: 

“Dünyada son illərin meteoroloji tədqiqatları göstərir ki, son onilliklərdə qış fəslində soyuq günlərin sayı azalır, isti günlərin sayı isə artır. Ölkəmizdə şaxtalı, qarlı günlərin sayının azalması, qışın daha mülayim keçməsi müşahidə olunur. Çoxillik meteoroloji muşahidələrə görə son 10 ildə yanvar ayında havanın orta aylıq temperaturu iqlim normasindan 0.1-2.1 dərəcə yüksək olub. Lakin bəzi illərdə bununla yanaşı, anomal soyuq proseslər də müşahidə olunur.

Bir neçə gün davam edən mülayim hava şəraitindən sonra ölkəmizdə qış fəslinə xarakterik, qarlı hava şəraitinin müşahidə olunacağı gözlənilir. Belə ki, yanvarın 10-u şimal və qərb rayonlarından başlayaraq hava şəraitinin dəyişəcəyi, güclü şimal-qərb küləyinin əsəcəyi, arabir yağıntılı olacağı, bəzi yerlərdə sulu qar, dağlıq və dağətəyi rayonlarda qar yağacağı, ayrı-ayrı yerlərdə intensiv olacağı gözlənilir.

Bu yağıntılı hava şəraiti yanvarın 12-si səhərədək fasilələrlə davam edəcək. Yanvarın 12-si axşam əsasən şimal və qərb rayonlarında, 13-ü axşamdan isə əksər rayonlarda havanın yenidən yağıntılı olacağı və 15-dək davam edəcəyi, bəzi yerlərdə sulu qar, qar yağacağı gözlənilir. Ayrı-ayrı yerlərdə, xüsusilə Naxçıvan, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur, Qazax-Gəncə, Dağlıq Şirvan, Balakən-Şəki, Quba-Qusar, Mərkəzi Aran, Lənkəran-Astara bölgələrində yağıntıların intensiv olacağı ehtimalı var. Yanvarın 14-15-də gecə və səhər saatlarında dağlıq və dağətəyi rayonlarda yolların buz bağlama ehtimalı var.

Bakıda və Abşeron yarımadasında yanvarın 10-da axşam hava şəraitinin yağıntılı olacağı, bəzi şəhərətrafı ərazilərdə sulu qara keçəcəyi, 13-ü axşamdan 15-dək isə bəzi yerlərdə sulu qar, qar yağacağı gözlənilir.

Yanvar ayının 10-da günün birinci yarısında Bakıda və Abşeron yarımadasında güclü şimal-qərb küləyinin əsəcəyi, maksimal sürətinin 18-23 metr/saniyə, gecə və səhər bəzi yerlərdə arabir 30-33 metr/saniyəyədək güclənəcəyi gözlənilir. Əhalini bir daha küləkli günlərdə ehtiyatlı olmağa çağırırıq.”

Ehtiyatlı olmağına olarıq. Küləkdən özümüzü qoruyarıq. Amma arzumuz budur ki, xidmət rəisinin dediyi qar əsl qar olsun, yeri ağartsın, biz də doyunca qartopu oynaya bilək!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2024)

Poetik Qiraətdə bu gün sizlərə Qərbi Azərbaycan kökənli gözəl şairimiz Tahir Talıblının şeirini təqdim edirik. 

*

Çevir ki, içini astar üzünə


İçində gizlənən için talansın.


Haraya gedirsən bu kəm ağılnan


Karvanın basılsın, köçün talansın.

Nə gördük götürək düzdən-əyridən


Yüyən önnən gəldi, yəhər böyürdən


Özünnən qabaqda yalan səyirdən


Ağıllın görk olsun, bicin talansın.

Ələyin fırransın, külün ələnsin

Bir torba götürüb, dağlar dilənsin

Dişi qannı qurdun qana bələnsin


Qoyunun qırılsın, keçin talansın.

Bəxt harda cırnadı, tale kəc oldu


Ölüm də deyəsən, bir az gec oldu


Bir müdrik dedi ki, gəldik heç olduq


Ay Tahir, heç olan heçin talansın.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2024)

  “Ədəbiyyat və incəsənət”in Qiraət saatı rubrikasında bu gündən etibarən siyasi romanlar müəllifi kimi tanıdığınız Adəm İsmayıl Bakuvinin bu dəfə eşq romanı ilə tanış olacaqsınız.

“Eşq mələyi” sizi bir başqa dünyaya aparacaq. Orada haqq ilə nahaq, yalan ilə həqiqət, namus ilə əxlaqsızlıq mübarizə aparır. Bu sayaq mübarizələrdə ədalət qalib gəlirmi?

Bu sualın cavabını romanı bitirərkən biləcəksiniz.

27-ci hissə

Bu qədər mütilik?

Süleyman əlini masanın üstünə vurub qışqırdı. Bu qədər mütilikmi olar, taleyin qarşısında bu qədər təslimçilikmi olar? Ülkər Turalı o yoldan çəkindirmək üçün cəhdlər etməli idi. Turalın bacısı ilə birlikdə. Nəticə olmayacağı təqdirdə məsələni ictimailəşdirməli, tək Turalın deyil, bu yola sürüklənən bütün gənclərin imdadına yetməli idi. O zamanlar radikal müsəlmanların necə dərin psixoloji metodlar tətbiq edərək gənclərimizi yollarından sapındırması mütləq ictimai qınağa səbəb olacaqdı. Nədən bizim cəmiyyətdə o radikalların belə imkanlarının olması təhlil edilməliydi. Xüsusilə cəmiyyət istedadlı gənclərə qarşı etinasız olanda radikalların bundan istifadə edərək gəncləri öz tərəflərinə çəkməsi geniş vüsət alır. Ülkər niyə heç nəyə əl atmır, niyə müticəsinə taleyi ilə barışır?

Yaxşı, bəs bunu yazan şəxs niyə hadisələrin içinə girmir, prosesə müdaxilə etmir?

Yazıçının seyrçi mövqe sərgiləməsi nə dərəcədə məqsədəuyğundur?

Süleyman onu gördü ki, qızlar qapının arxasında dayanıb onun çıxmasını gözləyirlər. O çıxmalıydı ki, qızlar da çıxsınlar. İş saatı çoxdan bitmişdi. Romana necə aludə olmuşdusa, saatdan xəbərsiz idi.

Tələsik yır-yığış edib, romanı da qoltuğuna vurub çıxanda dilli-dilavər qızlardan biri ona sual etdi ki, Süleyman müəllim, nə baş verir?

O da özünü eşitməzliyə vurub tələsik addımlarla yola düzəldi.

Fəvvarələr meydanında yenə qələbəlik idi. Hamı asudəydi, gəzişirdi, harasa tələsən bir şəxs gözünə dəymədi. Düşüncələrində yalnız Ülkər idi. Filmlərin də, bədii əsərlərin də sonunu görmək istedadı var idi onda. İndi də duyurdu ki, sonu əxlaqsızlığa gedib çıxıbsa, demək, Ülkərin Turalla münasibətləri də uğursuzluqla nəticələnib. Bu, aydın idi. Amma bu uğursuzluğun səbəbi kimi o, Turalın qabalığını, yaxud Ülkəri kiməsə dəyişməsini mövcud variantlar kimi saya almırdı, duyurdu ki, hər şeyə nöqtəni Turalın radikal islamçılara qoşulması qoyacaq.

Evə xeyli süst gedib çıxdı.

Dərhal Zərrin də ona irad bildirdi ki, halın əvvəlki kimi deyil, çox dəyişik və pərişansan. Bəhanə etdi ki, başı ağrıyır, hətta həyat yoldaşını duyuq salmamaq üçün onun verdiyi baralgin həbini də başı ağrımaya-ağrımaya içəsi oldu.

Bilirdi ki, Zərrin bu gün ona tək qalmağa imkan verməyəcək.

Elə də oldu. Kabinetinə çəkilib “Fahişə”ni əlinə götürmək istəyirdi ki, Zərrin özünü içəri salıb “Başı ağrıyan çalışmaz, çıx kabinetdən” dedi.

Əlacı nə idi. Çıxdı. Və romanın davamını oxumağı yalnız gecəyə saxladı. Zərrin fısıltıyla yatdığını bəyan edəndə ehmalça yataqdan durub ta ki işıqlaşana qədər mütaliəyə baş vurdu.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2024)