Super User
“Azacıq bilmək üçün lap çox öyrənmək lazımdır” - Monteskyönün müdrik kəlamları
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
1689-cu ilin 18 yanvarında dünyaşöhrətli fransız mütəfəkkiri, dillər əzbəri olan müdrik kəlamların müəllifi Şarl Lui Monteskyö dünyaya gəlib.
Bu dahinin bir neçə kəlamını seçərək sizin diqqətinizə çatdırıram:
Mütaliə etmək – darıxma saatlarını həzz saatlarına çevirmək deməkdir.
Azacıq bilmək üçün lap çox öyrənmək lazımdır.
Ən böyük tiranlıq – Ədalət bayrağı altında, Qanun adı ilə həyata keçirilən tiranlıqdır.
“Sabah hər şey yaxşı olacaq” deyiminə yalnız sabah azad olmaqla çatmaq olar.
Hər xalq öz hökmdarına layiqdir.
Şəxsiyyətin azadlığı ilə vətəndaşın azadlığı həmişə üst-üstə düşmür.
Demokratiya prinsipi təkcə cəmiyyətdə bərabərlik ruhu yaratmaq demək deyil, həm də bu bərabərlik ruhunun elə bir həddinə çatması deməkdir ki, hər kəs özünə rəhbər seçdiyi şəxslə də özünü bərabər saya bilsin.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.01.2024)
Eldar Quliyev, Nahid Hacızadə, Seyfəddin Dağlı
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu günə təsadüf edən əsas tarixi hadisələri və bayramları diqqətinizə çatdırırıq. Bu gün beynəlxalq sferada daha bir ədəbiyyat yönümlü bayram keçirilir. Vinni Pux günü adlanan həmin bayram barədə artıq ayrıca məlumat vermişik. İndi isə gəlin keçid alaq digərlərinə.
Marqarita Vengerski və Pekinsayağı ördək günləri
Xristian dünyası bu gün Marqarita Vengerskinin xatirə gününü qeyd edəcək. Bu, katoliklərin ənənəvi bayramıdır, Marqarita Vengerski macar kralı 4-cü Belanın qızı olub, Bizans imperatoru Nikeyin də həyat yoldaşı. Katolik kilsəsinin çiçəklənməsində, müsbət insanlıq keyfiyyətlərinin – nəcibliyin, xeyirxahlığın, düzgünlüyün bərqərar olmasında əhəmiyyətli rol oynayıb.
Yaddan çıxarmayaq ki, bu gün Amerikadakı mətbəx bayramı ikidir: Milli qurmanlar üçün kofe günü, bir də Milli Pekinsayağı ördək günü.
Tezaurus günü
Latıncadan mənası xəzinə olan tezaurus dilin leksikasını tam dəqiqliklə, tam geniş izah edən lüğətdir. Bu bayram 1779-cu ilin 18 yanvarında doğulmuş Piter Markın ad gününə salınıb, belə ki, Mark bütün həyatını filosoflar üçün xüsusi lüğət kitabını hazırlamağa sərf edib.
Yeri gəlmişkən, Azərbaycanda da tezauruslara ciddi ehtiyac var, biləsiniz. Bizim dilimiz gözəldir, amma o, xüsusən rus dilindən ixrac olunan sözlər və vulqar ifadələrlə (dajelər, ujelər, vapşelərlə) korlanıb. Üstəlik, fellərin əksəriyyəti (qoymaq, soxmaq, salmaq, basmaq, çalmaq və s.) “türkün sözü” sığortası ilə “ayıb ifadə” vermək anlamı daşıyır. Bu da dilə ciddi təpkidir. Dilin yeni söz yaratmaq ənənəsi də çox süni görünür. Bir ara çimərlik paltarına “geyçim”, hamam xələtinə isə “çimgey” adını vermələri yəqin ki yadınızdadır.
DVD-nin yarandığı gün
1996-cı ilin bu günündə Digital Video Disc – yəni DVD yaranıb. 6 diskdən ibarət CD –ROM-da yerləşən məlumatlar bir DVD diskində yerləşdirilib.
1995-ci ilin 18 yanvarı yaponlar üçün qara gəlib, Kobede baş verən 7,2 ballıq zəlzələ nəticəsində 6,5 min nəfər həlak olub. 1991-ci ildə Bundestaq dalbadal 4-cü dəfə Helmut Kolu federal kansler seçib. 1964-cü ildə The Beatles ilk dəfə ABŞ hit paradında yer alıb, “I want to hold your hand” mahnısı ilə. 45-ci olan mahnı cəmi iki həftə sonra artıq 1-ciliyə yüksəlib.
Siqaret qutularının üzərinə yazılan “Siqaret çəkmək sizin sağlamlığınız üçün ziyanlıdır” yazısının mənşəyini bilirsinizmi? 1964-cü ilin 18 yanvarında ABŞ həkimləri Konqresə çağırış ediblər ki, siqaret qutularının üzərinə onların ziyanı barədə mütləq qeyd yazılmalıdır, Konqres də belə bir tapşırıq verib. Sonra bu ənənə ÜST-ün də xoşuna gəlib, bütün dünyada yayılıb.
1926-cı ildə Arbatdakı “Xudojestvennaya” kinoteatrında Sergey Eyzenşteynin “Potyomkin zirehli gəmisi” filminin premyerası olub. Bu film SSRİ-nin ilk kult filmidir, eləcə də dünya kino tənqidçiləri hər zaman onu bəşəriyyətin ən dəyərli filmləri sırasına salırlar.
1919-cu ilin bu günündə Londonda “Bentli Motors” kompaniyası yaranıb. 1919-cu ilin bu günündə həm də Versal sülh konqresi keçirilib, bu barədə də portalımızda ayrıca yazı verilib.
İki yazarın anım günü
1947-ci ilin bu günündə görkəmli rəqqasə Afaq Məlikova dünyaya gəlib. Xalq artistimiz barədə ayrıca yazı verilib. 1941-ci ilin bu günündə mərhum dahi kinorejissorumuz (tək elə “Bir cənub şəhərində” filmi nəyə desəniz dəyər) Eldar Quliyev, 1933-cü ilin bu günündə videomaqnitafonu kəşf etmiş Rey Dolbi, 1876-cı ildə bir vaxtlar abidələri ucaldılan, rayonlar, küçələr adı ilə adlandırılan, əslində Azərbaycanın müstəqillik haqqını əlindən alıb ruslara verməkdə yardımçı olan Məşədi Əzizbəyov dünyaya gəliblər.
18 yanvar həm də iki tanınmış Azərbaycan yazıçısının vəfatı günü kimi yaddaşlarda qalıb. 2018-ci ilin bu günündə yazıçı, Azərbaycan Respublikası Xatirə kitabının baş redaktoru Nahid Hacızadə 82 yaşında dünyadan köçüb.
1983-cü ilin bu günündə isə yazıçı-dramaturq, “Onun bəlalı sevgisi” filmi ilə, eləcə də “Kəcil qapısı” romanı ilə milyonların rəğbətini qazanmış Seyfəddin Dağlı 61 yaşında vəfat edib.
Ruhları şad olsun.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.01.2024)
Bu gün tanınmış rəqqasə Afaq Məlikovanın doğum günüdür
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu gün Azərbaycanın xalq artisti, incəsənətimizə layiqli töhfələr vermiş məşhur rəqqasə Afaq Məlikovanın ad günüdür, 76 illiyidir.
Bəli, adını tarixə yazdırmış rəqqasələrimiz çox azdır, buna görə də Afaq xanım Məlikovanın adı ön sıralarda çəkilməlidir.
Afaq Məlikova 1947-ci il yanvar ayının 18-də Bakıda anadan olub. Uşaqlığı müharibədən sonrakı çətin illərə təsadüf edib. Kiçik Afaq uşaqlıqdan rəqs etməyi sevirdi, rəqsə hədsiz marağını görən valideynləri onu Bakı Xoreoqrafiya Məktəbinə qoyublar. Leyla Vəkilovadan dərs alan gənc xanım istedadı sayəsində xalq artisti adına qədər yüksəlib.
O, 1963–1974-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblının solisti, sonradan həm də məşqçi pedaqoqu olub, 1982-ci ildən isə ansamblının bədii rəhbəri vəzifəsində çalışıb. Azərbaycan xalq rəqslərinin mahir ifaçısı olan Afaq xanımın repertuarına Şərq xalqları rəqsləri də daxildir. Türkiyə, Polşa, Fransa, Almaniya, İspaniya, Kanada kimi bir sıra xarici ölkədə çıxışlar edən rəqqasə 2001-ci ildə “Şöhrət”, 2017-ci ildə “Şərəf” ordenlərinə layiq görülüb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.01.2024)
Versal sülh konfransının ildönümü
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Tarixdə elə beynəlxalq miqyaslı hadisələr baş verib ki, onlar bu və ya digər şəkildə Azərbaycanın taleyində önəmli rol oynayıb. Eləcə də haqqında söhbət açacağımız bu konfrans.
1919-cu ilin 18 yanvarında Parisdə, Versalda Paris Sülh Konfransı öz işinə başlayıb. Bu tarix simvolik bir tarix idi. Alman imperatoru l Vilhelm 1871-ci ilin 18 yanvarında Versalda "Güzgülü zalda" Fransa-Prussiya müharibəsindən qısa müddət sonra öz hakimiyyətini elan etmişdi. Həm də 18 yanvar 1701-ci ildə Prussiya krallığının da yarandığı gün idi.
Burada 27 ölkə, o cümlədən də müstəqilliyini elan etmiş Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti təmsil olunurdu. Məğlub ölkələr və Sovet Rusiyası konfransa dəvət almamışdılar. Konfransda aparıcı rolu "Böyük dördlük" - ABŞ prezidenti Vudro Vilson, Böyük Britaniyanın baş naziri Lloyd Corc, Fransanın və İtaliyanın baş nazirləri Jorj Klemanso və Vittorio Orlando oynayırdı. Konfransda məqsəd Almaniya və məğlub dövlətlərlə sülh müqavilələrini hazırlamaq idi. Müqavilənin əsasını V.Vilsonun konqresə təqdim etdiyi 14 maddə təşkil edirdi. Bu maddələrin məğzini dünyanın ədalətli surətdə yenidən qurulması prinsipləri təşkil edirdi.
Azərbaycan Cümhuriyyətini Paris Sülh konfransında təmsil edən Əlimərdan bəy Topşubaşovun rəhbərliyi altında nümayəndə heyətinin tərkibinə ölkənin tanınmış ictimai-siyasi xadimləri və görkəmli ziyalılar daxil idilər.
Müharibəni məğlubiyyətlə başa vuran "Dördlər ittifaqı"nın üzvləri, yaxud neytral ölkələr Azərbaycanın müstəqilliyinin beynəlxalq miqyasda tanınması üçün o qədər də mühüm, həlledici iş görə bilməzdilər. Burada əsas söz sahibi qalib tərəf -Antanta idi. Çox şey onların istək və iradəsindən, ümumi məşvərət əsasında verəcəkləri qərarlardan asılı idi. Bu elə bir zaman idi ki, məhz Osmanlıya yaxınlıqlarına görə ingilis və fransızlar Birinci Dünya müharibəsində səngərin əks tərəflərində vuruşduqları türklərə qarşı hələ də sönməyən qəzəbi onların azərbaycanlı qardaşlarına yönəltmişdilər. Nümayəndə heyətimizə Parisə getməyə viza belə verilmirdi, bununla belə fədakar və vətənpərvər həmyerlilərimiz bütün çətinliklərə baxmayaraq Paris sülh konfransına ilk gündən olmasa da, hər halda qatıla bildilər, 1919-cu il mayın 28-də İstiqlal günü ABŞ prezidenti Vilson Azərbaycan nümayəndə heyətini qəbul etdi. Vilsondan Azərbaycanın istiqlalının tanınması, Vilson prinsiplərinin Azərbaycana aid edilməsi, Azərbaycanın Millətlər Cəmiyyətinə qəbul olunması, ABŞ-ın Azərbaycana hərbi ləvazimat sahəsində yardım göstərməsi xahiş olunurdu.Vilson Azərbaycan nümayəndə heyətinə ümidverici bir şey demədi. O, sülh konfransının dünyanı kiçik hissələrə parçalamaq niyyətində olmadığını dedi və bildirdi ki, Azərbaycan məsələsi rus məsələsindən əvvəl həll edilə bilməz. Bununla belə, 1920-ci il yanvarın 11-də Lord Kerzonun təklifi ilə Paris konfransının ali şurasında Azərbaycanın istiqlalını de-fakto tanımaq haqqında yekdilliklə qərar qəbul olundu.
İstiqlalın tanınmasından 3 gün sonra bu tarixi xəbərin sədasını almış Azərbaycan bayram libasına büründü.
İndi o tarixi günü şərəf və qürurla anırıq!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.01.2024)
Bu gün məşhur nağıl qəhrəmanı Vinni Puxun günüdür
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu gün Vinni Pux günüdür. Bu günü təqvimə məşhur uşaq bədii qəhrəmanı olan Vinni Puxun və onun dostlarının yaradıcısı - 1882-ci ilin 18 yanvarında Londonda dünyaya gələn Alan Aleksandr Milni xatırlamaq üçün salıblar.
Bu gün Alan Milnin 141 illiyi qeyd olunacaq. Yəqin ki, hər bir evdə böyüklü-kiçikli əksəriyyət Vinni Puxu tanıyır. İllərdir ki, bu obraza sevgi estafet kimi nəsildən nəslə keçir.
Həqiqətən də sən bir obraz yarat və bu obraz dünyanın hər guşəsində məşhur olsun, hər il əsər böyük tirajlarla az qala bütün dünya dillərində çıxsın, ona çəkilən bədii və cizgi filmləri ən populyarlar sırasında qərarlaşsın, buna görə də təqvimdə ayrıca sənin yaratdığın obrazın günü olsun – bu böyük hünərdir. Ruhun şad olsun sənin, Miln.
Sağ əli bizim olmayan nağıl qəhrəmanlarımızın başına.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.01.2024)
Molla Nəsrəddinin sözü olmasın…
Yunus Oğuz yazır
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Yunus Oğuzun növbəti felyetonunu təqdim edir.
Bir gün Molla Nəsrəddin eşşəyinə minib bazara gedir. Oğlu da düşür eşşəyin qabağına. Məhəllənin lotuları bunu görüb məzələnirlər. Biri deyir:
– Utanmır, yekə kişidir. Özü eşşəyə minib, yazıq uşağı qoduq kimi salıb qabağına.
Molla bu sözü eşidib heyvanın üstündən düşüb oğlunu otuzdurur.
Yenə kimsə söz atır:
– Buna bax, e… Özü qoca kişidir, piyada gedir, cavan uşağı mindirib palanın üstünə.
Bu dəfə Nəsrəddin də minir eşşəyin üstünə. Lotular gülüşürlər. Atmaca davam edir:
– Vay, vay… Bunlara bax ,e… Dədə-bala miniblər eşşəyin üstünə. Yazıq heyvana əziyyət verirlər. Ayıbdır, vallah ayıbdır.
Molla hirslənir. Ata-oğul eşşəyin üstündən düşürlər. Bu dəfə Molla heyvanı alır çiyninə, üzünü lotulara tutaraq:
– Di, dincəlin, – deyir.
İndi, ay başınıza dönüm! Mollanın sözü olmasın, “Di, dincəlin!” Bir dənə şeyximiz var, düşmüsünüz onun üstünə. Guya ölkədə başqa problem yoxdur? Nə var, nə var deyib ki, İranın dini rəhbəri müharibə başlayanda fətva verib. Hə, nə olsun? A, kişilər, bu şeyximiz belə deyəndə millətçi qisim, elə deyəndə iranpərəstlər, öz fikrini də deyəndə hökumət düşür üstünə. Bəs, hörmətli şeyximiz neyləsin, nə desin? Lap, o kinodakı kimi oldu. Deyir: “Ay camaat, qoyun rejissorumuz kinosunu çəksin”.
Fətva aləmi qarışdırıb bir-birinə. Nə çox fətva veriləsi adam, qurum, ölkə var.
İranın Ermənistandakı səfirinin fətvadan xəbəri olmayıb, yoxsa vallahi-billahi, Kəlbəcər tərəfə ayaq da basmazdı.
Odey, Milli Məclis o deputatın fətvasını nə təhər verdisə, hələ də tərpənə bilmir. Gərək, o binava polisi döyəndə deyərdi ki, sənin fətvan verilib, ona görə döyülürsən. O yazıq da belə şeylərdən qorxub heç yerə şikayət etməzdi.
Elə belə deyərdi:
– Fətva verilibsə, vur, qadan alım! Ona canım fəda olsun!
Yoxsa durub gəlib “Fəxz elə ki, səni deputat döyüb”, – deyir. Belə şeylər olmaz, canım, gözüm! Hələ iclasda başqa bir deputat ona qahmar çıxıb. Bəh-bəh, gül dərib, gülab çəkib. Bəs sən bilmirdin ki, Milli Məclisin özü sənin yiyəndir? Belə sadə şeyləri bilməmiş olmazdın. Yüzdə yüz bilirəm ki, o deputatın fətvasını verən doxsan doqquz nəfərin yarısı əvvəllər onunla yeyib-içib. Bəz nə bilmişdiniz? Arada “Starıy dvor” restoranı pulsuz reklam olundu. Di gedin o məkana, yaydır, bir az dincəlin.
Bax, Tokioda idmançılarımız haqqında fətva verilməyib deyə, elə bil əl-qollarını bağlayıblar. A kişilər, ən titullu idmançılarımız belə mübarizə apara bilmirlər. Qurban olduğumun gücünü görürsünüz? Olimpiadanı izləmirsinizsə deyim. Üzgüçümüz az qalır suda batsın. Velosiped sürənimiz onu kürəyində aparır. Tataminin üstündə güləşçimizin kürəyi necə yerə vurulursa, qalxa bilmir. Qərara alır ki, güləş döşəyinin üstündə uzanıb bir qədər istirahət etsin. Karateçimiz ayağını rəqibinin boynuna necə qaldırıb qoyursa, sonradan nə illah edirsə, ayağını aşağı sala bilmir…
Günah onlarda deyil, günah onların rəhbərliyindədir. Fətvasız basa-basa o boyda yol gedirlər. Dincəlməyə getmişdinizsə, di dincəlin!
O gün Mirzə dostum zəng edib soruşur ki, tanış fətva verən molla var? Deyirəm ki, nə məsələdir?
Cavab verir ki, balalarından görəsən. Övladıma toy etmək istəyirəm. Deyirəm qabaqcadan xeyir-duasını alım. Çox keçməz ki, onlar da gəlib şadlıq saraylarına “toy mismarı”nı vuracaqlar. Bildirəcəklər ki, “molla kəbini” yoxdursa, evdə xeyir-bərəkət olmaz. Özü də mollalarımızın əlləri bir az aşağıdır. Çoxdandır “bərkgedən” məclis tutmurlar. Bəs eşitməmisən ki, xalq iki sənət yiyəsini dolandırır: Biri aşıqdır, müasir dildə desək manısdır, o biri də molladır. Biri toy sahibini dincəldir, o biri ölünü. Elə dincəldir ki, hər iki halda, həm toy sahibi, həm də ölü sahibi mərasimdən borcla çıxırlar. Di dincəlin!
Nə isə buna tanış bir mollanın telefon nömrəsi verib başımdan elədim.
Sonra qəzeti götürüb vərəqlədim ki, görüm ölkədə nə baş verir? Baxdım ki, başqa bir Mirzə Daxili İşlər Nazirliyinə şikayət edib ki, bəs Beyləqan-Sabirabad yolunda yol polisi özlərinə fətva verib. Gələni soyur, gedənin cibinə pul qoyur. İndi heç kim gəlmir, hamı gedir.
Öz-özümə güldüm. Dedim ki, rəhmətliyin oğlu! Belə yol polisi təkcə sən dediyin yerdə deyil. Belə yol polisləri Salyanda, Qobustan rayonunda, Kürdəmir-Ucar yolunun üstündə də var. Onlar dolanışıq üçün deyil, dolaşıq üçün işləyirlər. Neyləsinlər fətvaları belə verilib. İstəsələr də, yoldan çıxa bilməzlər.
Əlqərəz, bu fətva ki, var, çox qəliz şeydir. Pul qazanmaq, vəzifəyə təyin olunmaq, gözdən düşmək istəyəndə də gərək fətvan yanında olsun, yoxsa əlli-ayaqlı, həmişəlik gedərsən dincəlməyə. Di dincəlin!
Mən də durum gedim. Görüm neyləyirəm? Heç dincəlməyin vaxtı deyil.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.01.2024)
Niyazinin Mənzil Muzeyində “Sadəcə Niyazi” kitabının təqdimatı olub
Yanvarın 17-də Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyinin filialı olan Niyazinin mənzil muzeyində jurnalist-tədqiqatçı, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi Əlisəfdər Hüseynovun “Sadəcə Niyazi” və “Niyazi xatirələrdə” kitablarının təqdimatı olub.
AzərTAC xəbər verir ki, tədbirdə Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyinin direktoru, sənətşünaslıq elmləri doktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi Alla Bayramova çıxış edərək hər iki kitabın musiqi ictimaiyyəti üçün bir töhfə olduğunu söyləyib.
A.Bayramova qeyd edib ki, “Niyazi xatirələrdə” kitabında dünyaşöhrətli dirijor, bəstəkar, ictimai xadim, SSRİ Xalq artisti, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Niyazi Tağızadə-Hacıbəyov haqqında 1987-ci ildə rus dilində işıq üzü görən “Maestro Niyazi. Xatirələr, məqalələr, məktublar” kitabının (tərtibçilər Həcər Hacıbəyova və Əsildar Hüseynov) “Xatirələr” bölməsinin rus dilindən ilk dəfə tərcüməsi təqdim olunur.
“Sadəcə Niyazi” kitabının müəllifi Əlisəfdər Hüseynov görkəmli sənətkarın ömür və sənət yolunun maraqlı məqamları haqqında məlumat verib. Qeyd edib ki, Niyazi bütün həyatı boyu Azərbaycan musiqisində yaranmış yeni əsərlərin təbliğində müstəsna xidmətlər göstərib.
Ə.Hüseynov Niyazinin musiqi aləmində bir ulduz kimi parladığını, istedadı və peşəkarlığı ilə yeni zirvələrə yüksəldiyini diqqətə çatdırıb.
Tədbirdə çıxış edən digər natiqlər Niyazinin həyat və yaradıcılığından söz açıblar. Bildirilib ki, Azərbaycan milli dirijorluq məktəbinin formalaşması onun adı ilə bağlıdır. Niyazinin yozumunda milli bəstəkarların bir çox əsərləri dünya musiqisinin qızıl fonduna daxil olub.
Çıxışlar muzeyin zəngin kolleksiyaları əsasında hazırlanmış maestro Niyazinin həyat və yaradıcılıq yolunu əks etdirən slayd-şou ilə müşayiət olunub.
Bədii hissədə Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının professoru, Xalq artisti Ülviyyə Hacıbəyova, musiqişünas və vokalçı Sevinc İbrahimovanın ifalarında Niyazinin əsərlərindən ibarət rəngarəng konsert proqramı təqdim edilib.
Sonda Niyazinin qohumu Sahib Qədimov tədbirin təşkilində əməyi keçən hər kəsə təşəkkür edib.
Niyazinin ilk böyük müvəffəqiyyəti 1938-ci ildə Moskvada keçirilən “Azərbaycan incəsənəti günləri”ndəki çıxışı ilə bağlıdır. O, Moskvada Üzeyir Hacıbəylinin “Koroğlu” və Müslüm Maqomayevin “Nərgiz” operalarına dirijorluq edərək həm həmin əsərlərə, həm də onların müəlliflərinə bir daha uğur qazandırıb. Maestronun gəncliyindən ömrünün sonuna qədər davam edən belə uğurlu çıxışları mədəniyyət tariximizə saysız-hesabsız nailiyyətlər bəxş edib. Onun adı həm də Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin görkəmli simaları ilə birgə çəkilir. “Xosrov və Şirin” operası, “Zaqatala”, “Azərbaycan” süitaları, “Rast” simfonik muğamı və sair əsərlər Niyazinin qələminin məhsuludur. O, hətta 1986-cı ildə R.Taqorun süjeti əsasında yazdığı “Çitra” baletinə görə “Cəvahirləl Nehru” mükafatına layiq görülüb.
Maestro Niyazinin misilsiz xidmətləri daim xalqımız və dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Ona olan xalq məhəbbəti bu gün də yaşayır. Maestronun mənzili 1994-cü ildən ev-muzeyi kimi fəaliyyət göstərir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.01.2024)
Kişi hünərli xanım...
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Xarizmatik xanımdır, özünəməxsus bir sıra xüsusiyyətləri var ki, onu çoxlarından fərqləndirir. Polad iradəsi, çalışqanlığı ilə insanların diqqətini özünə asanlıqla çəkə bilir. Duyğusal və romantik bir xarekterə malikdir. İntuisiyası güclüdür. Gözəlliyin aşiqidir, təbii gözəlliyə böyük dəyər verir. İncə ruhu var, nəzakətli və zərifdir. Adamların xoşbəxtliyinə sevinməyi bacarır. Bütün həyatı boyu həm hər şeyin ən yaxşısına sahib olmaq istəyib və həm də ən yaxşısını nümunə göstərmək...
Namizədlik və doktorluq dissertasiyalarının mövzusu İranla bağlı olub, amma Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin tarixini də unutmayıb. Bu istiqamətdə sanballı əsərlər yazaraq təqdim edib, Azərbaycan dövlətçiliyinə böyük xidmət göstərib...
Haqqında söhbət açdığım Solmaz Rüstəmova- Tohidi Bakı şəhərində dünyaya gəlib. Azərbaycan Dövlət Universitetini bitirib. Tarix elmləri doktoru, professor, AMEA- nın akademik Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnsititutunun əməkdaşı. İranın tarixi və iqtisadiyyatı şöbəsinin aparıcı elmi işçisidir.
1995-ci ildən Niderlandın Sosial Tarix İnstitutunun Qafqaz üzrə, 2010-cu ildən Qafqaz və Orta Asiya üzrə nümayəndəsidir. Azərbaycan tarixinin tədqiqi sahəsində uzunmüddətli səmərəli fəaliyyətinə görə “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülüb...
Deyir ki,- “Təbii, Cümhuriyyət dövrünün hətta peşəkar tarixçilər və mütəxəssislər tərəfindən də birmənalı dəyərləndirilməyən məsələləri, eləcə də Cümhuriyyət xadimlərinin bu və ya digər tarixi məqamlarda rolu və iştirakına dair fərqli nəzərləri var və bu da təbiidir. Amma bir qənaət şəksizdir! Bu insanların Azərbaycan adlanan Vətən, Azərbaycan adlanan dövlət və Azərbaycan adlanan xalq-millət qarşısında xidmətləri danılmazdır və bu qənaət saysız sənədlərlə təsdiq və sübut edilir. Bu təsdiq və sübut heç də yalnız tarixi sənədlərlə məhdudlaşmır. Ortada həmin şəxsiyyətlərin hər birinin öz həyat hekayəti var. Cümhuriyyət qurucuları vaxtilə məsuliyyətini və təhlükəsini anladıqları bir yükün altına girərkən yəqin ki, taleyin onlara heç də həmişə lütf etməyəcəyini göz önünə gətirmişdilər və bu yolda bütün məşəqqətlərə, hətta ölümə hazır idilər. Lakin tarixin “İstiqlalçılar” adlanan bütöv bir nəslə qarşı bu qədər ədalətsiz və amansız olacağını, adlarını həyatda saxlayıb, amma bu sevimli Vətənə, qurduqları Dövlətə, “azadlığın ləzzətini dadızdırdıqları” xalqa ömürlük həsrət qoyacağını bəlkə heç ağıllarına da gətirmirdilər…”
Onu Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin banisi Məhəmməd Əmin Rəsulzadə başda olmaqla qürbət torpaqlarda dəfn olunan digər “qurucu babaların” nəşlərinin niyə Vətənə gətirilməməsi çox düşündürür və bununla barışa bilmir:
“Bu gün cismi faciəvi surətdə haralardasa Vətən torpağına qovuşmuş Nəsib bəy Yusifbəylidən başqa Cümhuriyyət xadimlərinin böyük əksəriyyətinin məzarları qürbətdədir. Yaxın Gürcüstan, qardaş Türkiyə və bir sıra Avropa ölkələri indiyədək qismətlərinə Vətəndən kənarda ölmək yazılmış Dövlət qurucularımızın məzarlarını bizlər üçün ƏMANƏT saxlayır. Məhz ƏMANƏT!
Bu, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin sözüdür və o nəslin həmin gerçəkliyə verdiyi təyinatdır. Bəs nə baş verir, zamanmı çox çəkdi? Məmləkətmi qurtulmadı? Millətmi mütəşəkkür çıxmadı? Azərbaycanlımı qədirbilən olmadı? Bəlkə illərdir deyilən, dərc olunan, təkrarlanan, xatırlanan sətirlərin məhz vəsiyyət – vəzifə olduğu anlamı yetişməyib hələ?”- söyləyir...
Çəkinmədən dilə gətirdiyi bu fikirləri dinlədikcə, bu xanımın nə qədər böyük bir insan olduğunun şahidi olursan. Və verdiyi sualları cavablandırmaq üçün nə qədər aciz olduğunun xəcalətini yaşayırsan…
Qəhrəmanlıq onun alın yazısıdır, ətaləti bir anda strategiyaya çevirməyi bacarır. Elə bu xüsusiyyətinə görə də seçilir, zirvədədir. Nə istədiyini yaxşı anlayır və hədəfə doğru cəsarətlə addımlayır. Sirli, qeyri-adi xarakterə malikdir, möcüzə yarada bilir. Aydın, səlist, məntiqli nitqi var, təsiredicidir. Yersiz müdaxiləni xoşlamır, amma haqsızlıq olan yerdə susmur, həqiqəti qorumağa üstünlük verir. Lazım olmadığı halda fikir söyləməsə də, ehtiyac olduğu təqdirdə səsini daha da ucaldır...
El arasında belə bir ifadə var- “Kişi qeyrətli qadındır.” Bəli, haqqında sevə-sevə söhbət etdiyim Solmaz Rüstəmova- Tohidi məhz əsl kişi qeyrətli xanımdır. İnanır ki, gələcək nəsillər bizdən daha bacarıqlı, daha inadkar olacaqlar, bizim görə bilmədiyimiz işləri onlar başa çatdıracaqlar. Və bir gün “qurucu babalarımız”ın nəşləri Ana Vətənə gətiriləcək...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.01.2024)
İrsimizi tanıyaq, tanıdaq” müsabiqəsinin nəticələri ilə bağlı ekspert komissiyasının iclası keçirilib
Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən “İrsimizi tanıyaq, tanıdaq” müsabiqəsinin qaliblərinin müəyyənləşdirilməsi üçün ekspert komissiyasının iclası olub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, iclasın nəticələrini əks etdirən protokola əsasən təqdim olunan videoçarxlar keyfiyyət baxımından qənaətbəxş olmadığına və müsabiqə şərtlərinə cavab vermədiyinə görə qaliblərin müəyyənləşdirilməsi mümkün olmayıb.
Müsabiqə Azərbaycanın qədim tarixi və zəngin mədəniyyətinin təbliği, incəsənətə, milli-mənəvi dəyərlərə, adət-ənənələrimizə hörmətin qorunub saxlanılması və inkişaf etdirilməsi, yeni yaradıcı qüvvələri prosesə cəlb etmək məqsədilə təşkil olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.01.2024)
"Cənubi Azərbaycan uşaq oyunları" adlı yeni nəşr "Bengü" yayın evində
Müəllifi İslam Məmmədov olan "Cənubi Azərbaycan uşaq oyunları" adlı yeni kitab Türkiyənin Avrasiya Yazıçılar Birliyinə aid “Bengü” yayın evində çap olunub. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Avrasiya Yazıçılar Birliyinin başqanı Yaqup Ömeroğlu məlumat verib.
Uşaq oyunları həm də bir mədəniyyət sahəsidir. Bu kitab da bu sahədə həm milli mədəniyyətin elementi, həm də gələcəkdə onun daşıyıcısı olan uşaq oyunlarının əhəmiyyətini anlamaq və dünyanın rəqəmsallaşdırıldığı, dövlətlərin qloballaşdığı bir dövrdə nəsli kəsilməkdə olan oyunları qeyd etmək üçün hazırlanmış bir nümunədir. Əsərdə Cənubi Azərbaycan uşaq oyunları skrininq və kompilyasiya yolu ilə toplanmış, əsərin ikinci hissəsində əlifba sırası ilə təsnif edilmiş, birinci hissədə isə bu oyunlar elmi cəhətdən öyrənilmiş və oyunların əhəmiyyətini müxtəlif nöqteyi-nəzərdən çatdırmağa cəhd edilmişdir.
İş həm də elmi nəticələrin qiymətləndirilməsi və müzakirəsi, eləcə də uşaqlar üçün faydalı oyun nümunələrinin kollektiv şəkildə təqdim edilməsi baxımından valideynlər üçün faydalı resurs hesab olunur.
Oyunun uşaq və uşaqlıq üçün faydaları haqqında ətraflı danışmağa ehtiyac görsək də, qısaca bunları söyləmək olar: o, ictimai həyatın bir hissəsi olacaq, gələcəkdə qərar qəbul edən şəxs olacaq, gələcək nəsli tam formalaşdıracaq.
Və bugünkü uşaqların sağlam tərbiyəsini oyun və müxtəlif üsullarla təmin edə bilərik.
Unutmayaq ki, uşaqlar gələcəyi bizim əlimizdə olan dəyərli, dəyərli və vacib varlıqlardır. Onlar üçün edilə biləcək hər hansı bir iş buna dəyər!
Daha ətraflı məlumat üçün; https://www.benguyayinlari.com/urun/guney-azerbaycan-cocuk-oyunlari
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(17.01.2024)
