Super User
“Ayrılmaz yollar” təqdim ediləcək
Şənbə günü - dekabrın 16-da saat 11:00-da Atatürk Mərkəzində şair, publisist, ictimai xadim, Əməkdar incəsənət xadimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Qazax Bölməsinin sədri Barat Vüsalın yeni çapdan çıxmış "Ayrılmaz yollar" kitabının təqdimat mərasimi keçiriləcək.
Tədbir “Qazax" Xeyriyyə İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə baş tutacaq.
Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyinin mətbuat katibi Səbinə Yusif məlumat verib.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.12.2023)
Ölümü sevən və sevdirən Şair - Ramiz Rövşən
Əli Bağış yazır
Sabah Ramiz Rövşənin 77 yaşı tamam olacaq. “Bəlkə” sözündən sonra şeirlərində “Ölüm“ sözü keçən ikinci bir şair yəqin ki yoxdu.
“Ölüm” sözü Şairin şeirlərində “Həyat” sözü qədər o qədər şirinləşir ki, bəzən çaşbaş qalırsan: Hansını daha çox sevəsən?!
Ölümümü? Həyatımı?
Mistik, metafizik, ekzistensial şeirlərindən tutmuş (“İlan balası”, “Ayrılıq”, “Çığırtı”, “Kölgə”, “Çarmıxdakı İsa”, “Mən küsüb gedirəm”, “Köhnə məktublar”, “Bu güzgüyə bir vaxt qoşa baxardıq”, “Deyirlər yuxuda ölmək asandı”, “Ölüm kölgəsi” və s kimi), möcüzəvi, ecazkar, lakonik, sadə və heyrətamiz “Nəğmələri”nə və 3 poeması da (“Süd dişinin ağrısı”, “Qapı” və “Canavar ovu”) daxil olmaqla, məhz bu iki kateqoriya arasında inanılmaz bağlılıq yaradan, Həyat və Ölümü sevən və sevdirən titanik intellekt və istedad sahibinin - Ramiz Rövşənin fikir üfüqlərində uçmaq, fikir dəryasında üzmək, fikir torpaqlarından meyvə dərmək çox-çox çətindi.
İlk növbədə istedadın, intellektin olmasa belə (Şairlə müqayisədə deyirəm) onun oxuduğu, oxuyub dərk elədiyi və özündən keçirib (“…Dünya səndən keçib durulur bəlkə”…) şeir diliylə fərqli rakursla, müstəvidə göstərə bildiyi, bəşəriyyətin yüzlərlə fəlsəfi, nəsr və nəzm kitablarının müəlliflərinin heç olmasa adını biləsən…
(Bir dəfə, Şairin ”Nəğmələr”indən
“…Mən bu dünya üzündə,
Bir vaxtsız qonaq idim.
İlahi, ölürəmsə,
Deməli mən sağ idim..” şeirini dedim.
-Əli, bilirsən bu hansı fəlsəfədən gəlir?
-Yox, Ramiz müəllim.
Durub hansısa bir fəlsəfə axınından 10-15 dəqiqə danışdı. Hamımız ağzı açıla qalmışdıq. Güya indi, Allah qoymasa, bizlər oxumuş sayırıq özümüzü…)
Son zamanlar əzbər bildiyim, dilimdən düşməyən, fikrimdən çıxmayan “Qapı” poemasının 4-cü bölümü olan “ Ölüm” hissəsidi.
Qonşuları Ziba nənənin yeganə övladı-oğlu, daha doğrusu, atası Məmmədəli kişiylə (Məmmədəli kişi Ziba nənənin oğlunun mindiyi gəminin alman təyyarələri tərəfindən batırıdığını görübmüş. Bütün gəmidəkilər həlak olubmuş. Amma bunu heç zaman Ziba nənəyə deməyib. Son ümidini bədbəxt qadının əlindən almaq istəməyib…) müharibəyə bir gedib, itkin kağızı gələn, oğlunun yolunu gözləyən Ziba nənənin, Ölümlə görüşü və Ölümün Ziba nənəylə oğlunun yenidən O Biri Həyatda görüşməsindən bəhs edən bu şeir, şahmat diliylə desək, fantastik debütlə başlayır, sonra heyrətamiz mittelşpillə davam edir və inanılmaz finişlə bitir…
İlk öncə özüm başa düşdüyüm kimi “Qapı”poeması ilə bağlı bir -iki məqamı demək istəyirəm.
İlk öncə iddia edəcəyəm:
Müharibələrdən qayıdan və qayıtmayan oğullar, onları gözləyənlər: anaları və sevgililəri barədə belə bir mistik, metafizik, real olduqca inanılmaz, müharibə faciəsini, bəlalarını belə çılpaqlığı ilə sənə çatdıran, səni heyrətləndirən, səni havalandırıb əl-ayağını yerdən-göydən üzən ikinci bir nəzm əsəri oxumamışam!!!
“Qapı” - müharibədən dönənlərin Ölümdən Həyata açdıqları, müharibədən qayıtmayanların isə Həyatdan Ölümə açdıqları Keçid Qapısıdı.
Şaxanım nənənin oğlunun Qapıyla söhbəti elə Həyatla söhbətidi.
Oğul ayaqsız qayıdıb. (Rəsmdə ,fantastik istedad sahibi Ərdəşir Rüstəmi, Şaxanım nənənin oğlunun qoltuğunda itirdiyi ayaqları yerinə, onun ayaqlarını aparan iki top mərmisinin gilizələri ilə evə qayıdışını çəkib)
Ana Həyat Qapısını açır:
-Anan ölsün, niyə oturmusan a bala?
-Neyləyim ay Ana, oturmağım da budu, durmağım da…
“…Döz bu dərdə-dözənəcən,
Bu dərd səni üzənəcən,
Oğul gəlib dizinəcən,
Hanı dizdən aşağası?…”
və gələcək gəlini Sonanın
sorğusuna”-yoxsa yalandı, qayıdıb gəlməyib?”
-Qayıdıb dedi, a bala, qayıdıb deyir.
“Gəlib” deməyə dili gəlmədi…
(Bir haşiyə çıxım. 2-ci Dünya mühribəsindən təkcə SSRİ-dən 1 milyon 121 min iki ayağı olmaynlar, iki ayağı və iki əli olmayan, rusların vicdansızca “samovar” dedikləri 85842 qayıtmışdı..)
(2-ci haşiyə
Ulu Şairin O Taylı dostu rəssam Ərdəşir Rüstəminin “Qapı” poemasına çəkdiyi rəsm, həyatımda gördüyüm ən ağrılı, ən təsirli rəsm əsəridi. Ərdəbildə olanda Ərdəşir bəyə telefon açdım ki, bu rəsmi çəkəndən sonra, nə yaxşı havalanmadınız?
-Günlərlə havalı kimi gəzdim,dedi.
“Yollar yedi izlərini,
Oğulların dizlərini,
Anaların gözlərini
Yollar yedi,-doyurtmadı”)
…Ölüm, Ziba nənəni oğluyla görüşdürür və oğlu qoca qarını, yəni öz doğmaca Anasını tanımır.
“…İndi axı öz başına nə daş salsın bu ölüm,
Qoca-qoca qarıları qaytarıb ,
Cavan -cavan anaları hardan alsın bu ölüm?..”
Gözlərini döyən Ölümün imdadına yenə Ulu Şair çatır:
“…Və hər oğul beləcə
əlindən tanıyar öz anasını…
Hər oğul öz anasının əlini
Tumarlayar, sığallayar, oxşayar…”
Şair Ölümə, onun əbədi missiyasını yada salır ki, (“Tanrı özü seçib bu yolu bəlkə”) sənin missiyan, dini terminlərlə desək, Fani Dünyada Ayırıb -Baqi Dünyada Qovuşdurmaqdı.
Və Ölümü, Dahi Şair Baqi Dünyadan belə yola salır:
“Nə baxırsan, ay Allahın ölümü,
Sağlıqla get, ölüm sənə yaxşı yol!..”
…Və beləcə Dahi Azərbaycan Şairi Ramiz Rövşən Öz adını, şeirlərini, poemalarını, esselərini, hekayələrini, povestlərini, ssenarilərini Ölümə yoldaş edir-ÖLÜMsüzləşdirir!
Yeni, 77 yaşınız qutlu olsun, Ramiz Müəllim!
Nə xoşbəxt adamlarıq ki, Sizinlə eyni dili, eyni dərdləri və eyni Vətəni bölüşdürürük!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.12.2023)
Azərbaycanın görkəmli heykəltəraşına “Cəngavər rütbəli İtaliyanın Ulduzu” ordeni təqdim olunub
Dünyaşöhrətli azərbaycanlı heykəltəraş, Xalq rəssamı, Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Akademiyasının rektoru, “Şöhrət” ordenli Natiq Əliyevə “Ordine della Stella della Solidarieta Italiana” (“Cəngavər rütbəli İtaliyanın Ulduzu”) ordeni təqdim olunub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, ordenin təqdimatı İtaliyanın Azərbaycandakı səfirliyinin iqamətgahında dövlət rəsmilərinin, ölkənin yaradıcı ziyalılarının, Azərbaycanın İtaliyadakı keçmiş səfiri Məmməd Əhmədzadə və ADA-nın prorektoru Fariz İsmayılzadənin iştirakı ilə keçirilib.
Ordeni Xalq rəssamına təqdim edən İtaliyanın Azərbaycandakı səfiri Klaudio Taffuri Natiq Əliyevi xüsusi bir insan, incəsənətin, mədəniyyətin bir hissəsi adlandırıb. “O, sənətdə öz istiqaməti olan bir sənətkardır. Natiq Əliyev İtaliyanın intibah dövrünü tərənnüm edən bir heykəltəraşdır. Həmin dövr – mənim ölkəmin ən böyük sənətkarlarının dövrüdür. Onun bütün əsərlərində intibah dövrünün izi var”.
Səfir bildirib ki, İtaliya Prezidenti heykəltəraşı İtaliya ilə Azərbaycan arasında dostluq münasibətlərinin və əməkdaşlığın inkişafında xüsusi xidmətlərinə görə bu yüksək ordenlə təltif edib.
Təltifə görə minnətdarlığını bildirən Azərbaycanın Xalq rəssamı Natiq Əliyev İtaliya incəsənətinin bütün dünyanın ilham mənbəyi olduğunu qeyd edib: Öyrəndiyim, qibtə etdiyim heykəltəraşların, rəssamların vətənindən təqdim olunan bu orden mənim üçün böyük şərəfdir. Onu həmişə üzərimdə daşıyacağam”.
Natiq Əliyev məlumat verib ki, hazırda italiyalı heykəltəraş Albano Poli ilə müştərək layihə üzərində işləyir. “Layihəyə görə İtaliyanın Verona şəhərində Şekspir və Nizaminin heykəlləri ucaldılacaq. Şekspirin heykəlini italiyalı heykəltəraş, Nizaminin heykəlini isə mən hazırlayacağam”, - deyə Xalq rəssamı bildirib.
Professor Natiq Əliyev diqqətə çatdırıb ki, rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Akademiyasında tələbələrə intibah dövrünün sənət əsərləri ilə yanaşı, müasir İtaliya incəsənəti də öyrədilir.
Natiq Əliyevi yalnız ölkəmizdə yox, onun hüdudlarından kənarda da yaxşı tanıyırlar. Onun monumental əsərləri Azərbaycanla yanaşı, dünyanın bir çox ölkələrində də ucaldılıb. 1990-cı ildə heykəltəraş Rahib Həsənovla birgə yaratdığı Əliağa Vahidin abidəsi bir sıra məziyyətlərinə görə Azərbaycan heykəltəraşlıq sənətində əlamətdar hadisə kimi qəbul edilib. Həmin abidənin qarşısında hər zaman xarici turistlərin ona maraqla baxdığını görmək olur.
Natiq Əliyev Ümummilli Lider Heydər Əliyevin bir neçə abidəsinin, o cümlədən xaricdə - Kiyev, Tbilisi, Həştərxan və Belqradda ucaldılmış abidələrinin, Həştərxanda knyaz Vladimirin böyük (pyedestaldan yuxarı hissəsinin hündürlüyü 4,5 metr olan) abidəsinin, Bakıda böyük rumın bəstəkarı Corce Yeneskunun abidəsinin, Şəkidə dünyaşöhrətli norveçli arxeoloq və səyyah Tur Heyerdalın büstünün, yenə Şəkidə şair Bəxtiyar Vahabzadənin heykəlinin, Bakıda memar Zivərbəy Əhmədbəyovun və bəstəkar V.A.Motsartın, Belqradda serb yazıçısı Milorad Paviçin, Serbiyanın Novi-Sad şəhərində dahi Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəylinin, Ankara, Sarayevo, Mexiko və Qızılca Hamam (Türkiyə) şəhərlərində Xocalı soyqırımı qurbanlarının, Podqoritse şəhərində böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Hüseyn Cavidin, “Bakı-Həştərxan” dostluq abidəsinin müəllifidir.
Memorial heykəltəraşlıq janrı Natiq Əliyevin yaradıcılığında xüsusi yer tutur. Onun yaratdığı heykəltəraşlıq nümunələri Bakıda Məmməd Səid Ordubadi, Abdulla Şaiq, Xurşidbanu Natəvan, Cəlil Məmmədquluzadə, Hüseyn Rəsulbəyov, Afiyəddin Cəlilov, Lətif İmanov, İlyas Əfəndiyev, Mirvarid Dilbazi, Əli Tudə, Cabir Novruz, Nəsrulla Nəsrullayev, Zeynal Cabbarzadə, Amaliya Pənahovanın yaşadıqları binalara vurulmuş memorial xatirə lövhələrinin bəzəyidir.
İlyas Əfəndiyev, Həqiqət Rzayeva, Cabir Novruz, Bəşir Səfəroğlu, Osman Mirzəyev, Habil Əliyev, Zəlimxan Yaqub, Cavad Heyət, Cəlal Əliyev, Rəfiqə Əliyeva, Amaliya Pənahova, Fikrət Qoca, Musa Yaqub və Aydın Balayevin qəbirüstü abidələrinin də müəllifi Xalq rəssamı Natiq Əliyevdir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.12.2023)
Bu günün adı - “Qarabağ”ın pley-off-u
Sənan Şəfizadə yazır
2014-cü il, dekabrın 11-i.
Həmin gün baş tutan “Qarabağ”-“İnter” matçını heç vaxt unuda bilmirəm. İtaliyanın “İnter” klubuyla oyunun son dəqiqələrində diktor otağından çıxaraq aşağı düşdüm. Meydanın yanında adəti üzrə azarkeşlərlə sağollaşmaq, onlara təşəkkür etmək istəyirdim.
90+3-də Riçard Almeyda stadionu silkələyən qolu vurdu. Bir anlıq şok oldum, sonra dəhşətli qışqırıqla sevincimi nümayiş etdirdim. Bu qol “Qarabağ”ı və Azərbaycanı pley-offa çıxarırdı, yeni tarix yaşanacaqdı.
Texniklərlə danışandan sonra qolun müəllifini elan etmək istəyirdim. Meydanda nə baş verdiyini sonradan anladım. Zelinkanın yanlış qərarı stadiona şok yaşatdı. Həmin an Qurban Qurbanov, Rəşad Sadıqov, Riçard Almeyda və digər futbolçuların simasındakı məyusluğu heç vaxt unutmayacam.
Meydandan kənarda olan bəndənizə təsir edən Zelinka gör “Qarabağ”a necə hisslər yaşatdı. Ağdam klubu 6 xalla qrupda qaldı. "Dnepr" isə 7 xalla növbəti mərhələyə yüksəldi. Həmin oyun azarkeşlərlə çətinliklə sağollaşdım. Çünki onların məyusluğu hiss olunurdu. Yenə güc tapıb komandanı alqışlarla yolla saldılar.
Matçdan sonra baş məşqçi Qurban Qurbanovun mətbuat konfransında təmkinli cavablarını xatırlayıram. Adam yenə kübarlığını qoruyurdu. Klub rəhbəri Tahir Gözəlin “Biz qrupdan çıxacayıq, növbəti mövsümdə bunu edəcəyik. İnanın” sözləri yadımdadı.
Həmin oyundan sonra Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev “Qarabağ”ı qəbul etdi və komandaya qələbə münasibətiylə təbrikini çatdırdı. Prezidentin dəstəyi “Qarabağ”a böyük kömək oldu.
Bu anın yenidən yaşanacağına hamı inanmırdı. 9 il keçdi və “Qarabağ” geri çəkilmədi. Bu gün Ağdam klubu ölkə futbolu tarixində ilk dəfə Avroliqada qrupdan çıxa bilər. Hər şey öz əlindədir. 9 il əvvəl əlindən alınan nəticəni “Qarabağ” bu gün heç kimə verməyəcək.
Əziz dostlar, başa düşürəm hava soyuqdu. Televizorda baxmaq rahatdı. Amma stadionda olmaq tarixin parçasına çevrilmək deməkdi. 9 il gözlədik. İllər sonra qürurla xatırlayacağımız güc olacağına inanıram.
Gəlin “Qarabağ”ı tək qoymayaq!
P.S Biletləri atmayın, oyundan sonra tarixin parçasına çevrilə bilər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.12.2023)
Azərbaycan Dövlət Pantomim Teatrı beynəlxalq festivalda mükafat qazanıb
Qırğızıstanın paytaxtı Bişkekdə "Aytmatov və teatr" VI Beynəlxalq Teatr Festivalı keçirilib. Festivalda Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkmənistan, Özbəkistan və Rusiya Federasiyasının teatrları iştirak edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, müxtəlif ölkələrdən gələn teatr kollektivləri Çingiz Aytmatov adına Qırğızıstan Dövlət Rus Milli Teatrında Aytmatovun əsərləri əsasında hazırlanmış tamaşaları nümayiş etdiriblər.
Azərbaycan Dövlət Pantomim Teatrının kollektivi festivalda Çingiz Aytmatovun “Əsrə bərabər gün” əsəri əsasında hazırladıqları “Manqurt” tamaşası ilə ölkəmizi təmsil edib.
Teatrın kollektivi Qırğızıstanın mədəniyyət, informasiya, idman və gənclər siyasəti naziri və Qırğızıstanın teatr xadimləri ittifaqı tərəfindən Çingiz Aytmatovun əsərlərinin özünəməxsus plastik interpretasiyasına görə xüsusi mükafata layiq görülüb.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.12.2023)
Musiqili Teatrın yanvar repertuarı çox maraqlıdır
Yeni ilə sayılı günlər qalır. Artıq küknarlar qurulur, bəzəklər asılır.
Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrı da yanvar ayı üçün nəzərdə tutulan repertuarını artıq açıqlayıb, repertuar maraqlı tamaşalarla zəngindir.
1, 2, 3 yanvar - “Yeni il şənliyi”
12 yanvar - “Molla Nəsrəddinin beş arvadı”
13 yanvar - “Lara Martin’s Jazz Club”
14 yanvar - “999-cu gecə”
19 yanvar - “Leyli və Məcnun”
20 yanvar - “Bir qəfəs qədər”
21 yanvar - “Psix”
26 yanvar - “Sevənlərindir dünya”
27 yanvar - “Qırmızı papaq”, “Utancaq qız”, “Bəxtiyar”
28 yanvar - “Sehrli nəğmə”, “O olmasın, bu olsun”
Şəkildə: Yanvarın 12-də baxa biləcəyiniz “Molla Nəsrəddinin beş arvadı” tamaşasından səhnə.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.12.2023)
Ramiz Məlikə rekviyem
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu səhəri çox acı xəbərlə açdıq. Xəbər Akademik Milli Dram Teatrının mətbuat xidmətindən idi və məzmunu beləydi:
“Azərbaycan kino və teatr sənətinə ağır itki üz verib. Azərbaycanın görkəmli teatr və kino aktyoru, Dövlət mükafatı laureatı, Prezident təqaüdçüsü, "Şöhrət" ordenli Xalq artisti Ramiz Məlik (Ramiz Ağarza oğlu Məlikov) dekabrın 14-də vəfat edib.
Mərhumla vida mərasiminin vaxtı və dəfn yeri haqqında məlumat veriləcək”.
Bu il onun 80 illik yubileyini təntənə ilə qeyd etmişdik. Rejissorlara, dramaturqlara deyirdi: “Ahıl insan obrazı yaradın, biz də sevə-sevə oynayaq”.
Amma qismət olmadı.
Tərcümeyi-halı qısadır, amma açası olsan uzandıqca uzanar:
Ramiz Məlik 4 avqust 1943-cü ildə Bakıda doğulub. 1963-cü ildə Mirzağa Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunun dram və kino aktyorluğu fakültəsinə daxil olub. Rza Təhmasibdən, Tofiq Kazımovdan, Məlik Dadaşovdan dərs alıb. 1967-ci ildə həmin ali təhsil ocağının məzunu olub.
1967-ci ildə Akademik Milli Dram Teatrının truppasına aktyor götürülüb. Aktyorluq etməklə yanaşı, Leonard Frankın "Yad adam" (quruluşçu rejissor Oruc Qurbanov), İlyas Əfəndiyevin "Xurşidbanu Natəvan" (quruluşçu rejissor Mərahim Fərzəlibəyov) və s. pyeslərinin tamaşaya hazırlanmasında rejissor və rejissor assistenti kimi çalışıb.
Ramiz Məlik Azərbaycan Dövlət Televiziyasının hazırladığı Ənvər Məmmədxanlının "Şərqin şəhəri" (Bəhruz), Əlibala Hacızadənin "İnanmırsansa…"(Adil), Nəriman Həsənzadənin "Kimin sualı var?" (Ədalət) və s. əsərlərin tamaşalarında oynayıb.
O, 1984-cü ildə Azərbaycan Dövlət mükafatına layiq görülüb, 1982-ci ildə Əməkdar artisti, 1998-ci ildə isə Xalq artisti fəxri adları ilə təltif olunub.
Çox təəssüf ki, bundan o yanası olmayacaq. Son nöqtəni bu səhərki xəbər qoydu: Azərbaycanın görkəmli teatr və kino aktyoru, Dövlət mükafatı laureatı, Prezident təqaüdçüsü, "Şöhrət" ordenli Xalq artisti Ramiz Məlik dekabrın 14-də vəfat edib.
Allah rəhmət eləsin.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.12.2023)
Məmməd İsmayıl yaradıcılığı tükənməz və bitməz bir xəzinədir
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
"Məni üç ana böyüdüb: anam Gülzar, Gəzəl alma və bir də Təfəl qoyun. O amansız illərdə o üç ana gecə-gündüz çalışıb məni müharibənin, ehtiyacın əlindən alıb gələcəyin sınağına göndərdilər."
Bu cümlələrin sahibi az yaşlarından həyatın çətin sınaqları ilə üz-üzə gəlmiş, tanınmış və sevilən Azərbaycan şairi Məmməd İsmayıldır. O, Azərbaycanın yaradıcılar məkanı olan Tovuzda dünya həyatına gözlərini açmışdır. Şairliyi əmisindən miras almış Məmməd İsmayıl istər dünya, istərsə də Azərbaycan Ədəbiyyatını dərindən mənimsəmişdir.
Məmməd İsmayıl yaradıcılığı haqqında saatlarla danışsaq və yazsaq, yenə də mövzu və təhlil bitməz. O, zəngin yaradıcılıq məktəbidir.
Şairin hələ də sevgilə oxunulan şeirlərindən biri də ağacdələnə müraciətlə yazılmış şeiridir.
Ağacdələn, döy qapımı, döy görüm.
Yol azıbsan, bu payızın çənində,
Ağacdələn, ağlın azıb sənin də,
Atamoğlu, az qapımı döy görüm.
Bu cığırı bu qara kim bürüyüb,
Burda kimin yanan qəlbi kiriyib.
Həyətini qara yellər bürüyüb,
Başımıza nələr gəlir qoy görüm.
Təbiətə aid yazılan çox şeirlər var, amma Məmməd İsmayılın bu şeiri təbiətə aid edilən möhürünü vurmuş şeirlərdəndir.
Şairin uşaqlıqda yaşadığı anları şeirlərindən duymaq olar. Onun anasına olan böyük məhəbbəti şeirlərində oxucunu kövrəldəcək məqamda hiss olunur:
Sən məni dünyaya gətirdin, ana,
Sənisə dünyadan aparıram mən.
Bu iki misrada çox böyük məna yükü var. Sanki bu misralardakı təzadlarda ağ və qara, xeyir və şər baş-başa gəlib bir-birlərinə meydan oxuyurlar.
Məmməd İsmayıl fəlsəfi bir şairdir. Onun
şeirlərində dərin fəlsəfəni hiss etmək olur. Şairin," Sübh namazları" adlı şeirində bunları aydın görmək olur. Belə mövzularda da Şair öz mükəmməl üslubunu qoruyub saxlamışdır.
...Bahar gecəsində sübh namazları,
Bulaqda su olur, könüldə arzu.
Gecə yerlə göyün bu təmasları...
Bir gəmi dənizdə açır səhəri,
İman namazından keçir bir gəmi.
Tanrı gözəllikdən pay əsirgəmir,
İlahi səslərə qulaq kəsilən,
Sahil qayaları donmuş fikirdir.
Səcdəyə qapanan təkbirdi hər dağ,
O boğaz suları, o sahil, o mən
Səhər namazında olmuşuq ortaq.
Bu şeirdə insanın güclü imanının onu saflaşdırmasının şahidi oluruq.
Şeirdəki “Bulaqda su olur, könüldə arzu” misrası çox təsirlidir. Könüldəki saflıq bulaqdakı saf suyun olması ilə müqayisə edilmişdir. Bəli, bulaqda suyun, könüldə arzunun olması təbiidir, amma saf arzular saf bulaq suyuna bənzətməsi şairin qüdrətli söz ustadı olmasından xəbər verir.
Digər misraların məna yükü də çox təsirlidir. Gecə sakitlikdə yerlə göy təmasda olub arzusuna çatır, insanın öz imanını təklikdə Allahla baş-başa qalıb dualar edib bağışlanması kimi..
Bu şeirdəki fəlsəfə diqqətəlayiqdir və düşünməyə sövq edəndir.
Şairin ədəbi yaradıcılığında folklor ədəbi ənənələrini də görürük. Şairin " Oğuz hələ yuxudadır" şeiri buna misaldır.
Öz-özünü bulmayanlar,
Özgələrlə üz-göz olur.
Sevgidən doğulmayanlar,
Doğunca, Təpəgöz olur.
“Sevgidən doğulmayanların" toxumunda pislik təzahür edir.
"Basatın Təpəgözü öldürməsi" boyundakı məqamları xatırlasaq, Oğuzun nəfsinə hakim olmayıb günah etməsi Oğuz elinə "baha başa gəlir" və bu, şeirdə mükəmməl qələmlə işlənmişdir.
On dörd yaşından bədii yaradıcılığa başlamış üstünlükləri, uğurları, mükafatları saymaqla bitməz canlı ensiklopediya olan Məmməd İsmayıl böyük bir ədəbi məktəbdir, ədəbiyyatsevərlər üçün tükənməz və nadir bir xəzinədir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.12.2023)
“Dar ağacı kimi xatirələrdən asılırsan...” - Aygün Fikrət Hüseynzadənin şeirləri
“Ədəbiyyat və İncəsənət” portalı gənc şair Aygün Fikrət Hüseynzadənin şeirlərini təqdim edir. Bu cür içdən yazılan, bu cür poetik, bu cür düşündürən şeirlər az-az olur. Və əminliklə deyirik ki, qadın poeziyamıza yeni bir ad gəlir.
KÖYNƏK
Xəyallarım uzaq səfərə çıxıb...
Ona aldığım yol biletini də
unutmuşam
nimdaş ümid köynəyimin cibində...
Zəng vurub könlünü almaq istədim:
-Darıxma,
sən gedən qatarda
nəzarətçi olmur-dedim...
-Bəs vaqonumda, qapımın ağzında
kaktus kimi bitən adamı
necə inandırım
yol biletlərinin vəfasızlığına...
Dedim:-Vaxtın var hələ...
Morze əlifbasını öyrənməyə çalış,
Öyrən, reyslər niyə tunellərdə,
qaranlığın gülümsədiyi yerlərdə
məktublaşır...
Unutma, qatarı daşlayan uşaqların əynindəki
təptəzə ümid köynəkləri
sən qatardan düşənədək göz oxşayacaq...
Mənim də bir köynəyim vardı
Sənin yol biletini cibində unutduğum köynək.
YAĞIŞ YAĞIR
Pəncərədən küçəyə boylanır xatirələrim
İslanır elə bil
Yaddaşımın küçələrində yeriyən
xatirə-xatirə adamlar
yeriyir küçələr bu yağış altda ...
və mən islanıram xatirələrimin içində ...
Yağış yağır
üşüyür ağaclarda ...
üşüyür ömrümün budağında yarpaqlayan ehtiyaclar da...
təbiət təəccüblə baxır mənə ....
Mən də üşüyən adam ...
Məni üşüdən havanın soyuğu deyil
adamların içində buz bağlamış arzulardı...
Yağış yağır
bir cüt misranı geyib ayaqlarıma
addımlayıram
bir parça buz bağlamış ümidin üstündə...
addımlayıram varaqların
və maraqların üstündə...
LAL ŞƏHƏR
Mən çıxıb gedəndən bu lal şəhərdən,
Qəlbimdə bir eşqin xətri var idi.
Yollarda kəssə də qışın soyuğu,
Mənim ürəyimdə ilk bahar idi.
Xatirə mehi tək əsirdi inan,
Saçımda əlinin həzin sığalı.
Almışdı ovcuna dəli könlümü,
Kövrək yaddaşımda bir eşq nağılı.
Ümid bürünmüşdü vüsal ətrinə,
Ayrılıq xəbərsiz, dərd uyuyurdu.
Yollar su içmişdi baxışlarından,
Atdığım hər addım eşq qoxuyurdu.
ÖZÜNÜ ÖYRƏTDİN
Bir darıxmaq qədərsən ...
Əsgər yuxusu kimi şirindir sevgin.
Desəydim sənə möhtacam
bir əsgərin susuzluğutək -
inanardın?
Məni sıxan xatirələr səngərin
soyuqluğuna bənzəyir.
Özüm-öz səngərimdə
ürəyimlə vuruşmaqdayam...
Ac quşların yem axtardığı qədərdi
sənin gəlişinə boylanmağım...
Üşüdür duyğularımı inamsızlığın
bütün hərfləri,
bir az da külək kimi qarışdırırsan.
Gözlərimdə ləpələnən
kipriklərimin ucunda
görünməyəcək yuxularımı ...
Sevgi bu idimi...
vaxtsız öz dünyandan
köçürsən, yaşasan da.
Dar ağacı kimi xatirələrdən asılırsan...
İndi sinəmə çəkilmiş dağların ətəyində
bir əsgər yuxusu göynəyir
boş qalmış səngərə sarı...
Yadındamı,
özünü öyrətməyəsən demişdim...
Mən elə ilk gündən öyrənmişəm
itirənlərin əşyalarını axtarmağa!
PALMA AĞACI
Qağayılar uçuşur,
dimdiklərində
palma agacının tənhalığı
Mavi ətəkli qız
sürünür üzü sahilə...
Səssizliyin pıçıltısını
təsəlli kimi tutub ovcunda.
Qərib palmaların
məhzun baxışları...
Bir darıxmaq varıymış
palma yarpaqları arasında
Mənim gözlərim kimi
uzaqlara atılır
parçalanır ümidlər
özgənin eyvanından...
Yad əllər darayıb budaqlarını
qolları bədəninə bələnib...
Ögeydi bu dəniz,
bu dənizin küləyi,
bu küləyin yosun qoxusu...
Təkcə ayrılıq ögey deyil...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.12.2023)
Günün fotosu: Bayden Ukraynaya 200 milyon dollarlıq hərbi yardım ayırır
Günün fotosu: Bayden Ukraynaya 200 milyon dollarlıq hərbi yardım ayırır
ABŞ Konqresindəki Respublikaçılar hələ də Ukraynaya 61 milyard dollarlıq yeni hərbi yardım tranşının təsdiqlənməsini əngəlləyir və bunu daxili siyasi tələblərlə əlaqələndirirlər.
Amma ABŞ prezidenti Co Bayden Ukraynaya 200 milyon dollar hərbi yardım ayrılması haqqında fərman imzalayıb. Bu paket, bir il əvvəl təsdiqlənmiş ümumi limitdən fərqlənir. Ağ Ev xəbərdarlıq edib ki, Konqresin köməyi olmadan maliyyə ilin sonuna qədər tükənə bilər.
Co Bayden: "Əlavə maliyyələşmə olmasa, təcili əməliyyat problemlərinin həllində Ukraynaya kömək etmək imkanımız olmayacaq”
Putinsə ABŞ-ın Ukraynaya yardım edə bilməyəcəyinə ümid edir.
Foto: AP
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(14.12.2013)
