Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Özünü təhsilə, yaradıcılığa həsr edib. 1999-cu ildən Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının üzvü olan Xədicə Zeynalovanın mükafat almış "İn memoriam Kara Karayev", "İn memoriam Ludwig van Beethoven", beş hissəli "Qarabağ suita"sı, "Qarabağ həsrəti", "Odlar ölkəsindən şəkillər", solo Arfa və Orkestr üçün konsert, simli kvartet üçün “Miniatürlər”, “Səma” viola və akkordeon üçün duet, Simfonik orkestr üçün “Qarabağ” simfonik poeması, kamera orksteri üçün “Azerbaijani Fairy Tale” və s. bir çox musiqi əsərləri indiyədək Kanada, Fransa, Avstriya, İsveç, Almaniya, İsveçrə, Kipr, İngiltərə, ABŞ, Gürcüstan, Yunanıstan, Türkiyə Oman Sultanlığı və eləcə də bir sıra ölkələrdə ifa olunub. Qeyd etmək lazımdır ki, bəstəkarın bir çox əsərləri Almaniyanın müxtəlif şəhərlərində uğurla ifa olunaraq MDR Radio, WDR Radio, Deutschlandfunk, Radio Bremen, SWR Radio, Cosmo Radio, RBB Berlin Radiolarında yayımlanmışdır.

On yeddi ildir ki, Almaniyada yaşayır. Zəngin mədəniyytə malik olan bu məmləkətdə Azərbaycan musiqisini yorulmadan təbliğ edir, almanlara sevdirməyə səy göstərir. Haqqında söhbət açdığım Xədicə xanım Zeynalova Sumqayıt şəhərində ziyalı ailəsində dünyaya gəlib. Səkkizinci sinfədək 27 nömrəli məktəbdə oxuyub. Sonra indiki Sumqayıt Musiqi Kollecinə qəbul olunaraq, dörd il də orada təhsil alıb. 1994-cü ildə həmin kolleci musiqi nəzəriyyəsi ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1994-1998-ci illərdə Bakı Musiqi Akademiyasının bəstəkarlıq və musiqişünaslıq fakultəsində Prof. Xəyyam Mirzəzadənin sinfində bakalavr, 1998-2000-ci illərdə isə magistr dərəcələrinə yiyələnib. Hər iki dərəcədən də fərqlənmə diplomuna layiq görülüb. Eyni zamanda 1995-2005-ci illərdə Sumqayıt Musiqi Kollecində müəllim işləyib, musiqi nəzəriyyəsi fənnini tədris edib. Həmçinin 2000-2005-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində müəllim kimi çalışıb. 2005-ci ildən Almaniyanın Detmold şəhərində yaşayır… 

Atası Əbdülrəhim Sumqayıtda yaşasa da Bakıda, İçərişəhərdə doğulub boya-başa çatıb. Hərbiçi olub, hazırda istefadadır. Anası Əzizə xanım qida sənayesi üzrə mütəxəsisdir…

Xədicə xanım Almaniyada Detmold Konservatoriyasının bəstəkarlıq şöbəsində təhsilini davam etdirib və oranı da fərqlənmə diplomu ilə başa vurub. 2006-2012-ci ildə Almaniyanın Paderborn Universitetində Doktoranturada ilk azərbaycanlı bəstəkar və musiqişünas olaraq "Azərbaycanın 20-ci əsr musiqi mədəniyyəti və Qərb musiqisinin təmayülləri" mövzusunda dissertasiyasını böyük uğurla və fərqlənmə ilə müdafiə edərək sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsinə yiyələnib. Bu Dissertasiya Almaniyada bizim musiqi mədəniyyətimiz haqqında yazılan 400 səhifəlik ilk elmi iş və kitabdır. 

2012-ci ildən Musiqi və İncəsənət Məktəbində fortepianodan, 2013-cü ildən isə Detmold Konservatoriyasında müsiqi nəzəriyyəsindən dərs deyir…

Xədicə Zeynalova bəstəkar və musiqişünas kimi Almaniyada nüfuzlu Friedrich-Ebert-Stiftung Doktor Təqaüdü mükafatı, DAAD Təqaüdü mükafatı, Almaniya Mədəniyyət Nazirliyinin Təqaüdü mükafatı, Almaniya Şimali Reyn Westfaliya Mədəniyyət Nazirliyinin Təqaüdü mükafatı, GVL Fondunun Təqaüdü mükafatı, GEMA və Musikfonds Fondlarının Təqaüdü mükafatı laureatıdır.

X.Zeynalova 2020-ci il Azərbaycan Respublikasının Diasporla iş üzrə Dövlət Komitəsinin “Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması və 2020-ci ildə diaspor quruculuğu işində göstərdiyi xüsusi fəallığa görə” Təşəkkürnamə, 2021-ci il Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin “Nizaminin 880 illiyi” Medalı ilə, həmin il Nizami və Yunus Əmrə İlində Türksoyun təşkil etdiyi "Türk Dünyasının Şah əsərləri" layihəsində bəstəkar kimi “Təşəkkürnamə” və Azərbaycan Mədəniyyətinin beşiyi Şuşada keçirilən Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayında “Azərbaycan Respublikasının Diaspor Fəalliyyətində xidmətə görə” medalı ilə təltif edilmişdir.

Dəfələrlə beynəlxalq bəstəkarlıq müsabiqələrinin laureatı seçilib... 

Xədicə Zeynalova 2021-ci il noyabr ayında  "Zəfərə doğru" Zəfərimizə həsr edilmiş "Harmony of Sound" adlı ilk Alman-Azərbaycan beynəlxalq Musiqi Festivalı təşkil etmişdir və yaratmışdır. Beynəlxalq Musiqi Festivalı "Odlar diyarından" adı altında Azərbaycanın zəngin musiqi mədəniyyətinə həsr edilmişdir və Almaniyada 3 gün ərzində 3 müxtəlif şəhərlərdə keçirilmişdir.  Bundan əlavə Festivalda bütün gələn qonaqlara və festival dinləyicilərinə "Xarı Bülbül" döş nişanları təqdim edilmişdir. 

Xədicə Zeynalovanın "Odlar diyarından Azərbaycan Almaniya arasında körpülər" adlı ilk CD musiqi albomu Azərbaycan Demokratik Respublikasının 100 illik Yubileyinə həsr edilib və dünyaşöhrətli "Deutschlandfunk Radio Şirkəti"ndə ərsəyə gətirilib. Haqqında Alman mətbuatında xeyli məqalə dərc olunub.

Bəstəkarın "Heinrich və Leyla" simfonik orkestr üçün əsəri isə Almaniya-Azərbaycan tarixinin 200 illik yubileyinə həsr edilmişdirş X. Zeynalovanın “Heinrich və Leyla” adlı CD albomu Azərbaycan Respublikasının Diaspora Fondunun dəstəyi ilə Amerika Briləşmiş Ştataları və Almaniyada 2022-ci ilin may ayında işıq üzü görmüşdür...

Səyahət etməyi xoşlayır. Artıq avropa ölkələrinin bir çoxunda turist kimi səfərdə olub. Getdiyi ölkələrin muzeylərini ziyarət etməkdən zövq alır. Söylədiyinə görə, gözəl rəsm əsərinə baxıb ilhamlanır. Bu isə yeni musiqi əsərinin yaranmasına səbəb olur...

Otuzdan çox kitabın müəllifidir. Həmin əsərlər Hollandiya, İngiltərə, Almaniya və Azərbaycan nəşriyyatlarında işıq üzü görüb.

2016-cı ildə şərq və qərb musiqi alətlərindən ibarət "Bridge of Sound" ansamblını, eləcə də eyniadlı cəmiyyəti yaradıb. İstəyir ki, ansanblı ilə birlikdə dünyanın müxtəlif ölkələrində qastrol səfərlərində olub, ölməz Azərbaycan bəstəkarlarının musiqilərini bütün dünyaya sevdirsin. Şəxsi studiya yaratmaq arzusundadır. İnanırıq ki, o, tezliklə bu arzusuna da çatacaq…

Çox mehriban insandır. Söhbətimiz boyu onun nə qədər alicənab, yüksək zövqlü, kübar bir xanım olduğuna şahidlik etdim. Zarafat deyil, 2019-cu ilin yanvar ayından hər il keçirilən qadın bəstəkarların beynəlxalq müsabiqəsinin münsiflər heyətinə seçilən yeganə azərbaycanlıdır…

Bəli, milli musiqimizi xaricdə sevə-sevə təbliğ edən, iştirakçısı olduğu tədbirlərdəki çıxışlarında "Azərbaycan" kəlməsi dilindən düşməyən, vətəni göz bəbəyi qədər əziz bilən bir vətənpərvər soydaşımız haqqında da söhbətim beləcə başa çatdı. Mərhum xalq şairi Cabir Novruzun sözləri ilə desək:

"Onun əvəzi olmur, o hər kəsdən irəli.

Gözdən əzizi olmur, Vətən gözdən irəli"...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində portalımızın Güney təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizlərə Sara Nacinin   şeirlərini təqdim edir. 

Sara Naci kimi tanınan Sara Məhəmmədi əfqan əsillidir və 1990-cı ildə Tehranda anadan olub.  1990-cı ildən şeir yazmağa başlayıb və 1998-ci ilin mayında “Səssiz keçidlər” kitabını nəşr etdirib.  O, hazırda Tehranda yaşayır və kino rejissorluğu üzrə təhsil alır.

ÖP MƏNİ

Bu terrasda səmanın bir parçası mənim olsun

Bir neçə qırmızı ulduzun sayrışmağıyla

Bir ulduz, atanın ev yolunu itirməməsinə görə

Biri də bacımın,

Çörəyin taleyindən narahat olmasın deyə

O Güləndə

Mən heç nədən narahat deyiləm və o uzaq ulduz sənin üçün

İndi uçurtma baxışın

Göyün harasını bəndə çəkir?

Xatırlayırsan? O günlərdə sən, mən və əncirin kənarlarındaydıq

O qara ağac məşuqələri toprağa bağlanardı

Onlardan mürəbbə hazırlayıb satardıq

O günlərin şirinliyi ilə öp məni sevgilim

Öp məni.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2023)

Heyran Zöhrabova, " Ədəbiyyat və incəsənət" 

Yar gəlir görüşə, gözüm aydın yar. 

Sürüşə-sürüşə, gözüm aydın. 

İslanıb üstü-başı 

Yaz yağışından yarımın, 

Tökülür bir can alan 

Naz baxışından. 

Ah! Qurbanam nazına, 

Yurdumun qızına, 

Qışına, yazına, 

Ah! Bal kimi sözünə, 

Qap-qara gözünə,

Ay kimi üzünə. 

Gülüm xoş gəlmisən, mənimkisən. 

Ay ötür, il dolanır 

Öz gözəlimsən, gözəlim 

Ay ötür, il dolanır, 

Öz gözəlimsən. 

Tofiq Quliyev bəstəkar, pianoçu, dirijor, bir çox simfonik əsərlərin, kantataların, fortepiano əsərlərinin müəllifi, Azərbaycan SSR xalq artisti, Azərbaycan caz və estrada musiqisinin banilərindən biridir. 

Tofiq Ələkbər oğlu Quliyev 1917-ci il noyabr ayının 7-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 

1929-cu ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının nəzdindəki fəhlə fakultəsində S.İ. Turiçin sinfində təhsil almışdır.

1931-ci ildə hələ 14 yaşında ikən Asəf Zeynallının tövsiyəsi ilə M.Ə.Sabirin "Uşaq və buz" şeirinə "Dərsə gedən bir uşaq" adlı nəktəbli mahnısını bəstələmişdir.

1934-cü ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına daxil olub, eyni zamanda iki fakultədə fortepiano və dirijorluq sənəti üzrə təhsilini davam etdirmişdir.

O, konservatoriyada R.M.Rudolfun sinfində polifoniya, harmoniya, musiqi forması dərsləri almış. Dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovdan xalq musiqisinin əsaslarını və muğam sənətinin sirlərini öyrənmişdir.

1935-ci ildə M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Dram Teatrında orkestrin rəhbəri, drijor vəzifəsində çalışmışdır.

1936-cı ildə Azərbaycan Xalq Maarif Komissarlığı tərəfindən Üzeyir Hacıbəyovun şəxsi təşəbbüsü və təklifi ilə bir qrup istedadlı gənc musiqiçi ilə birlikdə P.İ.Çaykovski adına Moskva Konservatoriyasının dirijorluq fakultəsində təhsilini davam etdrimişdir. 

Bir müddət H.Y.Neyqauzdan fortepiano dərsləri almışdır.

1937-1939-cu illərdə A.N.Tfasmanın Ümumittifaq Caz orkestrində piano ifaçısı kimi fəaliyyət göstərmişdir.

1939-cu ildə Bakıya dönərək Niyazi ilə birlikdə Azərbaycan Dövlət Estrada orkestrini yaratmışdır.

1941-ci il sentyabrın 7-də Bakı Filarmoniyasında Tofiq Quliyevin rəhbərliyi ilə Dövlət Estrada Orkestri çıxış etmişdir və onun adı musiqi tariximizə  Azərbaycan estrada və milli caz musiqisinin banisi kimi yazılmışdır.

1948-ci ildə yenidən Moskvaya gedərək konservatoriyanın üçüncü kursuna daxil olaraq drijorluq və kompozisiya üzrə yəhsilini davam etdirmişdir.

1951-ci ildə Koservatoriyanı bitirərək drijorluq üzrə Aspiranturaya daxil olmuşdur. 

1954-cü ildə Aspiranturanı bitirmişdir.

1954-1958-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında orkestr sinfinə rəhbərlik etmiş, opera hazırlığı və alətşünaslıq sinifləri üzrə pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur.

1957-ci ildə Azərbaycan Bəstəkarlar ittifaqı İdarə Heyyətinin üzvü seçilmişdir

1959-cu ildə Azərbaycan Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir.

1958-1959-cu illərdə M.Maqamayev adına Dövlət Filarmoniyasının bədii rəhbəri, 1961-1964-cü illərdə isə direktoru vəzifəsində işləmişdir. 

1968-ci ildə Azərbaycan Bəstəkarlar ittifaqının katibi, 1973-cü ildə birinci katibi seçilmişdir. 

1990-200-ci illərdə, ömrünün sonunadək Azərbaycan Bəstəkarlar ittifaqının sədri olmuşdur.

2000-ci il oktyabr ayının 4-də vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir. 

O, müxtəlif illərdə "Azərbaycanın Əməkdar İncəsənət Xadimi" fəxri adına layiq görülmüş, "Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni ilə təltif edilmiş, Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyyətinin fərmanı ilə Azərbaycanın "Xalq Artisti" fəxri adına layiq görülmüşdür.

O, həmçinin "Musiqi mədəniyyəti" ixtisası üzrə professor adına layiq görülmüş və  "İstiqlal ordeni" ilə təltif olunmuşdur. 

"İyirminci bahar", "Səbuhi", "Qayğı", "Nəsimi", "Görüş", "Qızmar günəş altında", "Qaynana", "Ögey ana", "Bəxtiyar", "Onu bağıslamaq olarmı", "Möcüzələr adası", "Telefonçu qız", "Dərviş Parisi partladır", "Şir evdən getdi" "Qayıdış" kimi bir çox filmə müsiqi bəstələmişdir. 

"Ağacda leylək", "Axşam mahnısı", "Dostluq mahnısı", "Bakı haqqında mahnı", "Neftçilər mahnısı", "Axşam görüşləri", "Arzular", "Darxıma," "Əziz surət", "Qızıl üzük", "Mehriban ailəyik", "Mən ki səni sevirəm", "Pəncərəmə qondu çiçək", "Sənə də qalmaz", "Tez gəl", "Yar gəlir görüşə" kimi bir-birindən gözəl bir çox mahnıya can vermişdir. 

O, eyni zamanda 30-dan çox tamaşaya musiqi bəstələmiş, "Turacı" kimi bir neçə xalq rəqsini fortepiano üçün işləmiş, "Rast", "Zabul", "Segah" muğamlarını nota almaqla bərabər, onları fortepiano üçün hazırlamışdır. 

Və sonda xüsusi ilə onu da qeyd etmək istərdik ki, Bakı Metropoliteni "Əhmədli", "Xalqlar dosluğu", "Neftçilər", "Ulduz" stansiyaları üzrə qatarlarda səsləndirilən "Bakı", "Əziz dost", "Dostluq və yaxud neftçilər haqqında mahnı", "Tez gəl" musiqi parçalarının bəstəsi də Tofiq Quliyevə məxsusdur. 

"Biz bu dünyadan hamımız gedəcəyik, ancaq mahnı, musiqi yaşayacaq. Tofiq Quliyevin mahnıları, musiqisi daim yaşayacaqdır."

Heydər Əliyev

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2923)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu gün sizlərlə şair Musa Ələkbərli görüşür. 

MƏLƏYİ

Qaldı zirvələrin yalçın belində,

Qoynuna çəkmədi dərə mələyi.

Bu dəli sevgimin ağlı olmadı

Göydən ulduz kimi dərə mələyi.

Könül ovsanmadı tapdığı ovnan,

Illlərlə yaşadı ”xəyal-plov”nan.

Kimdi sənə qıyan bu qaçdıqovnan,

Gərək tanrı özü verə mələyi.

Heç kəsin gözündə nəm olmazıydı,

Bunca həsrət olmaz, qəm olmazıydı.

Mələklər dünyada kəm olmazıydı,

Evində görsəydi hərə mələyi.

Bir gözəl görüncə qəşş eləmişik,

Hüsnünü ürəyə nəqş eləmişik.

Çoxumuz göylərə bəxş eləmişik,

Orda axtarırıq hələ mələyi.

Ay Musa, qəlbində yasdı, hüzrdü,

“Üzr”ün günahından betər üzrdü.

Gənclik ötüb keçdi, ömrün üzüldü,

Endirə bilmədin yerə mələyi.

Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2023)

Kubra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Aylar sonra səndən bir mesaj gəldi.

Yazmışdın: 

“Və səndən sonra…

Səndən sonra dəyişdim mən.

Sənsizliyi səssizliyin dərinlərində axtardım.

Səndən sonra oxşadığın saqqalımı kəsdim.

Saçlarım da, dağınıq və qıvrım deyil artıq.

Əvvəlki kimi mahnı da oxumuram.

Heç ailəmlə də aram yaxşı deyil.

Anam məndən küsüb, atam heç üzümə baxmır.

Bilirsən, ilk dəfə bir iti qucağıma aldım.

Hətta bir-iki tutuquşu aldım otağıma, eynilə sənin kimi.

İlk dəfə idi ki, kitab evinin qarşısında ayaq saxladım.

İlk dəfə idi ki, sənin sözünə əməl edib ixtiyari bir kitabı satın almaq əvəzinə kitab evinə üzv oldum.

Bunu sən öyrətmişdin mənə.

“Bir kitabı satın alsan, o sadəcə səndə bir iz qoyacaq, lakin bir kitabxanaya üzv olsan, istədiyin qədər kitab oxuya, hər oxuduqca təsir edən cümlələri not edə bilərsən”.

Bax, sən öyrətmişdin mənə.

“Kitabda sözlərin altından xətt çəkmə, onları qəlbinə qazı və təsadüfi bir yerə qeyd et” 

İndi şəhərin hər yerində mənə səni xatırladan cümlələri qeyd etmişəm.

Çoxdandı, mavi silinib yaddaşımdan.

Baxa bilmirəm dənizə, baxa bilmirəm səmaya.

Baxa bilmirəm gözlərimin içinə.

Aynada üzləşə bilmirəm özümlə.

Yadına gəlir, bir dəfə məcbur etdin məni.

Məcbur etdin ki ağlayım.

5 il sonra ilk sənin yanında ağlamışdım xatırlayırsan..?

Keçən ayın iyirmi üçündə də ağladım.

Səbəbsizcə.

İstəmsizcə.

Ya da tam tərsi.

Bildiyim səbəblərə, istəyərək etdiyim səhvlərə görə.

Deyəsən, səni itirdiyimi iliklərimdə hiss edirəm.

Deyəsən, sənsizlik ruhumu əsir alır.

Deyəsən, deyə bilmədiklərim məni öldürür.

İstəməzdim belə olsun.

İstəməzdim səni yaralı qoyub gedim.

İstəməzdim, istəməzdim, istəməzdim.

Bağışlaya bilsən əgər.

İçindəki uşağı öldürdüymə görə.

Xəyal qırıqlıqlarına görə.

Tərk edilmişliyinə görə.

Göz yaşlarına görə.

Susqunluğuna görə.

Səni səndən aldığıma görə.

Ruhsuz hala saldığıma görə.

Qırğınlıqlarına görə.

Ümidsizliklərinə görə.

Bəyaza görə.

Maviyə görə.

Bağışla məni sənsiz qoyduğuma görə.

Bir təsadüf oldu, notunu gördüm.

Və məndən sonra yazılmışdı notun başlanığıcında..

Bilmirəm, yazdıqlarımı görəcəksən, görsən belə axıra kimi oxuyacaqsan. Ya hər zamankı kimi, tanış olmayan nömrədi deyə siləcəksən.

Bilmirəm, bəlkə oxuyacaqsan sonuna kimi, bəlkə də, incidəcək bu yazılarım son dəfə.

Bilmirəm, inan heç nə bilmirəm.

Hardayam, necə hiss edirəm, nə haldayam bilmirəm.

Sadəcə bağışla məni.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində yaşı 35-ədək olan şairlərin şeirlərinin dərcini davam etdiririk. Bu gün növbə Günel Şamilqızınındır.

Günel ŞAMİLQIZI

İKONA

Bütün obalarda qaraçılar var,

Ən köhnə daxmalar bənzəyir rusa,

Mənəsə komalar doğmadı hələ,

Bir də evlər – əgər mənim də olsa.

Səni öz evindən mən qovdum o vaxt,

Qayıt, qoy uçulsun bu hasar suçum.

Söküb kandarını köhnə daxmanın

Sənə qapı boyda pəncərə açım.

Bu koma, bu daxma, ev ömrü görüb

O vaxt özül bilib quyu qazardım.

Səni uduzmağa mən çağırmışdım,

Uduzub özünü, məni qazandın.

İsanın çarmıxı düz bizə baxır,

Nəsimidən qalan qürub sarımı?

Bütün ikonalar daxıl kimidi,

Udub saxlayıblar dualarımı.

Çox güman, bu evdə mən də əşyayam,

Dua qonduraram susqun dillərə.

Xaçlı, bax, ovcumda mismar yeri var,

Bir müsəlman eşqi dolur o yerə.

LAL TÜLKÜNÜN  MAHNISI

Evimin küncündə toz yoxdur, qonaq,

Mən küncə qısılıb gözlədim  səni.

Bu  birdir, bu iki, bu üç, bu da dörd,

Ardını saymağa səslədim səni.

Balaca otaqlar qatdı başını,

Bu boyda tələni ev bilib gəzdin.

Malasız divarda daş adamları

Bilmədən söykənib o qədər əzdin...

Kaş Allah mənə də dil verəydi, dil.

Deyəydim, ay yolçu, adını söylə.

Bilim ki, bir ömür kimi gözlədim?

Kimdir gəlib çıxan bu möcüzəylə?

Deyəydim, ay qərib, yuxuna qurban,

Ayıl, bağrındakı yaranı bağla.

Mən səni ölməyə çağırmamışam,

Yatma, dirəyim ol, evimi saxla.

Ömrümdə bir dəfə tülkü olmazdım,

Sinəmdə sızlayan yalan yeridir.

İndi doğrunu da səssiz deyirəm:

– Bura  qanadların  sınan yeridir.

Hanı mənim səsim, hanı, İlahi?

Onu səsləməkdən  batdı, bilmədim.

Hanı mənim ruzum, hanı, İlahi?

Bu yazıq acından yatdı, bilmədim.

Bu gün qonağıma nə verə bildim,

Sabah ayılmağa nə gücü olsun?

Mənim  stolumun üç ayağı var,

Üçü də istəmir dördüncü olsun.

Bəlkə, yuxu bildin bu qonaqlığı,

Bəlkə də, unutdun  nə  dediyimi.

Xörəyi nimçədə soyuyan durnam,

Ya ac qal, ya sındır öz dimdiyini.

PALTAR

Yad paltarda keçən ömür,
Allah bilir, hara axır.
Bu bədən həminkidirmi?
İçində ruhum darıxır.

Mən alanda təptəzəydi,
Bir-bir qırdım düymələri.
Öz ruhumun paltarına
Özüm vurdum döymələri.

Əzdim, ütüyə gəlmədi,
Sonra kimsə tapdaladı.
Ətəyindən tutdu divlər,
O tüpürdü, bu yaladı.

Düz sol döşümün altından,
Sökülür, çürüyür indi.
Başdan-ayağa ləkədi,
Yuya bilmirəm mən pinti.

Hanı bu paltarın rəngi?
Yazdı, qışdı, bomboz qalıb.
Mən tikirəm, o sökülür,
Elə sapım da az qalıb.

Bu yaşda bu qədər yamaq –
Ağırdı, iynəm, ağırdı.
Bu gün də yamaq vururdum,
Bu gün də Allah baxırdı.

HƏVVA SEVGİSİ

Dərd uydur, əzizim, bir az ağlayaq,
Səninlə sevinmək bəs etmir daha.
İndi dünyadan da qovulmaq üçün
Batmaq istəyirəm yeni günaha.

Milyon illər sonra görüşdük, gülmə,
Heç kim yarısını belə gözlətmir.
Hələ də palçıqsan, qurumamısan,
Ən qalın paltar da səni gizlətmir.

Bəşər beşiyində beş günlük yatıb,
Ayılıb bizi də tanımayacaq.
Tanrı bağışlasa, qayıtsaq ora,
İnan, heç kəs bizi qınamayacaq.

Mənə bir qabırğa boşluğundakı
Ağrıdan danışma, o ağrı mənəm!
İndi qucağına bərk-bərk sığınsam...
Can, özün bilirsən, lüzum yox dinəm.

Ağlımda sözləri unutmaq vardı
Sən mənim dilimi bilənə qədər.
Gəl gedək dünyadan, görək cənnəti,
Bir də söyləmərəm: O almanı dər!

MƏNİ UNUTMAĞA NƏ VAR Kİ, DOSTUM

Mən bir iş bilirəm, hamı bacarır –
Yorğanın altında ağlamaq kimi.
Bu gün böyütdüyün təkliyi sabah
Torpağın altda da saxlamaq kimi.

Bu gün istiotun vətəni mənəm,
Bu gün işim-peşəm acı salmaqdır.
Bu gün bildim, dostum, ən böyük arzum:
Hamıyla heç kimsiz – tənha qalmaqdır.

Çoxdan susadığım rahatlıq varmış,
Bütün dostlarımı unutmaq kimi.
Sonra təmiz-təmiz yalan danışmaq...
Azad! Öz-özümü aldatmaq kimi.

İnan, qış kimidir elə payız da,
Təklikdə hər fəsil bir cür soyuqdur.
Amma soyuğun da öz ləzzəti var,
Çoxdandır istidən bağrım oyuqdur.

Məni unutmağa nə var ki, dostum,
Daha yaddaşında qala bilmərəm.
Sənin nə vaxtını, nə ürəyini –
Sənin heç nəyini ala bilmərəm.

Mən sizi vaxtından əvvəl görmüşəm,
Gecdir, mənə görə eynək taxmayın.
Şəhərin alnına elan vurmuşam,
Vurmuşam ki: “Heç vaxt mənə baxmayın!”

Beliniz bükülər – boyum qısadır,
Sığmazsız içinə – qəlbim kiçikdir.
Bizdə meyvələri kal dərir külək,
Sınmış budaqların şirəsi çiydir...
Məni unutmağa nə var ki, dostum!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qiraət saatında Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər divanı, yaxud yalanın 17 anı” sənədli romanının dərci davam edir. Roman erməni millətindən olan bəşəriyyət canilərinin utopik məhkəməsindən bəhs edir. Onu nəinki oxumaq, hətta ən maraqlı faktları yaymaq, təbliğ etmək lazımdır.

56-CI DƏRC

Elə bu vaxt Baş Hakim hökmü səsləndirdi:

-Divan özbək xalqına qarşı yönləndirdiyi talan, şərəf və ləyaqətin alçaldılması, günahsız həbslər səbəbindən Telman Xorenoviç Qdlyana əbədi qeybedilmə cəzası çıxarır! Hökmün dərhal icra olunması təmin olunsun!

Növbəti bir proses də beləcə yekunlaşdı.

13 rəqəmi Telman Qdlyana düşmədi. Amma onun cinayəti o qədər dərin idi ki, digər rəqəmlərin cəmi belə onu aldığı cəzadan qopara biməzdi.

Əslində, nəhs rəqəm yoxdur, nəhs rəqəm – nəhsə düşməyə məhkum olan insanın sadəcə uydurmasıdır.

14 –CÜ PROSES.

ABEL AQANBEKYAN

Bu gün proses əvvəlkilərdən tam fərqli olacağını ilk başlanğıcdaca büruzə verdi. Portretlərdən birinin üzərindən örtük götürülməli, kulisdən müttəhimin adı çəkilməli, mühafizəçilər təqsirləndiriləni gətirib müttəhimlər kürsüsündə əyləşdirməli idilər. Amma bütün bunlar olmadı, sükut xeyli uzun çəkdi. Milçək vızıltıları bir an sonra eşidilməyə başladı, artdı, meydanı bürüdü. Yalnız Divan Hakiminin amiranə səsi bu vızıltının üzərinə gəlib onu öz cingiltisi altında boğdu:

-Mən proses ərəfəsində xahiş edirəm ki, Divan heyəti və tamaşaçılar 1992-ci il fevralın 26-da erməni silahlıları tərəfindən Azərbaycanın Xocalı adlı yaşayış məskənində həyata keçirilmiş dəhşətli qətliamda həlak olanların xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad etsinlər.

Hamı ayağa durdu, bir dəqiqəlik sükut mərasımı baş tutdu. Sonra Baş Hakim nitqinə davam etdi:

-Möhtərəm tamaşaçılar! Bu günkü prosesin proqramı, sezdiyiniz kimi fərqli olacaq, iki təqsirləndirilən şəxsimiz olacaq, amma onların elan olunmasından öncə prosesin adı elan olunacaq: Qarabağ müharibəsi. Erməni millətçiliyinin 19-cu əsrin sonlarında Türkiyə ərazilərində başladığı Böyük Ermənistan çabaları bu gün – 21-ci əsrdə Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsinin və sərhəd rayonlarının işğalı formasında davam etdirilməkdədir, hazırda ermənilər qanunsuz Dağlıq Qarabağ Respublikası qurublar, onun tanınmasına cəhd edirlər. Mən ekspertlərdən xahiş edərdim Ermənistanın Azərbaycana yönəli elan olunmamış Qarabağ müharibəsinin bugünkü nəticələri barədə qısa məlumat səsləndirsinlər.

Dərhal məlumat səsləndirildi:

-XX əsrin sonunda monoetnik dövlət yaratmağa nail olan Ermənistanın təcavüzü nəticəsində 1992-1993-cü illərdə Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi və onun hüdudlarından kənarda yerləşən Laçın, Kəlbəcər, Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl, Qubadlı və Zəngilan rayonları zəbt edilib və hazırda Azərbaycan ərazisinin 20 faizdən çox hissəsi Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altındadır. Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində bu ərazilər etnik təmizləməyə məruz qalıb, Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən 1 milyondan çox azərbaycanlı əhali öz doğma torpağından məcburən köçkün düşüb. Bütün dövrlərdə olduğu kimi, 1988-1993-cü illərdə Ermənistanın həyata keçirdiyi bu işğalçılıq siyasəti nəticəsində 20 000 nəfər azərbaycanlı həlak olub, 50 000 nəfər isə müxtəlif dərəcəli xəsarət alaraq əlil olub.

Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü ilə əlaqədar 1993-cü ildə BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən qəbul edilmiş 822, 853, 874 və 884 saylı qətnamələrində Azərbaycanın ərazi bütövlüyü, suverenliyi və sərhədlərinin toxunulmazlığının zəruriliyi bir daha təsdiq olunur, işğalçı qüvvələrin işğal etdikləri Azərbaycan ərazilərindən dərhal, tam və qeyd-şərtsiz çıxması göstərilir. Ancaq BMT Təhlükəsizlik Şurasının dörd qətnaməsinə, Qoşulmama Hərəkatının, Avropa Şurası Parlament Assambleyasının, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının və eləcə də digər beynəlxalq təşkilatların qəbul etdiyi sənədlərə baxmayaraq indiyə kimi Ermənistan Respublikasının açıq-aşkar hərbi işğalçılıq mövqeyi tutması ucbatından münaqişə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi çərçivəsində öz həllini tapmayıb.

Ekspert mətni oxuyub bitirəndən sonra Baş Hakim Qarabağın azərbaycanlı əhalisinin beynəlxalq birliyə yönəli müraciətinin oxunmasını zəruri sandığını söylədi, xanım diktor çıxıb həmin müraciəti oxumağa başladı:

-“Azərbaycan Respublikası Dağlıq Qarabağ bölgəsinin 80 mindən artıq  azərbaycanlı əhalisi adından beynəlxalq birliyi Azərbaycan xalqına qarşı bu gün də davam edən təcavüz hərəkətlərinə obyektiv siyasi-hüquqi qiymətin verilməsi üçün ölkəmizin haqlı mövqeyini müdafiə etməyə, tarixi, memarlıq və dini abidələrimizin məqsədyönlü şəkildə dağıdılması, talan edilməsi və mənimsənilməsinə, eləcə də bu işğala son qoyulmasına çağırırıq.

Biz bütün beynəlxalq təşkilatlardan tələb edirik ki, Ermənistanın təcavüzünün qurbanı olan bir milyondan çox insanın haqq səsi eşidilsin və pozulmuş hüquqlarımızın bərpa olunması üçün ermənilərin cinayətkar əməlləri beynəlxalq səviyyədə qınaq obyektinə çevrilsin. Eyni zamanda, nəzərinizə çatdırmaq istəyirik ki, Azərbaycan dövləti və xalqı bu işğalla heç vaxt barışmayacaq. Bu baxımdan, Azərbaycan Ordusunun 4 il əvvəl - 2016-cı il aprelin 2-dən 5-dək davam edən uğurlu əks-hücum əməliyyatları ölkəmizə hərbi-strateji nöqteyi-nəzərdən çox böyük üstünlüklər verdi. İlk növbədə, Azərbaycan çox mühüm psixoloji qələbə qazandı. Azərbaycan Ordusu Qarabağın şimal və cənub hissələrində çox böyük strateji əhəmiyyətə malik yüksəklikləri, o cümlədən Füzuli, Cəbrayıl və Ağdərə rayonlarının bir hissəsini azad etdi. Bununla da, Azərbaycan öz torpaqlarını azad etmək bacarığını, potensialını, döyüş əzmini nümayiş etdirdi.

Hesab edirik ki, münaqişənin ədalətli həlli Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal olunmuş ərazilərdən çıxarılması haqqında BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən qəbul edilmiş müvafiq qətnamələrin icra edilməsindən, Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ və ətraf yeddi rayonundan təcavüzə məruz qalaraq məcburən köçkün düşmüş azərbaycanlıların doğma torpaqlarına qayıtmasından və beynəlxalq birlik tərəfindən tanınan ölkəmizin ərazi bütövlüyünün bərpasından sonra mümkündür. Yalnız, bu halda iki dövlət arasında normal qonşuluq münasibətlərinin qurulması, regionda davamlı və ədalətli sülh təmin oluna bilər".

Azərbaycanlıların müraciəti səsləndikdən sonra Baş Hakim nitqinə davam etdi:

-Qarabağ müharibəsi ilə bağlı çox mətləblər açmaq, çox faktlar gətirmək, bunun insanlığa vurduğu zərbələr barədə çox danışmaq olar. Amma bütün danışıqlarımızın fövqündə dayanacaq bir hadisə var. Həmin hadisə 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecədə Yuxarı Qarabağın azərbaycanlılar yaşayan Xocalı qəsəbəsində törədilən qətliamdır.

Divan Hakimi Divan heyətinə buyurdu:

-Xocalı qətliamı barədə məlumatlar oxunsun.

Kişi diktorlar səhnəyə çıxıb əllərindəki kağızdan növbə ilə oxumağa başladılar.

Birinci diktor:

-1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə şiddətli şaxtası, dizə qədər qarı ilə yaddaşlara yazılacaqdı. Amma həmin gecə elə bir hadisə baş verdi ki, bəşəriyyəti sarsıdaraq qışı, qarı unutdurdu. Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsini ələ keçirmək istəyən erməni millətçiləri həmin gün öz planlarını yerinə yetirmək məqamını əldən vermədilər: Ermənistan silahlı qüvvələri  Dağlıq Qarabağda dislokasiya olunmuş Rusiyanın 366-cı motoatıcı alayının iştirakı ilə Xocalıya hücum etdilər, qəsəbəni işğal edərək etnik azərbaycanlılara qarşı soyqırımı həyata keçirdilər.

Xocalı soyqırımı nəticəsində 63-ü uşaq, 106-sı qadın, 70-i qoca və qarı olmaqla, 613 Xocalı sakini qətlə yetirildi, 8 ailə tamamilə məhv edildi, 25 uşaq hər iki valideynini, 130 uşaq valideynlərindən birini itirdi.  Düşmən gülləsindən 76-sı uşaq olmaqla 487 nəfər yaralandı. 1275 nəfər əsir götürüldü. Əsir götürülənlərdən 150 nəfərinin, o cümlədən 68 qadın və 26 uşağın taleyi bu günədək məlum deyil.

İkinci diktor:

-Xocalı Ermənistan dəstələri tərəfindən zəbt olunduqdan sonra orada qalan mülki əhali deportasiya olundu. Bu əməllər mütəşəkkil formada həyata keçirildi. Deportasiya olunan əhalinin əksəriyyəti Xankəndidə saxlanıldı və bu barədə qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası hakimiyyətinin müvafiq əmri var idi. Xocalıda dinc əhalinin, o cümlədən qadınların girov kimi tutulması və saxlanılması "DQR" hakimiyyətinin Xocalının bütün dinc insanlarını əvəzsiz olaraq Azərbaycan tərəfinə qaytarmağa hazır olması ilə bağlı bəyanatları ilə aşkarca ziddiyyət təşkil etdi. Girovların saxlanma şəraiti kəskin dərəcədə qeyri-qənaətbəxş idi, Xocalının saxlanılan sakinlərinə qarşı zorakılıq tətbiq edilirdi. Xocalı sakinləri qanunsuz olaraq mülkiyyətlərindən məhrum olundu, onların əmlakı Xankəndidə və ətraf məntəqələrdə məskunlaşan şəxslər tərəfindən mənimsənildi. “DQR” hakimiyyəti həmçinin şəhərdən çıxan və ya deportasiya olunan Xocalı sakinlərinə məxsus evləri zəbt etmək üzrə erməni əhalisinə orderlər verməklə başqa şəxslərə məxsus bu cür əmlakın mənimsənilməsini leqallaşdırdılar.

Divanın Baş Hakimi ilə azacıq məşvərətdən sonra onun sol tərəfində əyləşmiş yaşlı hakim mikrofonunu yandırıb ekspertlər əyləşən kürsüyə səsləndi:

-Cənab ekspertlər, mümkünsə daha iki arayış verin. Ümumən Xocalı barədə, bir də Xocalı qətliamına dünyanın reaksiyası barədə. Çünki, bu iki məsələ barədə tamaşaçılarda rəy oyatmasaq onlar prosesin gedişini və yekun qərarı tam anlamaya da bilərlər. Buyurun.

Ekspertlərdən biri dərhal qovluqlardan bir neçə kağız götürərək aparıb xanım diktorlara  təqdim etdi.

Birinci xanım diktor ona təqdim olunan kağızı oxumağa başladı:

-Xocalı Dağlıq Qarabağda yerləşən və erməni silahlı birləşmələrinin yer üzündən sildiyi bir Azərbaycanda şəhəri idi, Xocalı rayonunun inzibati mərkəziydi. 1999-cı il fevral ayının 26-da Əsgəran rayonu bazasında yaradılmışdı. Rayonun sahəsi 0,94 min kv. km, əhalisi 26,0 min nəfərdi. Son illərdə baş vermiş hadisələrlə əlaqədar olaraq Özbəkistanın Fərqanə vilayətindən qaçqın düşmüş 54 məhsəti-türkü ailəsi, həmçinin Ermənistandan və Xankəndindən qovulmuş azərbaycanlıların bəziləri Xocalı şəhərində məskunlaşmışdılar. Xocalı rayonu ilə paytaxt Bakı arasında olan məsafə 375 kilometrə bərabər idi. Rayon Laçın, Kəlbəcər, Ağdam, Xocavənd və Şuşa rayonları ilə qonşu idi. Rayona Xocalı şəhəri, Əsgəran qəsəbəsi, 50 kənd daxil idi. Mərkəzi Xocalı şəhəriydi. Tarix üçün bir qismi yer üzündən silinən, bir qismi isə işğaldan sonra türk adları erməni adlarıyla əvəzlənən kəndlərinin adlarını da sadalamağı özümüzə borc bilirik - Almalı, Qarakötük, Ballıca, Xanyurdu, Mehdibəyli, Cəmilli, Çanaqçı, Sığnaq, Dağyurd, Daşbulaq, Badara, Xanyeri, Qayabaşı, Suncinka, Harov, Dağdağan, Xanabad, Ağgədik, Aşağı Qılıçbağ, Kosalar, Başkənd, Canhəsən, Təzəbinə, Qışlaq, Cavadlar, Yalobakənd, Qarabulaq, Dəmirçilər, Quşçubaba, Mədətkənd, Qızıloba, Aşağı Yemişcan, Xaçmaz, Yuxarı Yemişcan, Meşəli, Naxçıvanlı, Ağbulaq, Aranzəmin, Dəhrəz, Pircamal, Pirlər, Daşbaşı, Fərrux, Seyidbəyli, Ulubaba, Şuşakənd, Daşkənd, Muxtar, Sərdarkənd, Şəlvə. Rayonun ərazisindən uzunluğu 32 km olan birinci kateqoriyalı şose yolu və Bakı-Xankəndi dəmir yolu keçirdi.

 (Davamı var)

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2023)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

İsveçi mənə yazıçı Astrid Lindqren öz “Uzuncorab Peppi”si və “Balaca və damda yaşayan Karlsson”u ilə lap uşaqlıqdan sevdirib. Ona görə də bu ölkənin mədəniyyətinə xüsusi sevgi bəsləyirəm. Dünyaşöhrətli ABBA qrupunun mahnıları isə mənimçün bir musiqi zirvəsidir. 

Bu gün İsveç Krallığının ölkəmizdəki səfirliyi və Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının birgə əməkdaşlığı çərçivəsində paytaxtımızda Skandinav film günləri başlayır.

Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının yaydığı məlumat mənə çox cəlbedici göründü, film nümayişləri bu gün, habelə noyabrın 14, 21 və 28-də “Azərbaycan” CinemaPlus-da təşkil olunacaq.

İndi isə nümayiş olunacaq filmlərə keçək. 

7 NOYABR, “MÜHACİRLƏR”

Festivala Erik Poppenin “Mühacirlər” tammetrajlı bədii filmi ilə start veriləcək. Erik Poppe məşhur Norveç rejissorudur və bu film ona böyük şöhrət gətirib. Film ailəsi ilə birlikdə İsveçdən Amerikaya mühacirət edən Kristina Nilssonun həyatından bəhs edir. Filmin tanıtım posterində “Yenidən başlamaq. Özünü yenidən yaratmaq. Bu mümkündürmü? Biz hansısa yeni ölkəyə köçürük, yoxsa ölkə bizə?” cümlələri həkk edilib. Bu, filmin qəhrəmanı Kristinanın ömrü boyu cavab axtardığı suallardır.

(Qapaq şəklində bu filmdən fraqmenti görürsünüz)

14 NOYABR, “CƏNNƏTDƏN GƏLƏN OĞLAN”

İkinci film ərəb əsilli Tarik Salehin “Cənnətdən gələn oğlan” tammetrajlı bədii filmidir. Film Qahirədə Əl-Əzhər Universitetində təhsil alan Adəmin dini və siyasi mübarizənin qurbanına çevrilməsindən bəhs edir.

21 NOYABR, “KOMEDİYA KRALİÇASI”

Noyabrın 21-də Sanna Lenkenin “Komediya kraliçası” tammetrajlı bədii filmi nümayiş olunacaq. 13 yaşlı Saşa stendap-komediyaçısı olmaq istəyir. Onun əsas məqsədi, anasının vəfatından sonra üzü gülməyən atasını güldürməkdir.

28 NOYABR, “HİLMA”

Sonuncu film noyabrın 28-də Lasse Hallströmün rəssam qadın Hilmanın həyatından bəhs edən “Hilma” tammetrajlı bədii filmi olacaq. Film onun uşaqlıq dövründən başlayır və qəhrəmanın sənəti bütün dinlərə və mədəniyyətlərə mənsub insanlarla əlaqə quranda bitir.

Qeyd edim ki, filmlər orijinal dildə Azərbaycan dilindəki altyazılarla nümayiş olunacaq.

Mən məmnuniyyətlə filmləri izləyəcəyəm, sizə də tövsiyyə edirəm. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2023)