Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

 

POEZİYA

 

 

RƏŞAD MƏCİD

 

ŞUŞA SEVGİSİ

(“Şuşa dəftəri” silsiləsindən)

 

 

Süzülür dan yerindən tarixlərin işığı –

Dahilər şəhərinin işıqdı yaraşığı!

Şəninə dastan yazır,

                   söz qoşur haqq aşığı,

Əcdaddan paydı, deyir,

                   qoca Şuşa sevgisi!

 

Azərbaycan əsgəri...

                   borc ödəyib canıyla,

Köksündə cüt gəzdirib bayrağı vicdanıyla!

İslanıb hər qarışı şəhidlərin qanıyla,

Dönüb yalçın qayaya,

                   tunca Şuşa sevgisi!

 

Çox da qıvrılır yolu;

                   yol piyada, can atlı!

Ün yetməz zirvəsinə çox nəsillər can atdı...

Adında qoşa heca – sanki qoşa qanaddı

Qopmuş körpə dilindən

                   qönçə Şuşa sevgisi!

 

Məlhəmdi çiçəkləri, bulaqlar loğmanıdı,

Heyrət çökən dərələr ucalıq heyranıdı!

İndi onu cahana prezidentlər tanıdır;

Tarix görməyib əsla

                   bunca Şuşa sevgisi!

 

Qalxır hünərli şəhər, olur qızıl dirəkli

Daş deyil hörülən daş məhəbbətdi, ürəkdi!

Çağlayan sevgilərin ilham mənbəyi təkdi –

Ali Baş Komandanın uca Şuşa sevgisi!

 

 

ŞUŞA HAVASININ SİRRİ

 

Ləzzət kimə təndi,

                   dərd kimə tuşdu;

Biri səs qaynadır,

                   biri lal kimi?!

Şuşanın havası hamıya düşmür,

qismət bölünsə də sovqat bal kimi.

 

Hamının üzünü eyni meh öpür,

Hamının qanadlı beşiyi eyni.

Xəzinə, Daşaltı, Kirs dağı – o pir,

Cıdır düzü adlı beşiyi eyni!

 

Bəlkə not yazılıb hər çiçək üçün –

Neyləyək sirrini bilək torpağın?

Səsi, havacatı cücərtmək üçün

münbit olmalıdı ürək torpağı?!

 

Göyünmü, yerinmi töhfəsidir səs,

bilənlər var imiş bəlkə əskidən?

Kaş ki, sağ olaydı – biz bilən əbəs,

sorardıq Firudin Şuşinskidən!

 

Burda torağayın, burda bülbülün,

hər otun çiçəyin öz nəğməsi var.

Adam var oxumaq onunçün zülüm,

di gəl ki, bulağın, çayın səsi var!

 

Hava öz yerində, su öz yerində,

Qocaman muğamat qədimi oddu.

Allah vergisinin kökü dərində,

səsi nizamlayan ilahi koddu!

 

 

ŞUŞADA ADAMLAR

 

Gözlər seyr etməkdən yorulan deyil,

yeri, “Güllü bağ”dan milyon dəfə keç.

Könül qanad çalır, uçur elə bil

elə bil ayaqlar yerə dəymir heç!

 

Kim kimi görürsə,

                   nə xoşdu, - deyir,

Adam uca boylu, inadlı olur.

Yolları enişdi, yoxuşdu deyin

Şuşada qonaqlar qanadlı olur!

 

 

CIDIR DÜZÜNDƏ DAN ÜZÜ

 

Günəşin doğulmağına

Cıdır düzündən baxmaq...

Dağların arxasından,

qıpqırmızı səmadan

haçan görünər deyə

Gözünü

dan yerindən ayırmamaq,

Qaynar təndirdən çıxan

imisti çörək kimi

əlini Günəşə sarı uzatmaq,

Ovcunu,

         barmaqlarının ucunu

         yandıran Günəşin

Qırağından bir loxma kəsmək...

Və təzə çörək kimi

burnunun ucuna tutub

qoxulamaq Günəşi.

Xülyalara qapılmaq,

böyümək,

         ucalmaqdı,

Tanrı dərgahının

varlığına inanmaqdı

Cıdır düzündə durub

Günəşin doğulmağına baxmaq!

 

 

ŞUŞAYA GETMƏK

 

Yollar ağır, cığırlar dik, sıldırım çətin,

Qaya-qaya igidlərin tək adı – MƏTİN!

Şəhid düşən ərənliyin, məğrur qeyrətin

pak ruhunu ziyarətdir Şuşaya getmək!

 

Demə vətən Şirin imiş, Fərhadmış insan,

Lap ölsə də, haqq yolundan dönməz qəhrəman!

Qayaları al qan ilə yazılı dastan,

tükənməyən fəxarətdir Şuşaya getmək!

 

Hər qarışı qədim tarix, müqəddəs yaddaş,

Dərələri dərin fikir, yamacı sirdaş!

Qovuşuqdu qanı qana, qan çəkir, qardaş,

Qəlb qızdıran hərarətdi Şuşaya getmək!

 

Xarıbülbül sevdasına tutuşmaqdımı?

Saf havayla, nur yağışla qatışmaqdımı?

Yaradanın dərgahına yetişməkdimi,

Ya cənnətə səyahətdi Şuşaya getmək?

 

Büllur kimi yanır par-par göyə, yerə bax!

Pərvanəsi olana bax, səməndərə bax!

Cıdır düzü bələnibdi nəğmələrə, bax,

Çal-çağırlı səadətdi Şuşaya getmək!

 

Dahiləri yetişdirib suyu-çörəyi,

Vaqif, Cabbar, Bülbül, Xandı çarpan ürəyi.

Bəstəsinə təzim üçün Üzeyir bəyin

Sidq-ürəkdən ibadətdi Şuşaya getmək!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

 

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

"Hə, bir dənə də şərfləri vardı, belə ağ yun şərflər olur e, kişi şərfləri. Hə, bax ondan bir dənəsi vardı. Həmişə onu kişi paltosunun cibində təhvil alardım. Amma soyuq. olanda o şərf arvad paltosunun üstündə gələrdi." 

 

Həyatımız boyunca çox hekayələr oxuyur, çox hekayələr eşidir və çox hekayələr dinləyirik. 

Lakin bəzi hekayələr olur ki, onların hafizəmizdə, buraxdığı təəssüratlar uzun müddət, bəzən də ölənə qədər unudulmur.

Bu əslində bəzən də hekayənin məğzindən daha çox müəllifin ifadə və təsvir etmə tərzindən irəli gəlir.

Bəlkə də elə yazıçının peşəkarlığı həm də artıq gözümüzdə adi hala çevrilmiş acı həyat reallıqlarını çox fərqli şəkildə ifadə etmə, oxucuya çox təsirli şəkildə çatdırmaq bacarığındadır. 

Belə hakayələrdən biri də mənə görə məhz Anarın "Asqılıqda işləyən qadının söhbəti" hekayəsidir.

Müəllif bu kiçikcik hekayədə gündəlik həyatda bəlkə də dəfələrlə rastlaşdığımız real həyat həqiqətlərini məsələn varlı, kasıblığı, sevgini, vəfanı, xəyanəti, insanı xəyanətə sövq edən nəfsi istəkləri, insanın aldığı zərbələrin, yaraların onun həyatında buraxdığı izləri, təəssüfü, həsrəti, unutmağın çətinliyini, xatirələrin buna asanlıqla izn vermədiyini,  insanın bəzi şeyləri asan həzm edib onunla barışa bilməməsini, bəzən çıxış yolunu hər şeyi geridə qoyub baş götürüb uzaqlara getməkdə görməsini o qədər gözəl bir misalla və o qədər incə bir şəkildə, romantik çalarlarla  qələmə alıb ki, bir müddət hekayənin təsirindən çıxmaq olmur.

Sətiraltı məna və romantikayla yanaşı həmçinin mən deyərdim ki,  bir qədər satira da var bu hekayədə.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Poeziyada bir ism də var - Xanım İsmayılqızı. O, sadəcə yüzlərlə şairdən biri deyil, o, POEZİYA VULKANIDIR…

Bir baxın, onun bu şeiri görün necə gözəldir, necə könül oxşayır. 

 

Sən elə bilirsən ki, 

Kor olacaq gözlərim?

Olmayacaq... Darıxma...

Gözümün işi çoxdu...

 

Hələ yol çəkməlidi,

Çox adam görməlidi,

Üzünə gülməlidi...

 

Ölümün də gözünə

dik baxmalıdı hələ...

Ağlamalıdı hələ...

Sevdiyi adamları

öz içinə çəkərək

saxlamalıdı hələ...

 

O qədər işi var ki,

Kor olmağa vaxtı yox...

Mənim bu gözlərimin

hər şeyi var, baxtı yox...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Qazaxıstanın paytaxtı Astanada keçirilən Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri çərçivəsində sentyabrın 25-də Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasında Azərbaycanın Xalq yazıçısı Elmira Axundovanın “Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” (qazax dilində) kitabının təqdimatı keçirilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, təqdimatda iştirak edən Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli çıxış edib. O, qeyd edib ki, Qazaxıstanda Ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş kitabın təqdimatını təşkil etmək böyük şərəfdir: "Bu təqdimat tədbiri təkcə Ulu öndərə ehtiram əlaməti deyil, həm də ölkələrimiz arasında möhkəm tarixi əlaqələrin olduğunu təsdiqləyir. Azərbaycan və Qazaxıstan qardaş ölkələr olmaqla uzun illərdir ki, qarşılıqlı hörmət, etimad və əməkdaşlığa əsaslanan münasibətləri inkişaf etdirirlər. Bizi ümumi tarix, mədəniyyət və adət-ənənələr birləşdirir ki, bu da əlaqələrimizi xüsusilə dəyərli edir. Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında möhkəm dostluq münasibətləri bizim ümumi inkişaf və tərəqqi istəyimizə əsaslanır.

Bu əlaqələr çoxillik dostluğun nəticəsi kimi xalqlarımız arasında gələcək əməkdaşlığın da açarıdır. Azərbaycan-Qazaxıstan münasibətlərinin və bugünkü yüksək inkişaf səviyyəsinin banisi Ulu öndər Heydər Əliyevdir. Ümummilli liderin dost ölkəyə səfərləri, keçirdiyi görüşlər bütün sahələrdə, o cümlədən mədəniyyət sahəsində əlaqələrin inkişafı üçün möhkəm zəmin yaradıb. Biz Qazaxıstanda Ulu öndərin xatirəsinə dərin hörmət və ehtiramdan məmnunluq duyuruq.

Ötən ilin aprelində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin iştirakı ilə Astanada Heydər Əliyev adına küçənin açılışının keçirilməsi bunun bariz nümunəsidir”. Ümummilli liderin ideyaları türkdilli dövlətlər arasında, xüsusən də mədəniyyət sahəsində əlaqələrin inkişafında həmişə mühüm rol oynayıb. Bu gün türkdilli dövlətlərlə əlaqələrin dərinləşdirilməsi Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi Azərbaycanın xarici siyasətinin ən mühüm istiqamətlərindən biridir: “İnanırıq ki, Heydər Əliyevin zəngin dövlətçilik irsi gələcəkdə də ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın möhkəmlənməsi və dərinləşməsi üçün öz töhfəsini verəcək".

“Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” kitabı haqqına söz açan nazir bildirib ki, bu nəşr, sadəcə, ədəbi əsər deyil, görkəmli siyasi xadim, yeni müstəqil Azərbaycan dövlətinin banisi və Ümummilli lider Heydər Əliyevin və onun ömür-gün yoldaşı, görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə Əliyevanın həyatının mühüm məqamlarını əks etdirən təsirli hekayətdir. Elmira Axundovanın çoxsaylı kitabları arasında onun bir neçə dilə tərcümə edilmiş və Azərbaycanın Respublikasının Dövlət Mükafatına layiq görülmüş “Heydər Əliyev və onun dövrü” çoxcildlik əsəri də xüsusi yer tutur. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Qazaxıstanın paytaxtı Astanada keçirilən Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri çərçivəsində sentyabrın 25-də Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasında Azərbaycanın Xalq yazıçısı Elmira Axundovanın “Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” (qazax dilində) kitabının təqdimatı keçirilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Qazaxıstanın inform.kz saytına istinadən xəbər verir ki, təqdimatda iştirak edən Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli qeyd edib ki, Qazaxıstanda Ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş kitabın təqdimatını təşkil etmək böyük şərəfdir. 

“Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” kitabı haqqına söz açan nazir bildirib ki, bu nəşr, sadəcə, ədəbi əsər deyil, görkəmli siyasi xadim, yeni müstəqil Azərbaycan dövlətinin banisi və Ümummilli lider Heydər Əliyevin və onun ömür-gün yoldaşı, görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə Əliyevanın həyatının mühüm məqamlarını əks etdirən təsirli hekayətdir. Elmira Axundovanın çoxsaylı kitabları arasında onun bir neçə dilə tərcümə edilmiş və Azərbaycanın Respublikasının Dövlət Mükafatına layiq görülmüş “Heydər Əliyev və onun dövrü” çoxcildlik əsəri də xüsusi yer tutur. 

Xalq yazıçısı Elmira Axundova kitab haqqında məlumat verərək deyib: “Altıcildlik "Heydər Əliyev. Şəxsiyyət və zaman" roman-tədqiqatı üzərində işlədiyim dövrdə, təbii ki, qəhrəmanımın ömür-gün yoldaşının şəxsiyyəti ilə də yaxından maraqlanmışdım.

Çoxsaylı müsahiblərim Zərifə xanım haqqında, xüsusən də Heydər Əliyevlə münasibətləri barədə xeyli maraqlı məqamları danışmışdılar. Zaman keçdikcə bu mozaik epizodlardan mükəmməl bir lövhə yarandı. Başa düşdüm ki, Heydər Əliyevə həqiqi ailə xoşbəxtliyi, bir-birindən layiqli, istedadlı oğulla qız bəxş edən yeganə qadın haqda yazmasam, qəhrəmanımın həyat və tale epopeyası yarımçıq olacaq... Çoxillik axtarışların bəhrəsi olan həmin əsər artıq qarşınızdadır və onun nə qədər uğurlu alındığını yalnız oxucu söyləyə bilər. Ümid edirəm ki, həcmcə çox da böyük olmayan bu kitabı oxuyub başa vurandan sonra qəhrəmanlarımı daha çox sevəcəksiniz”.

Qazaxıstan Respublikasının Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyi Arxiv, sənədləşmə və kitab işi komitəsinin sədr müavini Rollan Kuspan, Azərbaycanın Qazaxıstandakı səfiri Ağalar Atamoğlanov, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova, Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasının direktoru Qaziza Nurqalieva, tarix elmləri doktoru, professor, kulturoloq Fuad Məmmədov, AMEA N.Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri filologiya elmləri doktoru Fəridə Əzizova, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi İlqar Fəhmi və başqaları çıxış edərək kitabın əhəmiyyətini yüksək qiymətləndiriblər.

Sonda Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli Məhəmməd Füzulinin "Bəngü-Badə" əsərinin əlyazmasının surətini, Xalq yazıçısı Elmira Axundova isə müəllifi olduğu kitablardan bir neçə nüsxə Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasına hədiyyə ediblər. Qeyd edək ki, kitabda xalqımızın tarixində müstəsna yeri olan iki parlaq şəxsiyyətin –Zərifə və Heydər Əliyevlərin boya-başa çatdıqları ailələrindən, uşaqlıq və gənclik illərindən, həyatın bütün çətinliklərinə birgə sinə gərməyə kömək edən əbədiyaşar məhəbbətindən söhbət açılır.

Əsər "Xarakterlərin formalaşması (1940-cı illər – 1950-ci illərin əvvəlləri)", "Sevmək haqqı", "Əks-kəşfiyyatçının şəxsi həyatı", "Ordinatorluqdan akademikliyə", "Lider", "Respublika rəhbərinin xanımının gündəlik həyatı", "Qalstuksuz" Heydər Əliyev (XX əsrin 70-ci illəri)", "Moskva həyatı (7 saylı hökumət bağının divarları arxasında)", "O, əzablarını sona qədər gizlətdi..." və "Ölümə qalib gələn məhəbbət" adlı bölmələrdən ibarətdir. 

Kitab Azərbaycan Respublikasının Qazaxıstanın Aktau şəhərindəki Baş konsulluğunun dəstəyi ilə qazaxcaya tərcümə edilərək nəşr olunub. Kitabı tərcümə edənlər Aktaudakı Azərbaycan Kültür Mərkəzinin direktoru İlkin Orucov və Yessenov adına Universitetin dossenti Laura Dyusenbaevadır. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

 

26.

VƏRDİŞLƏR KOMPLEKSİ

 

Mütaliə mədəniyyəti həmçinin kitabla iş prosesində vərdişlər kompleksidir. Bəs bura nələr daxildir?
• kitabın mövzusunun seçilməsi;
• mənbələrdə düzgün istiqamətlənmək bacarığı;
• mütaliədə sistemlilik və ardıcıllıq, konkret kitabın seçilməsi;
• oxuduğunu mənimsəmək və kitabın məzmununu dərk etmək;
• əldə edilmiş informasiyanı təcrübədə tətbiq və istifadə 
etmək, informasiyanı biliyə çevirmək;
• kitaba, dövri və ardı davam edən nəşrlərə qayğı ilə yanaşmaq;
• kitabla işin düzgün təşkili, gigiyenik qaydalara əməl edilməsi və s.

 

Növbəti: 27.Abituriyentin uğur formulu

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində Türkiyənin “Genç Yürekler” jurnalının təqdim etdiyi 51 türk müəllif inin yazıları yer alır. Türkiyə türkcəsində yayılan əsərlərin əsas qayəsi budur: “Dildə, fikirdə, işdə birlik!”.

 

 

İki hece

Fazlı Sakar

 

Devrilmiş yüke gidiyor habersiz,
Kaybolmuş deryada asi sanılan.
Her hecesinde yutkunmuş kedersiz,
Gölgesiz meydanda asi anılan.

Kaybolmuş yükten geliyor sessizce
Bu dert, bu çile, haykırış...Nedendir?
Sedasız, habersiz, bir de eşsizce
Gölgelere taç giydiren bendendir.

Savrulmuş yükü sırtlıyor katilce,
Gözler ki, yontuluyor haritada.
‘Öz’ sözcüğüne minnet duy Habilce,
Yükselen beden, senin ruhunsa da
Sükût et, sükûnet bir-bir kendince,
On dört heceye geç yine kendince.

Ağaçların karanlıktaki sessizliğinde,
Gözlerimiz durak bilmeyen eşsizliğinde.
Zihni bulandıran sözlerin hissizliğinde,
Sokakları bırakan yolun hayalindeyim.

Bunca düzleme paçavralar gibi vurulan,
Ahinin ayak sesleri, sessizce duyulan,
Bir değil, bin cefa ve vefa ile kurulan,
Bilmem devranlaşan “yek ahenk” hayalindeyim.

Lehle aleyh, zincirden mısralara atılgan,
Düzlem, insanın ebedi özüne ısırgan.
Özveri ve özgün ile şiire slogan,

Ezelden var olan bir devrimin hayalindeyim.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Gülnarə Cəmaləddinin şeirləri təqdim edilir. 

 

 

Qış gecəsində

torpağın üstünə yağan qar kimi

tərtəmiz,

quş dimdiyində torpağa çəkilən dən kimi

canından yüngülcə çıxar gedər

çəkdiyin son nəfəs.

Qar kimi qarışıb torpağa itər adam.

Adına ölüm deyərlər

qar kimi ağappaq ayrılığın.

Səni də əkdim torpağa

ağac kimi, çiçək kimi,

ağaclar göyərdi,

çiçəklər göyərdi

sən necoldun, adam?!

Gedənlər qayıtdı,

ümidi yubatdım,

arzular göyərtdim

Sən göyərmədin, adam.

Sən göyərmədin, adam.

 

*

Səni sevmək

Şopeni dinləmək qədər dadlı

və

bir çiçəyi anlamaq qədər hüznlü.

Səni sevmək

odla oynamaq qədər qorxulu.

Səni sevmək

ölümü sevmək

demək.

 

 

Mən daha 

səni sevəcək qədər…

 

Gözüm

günahlara,

Dilim

yalanlara,

Könlüm

sevdalara alışdı.

Öldürdüm...

bir günahsız kəpənəyin günahına batdım,

bir qarışqa qarğışına tuş gəldim.

Mən daha səni sevəcək qədər

məsum deyiləm, zavallım.

 

 

Mən səni belə tanıdım, həyat

 

Sən atamın dərdi qədər kübar,

anamın göz yaşı qədər zalım.

Bir uşaq oyuncağı qədər aldadıcı

bir sevda qədər məsum.

Bir ölüm qədər amansız

Daşlara adlar yazacaq qədər

vəfasız.

 

 

Mənim gəncliyim

 

Xarabalıqda bitən çiçək kimiydi

mənim gəncliyim.

Ləçəkləri qəlpələrdən didik-didik

yoluq-yoluqdu.

Mənim gəncliyim yalın ayaqlarla

acqarına

azadlığı üçün yürüdü meydanlara.

Sənin tay-tuşların ata olur,

ana olur

gəlin olur,

gənc dost!

Mənim tay-tuşlarım

əsir düşdü,

Şəhid oldu.

biz hər səhər mərmi səsinə oyanıb,

hər gecə səngərlərdə mürgülədik.

Sənin tay-tuşların

nəğmə qoşur,

şeir yazır.

Biz cəsədlərlə torpağa yazdıq

ən gözəl şeirimizi.

Aynalara baxıb saçlarımıza sığal çəkmədik,

Aynalar utanar deyə

örtdük aynaların üzünü

ağ mələfələrlə.

Sabaha kim sağ çıxacaq ümidilə

hər axşam geridə qalanları tapşırdıq

            bir-birimizə...

Və hər gün gözlərimiz danışdı

kirpiklərimizin titrəyişiylə,

Və hər gün ağı dedik

səngərlərdə ölən gəncliyimizə.

Sən indi gəncsən,

güclüsən,

gözəlsən,

Qoy olsun!

Amma mən gəncliyimi

            yaşamadım desəm, gülmə,

Biz ağaclara,

divarlara,

torpaqlara yazdıq

ismimizi qanımızla

İtkin düşməsin deyə.

Nə nimdaş paltarımızdan,

nə də yalın ayaqlarımızdan

utandıq.

Yalnız düşmənə

            əsir düşən bayraqlarımızdan,

Bir də şəhid olan dostlarımızdan

utandıq, gənc dost!

 

*

Kitab haqqı,

mən cənnətlik ola bilmədim, Tanrım.

Öncə Sənə,

sonra ağaca,

adama,

daşa,

torpağa

asi oldum.

Gözümü-könlümü tox saxladım,

Halından hali olmayanların

halına ağladım.

Kitab haqqı,

mən cənnətlik ola bilmədim, Tanrım.

Ruhumu qarışqalar,

Ağlımı quşlar apardı.

Əvvəlindən bir buğda dənəsinə satıldım

Dünya dediyin cəhənnəmə atıldım.

Mən cənnətlik ola bilmədim, Tanrım.

Gücüm kəpənəyə çatdı,

sözüm sənə çatmadı,

ya da qəsdən

özün eşitmədin məni.

Buğda boyda günahdan

qoruya bilməmişdim deyə

nə səni,

nə özümü.

Hansı tərəfdəsən,

yerini göstər

bir işarətlə,

O tərəfə dönüb,

Ordan çağırım səni.

mən cənnətlik ola bilmədim, Tanrım,

cəhənnəm də mənlik deyil.

De,

hansı günahı işlədim yenidən?

Yer üzündən də

başqa cəhənnəmə

qov məni!

 

*

Hərdən yuxularımda görürəm səni,

qıvırcaq saçlarını hörürəm sənin.

Əvvəl nağıl deyərdim

səni aldatmaq üçün

indi yalan deyirəm

özümü inadırmaqçün.

 

*

Sən bilməzsən, quşcuğaz,

bilməzsən

            necə dönür evinə

evinə əliboş qayıdan kişi?!

Əlləri daşdan ağır olur,

Necə yazığ olur,

Fağır olur.

Ürəyinə daş bağlayır,

kirpiyini yaş saxlayır.

Sən bilməzsən, quşcuğaz,

bilməzsən

necə baxır körpəsinin,

qadınının üzünə,

sonra,

sonra barmağının ucuna,

ən ağır günah işləmiş kimi.

Kim deyir ki kişilər ağlamır, quşcuğaz,

kişilər də ağlayır,

ağlayır, amma

kişilərin göz yaşını

yağış yuyur yanağından,

külək aparır.

Kişilərin göz yaşını

kimsə görmür

qaranlıqdan,

qadınından savayı.

Sən bilməzsən, quşcuğaz,

bilməzsən,

neçə yazığ olur,

fağır olur

evinə əliboş qayıdan kişi.

Sənin nə vecinə,

səninki bir ovuc dəndi,

uzağı bir tikə çörək

hardan oldu alıb dimdiyinə

çəkiləcəksən yuvana.

Sən bilməzsən, quşcuğaz,

bilməzsən,

bu dünyada

hər gün

nə qədər kişi çörək ağacından asılır,

neçəsi çörəyə basılır,

neçəsi dözməyib satılır.

Gecələr kədərli üzlər girər yuxusuna,

Bir də ac qurdlar.

Hər gün evinin kandarında

neçə yol ölüb dirilər,

evinə əliboş qayıdan kişilər.

 

*

Burnumdadı

kürən otların saman qoxusu.

O illər necə də sadəlövhcəsinə sevərdim

göy üzünü,

quşların nəğməsini,

bir də anamın çörək ətri verən əllərini.

ovuclarımda uşaqlığımın kədərli üzü

seyr edərdim pəncərə arxasından

dağların dalında günəşin batışını.

Məhəllə qarısı kimi tanıyardım

amma bu cürə gənc

            və amansız bilməzdim ölümü.

kimsəsiz ev kimi

xatırlayıram o illərin  payızını.

Bir də heç vaxt ağlımdan silinməyən

ayrılığına ağladığım adamların qəmli üzünü.

nə Baxda

nə Bethovendə

nə də Dvorjakda dinləmədim

payızda arıların çaldığı

            ayrılıq simfoniyasını.

Divardakı əsgər şəkillərindən anlamışdım

müharibələrin yaxşı bir şey olmadığını.

kinolarda gördüyüm

            zənci qadınlarının kədərli üzlərindən

və bir də

vəllərə qoşulmuş kolxoz kəllərin

ümidsiz gözlərində

tanıdım köləliyi.

Və azadlığı daha çox sevdim

xırman atlarının belindəki

qırmanc izlərini xatırladıqca...

 

*

Sarı çiçək, nə baxırsan üzümə,

Ağlamağın yeridimi, ağlayım?

əyri gözdən, bəd nəzərdən, pis üzdən

səni harda daldalayım, saxlayım?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)

Xəbər verdiyimiz kimi, İslam Dünyası Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı (ICESCO) bu il “İslam dünyasında mədəniyyət paytaxtları” proqramının bir hissəsi olan üç şəhəri - Azərbaycan Respublikasında Şuşa, habelə Mərakeş Krallığında Marrakeş və Liviya Dövlətində Benqazini əhatə edən “İslam Dünyasında Mədəniyyət Paytaxtları” proqramının bir hissəsi olaraq, “Poeziya şəhərləri” illik mükafatı üçün müsabiqənin başlandığını elan edib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” xəbər verir ki, müsabiqə təşkilatçıları öz xoşməramlı niyyətlərini poeziyanın inkişafına və islam mədəniyyətinin təşəkkülünə yönəldiblər, ona görə də daha geniş arealda iştirakçıların müsabiqəyə qoşulması onların prioritetidir. 

Beləliklə, hər bir kəs müsabiqədə iştitrak edə bilər. Müsabiqədə iştirak edən şeirlər İslam dünyasında mədəniyyət paytaxtı kimi qeyd olunan hər bir şəhərdən üç qalibi seçmək üçün ICESCO-nun ixtisaslaşmış komitəsi və görkəmli şairlər tərəfindən qiymətləndiriləcək. 

Təkrar edirik ki, birinci yerin qalibi 2000 ABŞ dolları, ikinci yerin qalibi 1500 ABŞ dolları, üçüncü yerin qalibi isə təşəkkür sertifikatları ilə yanaşı, 1000 ABŞ dolları alacaq. 

Bundan başqa, ICESCO müsabiqədə iştirak edən qaliblərin şeirlər toplusunu nəşr etdirəcək.

Mükafat üçün namizədlərin şeirləri klassik ərəb və ya Azərbaycan dilində olmalıdır. Ərəbcə şeir sərbəst və ya qafiyəli poetik ölçüyə, Azərbaycan dilində yazılmış şeir isə tələffüz və ya prosodik ölçüyə uyğun olmalıdır. Şair şeirin mövzusunu təşkil edən dəyərlərdən, estetikadan, tarixdən, coğrafiyadan, şəhərin tarixindən ilham almalıdır. 

ICESCO bütün yaş qruplarından olan şairləri 2024-cü il dekabrın 31-dən gec olmayaraq https://icesco.org/9k90 linki vasitəsilə öz təkliflərini göndərməklə müsabiqədə iştirak etməyə dəvət edir.

 

Bu müsabiqə bir çox şairləri ölməz poeziya toplusu yaratmağa ruhlandıran qədim şeir ənənələri ilə müasir poeziya arasında əlaqəni canlandırmaq və gücləndirmək məqsədi daşıyır. O, həmçinin şəhərlərin tarixini və coğrafiyasını poetik və estetik cəhətdən sənədləşdirmək, şeir vasitəsilə İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtlarını tərənnüm edən simvolları və sivilizasiyaları daha geniş məkanda tanıtdırmaq, İslam dünyasındakı poetik korpusu zənginləşdirmək və ədəbiyyata töhfə vermək məqsədi daşıyır. 

Əziz şeir xiridarlarımız, buyurun, qoşulun, qalib gəlin! 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.09.2024)