Super User
Bu gün Ümumdünya Yaxşılıqetmə Günüdür
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyat və incəsənət”
Bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdırırıq:
13 noyabr. Beynəlxalq gözdən əlillər günü
1745-ci ilin 13 noyabrında Fransada tanınmış pedaqoq Valentin Qayui doğulub. O, Parisdə və Peterburqda korlar üçün bir neçə məktəb yaradıb. Məhz həmin tarix də görmə məhdudiyyətləri olan insanların günü kimi götürülüb. Qayui relyefli şrift yaradaraq görməyənlərin əllərini toxundurmaqla oxumalarını təmin edib. Ta ki 1829-cu ildə Lui Braylın relyefli altınöqtəlik şriftinin kəşfinə qədər görmə məhdudiyyətli insanlar Qayuinin dərslikləri ilə elm alıblar.
Hazırda dünyada təxminən 124 milyondan çox gözdən əlil yaşayır. Azərbaycanda gözdən əlillərin ictimai birliyi 1929-cu ildən, Gözdən Əlillər Cəmiyyəti isə 2002-ci ildən fəaliyyət göstərir. Bu gün gözdən əlil insanlar diqqət mərkəzində duracaqlar, onlara qayğı və nəvaziş göstəriləcək. Gözdən əlil olmaq bir tale işidir, bir fiziki qüsurdur. Vay o hala ki, insan gözləri görə-görə kor ola. Bax bu əsl faciədir.
13 noyabr. Ümumdünya Yaxşılıqetmə Günü
Nə gözəl bir gün. Xüsusən indiki bu qəddar durumda, mənəvi gözəlliklər deqradasiyaya uğradığı bir zamanda, yaxşılıq edənlər qırmızı kitaba salınanda belə bir günün təqvimə salınması necə də gözəldir. Nə olar, bu gün hər bir kəs yaxşılıq eləsin, imkanı nəyə çatırsa həmin civarda imkansıza əl tutsun. Yaxşılıq tək maddiyyat deyil ki. Darda olana məsləhətiylə, təskinliyi ilə kömək eləmək də yaxşılıqdır. Bəzən bir məsləhət bir küp qızılın edə bilmədiyini edə bilir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.11.2023)
Üçrəngli bayrağımız barədə hər şeyimi bilirik?
Nəsiman Yaqublu yazır
Bir neçə gün öncə böyük iftixarla Bayraq Gününü qeyd etdik. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Xalq Cumhuriyyəti dövrünün ən tanınmış tədqiqatçısı olan Nəsiman Yaqublunun üçrəngli bayrağımız barədə bilmədiyimiz məlumatları diqqətimizə çatdırır.
Yüz ilə yaxın bir müddətdir ki, Üçrəngli dövlət bayrağımız insanlarımız üçün müqəddəs ideal rəmzinə çevrilib. Mövcudluğunun 18 ayı dövründə (1918-ci ilin 9 noyabrı) ən istəkli bir varlıq kimi sevilib, əzizlənib, adına və hüsnünə şeirlər yazılıb, mahnılar bəstələnib. Sovetlər Birliyindəki mövcud rejim üçrəngli bayrağımızın başımız üzərindən asılmasını və hətta təsvirini belə qadağan etsə də, onu ürəklərində yaşadan insanlar istiqlal şairimiz Əhməd Cavadın bu sözlərini təkrarlayırdı:
Çoxdandır ayrı düşdüm
Üç boyalı bayraqdan.
A dostlar, mən yoruldum,
Bu gizli ağlamaqdan.
Bəs xalqımızın başı üzərində yüz il əvvəl dalğalanmış və bu gün də mövcud olan bayrağımızın yaranma tarixindən, onun mənasından, ağ ayparanın və səkkiz guşənin nə olduğundan, hansı ideyalardan qaynaqlandığından yetərincə məlumatlıyıqmı?
1918-ci ilin 28 Mayında tarixdə sayca 114-cü türk dövləti olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti quruldu. Bu Cümhuriyyət özündən əvvəlki 113 dövlətdən ideoloji əsaslarına görə tam fərqlənirdi. Belə ki, ilk dəfə idi ki, bütün müsəlman və türk dünyasında milli kültür ənənələrinə, demokratik prinsiplərə söykənən Avropa sistemində bir dövlət qurulurdu. Azər-baycan Milli Qurtuluş Hərəkatının böyük ideoloqu M.Ə.Rəsulzadə “Milli Azərbaycan Hərəkatının xarakteri” adlı məqaləsində yazırdı: “Milli ideoloji mənşəyi etibarı ilə Azərbaycan hərəkatı Şərqdəki milli qurtuluş ideyaları ilə Qərbdə demokratiya cərəyanlarını özündə birləşdirən bir hərəkatdır”.
M.Ə.Rəsulzadə belə bir hərəkatdan yaranan dövlətin isə məhz “Cümhuriyyət” olacağını hələ 1917-ci ildə “Açıq söz” qəzetində (1917-ci il, N 426, 17-30 mart) eyni adlı məqalədə “Cümhuriyyətdən-Cümhuriyyətə fərq var” deyərək yazırdı: “Məhkum sinif və millət gözü ilə baxıldıqda işıqlı (kübar) istibdad-qarasından, məşrutiyyət-işıqlı istibdaddan, cümhuriyyət-məşrutiyyətdən, cümhuriyyəti-ənam da (Xalq Cümhuriyyəti də) cümhuriyyəti-xasdan (imtiyazlı Cümhuriyyətdən) daha faydalı və daha müvafiq məqamdır... Var olsun Cümhuriyyəti-ənam! (yəni Xalq Cümhuriyyəti )”.
M.Ə.Rəsulzadənin əsaslandırdığı Xalq Cümhuriyyəti 1918-ci ildə mayın 28-də yarandıqdan sonra onun əsas rəmzi olan bayraq haqqında həmin ilin iyun ayının 21-də hökumətin qərarı verildi. Həmin qərarda yazılırdı: “Üstündə qırmızı fonda ağ səkkizguşəli ulduz və aypara təsviri olan qumaş Azərbaycanın bayrağı kimi təsdiq edilsin”.
Həmin dövrdə bayrağımız Osmanlı Türkiyəsinin bayrağı ilə eynilik təşkil edirdi. Fərq yalnız onda idi ki, Osmanlı Türkiyəsinin bayrağındakı hilal ayın qarşısındakı ulduz beş guşədən, Azərbaycan Cümhuriyyətinin bayrağında isə səkkiz guşədən ibarət idi. Qeyd edim ki, 1844-cü ilə qədər Osmanlı Türkiyəsinin (Osman Qazinin oğlu Orxan Qazi dövründən başlayaraq) bayrağı səkkiz guşəli olub. Bəzi mənbələrdə isə bayrağın qırmızı rəngini osmanlıların Səlcuq türklərindən götürdüyü bildirilir. 1844-cü ildə Osmanlı Türkiyəsi qırmızı bayraqda beşguşəli ulduz formasını qəbul edib.
İlk bayrağımız haqqında verilən qərar da (yəni eynən Osmanlı Türkiyəsində olduğu kimi) bir çox səbəblərlə izah edilir. Biz bununla türk xal¬qı olaraq böyük bir mədəniyyət sisteminə əsaslandığımızı sübut edirdik. Azərbaycanın xilasını da qardaş Türkiyənin köməyində görürdük. Təsadüfi deyildi ki, 1918-ci ilin iyunun 4-də ilk siyasi, diplomatik və hərbi müqaviləni də məhz Osmanlı Türkiyəsi ilə bağlamışdıq. Bundan əvvəl mövcud olan Zaqafqaziya Seymində fəaliyyət göstərən Azərbaycan nümayəndələri də (onların sayı 40-dan çox idi) siyasi istiqamətin Türkiyə olacağını müəyyənləşdirmişdilər.
Eyni zamanda, Gəncəyə gəlmiş Qafqaz İslam Ordusunun komandiri Nuru Paşanın ətrafındakı “ilhaqçı”lar qrupu da “biz müstəqil dövlət yox, məhz Türkiyəyə birləşmək istəyirik” – deyərək, ciddi təbliğat aparırdı. Hətta o zaman Nuru Paşanın təkidi ilə Milli Şura fəaliyyətini dayandırmış, Tiflisdə yaradılan 1-ci Hökumət Kabinəsi buraxılmış, Gəncədə Nuru Paşanın istəyincə 2-ci hökumət kabinəsi formalaşmışdı. Qırmızı rəngli bayrağımız haqqında olan qərar da məhz həmin gərgin məqamlarda – ikinci hökumət kabinəsi formalaşandan dörd gün sonra verilmişdi.
1918-ci ilin noyabrın 9-da isə üçrəngli dövlət bayrağımız haqqında qərar qəbul edildi: “Milli bayraq haqqında Azərbaycan hökuməti qərarları dəftərindən 9 noyabr 1918-ci il tarixli çıxarış:
Eşidildi: Nazirlər Şurası Sədrinin Milli bayraq haqqında məruzəsi. Qərara alındı: Yaşıl, qırmızı və mavi rənglərdən, ağ aypara və səkkizbucaq ulduzdan ibarət olan bayraq Milli bayraq hesab edilsin”.
Milli bayrağımızdakı göy rəng - türkçülüyü, qırmızı rəng - müasirliyi, yaşıl rəng - islam ideologiyasını ifadə edir.
Bəs bu dəyərləri özündə birləşdirən “türkləşmək, islamlaşmaq, avropalaşmaq (firəngləşmək)” üçlük düsturunu böyük bir şüara çevirən ilk dəfə kim olub?
Qeyd edək ki, bütün türk milləti üçün böyük bir ideala və məqsədə çevrilən bu üçlük şüarının banisi türk dünyasının böyük mütəfəkkiri, Rusiya və Türkiyə universitetlərində təhsil almış, əslən Azərbaycandan olan Əli bəy Hüseynzadədir. 1907-ci ilin iyul ayının 10-da Bakıda özünün nəşr etdiyi “Füyuzat” (xeyir,fayda mənasındadır) jurnalındakı bir məqaləsində “Türk hissiyyatlı, islam etiqadlı, firəng qafalı” kimi ilk dəfə təqdim etdiyi bu fikri sonradan böyük mütəfəkkir Ziya Göyalp belə ifadə etmişdi: “Türk qanlı, islam imanlı, Avropa mədəniyyətli”.Əlavə edim ki, Ə.Hüseynzadənin 1905-ci ilin iyunun 7-dən Bakıda fəaliyyətə başalyan “Həyat” qəzetində də yuxarıdakı fikirlərə başqa formalarda rast gəlmək mümkündür.Onun bu haqdakı fikirləri ilə bağlı ilk bilgiləri “Açıq Söz” qəzetində M.Ə.Rəsulzadə yazmışdır.
Bəs Ə. Hüseynzadə tərəfindən əsası qoyulan, Z.Göyalp tərəfindən in¬kişaf etdirilən “türkləşmək, islamlaşmaq, avropalaşmaq” şüarı Azər¬baycanın dövlət bayrağında niyə bir qədər fərqli olaraq öz əksini tapıb? Yəni dövlət bayrağımızda rənglər bu ardıcıllıqla verilib: göy, qırmızı, yaşıl. Göründüyü kimi, klassik şüardan fərqli olaraq, islamçılıq ikinci yerdən üçüncü yerə, müasirlik isə üçüncü yerdən ikinci yerə keçirilib. Bəs belə dəyişikliyin səbəbi nədir və kim bunu hansı məqsədlə edib?
1915-ci ilin oktyabrın 2-də Bakıda nəşrə başlayan “Açıq söz” qəzetinin ilk sayında baş redaktor M.Ə.Rəsulzadənin “Tutacağımız yol” adlı baş məqaləsi çap edilmişdi. Həmin məqalədə M. Ə. Rəsulzadə vaxtilə Ə. Hüseynzadənin əsasını qoyduğu məşhur üçlük düsturunu belə təqdim edirdi: “Hər bir millət azadə yaşayıb da tərəqqi edə bilmək üçün 3 əsasa istinad etmək məcburiyyətindədir: Dil, Din və Zaman... Dilcə - biz türküz, türklük milliyyətimizdir... Dincə - müsəlmanız. Hər bir din inananları arasında məxsusi bir mədəniyyət vücuda gətirmişdir ki, bu mədəniyyət də bir beynəlmiləliyyət səbəbi təşkil edir... Zamanca da – biz texnikanın, elm və fənnin möcüzələr yaradan bir dövründəyiz... Demək ki, sağlam, mətin və oyanıq məfkurəli bir milliyyət vücuduna çalışmaq istərsək ki, zaman bunu tələb ediyor – mütləqa 3 əsasa sarılmalıyız: Türkləşmək, islamlaşmaq və müasirləşmək”.
Qeyd edildiyi kimi, M. Ə. Rəsulzadə 1915-ci ildə sonradan dövlət bayrağımızda öz əksini tapacaq fikirləri sıralamış və hələ o zaman Ə. Hüseynzadənin üçlük düsturunda dəyişiklik edərək, ciddi əsaslandıraraq müasirliyi önə çəkmişdi.
M.Ə.Rəsulzadə 1916-cı ilin oktyabr ayında yenə “Açıq söz” qəzetində çap edilən “Getdiyimiz yol” adlı baş məqalədə müasirləşməyə üstünlük verərək yazırdı: “Müasirləşmək – budur bütün millətləri sülh və nicat yoluna çıxaran böyük vasitə! Müasirləşməyən, yəni zaman və əsrindəki maddi və mənəvi vasiteyi-mədəniyyə ilə silahlanmayan bir toplum gərək qan və dilcə birləşmiş milliyyət və ya din, ruh və vicdanca tanışmış beynəlmiləliyyət olsun – mümkün deyil...”.
M.Ə.Rəsulzadənin müasirləşməyə verdiyi bu önəm sonradan müasir tipli bir Azərbaycan cəmiyyətinin qurulmasına da təsirini göstərdi. 1918-ci ilin noyabrında Mudros müqaviləsi şərtlərinə uyğun olaraq, Osmanlı Türkiyəsi öz qoşunlarını Azərbaycandan çəkmək məcburiyyətində qaldı. İngilislərin ümumi nəzarətinə verilmiş Bakıya gələn general Tomson hələ Ənzəlidə olarkən “Mən Türkiyə intriqası ilə yaradılan bir dövlət tanımıram” deyərək, Azərbaycan istiqlalını şübhə altına almışdı. Belə bir vəziyyətdə ingilisləri və general Tomsonu Türkiyənin bayrağının oxşarı olan bir bayraqla qarşılamağa artıq səbəb qalmamışdı. Odur ki, 1918-ci ilin noyabrın 9-da qırmızı rəngli bayrağın yerinə üçrəngli bayrağın yaradılması haqqında M. Ə. Rəsulzadənin və onun başçılıq etdiyi Azərbaycan Milli Şurasının təklifi ilə qərar qəbul edildi. Bayraqdakı rənglərin təsviri və düzülüşü isə M. Ə. Rəsulzadənin “Açıq söz” qəzetindəki məqaləsindən, yəni müasirləşmənin önə çəkilməsindən götürüldü.
Həmin üçrəngli dövlət bayrağımız ilk dəfə olaraq 1918-ci ilin noyabrın 17-də Bakıda Dəniz Vağzalında ingilis generalı Tomsonun qarşılanma mərasimində göyə qaldırıldı. O zaman dövlət himnimiz olmadığından böyük bəstəkar Ü.Hacıbəylinin təklifi ilə onun “Leyli və Məcnun” əsərində Nofəlin səhnəyə gəlişində səsləndirilən coşdurucu musiqinin (“Heyratı” üstündə) çalınması qəbul edilir ( Ü.Hacıbəyli indi səsləndirilən dövlət himnimizi sonradan bəstələyib). Qeyd edim ki, türklər 1453-cü ildə Konstantinopolu (İstanbulu) fəth edərkən bu musiqiyə oxşar bir marşla düşmən üzərinə hücum etmişdilər.
1918-ci ildə Bakıya gələn ingilislər üçrəngli bayrağımızın rəsmi olaraq dalğalandırılmasına o qədər razılıq vermirdilər. Onlara təsir edən, bu fikri dərinləşdirən isə Bakıda yaşayan ermənilər və ruslar idi. “Müsavat” Partiyasının qurucularından olan M.Ə.Rəsulzadə öz xatirələrində yazırdı ki, ingilislər yalnız həftənin 1-ci və 4-cü günləri, yəni iclas keçiriləndə icazə verirdilər ki, Parlament binası üzərində milli bayrağımız dalğalansın, iclas bitən kimi bayrağımızın endirilməsini tələb edirdilər.
1918-ci ilin 7 dekabrında Parlamentin açılış mərasimində M.Ə.Rəsulzadə bu sözləri söylədi: “Səadət və hürriyyət istiqlaldır. İştə bunun üçün, əfəndilər, müstəqil Azərbaycanı təmsil edən o üç boyalı bayrağı Şurayi-Milli qaldırmış, türk hürriyyəti, islam mədəniyyəti və müasir Avropa iqtidarı - əhraranəsini (azad adamlar iqtidarını) təmsil edən bu üç boyalı bayraq daima başlarımızın üstündə ehtizaz edəcəkdir (dalğalanacaqdır). Bir daha qaldırılmış bayraq bir daha enməyəcəkdir!”.
Böyük mütəfəkkir Ü.Hacıbəyli “Azərbaycan” qəzetində (1918-ci il, 9 dekabr) M.Ə.Rəsulzadənin bu çıxışını belə təsvir edirdi: “Məhəmməd Əmin milli ittitahəsində bu üç rəngin: türkləşmək, islamlaşmaq və müasirləşmək amalı əlamətindən ibarət olduğuna işarə ilə - bu bayraq endirilməz! – dedikdə bütün məclis ayağa qalxıb əl çala-çala bayraqları salamlarkən, təəssüratı-fövqəladəmdən başımın tükləri biz-biz durdu”.
Qeyd edim ki, dövlət bayrağımızdakı səkkiz guşə ilə bağlı da müxtəlif izahlar vardır. Bir izahda bildirilir: Ay (qəməri) təqvimi islam ölkələrində geniş istifadə olunurdu. Ay təqvimində tarixdə “Türk dövrü” kimi qalmış bir təqvim yaradılmışdır. Ay fazalarının təkrarlanması müddətinə uyğunluq üçün təqvimdə hər səkkiz ildə üç dəfə (2, 5 və 7-ci illərdə) ilin axırıncı ayı olan Zilhəccəsinə 30-cu gün əlavə edilirdi.
Beləliklə, “Türk dövrü” kimi tanınan bu təqvim dəqiqliyinə görə fərqlənirdi. Sonralar “Türk dövrü” təqvimini yenidən təkmilləşdirərək hər 126 ildən bir səkkizlik dövrün axırıncı dövründəki 7-ci il zamanı Zilhiccəni 29 sutka saxlamaqla dəqiqliyi bir sutkaya qaldırmış və təqvimdən XVI əsrdən Türkiyədə istifadə etmişlər.
Çox güman ki, əsası Osman Qazi tərəfindən qoyulmuş Türk İmperatorluğunun bayrağındakı ay hilalı yanındakı səkkizbucaqlı dövlətin vaxt ölçüsü cədvəlinə rəmzi işarədir.
Bəzi izahlarda isə səkkiz guşəli ulduz “Od Yurdu”nun səkkiz hərflə yazılışına işarədir. Böyük yazıçı C.Cabbarlı yazırdı: “Səkkiz künclü şu ulduz səkkiz hərfli Od yurdu”.
Bayrağımızdakı göy rəng türkləşmək ideyası ilə bağlıdır. Türklərin göy rəngə üstünlük verməsi ilə bağlı müxtəlif izahlar da mövcuddur. Orta əsrlərdə islam dinində olan türkdilli xalqların yaşadığı ərazilərdə saysız-hesabsız qədim abidələr tikilmişdi. Bu abidələrin əksəriyyəti göy rəngdə olmuşdu. Bu baxımdan göy rəng həm də simvolik məna daşımışdır. Göy rəng həm də XIII əsrdə Elxanilər dövrünün əzəmətini, onların zəfər yürüşlərini əks etdirir.
Bayrağımızdakı yaşıl rəng islam dininə mənsubluğumuzu ifadə edir. Böyük mütəfəkkir Əli bəy Hüseynzadə “Qırmızı qaranlıqlar içində yaşıl işıqlar” əsərində yaşıl rəngin geniş izahını vermişdir.
Milli bayrağımızdakı qırmızı rəng müasirləşməni, inkişafı əsas götürür. Məlum olduğu kimi, XVIII əsrin sonlarında Fransa Burjua inqilabından sonra kapitalizmin inkişafı ilə bağlı Avropa ölkələrində böyük irəliləyişlər baş vermişdi. Həmin dövrdə proletariatın kapitalizm quruluşuna qarşı mübarizəsi olmuşdu. Bu illərdə qırmızı rəng Avropanın simvoluna çevrilirdi. Ə.Hüseynzadə yazırdı: “Avropalaşalım, firəngləşəlim deyirsiniz. Lakin ey qare (ey oxucu), müraciətdən müraciətə fərq vardır. Biz avropalıların ədəbiyyatına, sənayelərinə, ümum və maarifinə, kəşfiyyat və ixtiralarına müraciət etmək istəyiriz, özlərinə degil! Biz istəriz ki, islam ölkəsinə onların beyinləri, dimaqları girsin!”.
Milli bayrağımızda qırmızı rəngin üzərində ortada aypara və səkkizguşəli ulduzun təsviri verilib. Aypara bir vaxtlar Bizans imperiyasının paytaxtı Konstontinopolun gerbi olmuşdu. Türklər 1453-cü ildə Konstantinopolu aldıqdan sonra həmin gerb Osmanlı imperiyası tərəfindən islam dininin bir rəmzi kimi qəbul edilmiş və həmin dində olan başqa xalqlara keçmişdir (Bax: M. Əliyev. “Qobustan”jurnalı, 1989, N 3).Lakin əlavə edək ki, aypara həm də humanizm, xeyirxahlıq rəmzi kimi də qəbul edilmişdir.
Müxtəlif guşəli ulduzların təsvirlərinin izləri dünya sivilizasiyasının ən qədim məskəni hesab olunan Mesopotomiya ilə əlaqədardır. Ulduz təsvirlərinin yaranması astronomiya elmi ilə bağlıdır. Şumerlərdə, Babil mədəniyyət sistemində də bu təsvirlərə rast gəlmək mümkündür. Qeyd edim ki, türkdilli və müsəlman xalqların bayrağında bu təsvirlər müxtəlif formalarda mövcuddur: Pakistanda- yaşıl parçada aypara - 5 guşəli ulduz, türkmənlərdə göy-ağ parçada aypara - 5 guşəli ulduz, Malayziyada - ayparanın qarşısında çox guşəli ulduz və s.
Böyük yazıçı C.Cabbarlı şeirlərinin birində yazırdı:
Bu ay, ulduz boyaların qurultayı nə demək,
Bizcə belə söyləmək.
Bu göy boya - göy Moğoldan qalmış bir türk nişanı,
Bir türk oğlu olmalı.
Yaşıl boya- islamlığın sarsılmayan imanı,
Ürəklərə dolmalı.
Bu al boya- azadlığın, təcəddüdün fərmanı,
Mədəniyyət bulmalı.
Azərbaycan Milli Qurtuluş Hərəkatının böyük ideoloqu M.Ə.Rəsulzadə 1918-ci ildə Azərbaycan Parlamentinin yığıncağında demişdi: “Bizim qaldırdığımız bayrağın üç rəngi: türk milli mədəniyyətinin, müsəlman sivilizasiyasının və müasir Avropa demokratik əsaslarının simvoludur”.
Azərbaycan 1920-ci ildə işğal edildikdən sonra başda M. Ə. Rəsulzadə olmaqla dəyərli insanlarımız bu bayrağı Türkiyə və Avropa ölkələrində mühacirətdə qorudular, yaşatdılar.
Qeyd edim ki, Sovetlər Birliyi dövründə üçrəngli dövlət bayrağımız 1957-ci ildə XX qurultayda “şəxsiyyətə pərəstiş” məsələsi qoyulduqdan sonra üç azərbaycanlı vətəndaşımız (adları Cahid, Çingiz, digəri isə Nazim olub) tərəfindən bir saatdan çox “Qız Qalası” üzərində dalğalandırıldı. Həmin şəxsləri isə (onların sayı ümumilikdə 15-ə qədər olub) sonradan 12-13 ilə qədər həbsə məhkum etdilər.
1988-ci ildən başlanan Azərbaycan Xalq Hərəkatı dövründə yenidən üçrəngli bayrağımız meydanlarda dalğalandı.
DÖVLƏT RƏMZLƏRİNİN BƏRPASI
1. Bayraq. 1988-ci ildə Azadlıq hərəkatı başladıqda Üçrəngli bayraq yenidən xalqımızın başı üzərində dalğalandı. 1990-cı ilin noyabrın 29-da “Azərbaycan SSR-in adının və dövlət bayrağının dəyişdirilməsi haqqında” fərman verildi və 1991-ci ilin fevralın 5-də qanunvericilik orqanı tərəfindən təsdiqləndi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı haqqında Əsasnamə hazırlandı. Dövlət bayrağı haqqında məsələ Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasında təsdiq edildi. Konstitusiyanın 23-cü maddəsinin 2-ci bəndində göstərilir: “Azərbaycan Res¬pub¬likasının Dövlət bayrağı bərabər enli üç üfüqi zolaqdan ibarətdir. Yuxarı zolaq mavi, orta zolaq qırmızı, aşağı zolaq yaşıl rəngdədir və qırmızı zolağın ortasında bayrağın hər iki üzündə ağ rəngli aypara və səkkizguşəli ulduz təsvir edilmişdir. Bayrağın eninin uzunluğuna nisbəti 1:2-dir”.
2. Gerb. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə hazırlan¬mış gerb layihəsi rəssam R.Məmmədov tərəfindən təkmilləşdirilmişdir. 1993-cü ilin 19 yanvar tarixli Konstitusiya qanunu ilə Dövlət gerbimizin rəngli və ağ-qara təsviri, fevralın 23-də isə Əsasnaməsi təsdiq edildi.
3. Himn. Müəllifləri Ü.Hacıbəyli və Əhməd Cavad olan Dövlət Himnimiz Azərbaycan Milli Məclisinin 1992-ci il 27 may tarixli qərarı ilə qəbul edilib. 1993-cü ilin mayın 2-də Dövlət Himni haqqında Əsasnamə təsdiq olunub. Himnimiz bəstəkar A.Əzimov tərəfindən böyük xor və orkestr üçün oranjeman edilmişdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.11.2023)
Ümumdünya Diabet Günün münasibətilə tədbir keçiriləcək - XİLAS YOLLARI VAR
Nihad Alimoğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Günümüzdə yaşlı əhalini narahat edən əsas üç xəstəlik ürək ağrıları, yüksək təzyiq və diabetdir. Və Ümumdünya Diabet Günündə diabetlə mübarizə aparmaq ənənəsi ölkəmizdə də geniş yayılıb. Bu gün düzənlənəcək bir tədbir barədə məlumat verməzdən öncə ümumən diabetin fəsadlarından söz açmaq istəyirəm.
Dünyada böyük əhali arasında hər 10 nəfərdən birində şəkərli diabet qeyd edilib. Onlardan 90%-i tip2 şəkərli diabet xəstəsidir. Ümumi əhali arasında tip2 şəkərli diabet xəstəsi olanların 50%-ə diaqnoz qoyulmayıb, onlar xəstəliyindən xəbərsizdirlər.
Çox zaman tip2 şəkərli diabetin və onun fəsadlarının qarşısını almaq olur. Bunun üçün hər kəs öz riskini və nə etmək lazım olduğunu bilməli, erkən diaqnozu aşkarlayıb erkən tibbi müdaxilə etdirməlidir. Təsadüfi deyil ki, bu ilin tibbi şüarı: "Öz riskini bil, öz cavabını bil!"dir.
Bu gün saat 15.00-da Park İnn otelində Dünya Diabet Gününə həsr edilmiş tədbir keçiriləcək.
Tədbirin təşəbbüskarı və təşkilatçıları-TƏBİBin ixtisaslaşmış tibb müəssisəsi olan Respublika Endokrinoloji Mərkəz və Azərbaycan Diabet Liqası İctimai Birliyidir. Tədbirin sponsoru “Novo Nordisk” şirkətidir.
Buyurub gələ, məlumatlana bilərsiniz.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.11.2023)
Bu yolda dönənlər də oldu, dönməyənlər də...
Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət"
Üçrəngli bayrağın kölgəsində mən
Qaraca torpağı vətən görmüşəm.
Zəfər güllərini dövri-qədimdən
Bayraq işığında bitən görmüşəm.
(Bəxtiyar Vahabzadə)
Daha uşaqkən baş vermişdi onunla tanışlığımız, ilk dəfə dövlətin rəmzi kimi tanımışdım mən onu. Lakin böyüdükcə, oxuduqca-öyrəndikcə, biliyim və dünyagörüşüm artdıqca Məmməd Əmin Rəsulzadəni, Əhməd Cavadı, Şükriyyəni, Üzeyir Hacıbəyovu, Əli bəy Hüseynzadəni, Hüseyn Cavidi, Mikayıl Müşfiqi, Həsən bəy Zərdabini, Elçibəyi, Heydər Əliyevi, Çingizi, Salatını, Alberti, Yusifi, İbadı, Mübarizi, Pəncəlini, Poladı və bir çox başqa ziyalı və şəhidimizi tanıdıqca bayraq hər keçən gün mənim üçün daha böyük, daha dərin anlamlar ifadə etməyə başladı.
"Bir dəfə yüksələn bayraq bir daha enməz"-, deyən Rəsulzadənin sözünə qüvvət, dirəyi şəhid qanıyla suvarılan bir bayraq heç vaxt enə bilməz.
Mənim üçrəngli bayrağımda son nəfəsində Azərbaycan söyləyən Rəsulzadənin yarım qalan istiqlal səadəti var. Türk dünyasında, türklərin damarlarında axan türk ruhunu oyadan Əli bəy Hüseynzadənin türkçülük ideologiyası var. Mənim sağ əlim Cavid əleyhinə bir söz yazsa sol əlimlə onu baltalayaram deyən, sona qədər sınmayan, dik duran Müşfiqin mərdliyi var. "Üç rəngli bayrağınla məsud yaşa"-, söyləyən Cavadın Türkün şanlı bayrağını Qarabağdan asmaq arzusu var. Eşqinə, ailə dəyərinə sədaqət göstərib "İstəyirsiz məni öldürün, bu kağızı imzalamayacam"-, deyib boşanma kağızını imzalamayan, Qazaxıstanda keçən 8 ili boyunca özünün və yoldaşının namusunu qorumaq bahasına ac olanda barmağını qanadıb çıxan, qanını soran, gecələr paıtarlarını soyunub onlarla ayaq yolunu silib yenidən əyninə geyinən Şükriyyənin iradəsi, şərəfi, ləyaqəti var. "Üzünü qaldır, qaldır üzünü", "Ay Allah" söylələyərək lentə aldıqca ağlayan Çingizin gördükləri qarsısında keçirdiyi ürək göynərtisi var. İnsanlığın milliyyətinin olmadığını bir daha sübut edən və bütün insanlıq üçün ibrət olan "Danşa bilmirəm axıı"-, söyləyən şirin dilli Albert nümunəsi var. Ziya Bünaydovun "Bu da tarixin daha bir ibrət dərsidir. Gənclərimiz gərək bu dərsi də unutmasınlar"-, söyləyərək Qırmızı terror əsərində arxiv sənədləri ilə gün işığına çıxardığı acı talelər var.
"Dönməsək də, varmasaq da o yol bizim yolumuzdur"-, deyən, qızına ayaqqabı almaqdan ötrü maaş gününü gözləyən Elçibəyin bu xalqa keçən danılmaz, vicdanlı əməyi var. Düşmənləri tit-tir əsməyə vadar edən zəhminin, siyasətinin yanı sıra həm də köksündə kövrək və bir o qədər sevgi dolu bir qəlb daşıyan, Rusyadakı Azərbaycan konsulluğuna gedərək XI qırmızı ordunun törətdiyi 20 yanvar faciəsinə etiraz edən Heydər Əliyev cəsarəti var. Ömür-gün yoldaşının ayrılığına dözməyən Fərizənin ona qovuşmaq üçün əl atdığı intihar günahı var. "Bilirəm, canım əldən gedir, amma vətən də əldən gedir"-, söyləyən Yüsif böyüklüyü var.
Min bir əziyyət, min bir işgəncəylə doğma yurd-yuvasından qovulan soydaşlarımızın yurd yanğısı, qız-gəlinin tapdanmış şərəf və ləyaqəti var. "Vətənin dar günündə ürəyim dözmür, Allaha xatir bunu eləməliyəm. Ən azından ürəyim sərinlik tapar"-, deyən Mübarizin vətəni, milləti üçün keçirdiyi ürək ağrısı var. Təkcə adı belə düşməni vahiməyə salmağa yetən, düşmənin başına bir milyard pul qoyduğu "kölgə adam" əfsanəsi Pəncəlinin toy günündə özünə arzuladığı şəhidlik diləyi var. Yurdumun özü kirayədə qala-qala əsgərinə ev tikən, əməyinə görə ona mükafat kimi verilən evi şəhid ailəsinə bağışlayan, getdiyi heç bir yerdə əsgərini unutmayan sadə, səxavətli Polad generalının silinməz xatirəsi var. "Düşmənin qabağından qaçan namərddir" deyib son damla qanına qədər düşmənlə döyüşən dəliqanlı igidlərin qeyrəti var. Yaşayan qəhrəmanlarımızın, Qazilərimizin hər birinin canından bir parça var. Şəhid oğlu üçün nişan konfeti paylayan ananın puç olmuş arzuları, xəyalları var. Gün gəlib çiynində getmək istədiyi övlasını öz çiyinlərində aparıb, öz əlləriylə torpağa tapşıran ataların sınmış qol-qanadı var. Şəhidlərin, şəhid yarlarının, şəhid balalarının gerçəkləşməyən, yetişməyi, qovuşmağı əbədiyyətə qalan xəyalları var.
İndi özünüz düşünün belə bir bayraq enə bilərmi?
Atatürk Rəsulzadəyə xitabında belə söyləyirdi: "Mən dünyaya səndən üç sənə erkən göz açmışam. Ancaq bütün türk aləmində türkün istiqlal bayrağını sən qaldırmısan və bayraq enməsin deyə, mən sənin əlindən alıb Türkiyə üzərində dalğalandırmışam. Enməz demisən bu bayraq, enməyəcəkdir!"
Üç rəngli bayrağınla daim məsud yaşa Azərbaycan. Bu yol Rəsulzadənin, Çingizin, Mübarizin, Pəncəlinin, Poladın bu yol bütöv bir Azərbaycanın yoludur. Bu yolda dönənlər də oldu, dönə bilməyib şəhid olanlar da. Bu yolda varanlar da oldu vara bilməyib səadəti yarım qalanlar da. Dönsək də, dönməsək də, varsaq da, varmasaq da bu yol bizim yolumuzdur.
Dalğalan hey səmalarda
Sən ey içimə sığmayan
Qürurum, fərəhim bayraq.
Ucal, ucal yüksəklərə
Dirəyin yüksələn torpaq,
Sənin kölgən Vətən, Bayraq!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.11.2023)
Adil Kərimli: “Azyaşlıların oxu mədəniyyətinin formalaşmasına böyük önəm veririk”
Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən 9-cu Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisinin açılış mərasimində çıxış edən mədəniyyət naziri Adil Kərimli jurnalistlərə açıqlama vermişdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” nazirin açıqlamasını təqdim edir:
-Bu gün açılışında iştirak etdiyimiz Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi çərçivəsində 9-cu Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisinə Azərbaycan daxil olmaqla, 12 ölkədən 160-dan çox nəşriyyatlar qatılıb. Bu bölgədə öz möhtəşəmliyi və məzmun zənginliyi ilə seçilən sərgilərdəndir.
Azərbaycanda ədiblərə, yazarlara xüsusi diqqət və qayğının göstərilir. Beş gün davam edəcək sərgidə kitab nəşriyyatlarının, xüsusilə də mətbəələrin təqdimatları keçiriləcək. Uşaq ədəbiyyatına yönəlmiş maraqlı təqdimatlar da sərgidə öz yerini tutur. Sərgi müddətində həm Azərbaycan, həm də xarici yazıçı və şairlərlə görüşlər keçiriləcək. Rusiya Federasiyası bu il tədbirdə fəxri qonaq qismində iştirak edir.
Sərginin Ulu Öndər Heydər Əliyevin 100 illiyi çərçivəsində keçirilməsi rəmzi məna daşıyır. Çünki Ümummilli Lider hər zaman kitaba, ədəbiyyata böyük önəm verib.
Prezident İlham Əliyevin tapşırıqları və müvafiq sərəncamları ilə kitab sənayesinin inkişafı istiqamətində çoxsaylı tədbirlər görülub, əsas məqsədlərdən biri uşaq ədəbiyyatının təbliğ edilməsidir. Azyaşlıların oxu mədəniyyətinin formalaşmasına böyük önəm veririk.
Azərbaycanın dili və ədəbiyyatı çox zəngindir. Sevindirici haldır ki, texnoloji inkişafa, rəqəmsal dünyanın həyatımızın əsas tərkib hissəsinə çevrilməsinə baxmayaraq, klassik kitablarımız yenə də vətəndaşlar tərəfindən böyük həvəslə oxunur.
Qarabağda işğal dövründə ermənilər tərəfindən Azərbaycanın mədəni mülkiyyətinin tərkib hissəsi kimi beş milyondan çox kitab fondumuzun tamamilə məhv edilməsi ağrılıdır. Lakin bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Qarabağda mədəni həyat canlanmaqdadır.
Bu sərgidə Qarabağ üçün kitabların toplanması və kitab fondunun zənginləşdirilməsi istiqamətində aksiyalar da həyata keçiriləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.11.2023)
UNESCO: Azərbaycan tərəfi Ermənistanın xarici işlər nazirinin çıxışına etirazını bildirib
Parisdə UNESCO-nun Baş Konfransının 42-ci sessiyasında çıxışı zamanı Ermənistanın xarici işlər nazirinin Azərbaycana qarşı əsassız və yalan iddialarını qətiyyətlə rədd edirik.
AzərTAC xəbər verir ki, bu fikirlər UNESCO Baş Konfransının 42-ci sessiyası çərçivəsində Ermənistanın xarici işlər nazirinin çıxışına Azərbaycanın etiraz bəyanatında bildirilib.
“Ermənistanın Azərbaycanı Ermənistana könüllü getmiş ermənilərə qarşı qondarma “etnik təmizləmə” aparmaqda ikiüzlü şəkildə ittiham etməkdə davam etməsi və bu məqsədlə beynəlxalq platformalardan sui-istifadə etməyə cəhd göstərməsi, eyni zamanda, kütləvi qırğınlar və insanlığa qarşı cinayətlər törətməsi, Azərbaycan Respublikasının qanunlarını pozması qətiyyən qəbuledilməzdir. Ermənistanın 30 illik hərbi təcavüzü ərzində bir milyona yaxın azərbaycanlının insan haqları pozulub”,- deyə cavab bəyanatında vurğulanıb. Qeyd edilib ki, Ermənistanın əsassız iddiaları BMT-nin regiona səfər edən qurumlarının, eləcə də Ermənistanda fəal çalışan nümayəndələrinin hesabat və bəyanatları ilə açıq şəkildə ziddiyyət təşkil edir.
Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində mədəniyyət və tarixi abidələrin təhlükə altında olması ilə bağlı iddialara gəlincə, Ermənistanın bu məsələ ilə bağlı Azərbaycana qarşı iddialar irəli sürməsi qəbuledilməzdir. Çünki Ermənistan özü indiki ərazilərində, eləcə də işğal altında olmuş ərazilərimizdə Azərbaycan mədəniyyət nümunələrini qəsdən dağıtması, mənimsəməsi, dəyişdirməsi və qanunsuz daşınması ilə tanınır.
“Bir daha Ermənistanın Azərbaycana qarşı apardığı qarayaxma kampaniyasının çoxsaylı beynəlxalq platformalardan yalan və böhtan xarakterli ritorikası ilə davam etdiyinin şahidi oluruq ki, bunun da sülh sazişinin şanslarını sarsıtmaq niyyətində olduğu aydındır”,- deyə Azərbaycanın UNESCO yanında daimi nümayəndəliyinin I katibi Nahid Ömərov etirazını bildirib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.11.2023)
Tbilisidə Dünya Mədəniyyəti Həftəsi keçiriləcək
Dünya Mədəniyyəti Həftəsi 2024-cü il mayın 9-dan 12-dək Gürcüstanın paytaxtında təşkil olunacaq. Tədbirdən məqsəd dünya səviyyəli istedadların aşkarlanmasıdır. Bu böyük mədəniyyət hadisəsinin təşkilatçıları hər kəsi öz istedadı ilə bu tədbirə çalar qatmağa dəvət edir.
AzərTAC təşkilatçıların bəyanatına istinadla xəbər verir ki, müsabiqədə incəsənət xadimləri, modelyerlər, musiqiçilər və rəqqaslar iştirak edə bilər.
Bu çoxşaxəli layihənin təşkilatçılarının adıçəkilən sahələrin hər birinin təmsilçilərinə müraciətində gözləntiləri müəyyən edilib. Müraciətdə deyilir:
“İncəsənət: Əl işlərinizi nümayiş etdirin və beynəlxalq mədəniyyətlərin zəngin aləminə öz yaradıcı töhfənizi verin.
Moda: “Mercedes-Benz Fashion Week Tbilisi”də iştirak edin, gürcüstanlı və beynəlxalq dizaynerlərlə birgə öz dəbli dizaynınızı göstərin.
Teatr: Öz teatr quruluşlarınızı həyata keçirin və rəvayət etmənin gözəlliyini dəyərləndirən tamaşaçılarla ünsiyyət qurun.
Musiqi: Öz musiqi istedadınızı rəngarəng auditoriya ilə bölüşün və tədbirin mədəni tamaşalarında iştirak edin.
Rəqs: Maraqlı çıxışlarınızda tamaşaçıları valeh edən dünya rəqs formalarının müxtəlifliyini və gözəlliyini nümayiş etdirin”.
Daha geniş məlumatı
www.cultureweektbilisi.com saytından öyrənmək mümkündür.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.11.2023)
Mədəniyyət Nazirliyi Qeyri-hökumət təşkilatları üçün 2023-cü il üzrə qrant müsabiqəsi elan edib
Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi qeyri-hökumət təşkilatları üçün 2023-cü il üzrə qrant müsabiqəsini elan edib. Müsabiqənin əsas məqsədi Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət siyasətini və prioritet sahələrini həyata keçirilməsinə dəstək olmaq üçün innovativ, dayanıqlı və çoxtərəfli əməkdaşlıqları özündə ehtiva edən, müasir dövrün çağırışlarına cavab verən layihələrin həyata keçirilməsi və bu prosesdə vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının rolunun artırılmasıdır.
Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən məlumat verir.
Qrant müsabiqəsinin prioritet mövzuları:
1. Mədəni irsin qorunması və gələcək nəsillərə ötürülməsi (Azərbaycanın mədəni, ədəbi irsinin, incəsənət nümunələrinin və milli mənəvi dəyərlərin təbliği istiqamətində təşəbbüslər; Mədəniyyət sahəsində dövlət və özəl sektor arasında faydalı əməkdaşlığın qurulması üçün təşəbbüslər; Azərbaycan mədəniyyətinin təbliğində İKT imkanlarından istifadənin təşkil olunması üzrə təşəbbüslər; Ölkənin regionlarında yerləşən tarixi və mədəniyyət abidələrin innovativ yanaşma ilə məlumat bazalarının yaradılmasına dəstək verilməsi);
3. Mədəni və yaradıcı sənayelərilərin dəstəklənməsi (Mədəni və yaradıcı sənayelərin inkişafı sahəsində dövlət-özəl sektor – vətəndaş cəmiyyəti əməkdaşlıq modellərinin yaradılmasını və sınaqdan keçirilməsini dəstəkləyən təşəbbüslər; Mədəni və yaradıcı sənayelərin rəqabətə dözümlülüyünün artırılması üçün kadr potensialının yüksəldilməsinə dəstək məqsədilə bacarıqların artırılması layihələri; Mədəni və yaradıcı sənayelərin inkişafı, investisiyaların cəlb olunması sahəsində qabaqcıl beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və tətbiqi, müxtəlif növ tədbirlərin təşkili üzrə təşəbbüslər);
4. İşğaldan azad olunmuş ərazilərə mədəniyyətin qayıdışı (İKT imkanlarından istifadə etməklə işğaldan azad olunmuş ərazilərin mədəni irsi, işğal dövründə mədəni irsə dəymiş ziyan haqqında məlumatlandırıcı resursların yaradılması üzrə təşəbbüslər; Repatriasiyaya hazırlaşan gənclər və uşaqlar üçün işğaldan azad olunmuş ərazilərə işğaldan öncəki mədəni həyat haqqında məlumatlandırıcı layihələr; Beynəlxalq və yerli mediada Qarabağın və Zəngəzurun zəngin mədəni irsinin daha geniş tanıdılması məqsədilə təbliğat layihələri);
5. Mədəniyyət sahəsində könüllülüyün inkişafı (Mədəniyyəti həyat tərzinin ayrılmaz və zəruri parçası kimi təşviq etmək; Mədəniyyətin iqtisadi inkişafa töhfəsini gücləndirmək istiqamətində təşkil edilmiş layihələrdə iştirak; Mədəniyyətimizin müxtəlif sahələrinin və mədəni irsimizin tədqiqi, qorunması, inkişafı və təbliği istiqamətindəki fəaliyyətlərdə iştirak; İnsan və cəmiyyətin mədəni inkişafı ilə bağlı layihələrin təşkilində iştirak);
6. Qərbi Azərbaycanın tarixi-mədəni irsinin öyrənilməsi, tədqiqi, təbliği, arxiv irsinə dəstək;
7. Azərbaycan mədəniyyətinin beynəlxalq təşviqi (Azərbaycan mədəniyyətinin xarici kütləvi informasiya vasitələrində, sosial şəbəkələrdə, qlobal onlayn platformalarda və ensiklopedik resurslarda təmsil olunması əmsalının yüksəldilməsi üçün müasir dövrün tələblərinə uyğun mədəni-informasiya resurslarının yaradılması üzrə təşəbbüslər);
8. Mədəniyyət naminə sülh (Peace4Culture) (Sülhün mədəniyyətin inkişafında, mədəni irsin qorunmasıda əhəmiyyəti barədə layihələr; Müxtəlif mədəniyyətlər və ənənələrə qarşı tolerantlıq və anlayışın aşılanması; Bərabərlik və barışın təşviq edilməsi barədə təbliğat; Qəzəb, qərəz, nifrət, müxtəlif fobiyalar və mənfi ictimai təmayüllərin və ehkamların qarşılıqlı hörmətə və inama çevrilməsi mövzusunda təbliğat və layihələr);
9. İnsan və cəmiyyətin mədəni inkişafı (Mütaliə mədəniyyətinin inkişafı və stimullaşdırılması üçün fəaliyyətlər və çoxtərəfli əməkdaşlıqların qurulıması üzrə təşəbbüslər; Rəqəmsal kitabxana xidmətlərin yaradılması və ya təkmilləşdirilməsi; Uşaq və gənclərdə azərbaycanlı milli kimliyinin və mədəni dəyərlərin formalaşdırılması üzrə təşəbbüslər; Dövlət və mədəniyyət müəssisələrində çalışanların İKT və innovasiya sahəsində bilik və bacarıqlarının artırılması).
Qrant müsabiqəsinin iştirakçılarına verilən tələblər:
1. Müsabiqə iştirakçısı Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatına alınmış qeyri-hökumət təşkilatı olmalıdır;
2. Müsabiqə iştirakçısı olan qeyri-hökumət təşkilatının mədəniyyət sahəsində layihələrin icrası və tədbirlərin təşkili ilə bağlı müvafiq təcrübəsi olmalıdır;
3. Müsabiqədə iştirak edən qeyri-hökumət təşkilatı aşağıdakı sənədləri təqdim etməlidir:
* Dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnaməsinin əslinin elektron surəti;
* Dövlət Reyestrindən Çıxarışın əslinin elektron surəti;
* Nizamnamənin əslinin elektron surəti;
* Qanuni təmsilçinin şəxsiyyət vəsiqəsinin FİN kodu və əslinin elektron surəti;
1. Mədəniyyət Nazirliyindən əvvəllər qrant almış, lakin qrant müqaviləsinin yekunlaşmasına baxmayaraq müqavilə üzrə öhdəliklərini qrant müsabiqəsinin başlamasına qədər tam yerinə yetirməyən qeyri-hökumət təşkilatları müsabiqədə iştirak edə bilməz;
2. Eyni qeyri-hökumət təşkilatı tərəfindən qrant müsabiqəsinə birdən artıq layihə təqdim edilə bilməz.
Qrant müsabiqəsinə təqdim olunan layihə təkliflərinə verilən tələblər:
1. Layihə təklifinin müddəti minimum 2 ay, maksimum 6 ay müddəti əhatə etməklə, Azərbaycan Respublikasının ərazisində həyata keçirilməlidir;
2. Qrant müsabiqəsinə təqdim olunmuş layihələrin məzmunu Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, “Tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması haqqında”, “Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı – Şuşa şəhəri haqqında”, “Nəşriyyat işi haqqında”, “Kinematoqrafiya haqqında”, “Teatr və teatr fəaliyyəti haqqında”, “Kitabxana işi haqqında”, “Muzeylər haqqında”, “Azərbaycan folkloru nümunələrinin hüquqi qorunması haqqında”, “Azərbaycan xalça sənətinin qorunması və inkişaf etdirilməsi haqqında”, “Media haqqında”, “Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında”, “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları, Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi və Azərbaycan Respublikasının qanunları və digər normativ hüquqi aktları ilə ziddiyyət təşkil etməməlidir.
Layihə təklifləri ilə bağlı əlavə tələblər:
Aşağıdakı prinsiplərə əsaslanan layihə təklifləri seçim prosesi zamanı əlavə üstünlük qazanacaq:
1. Regional əhatəlilik – Layihə təkliflərində yalnız Bakı şəhəri və Abşeron rayonu ilə kifayətlənməməli, Azərbaycanın digər şəhər və rayonlarını da əhatə etməlidir.
2. Çoxtərəfli əməkdaşlıq – Layihə təkliflərində mütəxəssislərin cəlb edilməsi nəzərə alınmalı, mərkəzi və yerli səviyyədə dövlət qurumları ilə sıx əməkdaşlıq və tərəfdaşlıq şəklində layihələri həyata keçirməlidirlər. Müvafiq olduğu hallarda özəl sektor və maraq qrupları cəlb edilməlidir.
3. İnnovativlik – Layihə təklifləri yeni, indiyədək istifadə olunmayan mexanizmlər və metodologiya əsasında qurulmalıdır. Xüsusilə, inkişaf etmiş ölkələrdə sınaqdan keçirilmiş informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının yaratdığı imkanların istifadəsinə üstünlük verilməlidir.
4. Müxtəliflik və İnklüzivlik – Layihə təkliflərində sağlamlıq imkanları məhdud, risk qruplarında və sosial müdafiəyə ehtiyacı olan şəxslərin, gənclərin, qadınların iştirakçılığının təmin olunması ilə bağlı konkret yanaşmalar öz əksini tapmalıdır.
5. Davamlılıq – Layihə təkliflərinin hazırlanması zamanı nəzərdə tutulan nəticələrin davamlılığı mütləq nəzərə alınmalı və bu meyarın necə qarşılandığı dəqiq və aydın şəkildə layihə təklifində göstərilməlidir.
Müsabiqəyə müraciət üçün son tarix: 23 noyabr 2023-cü il
Sənədlərin qəbulu grants.culture.az veb-səhifəsi üzərindən elektron formada həyata keçirilir
Müsabiqəyə müraciət üçün tələb olunan sənəd formaları:
1. Layihə təklifi forması
2. İcra planı forması
3. Xərclər smetası forması
Qrant müsabiqəsi ilə bağlı suallarla Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır. elektron ünvanına və ya Mədəniyyət Nazirliyin qaynar xəttinə (Tel: 147) müraciət etmək mümkündür.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(13.11.2023)
Günay Əfəndiyeva Qazaxıstanın Ali diplomatik medalı ilə təltif olunub
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Günay Əfəndiyeva Qazaxıstanın Ali diplomatik medalı – ölkənin görkəmli dövlət xadimi və diplomatı Nazir Tyuryakulovun adına medal ilə təltif olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Fonda istinadən xəbər verir ki, medal Astana şəhərində keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının Xarici İşlər Nazirləri Şurasının 10-cu iclasında Qazaxıstan Respublikasının Baş nazirinin müavini, xarici işlər naziri Murat Nurtleu tərəfindən Günay Əfəndiyevaya təqdim olunub.
Fondun prezidenti bu medala Qazaxıstanın qədim və zəngin mədəniyyətinin beynəlxalq aləmdə tanıdılması, dəyərlərinin geniş miqyasda yayılması, ölkənin Türk Dünyası ilə inteqrasiyasının gücləndirilməsi yönündə fəaliyyətlərinə, eləcə də xarici siyasətinin uğurla həyata keçirilməsinə verdiyi töhfələrə görə layiq görülüb.
İclasda iştirak edən Türk dövlətlərinin xarici işlər nazirləri və beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri tərəfindən Türk Dünyasının ortaq irsinin qorunması, təbliği istiqamətində və türk xalqları arasında həmrəyliyinin daha da gücləndirilməsində xidmətlərinə görə Günay Əfəndiyevaya təbrik və təşəkkürlər ifadə olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.11.2023)
“O bir mələk idi. Yerdə çox yaşaya bilməzdi..."
Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət"
Canım atam və anam, məndən sarı darıxmayın. İnşallah, Cənnətdə görüşəcəyik. Mənim üçün bol-bol dua edin. Vətənin dar günündə ürəyim dözmür. Allaha xatir bunu eləməliyəm. Ən azından, ürəyim sərinlik tapar. Inşallah, şəhid olana kimi bu şərəfsizlərin üstünə gedəcəyəm. Şəhid olsam ağlamayın, əksinə, sevinin ki, o mərtəbəyə yüksəldim. Allaha ibadətlərinizi dəqiq yerinə yetirin. Çoxlu sədəqə verin. Seyid nəvəsi olaraq bunu eləməliyǝm. Allah böyükdü. Vətən sağ olsun. Oğlunuz Mübariz. Haqqınızı halal edin.
İmza: İbrahimov Mübariz/18.06.10
Bu gün Zəfər günüdür və mən bu gün Mübarizdən yazmaq istədim. Hansı ki, Qarabağın geri qaytarılması bəlkə də ən çox onun arzusu idi, hansı ki, bunu ən çox bəlkə də o gözləyirdi. Hansı ki, yurd-yuvasından min bir əzabla, min bir işgəncəylə qovulan Xocalı sakinlərinin qisasını bəıkə də ən çox o almaq istəyirdi. O Mübarizdən ki, o, son məktubunda "Vətənin dar günündə ürəyim dözmür. Allaha xatir bunu eləməliyəm" yazırdı.
Mübarizi tanıtmaq üçün nə uzun və nə də bəzəkli cümlələrə gərək yoxdur. Mübariz kim olduğunu və nələrə qadir olduğunu bir gecənin içində bütün dünyaya bəyan edib.
Mübariz ermənilərin cəsədindən belə qorxduqları idi.
Mübariz öz amalı yolunda qorxmazlığın, cəsarətin, şücaətin təcəssümü idi.
Mübariz içinə illərlə qəlpələr yığılmış bir qumbara, bir mina kimi idi sanki və hər mina kimi o da əvvəl-axır mütləq bir gün partlamalı və içindəki qəlpələri saçmalıydı.
Mübariz Ağakərim oğlu İbrahimov 1988-ci il fevralın 7-də Biləsuvar rayonun Əliabad kəndində anadan olub. 1994-2005- ci illərdə şəhid Malik Piriyev adına Əliabad kənd orta məktəbində orta təhsil alıb. 13 yaşından etibarən idamnın boks növü ilə də məşğul olub. O, orta təhsilini bitirdikdən sonra həqiqi hərbi xidmətə çağrılıb.
Hərbi xidmətinə Daxili Qoşunların N saylı hərbi hissəsinin Xüsusi Təyinatlı bölüyündə başlıyıb. Xidməti zamanı çavuş rütbəsi alıb və 2007-ci ildə çavuş rütbəsi ilə də hərbi xidmətini başa vurub. Mübarizin Komandiri Zaur Məcidovun sözlərinə görə O Mübarizə xidmət etdiyi bölükdə qalıb onlarla birlikdə xidmətinə davam etməyi təklif edib, lakin, Mübariz ona "Böyük bir məmnuniyyətlə sizinlə birlikdə xidmət edərdim, bu mənim üçün fəxrdir, amma ki, mən ön xətdə xidmət etmək istəyirəm"-, söyləyib.
Valideynləri əvvəl onun hərbiyə getməsinə razı olmadıqları üçün o, bir müddət bankların birində mühafizəçi və daha sonra BibiHeybət məscidində bağban kimi mülki işlərdə çalışdıqdan və qərarında səbatlı olması ilə ana-atasını razı saldıqdan sonra 2009-cu ilin avqustunda gizir rütbəsi ilə hərbi qulluqçu kimi yenidən hərbi xidmətə başlayıb.
2010-cu ilin aprel ayından etibarən isə öz israrları nəticəsində nəhayət istəyinə nail olub və hərbi xidmətinə Tərtər rayonun N saylı hərbi hissəsində düşmənlə təmas xəttində davam edib.
2010 cu ilin iyun ayının 18-dən 19 na keçən gecə Mübariz ailəsinə xitabən bir məktub yazıb qoyduqda sonra təkbaşına təxminən 1 kilometrlik minalanmış ərazini keçərək erməni tərəfinə sızmış və işğalçı ermənistan ordusunun çoxlu sayda əsgər və zabitini məhv etmiş və onlara məxsus olan silah anbarını partlatmışdır. Təqribən 5-6 saat ərzində bir ordu ilə təkbaşına savaşmış Mübariz bu zaman elə bir şərait yaratmışdı ki, ermənilər onların üzərinə böyük bir ordunun gəldiyini zənn etmişdi.
Mübarizin təkbaşına ernənilərə qarşı başlatmış olduğu bu qeyri-bərabər döyüş iyunun 19-da səhər saatlarında onun şəhadətə qovuşması ilə başa çatır.
Ermənistan tərəfi bir neçə ay qəhrəmanımızın nəşini qaytarmaqdan boyun qaçırıb, lakin Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya prezidentlərinin Həştərxan görüşündən sonra Ermənistan noyabrın 6-da Gizir Mübariz İbrahimovun və həmçinin şəhid baş leytenant Fərid Əhmədovun nəşini Azərbaycan tərəfinə təhvil vermişdir.
2010-cu il noyabrın 7-də Müdafiə Nazirliyinin təlim-tədris mərkəzində şəhidimizlə vida mərasimi keçirilib və o, ikinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.
Prezident İlham Əliyevin 22 iyul 2010-cu il tarixli sərəncamı ilə Mübariz İbrahimova ölümündən sonra "Azərbaycanın milli qəhrəmanı" adı verilib.
Biləsuvar şəhərində lisey-məktəb kompleksi və küçə onun adını daşıyır.
Daha çox dedektiv əsərlər müəllifi olan yazıçı Elxan Elatlı Mübariz İbrahimovun həyatı və şərəfli döyüş yolundan bəhs edən "Qisas gecəsi" adlı roman yazmışdır.
Yazıçı Varisin 2018-ci ildə Avrasiya Materikinin Ədəbiyyat üzrə 3-cü LiFFt Festivallar Festivalınln qızıl medalına layiq görülən, 2019-cu ildə London Ədəbiyyat Mükafatının şort-listinə düşən məşhur “Metamorfoz” romanında Mübarizdən bəhs edən bircə abzas onun adını beynəlxalq miqyasda oxuculara tanıtmışdır.
Atası Ağakərim İbrahimov Mübariz haqqında danışarkən "O bir mələk idi. Yerdə çox yaşaya bilməzdi..."-, deyib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(08.11.2023)
