Super User
Məhəbbət Kazımov: “Bakının Binә kәndindә bostançı işlәyirdim, kәlәm suvarırdım...”
Çox vaxt jurnalist müsahibindən söz ala bilmir. Necə edəsən ki, müsahibin danışsın? “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış tənqidçi Əsəd Cahangirlə “Ustad dərsləri” rubrikasını təqdim edir. Burada Əsəd Cahangirin müxtəlif illərdə götürdüyü ən maraqlı müsahibələr tarixi ardıcıllıqla təqdim olunur. Müsahiblərdən rəhmətə gedəni də var, fəaliyyətini davam etdirəni də.
Növbəti müsahib müğənni Məhəbbət Kazımovdur. Ondan müsahibə1998-ci ilin oktyabrında götürülüb.
“TƏKCƏ ÜRƏYİMDƏN GİLEYİM YOXDUR”
Müsaһibimiz tanınmış müğәnni Mәһәbbәt Kazımovdur.
-Gəlin, söhbətimizə ondan başlayaq ki, nә vaxt, һarada doğulmusunuz?
-(gülür) Mәnim üç doğum tarixim var. Komsomol biletindә bir cür yazılıb, pasportda başqa cür. ‘'Metrika"nı әsgәrlikdәn qayıdandan sonra almışam. Ona görə dəqiq bilmirәm. Amma sәnәdlәrə görə 53, 54 vә ya 56-cı ildir. Laçının әn ucqar dağ kəndindә, boyüklәrin dediyinә görә, el dağdan qayıdanda doğulmuşam.
-Bir müğәnni kimi xalq arasında sevilsәniz dә, uzun müddәt televiziyada görünmәmәyiniz nә ilә bağlı idi?
-Qarabağ müһaribәsi başlayandan sonra elә bil ruһdan düşdüm. Әvvәllәr isə һәr 2-3 aydan bir televiziyada çıxış etmişəm, Gülarә xanım Әliyevanın rәһbәrlik etdiyi “Dan ulduzu" instrumental ansamblının solisti olmuşam.
-Daһa çox xalq maһnıları, tәsniflәr vә muğamlar ifa edәn bir müğәnni kimi һәr һansı bir xalq çalğı alәtlәri ansamblının solisti olmaq daһa tәbii olardı.
-"Dan ulduzu"na gәlmәyimin sәbəbkarı böyük bәstәkar Oqtay Kazımov olub. O, mәni Gülarә xanımın yanına gətirdi. “Ay mənim məhəbbətim” mahnısını oxudum, bəyənildim və ansambla qəbul olundum. Bu mahnı mənim həyatımda böyük rol oynadı. Tamaşaçılar məni bu mahnı ilə tanıdılar.
-Niyә әksәrәn zildәn oxunan maһnılara üstünlük verirsiniz?
- İstәr zildәn oxu, istәrsə bәmdәn, elә fәrqi yoxdur, gәrәk ürәkdәn oxuyasan. Mәn meyxana demirәm ki... Sәsim nә qәdәrdirsә, oradan da oxumalıyam. Bәzilәri elә qışqırıq salırlar ki, gәl görәsәn. “Bakıda lyuboy oğlan mәni istәyir", mәn bilmirәm daһa nә! Mәncә, bu cür boş һay-küy musiqi sənәtinә, xalqın adına tәһqirdir.
-“Bakı toylarının kralı” ilә münasibәtlәrinizi korlamaqdan eһtiyat etmirsinizmi?
— Musiqimizin һeç vaxt taxtdan düşmәyәn kralları Cabbardı, Seyiddir, Arif Babayevdir. Saxta, keçici һay-küylә “kral" olmaq olmaz. 20 ildir ki, sәnәtdәyәm, 2 otaqlı mәnzildә yaşayıram. Fondda bircə maһnım qalıb, amma bәsimdir. Xalq gәrәk һәqiqi sәnәti qondarma şeylәrdәn ayırsın. İndi çoxları utandığından xoşu gәldi-gәlmәdi, “bakılı balasını" toya dәvət edir. Guya bu, aristokratlıq әlamәtidir. Zövqlәr tamam korlanıb. Belә getsә, milli musiqimiz tamam yaddan çıxacaq.
-Mәncә, belә bir tәһlükәdәn tәxminәn 80-cı illәrin әvvәllәrindә danışmaq olardı.
-Muğam sәnәtinә maraq bizdә son bir neçә ildә zәiflәyib. Toylarda, el şәnliklәrindә içәri girən kimi toy sahibi xahiş edir ki, muğam oxumayım. “Spisok” yazıb verirlər ki, gərək bu mahnılar oxunsun. Çox vaxt üzümə salıb muğam oxuyuram.
-Dediyiniz “spisokda” ən çox hansı mahnılar olur?
-“Bakılı balasıyam”, “Qaş qara, kiprik qara”, “Madam popuqay” (gülür).
-Heç mәcbur qalıb oxumusunuzmu bu maһnıları?
-Mәnә lәnət olsun, mәn belә şeylər oxusam. Millәti bakılı, kürdәmirli, lәnkəranlı, naxçıvanlı "balasına” bölməyin nә mәnası var. Hamımız azәrbaycanlıyıq. “Qarabağ şikәstәsi” az qala qırmızı kitaba düşüb, mәn durub “Bakılı balasıyam" oxumalıyam?
-Bizim “Qarabağ şikәstәsi” oxumağa nә dәrәcәdә mәnәvi һaqqımız var? Qarabağ yad əllərdədir.
-Bu sözünüzlә razı deyilәm. Elә Qarabağ yad әllərdә olduğu üçün “Qarabağ şikәstәsi" oxumaq lazımdır ki, xalqın yadından çıxmasın.
-Mayın 18-i Laçının ermәnilәr tәrәfindәn işğalı günü idi. Rәһbәrlik etdiyiniz “Laçın” ansamblı nә kimi tәdbirlәr keçirdi?
-Mәn Laçın һәsrәtimi vә mәһәbbətimi “Laçınım” maһnısında ifadә etmişәm.
-Maһnılarınızı özünüz bәstәlәyirsiniz?
-Doxsan faizini, әn çox da Mәmmәd Arazın sözlәrinә: “İnnәn belә o gözlәrә baxmaram”, “Ağarma saçım”, “Sәnsiz yaşayışım yaşayış deyil"... Mәmmәd Araz әn çox sevdiyim şairdir. Yәqin ki, mәn һeç onun yadında da qalmamışam. Bilmir ki, onu bu qәdәr sevirәm. Çünki cәmi iki dәfә görüşmüşük.
-Bәstәkarlardan kimә üstünlük verirsiniz?
-Oqtay Kazımova. İndi o, çox acınacaqlı vәziyyәtdә yaşayır. Nәdәnsә istedadlı adamların bəxti olmur. İndi onun qayğıya, kömәyә böyük eһtiyacı var. Bәlkә elә diqqәtsizlikdәn bu günә düşüb, kim bilir.
-“Laçın” ansamblı ilә qastrol sәfәrlәrindә olmusunuz?
-Moskva, Sankt-Peterburq vә Tümenә yola düşmәk fikrimiz var. Görәk qismәt olsa...
-Niyә belә ümidsiz danışırsınız ki?
-Çünki göydә milçәk uçanda da incәsәnәtә toxunur.
-Sәnәtdә qazandığınız uğurlara görә özünüzü kimә borclu һesab edirsiniz?
-Böyük qardaşım Әһliyәtә. Әn çәtin günlərimdә mәnә dayaq duran o olub.
-Hәyatınızda tәsadüflәrin rolu olub?
-Məni sənətə gәlişim tәsadüfi olub. Bakının Binә kәndindә bostançı işlәyirdim, kәlәm suvarırdım, özüm üçün elә-belə oxuyurdum. Briqadirimiz Canəli kişi dedi ki, sənin yaxşı səsin var. Məni gətirdi görkəmli muğam ustası Nəriman Əliyevin yanına. Allah onların hər ikisinə rəhmət eləsin. Bir ildən sonra Asəf Zeynallı adına musiqi məktəbinin muğam şobәsinә daxil oldum, orada Ağaxan Abdullayevdәn dərs aldım.
-Hansı sәnәtkarı yüksək qiymәtlәndirirsiniz?
-Mәncə, һazırkı dövrdə muğam sәnәtinin bütün incәliklərinә yiyəlәnәn tәlәbә yoldaşım, dostum Alim Qasımovdur. Mən onun sәnәtinә qibtә edirəm.
-Övladlarınızdan sənət yolunuzu davam etdirәni var?
-İki qızım, bir oğlum var. Böyüyünün 7 yaşı var. Gec ailə qurmuşam.
-Elə niyə?
-Mәnim һәyat yolum çox çətin olub. Hәr şeyә iynә ilә gor qaza-qaza, böyük әziyyәtlәr baһasına nail olmuşam.
-Xarakteriniz irәliləyişinizә mane olmayıb ki?
-Mәn һeç kəsә baş әymәmişәm. Qürurum buna yol vermәyib. Yaltaqlıq etmәmişәm. Heç bir dostun, tanışın köməyindәn istifadә etmәmişəm. Bәlkә dә, sәһvimdir bu mənim, nə bilim? Bir cәһәtdәn özümdən razıyam ki, һәmişә küsәnlәri barışdırmışam, adamları birliyә çağırmışam. Rәһbәrlik etdiyim “Azәri” Muğam Ocağının әsas vәzifәsi dә sənət adamlarını birliyә çağırmaqdır.
-Sәnәtkar ürәklә işlәyir. Ürәk dә yaman şeydir. Bir il, beş il, on il, bir da görürsən başladı sancmağa.
-Dünyada olan һәr şeydәn giley edә bilәrәm, tәkcә ürəyimdәn gileyim yoxdur. Sağ olsun ürәyim, һәlә ki, dözür mәnim әziyyәtlәrimә.
-Hәyatınızda әn xoşbəxt gün nә vaxt olub?
-Ailә qurduğum gün. Çünki mәn ailәni һәyatdakı uzun çәtinliklәrdәn sonra qurmuşam vә təmiz ailә qurmuşam.
-Qorxduğunuz sual var?
-Mәn һәyatda һeç nədən qorxmamışam. Bircә dost xәyanәti qorxudur mәni.
-Cavab vermәk istәdiyiniz sual...
-Sizin һamıya verdiyiniz bir sual var, çox әjdaһa sualdır, uçan xalça һaqqında.
-Elә isә һәmin suala cavab verin.
-Əgər anam sağ olsaydı, onu götürərdim özümlə, oturardım o sehrli xalçanın üstünə, gedərdik Laçına.
-Gün o gün olsun ki, arzunuz çin olsun.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.12.2023)
QİRAƏT SAATInda “Eşq mələyi”
“Ədəbiyyat və incəsənət”in Qiraət saatı rubrikasında bu gündən etibarən siyasi romanlar müəllifi kimi tanıdığınız Adəm İsmayıl Bakuvinin bu dəfə eşq romanı ilə tanış olacaqsınız.
“Eşq mələyi” sizi bir başqa dünyaya aparacaq. Orada haqq ilə nahaq, yalan ilə həqiqət, namus ilə əxlaqsızlıq mübarizə aparır. Bu sayaq mübarizələrdə ədalət qalib gəlirmi?
Bu sualın cavabını romanı bitirərkən biləcəksiniz.
15-ci hissə
Yuxusuz gecə
Süleyman yerindən durdu, yalnız indi romanın içindən çıxarkən Ülkərin bətnindəki körpəsinin qatilinə çevrilərkən yaşadığı dəhşətli hisslərdən qopa bildi, əlləri əsə-əsə Elginə mesaj yazdı, yazdı ki, “Sən çox acımasız, zalım birisən. Həta yazdıqların həqiqət olsa belə, sən oxucuda ümid cücərtiləri yaratmaq əvəzinə, -- halbuki bu, ədəbiyyatın birbaşa borcudur, -- sən bu ümidləri qırırsan. Sonunadək qırırsan”.
Həyat yoldaşı kabinetə girib əsnəyə-əsnəyə ona yatmaq zamanının keçdiyini bildirəndə üzrxahlıq elədi ki, sən get yat, əlimdəki işi bitirməmiş yata bilmərəm, çox vacib sənəd-sünəd işidir.
Həyat yoldaşı ona “gecən xeyrə qalsın” söyləyibkabinetdən çıxdı. O isə acgözlüklə romanın üzərinə çökdü. Əmin idi ki, bu gecə yatmayacaq. Səhərə qədər oxuyacaq.
16-cı hissə
Yenə də güzgü ilə baş-başa
Gecə saat bir tamam idi. Fasiləsiz saatlarca oturmaq bütün bədənini keyitmişdi.
Durdu, azacıq hərəkətlər elədi ki, bədəninin keyini açsın.
Mətbəxə keçdi, qrafindən su töküb içdi. Bura ilk dəfə gəldiyi gün Onunla çay süfrəsi açanda ağlına da gətirə bilməzdi ki, bu evdə növbəti günlər də qalası olacaq, hələ lap bu evin qadını olmaq təklifini də alacaq.
Onun mənzili çox gözəl idi, zövqlə bəzədilmişdi. Üç otaqdı, iri mətbəx, iri hamam otağı, küçəyə və həyətə baxan iki eyvan var idi. Həyətə baxan eyvan şüşəbəndliydi. Küçəyə baxan eyvanda həsir masa və iki oturacaq çox romantik görünürdü, otur, saatlarca izdihamlı küçəyə tamaşa elə. Qonaq otağı sanki muzey idi, divarda göz oxşayan rəsmlər, adamın ağlını alan çilçıraq, vazlar, dekorativ qablar sıralanmışdı. O, gözəllik aşiqi idi, xoşlayırdı bu sayaq əntiq şeyləri. Servantın üstünə stolüstüsaat kolleksiyası düzülmüşdü, ən müxtəlif ölçüdə, rəngdə, siferblatda saatlar düzülmüşdü. Bir saata baxanda adamı vaxtın ötməsi elə də təntitmir, amma birdən-birə onlarca saatın əqrəbləri çaqqıltı altında irəliləyəndə adam ömrün necə sürətlə keçməsindən sanki dəhşətə gəlir.
Ülkər kimi, Onun da tale hekayəti uğursuz olmuşdu. Universitetdə oxuyanda anasının tövsiyəsi ilə bir uzaq qohumuna baxıb bəyənmiş, evlənmişdilər, heç altı ay çəkməmişdi ki, gəlinin ağciyər xərçəngi xəstəsi olması aşkarlanmışdı, tezliklə də gəlin dünyadan getmişdi. Sonra bir daha ailə qurmaq fikri onu məşğul etməmişdi. Ta ki Ülkərlə rastlaşanadək.
Tək yaşayan kişinin ev səliqəsi ürəyəyatımlı idi. Heç nə pozulmamışdı, hər şey yerindəydi. Bu cür kişilər ailə həyatında da nizamlı, dürüst olurlar, Ülkər dərhal bu qənaətə gəldi.
Madarı xatırladı. İşdən gələndə paltarlarını hara gəldi vızılladırdı, heç nəyinin yeri bilinmirdi. Yazıq anası, o boyda kişini uşaq kimi izləyirdi, danlaya-danlaya qalmışdı. Rasim də görüşəndə nizam-intizamsızlıq edər, yemək yeyəndə yanında qadın olduğunu unudub acgözlük edər, suyu hortuldadardı.
O isə bir başqadır, çox mədəni, çox alicənabdır.
Sudan doymamışdı, yanğısı çox idi. Qrafindəki su ilıqdı, soyuducunu açdı, qazlı “Borjomi” suyu var idi, sərin suyu stəkana süzüb başına çəkdi, dalbadal iki stəkan içdi, yanğısı xeyli azaldı.
Güzgünün qarşısına qayıtdı.
Saat 2-yə qalmışdı. Gözləri acışırdı. Bəlkə yatsın? Amma hara yatır? Onun gəlişinə 9 saat 18 dəqiqə qalmışdı. Onun gəlişinə qədər Ülkər qərar qəbul etməliydi.
“Hə”, yoxsa “yox”. “Yox”, yoxsa “hə”?
Yolayrıcı. Hansını gedəsən, bilmirsən. Biri aşkar işıqlıdır, ətrafı gül-çiçəklidir, yol özü hamar, təmizdir. Digəri gahdan qaranlıq, gahdan dumanlı-çiskinli. Daş-kəsəkli, palçıqlı. Kim birincini qoyub ikincini seçər? Heç kim. Kim azacıq tərəddüd edər? Yenə heç kim. Amma Ülkər tərəddüdlər burulğanındaydı. Ülkər xoşbəxtlik yolunu seçməyə qorxurdu. Buna mənəvi haqqının çatmaması səbəbindən qorxurdu.
İndiyə qədər yaşadığı sərt ailə, ucqar rayon qayda-qanunları, üstəlik də mental qayda-qanunlar buxovundan yetərincə əziyyət çəkmişdi, zorla ərə verilməsi bir yana, ərindən zülm görəndə ondan ayrılmasına belə imkan verilməmişdi, yaşadığı cəmiyyətdə “qonşu nə deyəcək, qohum-əqrəba nə deyəcək” adında tabular vardı, başqasına görə həyat qurmaq məcburiyyəti vardı, halbuki heç kəsin keç kəsin həyatına qarışmasına ixtiyarı yoxdur, hər kəs öz həyatının şahı olmalıdır.
Elə ailə həyatından sonrakı dönəmlərdə də bu buxovlar onu sıxıb, bu buxovlara əsaslanan başqaları ona xoşbəxt olmağa imkan verməyiblər, onu öz ambisiyalarına qurban ediblər. Biri övladının gələcəyini, biri ərinin taleyini, biri ehtirasının hüdudsuzluğunu, biri məntiqi düşüncəsinin isbatını əsas tutaraq onun üzərinə həmlələr edib, onu sınaq poliqonuna çeviriblər. O, nə qədər vuruşmaq istəsə də, bütün döyüşlərdən məğlub çıxıb, toplu-tüfəngli, silah arsenallı rəqiblərinə bata bilməyib.
Güzgüyə baxa-baxa taleyini qaldığı yerdən xatırlamağa davam etdi.
Həqiqətən də, bir film kimi tale yaşamışdı. Ədəbiyyatdan və kinematoqrafiyadan başı çıxanlar bu filmin janrını heç cür müəyyənləşdirə bilməzdilər. Drammı idi, melodrammı idi? Bəlkə tam gözlənilməzliklərlə dolu triller idi?
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.12.2023)
Mətbəx mədəniyyətini dünyaya bəxş edən türklərdən qədimi bir yemək
Aida Eyvazlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Dünyada bir çox mədəniyyəti yaradan türklər, həm də dünyaya mətbəx
mədəniyyətini gətiriblər. Dünyanın harasında yaşadıqlarından asılı olmayaraq,
məskən saldıqları yerlərdə əcdadlarından qalan uruf-adətləri unutmayıblar.
Mədəniyyətləri eyni, musiqiləri oxşar, mətbəxləri də eyni.
Sizi bu gün Saxa yakutlarının- şimal türklərinin ləzzətli mətbəxlərinin bir çox türk xalqlarının menyusunda olan, lakin fərqli adla təqdim olunan məzəli bir yeməyini təqdim edirəm. Əvvəlcədən qeyd edim ki, təqdim etdiyim Salamat desertini şimalda yaşayan türkdilli xalqların əksəriyyəti hazırlayır. Bu yeməyin 40-dan artıq növü məlumdur.
Yakutların bayram süfrələrinin, qonaqlar üçün açdıqları süfrələrinin ən gözəl
təamlarından biri də Salamatdır. Salamat elə bizim analarımızın bişirdiyi quymağa bənzəyir.
Bu ləzzətli təamı hazırlamaq üçün:
600 qram kərə yağı ,
100 və ya 120 qram un,
400 millilitr qaynar su
duz zövqə görə götürülür.
Kərə yağını çuğun tavada əridirik və əriyən yağı qarışdıra-qarışdıra, içərisinə
ələnmiş unu yavaş-yavaş tökməyə başlayırıq. Dayanmadan yağ və unu nisbətən
güclü odun üstündə qarışdırırıq. Unun yağda qovrulmuş ətri gəldikdən sonra,
qaynamış suyu asta-asta tavanın içərisinə əlavə edirik. Bundan sonra ocağın istisini azaldırıq.
Kütləni dayanmadan tez-tez qarışdırmaq lazımdır ki, içərisində düyünlər əmələ gəlməsin.
Yenə də tavadakı və ya dərin qazandakı qarışığı qarışdırmaqda davam edirik. Bu proses yeməyin üzünə ərinmiş yağ çıxana qədər davam edir. Yağ yeməyin üstünə çıxdımı, Saxa yakutlarının şah deserti sayılan Salamat hazırdır.
Onun içərisinə zövqə görə şam ağacının qozasının tumlarını, qızardılmış qoyun və ya mal dilinin dilimlərini, eləcə də şüyüd qata bilərsiniz. Bu inqridentlərin hamısını birdən bir Salamatın içərisinə qatmaq olmaz. Onlar ayrı-ayrı
salamatların içərisinə zövqə görə əlavə edilə bilər.
Sonra isə çömçə ilə kasalara və ya piyalələrə əlavə edib, qonaqlarınızı yeməyə dəvət edin. Bu desert süfrəyə isti- isti verilir.
Elə isə, xoşunuza gəldisə, bizim quymağa oxşayan, lakin ondan daha da incə və
ləziz dada malik Salamat desertini hazırlayıb, dadına baxın.
Nuş olsun!
P:S. Kərə yağını yağlılığı yüksək olan, südün üzərindən yığılan qaymaq və ya xamayla da əvəz etmək olar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.12.2023)
“Qəlpə” - TURAL CƏFƏRLİNİN HEKAYƏSİ
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı gənc yazıçı Tural Çəfərlinin yeni yazdığı “Qəlpə” hekayəsini təqdim edir.
Həkim Güləliyevin üzündə donub qalan təbəssümün ağrıya çevrilməsindən bir az ötmüşdü. Cərahiyyə masasındakı əsgərin sol qolunu qəlpələrdən təmizlədikcə damarları soxulcan kimi tərpənir, təzədən yerinə qayıdırdı.
Yarım saat bundan qabaq palataya köçürülən polkovnik Paşayevin yaxınları üstündən barıt qoxusu hələ getməyən zabiti görüb sakitləşdilər. Xəstəxana dəhlizində labirtinə düşən qohumlar, boz dəsmalla gözünü silən qocalar, əllərində telefon qurdalanan cavanlar olub-bitənlərdən hələ xəbərsiz idilər. Əsgər Ağayevin ürəyi kəfkirli saat kimi işləsə də, əzaları sanki ətçəkən maşınından keçmişdi... Qara xəbərlərin içində ağ xalatlıların hər gəlişi bir dünyanın varlığı və ya yoxluğu haqqında məlumat demək idi.
- Cek London, Drayzer, Tven...- Əsgər Ağayevin xırıltılı səsi palatada sükutu pozdu. Ağrıdan dodaqlarını gəmirən Ağayev tavanda hörümçək toruna gözünü zilləyib sayıqlamağa başladı.
- Su, su, su verin... Ağayevin səhra çölünə dönən dili ağzında qurumuşdu.
Tibb bacısı dəmir stəkanda suyu Ağayevə uzatdı. Bir qurtum su içib, dayandı. Ətrafa göz gəzdirdi. Hər tərəf ağ pambıq kimi görünürdü...
Ağayev filologiya fakültəsini keçən il bitirmişdi. Magistraturaya qəbul olsa da, maddi çətinliklərdən dolayı təhsilini davam etdirə bilməmişdi. Beləliklə hərbi xidmət və taleyinə yazılan qanlı müharibə... Əsgər yoldaşlarını soyadlarına görə yox, sevdiyi yazıçıların adları ilə çağırardı.
Məsələn, əsgər Məmmədova Mark Tven, əsgər Dadaşova Drayzer, əsgər Cəfərova Cek London deyə müraciət edirdi. Bunu bölük komandiri kapitan İsayev də sezmişdi. Belə müraciət xoşuna gəlsə də, əsgər Ağayevə bunu ümumi vəziyyət üçün qadağan etmişdi...
Bir dəfə hərbi hissəyə yoxlama gəldi. Əsgər Ağayev yaraşıqlı, qamətli olduğu üçün həmişə ön cərgədə dururdu. Yoxlama rəisi polkovnik Paşayev qəfil Ağayevə axınlaşıb soruşdu:
-Əsgər, kitab oxuyursan?
-Bəli, cənab polkovnik- əsgər Ağayev özünü itirmədi.
-Kimləri oxuyursan?
-Əsasən klassikləri. Tolstoyu, Drayzeri, Çexovu...
Ağayev başını daha da dikəltdi. Polkovnik bığaltı gülümsəyib, razılıq əlaməti olaraq əlini Ağayevin çiyninə vuraraq onu təbrik etdi. Bu hadisə bütün alaya yayıldı. Hərbi hissənin kitabxanasını əsgər Ağayevə tapşırdılar. Deyilənə görə, bunu şəxsən polkovnik Paşayev əmr
etmişdi...
***
27 sentyabr... Səhər “Qalx” komandası bu dəfə daha həyəcanlı və vahiməli səsləndi. Alay döyüş hazırlığı vəziyyətinə gətirildi. Əsgər Ağayev kitabxanaya baş çəkib dərhal geri qayıtdı. Əlində Tolstoyun kitabını görən kapitan İsayev əsəbləşdi:
-Ağayev, kitab oxumağa getmirik. Silahını götür, kaskanı da unutma! Əsgər Ağayevin qaşları çatıldı. Cəld yaxasını açıb, kitabı sinəsinə qoydu. Silahını götürüb, dəmir kaskanı başına keçirdi.
-İrəli, addımla marş!-Kapitan İsayev var gücü ilə bağırdı. Səsinin vahiməsi müharibənin sərt üzündən xəbər verirdi...
-“Birinci”, mən “Şahinəm” necə başa düşdün qəbul....
-...........
- Birinci, birinci!!!
-Birinci qəbulda!
-Biz kəndi aldıq, kənd bizdədi.... Necə başa düşdün qəbul!
-........
***
Xəstəxana həyətində skamyanın yanında bardaş qurub oturan yaşlı kişinin görüntüsü ətrafa vecsiz bir görüntü saçırdı. Pencəyinin yaxası qədimi orden və medallarla dolu idi. Elə bil üstündə dəmirdən çiçəklər açmışdı... Heç kim ona fikir vermir, yanından yel kimi ötüb keçir, bu vecsizliyin fərqinə varmırdılar.
Əsgər Ağayevin yaxınları əllərini boş ciblərinə salıb çıxarır, baxışlarında közərən ümidlərini dən kimi ətrafa səpirdilər. Palatada zarıltı səsləri artırdı, əl-ayağa dolaşan xadimələr acığını pol dəsmalını döşəməni bərk-bərk silməklə
çıxmağa çalışırdı...
***
-Aaa, işə bax, Mark Tven topa güllə qoyandı. Hələ Drayzerə bax, snayperçidi.
Əsgər Ağayev dəli kimi gülməyə başladı. Kapitan İsayev bunu görüb Ağayevə tərəf qaçdı.
-Özünə gəl, Ağayev, pusquya düşmüşük. Cəld ol!!!-Ağayev özünə gəldi. Tez silahını götürüb irəli atıldı.
Mark Tvenin ayağını qoparan qəlpə əsgər Ağayevin qoluna girmişdi. Ağayev qolundan həmin qəlpənin bir hissəsini çıxarıb cibinə qoymuşdu. Bundan sonra qanaxması dayanmadı. Sanitarın üzündəki dəhşət ifadəsi buza dönmüş dağ kimi böyüməyə başladı…
Aytacın telefonuna gələn sonuncu mesajdan sonra halı xarab olmuşdu. Kirpiklərinə şeh düşmüş, ala gözləri dan yeri kimi qızarmışdı. O, nişanlısının yaralı bədəninə toxunduqca titrəyir, aya bənzər bənizi qəmin xəzanında saralırdı. Hərbi xidmətinin bitməsinə cəmi bir ay qalmışdı. Cəmi otuz gün. Otuz gecə. Həsrətin, ayrılığın bitməyən otuz təqvim günü- sanki sonsuzluq kimi görünürdü. İndi isə o nişanlısının soyuq bədəninə duyğularını, hisslərini, sevgisini ötürmək istəyir, sızıldayan ağrılarına məlhəm olmağa çalışırdı...
Palata on səkkiz... Tibb bacısının üzünə qonan kədərin bir adı var: “Ölüm”... Bu adı heç kim eşitmək istəmir, xəbəri özündən uzaqlaşdırmaq üçün var-gəl edir, addımlarının sayını çoxaldırdı .
Cərahiyyə otağından qara bulud kimi dolan baş həkimin ağ xalatında ağ nöqtələr güclə sezilirdi. Həmin gün baş həkim Abbasov rəsm emalatxanasından çıxan rəssam kimi üstü al-qırmızı rəngə boyanmışdı, soyuq tərin içində buza dönən
üzünü hamıdan gizlətməyə çalışırdı...
***
Əsgər Ağayevin nişanlısı Aytacın söyüd salxımı kimi çiyninə düşən saçları bir ayın içində ağardı. Əlində Ağayevin cibindən çıxan qəlpəni saxlayır, onunla yatıb, onunla durur, hamıya qəlpənin tarixçəsindən danışırdı. Bir ara qohum-əqrəba qəlpəni gizlətmək istədi, ancaq Aytac qəlpəni qoynuna basıb bütün varlığı ilə onu özündə saxlayırdı…
Həkimlərin bütün səylərinə baxmayaraq əsgər Ağayevin Vətən eşqi ilə döyünən ürəyinin döyüntüsü kilidə düşdü. Nə Aytacın büllür kimi göz yaşları, nə də yaxınların duaları kömək olmadı. Dəfn günü güclü qar yağdı. Hər yan ağ pambıq kimi idi… Aytacın göz yaşları kirpiklərində buzlayıb, donmuş şəlaləni xatırladırdı…
“Bir azdan öləcəm. Lap az vaxtım qalıb... Kimə nə deyim, kimi çağırım bu son
anımda?” Dəftərin axırıncı vərəqindəki yazı bu sualla başlayır…
Mərmi yağış kimi yağırdı. Birdən uzaqdan ayağı qucağında uzanan Mark Tven göründü, arxasında sağ qoluna sarı uzanan Drayzer də orda idi… Cek London üzü səmaya sarı gülümsəyirdi. Sanki buludları izləyir, nəsə xəyal edirdi…
Bitdi… Post bizdədi. Qələbə! Eşidirsən Drayzer, eşidirsən Mark, eşidirsən Cek
London? Eşidirsiz? Post bizdədi… Qə-lə-bə…!!!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.12.2023)
“Salam, mənim viran qalmış evim-eşiyim” – İsmayıl İmanzadənin şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində Şeir vaxtıdır, İsmayıl İmanzadənin şeirləri ilə tanışlıqdır.
AZƏRBAYCAN TORPAĞIYAM
Bir dünyayam, təbiətin
nəfəsindən yaranmışam.
Gözlərindən alov yağan
al günəşin həvəsində
yaranmışam.
Qarlı dağlar bəyaz rəngli
“nur çələngim”.
Zaman-zaman igidləri
haraylayıb
“Yallı”m, “Cəngi”m!
Koroğlunun, Cavanşirin
Ruhları dilə gəlir yaddaşımdan.
İllər boyu
Kirpiyimlə od daşıdım
ilk yaşımdan...
Nəsimilər dönməzliyim,
Dədəm Qorqud
ağlım mənim.
Dastanlara sığışmayıb
Babək adlı oğlum mənim.
Yer üzünü dolaşdıqca
Nizaminin, Füzulinin izi ilə,
nələr gördüm batmanqılınc
Şah babamız Xətainin,
Cavad xanın gözü ilə...
Mənə Zəfər bəxş elədi
İmzasını Qarabağda
Qanlarıyala sinəm üstə
Nəqş eləyən Şəhidlərim,
Qazilərim!
Zaman-zaman,
Qobustanda varlığımdan
Söhbət açıb qayaüstü
yazılarım.
Araz mənim sözlü dilim,
“Dəli-dolu” Kür eşqimdir.
Coşqun Xəzər
dünya boyda gur eşqimdir.
Xəritədə bir nöqtəyə
bənzəsəm də,
Ürəklərdə-diləklərdə
yaşıl çinar yarpağıyam.
Bayrağımla-növrağımla
Qitə-qitə, ölkə-ölkə
Şan-şöhrəti dildə gəzən
Azərbaycan torpağıyam!
ŞƏHİDLİYİN ZƏFƏR NƏĞMƏSİ
(Allah cəmi şəhidlərimizə rəhmət eləsin!)
Tanrı dəhgahınadır, Şəhidim, son səfərin,
Yadlara göz dağıdır qazandığın Zəfərin.
Hamı sənə ürəkdən deyir, əhsən, afərin!
Vətən-yurd sevgisidir halal qazancın-varın –
Əbədi yolçususan nur saçan sabahların!
Şəhidim, sən – “Qarabağ-Azərbaycandır!”– dedin,
Torpağım, dağım-daşım ürəkdir-candır-dedin!
Şəhid, ya Qazi olmaq, şərəfdir-şandır-dedin!
Nəqş elədin imzanı torpağa al qanınla –
Tanındın hər tərəfdə isminlə, ünvanınla!
Uğrunda can verdiyin bu ana torpaq sənin,
Döyüş günü səsini əks etdirən dağ sənin.
Bayraqdarı olduğun üçrəngli bayraq sənin,
Şəhid ucalığında vətən daşına döndün –
Azadlıq nəğməsinə, Zəfər marşına döndün!
Ünyetməyən məkana qalxıb ölümsüz oldun,
Andında, peymanında, ilqarında düz oldun.
Qarı düşmən önündə hər an yenilməz oldun,
Məzarın and yeridir, adın hər qəlbdə naxış –
Şəhidim, əhsən sənə, hünərinə min alqış!
ŞUŞA
(“Şuşa etüdləri” lirik poemasından)
Yolun-cığırın təzə,
Aylı-ulduzlu gecən...
Nur saçan səhərin var.
Ta dilim gəlmir deyəm,
Nalə çəkən sızıltın,
Nisgilin, qəhərin var.
Hərdən başının üstən
Ruhuma sığal çəkən
Əlçim-əlçim çən keçir…
Şəhid ucalığından
Tanrının dərgahına
Gedən yol səndən keçir!
***
Beşiyisən Qarabağın,
Dil açır pöhrən-budağın.
Göz dağıdır daşın, dağın –
Yağıya-namərdə, Şuşa!
Yurdun taleyi-baxtısan.
Əbədi xanlıq taxtısan.
Nəğmə-sənət paytaxtısan –
Bir cənnətsən yerdə, Şuşa!
Nə xoşdur avazın, səsin,
Aləmə sığmır həvəsin!
Var olsun Topxanan, Kirsin –
Məlhəmsən min dərdə, Şuşa!..
Xarıbülbülün bir dadım,
Gözəl hüsnündən doymadım…
Yadında qaldımı adım –
Gələsiyəm bir də, Şuşa!
BAŞINI DİK TUT, VƏTƏN!
Dikəlt ucа qəddini,
Bаşını dik tut, Vətən!
Bu ələmi, bu dərdi
Demirəm, unut, Vətən!
Bilirəm, zаmаn-zаmаn
Ürəyində sızlаyаn
Yаrаlаrın dərindi.
Аzаdlıq аmаlınа
Sığındıqcа dil аçаn,
Şəhidlər Хiyаbаnı
Qibləndi-аnd yеrindi!
Sil gözünün yаşını,
Dikəlt qəddini yenə!
Аl çiçəklər bəzəsin
Hər аn rəddini yenə!
Bаşını dik tutmаğа
Hаqqın vаr sənin, Vətən!
Bu qeyrət savaşında,
Bu millət savaşında,
Şəhid ucаlığınа
Qоy dönsün qəmin,
Vətən!
Al günəşli sabahlar
Olsun həmdəmin,
Vətən!!!
ŞƏHİDİM
Şəhidim, əhsən sənə,
Vətənə bəxş etdiyin
Zəfərin nə gözəlmiş!
Yurd amalınla birgə
Şəhid ucalığından
Tanrının dərgahına
Səfərin nə gözəlmiş!
Könlümüzü oxşadı
Yenilməz hünərindən
Soraq verən hər anın.
Gəzdi dildə-ağızda
Torpağın sinəsinə
Al qanınla yazdığın
Qəhrəmanlıq dastanın...
Bu müqəddəs savaşda
Düşmən bağrı çatladan
Cəsarətinə alqış!
Nəsillərə nümunə –
Ülvi Vətən eşqinə,
Saf niyyətinə alqış!
Şəhidim, ölümünlə
Dönüb ölümsüz oldun,
Qazandığın bu halal
Şöhrət, ad-san sənindir!
Haqqın var zaman-zaman
Əbədi yaşamağa,
İndi hamıdan qabaq
Uğrunda can verdiyin
Qarabağ, Ana Vətən –
Azərbaycan sənindir!
SALAM, ŞƏHİD ÇİNARIM
(Tarixi düşmənlərimiz zaman-zaman Cəbrayıl şəhərinin simvolu kimi adı dillər əzbəri olmuş 800 yaşlı Dədə Çinarın varlığına son qoymuşlar).
Əzəl gündən düşmənə
Sağalmaz göz dağıydın.
Əl çatıb, ün yetməyən
Şəhid ucalığıydın.
Çiynində dərd yüküydü
Ağır elsiz-obasız
Ötüb keçən hər çağın.
Düşmən bilməsin deyə,
Gizlicə sızlayırdı
Kökün, gövdən, budağın.
Yuxunu ərşə çəkən
Dirinin, Ağoğlanın,
Teyin, Gordubabanın...
İllərlə bağlı qalan
Cığırıydı, yoluydu.
Ağır ocağım-pirim
Hacı Qaraman kimi
Gözlərin yol çəkirdi,
Təkcə həyat eşqindən
Varlığına sığınan
Büllur Kəhriz halıydı...
Düşmənin caynağında
Buğum-buğum doğranıb
Qalansan da odlara,
Sən son “nəfəsində” də
Xudafərin əzminlə
Üz vermədin yadlara...
Bizim Cəbrayıldakı
Ulu Çinar Babamız,
Dar ayaqda köksünü
Sipər edib torpağa
Yenilməz igid oldun.
Şərəfli ölümünlə
Doğma ana Vətənin
Uğrunda candan keçən
Ərən oğullar kimi
Ölmədin, şəhid oldun!..
BÖYÜK MƏRCANLIDAN BİR QATAR KEÇİR
(Uzun illərdən bəri uzaq qürbət eldə ata yurdumuz Cəbrayılın-Böyük Mərcanlının həsrətiylə yaşayan eloğlum Anar Natiq oğluna)
Böyük Mərcanlıdan bir qatar keçir,
Fit çalıb səsləyir doğma yolları.
Böyük Mərcanlıdan bir qatar keçir,
İsinir relslərin polad qolları.
Mahmudlu, Soltanlı, Qumlaq anbaan
Göz dikir qatarın yoluna yenə.
Açıb qollarını Hacı Qaraman,
Şükr edir Tanrının böyüklüyünə.
Yenə Cəbrayılda günəş nur saçır,
Topcağa, Gəyənə tanış səs düşür.
Diridə al-əlvan çiçəklər açır,
Qatarı görməkçün bəhsəbəhs düşür...
Elə bil tələsir Muğana Araz,
Sular soraq verir Xudafərindən.
Çatır Ağoğlana, Teyə xoş avaz,
Ulu Tumasata qalxır yerindən.
Həkəri, Mincivan, Ağbənd... bir anda
Çıxır pişvazına gələn qatarın.
Toy-büsat iz salır ürəkdə, canda,
Avazı durulur kamanın, tarın.
Böyük Mərcanlıdan bir qatar keçir,
Yönü Naxçıvana, üzü Şərura.
Zəngəzur özünə təzə yol seçir,
Boyanır yurd-oba işığa, nura...
Hər eldə Zəfərdən bir nişanə var,
Haqqa tapınanın qatlanmaz dizi.
Böyük Mərcanlıya yön alan qatar
Doğma torpaqlara səsləyir bizi.
SALAM, VİRAN QALMIŞ EVİM-EŞİYİM...
(Bir vaxtlar çoxlarını məftun edən evimin xarabalıqları önündə düşüncələrim)
Salam, mənim viran qalmış evim-eşiyim,
Köksündəki “əl izləri” söylə yadınmı?
Yağmalanan künc-bucağın, yuvam-beşiyim,
Ta yanına qayıtmışam, tanımadınmı?
Kim sökübdür tavanını, çarhovuzunu?
Susuzluqdan çat-çat olub dilin-dodağın.
Gizli-gizli sızlamısan illər uzunu,
Güllələrə tuş gəlibdir pöhrən, budağın.
Heç çatdımı qulağına səsim-harayım,
Səksəkəli gözlərindən yuxun qaçdımı?
Söylə hanı xartut, innab, ağ şanı... payım,
Məndən sonra çiçəklərin bir də açdımı?
Görən, hanı aynabəndin, qapın, pəncərən,
Nə divarın yerindədir, nə də çardağın.
Heç oldumu əncirini, narını dərən,
Kol-kos basmış bağım-bağçam sənin göz dağın...
Yağıyamı qismət oldu dəmir darvazan,
Bu qapıdan adlamışdı neçə dost-tanış.
Oyaqdırsa, qoy eşitsin bəxtini yazan,
Ta susmağın yeri deyil, bir az din, danış.
De, budursa ozamankı yazı otağım,
Yandırılmış kitabların külü hanı bəs?
Nə qələmim yerindədir, nə də varağım,
Əlyazmamı soraqlayıb gəzməyim əbəs!
Hər daşında qəlpə izi, barıt qoxusu,
Yağış kimi yağa biləm keşkə bir anlıq.
Qərib eldə hədər getdi ömrün çoxusu,
Bir də geri qayıdarmı, görən, cavanlıq?..
Yolun-izin ürəyimin şah damarıydı,
Hardan gəldi bu ayrılıq, bu ölüm-itim?
Bir zamanlar burda keçən ömrüm yarıydı,
Ta bilmirəm yaşamağa varmı möhlətim...
Keçən keçdi, olan oldu... nə deyim daha,
Nəfəsimlə isindinsə, təzədən sevin.
Gəl birlikdə yönümüzü tutaq sabaha,
Düşmən bilsin öz sahibi varmış bu evin...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.12.2023)
Arif Qeybiyev Elşad Baratın “Şəhidlər” silsiləsində
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə gənc yazar Elşad Baratın “Şəhidlər” silsiləsindən yazdığı şeirlərini təqdim etməkdədir.
Qeybiyev Arif İsmayıl oğlu
Qeybiyev Arif İsmayıl oğlu 1997-ci il iyunun 6-da Astara rayonunun Səncərədi kəndində anadan olub. 2002-ci ildə E.Ağayev adına Səncəri kənd tam orta məktəbinə daxil olub. 2012-2016-cı illərdə Astara Pedaqoji Kollecinin idman fakültəsində orta ixtisas təhsili alıb.
Arif Qeybiyev orta məktəb dövründə idmanın atletika növü ilə məşğul olub. Rayon və ölkə üzrə yarışlarda ilk üçlüyə düşüb. Bundan başqa, atletika üzrə 50-dən çox diplomu var, onlardan 30-u birincilik üzrədir. 2015-ci il Avropa Oyunlarının iştirakçısı olub. Tarixi İpək yolu üzərində yerləşən qədim Astarada alovqoruyanların müşayiəti ilə keçirilən məşəl yürüşündə Arif Qeybiyev də iştirak edib.
O, kross qaçışı üzrə üçqat Azərbaycan çempionu, atletika üzrə gənclər arasında Azərbaycan çempionu, Avropa Olimpiya təsnifat yarışlarının iştirakçısı, Yeniyetmələr arasında Respublika Birinciliyinin qalibi olub.
Arif Qeybiyev 2016-cı ilin iyul ayında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb. İlk xidmət yeri Bakı şəhərində Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunları olsa da, daha sonra xidmətini Naxçıvan Muxtar Respublikasında xüsusi təyinatlıların bölüyündə davam etdirib. Hərbi xidməti müddətində 2 dəfə tərifnamə ilə təltif olunub. Hərbi xidmətini 2018-ci ilin yanvar ayında başa vurub. Ordu sıralarında xidmət etmək üçün 3 dəfə sənəd verib qəbul olmasa da, 4-cü dəfə istəyinə nail olub.
2018-ci ilin oktyabr ayında hərbi kursa çağırılıb. 2019-cu ilin yanvar ayında Ağcabədi rayonunda yerləşən hərbi hissədə müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçu olaraq tankçı kimi xidmətə başlayıb. 2019-cu ilin avqust ayında təyinatı Füzuli rayonunda yerləşən hərbi hissəyə verilib və şəhadətinə qədər xidmətini orada davam etdirib.
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçusu, tankçı Arif Qeybiyev 2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən müharibəsi zamanı Füzuli uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak edib. Sentyabrın 27-də Füzuli döyüşlərində Arif Qeybiyevin dostu, tankçı Mirrahil Teymurlunun tankı minaya düşüb və Arif öz tankından enərək 100-200 metr aralıda olan dostunun tankına çatıb, onu xilas etmək istəyərkən erməni snayperinin gülləsinə tuş gəlib.
Arifin həyat yoldaşı İranəyə son mesajı sentyabrın 27-də, səhər 5:42-də yazılıb. Mesajında bunları bildirib: “Canım, nigaran qalma. Özündən, anamdan, gözəl qızımdan muğayat ol. Sizi sevirəm”.
Sonra yenə mesaj yazıb: “Əsas sizsiz. Əsas qızımdan muğayat ol, bir də anamdan. Haqqınızı halal edin. Sizi sevirəm”.
Arif eyni mesajı iki dəfə göndərib – səhər 5:47 və 6:02-də. O gecə yatmayıb Arif. Son mesajlarını yazdığınımı hiss edib? Nələr düşünüb? İndi heç kim bilmir...
İranə deyir ki, Arif öz toyunda gəlin maşınını da bayraqlarla bəzəyibmiş...
Astara rayonunun Ərçivan qəsəbəsində torpağa tapşırılan Şəhidimiz "Vətən uğrunda" və "Füzulinin azad olunmasına görə" medalları ilə təltif edilib.
Gülnur adında bir qız övladı yadigar qalıb.
“Mənim oğlum çempion idi. Mənim oğlum hər işdə çempion idi”, – deyir Arifin anası Rəna xanım.
Ariflə hərbi xidmətdə olan əsgəri danışır: “Bu itkini sözlə ifadə edə bilmərəm. Elə ürəyi vardı ki... Mən hələ elə ürək sahibinə rast gəlməmişəm. İndi bu gündən baxanda anlayıram ki, həyatımın xoşbəxt günləri onunla keçirdiyim günlər olub. Savaş nələr yaşatdı, nələr öyrətdi. Hələ də inana bilmirəm ki, o, şəhid olub. Elə şən idi. Üzündə nur vardı-ürəyinin nuru... Mən əsgər yoldaşlarımın da adından danışıram. Bu günlərdə onun tankını gördük... Elə bildik ki, indi düşüb gələcək, yenə gülümsəyəcək, yenə hamımıza ürək-dirək verəcək... Ancaq bu baş vermədi”.
2021-ci ilin oktyabrın 10-da Milli Olimpiya Komitəsinin, Atletika Federasiyasının və Gənclər və İdman Nazirliyinin birgə təşəbbüsü ilə Astara şəhər bulvarında şəhid Arif Qeybiyevin xatirəsinə həsr edilmiş atletika yarışı keçirilib. Tədbirdə Milli Olimpiya Komitəsinin vitse-prezidenti Çingiz Hüseynzadə, millət vəkili Rəşad Mahmudov, Astara Rayon İcra Hakimiyyətinin nümayəndələri, Atletika Federasiyasının vitse-prezidenti Firat Hüseynov, Federasiyanın baş katibi Məhərrəm Sultanzadə, Gənclər və İdman Nazirliyində Federasiyanın əməkdaşı Sevda Mirzəyeva və Atletika Federasiyasının icraçı direktoru Kamal Əhmədov iştirak ediblər.
Çıxış edənlər şəhid Arif Qeybiyevin qəhrəmanlığından, şərəfli döyüş yolundan danışaraq onun vətənpərvərliyinin, xalqına sevgisinin gənclər üçün örnək olduğunu diqqətə çatdırıblar. Həmçinin şəhid Arif Qeybiyevin ölkəmizin idman həyatına verdiyi töhfədən, yarışlarda qazandığı uğurlardan danışılıb, Birinci Avropa Oyunlarında olimpiya məşəlini məhz Astarada onun qaldırdığı qeyd edilib, olimpiya komandamızın ilk şəhidi olduğu vurğulanıb.
Geyindin öz əyninə
Şəhidlikdən don, şəhid.
Döyüşdə və yarışda
İgid, çempion şəhid.
Müqəddəslik adına
Sən əbədi sahibsən.
Hər yarışda birinci,
Hər döyüşdə qalibsən.
Bilmirəm, necə olur
Döyüşlərdə qan etmək.
Vətən, dostun yolunda
Canını qurban etmək.
Fəxrlə oxuyuram
Tərcümeyi-halını.
Sənin kimi igidlər
Çəkib zəfər yolunu.
Sonuncu məktubun da
Çıxdı mənim qarşıma.
Əlimdə kağız, qələm
İslandı göz yaşımla.
Mən şairəm, duyuram
İnsanı bir sözündən.
Qəlbinin böyüklüyü
Görünür üz-gözündən.
Səninlə fəxr eləyir
On milyon insanım da.
Qızın Gülnur balamız,
Anan Rəna xanım da.
Rahat uyu, şəhidim,
Sən çempion, qoçaqsan.
Bu millətin qəlbində
Əbədi qalacaqsan.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.12.2023)
“Heydər Əliyev mənim ailə səadətimin bünövrəsini qoydu”
Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Heydər Əliyev fenomeninə bir neçə əcnəbi insanın xatirələri ilə müxtəlif aspektlərdən nəzər yetirməyiniz, düşünürəm ki, çox faydalı olardı. Gəlin, milliyyətcə bir rusun, bir amerikanlının və bir ərəbin bu böyük şəxsiyyət barədə olduqca səmimi sözlərinə diqqət edək.
Üçüncü xatirə
«Ötən əsrin 70-ci illərində Heydər Əliyev Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası nümayəndə heyətinin başçısı kimi Suriyaya səfər etmişdi. Suriya televiziyasının işçisi kimi mən cənab Heydər Əliyevlə görüşüb ondan səfərlə bağlı müsahibə götürdüm. Müsahibənin gedişində Heydər Əliyev məndən soruşdu: «Moskvadan nə istərdin? Mən də müsəlmanam, bir şey lazımdırsa, çəkinmədən deyə bilərsən».
Onun belə sadə, səmimi münasibəti məni cəsarətləndirdi və özümün ən vacib problemim üçün ona müraciət etdim. O vaxtlar mən Suriya vətəndaşı olan, ancaq Moskvada yaşayan bir qızla evlənmək istəyirdim. Lakin müvafiq sovet dairələri qıza Moskvadan Suriyaya gəlməyə icazə vermirdilər. Mən bu problemin həlli üçün Heydər Əliyevə müraciət etdim. O isə gülümsəyib dedi: «Mən elə bilirdim, sənin xahişin böyük bir problem barədə olacaqdır. Elə bu? Həll edərik!»
İki həftədən sonra Moskvada viza bölməsindən nişanlıma bildirdilər ki, müvafiq dairələrin onun Suriyaya getməsinə heç bir etirazı yoxdur. Beləcə, biz ailə qura bildik, Heydər Əliyev mənim ailə səadətimin bünövrəsini qoydu.
Mən, həyat yoldaşım və üç övladım ömrümüz uzunu o böyük şəxsiyyətə minnətdar olacaq, onu unutmayacağıq»
Məhəmməd Xeyir Vadi (Suriyanın Çin Xalq Respublikasındakı səfiri)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.12.2023)
“Həyatda insanı özünə aparan yol qədər çətin yol yoxdur” - Herman Hessenin aforizmləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı məşhur alman yazarı, filosofu Herman Hessenin aforizmlərindən seçmələri təqdim edir. Aforizmləri dilimizə İlham Abbasov cevirib.
– Kiməsə nifrət ediriksə, özümüzdə olan mənfi cəhətlərin onda daha çox olduğuna görə edirik.
– Biz bir-birimizin qəlbindən keçənləri anlaya bilərik, amma qəlbimizdən həqiqətdə nə keçdiyini yanlız özümüz anlada bilərik.
– İçimdən gələn istəklərə uyğun yaşamaq istəyirdim. ...Bu, necə də çətin imiş.
– O sevdi və özünü tapdı, amma sevənlərin çoxu özünü itirir.
– Tənhalıq sərbəstlik olsa da, həm də soyuqluq deməkdir. Tənha ulduzların sərbəst dolaşdığı kainat kimi soyuq...
– Həyatda insanı özünə aparan yol qədər çətin yol yoxdur.
– İnsan bir şeyi axtaranda gözünün qabağında olan başqa şeyləri görə bilmir.
– İnsanların çoxu üzməyi öyrənənə qədər heç vaxt üzmək həvəsinə düşmür.
– Həyatda öz yolu ilə gedən hər kəs qəhrəmandır. Bunu bacaran hər kəs hətta səhvlər etsə belə, hamının getdiyi yolla gedənlərdən üstündür.
– İnsan həyatının mənası axtarmaq və tapmaqdadır.
– Düz xətlər yalnız həndəsədə var, həyatda və təbiətdə isə yoxdur.
– Pis şeir yazmağın sevinci yaxşı şeir oxumağın sevincindən çoxdur; özgənin yazdığı pis şeiri oxumaqdansa, özünüz pis şeir yazsanız, daha çox sevinc hissi yaşayarsınız.
– Həyatda nəyəsə sevinmək üçün kimdənsə icazə almalısansa, deməli, sən, doğrudan da, bədbəxtsən.
– İnsan özündən keçməklə, nəyinsə yolunda ölməklə ölümsüzlük qazana bildiyi kimi, özünü qorumaqla, həyatdan əl üzməməklə də ölümsüzlük qazana bilər.
– İnsanın azadlığı əsasən asılılığı könüllü seçməkdə özünü göstərir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.12.2023)
Qurna, Şən mahnı günü, Məhmət Akif Ərsoy
Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”
20 dekabrın təqvimi
Hər vaxtınız xeyir! Budur, daha bir ilimiz sona çatmaq üzrədir. İlin sonuncu tam həftəsinə daxil olmuşuq. Əlamətdar hadisələrlə, yubileylərlə bol olan bir həftə yaşayacağıq. İlk olaraq isə Beynəlxalq İnsan Həmrəyliyi Günündən başlayırıq
Beynəlxalq İnsan Həmrəyliyi Günü
BMT Baş Assambleyasının təqvimə saldığı bu gün 2006-cı ildən qeyd edilir, yoxsulluğun ləğvi uğrunda hərəkatın 10-cu ildönümünə həsr edilib. Qəbul edilən qətnamədə deyilir: “Həmrəylik - 21-ci əsrdə insanlığın fundamental dəyərlərindən biri olacaq!”. Təki həqiqətən də belə olsun. Bir dövlətdə zümrələr, hakimiyyətdə olanlar və olmayanlar, varlı və kasıblar, böyük və xırda xalqlar, dünya üzrə isə hegemon və asılı dövlətlər, inkişaf edən və inkişafdan kənar dövlətlər həmrəy olsunlar.
Şən mahnı günü
Mahnılar əsasən “şən” və “qəmli” bölgülərinə uyğun gəlirlər, bu gün dünyada şən mahnı günüdür. Mahnısevən, rəqssevən insanlarımız üçün təbii ki, şən mahnılar daha məqbuldur, bu sayaq mahnılara “diringi mahnılar” deyilir el arasında. O ki toyda girirsən meydana, yalnız tappatarap eşidilir, nəfəsin kəsilincəyə qədər çıxmırsan, bax həmin mahnıların günüdür bu gün. Amma dünyanı dərk edən, dərk etdikcə bütün təzadları, ədalətsizlikləri, haqsızlıqları görən insanlar əsla şən mahnıları sevməzlər. Tarix boyu müharibələr, işğallar görən xalqımızın xalq mahnıları da kədərə köklənib, yəqin diqqət etmisiniz. Elə sevgi mahnıları da bu ovqata köklənib, ayrılıqdan, nisgil və kədərdən bəhs edib. Birində “Apardı sellər Saranı” deyiblər, birində “Qorxuram yar gəlməyə, gözlərim yaşlı qala” deyiblər, birində də “Bu sevda nə sevdadır, səni mənə verməzlər” deyiblər.
Dünyada ən ağır dərd anlamaq dərdidir, kaş ki insan anlaya bilməyəydi, yalnızca həmin o diringi mahnılara oynayaydı...
Milli qəhrəmanımızın anım günü
Milli qəhrəmanımız Riad Fikrət oğlu Əhmədovdan danışmaq istəyirəm, o şəxsdən ki, sağ olsaydı bu gün 68 yaşını qeyd edəcəkdi. DTK-nın Minskdəki Ali məktəbində təhsil almış Riad Əhmədov Azərbaycan Respublikasının Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin yarandığı gündən ilk könüllülər sırasında erməni işğalçılarına qarşı döyüşlərdə iştirak etmiş, Çaykənd uğrunda döyüşdə yaralansa da, növbəti əməliyyatlarda iştirak etmişdir. Polkovnik-leytenant Riad Əhmədov 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin Kəşfiyyat İdarəsinin rəis müavini vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Riad Əhmədovun başçılıq etdiyi xüsusi kəşfiyyat dəstəsi Yuxarı Qarabağın müxtəlif yaşayış məntəqələrində çətin döyüş tapşırıqlarını uğurla yerinə yetirmiş, bir sıra kəndləri düşməndən azad etmiş, düşmənin xeyli canlı qüvvəsini və hərbi texnikasını məhv etmişdir. Şəxsi şücaəti və igidliyi ilə seçilən Riyad Əhmədov 1992-ci il yanvarın 25-də “Daşaltı əməliyyatı”nda itkin düşmüşdür. İndiyədək onun haqqında heç bir məlumat yoxdur. O, Azərbaycan Respublikası Əsir və İtkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının siyahısında itkin düşmüş hesab olunur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 7 iyun 1992-ci il tarixli Fərmanı ilə ona “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adı verilmişdir. Riad Əhmədovun keçdiyi şərəfli döyüş yolunu əks etdirən “Qayıt Riad” və “İgidnamə” adlı sənədli filmlər çəkilmişdir. Hazırda Bakı şəhərindəki 203 saylı orta məktəb onun adını daşıyır.
Əziz Nesin və Məhmət Akif Ərsoy
Bu gün əksər postsovet ölkələrində dövlət təhlükəsizliyi əməkdaşları günüdür, eləcə də üzdəniraq qonşularımızda. Makao öz yaranışı, Panama matəm, Qviana qul olmaqdan xilası gününü qeyd edəcək. Myanmada maraqlı bir təcrübə var, hər ilin bu gününü Bo Aunq Çjo günü kimi qeyd edirlər, həmin tələbə 1938-ci ildə Myanmanın azadlığı uğrunda ilk şəhid olub. İlkləri unutmamaq gözəl ənənədir. O ki qaldı Amerikaya, mətbəxsevər amerikalılarda bu gün “Sanqriya” içkisi günüdür.
1880-ci ilin bu günündə Nyu-Yorkda, Brodveydə tarixdə ilk dəfə elektrik işıqları yandırılmışdır, odur ki, 20 dekabrı “nurlu gün”, “ağ işıq günü” kimi də adlandırırlar. 1948-ci ilin bu günüdə Zənzibarda Abdulrazak Qurna dünyaya gəlib, hansı ki, 2021-ci ildə ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatına layiq görülüb. Bu gün iki böyük türk yazarının da doğum günüdür. 1915-ci ildə İstanbulda tanınmış türk şairi və satiriki Əziz Nesin doğulub. 1873-cü ildə isə Fatehdə Məhmət Akif Ərsoy dünyaya gəlib, Türkiyənin İstiqlal marşının yazarı.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(20.12.2023)
POETİK QİRAƏTdə Yusif Nəğməkardan “Sandal ağacının elegiyası”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu gün sizlərlə şair Yusif Nəğməkar görüşür. Şairin təqdim edilən şeiri elə bu gün yazılıb.
SANDAL AĞACININ ELEGİYASI
Ürəklərin quru səhrasına ağac-ağac
əkilmişdi ümidlər;
Qanq çayının dalğalı sükutuna dikilmişdi ümidlər...
Cənubi Afrikanın göylərdən enmiş müqəddəs suyu Qanqın
acısımı toz udumu?!.
Yandırılmış cəsədlərin
Küllərilə küllənən su
Günahları yudumu?!.
Eh, yudu-yumadı,
Bu qanlı su özünü təmizləyə-təmizləyə aramsız axır, axır,
Axır ki, axır və ilaxır...
Əsəbimə əl vurub,
Səbrimin üst qatını
oda müntəzir yonqarla
Yonur Sandal ağacı;
Üstündə al-qırmızı meyvələri qızara-qızara
yanır Sandal ağacı...
Hər yananda Yerləri, Göyləri, ənginləri yandırır.
Seçilən insanları-
Zənginləri yandırır...
Baş bəlası,
Axın-axın seyrçinin ah-nalası
bürünən çayın sahilində hər gün
Neçə-neçə insan yası;
Nəfəssiz cəsədlərin kremasiyası-yandırılması...
Bahalı Sandal ağaclarının
alovuna bürülü nəşlər-
Nə qadınlar, nə kişilər, nə eşlər!..
Ətirli Sandalın tonqalında
adlı-sanlı zənginlər,
Çıl-çırpıların testü boğan odunda
kasıblar yandırılır...
Bu fərqli alovların mənfur görüntüsündə
insanlara fani dünyanın ayrıseçkilik "qanun"u qandırılır...
Donub qaldım o qərib ölkədə bir kənarda,
Duydum ki,
Heyrətin də qəlbi
Yanar da, donar da...
Məşum mənzərədən bərələn gözlərimə
göstərə bilmədim
o zavallı mərasimin yerini.
Düşündüm ki, ölkə var
orda ölünü yandırırlar,
Ölkə var dirini...
O səbəbin
Yazmaq üçün şeirini
Görəsən, bir sübh çağı çağırsaq
Allah açarmı ölümlərin sirrini?!.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.12.2023)
