“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün Tərcümə saatıdır, sizlərə abxaz əsilli Rusiya şairi, nasiri, ssenaristi, bəstəkarı, Dövlət Mükafatı laureatı, 200-ə yaxın mahnının müəllifi Bulat Okucavanın (9.5.1924 – 12.6.1997) şeirlərini təqdim edirik. Tərcümə Hicran Hüseynovanındır.

Biz şeirin orijinalını da təqdim edirik ki, müqayisə etmək mümkün olsun.

 

 

ВЕСЕЛЫЙ БАРАБАНШИК

 

Будет полдень, суматохою пропахший,

Звон трамваев и людской водоворот,

Но прислушайся — услышишь, как веселый барабанщик

С барабаном вдоль по улице идет.

 

Будет вечер — заговорщик и обманщик,

Темнота на мостовые упадет,

Но вглядись — и ты увидишь, как веселый барабанщик

С барабаном вдоль по улице идет.

 

Грохот палочек… то ближе он, то дальше.

Сквозь сумятицу, и полночь, и туман…

Неужели ты не слышишь, как веселый барабанщик

Вдоль по улице проносит барабан?!

 

 

ŞƏN BARABANÇALAN

 

İnsan burulğanı. Tramvay səsi...

Günortanın o tanış mənzərəsi.

Qaçaqaç. Vəlvələ. Hay-küy. Mərəkə.

Amma sən qulaq ver, bircə an dinlə,

Eşidərsən, o şən barabançalan

Keçir küçə boyu barabanıynan.

 

Axşam gələr – əsrarəngiz, hiyləgər,

Tilsimli, ovsunlu... qəsdinə durar,

Qaranlıqlar daş yollara sərilər,

Amma sən bax, o şən barabançalan

Keçir küçə boyu barabanıynan.

 

Gecəyarı, çaxnaşmada, dumanda

Çubuqların səsi gəlir aramla,

Tappıltılar gah yaxın, gah uzaqda,

Məgər eşitmirsən, barabançalan

Keçir küçə boyu barabanıynan?

 

 

ЕЩЁ ОДИН РОМАНС

 

В моей душе запечатлён портрет одной прекрасной дамы.

Её глаза в иные дни обращены.

Там хорошо, там лишних нет, и страх не властен над годами,

и все давно уже друг другом прощены.

 

Ещё покуда в честь неё высокий хор поёт хвалебно,

и музыканты все в парадных пиджаках.

Но с каждой нотой, Боже мой, иная музыка целебна...

И дирижёр ломает палочку в руках.

 

Не оскорблю своей судьбы слезой поспешной и напрасной,

но вот о чём я сокрушаюсь иногда:

ведь что мы сами, господа, в сравненье с дамой той прекрасной,

и наша жизнь, и наши дамы, господа?

 

Она и нынче, может быть, ко мне, как прежде, благосклонна,

и к ней за это благосклонны небеса.

Она, конечно, пишет мне, но... постарели почтальоны,

и все давно переменились адреса.

 

 

DAHA BİR ROMANS

 

Qəlbimə həkk olunub

Bir gözəl qadın rəsmi.

Yaradan xoş saatında

Yaradıb o gözləri.

Qorxu yoxdu, təlaş yoxdu,

Həyat rahat, həyat xoşdu.

Xor oxuyur bu gözəlin şərəfinə,

Alqış deyir notlar da.

İlahi, bu nə təmtəraq?

Şəfqət axır notlardan.

Dirijor çubuğu belə

Səcdə edir gözələ.

Taleyimi söymürəm, yox,

Nə deyim bəxtimə, nə?

Amma hərdən sarsılıram,

Qüssə sarır qəlbimi:

Biz kimik ki, axı kimik?

Belə gözəl bir varlığa

Taymı ola bilərik?!

Amma... bəlkə, əvvəlkitək

Yenə meyli var mənə?

Göylər belə lütfikardır

Bu eşqə, bu həvəsə.

O, əlbəttə, məktub yazır,

Hə, məktub yazır mənə.

Amma... dəyişib ünvanlar,

Qocalıb poçtalyonlar.

 

 

ХОЧЕТСЯ ПРОСТО  ЖИТЬ...

 

Ах, как хочется просто жить,

Улыбаться, проснувшись утром.

Не болеть, со всеми дружить,

Добрым быть и немного мудрым.

Ах, как хочется просто петь,

Подставляя солнышку руки.

Чтобы много успеть суметь,

Чтоб не мучила боль разлуки.

Ах, как хочется по весне

Услыхать соловьиные трели.

А ещё в родной стороне

Ощутить пьяный запах сирени.

Ах, как хочется жарким днём

Родниковой воды напиться.

И, забыв в этот миг обо всём,

Этой радостью насладиться.

Ах, как хочется в листопад

Разноцветья запомнить краски.

И, бродя, просто так, наугад,

Сочинить дивной осени сказку.

Ах, как хочется с горки вниз,

Чтобы сердце громко стучало.

Чтоб желания все сбылись,

Чтоб опять всё начать сначала.

Ах, как хочется передать

Эту радость родным и близким.

И успеть жизни смысл понять

И земле поклониться низко.

Ах, как хочется просто жить!

 

 

AH, NECƏ DƏ İSTƏRDİM

 

Ah, necə də istərdim,

Sadəcə, yaşamağı,

Təbəssümlə açılan

Sağlam, xoş sabahları.

Dost olardım hər kəslə,

Rəhmli, mərhəmətli

Və bir az da ağıllı,

Bir az da dərrakəli.

Ah, ayrılıq əzabı

Çıxmayaydı qarşıma,

Kaş kam ala biləydim,

Yetəydim çox arzuma;

Günəşi əllərimdə

Tutaydım bax beləcə,

Oxuyaydım, sadəcə.

Ah, necə də istərdim,

Gözəl yaz günlərində

Xoş avazlı bülbülün

Cəh-cəhini dinləyim,

Ətrindən bihuş olum

Bizim doğma yerlərdə

Sərxoş yasəmənlərin.

Ah, necə də istərdim,

İçim buz bulaqlardan

İsti yay günlərində,

Unudum bu sevinclə

Olub keçənləri də.

Ah, necə də istərdim,

Gözəl xəzan günündə

Əlvan rənglərə dalım,

Yarpaqlar arasında

Elə-belə, sadəcə,

Qarasına dolanım.

Payıza nağıl yazım.

Ah, necə də istərdim,

Ürək döyüntüsüylə

Təpələrdən aşağı

Sürüşüb əylənməyi.

Arzularım çin olaydı

Bir gün də,

Hər şey, hər şey

başlayaydı yenidən.

Ah, necə də istərdim,

Bölüm bu sevincimi

Doğmalarla, dostlarla,

Üz qoyum bu torpağa,

Diz çöküm, səcdə edim

Və anlayım həyatı

Bu gözəl mənasıyla.

 

 

ПЕСЕНКА ОБ ОТКРЫТОЙ ДВЕРИ...

 

Когда метель кричит, как зверь,

протяжно и сердито,

не запирайте вашу дверь,

пусть будет дверь открыта.

 

И если ляжет долгий путь,

нелегкий путь, представьте,

дверь не забудьте распахнуть,

открытой дверь оставьте.

 

И уходя в ночной тиши,

без лишних слов решайте:

огонь сосны с огнем души

в печи перемешайте.

 

Пусть будет теплою стена

и мягкою – скамейка...

Дверям закрытым – грош цена,

замку цена – копейка!

 

 

AÇIQ QAPI HAQQINDA MAHNI

 

(Şeir-pritça)

Çöldə tufan ulayanda

Əsəbi, həyəcanlı

Qapınızı bağlamayın,

Qoy açıq qalsın, yaxşı?

 

Gedirsiz bir uzaq yola,

Çətin yola, düşünün,

Yenə də açın taybatay,

Qapını açıq qoyun.

 

Sakit, səssiz gecələrdə

Başqa söz nəyə lazım?

Qatın qəlbinizin odun

Alovuna küknarın.

 

Qoy divarlar isti olsun,

Oturacaqlar hamar,

Bir qara qəpiyə dəyməz

Bağlı qalan qapılar.

 

 

ФОТОГРАФИИ ДРУЗЕЙ

 

Деньги тратятся и рвутся,

забываются слова,

приминается трава,

только лица остаются

и знакомые глаза…

Плачут ли они, смеются —

не слышны их голоса.

Льются с этих фотографий

океаны биографий,

жизнь в которых вся, до дна,

с нашей переплетена.

И не муки в не слезы

остаются на виду,

и не зависть и беду

выражают эти позы,

не случайный интерес

и не сожаленья снова…

Свет — и ничего другого,

век — к никаких чудес.

Мы живых их обнимаем,

любим их в пьем за них…

…только жаль, что понимаем

с опозданием на миг!

 

 

DOSTLARIN ŞƏKİLLƏRİ

 

Pullar xərclərib gedir,

Otlar saralıb solur,

Sözlər, hətta sözlər e

Yaddaşlardan silinir.

Qalan tək tanış üzlər,

Tək tanış gözlər olur.

Gülürmü, ağlayırmı,

Səsi də eşidilmir...

Bilsən bu fotolardan

Nə talelər boylanır...

Eh, o qədər bağlıydıq,

O qədər yaxınıydıq;

Çalpaşıq evlər kimi

İç-içəydi ömrümüz.

Bu pozalar nə deyir,

Nələrdən xəbər verir...

Dərd-sər yox, göz yaşı yox,

Paxıllıq da görünmür.

Təsadüfi maraqlar

Təsadüf deyil artıq,

“Heyif” yox, “təəssüf” yox...

Xoş sözlər, şirin sözlər

Dostların sağlığına,

Ömür gözəl, gün gözəl,

Dostların sağlığında.

Yox, yox, unutmayaq gəl:

İşıq var, yoxdu heç nə,

Lap yüz il keçsə belə,

Gözləməyək möcüzə,

Dəyişən deyil dünya

Dünyalar dəyişsə də...

Ancaq heyif, çox heyif,

Bunu başa düşməyə

Bircə an gecikirik...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2023)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

                          

                  

Təbii ki, hər bir azərbaycanlı kimi mənim də örnək götürəcəyim şəxs Heydər Əliyevdir. Bu böyük şəxsiyyət mənim üçün qlobal idealdır. Müdriklik, dərin düşüncə, analiz qabiliyyəti, düzgün qərar qəbul edə bilmək, iradə və dözümlülük, ən ağır vəziyyətlərdə belə sınmamaq, əyilməmək Heydər Əliyev şəxsiyyətini xarakterizə edən bariz xüsusiyyətlərdir.

Yüksək idarəçilik qabiliyyəti ilə 1982-ci ildə keçmiş SSRİ-nin Politbüro adlı ali idarəçilik orqanına qədər gedib çıxan, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin 1-ci müavini vəzifəsinə yüksələn Heydər Əliyevə Kremldə münasibətlər təbii ki, bir qeyri-rusa olan mənfi münasibətlər çərçivəsində idi, velikorus şovinizmi özünü göstərirdi. Bu haqsız hücumlar, basqılar, xüsusən o dövrün ən populyar qəzeti olan «Pravda» da «Əliyevçilik və yeni zaman üçün göz yaşları» başlaqlı yazı-ittihamla öz apogey nöqtəsinə çatmışdı. Tanınmış kinodramaturq Ramiz Fətəliyev demişkən, «Heydər Əliyevi çox vaxt ona görə dərk edə bilmirdilər ki, onun kimi 5-6 il qabağı görməkdən məhrum idilər». Təhdidlər, maneçiliklər nəhayət 1987-ci ildə bu böyük şəxsiyyəti istefa verməyə məcbur etdi. Zəngin təcrübəsi, bilik və bacarığının çiçəklənən dövründə işsiz qalması elə SSRİ-nin dağılması ərəfəsində olduğundan, onun işsizlik dönəmi çox da uzun çəkmədi. Tezliklə ittifaqa daxil olan bütün 15 respublika, o cümlədən də Azərbaycan müstəqillik əldə etdi.

1990-cı ildə Rusiyanın paytaxtı Moskvadan öz doğma vətəninə – müstəqil Azərbaycana dönən Heydər Əliyev Kremldəki haqsız hücumların sanki davamını yaşadı, meşşan düşüncəli keçmiş partiya funksionerlərinin təhdidi və təqibi ilə elə ilk addımdaca Bakının hava limanında rastlaşdı, ölkə parlamentində ona olan basqılar, paytaxtda yaşamasına icazə verilməməsi kimi haqsızlıqlar bu böyük şəxsiyyətə hədsiz dərəcədə təsir etdi, güclü zərbə oldu. Amma bu polad iradəli şəxs «onu sıradan çıxmış hesab edənlərə» tezliklə yerlərini göstərməyi bacardı. Ümumxalq sevgisi sayəsində ilk öncə – 1991-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri vəzifəsinə yüksəlməklə hələ məğlub olmadığını, hələ öz sözünü deyəcəyini bəyan etmiş oldu. Ona qırmızı işıq yandıran respublika rəhbərliyi ölkəni vətəndaş müharibəsi, anarxiya və xaosa sürükləyəndə – 1993-cü ildə isə o, xalqın tələbi ilə bu dəfə ölkə rəhbərliyinə gətirildi.

Müstəqil Azərbaycanın memarı olan bu böyük şəxsiyyət tək öz ölkəsində deyil, dünyanın siyasi arenasında böyük nüfuz qazanmışdı, yüzlərlə mükafatı, fəxri adları var idi. Vəfatından sonra da unudulmadı, adı dünyanın bir çox guşələrində küçələrə, parklara verildi. Bu gün Azərbaycanın bütün şəhər və rayonlarında, Belqradda, İstanbulda, Kiyevdə, Tbilisidə, Qəlyubiyyədə (Misir), Sankt-Peterburqda və daha haralarda Heydər Əliyevin büstü, abidəsi ucalır.

Məncə, uğur qazanmaq istəyən bir insan üçün Heydər Əliyevin həyat yolu ən böyük örnək ola bilər. Şəxsən mən 1976-cı ildə – Heydər Əliyev hələ Azərbaycan SSR-yə rəhbərlik edərkən dünyaya gələn bir şəxs kimi bütün həyatım boyu özümü Heydər Əliyevin şagirdi hesab etmişəm, onun tərcümeyi halını öyrənmiş, məqalə və çıxışlarını mütaliə etmişəm. Doğrudan da bu şəxs böyük bir məktəbdir və onun həyatda uğur qazanmaq istəyən, motivasiya axtaran hər bir kəs üçün nümunə olacaq həyat yolu vardır.

Və mən çox xoşbəxtəm ki, bu böyük şəxsiyyətə olan simpatiyamı təcəssüm etdirə bilmişəm. Belə ki, mənim ssenarim əsasında Ukrayna Milli Televiziyası tərəfindən «Heydər Əliyev: Liderlik dərsi» adlı sənədli film çəkilib (rejissoru Georgi Spasokukotski, redaktoru Möhsün Qədiroğlu) və müvəffəqiyyətlə nümayiş olunub.

Bu filmin ən maraqlı məqamlarından biri keçmiş SSRİ dövründə cidi-cəhdlə gizlədilən bir faktın üzə çıxarılmasıdır. Belə ki, filmdə Çernobıl faciəsi zamanı (1986-cı ildə SSRİ-nin Çernobıl atom-elektrik stansiyasında qəza baş vermiş, ətrafa radioaktiv hissəciklər yayılaraq insanlığa böyük təhlükə yaratmış, 30 kilometrlik zonada həyat məhv olmuşdu) Heydər Əliyevin keçmiş SSRİ rəhbərliyinin «panika yaratmamaq» məzmunlu siyasi iradəsinə qarşı çıxmasından, 800 000  qadının və uşağın təhlükəsiz zonaya köçürülməsinə nail olmasından da bəhs edilir, müsahibə verən Ukraynanın keçmiş baş nazirinin müavini Konstantin Masik Heydər Əliyevi Ukrayna xalqının xilaskarı adlandırır.

Kitabımızın mövzusunun daha yaxşı əhatələnməsi üçün Heydər Əliyev fenomeninə bir neçə əcnəbi insanın xatirələri ilə müxtəlif aspektlərdən nəzər yetirməyiniz, düşünürəm ki, çox faydalı olardı. Gəlin, milliyyətcə  bir rusun, bir amerikanlının və bir ərəbin bu böyük şəxsiyyət barədə olduqca səmimi sözlərinə diqqət edək.

 

                                               Birinci xatirə

«Böyük dövlətlərdə, xüsusilə də ABŞ, Fransa, Böyük Britaniya, Almaniya və s. kimi ölkələrdə məşhur olmaq o qədər də çətin deyil. Ancaq kiçik ölkələrdə, eyni zamanda da, müstəqilliyini yenicə qazanmış dövlətlərdə rəhbərlik missiyasını yerinə yetirmək çox çətindir. Və belə bir ağır işin öhtəsindən, təbii ki, ən layiqincə gəlmək – ancaq Heydər Əliyev kimi böyük təcrübəsi olan, ağıllı, müdrik siyasətçiyə nəsib ola bilər. Onun həyat və fəaliyyəti təkcə azərbaycanlılar üçün yox, bütün ölkələrin insanları üçün örnəkdir.

Şahidi olduğum bir hadisəni qeyd edim. Dünyanın nüfuzlu xəbər agentliklərindən biri olan İTAR-TASS-da keçmiş Sovetlər birliyindən olan jurnalistlər təcrübə keçərkən söhbət gəlib Heydər Əliyevə çıxdı. MDB-dən və Baltikyanı ölkələrdən olan bir çox jurnalistlər öz azərbaycanlı həmkarlarına həsədlə dedilər ki, əgər bizdə də prezident Heydər Əliyev olsaydı, onda hər mühazirədə, hər seminarda, hər görüşdə biz də öz ölkəmiz haqda əcnəbilərdən çoxlu təriflər, yaxşı sözlər eşidərdik».

Yasen Zasurski (professor, Moskva Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsinin dekanı)

 

REDAKSİYADAN: İkinci xatirəni sabah təqdim edəcəyik.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2023)

Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Keçmişə dönüb baxdıqda bütün dahilərin öz dəlilik hekayəsi olduğunu görərik. Hansı ki, adi insanlara görə, normal olmayan, olunması mümkün bütün çılğınlıqları gözə ala bilən insanlar olublar. Bu cür insanlardan Albert Eynşteyn, Nikola Tesla, Stiv Cobs, Leonardo Da Vinçi və başqa insanların adlarını misal gətirmək olar. Yaşadığı cəmiyyətə uyğunlaşa bilməyib, o cəmiyyəti özlərinə uyğunlaşdırırlar bu cür insanlar.

 

Dahilik nəyə deyilir? Ağılı və dəliliyini (yəni çılğınlığı) bir arada istifadə edib öz həyatlarını quran insanlara dahilər deyilir. Bu özəlliyinə görə insanlar 3 cür olur.

 

1. Ağıllı insanlar.

2. Dəlilər.

3. Dahilər.

 

Ağılı insanlar düşdüyü mühitə uyğunlaşır. Dəlilər nə etdiklərini bilmir və normal mühitdə yaşaya bilmir. Dahilərsə düşdüyü mühitə uyğunlaşa bilməsələr də, o mühiti özlərinə uyğunlaşdırmağa çalışır. Nə etdiklərini çox gözəl bilir bu cür insanlar. Buna görə də bütün çılğınlıqları gözə ala bilirlər. Normal mühit onlara görə deyil. Qanları hər zaman qaynayır. "Dahiliklə dəlilik arasında bir addım məsafə var" deyiblər.

Cəmiyyətdə hər zaman ağıllı insanlar özlərinə yer tutsalar da o cəmiyyəti irəli aparan bu dahilər olub. Onlar əsrin dahiləri kimi adlarını tarixə yazdırıblar. Günəşin doğuşunu, aylı gecədə olan dərin sakitliyi və yaşama həzlərini heç bir zaman itirməyən bu insanlar nə qədər çətin olsa da, öz rahat mühitlərindən qırağa çıxmağa çalışıblar. Əsl həyatları da elə bundan sonra başlayıb.

Qismət və taleyin qurduğu oyunla razılaşırsansa özünü ölü balıq kimi dənizin axarına buraxmış hesab elə. Dalğa səni hara aparırsa razılaşmağa çalış. Amma unutma ki, əsl ləzzət küləkli havada dalğalarla mübarizə aparmağı bacarmaqdır. Bəlkə də sən istədiyin yerə gedib çata bilmədin. Bəlkə sən də bir gün bir qayaya çırpıldın. Amma bil ki, istədiyin yerə çata bilməsən də, səni layiq olmadığın yerdə heç kim saxlaya bilməz. Daş qayaya çırpılmaqdan qorxma, onsuz da bir gün hamımız bu qayalara çırpılırıq. Önəmli olan çırpıldıqdan sonra təkrar ayağa qalxıb mübarizə aparmağa çalışmaqdır. 

Bir gün bu qayalar sənə görə adi və sıradan görünəcəklər. Dəyən heç bir zərbə səni incitməyəcək, yaralamayacaq. Heç bir yara səni ağrıtmayacaq. Bəlkə də ağrı verəcək. Ancaq sən heç bir şey hiss etməyəcəksən.

 

Bu yazdıqlarımı oxuduqdan sonra dahi olmaq üçün gedib özünü qayaya, daşa çırpmağa çalışma. Əsl qayalar və daşlar sənin yaşadığın mühitdə, iş yerində məktəbdə, universitetdə qarşına çıxacaq. Özünü küləyə vermə. Külək dediyim sənin qarşına çıxan problemlərdir.

Onlara nə cür reaksiya verəcəyini özün bilməlisən. Bu küləyi sən bir problem kimi də görə bilərsən, bir fürsət kimi də qiymətləndirə bilərsən. Hansını seçəcəyin, həyata baxışını necə görməyindən asılıdır. Səni etdiyin şeylərə görə dəli də hesab edə bilərlər. Sən axmaqca addımlar da ata bilərsən. Əsas olan odur ki, etdiyin səhvlərdən nəticə çıxarıb içindəki dahini oyada biləsən.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2023)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu gün sizlərə Türkiyənin çağdaş yazarı Erkan Birliklə müsahibəmi təqdim edirəm. Düşünürəm ki, fantastika, fentezi, mistika və macəra janrlarında yazan bu yazarla müsahibə marağınıza səbəb olacaq. 

 

-Salam Erkan bəy! Necəsiniz? Zəhmət olmasa Azərbaycan oxucusuna özünüz haqqda məlumat verərdiniz.

 

-1992-ci il avqustun 16-da ölkəmin ən dəyərli şəhərlərindən biri olan İzmirdə gözümü dünyaya açdım. Ailəmin iki övladının böyüyüyəm. Məndən 3 yaş kiçik bir bacım var. İzmirdə doğulmuşam, amma işimizə görə bir çox şəhər və rayonları dəyişdik. Hətta iki semestrli məktəbin yarısını bir şəhərdə, yarısını başqa şəhərdə bitirmişəm. Təhsildən söz düşmüşkən, universitetin İqtisadiyyat fakültəsinin maliyyə şöbəsini bitirmişəm.

 

-Ədəbiyyata marağınız necə yarandı? Bu haqda fikirlərinizi bilmək çox maraqlı olardı.

 

-Hələ ibtidai məktəbə başlamamışdım, hətta bir il gec də yazılmışdım. Həmyaşıdlarımın məktəbə getdiyini görəndə kədərlənirdim. Anam isə mənimlə digər uşaqlar arasında körpü yaratmaq üçün ev işlərini qoyub hər gün mənə baxırdı. Əslində onun işi daha ağır idi. Evin qayğısına qalır, kiçik bacıma qulluq edir, mənə oxumağı və yazmağı öyrədirdi. Məktəbə bir il gec başlasam da, anam müəllimim olub. Həm də o vaxt ailəmin iqtisadi vəziyyəti o qədər də yaxşı deyildi. İşığımız kəsilən günlərdə bazardan şam alıb onunla dolanırdıq. Dərslərimizi bitirəndə anamız qarşımızda oturub bizə nağıl danışırdı. Bunlar məşhur hekayələr deyildi. O, hər gün yeni bir hekayə danışır və hamısını özündən uydururdu. Onun bu fantastik hekayələri beynimdə yeni bir fikrin formalaşmasına yol açdı. Daha sonra ibtidai məktəbin 3-cü sinfində ilk dəfə hekayə yazdım. İllər sonra, 2015-ci ildə nəşriyyata müraciət etdim və məni peşəkar yazıçı kimi addım atdıran müqaviləni imzaladım.

 

-Əsərləriniz haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

 

-2016-cı ildə mənə “müəllif” adını verən ilk kitabımı çap etdirdim. Onun adını “Silinme” qoyduq. “Silinmə” Türkiyənin Gizli Kəşfiyyat bölmələrindən biri olan “Sobite” (Son Birlik Təşkilatı) təşkilatının xarici və daxili məxfi əməliyyatları ilə bağlı idi.

2018-ci ildə İstanbuldan mənə zəng gəldi. Zəng edən yazıçı dostlarımdan Sevgi Karanfiler idi. Mənə birgə kitab yazmaq təklifi etdi və mən də qəbul etdim. Yazı prosesimiz təxminən yarım il çəkdi. Kitabı tamamladıq, adını “Mucize - Aşk” qoyduq və çap etdirdik. Söhbət möcüzəvi sevginin iki insanı bir araya gətirmək üçün keçdiyi yollardan gedirdi.

Düşündüm ki, 2019-cu ildə yazmağı dayandırım. Bəzi şeylər mənim üçün çox çətin idi. Ən çox sevdiyim şeydən, yazmaqdan ayrılmamışdım, amma sanki fasilə verirdim. Bu müddət ərzində bir gecə yuxu gördüm. Bu yuxu həyatımı dəyişdi. Əsgərliyə gedib-gəldim və yenidən yazmağa başladım. Sanki yenidən doğulmuşdum.

2021-ci ildə əvvəlki yazdığım kitablardan fərqli olaraq fikrimi dəyişdirdim. Mən fantaziyaya, elmi fantastikaya yönəldim. Böyük araşdırma apardım və “Katran Adam” adlı ilk super qəhrəmanımı oxuculara təqdim etdim. Xüsusilə kiçik uşaqlarımız tərəfindən seviləcəyini bilirdim, amma ictimaiyyətin də diqqətini çəkməyi bacardı.

 

-Zaman sizin üçün nədir?

 

-Zaman ən yaxşı illərimizi bizdən alan bir insan dəyirmanı kimidir. Bu həm də çətinliklərin öhdəsindən gəlməyə imkan verən və gözlədiyimiz bir fenomendir. Hər kəsin ağzında olan və gündə bəlkə də dəfələrlə işlədilən sözdür. Məndən soruşsanız, zaman yaxşı istifadə edilməli bir vasitədir. Zərərlərin ödənilməsi, qazancın əldə edilməsinin arzusudur. Ona görə də vaxtdan yaxşı istifadə etmək insanın birinci məqsədi olmalıdır.

Ümumiyyətlə yazarkən ən rahat olduğum vaxtı seçirəm. Gündüz və ya gecə, evdə və ya açıq havada, səsli və ya səssiz mühit mənim üçün vacib deyil. İstənilən yerdə yazıb yarada bilərəm. Artıq yazıçı olmuş birisi yazarkən bir müddət xarici dünya ilə əlaqəni kəsməlidir. Çünki hər nə yazırsa, yazdığı başqa dünya yaratmaqdadır.

 

- Kitab oxumaq vərdişini qazanmaq üçün nə etmək lazımdır?

 

-Kitab oxumaq bir vərdişdir və ona çox gənc yaşda yiyələnmək lazımdır. Ona görə də valideynlərə daha çox iş düşür. Uşaq boş səhifə kimidir, nə yazsan oxuyar. Əgər əlinizdə telefon varsa və kompüter oyunları ilə maraqlanırsınızsa, uşağınızın kitab oxumasını gözləməyin. Siz bir addım atın ki, uşaqlar da bacarsın. Xülasə, kitab oxumaq vərdişi kiçik yaşlardan aşılanmalıdır. Bir atalar sözü var: Ağac cavan ikən əyilir. Burada deyilən budur ki, insanları kiçik yaşda qəbul etdirmək asandır, amma böyüyəndə onları istədiyinizə məcbur edə bilməzsiniz.

 

-Türkiyədəki hal-hazırdakı mütaliənin vəziyyəti sizi qane edirmi?

 

-Qədim dövrlərdə insanlar daha çox kitab oxuyurdular. Yeni nəsil bundan uzaqdır. Əslində bu baş verənlərə görə indiki nəsli və gələcək uşaqları günahlandırmaq düzgün olmazdı. Çünki texnologiya əsrində doğulan uşaqlar təbii olaraq bu gözəlliyə göz açıblar. Kompüter, planşet, mobil telefon və s. Bunlar yalnız alət kimi istifadə olunsaydı, heç bir problem olmazdı. Biz nə etdik? Saatlarla texnologiyanın içində boğulduq. Hər şeyin artığı zəhərdir. Bu sizi bir vərdişə sövq edir və siz onu anlamırsınız. Ona görə də texnologiyada çox qalmayın. Lazım olan qədər istifadə edin. Beləliklə, kitab, jurnal, qəzet kimi beyninizi gücləndirəcək şeylərə vaxtınız olacaq.

 

-Azərbaycan ədəbiyyatını izləyirsinizmi?

 

-Azərbaycan ədəbiyyatından tam məlumatlı deyiləm. “Tamamilə məlumatsızam” deyəndə, bilmirəm, demək istəmirəm. Tanıdığım dəyərli ədəbiyyat adamları var, amma biz daha güclü olmalıyıq, qlobal dünyada söz sahibi olmalıyıq. Türk ədəbiyyatı da eyni problemləri yaşayır. Uzun illər əvvəl yaşamış məşhur yazıçılarımızın üzərinə çox şey əlavə edə bilmədik. İldə minlərlə kitab çap edirik, amma ədəbi dəyər baxımından çalışmadığımız göz qabağındadır. Artıq bunu ürəkdən deyil, pul üçün edirlər. Nəticədə biz arxa planda qalırıq və zamanla ayaqlaşa bilmirik. Etməli olduğumuz işlərdən biri birləşməkdir. Yaxşı olan insanları alqışlayıb dəstəkləməliyik. Bu yolla hamımız uğur qazana və fəxr edə biləcəyimiz işləri görə bilərik. Azərbaycan ədəbiyyatı üçün, eləcə də ölkəmin ədəbiyyatı üçün çalışan hər kəsə uğurlar arzulayıram.

 

-Gələcək planlarınız haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

 

-Mən məhsuldar yazıçı kimi tarixə düşmək istəyirəm. Çünki insanlar əsrlər boyu ölümsüzlük axtarışındadırlar. Məncə, ölümsüzlük heç vaxt unudulmamaq deməkdir. Məncə, kimlər dəyərli əsərlər qoyub gedirsə, adı daim hallanırsa, ölsə də yaşamağa davam edəcək.

Bundan başqa, bildirmək istəyirəm ki, mən fantaziya, elmi-fantastik xəttdən kənara çıxmayacağam. Demək olar ki, hər gün tapdığım yeni fikirləri yazıram. İndiyədək yüzlərlə kitab ideyası yaranıb. Hər birini yazmağa çalışsan, illər çəkəcək. Mənə ömür verilənə qədər yazmağa davam edəcəm.

İstəyirəm ki, kitablarım kino kimi janrlara - seriallara, cizgi filmlərinə, animasiyalara çevrilsin ki, daha geniş auditoriyaya çatsın.

 Ölkəmdə çox məşhur yazıçı olacağam, amma xaricdə də tanınmaq istəyirəm. Bunun üçün böyük hazırlıq görmüşəm. Tezliklə hamısına bir-bir qovuşacağam.

Mən Gox Arion təxəllüsü ilə super qəhrəmanlar aləmini davam etdirmək istəyirəm.

 

-Ənənəvi kitablara və ya elektron kitablara üstünlük verirsiniz?

 

-Yenilikçi bir şəkildə düşünməli olsam, elektron kitablar deyərdim. Çünki yenilikçi düşünmək lazımdır. Digər tərəfdən, oxucu kitabın iyini bəyənir. Toxunmağı və vərəqlərə işarələr çəkməyi və vacib qeydlər aparmağı sevir. Məndən soruşsanız, hər ikisindən istifadə edilməlidir.

 

– Bir gənc  yazar olaraq digər gənc yazarlara məsləhətləriniz nədir?

 

-Oxumaq... Oxumaq... Oxumaq... İlk növbədə oxumaq lazımdır. İnsanlar belə inkişaf edir və ideyaları olur. Mən istəyirəm ki, gənclər oxusunlar, böyüsünlər.

Hər cür kitabları ayırmadan oxusunlar.

Qoy gəzsinlər və qeydlər aparsınlar.

Heç kimlə rəqabətə girməsinlər. Bir rəqib axtarırlarsa, güzgüdəki görüntülərinə baxsınlar.

Söylədiklərimlə yanaşı mənə bu fürsəti verdiyiniz üçün sizə təşəkkür etmək istərdim. Qardaş xalqımız Azərbaycana salamlarımı çatdırıram. Çox sağ olun!

 

 -Dəyərli vaxtınızdan bizlər üçün zaman ayırdığınız üçün minnətdaram, Erkan bəy!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güneydən gələn səslər layihəsində portalımızın Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla bu gün sizləri Məsum xanım Cabbarpurun şeirləri ilə tanış edəcək. 

 

Məsum Cabbarpur 1989-cu ildə Təbriz şəhərində doğulmuşdur. O, Qanun və Hüquq fakültəsində təhsil almışdır. Onun Təbrizdə 4 kitabı çap olunmuşdur.

 

SƏN

 

Sən sonsuzluğumun ilk ilişkisi

Əllərimi qanadan budaqların tilişkəsi

Toxunuram sənə, budaq-budaq.

Nəfəs çəkirəm səni yarpaq-yarpaq.

Tamsınıram dodaq-dodaq...

 

Sən

Əlləri boyalı bir qatil

Ayda boğulan bütün röyalar

Xəyallar

Həyəcanlar...

Sən, var anındakı yoxluq, boşluq

Yoxluq anlarındakı gərəksiz varlıq

Sıxıntı...

 

Mən gözümün ac qurdu

Mən gözümün tox qurdu

Sən gözlərimin ağı, qarası

Sən gözlərimin heç nəyi...

Sən gözlərə gərəkən

Rəssamların fırçası

Sən,

Gözlərdən uzaq düşüncədən qopan tufan

Sinədə parad marşı çalan darıxmaq,

Döyüntü...

 

Sən hər gecə yarısı üzümə açılan

Lüks taksilərin qapısı

Sən yaralı bir cənazəni köçürən tabut...

Sən toylarda ikili bir tanqo

Yaslarda göz yaşı.

Sən var ya, sən

Sən mənim ilkim, sonum.

Sən mənim ən paradokslu düşüncəmsən.

Gözlərimə tərsə bax

Şəkilin düzdən düzgün qalacaq

Gözlərimdə,

Beynimdə,

Ürəyimdə...

 

DÖRD BİR YANIM MƏSUM CABBARPUR

 

Dörd bir yanım Məsum.

Dörd bir yanım günah

Dörd bir yanım  nahəncar

Həncarlar.

Dörd bir yanım yasaq

Yasaqlı Məsumlar...

Dörd bir yanım günəş

Dörd bir yanım külək

Başımın üstə ulduzlar

Aylar... Aylar... Ay var...

Ayımı ayaqlarından daşıyan qartal

Başımın üstündə allahın qəlbiri, ələyi

Ələyir başıma əlinə gələni.

Ələyir başıma sənsizliyi

Ələyir başıma izdiham tüstüsün.

Ələnir başıma sevgilimin oynaşı ilə

Çəkdiyi siqaretlərin külü...

Ələnir başıma, nələr ələnir.

Qarşımda sel

Qarşımda tufan

Qarşımda anam

Qarşımda sən...

Qarşımda yaşayış

Qarşımda ölüm

Qarşımda uçurum

Qarşımda yamac

Qarşımda hər şey

Qarşımda heç nə.

Qarşımda ümid

Qarşımda təvəhhüm!

Qarşımda buruq-buruq yollar.

Qarşımda sakit yaşayış

Qarşımda “Ləqəd xələqnəl insanə fi kəbəd”

Arxamda polis...

Arxamda kələfçələr

Arxamda pis günlərim, xoş günlərim

Arxam, arxamda...

Arxamda düşmənlər, dostlar

Arxamda təbəssümlər, göz yaşlarım

Arxamda benzin var, yanğın var

Kül var,

Köz var,

Közərən köz var.

Aman allah yellər əsir arxamdakı yollarda

Bazarlar var, küçələr var

Daşa dönmüş canlılar

Canlanmış daşlar.

Dəyişik ruhlar, ruh dəyişikləri...

Sağımda sol var

Solumda sağ.

Sağ-solum ilan

Bir-birini sancır hər yanım

Bir yanımda tüncələr, bir yanımda it qatığı

Bir yanımda eşq murdar olub

Bir yanımda nifrət qoxuyur

Bir yanımda xoruzlar dan ulduzuna baxıb ağlayırlar

Bir yanımda itlər keflənib.

“Məndə iki cahan yox,

Bu cahanın mindən biri də sığışmadı”*

Məndə hər şey itdi, batdı, boğuldu.

Məndə yarananlar öldü, törənənlər, yaşayanlar...

Amma mən, məndə qaldım.

İçimdə daşdım, töküldüm,

Calandım, dondum.

Axmadım

Dörd bir yanım film

Dörd bir yanım nəm-nəmənə!

Dörd bir yanım Ahmet Kaya

“Dörd bir yanın pas içində

Önüm, arxam pos içində”.

 

*Böyük Nəsiminin şeirinə bir damğa.

 

KİM SUSMA HAQQIN ALIR

DODAQLARIN CAN ÇƏKİŞMƏSİNDƏN

 

Kirimişəm ay darışlıq dünya

Kim deyir dünya fırlanır?

İllərdir tanrının qaş-qabağı –

Cızılıb yaşam tablosunda

Buraxmayın məni özgürlüyümə

Vücudumun şəhərindən qovğa səsi gəlir

İçimdəki otuz neçə illik həsrət

Bir depremə qarşı dağılır

Gözlərim cumur

Gözlərinin meyxanasına

Suçmu?

Bollu “Sevirəm” söyləyişinlə

Susma haqqı almışsan gözlərimdən

Sevgi təməllərimiz

Yenidən doğulur

Bu gecə

Yasaq öpüşlərlə özünü –

Utanc ipəyində gizlədi!

Güzgünün dodağı qaçdı

Öpüşlər güzgüdə çoxaldı

Bir qəhqəhə səsi

Dadaq zalında minlər öpüş doğuldu

Bu gecə bir sənsən

Sənsizliyin daşın atmışam

Bir qəhqəhə səsi

Tanrı qısqandı bunca öpüşə

İçinə sığmayır

Dodaqlar şıllaq atır

Bir çaxır dodağa

Dodaqlar tanrının öpücükləri

Altında can verir

Badaqlar tükənir

Mızıldayan mahnılar susur

Zaman saarı torpaqlarını –

Səpələyir gəlinlər başına

Dünya

Dünya susur

Kim susma haqqı alır

Dodaqların can çəkişməsindən?

Və birisi –

Yalnız insanlıq yasasını

Bilirdi

Bu gecə birisi yalqız yatağında yatır!

 

İLK YARANIN AĞRISI CAN ALIR

 

Gəl...

Yaraların zülmün görürsənmi?!

Artıq

Toxtamaz, heç bir ağrı kəsici ilə

Nurofen

Kodeinlər

Bütün uyuşdurucular

Bir böyük etirafa məcbur

Acizlik!

Mazoxisti bir dəlilik

Yalnız

Yeni bir yara axtarır

Bu günlər...

 

Gəl

Axsın çirkinliklərə

Volqan kimi püskürən qan

Lap doğrusu!

Yaralar

Beşiyinin bağrına qısılıb

Cığcığasız

Boy atır

Didməyə canları can atır

Beşik tovlanır

Bir yuxu kimi

Ana öpücükləri

Cücərdi yaralı ağrılara

“Öpsəm toxtar”

İndisə

Təbriz boyda

Ağrı, darıxma sancılıb

Saçımın telbətel sancmağına

Gahdan çarəsizliyə məhkum –

Ölümə çarəsiz olduğu kimi!

Yaranın ağrısı

Can alır

Gəl...

 

QURUMAZ KƏSİLƏN DİLLƏRİN QANI

 

Çarmıxa çəkilən ağrılarım tək

Qabarlı sözlərim kitablarımda.

İllərdir ki, yanır bir ovuc ürək,

Göz yaşı boylanır şərablarımda.

Qələmlər asılı bir şəhid kimi

Oxşayır, sızlayır ağ varaqları.

Körpə uşaqların ürkək xəyalı

Oyadır içimdə ötən çağları.

Köhnə yaralarım Azər ayında

Sıxır ürəyimi yeni dərd olur.

1324 olaylarında

Biri namərd olur, biri mərd olur.

Hələ də gözümdə yanan kitabda

İp atdı oynayan uşaqlar yanır.

Bir ceyran balası əlində kitab

Silahlı əsgəri bir qardaş sanır.

Qurumaz kəsilən dillərin qanı,

Axı vətən boyda qəfəs olarmış?

Yaraşmır əynimə yadların donu

Vətən gül açarmış, vətən solarmış!

Təkcə əlifba yox, təkcə lövhə yox

Gecədən gündüzə yetən yanırdı.

Təkcə müəllim yox, təkcə sözlük yox,

Təbriz alovlanıb, vətən yanırdı.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.12.2023)