Nigar Xanəliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”
“Türklərin tarixi” – Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının birgə layihəsində bu dəfə sizlərəOsmanlı tarixinin çox süst, uğursuz bir dövrü və o dövrdə hakimiyyətə gəlmişSultan II. Süleyman barədə danışacağıq.
Unudulmuş Osmanlı hökmdarı Osmanlı tarixində ən az tanınan sultanlardan biri II. Süleymandır. O, məşhur Qanuni Sultan Süleyman ilə qarışdırılmamalıdır. II. Süleyman Osmanlı taxtına 1687-ci ildə çıxsa da, onun hakimiyyəti bir çox baxımdan sönük olmuşdu və çox çətin dövrlərə təsadüf edirdi.
Taxta necə çıxdı?
II. Süleyman Sultan İbrahimin oğullarından biri idi və uzun illər boyunca Topqapı Sarayında təcrid həyatı yaşamışdı. O, taxta çıxdıqda artıq 45 yaşında idi, Osmanlı tarixindəki ən yaşlı taxta çıxan sultanlardan biri idi. Əmisi Sultan IV. Mehmedin taxtdan endirilməsindən sonra Osmanlı dövləti böyük xaos içində idi və yeni hökmdarın dövləti idarə edə biləcək gücdə olub-olmadığı sual altındaydı.
Dövlətin çətin vəziyyəti
II. Süleyman taxta çıxanda Osmanlı dövləti həm daxili çəkişmələrdən laxlayırdı, həm də xarici düşmənlər tərəfindən sıxışdırılırdı. Avropada Osmanlı ordusu ard-arda məğlubiyyətlər alırdı. Xüsusilə 1683-cü ildə Vyana mühasirəsinin uğursuzluğundan sonra Osmanlıya qarşı qurulan Müqəddəs İttifaq (Avstriya, Rusiya, Polşa və Venesiya) Osmanlı torpaqlarına ağır zərbələr endirirdi.
Onun hakimiyyəti dövründə:
• Avstriyalılara qarşı mübarizədə Osmanlı ard-arda torpaq itirdi.
• Makedoniya və Balkanlarda üsyanlar başladı.
• Dövlətin iqtisadiyyatı zəifləməyə davam etdi.
İslahatlar və cəhdlər
II. Süleyman dövlətin vəziyyətini düzəltmək üçün Köprülü Fazıl Mustafa Paşanı sədr-əzəm təyin etdi. Fazıl Mustafa Paşa güclü bir idarəçi idi və Osmanlını düşdüyü bataqlıqdan çıxarmaq üçün bir sıra islahatlar həyata keçirdi. Ordunu yenidən təşkil etdi və dövlət xərclərini azaltmağa çalışdı.
Ölümü və mirası
II. Süleymanın cəmi 4 illik hakimiyyəti (1687-1691) böyük uğurlar gətirməsə də, onun dövründə Köprülü sülaləsinin güclənməsi Osmanlı üçün bir az da olsa sabitlik yaratdı. O, 1691-ci ildə vəfat etdi və yerinə qardaşı II. Əhməd keçdi. Baxmayaraq ki, II. Süleyman böyük bir fəthçi və ya güclü bir sultan kimi tanınmır, onun dövrü Osmanlı tarixinin dönüş nöqtələrindən biri idi. Osmanlı bu illərdə zəifləməyə başlamış, lakin Köprülü sülaləsinin idarəçiliyi ilə dövlət müəyyən qədər özünü toparlamışdı. Bu sultan haqqında tarix kitablarında az məlumat olsa da, onun hakimiyyəti Osmanlının çətin dövrlərinin anlaşılması üçün vacib bir mərhələdir. O da özündən öncəki bir çox sultanlar kimi sələflərinin etinasız və yanlış alınmış dövlət əhəmiyyətli qərarlarının qurbanı olmuş sultanlardan biri idi.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(24.03.2025)
