Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ bölməsi

 

 

Sufi təriqətləri orta əsrlərdən başlayaraq, bütün İslam dünyasını əhatə etmişdi. 

Azərbaycanda sufi təriqətləri və onların rəhbərləri arasında 70-dən artıq sufi olmuşdur. Xəlvətiliyin qurucusu Seyyid Yəhya Bakuvini, bütün Qafqazın əsas sufi təriqətlərinin banisi və Şeyx Şamilin ulu mürşidi olan İsmayıl Kürdəmirini, hürufilik və onların ideoloqlarından Nəimi və Nəsimini və digərlərini göstərmək olar.

 

Bu gün isə Nəqşibəndi təriqətinin böyük şeyxlərindən olan Seyid Həmzə Nigari haqqında danışacağıq.

Şeyxi Mir Həmzə Nigari 19-cu əsrdə Azərbaycanda və Anadolu torpaqlarında böyük təsirə malik olan və bu gün də təsirini davam etdirən mühüm şəxsiyyətlərdəndir.

Seyid Həmzənin XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində Qarabağ xanlığının Bərgüşad mahalının (indiki Laçın rayonu) Cicimli kəndində seyid ailəsində doğulduğu qeyd edilir. 

Həmzə Nigari təhsilini Şəkinin Dəhnə kəndində tamamladıqdan sonra Kürdəmirə gəlmiş və Şeyx İsmayılın müridi olmuşdur.

Kürdəmirdə şeyxin yanında mənəvi tərbiyəsinə başlayan Həmzə Nigari şeyxinin ardıyca Anadoluya gəlmişdi. 

Bir müddət sonra mürşidi İsmayıl Şirvanidən xilafətnamə alıb Azərbaycana dönmüş, Bərgüşad və Bərdə ətrafında irşad fəaliyyətinə başlamışdı.

Həmzə Nigari və Ağdaşlı Əhməd əfəndi Şuşada Qarabağ xanının imarətində bir məclisdə olarkən qərar qəbul edilir ki, Osmanlı və Çar Rusiyası arasında müharibə başlayarsa, öz tərəfdarları ilə birlikdə dərhal Osmanlı ordusuna dəstək olacaqlar. 

Beləliklə, Rusiya ilə Osmanlı dövləti arasında başlayan Krım müharibəsi zamanı (1853-cü il) Osmanlı ordusunda cihada qatılmaq üçün müridləri ilə birlikdə gizlicə Qarsa gəlib, Qafqaz süvari alayının komandanı olaraq Osmanlı ordusunun tərkibində ruslara qarşı savaşmışdır. 

Müharibədən sonra Ərzuruma, daha sonra Amasyaya yerləşir. Burada nəqşibəndi təkyəsi quraraq insanları ətrafına toplayıb onları irşad edir.

Bu dönəm Amasyada Seyid Nigarinin nüfuzu, şöhrəti, artmağa başlayır. Bu da bir çoxlarını ciddi narahat etməyə başlayır. 

Burada qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanda yayılmış sufi təriqətlərindən fərqli olaraq, Osmanlı dini mühitində ərəb üləmaları tərəfindən ixrac olunmuş sxolastik dini baxışın təsiri daha çox hiss olunmağa başlayırdı. Bu da yerli üləmalarda Nigarinin artan nüfuzundan narahatlıq yaradırdı.

Bəzi insanlar Seyid Həmzənin öz ətrafına tərəfdar yığıb siyasi güc formalaşdırmaqda və guya Osmanlı dövlətinə qarşı üsyan qaldırmağa hazırlaşdığı barədə şayiələr yayırdı.

Bu dedi-qodulara görə dövlət orqanları tərəfindən İstanbula çağırılan Seyid Həmzə Harput şəhərinə sürgün edilir.

Ömrünün sonuna kimi Harputda yaşayan Seyid Həmzə elə burada da vəfat edir. Vəsiyyətinə uyğun olaraq Seyid Həmzəni Amasyada torpağa tapşırırlar. 

1894-cü ildə Azərbaycandan gələn yardımların hesabına onun məzarının yerində Seyid Həmzənin əmisi oğlu Mir Həsən tərəfindən türbə və sonralar “Şirvanlı” adlanacaq məscid tikilir.

Bu günlərdə Azərbaycan əsgərinin rəşadəti sayəsində torpaqlarımızın, doğma Qarabağımızın yağı düşməndən azad edilməsi və şanlı bayrağımızın bu torpaqlarda dalğalanması hər birimizdə sonsuz fəxarət və sevinc hissi yaradıb. Azərbaycanın poeziya və musiqi beşiyi olan Qarabağ xalqımızın əzəli-əbədi torpağıdır. Bütün tarixboyu Qarabağ Azərbaycanın ayrılmaz bir hissəsi olub. Bu diyar dünya ədəbiyyatına, mədəniyyətinə bir sıra görkəmli şəxsiyyətlər bəxş edib. Belə şəxsiyyətlərdən biri də XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Mir Həmzə Seyid Nigaridir.

Seyid Həmzə Nigari həm də böyük bir təriqət qurucusu olmuş, nəqşibəndilik təriqətinin yayılmasında əvəzsiz xidməti olan şəxslərdən idi.

Qarabağ torpağında dünyaya göz açan şair kiçik yaşlarından Azərbaycanın ayrı-ayrı bölgələrində təhsil almış, ərəb və fars dillərini mükəmməl öyrənmişdir. Qarabağı dünyanın cənnət yeri adlandıran şair şeirlərinin birində “Bir yer deyim, ismi Qarabağdır, cənnət yeri abi-şirin qaymaq” deyə, Qarabağı öyür.

XIX əsrin əvvəllərində çar Rusiyasının xalqa divan tutduğu bir zamanda onlara qarşı mübarizə aparan, öz doğma torpağından ayrı düşən şair zamanın təlatümlü vaxtlarında Osmanlı hökuməti ilə rus hökuməti arasında baş verən narazılıq səbəbindən Qarabağdan bir neçə müridi ilə gecə piyada qaçaraq Araz çayından İran sərhədini keçmişdir. Həmzə Nigari Araz çayını keçdikdən sonra Culfa, Təbriz, Xoy, Salmas, Rumiyəyə çataraq Bəyazid yolu ilə Ərzuruma gəlmiş və təhlükəsizliyə qovuşmuşdur. Rusların təqibi ilə minlərlə müridilə birlikdə təkrar Anadoluya dönən Nigari özü Amasiyaya, müridləri isə başqa-başqa şəhərlərdə yerləşmişdilər. Daha sonra müridi ilə birlikdə Krım müharibəsində iştirak edən Nigari Qars tərəfdən Anadoluya gəlir və müharibədən bir müddət sonra Ərzurumda qalaraq orada mərifət və təfsir dərsləri verməklə məşğul olur.

 

Böyük övliya şair, dövrünün maarifpərvər oğlu, əslən qarabağlı olan Mir Həmzə Seyid Nigari özünün həzrəti peyğəmbərin soyundan olduğunu və nəsil şəcərisini oxucusuna belə təqdim edir:

 

Nəsli-İsmayilsən, əsli-ərəbsən,

Ali Məhəmmədsən, alinəsəbsən,

Müntəxəbnsən, silsileyi-zəhəbsən,

Ey Seyyid Nigari, ey Qarabaği.

 

Mir Həmzə Seyid Nigari yaradıcılığında Qarabağ - bütöv Azərbaycan obrazı özünəməxsus cizgilərlə əks olunub. Yaradıcılığının “lirik məni” kimi ifadə olunan Qarabağ obrazı bəzən torpaq, vətən, yurd, təbiət anlamından çıxaraq, həsrət, ana məhəbbəti, sevgili, qəriblik, doğmalıq, nisgil, ayrılıq, vüsal və s. kimi funksiyaları özündə ifadə edir.

 

Şeirlərinin birində o, Qarabağı mücərrəd məkan olan cənnətlə müqayisə edir, çünki real aləmdə onunla müqayisə olunacaq bir yerin olmadığını deyir: “aləmi cənnət imiş dəri-diyari Qarabağ”, onu şirin qaymağa bənzədir “cənnət yeri, abi-şirin qaymaq”, onun torpağını “torpağı əbir, gülü giyahi” deyərək öyür.

 

Şairin vətəni həmişə erməni işğalçılarının diqqət mərkəzində olmuş, o torpaqlar uğrunda mübarizə aparılmış, qurbanlar getmiş, qanlar tökülmüşdür. Qətliamlar o torpağın insanlarının sanki alın yazısı olmuşdur. Yaşadığı dövrdə vəziyyətin heç də yaxşı olmadığını hiss edən Nigari şeirlərinin birində öz daxili yaşantılarını zamanın üzərinə kökləyir:

 

Eşqin kanı Qarabağdır məkanım,

Bülbüli-şeydayam, cənnət yerimdir,

Əzəl başdan Qaraqaşlı bustanım,

İndi gülüstanım qara pirimdir.

 

Şair doğulub boya-başa çatdığı vətənini dünyanın bir sıra yerləri ilə müqayisə edir, bu təsvir sadəcə müqayisə deyil, bunlar, yəni bu nisgil böyük həsrət və sıxıntı vətəndən uzaq düşən insanların acılarını özündə ifadə edir. Bu vətən ki şairin şeirlərinin əsas leytmotivini təşkil edir. Vətənindən uzaq düşən şair onu Bağdad eli ilə müqayisə edir, sanki vətəni əlçatmaz Bağdad qədər uzaqdadır.

 

Ey könül, tabi Füzuli ilə həmkar oldum,

Qarabağ qitəsini həttayi Bağdad etdim.

 

Nigari eşq, məhəbbət şairi idi. Onun yaradıcılığının əsas qayəsini məhəbbət mövzusu təşkil edir. Bu məhəbbətin nüvəsi vətən məhəbbəti üzərində qurulub. “Vətəni sevmək imandandır” kəlamı şairin lirikasının əsasını təşkil edir. Harada yaşamasından, yazıb-yaratmasından asılı olmayaraq, öləndə öz vətənində dəfn olunmasını, doğma diyarının torpağına qarışmasını istəyən şair: “Bu yaxınlarda Xudanın dərgahına yollanacağımı hiss edirəm. O zaman nəşimin vətənə göndərilməsi lütfünü sizdən gözləyirəm. Bu hərəkətiniz Allah qatında da məqbul olar” deyə qarşılıq vermişdir. Doğulduğu torpağı məhəbbətlə yad edən şair həmişə ona qovuşmaq həsrəti ilə yaşamış, o səbəbdəndir ki, öləndə Qarabağda dəfn edilməsini vəsiyyət etmişdir.

 

Şairin XIX əsrin tarixi gerçəkliklərini poetik boyalarla əks etdirən “Qarabağnamə” əsəri əsl həyat həqiqətlərini özündə yaşadan sənət abidəsidir. Bu əsərdə şair Qarabağın əsrarəngiz gözəlliklərini qələmə almış, Qarabağ təbiətinin sözlə portretini yaratmışdır. Şair vətənini cənnətlə müqayisə edir, yenə də üstünlüyü Qarabağ torpağına verir. Orada qoyub gəldiyi sevgilisinin həsrətindən yandığını da dilə gətirir.

 

Nə əcəb dövlət imiş seyri-şikarı-Qarabağ,

Nə gözəl nemət imiş söhbəti-yari-Qarabağ...

Kövsəri -təbi imiş çayi-çinari Qarabağ,

Aləmi cənnət imiş dəri-diyari Qarabağ.

İndi bildim nə imiş vəsfi-həzari Qarabağ,

Yeridir kim, çəkərəm ahi və zari Qarabağ.

Dağlayıbdır məni bir laləüzari Qarabağ,

Yandırıbdır məni bir nari-Nigarı Qarabağ.

 

Bilirik ki, şairin Nigar adlı sevgilisi olmuş, hətta onun sevgisinə “Nigarnamə” əsərini də yazmışdır. “Yandırdı məni bir nari-Nigar” deməklə, sevdiyinə bir işarə edir, qürbətdə sevgilisinin həsrətində olduğunu, bu həsrət təkcə sevgili həsrəti deyil, bu, vətənə olan məhəbbətdir ki, şair onu sevgilisinin simasında dilə gətirir. Bu haqda N.Məmmədli yazır: “Əsərdəki (“Nigarnamə”də-X.H.) bir qəzəldə şair aşiqin ilahi eşq atəşini, yanğısını ifadə edərkən Azərbaycandakı çay adlarını sadalaması çox maraqlıdır”.

 

Doğulduğu torpağın həmişə erməni və ruslar tərəfində işğala məruz qalması şairin şeirlərindəki nisgilin əsas səbəblərindən biri olmuşdur. Qarabağ məfhumu şair üçün bütöv Azərbaycan deməkdir. Bu bütövlükdə hər şey - ana, doğma diyar, doğulduğu kənd, yaşayış ərazisi, qonşuluq anlayışı, həsrət, qürbət və s. məqamları var. Qəzəllərinin birində şair hər axtardığını Qarabağ içrə tapacağını, Məcnunun Leylini torpaq içrə axtarmasına bənzədərək deyir:

 

Costocu eylərəm ol mahi Qarabağ içrə

Məcnunəm kim araram Leylini torpaq içrə.

 

Şair bəzən vətənindən ayrı düşmüş aşiqin ah-vay etməsini neyin sədası ilə müqayisə edir, onun həsrətini şamın ətrafına dolanan, onun odunda özünü fəda edən pərvanəyə bənzədir.

 

Açılur xurşidi-iqbalü doğur mahi-murad,

Ney tək qılma nəva, cəng tək açma geysu...

Yanaram atəşə pərvanə kibi, ah etmə,

Olma bülbül kibiaşüftəvü qılma hay-hu.

 

Qəzəlin sonrakı beytində şair gülüzlü gözələ xitabən bu düzdə onun kimi ürəyinin qara dağlı olan birisinin də olduğunu deyir. Şairin vətən həsrəti, nisgili onu pərvanəyə döndərib. Qürbətdə qalan şair qəfəsdəki bülbül kimi fəğan edir. Başqa şeirlərində Vətən həsrətini şair “dili-şeyda”, “bülbüli-giryan”, “murgi-səhərxan”, “hicran odu”, “xri-hicran”, “əsiri dərd hicranəm, zəbunəm dərdi-firqətdən” kimi ifadələrlə dilə gətirir. Qəzəlin məqtə beytində adının Ruhi Bağdadı kimi dillərə düşdüyünü, hamının o qarabağlının kim olması ilə maraqlandığını vurğulayır. Şairin istər qəzəllərində, istərsə də başqa janrlı şeirlərində Qarabağ obrazı müxtəlif mənaları özündə ehtiva edir.

 

Lalərüxsaridən, ey dil, xəbər al aləmdə,

Varmıdır düzdə bən kibi qara dağlu?

Təb meydanə çıxub Ruhiyi-Bağdadi kibi,

Söylənir dillərə düşmüş “Kim o qaradağlu?”

 

Azərbaycan-Qarabağ mövzusu Həmzə Nigarinin “Çaynamə” poemasında daha qabarıq şəkildə özünü göstərir. O diyarda Şirvan adlı bir məmləkətin olanmasını “Əzm eylə diyari-Şirvanı” deyirsə, amma cənnət kimi bir Qarabağ adlı məkanın “Bir yerdəyəm ismidir Qarabağ” olmasını deməyi də unutmur. Poemanın başqa bölümündə şair Azərbaycana qonşu olan ölkələrin coğrafi xəritəsini şeir dili ilə belə dilə gətirir.

 

Qərbiyyəsi-Göyçə, gahi-xuban

Şərqiyyəsi Badikubi-Şirvan,

Sərhəddi-Cənubisi Ərəsdir,

Gürcidi Şimali, xoş nəfəsdir.

 

Sadaladığı bu sərhədlərin içərisində bir gözəl diyarın olduğunu “Bu dairənin içində guya bir mərkəzi -can olubdu peyda” deyir. Sonra şeirini davam etdirən şair bu gözəl diyarın əlamətlərini sadalayır: “Ol yerdə sürər səfayi- dövra” , “Torpağı əbir, gülü giyahi” olan yerin adının Qarabağ olduğunu söyləyir. Şair oradakı gözəllərin hüsnünü Şirinlə müqayisə edir və bu minvanla “Fərhadı bu dəvaya əsas et” deməklə, onu da Qarabağ gözəlləri yolunda mübarizəyə səsləyir.

 

Şairin vəsf etdiyi Qarabağ torpağı o qədər gözəldir ki, kimə oranı görmək nəsib olubsa, Mövlam göylərdə demək sənin yerini müəyyən edib. Bu diyarın gözəlliyini tərənnüm etməyə kağız, dəftər çatmaz deyən şair poemadakı bölümün sonunda Allahdan o yerlərə getməyi ona qismət etməsini arzulayır:

 

Mövla verə ömri bir zəmanı. 

İslam ilə bir də görək anı.

Ol vəqt ki, irdin ol məkanə

Ol məbnəi-feyzi-aşiqanı.

Öp xakini, fəth qıl kəlamı,

Topraginə bizdən et səlamı.

 

Həmzə Nigari şeirlərinin bəzisində torpağının düşməndən azad olmasını arzulayır, çünki şair sevgisini o diyarda tapıb, o torpağın abad olması üçün canından keçməyə belə hazırdır.

Qarabağın Laçın rayonunda anadan olmuş, qəbri Türkiyənin Amasiya bölgəsində yaşamış şair Seyid Həmzə Nigari (1805- 1885) türk ordusunu nəzərdə tutaraq yazmışdı:  

 

     Qarabağda talan var

     Məni dərdə salan var,

     Bayraqdar as bayrağını

     Gözü yolda qalan var.

 

 Dəyərli Seyid Həmzə ağa, rahat yat. Artıq Azərbaycan ordusu şanlı Bayrağımızı sənin müqəddəs yurdunda dalğalandırır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

Aygün Bayramlı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Beyləqan təmsilçisi

 

 

Tarixən dini mərasimlər də folklorun əsas qollarından biri olub. Tədqiqatlarımız zamanı gəldiyimiz qənaətə əsasən demək olar ki, Beyləqanda dini mərasimlər özünün bütün dövrlərində insanlar tərəfindən keçirilmişdir. 

 

Araşdırmaları yerli camaatın dili ilə və əyani müşahidələrimizlə edib, mərasimlər haqqında bilgi sahibi olduq. Adət-ənənə əsasən kənd yerlərində hələ də qalmaqdadır. Yalnız tarixin çox da qədim olmayan qatlarına enib bir qədər keçmişdən başlamaq daha məqsədəuyğundur. Belə ki, əski adətlərdən biri də cümə axşamlarının keçirilməsidir. Bu günü biz yalnız həftənin 4-cü günü olaraq bilsək də, aldığımız məlumatlara əsasən Kəbirli kəndinin camaatı iki gün, yəni 4-cü və 5- ci gün, daha dəqiq desək, 4-cü gün axşam şər qarışana, 5-ci gün isə günorta saatlarına təşkil edərlər. Bu, onların qədim adətləridir. Son vaxtlar isə əhalinin maddi durumu ilə əlaqədar, eyni zamanda dövrümüzün bəlasi yayılan viruslarla əlaqədar olaraq yas yerlərinin nisbətən yığışdırılması ilə bu adət yalnız bir günə keçirilmişdir. Kəbirlilərdə daha bir adət dünyadan köçən yaxınlarının qəbrlərini ziyarət edərkən bütün qəbristanlıqda olan ölənlərin ruhuna fatihə oxuyar, onların da adlarını anarlar. Demək olar ki, bütün kəbirlilər bu surəni əzbər bilər. Eyni zamanda avazla oxuyarlar. 

 

70 yaşlı, Kəbirli kənd sakini Nəsibə Şəfiyevadan aldığımız məlumata əsasən kəndin ortasında bir ələm ağacı qoyardılar. Kənd əhli də oraya yığışıb mərasimlər keçirərdilər. Bu qədimdə olan adətdir. Sonralar isə həmin kəndin seyidi Seyid Əli Ağanın ocağına toplaşar, bu ənənəni orada davam edərdilər. Kəndli bu ənənənin indi də var olduğunu deyir. 

 

Digər mərasimlərdən biri də “Şamu qəriban” gecələrinin keçirilməsidir. Bu qaydanı Seyid Əli ağanın özünün qoyduğu deyilir. Kəbirli əhalisi qətl günü axşam yığışaraq Şamu Qəriban gecəsi keçirərmişlər. Məclislərdə ağıçılar gəlməz, hər kəs özü mərsiyə deyib, imamların ruhuna dualar oxuyarlar. İnformatorlar bu adətlərin müəyyən vaxtda unudulduğunu deyir.

 

Qədim adətlər indi də davam etdirilir. Aşıqlı kəndində də cümə günləri iki gün təşkil olunur. Səhərə qədər dünyasının dəyişən insanın ruhuna şamlar, çıraqlar yandırırlar. Burada da məxsusi ağıçılar deyil, bu günə gələn hər kəs növbə ilə ağı deyər. Məclislərdə qadınlar “segah” üstə ağlayarlar. Segah xalq ruhuna yaxın olan muğam olduğu üçün burada ustad dərsi keçmək lazım gəlmir. İstənilən insan bir ağız segah zümzümə etmək qabiliyyətinə malik olduğu üçün, yas mərasimlərində də yanğılı ifa segah ilə daha təsirli olur. 

 

Araşdırma zamanı mərasimlərlə bağlı bir neçə sorğu təşkil edib, müqayisəli təhlillər apardıq. Rayon sakini bildirir ki, bizim yaslar “səliqəli” şəkildə keçir. Hər kəs ardıcıl yerdən əyləşər, bir-birinə ötürərək ağı deyərlər. Ancaq Saatlı ərazisində bu belə deyil. Orada ayaqüstə, toplu şəkildə dayanılar, toplu şəkildə mərsiyə deyərlər. 

 

Araşdırmalarımıza əsasən bu nəticəyə gəlirik ki, Beyləqanın bütün kəndlərində yas mərasimləri eynilik təşkil edir. Beyləqan şəhər Eyvazallar kənd sakinindən aldığımız müsahibəyə əsasən burada yas mərasimlərinin ağır keçdiyi qənaətinə gəlir. 72 yaşlı Rəna xanım bunu daha çox Peyğəmbər torpağı olması ilə əlaqələndirir. İnformator mərsiyələrlə bərabər lohələrin deyilməsini də vurğuladı. Bu ifadənin etimoloji açıqlamasını axtarsaq da, düzgün tələffüz edilmədiyi qənaətinə gəlirik. Düşünürük ki, bu lohə deyil, növhədir. Məzmunca mərsiyəyə yaxın olan bu termin matəm nəğməsidir, ölüyə oxunan hüznlü nəğmədir. Rəna xanımdan bayatı və növhənin fərqini soruşanda isə belə cavab verdi: “Bayatı eldən gəlir, lohə dildən”. Növhələr əsasən Qasım bəy Zakirin sözlərindən istifadə olunaraq oxunur. Sonda isə şairin ruhuna fatihə verilərək mərasim tamamlanır. (İnformator Eyvazallar kənd sakini Rəna Abbas qızı Cəfərzadə 72 yaş)

 

Beyləqanda Qətl günü də hər il keçirilər. Həm də bu, qədim adətlərdən hesab olunur. Ziyarətgahımız olan Cərcis Peyğəmbər məqbərəsinə hər il saysız hesabsız insan toplanar. İnsanlar təkcə yerlilər deyil, buraya əsasən cənub bölgəsindən də gələrlər. Bildiyimiz kimi Masallı, Cəlilabad, Lənkəran ərazisinin insanları daha çox dindar olduqları üçün bu mərasimləri onlar daim keçirər və ziyarətgahlara gedərlər. Qətl günü imamların ruhuna dualar oxunar, mərsiyələr deyilər, ehsanlar paylanar. Bu mərasim ənənəvi olaraq hər il keçirilər və indi də bu ənənə qalmaqdadır.

 

Müsəlmanların müqəddəs bayramlarından biri də Qurban bayramıdır. Qədim beyləqanlılar bu bayramı hər il qeyd edərlər. Niyyət edərlər, eləcə də Allah yolunda qurbanlar kəsərlər. Qurban kəsiləcək bıçağa dua oxumaq qədim adətlərdəndir. İndi o adətlər çox qalmadığı üçün “Bismillah” deyilib kəsilər. Yalnız Qurban duası var ki, indi oxunmur. Qurbanlıqda bıçaqla bərabər duza da quran oxuyarlar. Pay veriləcək duz da qurban əti ilə birgə ayrılar, hər ikisinə dua oxunub sonra paylanar. Qurban əti bişərkən əlavə duz deyil, dua oxunan duz əlavə olunar. Bu, Dünyamallılar kəndində olan qədim adətlərdən biridir. 

 

Bütün bu deylənlərdən bu qənaətə gəlirik ki, illər keçməsinə baxmayaraq, dini mərasimlər, insanların inancları hələ də var. Bütün bu mərasimlərin davamlı olaraq, yüksək şəkildə təşkil olunması beyləqanlıların etiqadlarına olan dərin ehtiramının göstəricisidir. Yas mərasimlərində ağıların segah üzərində deyilməsi heç də təsadüfi deyildir. Bu, qədim diyarın insanlarının zəngin mənəviyyatından, eyni zamanda ilahidən gələn istedadından xəbər verir. Qadınlar ürək yanğısını belə mərasimlərdə ifası ilə göstərir, bayatılar deyərlər. Bilirik ki, ədəbiyyatşünaslıqda  hadisə haqqında danışmaq, onu nağıl etmək təhkiyə ifadəsi ilə işlənir. Əgər yas mərasimlərində diqqət etsək insanlar təhkiyədən istifadə edirlər. Həm də bunları musiqili şəkildə, avazla edirlər. Əlbəttə ki, insanlar bunu elmi yanaşma ilə deyil, bədahətən, kortəbii yolla ifa edirlər. Sadəcə təhlillər özü gətirib bu qənaətə çıxarır ki, folklor şifahi ənənəli olduğu üçün dildən-dilə keçərək yaşayır. Bu gün folklorun izlərini Beyləqanda aydın şəkildə görmək olur. İnsanlar adət-ənənələrinin itməsinə icazə vermirlər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

Bu gün Qazaxıstanın Şimkənd şəhərində Mərkəzi Asiya Ölkələrinin IX Beynəlxalq Teatr Festivalının rəsmi açılışı olacaq. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, festivalda ölkəmizi Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrı təmsil edəcək. 

Teatr gənc rejissor Zaur Əliyevin quruluşunda hazırlanan “Killerdən teleqram” (Pərviz Seyidli) monotamaşasını nümayiş etdirəcək.

Sözügedən tamaşanın yeganə qəhrəmanı Killer-Cəlil obrazının ifaçısı Əməkdar artist Şövqi Hüseynov, quruluşçu rəssamı Afaq Bayramovadır, tamaşanın musiqi tərtibatçısı Məhəmməd Məmmədovdur.

Festival noyabrın 11-dək davam edəcək.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

Bu gün - noyabrın 6-da Ankaradakı “CSO Ada” mərkəzində Birinci və İkinci Qarabağ müharibələrinin qəhrəmanlarına həsr olunmuş və türk dilinə dublyaj edilmiş “Köhnə çamadanlar” filminin premyerası olacaq. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” AzərTAC-ın Türkiyə müxbirinə istinadən xəbər verir ki, bu ekran əsərinin nümayişi Azərbaycanın Zəfər Gününün dördüncü ildönümünə həsr olunub. Tədbirə Türkiyənin Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Ankara Qazi Universiteti, paytaxtın Altındağ rayon bələdiyyəsi, qardaş ölkənin bir sıra ictimai təşkilat və strukturları dəstək verib.

Filmin ssenarisi real hadisələrə əsaslanır və erməni işğalçılarına qarşı döyüşlərdə iştirak etmiş Azərbaycan qəhrəmanlarının rəşadətini əks etdirir.

Filmin müəllifləri – quruluşçu rejissor Səidə Haqverdiyeva, ssenari müəllifi Sevda Sultanova, quruluşçu operator Şahmar Səfəroğlu və başqaları tamaşaçılara müharibənin, o cümlədən Xocalı soyqırımının faciəli səhifələrinin ab-havasını çatdırmağa çalışıblar.

“Köhnə çamadanlar” filminin çəkilişləri 2021-ci ildə başa çatdırılıb və Azərbaycan Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında DOST Agentliyinin dəstəyi ilə həyata keçirilib.

Premyeradan əvvəl “Qadın, Sülh, Qələbə” adlı sərgi açılacaq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Nəsr saatında bu gün sizlərə Nihat Pirin “Pab rapsodiyası” hekayəsini təqdim edəcəyik.

 

 

PAB RAPSODİYASI

 

Həmişə xoşbəxt olsan, xəyalını quracağın

heç nə qalmaz.

                         Dostoyevski

 

Boz-bulanıq Bakının boz-bulanıq payız axşamçağılarının birində yenə özümü yaddaşımın ən təmiz, ən dəqiq ünvanında tapıram: “Old room”da. Bu günə qədər məni buraya bağlayan səbəbin nə olması haqqında düşünməmişəm. Bəzən buna ehtiyac da duymuram. Çünki dünyada elə şeylər var ki, onların səbəbsiz gözəl olduğuna inanıram.

Adətən, buralarda tək oluram. Ümumiyyətlə, tək içməyi sevirəm. Tək içəndə özümü xoşbəxt hiss edirəm. Bəlkə də, sırf buna görə dünyanın ən bəxtəvər adamıyam. Ya da yox, ən bəxtəvəri odur. Hə, o. Hər şeyə rəğmən, bu qədər sevilir deyə. Sizin hələlik “o”nun kimliyi haqqında məlumatınız yoxdur. Cəmi on beş gün əvvələ qədər mən də belə idim. Amma o gün başqa idi.

O gün mən ilk dəfə gecə günəşi gördüm. O gün mən ilk dəfə gecə günəşin şəfəqlərini hiss elədim, ona toxundum.

O biri klubda rastlaşmışdıq, bununla üzbəüz olan, adını unutmuşam. Adında qırmızı ilə bağlı nə isə vardı. O da qırmızı geyinmişdi, qıpqırmızı. Həmin o günəşli gecənin sonuna yaxın özü yazmışdı, məni tanıdığına şad olduğunu demişdi. Bu etirafa qədər olan hər şeyi sadəcə o gecəlik yaşadığımı düşünürdüm. Amma yox... O gecə ilk dəfə idi ki, yanıldığım üçün xoşbəxt olurdum.

Bu gün əvvəlki günlərdən fərqlidir. Çünki tək içə bilməyəcəyəm. Masadakı dostlarımızın sayı getdikcə çoxalır. Amma bütün bunlar məni narahat eləmir, içimdə təəssüfdən əsər-əlamət yoxdur. İki, üç, dörd… Bokalların sayını getdikcə unuduruq, söhbətimizin məzmununu da. Rabitəsiz dialoqların ardınca içkinin növü də dəyişir: viski, tekila, rom... Qalanını xatırlamıram. 

Ağız deyəni qulaq eşitmir. Bezdirici söhbətlərdən qurtulmağın ən gözəl yolu özünü canlı musiqinin axarına buraxmaqdır. Musiqinin ecazı artdıqca masamızda yeni istedadlar peyda olur: “Hoşça kal, olacaklar sensiz olsun!” Amma mən heç nəyi onsuz düşünə bilmirəm. Bu qədər adam, bu qədər dost, bu qədər səs-küyə rəğmən, yenə də nə isə çatmır. O!

Qəribədir, bəlkə, onu bir daha heç vaxt görməyəcəyəm. Bəlkə, bir də heç vaxt rastlaşmayacağıq. Amma mənim üçün heç nəyin fərqi yoxdur.  Onu hər şeyə rəğmən sevirəm, hər şeyə rəğmən!

Qulaq batıran musiqi, adamların nəşə dolu səsi, fərqli masalardan fərqli tamda havaya uçurulan tüstü-duman və pabın solğun işıqları arasında onu axtarıram. Məndən olsa, masadan qalxıb bir-bir adamları silkələyərəm, sorğu-sual edərəm. Bəlkə, kimsə ünvanını bildi. Bəlkə, kimsə onu tanıdı. Bəlkə, kimsə onu tapmağıma kömək oldu.

Və budur, bir anda bütün masalar susur, musiqi dayanır, ortalıqda o yan-bu yana qaçışan ofisiantlar donub qalır. Hə, bu odur, mən yanılmıram, mənim günəşim bu gecə yenidən doğuldu. Aşağıda, birinci mərtəbədə musiqiçilərin önündən keçib yan masaların birində əyləşir. Bəlkə də, bu, bir xəyaldır, onun xəyalı. Yeddi bokal, üstəgəl rom, zarafat gəlməsin.

Artıq masadakıların nə dediyi, nə oxuduğu haqqında heç bir fikrim yoxdur. Başım bədənimə ağır gəlir. Birtəhər ayağa qalxıram, bu onların diqqətini belə çəkmir. Hərə öz kefindədir. Pilləkənin sürahisindən tuta-tuta aşağı düşürəm. Gözüm ancaq onu gəzir, onu axtarır. Budur. Qarşımdadır. Siqaret damağında alnını ovuşdura-ovuşdura mahnını pıçıldayır: “Beni vurup, yerde bırakma!” Məni görmür, görməsi də mümkün deyil. Mənə elə gəlir ki, o, indiyə kimi, ümumiyyətlə, məni görməyib və görməyəcək də. Bəs o günəşli gecədə etdiyi etiraf? Məhz bu etirafın təntənəsi ilə birdən özümdə bütün klubu çiyinlərimə alıb uçuracaq dərəcədə güc hiss edirəm. Amma eyni vaxtda həm də çox cılız göründüyümün fərqindəyəm. Mən onun üçün kiməm? Bilmirəm.

Ayaqlarım tutulub. İstəmirəm ki, dəvətsiz yanında əyləşim. Bəlkə, kimisə gözləyir? Lənət şeytana, bəs mən kimi gözləyirəm? Bu, bir fürsətdir, bunu dəyərləndirməliyəm.  Cəmi yeddi addım, bəlkə də, daha az. Onun oturduğu masaya qədər tutunacaq heç nə yoxdur, bu da bir yandan qorxudur. Amma yox, indi qorxu istədiyim ən sonuncu şeydir, bunu etməliyəm!

Bir, iki, üç, dörd, beş və… Düz qarşısındayam. Ağır-ağır başını qaldırıb gülümsəyir, az-maz təəccübləndiyini də deyə bilərəm. Qalxır. Əl uzadır. Yenə gülümsəyir. Barmaqlarım ovcunun içində qıvrılır, yanmış kirbit kimi, az qala, ovxalanıb tökülə. Mən bu saniyə yalnız bir şeyə əminəm: onu hər şeyə rəğmən, sevirəm. Hər şeyə.

– Əyləş, – deyir. Hələ də gülümsəyir. Qırmızı köynəyini geyinib. Göbəyi açıq olanı. Şalvarda, ya yubkada olduğunu görə bilmirəm, başım-beynim dumanlıdır.

– Gələndə səni gördüm, – deyir, – dedim, dostlarınlasan, səni narahat eləməyim, – özümü cılız hiss elədiyim üçün utanıram və bu utanc hissini dünyadakı heç bir xoşbəxtliyə dəyişə bilməyəcəyimdən əminəm. Göz qapaqlarını ağır-ağır endirib-qaldırır. Bu ağır hərəkətlərdən istifadə edib onu təpədən-dırnağa süzürəm. Köynəyi keçən dəfəkindən bir az solub sanki. Yəqin, yuyulub, rəngi gedib. Ya da mənə elə gəlir.

– Niyə danışmırsan? – birdən üzündəki gülüş yoxa çıxır, əvəzində ciddi görkəm alır, – həmişə beləsən sən?

– Necə? – axır ki, mən də dillənirəm. Öz sualım özümü diksindirir.

– Elə belə… Sakit, utancaq… Hə? – gülüşü yenidən qayıdır. Mən onu hər şeyə rəğmən, sevirəm. Hər şeyə rəğmən.

Dialoqun davamının gəlmədiyini görüb o da susmağı seçir. Barmaqlarının arasında közərən siqareti bitirmədən onu külqabıya basır, növbətisini yandırır. Ovuclarını çənəsində birləşdirib gözlərimə baxır. Uzun-uzadı baxır, baxır və gülümsünür.

– Nə içək? – yenə sükutu o pozur.

Heç nə haqqında düşünə bilmirəm, suallarına cavab vermək üçün nə qədər can atsam da, alınmır. Susuram. Yalnız onu düşünürəm. Cəmi bir addımlığımda oturmuş və gözləri ilə gözlərimi sorğu-sual edən onu.

– Yaxşı, – deyir, siqareti külqabıya basıb ofisianta işarə edir, – bizə iki tekila. Sonra yenə eynisini, birdən piyan olaram, – əlini əlinə vurub arxaya yaslanır və dərindən ah çəkir.

– Sənlə belə saatlarla otura bilərəm, – bu o günəşli gecənin ardınca gələn etirafdan sonra mənə dediyi ən xoş sözdür. Ya da yox.., – o qədər doğma gəlirsən ki mənə...

– Sən də… – kaş hisslərimi daha cəsarətli ifadə edə biləydim. Kaş!

Ofisiant yaxınlaşır, badələr masada yerini rahatlamadan havada toqquşdururuq. “Sənə” – deyir. “Hər şeyə rəğmən, səni sevməyimə” – deyirəm, amma çox astadan.

– Sən harada qalırsan? – bu sual baş-beynimi dəng edən musiqidən də yüksək tonda qulaqlarımda bir neçə dəfə cingildəyir. Verəcəyim cavabı ürəyimdə dəfələrlə təkrarlayıram.

– Burda, – əlimlə musiqiçilər oturan küncə tərəf işarə edirəm, – bu yaxınlarda, – bir az da izahata ehtiyac duyuram, – bura yaxındır.

Yenə gülümsünür, həyəcanımı heç cür gizlədə bilmirəm, özümü çox pis yandırdığımı hiss edirəm. Bəlkə də, məqsədi tamam başqa imiş.

Ofisiant daha iki tekila ilə yaxınlaşır, yenə də havada toqquşdurma və “Sənə”! Qəfil hərəkətlə masadan qalxır, “Gəlirəm” deyib tualetə sarı gedir. İki addım atıb ucadan:

– İki tekila daha!

– Yaxşı, – deyib pabın rəngbərəng işıqlarında özünü bütün çılpaqlığı ilə göstərən ağappaq ayaqlarına dikilirəm. Yubka geyinibmiş.

 

***

 

…Masaya qayıdır. Hərəkətlərindən hiss edirəm ki, artıq piyandır.

– Sən çox yaxşı adamsan... – daha bir siqaret alışdırıb onu külqabının yarığına keçirir.

– Olar yanında oturum? – bu sual ağzımdan necə çıxır, bilmirəm, amma onun baxışlarında elə havadaca əriyib yox olur. Gülümsünür. Heç nə demir. Uğursuz təklifimin peşmanlığını yaşayırdım ki, ayağa qalxıb yanıma gəlir. Masanı bir az geriyə itələyib dizimin üstündə oturur. Əlini boynuma dolayıb başını başıma söykəyir. Bütün bədənimin titrədiyini, həyəcandan qarnıma sancıların dolduğunu hiss edirəm. Özümü saxlamaqda çətinlik çəkirəm, bir anlıq onu qucağıma alıb klubdan çıxdığımı, taksilərdən birinə mindiyimizi, onu evimə qədər apardığımı, binanın pilləkənlərini o qucağımda ikən ildırım sürətilə qalxdığımı düşünürəm. Yüksək musiqi səsi məni ayıldır: “Uyandım birden seninle...”

Qarşı-qarşıya oturmuşuq. Gülümsünür. “İçək” deyib yenə ofisianta işarə edir.

– Bizə iki pivə, – ofisiant “Baş üstə” deyir, – bir də limon.

– Neçə yaşın var? – ondan, ən azı, 5-6 yaş balaca olduğumu öyrənirəm.

– Yaşın nə fərqi var? – lənətə gələsən, bu nə cavabdır axı?! Özüm öz cavabıma gülürəm. O da şaqqanaq çəkib gülür. Ardınca “Məncə də” deyib siqareti külqabıya basıb söndürür.

– Sən çəkmirsən, hə?

– Yox.

Susur. Boynunu büküb düz gözlərimə zillənir. Bu vaxt bizim masadakılardan biri pilləkənləri düşüb bizə sarı gəlir. Daha doğrusu, o, tualetə gedir, sadəcə, yolüstü buradan da keçməlidir. Yanımızdan keçəndə ayaq saxlayıb qoluma toxunur:

– Müəllim, yaxşısan? – gülümsünüb göz vurur və yoluna davam edir.

Başını aşağı salıb saçlarını qarışdırır. Hiss edirəm ki, kefi pozulub, amma mümkün qədər hiss elətdirmək istəmir.

– Dostun heç məndən danışmayıb sənə? – İlahi, yox… Yox! Bircə bu yox!

Cavab verə bilmirəm. Məyus-məyus gözlərinin qaranlığında itirəm.

– Əvvəllər aramız yaxşı olub, – pivəni başına çəkir, qurtultusu musiqi səsini yarıb qulaqlarımda əks-səda verir. Mənə elə gəlir ki, bu anda pivənin yerində bir bokal zəhər belə olsaydı, onu da eyni rahatlıq və acgözlüklə içərdi. Boş bardağı masaya çırpıb əlavə edir:

– Çox yaxın olmuşuq, – ağız-burnunu büzüşdürüb köks ötürür, – çox!

Susuruq. Mahnının səsi təzədən pabı başına götürür: “Beni vurup yerde bırakma!..”

 

***

 

İçki içkiyə qarışıb, yenə də ağız deyəni qulaq eşitmir. Musiqi səsi də bir yandan: “Gitmeseydin, dinlerdin!”. Oturub dostumun gözlərinə zillənirəm. Onu hər şeyə rəğmən, sevdiyimi düşünürəm. Hər şeyə rəğmən...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi yazar Təbrizdən Fəriba Mürtəzayidir.

 

Fəriba Mürtəzayi

Təbriz

 

REYHAN

 

Baxdım sətirlərə

Adım yoxdur! 

Kaşki reyhan olaydım,

Bir axşam üstü.

Ürəyinin süfrəsində

Bağ-bağ açılaydı,

Bir tikə çörək

Bir az da pendir.

Bəlkə,

Məni yeyib

Udub qurtaraydın! 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

 

Əlisəfdər HÜSEYNOV, Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

 

...Əvvəlcə göy guruldadı - elə bil səma sahibi nəyəsə əsəbləşib möhkəm hayqırdı... Ardınca şimşək çaxdı və elə bir yağış başladı ki, maestro hələ belə yağış görməmişdi...

 

Gecə keçirdi...

Yağış qəribə bir ahənglə şırıldayır və bu şırıltı gecənin əsəblərinə biz kimi sancılıb onu dincəlməyə, çimir eləməyə qoymurdu. Elə bil dünya nə əvvəli olan, nə də sonu görünən  bu şırıltı ilə bir yerdə doğulmuşdu, bu şırıltı heç vaxt kəsilməyəcəkdi.

Pəncərəyə yaxınlaşıb onun bir tayını açdı və bayaq küçədən səsi bir az boğuq gələn şırıltı nəm qoxuyan hava ilə bir yerdə dərhal otağa təşrif buyurdu, divarlara dəyib sükutun fonunda səsini bir az qaldırdı və daha aydın dildə öz sözsüz nəğməsini oxumağa davam etdi.

Maestroya çoxdan "səslərin dilini bilən sehrbaz" deyirdilər. Hərçənd bu boyda şişirtmə heç də onun ürəyincə deyildi, yeri düşəndə bunu gizlətmirdi də. Amma bir dəfə yaxın dostlardan biri onun bu etirazını tutarlı dəlillə boykot elədi: "Bura bax, əziz dost, sən dirijorluq edəndə əllərinin, barmaqlarının qeyri-adi hərəkətləri ilə zalda əyləşənləri lap nağıllardakı kimi daşa döndərirsən. Hələ yaxşı ki, sənin üzünü görmürlər. Yoxsa orkestri unudub çalınan musiqini elə sənin üzündən, gözlərindən, jestlərindən oxuyarlar. Bu, sehrbazlıq deyil, bəs nədir?"

Doğrudan da, pultun arxasında dayanıb orkestri idarə edəndə o, səslərlə dialoqa girməyi  bacarırdı - gah gözəl və ağıllı səsləri havada tutub başlarını sığallayır, cığal, sözəbaxmayan səslərə barmaq silkələməyir, yeri gələndə onları cəzalandırıb məclisdən qovur, gah da ram olmaq istəməyən dikbaş səslərlə cəngə çıxır, onlara düz yolu göstərirdi, hətta  bəzən hirslə hansınınsa "qulağından" tutub qarşısına - partituranın üstünə atırdı ki, dərsini versin. Belə anlarda o, özünü yerdə - pultun arxasında yox, hardasa məchul bir boşluqda hiss edirdi və o boşluqda həmin o jestləri onun öz iradəsi, istəyi yox, hardansa gəlib vücuduna dolan, ardınca da ruhuna hopan qeyri-adi bir qüvvə idarə edirdi. Pultun arxasından düşəndən sonra ondan soruşsaydılar ki, maestro, niyə filan yerdə məhz filan jesti etdiniz, o, qətiyyən cavab verə bilməzdi, çaşıb qalardı.

Açıq pəncərədən çölə baxa-baxa, yağışın nəğməsini dinləyə-dinləyə qəfildən bu səslərlə də söhbət etməyə, onların dil tapmağa, bu səslərin musiqi obrazlarını əllərinin, barmaqlarının hərəkəti ilə rəsm etməyə qeyri-adi bir istək duydu, hətta hər səsə, hənirə qeyri-ixtiyari reaksiya verən barmaqları öz-özünə açılıb yumuldu, qəribə titrəyişlərlə havada qırıq-qırıq qövs cızdı. Amma tez də anladı ki, o, heç vaxt bu səslərin, bu şırıltının dilini öyrənə bilməyəcək, yağışın nə dediyi təzə açılan çiçəyin gülüşü, sevinci, küləyin hirsli monoloqu, dalğaların rəqsi, ləpələrin pıçıltısı və ən başlıcası, sükutun səsi kimi bir sirr olaraq qalacaq, çünki bu səslər hansısa naməlum bir məkandan gəlirdi, hansısa sehrli bir qüvvə tərəfindən idarə olunurdu.

 

"Sükut səssizlikdən yaranır, ancaq Sükutun səsindən qulağım batır..."

 

Nə vaxtsa oxuduğu bir şeirdən yaddaşına hopmuş bu misraları xatırladı və məhz bu gecənin səssizliyində, yağışın nəğməsini dinləyə-dinləyə qəfildən kəşf etdi ki, bu dünya Tanrının yaratdığı "Həyat" adlı bir simfoniyadır və bu simfoniyanı da idarə edən elə onu yaradanın - yəni Tanrının özüdür.

Bəs ünlü bəstəçilərin zaman-zaman yaratdıqları simfoniyalar? Əslində bu simfoniyalar da heç o bəstəkarların öz düşüncələrinin məhsulu deyil, - maestro fikirləşdi. -  Çünki onlar ağlın, düşüncənin, təcrübədən alınan biliyin yox, hisslərin, intuitiv yaşantıların dedikləri idi. Maestronun buna tam əminliyi vardı, "Rast"ı yazanda  yaşadıqları bu əminliyə tam zəmanət verirdi. Hisslərin, duyğuların məzmununu isə sözlərlə, cümlələrlə ifadə etmək mümkün deyildi. Bir şey ki, şüurdan kənardadır, sən onun dediklərini şüurun köməyi ilə necə ifadə edə bilərsən axı? Deməli, dürlü-dürlü melodiyalar naməlum bir məkandan - deyək ki, kosmosdan - gələn siqnallar, kodlardır və fəzada dolaşan bu səs-kodları yalnız Tanrının seçdiyi xüsusi adamlar eşidirdilər - Tanrı onlara bu qabiliyyəti ona görə verib  ki, həmin səslərin gözəlliyindən, bu melodiyalardakı ilahi harmoniyadan məhz onların vasitəçiliyi ilə hamının xəbəri olsun.

Yağış indi daha şiddətlə yağırdı...

O, pəncərəni örtdü, bilirdi ki, Həcər gec-tez otağın havasındakı dəyişikliyi hiss edib yuxudan oyanacaq, onu açıq pəncərənin qarşısında görüb hirslənəcək, "Açıq pəncərənin qarşısında dayanmaq sənin harana yaraşır, ay Niyazi?" - deyib onu yaxşıca danlayacaq. O isə bunu istəmirdi. İstəmirdi ki, gecənin bu vədəsində Həcərin əhvalı pozulsun, ərinin növbəti şıltaqlığının mümkün fəsadları barədə fikirləşə-fikirləşə gecəni ayaq üstə yola salsın. Birgə yaşadıqları bu uzun illər ərzində Həcərin keçirdiyi sarsıntılar, həyəcanlar, düşünülməmiş uşaq hərəkətləri ilə onun başına açdığı oyunlar bəs deyildimi?

Maestro pəncərənin tərləmiş şüşəsini silib çölə baxdı - yağış elektrik fənərinin işığında boz rəngli qalın saplar kimi göydən sallanıb gecənin bağrını sökməyində idi və nədənsə bu dəfə yağışın şırıltısı ona gecənin iniltisi, həmin o şırımların  söküb dağıtdığı bağrından qopan ah-nalə təsiri bağışladı və elə o andaca yaddaşının ən mübhəm hücrələrindən birinin qapısı taybatay açıldı...

Həcərlə qoşulub qaçandan sonra rayonların birində uzaq bir qohumun kiçik daxmasına sığındıqları vaxtlar idi. Bir gün bax belə bir şıdırğı yağış evə qayıdanda onu yolda yaxaladı - bir neçə saniyə ərzində iliyinə qədər islandı. Özünü evə çatdırıb içəri girəndə Həcər onu görən kimi heyrətdən az qala çığırdı - əynindəki nimdaş, toya da, yasa da geyindiyi şalvar-pencəyi elə bil suya salıb çıxarmışdılar - pencəyin qollarından, ətəyindən su süzülürdü, ayağını yerə basanda ayaqqabılardan çölə su fışqırırdı. Həcər cəld irəli atılıb əvvəlcə pencəyi, sonra onun altındakı köynəyi dartıb onun əynindən, əyilib üzüqara ayaqqabılarını ayağından çıxartdı, ardınca deyəsən, artıq onun titrəməyə başlayan vücudunu otağı 2 yerə bölən pərdənin o tərəfinə itələdi ki, keçib şalvarını da çıxartsın. Sonra köhnə dəmir çarpayının üstündəki nimdaş qalın adyalı götürüb pərdənin o tərəfinə tolazlayaraq dedi: "Hələlik bürün buna, canın qızsın". Cəld masanın üstündəki neft plitəsini yandırdı. Əyilib içləri su ilə dolu ayaqqabıları götürəndə diksindi: "Səhər tezdən qəzeti büküb bunların içinə qoymuşdum axı. Bəs hanı?"

Əyilib diqqətlə baxdı və ayaqqabıların içində horraya oxşayan bozumtul kütləni görəndə barmağını dişlədi - qəzet parçaları üstdən Niyazinin ayaqlarının, altdan isə bu vəfasız ayaqqabıların altındakı deşiklərdən içəri dolan suyun təsirinə dov gələ bilməmiş, əriyib suya qarışmışdı.

...İçində elə bil nə isə qırıldı, əlində tutduğu ayaqqabılara baxa-baxa fikrə getdi: "Yaxşı, mən indi neyləyim? Bu pencək-şalvarın, ayaqqabıların quruyub əvvəlki görkəmi almaları 2 saatın, 5 saatın işi deyil axı. İndi mən dəyişək paltarı, ayaqqabını hardan tapım?"

Qəfildən arxa tərəfdən hənirti gəldi. Çevriləndə gördü ki, adyala bürünmüş Niyazidir, pərdənin bu tərəfinə keçib ona baxır və qəribə burasındaydı ki, onun üzündə, baxışlarında qayğıdan, qüssədən əsər-əlamət belə yox idi, əksinə, gözləri gülürdü, elə ilk görüşdən onun ağlını başından alan, bu sivri burunlu, qartal baxışlı oğlanı  onun həyatının bir parçasına çevirən həmin o uşaq təbəssümü yenə gəlib qonmuşdu Niyazinin çöhrəsinə. Özü də o təbəssüm anbaan daha mükəmməl bir şəkil alırdı.

Bir müddət belə davam elədi, ta o vaxtacan ki, həmin təbəssüm qeyri-adi bir işığa dönüb Həcərin içini gəmirən o təlaşı, səksəkəni bu komanın rütubəti, soyuğu ilə bir yerdə sıxışdırıb harasa qovdu və elə həmin andaca ikisinin də bir yerdə səs-səsə verib ürəkdən gülməyi bir oldu.

 

"Darıxma, Niyazi, bizdə məsəl var: Bir yandan bağlayan bir yandan açar".

 

İndi - aradan 50 il keçəndən sonra özünün geniş, rahat mənzilində pəncərə qarşısında dayanmış maestro həmin o ağır, çətin günlərdə tez-tez ürəyində təkrarladığı bu misraları xatırladı. Səməd Vurğunun "Vaqif" dramından yadında qalmışdı, sadəcə Vidadi sözünü Niyazi ilə əvəz etmişdi...

Ötən illər ərzində həmin o bir yandan bağlayan qüvvə doğrudan da yavaş-yavaş bir yandan da açmağa başladı - onu gördülər, qiymətləndirdilər, sonra özünün ilk əsərlərindən birinin ifası üçün dirijor tapılmayanda, öz əsərinə özü dirijorluq etmək fikrinə düşdü və elə ilk dəfə pult arxasına keçəndə məlum oldu ki, Tanrı onu qeyri-adi bir qabiliyyətlə - səslərin dediklərini duymaq, onları idarə etmək, düz yola - harmoniya yoluna dəvət etmək istedadı ilə mükafatlandırıb. Və o, xeyli vaxt bundan əvvəl - onda cavan idi, içindəki enerji aşıb-daşırdı, pultun arxasına keçəndə özündə zirvədən enib yerə qonan qartal əzəməti, gücü hiss edirdi - konsertlərin birində özündən ixtiyarsız bir jest elədi, ilahi başlanğıcına qəti şübhə eləmədiyi melodiyanı sanki əllərinə götürüb üzünü göyə tutdu və hər iki əlini yuxarı qaldırıb o melodiyanı səmaya - sonsuzluğa göndərdi...

Həmin jest təsadüfən lentə alınmışdı və bir dəfə, səhv etmirdisə, Praqada qastrolda olanda vaxtilə həmin kadrı görən bir musiqişünas ona yaxınlaşıb demişdi: "Maestro, mən mələklərlə dialoqa girib onlarla rəqs edən dirijoru axır ki, gördüm. Sizin sehrli əlləriniz, barmaqlarınız var. Siz təkrarsızsınız. Əhsən sizə!"

Maestronun heç yatsa yuxusuna da girməzdi ki, qeyri-ixtiyari, içindən gələn inersiya ilə etdiyi bu jest haqqında belə sözlər deyilə bilər.

... Yağış dayanmaq bilmirdi...

Ürəyi siqaret istədi. Yazı masasının üstündəki qutudan birini götürdü, amma odlamadı. Bilirdi ki, Həcər yuxuda da onun zəhrimar iyini hiss edib ayılacaq. Sonra nələrin baş verə biləcəyini bir Həcər bilirdi, bir  də özü.

Siqaret əlində yenə pəncərəyə yaxınlaşdı, gözlərini çölə - qaranlığa zillədi.

Maestronun fikrincə, dünyada hər şeyin - axan suyun, susan daşın, əsən küləyin, sevincin, kədərin, ən başlıcası isə sükutun, səmanın, sonsuzluğun da öz musiqi obrazı vardı. Bu dünyada hər şey təsadüfi yox,  əvvəlcədən müəyyən olunmuş bir ahəngdə, tempdə baş verirdi və əslinə qalanda həmin o çex musiqişünas düz deyirdi - əgər sən həmin o ilahi səslərin tempini, ritmini idarə edirsənsə, səmadan gələn o səslərin nizamının pozulmasına imkan vermirsənsə, bu, elə mələklərin səsi kimi doğulan  melodiyalarla təmasda olmaq deyildisə, bəs nə idi?

Çətini səmanın, sonsuzluğun musiqi obrazını yaradan o səsləri göydən yerə endirib hamının eşidə biləcəyi formaya salmaqdaydı. Üzeyir bəy, Qara, Fikrət  bunu hamıdan yaxşı bacardılar. Elə Arifin özü də. Hələ 30 yaşı olanda onun "Sehrli xalat" filminə yazdığı musiqini maestro təfsir etmiş, ona nəfəs, can vermişdi.  Yazılış başa çatandan sonra üzünü Arifə tutub demişdi: "Bu nədir? Deyəsən, kosmosun musiqisini yaradırsan". Arif cavab vermişdi ki, maestro, Ayın musiqi obrazını verməyə çalışmışam. "Sən  hamını qabaqlamısan, Arif. Təbrik edirəm!" - deyə maestro cavan bəstəkarın əlini sıxmışdı.

Çox yaxşı musiqi yazmışdı Arif o filmə. Sistemləşdirib üzərində işləsəydi, gözəl bir simfoniya alınardı. Maestro bir neçə dəfə şəxsən özünə demişdi bunu. Amma Arif nəyə görəsə ciddiyə almadı. Elə bil şeytan çıxartdı onu yoldan. Heyif!

Müxtəlif cildlərə girib insanları qıdıqlaya-qıdıqlaya yoldan çıxardan, istəyinə çatanda bic-bic gülüb göz vuran Şeytan!

Lənətə gəlmiş bu şeytan kimi yoldan çıxartmamışdı ki!

Və çox təəssüf ki, istəyəndə adam cildinə girib şeytan xislətlilərin sayı qədər çoxalan həmin şeytan onu da yoldan çıxara bildi - onun yerdəki elçiləri tamam başqa məqsədlə deyilmiş adi bir sözün üstünə beşini də qoyub bu qulaqdan o qulağa daşıdılar, vaxtilə aralarından su keçməyən 3 dostu bir-birindən küsdürdülər. Gücləri çatmadı o elçiləri boğub məhv etməyə. Əl-ələ verib birlikdə gedə bilmədilər o elçilərin üstünə. Nə mane oldu görəsən? Şəxsən özü neçə dəfə Qaradan, Fikrətdən söz gətirən çuğulçuları acılayıb kabinetdən qovmuşdu. Hətta Qara Moskvada ölüm yatağında olanda orkestri ilə Moskvaya düşəndən az sonra mehmanxanadan ona məktub da göndərmişdi: "Əzizim Qara, Moskvadayam. Sabah konsertlərimiz başlayır. Hansı əsərini istəyirsən de, repertuara salım. Bu, mənim üçün şərəf olar".

Amma gec idi. Az sonra Qara 64 yaşında vəfat etdi.

O, Qaranın həmin məktuba necə reaksiya verdiyini bilmədi və  bilməyəcəkdi də. Heç vaxt bilməyəcəkdi ki, Qara o məktubu oxuyandan sonra heydən, gücdən düşmüş əlini qaldırıb gözlərində gilələnmiş o iki damla göz yaşını silə bilməmişdi və həmin iki damla göz yaşı yanaqlarına, ordan da aşağı süzülüb balıncı islatmışdı...

Amma bilirdi ki, ikinci Qara, ikinci Fikrət olmayacaq və ola da bilməz. Axı Qara da, Fikrət də Üzeyir bəy kimi seçilmişlərdən idi.

Seçilmişlər isə təkrarsız, bənzərsiz olurlar...

Maestronun da gözləri doldu və başımı qaldırıb iki damla göz yaşının arxasından çölə baxdı...

Yağış kəsmişdi...

Dan yeri sökülürdü...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı POEZİYA DƏQİQƏLƏRİndə sizlərə Xuraman Hüseynin şeirlərini təqdim edir.

 

 

ƏLLƏRİN

 

Hər dəfə
əllərin toxunduqca yanaqlarıma,
sildikcə göz yaşımı
utandım onlara əzab verməkdən.

təbəssümün düşməni kədər imiş –
gündüzdən qorxan yarasa kimi gizlənər o
gülümsəsən,
günəş doğsa qəlbində...

Gülə bilsən,
silahın qəhqəhələr olsa,
əliyalın düşmən kimi geri çəkilər
kədər...

gülüşüm gözlərimə qayıtdı,
qaranquş öz yuvasına qayıdan kimi.
əllərin unutsun göz yaşımı,
sərçələr qürbət elləri unudan kimi...


AĞ SAP

 

İlk dəfə

qara köynəyinin düyməsinin

ağ sapla tikilməyindən bildim

evinin

qadın əllərindən ötrü darıxdığını...

Sonra mənə hədiyyə etdiyin kitabların tozu

və

saralmış vərəqlərdəki tənhalıq qoxusu

anlatdı həyatını...

 

Ürəyim sənindi,

bilirəm,

saçlarım

gözlərim

ruhum...

Amma daha çox əllərim sənin olsun, istəyirəm...

 

Saçını tumarlayar,

süfrə bəzəyər sənə

əllərim...

Bir də

qara köynəyinə

qara,

ağ köynəyinə ağ sapla tikər düymələri...

  

 

YAĞIŞ GECİKƏN KİMİ

 

Bir-birimizə gecikdik,

yarpaqları saralan

budaqları quruyan ağaca

yağış gecikən kimi…

Göy üzü bir az tez tutulaydı,

buludlar gecikməyəydi

mehriban olmağa…

Birimiz tez çıxaydıq evdən,

birimiz gecikəydik,

təsadüfən rastlaşaydıq,

qağayıya dönəydik...

görüşəydik dəniz yurdumuzda,

zaman bu zaman olmazdı,

illər də bu illər...

nə sən ruhuna xəyanət edəydin,

nə də mən.

sevəydik bir-birimizi

qağayılar dənizi,

dəniz qağayıları sevən kimi…

 

 

 O YOL

 

Bu yolun başlanğıcı

o yolun bitdiyi yerdi.

o yol mənim gəldiyim,

sənin getdiyin yerdi.

 

biz o yolda qarşılaşmalıydıq,

mən gəldim,

sən getmədin...

orda bir yol yoruldu –

səni gözləməkdən,

məni gözlətməkdən...

 

 

SAMAN ÇÖPÜ

 

Bulud aldı göy üzünü, batdı yenə günəşim,

Ruhumdakı son ümidi əsən yellər qopardı.

Mənim işim səninlədi, başqasıyla nə işim?

Saman çöpü, səni sular məndən əvvəl apardı.

        

Saman çöpü, sən də getdin, söylə, indi neyləyim?

İlk evimiz beşik olur, son evimiz də məzar.

Dayağım yox bu dünyada, kimə ümid eyləyim?

Dost da bəzən düşmən olub adama quyu qazar.

 

Əl uzatdım, əllərimi düşmən kimi sıxdılar,

Saman çöpü, de, hardasan? Səni gəzir əllərim.

Mən onları dost sanırdım, onlar düşmən çıxdılar,

Boğuluram, səndən başqa yoxdur bir ümid yerim.

 

 

SON VAQON  

 

O gedən qatarın son vaqonu
sənin ürəyindi:
bomboş
soyuq...
Arada ürəyindən xəbər tut,
hörümçək tor qurar
mənsizlikdən...

Yazdığın şeirin
son misrası mənəm,
nöqtə qoya bilmirsən.
birdən ardını yazarsan deyə,

Bir zərrə ümidin qalıb –
bəlkə, işığı
geri qayıtmam üçün
yollarımı aydınladar deyə...

        

 

SİZİF YÜKÜ

 

Necə ki Sizifin əziyyəti hədər gedirdi,

dağ başına daşıdığı böyük qaya parçası

yerə düşürdü, ürək də ayrılığı o cür daşıyır.

Tanrıların ittihamı Sizifə zülm verirdi,

hədər gedirdi əziyyəti,

sevənlərin də ittihamı bir-birlərinə

elə zülm edir.

Niyə?

Axı niyə bu gözəl həyatda

sevgi varkən,

ayrılıq da olsun?

Ayrılmasaq, əzab çəkməsək,

olmazmı?

 

Ayrılıqla, əzabla qol-boyun keçir

həyatımız,

bir də baxırıq ki,

fəsillər dəyişir,

dəyişir illər,

ömür də, gün də gedir...

saç ağarır, üz qırışır, dişlər tökülür,

ürəklərdə də ayrılığın ən dəhşətlisi:

Nə qaldı ki ömrümün sonuna?..

 

Ömrümüzün sonuna

nə qaldığını düşünməmək,

sevənlərin ittihamından

qorxmamaq üçün

ayrılmayaq,

sevək,

sevilək və

həyatın nə demək olduğunu

bilək...

 

 

TAXT-RƏVAN

 

Qara buludlar

mürəkkəb kimi yayılıb

göy üzünü gizləmişdi

zülmətin bətnində.

Nə qədər baxsam da,

nənəmin sönən ulduzunu

görə bilməmişdim...

Tez-tez cilddən cildə girib

şəkildən şəklə düşən buludları

nağıllarda təsvir olunan

taxt-rəvana bənzətmişdim

həmin gecə.

Elə bilmişdim ki,

bu “taxt-rəvan”da

başqa buludlara qonaq gedib

nənəmin ruhu...

Həmin gün –

nənəm günəşdən qaçıb

qara torpaqda gizlənən gün...

 

 

ÖMÜR

 

Sənə yaxşı yol arzulamıram, ömür!

“Getmə” də demirəm,

bilirəm ki, yol üstəsən,

gedəni saxlamaq olar,

amma səni olmaz,

heç olmaz!

Yol üstəsən,

gedirsən saniyə-saniyə...

Qorxuram ki, sözüm düşəcək yerə,

peşman olacam.

Hələ ki hiss etmirəm

getməyini,

nə vaxtsa

onu da hiss edəcəm...

Naxələf ömür,

arzularımızı

ürəyimizdə qoyan namərd!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

  

 

 

 

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

 

POEZİYA

 

BABA VƏZİROĞLU

 

CƏNAB ALİ BAŞ KOMANDAN

 

Sənin kimi fatehi zaman yetirməz bir də, 

Haqq-ədalət carçısı, tarix yazan sərkərdə. 

Səndən ilham, güc alır zabit, əsgər səngərdə,

Hərb və sülh meydanında sən zəfər çalan adam,

Cənab Ali Baş Komandan!

 

Düşmənimiz baş əydi sən and içən bayrağa, 

Sənin azad etdiyin hər bir qarış torpağa. 

Anamız Azərbaycan qovuşur Qarabağa, 

Qalmayacaq qisassız bir damla tökülən qan,

Cənab Ali Baş Komandan!

 

Getdiyin bu şanlı yol Ulu Öndər yoludur,

Sənin ordun yenilməz, sənin xalqın uludur.

"Yaşasın Azərbaycan!" - arzun, amalın budur, 

Milyon-milyon ağızdan səslənir xeyir-duan,

Cənab Ali Baş Komandan!

 

Qarabağ səmasında yenə günəş doğuldu,

Sənin dəmir yumruğun birlik oldu, güc oldu.

"Mənəm-mənəm" - deyənlər bəs noldu, necə oldu?

Ana südütək halal, sənə bu şöhrət, bu şan,

Cənab Ali Baş Komandan!

 

Sən yalnız, tək deyilsən, mətin türk qardaşın var,

Bir vəfalı, mehriban ürək-can sirdaşın var.

Bircə sözün, əmrinlə bu xalq ayağa qalxar,

Səninlə Azərbaycan - bir könüldə iki can - 

Cənab Ali baş Komandan!

 

 

XATİRƏDİR

 

Niyə yanır bu ocaq,

Yanıb, külü qalacaq.

Bilmirəm nə olacaq,

Olanı xatirədir...

 

Qar yağır narın-narın,

Üzü gülür dağların.

O yaşıl yarpaqların

Solanı xatirədir...

 

Ay çəmənin çiçəyi,

Niyə soldu ləçəyin?!

Bu dünyanın gerçəyi,

Yalanı xatirədir...

 

Niyə çıxdıq yola biz,

Dəli olub bu dəniz.

Bir adadır sevgimiz,

Hər yanı xatirədir...

 

Gerçəkdi, yoxsa yalan,

Gəlib keçdi nə zaman?!

Sevginin ömrü bir an,

Qalanı xatirədir...

 

 

MƏNDƏN BİR DƏ OLMAYACAQ

 

Gecə-gündüz çıraqla sən,

Hələ məni gəzəcəksən.

Axtarmaqdan bezəcəksən,

Məndən bir də olmayacaq...

 

Yollara gül ələsən də,

Səhər-axşam diləsən də,

Başına kül ələsən də,

Məndən bir də olmayacaq...

 

Başqa yaz, bahar gələcək,

Yağış yağıb, qar gələcək.

Dünya sənə dar gələcək,

Məndən bir də olmayacaq...

 

Var olacaq, yox olacaq,

Məndən bir də olmayacaq...

Səni sevən çox olacaq,

Məndən bir də olmayacaq...

 

Düz qəddini əyəcəksən,

“Hayıf ondan” - deyəcəksən.

Dizlərinə döyəcəksən,

Məndən bir də olmayacaq...

 

Yatma belə, hələ oyan,

Getmə belə, hələ dayan.

Səni sevən, səni duyan,

Məndən bir də olmayacaq!..

 

 

SƏNSİZ KEÇƏN GÜNLƏRİM

 

Söz tapmadıq danışaq, dindi qatar astaca,

Səni məndən ayırar indi qatar astaca,

Qanadımız sevgiydi - heç bilmədik, ayrılıq

Qovub haqlayar bizi, gəlib çatar astaca...

 

Burda günəş parlayır, sənsiz istisi yoxdu,

Burda yağış başlayır, sənsiz kəsdisi yoxdu.

Sənsiz keçən günlərim oxşayır bir-birinə,

Sənsiz keçən günlərin yaxşısı, pisi yoxdu...

 

Hələ çox göynəyəcək sənsiz həsrətin yeri,

Bir gün gedən qatarlar bir gün dönərmi geri?

Bilirəm ki, sən mənsiz necə yetim qalırsan,

Bilirsən ki, mən sənsiz fağır, yazığın biri...

 

Adlayıb neçə kəndi, gəzsəm neçə şəhəri,

Ürəyində bitirmiş ömrümün hər səfəri.

Dönüb bir gün qatara, qayıdaram, əzizim,

Qapı kimi üzünə açıb nurlu səhəri...

 

Burda günəş parlayır, sənsiz istisi yoxdu,

Burda yağış başlayır, sənsiz kəsdisi yoxdu.

Sənsiz keçən günlərim oxşayır bir-birinə,

Sənsiz keçən günlərin yaxşısı, pisi yoxdu...

 

 

ŞUŞA...

 

Şəhər varmı dünyada,

Bu donda, bu biçimdə, 

Bir duvaqlı gəlinsən,

Şuşam, duman içində!

 

Ay Qarabağ gözəli,

Ay Natavan qəzəli.

Başına sığal çəkib, 

Ulu Tanrının əli.

 

Başında duman oldu,

Bağ-bağçan talan oldu,

Könül candan ayrıldı,

Həsrətin yaman oldu.

 

Necə dözdük bu dərdə,

Gəl səni qucum bir də.

İlham gəlir, qarşıla,

Tarix yazan sərkərdə!

 

Şükür gəldi bu çağın,

Üzeyir bəy qonağın.

Yenə muğamat deyir,

Sərin İsa bulağın.

 

Sən məndən könül istə,

Deyim ki, gözüm üstə.

Bülbüldən bir Heyratı,

Xan əmidən Şikəstə.

 

Cıdır düzü gül açdı,

Xarıbülbül dil açdı.

Azərbaycan bayrağı,

Sənə necə yaraşdı!.

 

Baxıb doymuram yenə,

Şükür, Tanrı, bu günə.

Vaqif yenə söz qoşur,

Şuşam, sənin hüsnünə.

 

Adın zəfərlə qoşa,

Yaşa, əbədi, yaşa.

Qarabağın maralı,

Azərbaycan gözəli,

Şuşa, ay qədim Şuşa,

Şuşa, ay cavan Şuşa,

Şuşa, ay əziz Şuşa!!!

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)