“Ədəbiyyat və İncəsənət” portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun  Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə keçirdiyi “Bir direktor, bir şagird” adlı layihəsinin məqsədi nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarmaq, onların ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəltməkdir. 

Hazırda təqdimatda Bakı şəhəri 261 nömrəli məktəb-liseydir.

 Layihəni təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı

DİREKTOR:

Məmmədli Könül Yusif qızı 1984-cü ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 2001-ci ildə 241 nömrəli tam orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirmiş, Bakı Dövlət Universitetinin “Filologiya” fakültəsinə qəbul olmuşdur. 2005-ci ildə universiteti "Azərbaycan dili və ədəbiyyat" ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 2006-2009-cu illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinin magistratura pilləsində təhsil almış, magistraturanı "Ədəbi tənqidin nəzəriyyəsi və tarixi" ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.15 sentyabr 2005-ci il tarixindən Xəzər rayonundakı 185 nömrəli tam orta məktəbdə Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi vəzifəsində çalışmışdır. 2017-ci ilin yanvar ayında Xəzər Universitetində təşkil olunmuş "Potensial Məktəb Direktorları" təlim kursunu uğurla bitirmişdir. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 19 yanvar 2018-ci il tarixli əmri ilə Bakı şəhəri E.Əliyev adına 234 nömrəli tam orta məktəbə direktor təyin olunmuşdur. Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsində “Mənim peşəm” layihəsi ilə ümumi təhsil kateqoriyası üzrə qalib olmuşdur. Müxtəlif təlimlərdə iştirak etmiş, yerli və beynəlxalq dərəcəli sertifikatlara layiq görülmüşdür. Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin 17 oktyabr 2022-ci il tarixli əmri ilə Bakı şəhəri İlham Məmmədov adına 261 nömrəli məktəb-liseyin direktoru vəzifəsinə təyin olunmuşdur.

Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin 02 oktyabr 2023-cü il tarixli əmri ilə "Azərbaycan Respublikası qabaqcıl təhsil işçisi" döş nişanı ilə təltif olunub.

ŞAGİRD

Mən, Nəbiyeva Zeynəb Anar qızı 261 nömrəli məktəb-liseyin 10-cu sinfində təhsil alıram. 2017-ci ildən karate idmanının şotokan növü ilə məşğul oluram. 2019-cu ildə "OLYMPIC HOPES" yarışında 1-ci yerə layiq görülmüşəm. 

2020-ci ildə Azərbaycan vado-kia karate -do klubunun uşaqlar ve yeniyetmeler arasında "Bilik  Günü"nə həsr olunmuş yarışında 2-ci yerə, 2022-ci ildə Ümumilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının  99-cu illiyinə həsr olunmuş yarışda 1-ci yerə, 2022-ci ilde "Caspian Open" yarışında 1-ci yerə, 2023-cü ildə qara kəmərə layiq görülmüşəm. 2023-cü ildə "GRAND PRIX AZERBAYJAN" yarışında 1-ci yerə layiq görülmüşəm. 2023-cü ilin fevral  ayında Birləşmiş Ərəb Əmirliyinin Fujeyra şəhərində keçirilən liqa çempionatında 2-ci yeri qazanmışam. 2023-cü ildə Moldovada keçirilmiş "Karate Tournament Bars Cup" yarışında şəxsidə 1-ci yer, komanda üzrə isə 2-ci yerə layiq görülmüşəm. 2024-cü ildən Dünya Avropa yarışlarına lisenziya qazanaraq Milli yığmanın üzvüyəm.

ESSE

İdman mənim həyatımda böyük və əvəzolunmaz bir rola malikdir. Aktiv həyat tərzi uşaqlıqdan bəri mənim gündəlik həyatımın ayrılmaz hissəsinə çevrilib. İdman mənim üçün yalnız fiziki fəaliyyət yox, həm də mənəvi güc, intizamlılıq və uğura gedən yolda motivasiya mənbəyidir. İdmanın bu günədək mənə nə qədər fayda verdiyini  izah etmək istərdim.

İdman mənə sağlam həyat tərzinin vacibliyini öyrətdi. Gündəlik məşqlər sayəsində bədənim daha güclü və dözümlü oldu. Mən özümü daha enerjili və xoşbəxt hiss edirəm. İdman mənə sağlam qidalanmanın, lazımi dərəcədə yuxunun və düzgün istirahətin nə qədər vacib olduğunu öyrətdi. Bütün bu faktorlar bir-biri ilə sıx əlaqəlidir və idmanla məşğul olmaq mənim üçün bu əlaqəni dərk etməyə kömək etdi.

İdmanın mənə verdiyi ən vacib dərslərdən biri də intizam və özünəinamdır. Belə ki, məşqlərim zamanı qarşıma məqsədlər qoyur və onları əldə etmək üçün əlimdən gələni edirəm. Bu yanaşma yalnız idmanda yox, həm də həyatın digər sahələrində özünü göstərir. Məqsədlərə çatmaq üçün səbirli olmağı, özümü idarə etməyi və heç vaxt təslim olmamağı öyrəndim. İdman sayəsində öyrəndim ki, planın və iradən varsa, uğur qaçılmazdır. 

Komanda-əsaslı idman növləri isə mənim üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Komanda oyunları zamanı komanda yoldaşlarımla birgə işləmək, bir-birimizə dəstək olmaq və ortaq məqsədə çatmaq üçün əməkdaşlıq etmək mənə böyük təcrübə qazandırır. Bu, həyatın hər sahəsində vacib olan bir səriştədir. Komanda-əsaslı idman növləri mənə başqalarına qarşı hörmət, əməkdaşlıq və qarşılıqlı anlaşma fəlsəfələrini aşılayır.

Mənim üçün idman yalnız fiziki inkişaf deyil, həm də mənəvi inkişaf vasitəsidir. Hər bir uğur və ya məğlubiyyət mənə həyatda önəmli dərslər verir. Uğursuzluqlarım məni gücləndirir və gələcəkdə daha yaxşı olmaq üçün motivasiya verir. Uğurlarım isə məni qürurlandırır və daha böyük nailiyyətlərə çatmaq arzusunu artırır.

Sonda demək istərdim ki, idman mənim üçün yalnız bir hobbi deyil, həm də həyat tərzidir. O, mənim şəxsiyyətimi formalaşdırır, özümə olan inamımı artırır və həyatda uğur qazanmaq üçün vacib olan keyfiyyətləri aşılayır. Gələcəkdə də idmanla məşğul olub həm fiziki, həm də mənəvi inkişafımı davam etdirmək istəyirəm. 

İdman həyatımın əvəzsiz və ayrılmaz hissəsidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ədəbi mühitdə adətən oktyabr ayına  Cavidlər ayı deyirlər.

Çünki dahi Hüseyn Cavid ailəsinin üç üzvü - Hüseyn Cavid, Ərtoğrul Cavid və Turan Cavid məhz oktyabr ayında dünyaya gəlib.

Bu gûn onlardan birinin - Cavid ailəsinin 2000-ci illərə qədər yaşayıb fəaliyyət göstərmiş yeganə üzvü, ömrünü Hüseyn Cavid və Ərtoğrul Cavid irsinin toplanıb tərtib və təbliğ olunmasına və Cavidlər ailəsinin xatirəsini yaşadacaq ev muzeyinin yaradılmasına həsr edən, "fədakarlıq və mətanət mücəssəməsi", "Cavid xəzinəsinin  qoruyucu mələyi" adlandırılan muzeyşünas, teatrşünas, mətnşünas Turan xanım Cavidin doğum günüdür.

Turan Rasizadə 1923-cü ildə oktyabr ayının 2-də Bakıda dünyaya gəlmişdir.

1937-ci ildə atası Hüseyn Cavid vətən xaini damğası ilə həbs olunmuş, 1939-cu ildə Sibirə - Maqadana sürgün olunmuşdur. Qardaşı Ərtoğrul Cavid 1942-ci ildə tələbə olmasına baxmayaraq ordu sıralarına çağırılmış, lakin xalq düşməninin oğlu olduğu üçün cəbhəyə deyil Gürcüstana cərimə batalyonun işləməyə göndərilmişdir.

Orada ağır işlərdə çalışdığına görə ağciyər xəstəliyinə-vərəmə yoluxan Ərtoğrul Cavid bir müddət hospitalda müalicə olunmuş, həmçinin bu müddət ərzində müəyyən bəhanələrlə onun təxris olunması yubadılmışdır. 

1943-cü ilin sentyabr ayında nəhayət ordudan tərxis olunan gənc dahi Əziz Şərifin vasitəsi ilə Naxçıvana gətirilmiş, noyabr ayında vəfat etmişdir.

Ərtoğrulun vəfatından sonra Turan xanım anası Mişkinaz xanımla birlikdə tək qalmışdır.

Mişkinaz Cavid bir çox "vətən xaininin" həyat yoldaşı kimi Akmola göndərilməsə də onlar yaşadıqları evdən çıxarılmışdılar.

Hələ yeniyetməlik çağlarından vətən xaininin qızı damğasına məruz qalmış, maddi və mənəvi,  olduqca çətin bir həyat yaşamış Turan xanım 1945-1950-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunun (indiki Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) Teatrşünaslıq fakültəsində təhsil almış və 1950-1983-cü illərdə həmin institutda müəllim kimi fəaliyyət göstərmişdir. 

O, Azərbaycanın ilk qadın teatrşünaslarından biri olmuşdur.

1968-ci illərdə C.Cabbarlı adına Azərbaycan Dövlət Teatr Muzeyində elmi işçi və 1968-1991-ci illərdə direktor vəzifələrində çalışmışdı. 1991-ci ildən ömrünün sonunadək Hüseyn Cavidin Bakıdakı ev-muzeyinin direktoru işləmişdi. Hüseyn Cavidin 1958-2004-cü illərdə nəşr olunmuş bütün kitablarının tərtibçisi  Turan xanım olmuşdur.

O, heç vaxt ailə həyatı qurmamış bütün ömrünü  Hüseyn Cavid və Ərtoğrul Cavid irsinin toplanıb tərtib və təbliğ olunmasına və Cavidlər ailəsinin xatirəsini yaşadacaq ev muzeyinin yaradılmasına həsr etmişdir.

Hüseyn Cavidin bütün əsərlərini toplamış, məhv edilən əsərlərinin bir qismini rejimdən gizlədilərək qorunub saxlanılan əlyazmaları sayəsində,  bir qismini də əzbər bildiyi və yaddaşında qoruyub saxlaması sayəsində bərpa edərək latın əlifbası ilə nəşrini həyata keçirmişdir.

Turan xanıma çətin zamanlarında Üzeyir Hacıbəyovun, Əziz Əliyevin və Heydər Əliyevin böyük qayğısı olmuşdur.

O, 1982-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi, 1997-ci ildə Hüseyn Cavid mükafatı laureatı, 2002-ci ildə Prezident təqaüdçüsü, 2000-2004-cü illərdə Dövlət Əfv Komissiyasının üzvü olmuşdu.

O, 2004-cü il sentyabrın 12-də 81 yaşında vəfat etmiş və Naxçıvanda Hüseyn Cavidin ailə məqbərəsində ailə üzvlərinin yanında dəfn olunmuşdur. Dahi Cavidin bir zamanlar dediyi kimi ölüm kimilərini ayrısa da kimilərini də birləşdirir. Eyni ilə Turan xanımı Cavid ailəsinin digər üzvlərinə qovuşdurduğu kimi.

Ruhları şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

Aida Eyvazlı ilə Türk dünyasına səyahət rubrukasında Krımda gəzişməmizi davam edirik. Yolumuz Ağ Məscidədir. İndi bu şəhər Simferopol adlanır. Ordan da Yaltaya dönəcəyik.

Təkcə  krımlıların ürəyində deyil, böyük Türk tarixində adı əbədiləşən Ağməsciddən danışaq. Əslində şəhərin  tarixi skiflərin dövrünə qədər gedib çıxır. Bəzi mənbələrdə Ağməscid  yurdunun yaşının 50 min il olduğu qeyd edilir. Bu gün rusların yenidən işğal etdiyi bu qədim türk torpaqları Sovet illərində  Krım Muxtar  Vilayəti  kimi status aldı. Paytaxtı isə Simferopol şəhəri oldu.

 Krım yarımadasını gəzmək üçün əslində bütün yollar  paytaxt Simferopoldan keçir və buraya qayıdır.1944-cü il 18 mayda bir gecənin içərisində “vətən xaini” kimi Krımdan sürgün edilən Krım tatarları da dünyanın bütün yollarından gəzib keçdikdən sonra, 1985-ci ildən etibarən doğma ata yurdlarına köç etməklə, şəhərin  dağlıq hssəsində və mərkəzində yerləşməyə başladılar. (Onların başlarına gətirilən fəlakətlər bir başqa mövzunun söhbətidir. Hələlik isə Krımımızı gəzirik).

Bir qayda olaraq, Krıma gələnlər mütləq Qara dənizin sahilində dincəlməyə üstünlük verirlər.  İki əsrdən artıqdır ki, bu yarımada tursitləri qəbul etməkdədir. Krım Ukraynanın tərkibində olanda burada turizm çox yüksək səviyyədə inkişaf etmişdi. Simferopolun 37 kilometrliyində yerləşən  Yaltaya trolleybusla  40 dəqiqəyə gedib çatmaq olur. Məcara axtaran turistlərin əksəriyyəti Simferopoldan yaltaya trolleybusla getməyə üstünlük verirdilər. Dolanbac dağ yolları və aşırımları  ilə Yaltaya getməyin başqa ləzzəti var. Bu yolla irəlilədikcə  yolun sol tərəfində Qara dəniz aydın görünür. Dağlarda isə  ilin fəsillərinə uyğun olan gözəllik mənzərələrindən doymaq olmur. Əslində Krımı addım-addım gəzəndə bu yerlərin Azərbaycana nə qədər çox bənzədiyinin fərqinə varırsan. Krım yarımadası kiçik  Azərbaycandır. Bizim ərazilərə çox bənzəyir.

Yaltaya gələn insanlar daha çox  dənizin sahilində hündür qayalıqda yerləşən “Qaranquş yuvası” qəsrinə çıxıb, bu hündürlükdən Krımı seyr etməyə üstünlük verirlər. İçərisində onlarla filmlər çəkilən “Qaranquş yuvası”nın maraqlı tarixçəsi var. Bu gözəl və əsrarəngiz gözəlliyyə malik olan “Qaranquş yuvası” qəsri, sən demə, Azərbaycanın neft puluna tikilib. Bu haqda isə bizə Krım Azərbaycanlıları çəmiyyətinin sədri Rəhim Hümbətov danışdı. O dedi:

-Yaltada  qala-saray kimi məşhur olan, qayanın 40 metr hündürlüyündə yerləşən  “Qaranquş yuvası”ının indi 103 yaşı var.  Lakin Krımın Yalta şəhərinin Qaspralı qəsəbəsində yerləşən  Qaranquş yuvası 1873-cü ildə Yekaterina taxta oturandan sonra inşa edilib. Yaxın Avropa ölkələrindən buraya torpaq almaq üçün axışıb gələn tacirlərdən biri saray həkimi, həm də Yalta şəhərinin idarəçilik sisteminin üzvü  Albert Tobin  Qayaya sahiblənir, burada taxtadan  ev tikir.  Gəlib gedənlər, görənlər bu kiçik daxmanı “Qaranquş yuvası” adlandırırlar.  Məlum olmayan səbəblərə görə, Tobin  qayanın kənarındakı evini tacir Anna Raxmaninovaya satır. A. Raxmaninova öz dövründə Moskvada ən bahalı mülklərin sahibi  kimi məşhurlaşmışdı. Aldığı mülklərdən yaxşı gəlir götürərərək, onları publik mərkəzlərə çevirə bilirdi. 1911-ci ildə isə səhhəti ilə əlaqədar olaraq, onun bahalı mülklərinə marağı azaldığından, həmin binanı Bakıda neft milyonçusu olan alman əsilli  baron fon Ştenqeylə satır. Təbii ki, Ştenqeyl bu bahalı  “Qaranquş yuvası”nı Bakıdan qazandığı neft pullarınn hesabına alır və dərhal orada bərkitmə, bərpa və yenilənmə işləri aparır. Buna görə əsil adı Avrora qayası olan bu yerə Moskvadan modernist-memar Leonid  Şervudu dəvət edir. Şervuddan  qəsri qotik üslubunda tikməsini  xahiş edir.  Şervud öz növbəsində  Fransada məşhur memar  Oqyust Rodendən dərs almışdı. Ona görə də həm məkanın, həm də ətraf aləmin gözəl təbiətini və mənzərəsini nəzərə alan istedadlı memar burada nadir sənət nümunəsini yenidən yaradır. Bu pilləkənli kompozisiya kiçik ərazidə yerləşsə də,  fundamentin eni 10 metr, uzunluğu isə 20 metr olur.  Binanın hündürlüyü isə 12 metrdir. Memar qalanın içərisində dəhliz, qonaq otağı, ikinci mərtəbəyə-- qülləyə  qalxan pilləkənlər və iki yataq otağı tikməklə bu möcüzəli sənət əsərini tamamlayır. Mülkün ətrafında isə balaca bağ salır. Zatən Krımın torpağı o qədər məhsuldardır ki, burada nə əksən bitir. Balaca qəsrin gözəlliyinə heyran olan  baron fon Ştenqeyl memardan zəhmət haqqını əsirgəmir. Onu müxtəlif hədiyyələrlə də mükafatlandırır. Artıq 1914-cü ildə ildə köhnə daşlardan tikilmiş balaca daxmanın yerində möhtəşəm bir qəsr dayanmışdı. Qəsrin sahibi bu sevinci çox yaşamır. 1914-cü ilin 28 iyulunda başlanan birinci Dünya Müharibəsinə görə  alman əsilli neft milyonçusu Rusiya İmperiyasının hüdudlarını tərk etmək məcburiyyətində qalır. “Qaranquş yuvası”nı isə tez-tələsik  rus taciri və xeyriyyəçisi Pavel Şelaputinə satır.

1927-ci ildə Yaltada güclü zəlzələ olur. Dənizdə zəlzələnin gücü 9 bala çatır.  Qaranquş yuvasının qarşısındakı bağ uçulub  Qara dənizə tökülür.  Məşhur krımlı rəssam İvan Konstantinoviç Ayvozovski də “Doqquzuncu val”  rəsm əsərini bu tufandan sonra çəkir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanınəsəsrlərindən seçilmiş bir sıra qranula – cövhər sayıla biləcək məqamları “Ədəbiyyat və incəsənət” oxucularına təqdim edir.

Kamal Abdulla özü seçilmiş bu cövhərlər barədə yazır: “İllərdən bəri yazdığım müxtəlif şeirlərin, esselərin, pyeslərin, hekayə və romanların, publisistik məqalələrin və elmi əsərlərin, verdiyim intervülərin hər birinin içində yer almış və bu gün də öz məzmunu, tutumu, forması ilə diqqətimi çəkən misralar, cümlələr günlərin bir günü sanki dil açıb mənə dedilər ki, bizim bir-birimizdən zaman və məkanca ayrılığımıza son qoy və bizi bir-birimizin yanında yerləşdir. Sən görəcəksən ki, bu zaman biz tamamilə yeni bir cazibədə zühur etmişik. Onlar qeyri-səlis məntiq dili ilə desək, içində olduqları mətnin qranulaları (ilkin vacib hissəcikləri) idi. Qranula, başqa cür ifadə etsək, cümlədən (mətndən) bütün artıq hissələri siləndən sonra yerdə qalan cövhərdir.”

Çox sevindirici haldır ki, bu günlərdə “Everest” nəşriyyatında müəllifin “Seçmələrin seçməsi-qranulalar” adlı kitabı da işıq üzü görmüşdür.

Beləliklə, Kamal Abdullanın qranulaları:

1.

Yağışlar yağar Allaha sarı,

Yağışlar yağar dərgaha sarı,

Yağışlar yağar üzüyuxarı

 Üzüaşağı yağmaz yağışlar.

2.

Anar nəsrinin doğmalığı Bakı küçələrinin hər tinində yaddan az qala çıxmaq istəyən, amma heç cür yaddan çıxmayan xatirələrin doğmalığıdır.

3.

Dədə Qorqud: “Ol qızın üç canavər qalınlığı, qaftanlığı vardı.” Qanturalı Sarı donlu Selcan xatuna yetişmək üçün üç vəhşi heyvana qalib gəlməli idi. Vüsala bundan sonra yetişmək, qaftanları bir-bir çıxarmaq mümkün olardı. Azərbaycan ədəbiyyatının ən parlaq metaforası!

4.

“Vaxt gələcək ağrımız örtüləcək çiçəklə,

Bütün yaralarımız yenidən bitişəcək.

Hər şey qurtaracaqdır xoşbəxt bir gələcəklə

- Soldu nar çiçəkləri, indi nar yetişəcək.”

5.

“Kitabi-Dədə Qorqud”da Bəkil oğlu İmranın həlak etmək istədiyi kafir ondan soruşur: - Yigit, aman. Sizin dinə nə derlər? Dininə girdim. Yaxud başqa bir boyda Uruz yaxınlaşmaqda olan yağı barədə atasına sual edir: - Yağı nəyə derlər, baba? Yenə də bir başqa boyda Dəli Domrul Əzrayıla sorur: - Ya bəs can verən, can alan Allah taalamıdır? Bütün bu “sadəlövh suallar” bu gün ən azından təbəssüm doğursa da, əslində, hadisələrin cərəyan etdiyi vaxtın çox uzaq qədimliyə aid olduğunu göstərir. Belə ki, bu suallar yarandıqları vaxt müstəqim şəkildə verilir və anlaşılırdı.

6.

Qəti hökmlərə ehtiyatla yanaşmaq lazımdır. Onların gözlənilməz keçmişləri ola bilər.

7.

Ciddi arxeoloqlar deyir ki, Şliman, əslində, Troyanı yox, tapmaq istədiyini, yəni, arzu etdiyini tapmışdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində Türkiyənin “Genç Yürekler” jurnalının təqdim etdiyi 51 türk müəllif inin yazıları yer alır. Türkiyə türkcəsində yayılan əsərlərin əsas qayəsi budur: “Dildə, fikirdə, işdə birlik!”.

“İstikbalimizin İstiklali”

Ayşe NurSivri

Kara bulutlar sarmış çepeçevre her yanı. Fırtına üstüne fırtına kopmuş, taş üstünde taş kalmamıştır. Bu hengameden kurtulan hâlâ umutla bakan yüzlerce çift göz. İşte o umutları yeşertecek adeta çöl topraklarına düşen su misali bir ışık gerekliydi. Bu ışık öyle bir ışık olmalıydı ki, coşkunun, hürriyetin, esaretin bitişinin timsali olmalıydı.

Sene 1921. Savaştan yeni çıkmış, yoksulluğun, acının, yasın dibine vurmuş, lakin başı her daim dik olan bir millet. Her evde, her yürekte cayır-cayır yanan ateş, gözlerde yaş vardı; ama dilde tek bir kelime, o da “hürriyet”. Bütün bu acının, kederin tek bir devası olabilir ancak. Cephedeki şehit ataların, gözü yaşlı feryat eden anaların, daha körpecik dulların, beşikteki biçare yetimin asla boyun eğmeyeceğinin ve ilelelbet de böyle olacağını anlatan bir marş. Kanla sulanmış topraklarıma yaraşır, mavi göklerin ay yıldızına sevda olacak bir marş.

Günler geçer. Yüreğinde yalnız Allah ve vatan aşkı olan bir şair geliverir. Sırtında bir paltosu bile yoktur. Yardıma muhtaçtır, ama onun umurunda mı ki? “Vatan olmadan elde neyleyim malı-mülkü?” der. Tacettin Dergahı’ndaki küçük odasına çekiliverir usulca. Aklında tek bir düşünce vardır: Hürriyet.

Mart ayıdır. Akif’in kalbine nakşeden vatan sevdası kaleminden süzülür âdeta bir inci tanesi edasıyla. “Korkma!” diye başlar insanı hayran bırakan mısralarına. Lakin bir sorun baş gösterir. Kaleminin mürekkebi bitmeye yüz tutmuştur. Peki durabilir mi? Yarım kalabilir mi bu büyük aşk? Kim, ne engel olabilirdi? Aldı ellerine çiviyi, kazıdı dergâhın duvarlarına bir-bir mısraları. Çok sürmeden bitmişti kendine hayran bırakan o mükemmel şiir.

       Meclis’te herkes heyecan içinde beklemekteydi. Coşku ve gururla haykıra-haykıra defalarca kez okundu “İstiklâl Marşı”. Umutla bakan o başı dimdik millete en güzel armağanı vermişti yüce gönüllü insan. Ondan başka kim yazabilirdi ki, milletin ruhunu yansıtan bir marşı? Elbette ki, kimse! Artık bir marştan öteydi. Ay-yıldızın sevdası, ağlamaktan göz pınarları kurumuş anaların feryadı, yetim kalan yavrumun ışığıydı. Şehit olan on beş yaşındaki atalarımın verdiği mücadelenin simgesi idi. Şehitlerimize “sizleri unutmadık, unutmayız” demenin bir başka şekliydi İstiklal Marşı.

“Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar,

Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar

“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?!”

Özgürlüğü, iman gücünü her bir dizesine en güzel hâliyle işlemiş güzel insan. Sarsa da dört yanımızı düşman, yıkamaz yüzlerce gönüldeki köklü imanı. Biz Türk milletiyiz, aç yatarız, yeri gelir susuz kalırız; ancak Vatan olmadan yaşayamayız. Kanla sularız bu topraklarını, ama veremeyiz. İşte kazanılan bu destansı zaferin yüreğimize perçem-perçem işlenmiş hâlidir “İstiklal Marşı”.

Şiirlerini bir araya getirdiği “Safahat”ına “İstiklâl Marşı”nı dahil etmez. “O, Türk milletine aittir” der. Sözlerine devam eder yüce gönüllü insan: “Allah bu millete bir daha “İstiklal Marşı” yazdırmasın.” O günden bu yana hepimizin yüreğine nakşedildi bu sözler. Bize düşen ise bu duaya iştirak etmektir, asırlar boyu atalarımızın kurup, canla-başla koruduğu, uğruna şehit olduğu bu Vatanı korumak, mavi gökte al bayrağın gölgesinde marşımızı başı dik bir şekilde söylemektir.

“Dalgalan sen de şafaklar gibi, ey şanlı hilal!

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helal!

Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlal,

Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyet!

Hakkıdır Hakk’a tapan, milletimin İstiklal!”

Bu Vatan kolay alınmadı. Binlerce neferin kanı ile sulanmadık bir tek kara parçası dahi yoktur. Verilen bu zorlu mücadelenin hakkını ödemek mümkün değil. Çiğnetmedi atalarımız, çiğnetmez de torunları bu kutsal toprakları.

Şehit olan binlerce askerimizi ve gönüllere taht kuran şairimiz Mehmet Akif Ersoy’u rahmetle ve minnetle anarım. Allah hepsinden razı olsun.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün 2 oktyabrdır. 

Bu gün dünyaya gəlmiş məşhur mədəniyyət xadimləri kimlərdir? Buyurun.

ROBERT MİXANOVİÇ

Xorvatiya mədəniyyəti tarixində ən ünlü simalardan biri, Yuqoslaviya heykəltəraşlığının banisi.

1872-ci ildə Zaqrebdə dünyaya gəlib, 1940-cı ildə orada da vəfat edib. 

ROMİNA PAUER

Bu ad ola bilsin hər kəsə tanış deyil, amma onun oxuduğu Feliçita mahnısı A-dan Z-yə, 7-dən 77-yə hamıya tanışdır. Bu italiyalı xanım müğənni həyat yoldaşı Al Bano ilə möhtəşəm mahnılar ifa edərək yaddaşlara həkk olunub. Həm də aktrisa, rəssam olan Rominanın bir üstünlüyü də gözəlliyi idi.

1951-ci ABŞ-da, Los-Ancelesdə dünyaya gəlib. 

SİYAVUŞ MƏMMƏDZADƏ

Əməkdar İncəsənət Xadimi, şair, tərcüməçi. 

Xüsusən rus dilinə mükəmməl tərcümələri var. 

1935-ci ildə Bakıda anadan olub, 2022-ci ildə orada da vəfat edib. 

STİNQ

Əsl adı-soyadı Qordon Metyu Tomas Sammer olan məşhur ingilis müğənnisi, həm solo ifaları, həm də “Thr Police” qrupundakı solistliyi ilə dünyada tanınıb və sevilib. Qremmi mükafatçısıdır.

1951-ci ildə Uollzenddə doğulub. 

TEYMUR KƏRİMLİ

Akademik, tanınmış ədəbiyyatşünas, yazar, Elmlər Akademiyası Əlyazmalar İnstitutunun direktoru. 

1953-cü ildə Ordubad rayonunda dünyaya gəlib. 

TURAN CAVİD

Dövlət Teatr Muzeyinin direktoru, Hüseyn Cavidin Ev museyinin yaradıcısı və rəhbəri, Hüseyn Cavidin qızı. 

1923-cü ildə Bakıda anadan olub, 2004-cü ildə orada da vəfat edib. 

YURİ LEVİTAN

İnanılmaz səs tembrinə malik sovet diktoru. Xüsusən İkinci Dünya Müharibəsində müharibə xəbərlərini çatdırması ilə məşhurlaşmışdır, onun səsini milyon səsin içindən asanca ayırd etmək olur.

1914-cü ildə Vladimirskdə anadan olub, 1983-cü ildə Moskvada vəfat edib. 

Allah bütün vəfat edənlərə rəhmət eləsin, sağ olanlara cansağlığı versin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

Xəbər verdiyimiz kimi, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə 24-26 sentyabr tarixlərində Qazaxıstanın paytaxtı Astanada Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri keçirilib. 

Mədəniyyət Nazirliyi Mədəniyyət günlərinin geniş icmalını təqdim edib. İcmalı oxucularımızın nəzərinə çatdırırıq. 

Sentyabrın 24-də mədəniyyət günləri çərçivəsində Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasında qazax dilində nəşr edilmiş “Füzuli – 530 misra” kitabının təqdimatı və “Füzuli – 530” mövzusunda ədəbi-poetik məclisi təşkil olunub.

Tədbirdə Qazaxıstan Respublikasının Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyi və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin nümayəndələri, iki ölkənin elm, mədəniyyət xadimləri və digər qonaqlar iştirak ediblər. Kitab haqqında məlumat verən tədbirin aparıcısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) katibi İlqar Fəhmi qeyd edib ki, bu il dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Məhəmməd Füzulinin anadan olmasının 530 illiyidir. Bu münasibətlə Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu tərəfindən qazax dilində Füzulinin qəzəlləri və qəsidələrindən ibarət “Füzuli – 530 misra” kitabı nəşr olunub.

Qazaxıstan Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyinin Arxiv, sənədləşmə və kitab işi komitəsinin sədri Rüstəm Əli Azərbaycan Mədəniyyət Günlərinin önəmindən danışıb. Vurğulayıb ki, iki ölkə arasındakı dostluq və hərtərəfli əməkdaşlıq bundan sonra da davam edəcək, xalqlarımızı bir-birinə daha da yaxınlaşdıracaq. Azərbaycan mədəniyyət nazirinin müşaviri Oleq Əmirbəyov dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Məhəmməd Füzulinin yaradıcılığından söz açıb. Bildirib ki, 2024- cü il yanvarın 25-də Prezident İlham Əliyev Füzulinin 530 illiyinin qeyd edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb. Məhəmməd Füzuli Azərbaycan ədəbi-bədii fikrinin inkişafında müstəsna yer tutan, Yaxın və Orta Şərq ölkələri ədəbiyyatına mühüm təsir göstərən qüdrətli sənətkardır. O, anadilli poeziyanın mükəmməl nümunələrini

yaradıb, Azərbaycan ədəbi dilini daha da zənginləşdirərək yeni zirvəyə yüksəldib.

Dahi şairin 530 illiyində belə bir kitabın nəşr olunması böyük əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycan Qazaxıstandakı səfiri Ağalar Atamoğlanov Məhəmməd Füzulinin əsərlərinin bu gün də öz aktuallığını qoruyub saxladığını söyləyib.

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova “Məhəmməd Füzulinin əsərlərinin qazax dilinə tərcüməsi” mövzusunda çıxış edib. Azərbaycanın Xalq yazıçısı Elmira Axundova mədəniyyət günləri çərçivəsində təqdim ediləcək “Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədi məhəbbətin tarixçəsi” kitabı haqqında məlumat verib.

Daha sonra mövzu ətrafında AMEA N.Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri filologiya elmləri doktoru Fəridə Əzizova, kitabın tərtibçisi, şair, tərcüməçi Fərid Hüseyn və başqaları çıxış ediblər. Bədii hissədə qiraətçi, aktyor Hüseynağa Aslanov və aktrisa Jalə Novruzova tərəfindən Füzulinin bir sıra qəzəlləri səsləndirilib. Xanəndələr – respublika və beynəlxalq müsabiqələr laureatları Orxan Hüseynli və Leyla Rəhimova Füzulinin qəzəllərini muğam üstə ifa ediblər. Qazaxıstan aktyorları Kazibek Iskara və Guldana Alixan tərəfindən Füzuli şeirlərinin qazax dilinə tərcümələrindən nümunələr təqdim olunub. Qiraətçiləri Əməkdar artist Toğrul Əsədullayev (kamança) və respublika və beynəlxalq müsabiqələr laureatı İbrahim Babayev (tar) müşayiət ediblər.

Qeyd edək ki, layihənin rəhbəri və müəllifi Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova, kitabın tərtibçiləri şair, tərcüməçi, AYB-nin katibi Səlim Babullaoğlu, şair Fərid Hüseyn, redaktoru Nurlıbek Samatulu, məsləhətçisi isə ədəbiyyatşünas Didar Kulkenovdur. Bakıda "Zərdabi nəşr"də işıq üzü görən kitabda dahi şairin 22 qəzəl və 6 qəsidəsi yer alıb.

*

Qazaxıstanın paytaxtı Astanada keçirilən Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri çərçivəsində sentyabrın 24-də K.Kuanışbayev adına Qazax Milli Musiqili Dram

Teatrında ölkəmizdən “Zaman" qrupunun etno-caz konserti təqdim olunub. Konsertdən öncə çıxış edən musiqi qrupunun bədii rəhbəri Vasif Hüseyn milli çalğı alətlərinə böyük marağı olduğunu deyib: "Zaman" qrupunu yaratmaq istəyi milli musiqi alətlərimizə olan maraq və sevgimlə bağlıdır. Qrupda Azərbaycan balaban, tütək, zurna və s. alətlərdən çox istifadə edirəm. Bacardığım qədər, milli musiqi alətlərinin xarakterini olduğu kimi saxlayır və yeri gələndə Qərb alətləri ilə sintez edirəm”.

Sonra söz musiqiyə verilib. "Zaman" qrupu (Saleh Məmmədov – bas gitara, Eyvaz Həşimov – zərb alətləri, Fəqan Rəhmanoğlu – nəfəs alətləri) və pianoçu, bəstəkar Vasif Hüseyn (eyni zamanda qrupun bədii rəhbəri) maraqlı proqramla çıxış edib. Proqramda Vasif Hüseynin “Biri var idi, biri yox idi” (“Once upon a time”), “Zaman”, Vaqif Mustafazadənin “Baharda” (“Springtime”), “İmprovizə” (“Improvise”), Hans Zimmerin “Ulduzlararası” (Interstellar”) və “Yapuray” qazax xalq mahnısı səsləndirilib.

Qazax musiqisevərlər konserti böyük maraq qarşılayıb, ifaçıları alqışlayıblar. Xatırladaq ki, Azərbaycan caz sənətinin əfsanəsi sayılan bəstəkar Vaqif Mustafazadə (1940–1979) orijinal ifaçılıq üslubuna malik olub. O, muğamlarımızı caz texnikası ilə birləşdirərək caz-muğam kimi yeni bir musiqi janrı yaradıb. Bu gün də bir çox musiqiçilər öz ifalarında məhz Vaqif Mustafazadənin yaratdığı caz- muğamın sintezindən istifadə edirlər.

*

Sentyabrın 25-də Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanası ilə Azərbaycan Milli Kitabxanası arasında əməkdaşlığa dair memorandum imzalanıb. Sənədi Azərbaycan Milli Kitabxanasının direktoru Əməkdar mədəniyyət işçisi, professor Kərim Tahirov və Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasının direktoru Qaziza Nurqalieva imzalayıblar. İmzalanma mərasimindən sonra Qazaxıstan Milli Akademik Kitabxanasında “Azərbaycan ədəbiyyatı guşəsi”nin açılışı olub.

Əvvəlcə Azərbaycan Milli Kitabxanasının direktoru Kərim Tahirov və Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasının direktoru Qaziza Nurqalieva tərəfindən guşənin açılışını bildirən rəmzi lent kəsilib. Azərbaycan Milli Kitabxanasının direktoru Kərim Tahirov çıxış edərək

“Azərbaycan ədəbiyyatı guşəsi” haqqında məlumat verib. Qeyd edib ki, guşədə Azərbaycanın bugünkü uğurlarına dair, Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusunun 44 günlük Vətən müharibəsində şanlı Qələbəmizə, ölkəmizin müasir inkişafına dair nəşrlər, eyni zamanda tariximiz mədəniyyət və ədəbiyyatımızla bağlı kitablar təqdim edilir. Daimi guşədə ümumilikdə 250-dən çox kitab nümayiş olunur.

Kərim Tahirov bildirib ki, Azərbaycan Milli Kitabxanasında “Qazaxıstan ədəbiyyatı guşəsi” 2019-cu ildə Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın iştirakı ilə təntənəli şəkildə açılıb.

Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasının direktoru Qaziza Nurqalieva Azərbaycan Milli Kitabxanası ilə 2003-cü ildən əməkdaşlıq etdiklərini söyləyib. O, bundan sonra da iki kitabxana arasında əməkdaşlıq inkişaf edəcəyini deyib.

Digər çıxış edənlər iki kitabxana arasında əlaqələrin genişlənməsinin əhəmiyyətini vurğulayıb, Qazaxıstan kitabxanasında “Azərbaycan ədəbiyyatı guşəsi”nin açılmasını əlamətdar hadisə kimi dəyərləndiriblər.

Daha sonra Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi İlqar Fəhmiyə və şair, esseist Fərid Hüseynə Qazaxıstan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvlük vəsiqəsi təqdim olunub. Sonda tədbir iştirakçıları milli mətbəximizin təamlarından dadıb və “Azərbaycan ədəbiyyatı guşəsi”ndə yer alan nəşrlərlə tanış olublar.

*

Qazaxıstanın paytaxtı Astanada keçirilən Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri çərçivəsində sentyabrın 25-də Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasında Azərbaycanın Xalq yazıçısı Elmira Axundovanın “Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” (qazax dilində) kitabının təqdimatı keçirilib.

Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli çıxışında qeyd edib ki, Qazaxıstanda Ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş kitabın təqdimatını təşkil etmək bizim üçün böyük şərəfdir: “Bu təqdimat tədbiri təkcə Ulu öndərə ehtiram əlaməti deyil, həm də ölkələrimiz arasında möhkəm tarixi əlaqələrin olduğunu təsdiqləyir.

Azərbaycan və Qazaxıstan qardaş ölkələr olmaqla uzun illərdir ki, qarşılıqlı hörmət, etimad və əməkdaşlığa əsaslanan münasibətləri inkişaf etdirirlər. Bizi ümumi tarix, mədəniyyət və adət-ənənələr birləşdirir ki, bu da əlaqələrimizi xüsusilə dəyərli edir. Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında möhkəm dostluq münasibətləri bizim ümumi inkişaf və tərəqqi istəyimizə əsaslanır. Bu əlaqələr çoxillik dostluğun nəticəsi kimi xalqlarımız arasında gələcək əməkdaşlığın da açarıdır. Azərbaycan-Qazaxıstan münasibətlərinin və bugünkü yüksək inkişaf səviyyəsinin banisi Ulu öndər Heydər Əliyevdir. Ümummilli liderin dost ölkəyə səfərləri, keçirdiyi görüşlər bütün sahələrdə, o cümlədən mədəniyyət sahəsində əlaqələrin inkişafı üçün möhkəm zəmin yaradıb. Biz Qazaxıstanda Ulu öndərin xatirəsinə dərin hörmət və ehtiramdan məmnunluq duyuruq. Ötən ilin aprelində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin iştirakı ilə Astanada Heydər Əliyev adına küçənin açılışının keçirilməsi bunun bariz nümunəsidir”.

Ümummilli liderin ideyaları türkdilli dövlətlər arasında, xüsusən də mədəniyyət sahəsində əlaqələrin inkişafında həmişə mühüm rol oynayıb. Bu gün türkdilli dövlətlərlə əlaqələrin dərinləşdirilməsi Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi Azərbaycanın xarici siyasətinin ən mühüm istiqamətlərindən biridir: “İnanırıq ki,

Heydər Əliyevin zəngin dövlətçilik irsi gələcəkdə də ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın möhkəmlənməsi və dərinləşməsi üçün öz töhfəsini verəcək”.

“Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” kitabı haqqına söz açan nazir bildirib ki, bu nəşr, sadəcə, ədəbi əsər deyil, görkəmli siyasi xadim, yeni müstəqil Azərbaycan dövlətinin banisi və Ümummilli lider Heydər Əliyevin və onun ömür- gün yoldaşı, görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə Əliyevanın həyatının mühüm məqamlarını əks etdirən təsirli hekayətdir. Elmira Axundovanın çoxsaylı kitabları arasında onun bir neçə dilə tərcümə edilmiş və Azərbaycanın Respublikasının Dövlət Mükafatına layiq görülmüş “Heydər Əliyev və onun dövrü” çoxcildlik əsəri də xüsusi yer tutur. Xalq yazıçısı Elmira Axundova kitab haqqında məlumat verərək deyib: “Altıcildlik

“Heydər Əliyev. Şəxsiyyət və zaman” roman-tədqiqatı üzərində işlədiyim dövrdə, təbii ki, qəhrəmanımın ömür-gün yoldaşının şəxsiyyəti ilə də yaxından maraqlanmışdım. Çoxsaylı müsahiblərim Zərifə xanım haqqında, xüsusən də Heydər Əliyevlə münasibətləri barədə xeyli maraqlı məqamları danışmışdılar. Zaman keçdikcə bu mozaik epizodlardan mükəmməl bir lövhə yarandı. Başa düşdüm ki, Heydər Əliyevə həqiqi ailə xoşbəxtliyi, bir-birindən layiqli, istedadlı oğulla qız bəxş edən yeganə qadın haqda yazmasam, qəhrəmanımın həyat və tale epopeyası yarımçıq olacaq... Çoxillik axtarışların bəhrəsi olan həmin əsər artıq qarşınızdadır və onun nə qədər uğurlu alındığını yalnız oxucu söyləyə bilər. Ümid edirəm ki, həcmcə çox da böyük olmayan bu kitabı oxuyub başa vurandan sonra qəhrəmanlarımı daha çox sevəcəksiniz”.

Qazaxıstan Respublikasının Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyi Arxiv, sənədləşmə və kitab işi komitəsinin sədr müavini Rollan Kuspan, Azərbaycanın Qazaxıstandakı səfiri Ağalar Atamoğlanov, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova, Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasının direktoru Qaziza Nurqalieva, tarix elmləri doktoru, professor, kulturoloq Fuad Məmmədov, AMEA N.Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri filologiya elmləri doktoru Fəridə Əzizova, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi İlqar Fəhmi və başqaları çıxış edərək kitabın əhəmiyyətini yüksək qiymətləndiriblər.

Sonda Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli Məhəmməd Füzulinin “Bəngü-Badə” əsərinin əlyazmasının surətini, Xalq yazıçısı Elmira Axundova isə müəllifi olduğu kitablardan bir neçə nüsxə Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasına hədiyyə ediblər. Qeyd edək ki, kitabda xalqımızın tarixində müstəsna yeri olan iki parlaq şəxsiyyətin –Zərifə və Heydər Əliyevlərin boya-başa çatdıqları ailələrindən, uşaqlıq və gənclik illərindən, həyatın bütün çətinliklərinə birgə sinə gərməyə kömək edən əbədiyaşar məhəbbətindən söhbət açılır. Əsər “Xarakterlərin formalaşması (1940-cı illər – 1950-ci illərin əvvəlləri)”, “Sevmək haqqı”, “Əks-kəşfiyyatçının şəxsi həyatı”, “Ordinatorluqdan akademikliyə”, “Lider”, “Respublika rəhbərinin xanımının gündəlik həyatı”, “Qalstuksuz" Heydər Əliyev (XX əsrin 70-ci illəri)”, “Moskva həyatı (7 saylı hökumət bağının divarları arxasında)”, “O, əzablarını sona qədər gizlətdi...” və “Ölümə qalib gələn məhəbbət” adlı bölmələrdən ibarətdir.

Bakıda “Füyuzat” mətbəəsində çap olunan kitabın redaktoru Tamilla Nuriyevadır. Kitab Azərbaycan Respublikasının Qazaxıstanın Aktau şəhərindəki Baş konsulluğunun dəstəyi ilə qazaxcaya tərcümə edilərək nəşr olunub.

*

Sentyabrın 25-də Astananın Sülh və Əmin-amanlıq Sarayında “Azərbaycanın sənət inciləri” adlı sərgi təşkil olunub. Mərasimdə rəsmi şəxslər, iki ölkənin elm, mədəniyyət xadimləri və digər qonaqlar iştirak ediblər.

Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi İncəsənət və qeyri-maddi mədəni irs şöbəsinin müdiri Sevil Kərimova sərgi haqqında məlumat verib. Qeyd edib ki, sərginin ümumi konteksti mədəni irsimizin tanınmasını təmin edən, onun özünəməxsusluğunu vurğulayan sənət sahələrinin təqdimatı üzərində qurulub. Mədəniyyət Nazirliyinin təşəbbüsü ilə sərginin təşkilində milli muzey kolleksiyaları ilə yanaşı, fərdi kolleksiya da təmsil olunur.

Bildirilib ki, Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi sərgidə ekspozisiyasını interpretasiya istiqamətində qurub. Burada Xalq rəssamı, peşəkar qrafika sənətimizin banilərindən olan Əzim Əzimzadənin əsərləri ilə yanaşı, həmin əsərlərdə təsvir olunan mühit muzey eksponatları vasitəsilə tamaşaçıya ötürülür. XX əsrin əvvəllərində istifadə olunan məişət əşyaları, ənənəvi geyim nümunələri və digər artefaktlar zamanın ab-havasını yaradır. Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi 20-dən artıq xalça nümunəsi təqdim edir. Kolleksiyada Azərbaycanın xalça məktəblərinə dair nümunələr və müəllif xalçaları yer alıb. Sərginin ən maraqlı komponentlərindən biri milli dekorativ sənətimizin unikal nümunələrindən Azərbaycan kəlağayısı Mədəniyyət Nazirliyinin təşəbbüsü ilə Ruslan Hüseynov və Fuad Cəbrayılovun fərdi kolleksiyalarında təqdim olunur. Təqdim olunan 20 kəlağayının incə texniki icrası ilə yanaşı, onların mənəvi mahiyyəti, geyinmə üsulu da tamaşaçılara nümayiş etdirilir.

Diqqətə çatdırılıb ki, ənənəvi sənətin yaşadılması, ötürülməsini təmin edən subyektlər, ustadlar sərginin mühüm hissəsini təşkil edir. Bədii tekstil silsiləsini qurama sənəti nümayiş etdirir. Bu qədim sənəti yaşadan və peşəkar səviyyədə improvizə edən mərhum sənətkar Xalidə Nəsirova tərəfindən yaradılan quramalar türk dünyagörüşünün parlaq ifadəsidir. Şəbəkə sənəti, əlvan şüşələrdən hazırlanan işıqlı kompozisiyalar şəkili sənətkar Hüseyn Hacımustafazadə tərəfindən ustad dərsləri formatında təqdim olunur. Zərif və incə bəzək nümunələri zərgərlik guşəsində yer alıb. Burada ənənəvi texnikalar, şəbəkə, mina və s. sənətkar Füzuli Əlizadənin təqdimatında nümayiş etdirilir.

Vurğulanıb ki, sərgidə müasir Azərbaycan rəngkarlığı videoformatda tamaşaçılara göstərilir. Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı tərəfindən təqdim olunan filmdə XX əsr rəngkarlıq sənətimizin parlaq məqamları yer alıb.

Sərginin son seqmenti isə mədəni irsimizin müasir interpretasiyalarıdır. Burada gənc Azərbaycan modelyerləri Anara Zakirli və Leyla Babazadə tərəfindən yaradılan geyim modellərində ənənəvi ornamental motivlər yeni təqdimatda

verilib.

Sonda qonaqlar sərgi ilə yaxından tanış olublar.

*

Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri çərçivəsində sentyabrın 25-də Astananın Sülh və Əmin-amanlıq Sarayında Azərbaycan Dövlət Rəqs Ansamblının konserti keçirilib.

Mərasimdə rəsmi şəxslər, iki ölkənin elm, mədəniyyət xadimləri və digər qonaqlar iştirak ediblər. Konsert proqramında ansambl tərəfindən "Mənim Azərbaycanım süitası”, “Qazaxı”,  “Nağaraçılar”, “Qaytağı”, “Toy”, “Ağ çiçəyim”, “Çayçı” rəqsləri, “Sarı gəlin” kompozisiyası, “Vətən süitası” və digər nömrələr ifa edilib. Ansamblın rəngarəng çıxışlarını qazaxıstanlı tamaşaçılar gur alqışlarla mükafatlandırıb.

Qeyd edək ki, Azərbaycan Dövlət Rəqs Ansamblı 1970-ci ildə yaradılıb. Bu illər ərzində kollektiv milli rəqs ənənələrinə əsaslanaraq Azərbaycan xoreoqrafiyasının parlaq təbliğatçısı olub. Ansambl ABŞ, Yaponiya, İtaliya, Fransa, Avstriya, Almaniya, Portuqaliya, İspaniya, Norveç, İsrail, Tunis, Əlcəzair, Türkiyə, Hindistan, Nepal, İsveçrə, Çin, İraq, Vyetnam, Mərakeş, Meksika, Braziliya, Kuba, Cənubi Koreya, Belçika, Səudiyyə Ərəbistanı, habelə keçmiş SSRİ məkanının bütün respublikalarında çıxışlar edib.

Ansamblın repertuarına Azərbaycan bəstəkarları Üzeyir Hacıbəyli, Tofiq Quliyev, Cahangir Cahangirov, Fikrət Əmirov, Telman Hacıyev, Səid Rüstəmov, Hacı Xanməmmədov, Vasif Adıgözəlov, Aqşin Əlizadə, Eldar Mansurov, Cavanşir Quliyev, rus bəstəkarı İqor Stravinskinin əsərləri və dünya xalqlarının rəqsləri daxil edilib.

Ansambl 1980-ci ildə Moskvada keçirilən Olimpiya Oyunlarının mədəni proqramında, eləcə də Yaponiya (1988), Almaniya (2000), Çin (2010) və İtaliyada (2015) EXPO sərgilərində çıxış edib. 1979-cu ildə Tunisdə keçirilən “Karfagen” beynəlxalq folklor festivalının qızıl medalına layiq görülüb.

Milli mədəniyyətimizin inkişafında və təbliğində xidmətləri nəzərə alınaraq ansambla 1991-ci ildə “Əməkdar kollektiv” fəxri adı verilib. 2018-ci ildən ansamblın rəhbəri Xalq artisti Rüfət Xəlilzadədir. Kollektiv Azərbaycanın zəngin rəqs və musiqi mədəniyyətini təmsil edən yeni konsert proqramı ilə dünya turnesinə çıxmağı planlaşdırır.

*

Sentyabrın 26-da Qazaxıstan Respublikasının Milli Muzeyində Qazaxıstan Milli İncəsənət Universitetinin tələbələri üçün mühazirələr təşkil olunub. Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinin direktoru Əməkdar mədəniyyət işçisi Şirin Məlikovanın “1920–1980-ci illərdə Azərbaycanda rəngkarlıq və qrafika”, Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi İncəsənət və qeyri-maddi mədəni irs şöbəsinin

müdiri Sevil Kərimovanın “Təbriz miniatür məktəbi” və Azərbaycan Milli Xalça Muzeyinin direktoru Əməkdar mədəniyyət işçisi Əminə Məlikovanın “Azərbaycan

Milli Xalça Muzeyi. Müasir məkanda qədim incəsənət” mövzularında çıxış ediblər. Şirin Məlikova məruzəsində Azərbaycanda realist rəssamlıq məktəbinin təşəkkülündən bəhs edib, onun inkişaf trayektoriyasını müəyyən edən məşhur rəssamların əsərləri əsasında XX əsrin rəngkarlıq, qrafika üslubunu və istiqamətlərini nəzərdən keçirib. Məruzədə sovet bədii reallığının əsas istiqaməti ilə paralel işləyən görkəmli nonkonformist rəssamların yaradıcılığına da toxunub. Sevil Kərimova “Təbriz miniatür məktəbi” adlı məruzəsində qeyd edib ki, Azərbaycan miniatür sənəti uzun bir inkişaf yolu keçib. Onun ilk nümunələri XIII əsrdə yaradılıb: “Birinci Təbriz məktəbinin rəssamları uyğur-çin və ərəb- Mesopotamiya ənənələrini uğurla sintez edərək diqqətəlayiq nümunələr yaradıblar.

Təbriz miniatürü Səfəvilər dövründə, Sultan Məhəmmədin başçılıq etdiyi dəbdəbəli kitabxananın burada fəaliyyət göstərdiyi zaman öz zirvəsinə çatıb. Öz üslubunun formalaşması kontekstində Təbriz məktəbi Osmanlı, Hindistan, İran və digər Şərq miniatür məktəblərinə güclü təsir göstərib. Müasir Azərbaycan incəsənətində Təbriz miniatürü ikonik ilham mənbələrindən biridir”.

Əminə Məlikova məruzəsində söyləyib ki, xalqımızın dünyagörüşünü, milli xüsusiyyətlərini və estetik zövqünü əks etdirən xalça sənəti Azərbaycan mədəniyyətinin inkişaf tarixində xüsusi yer tutur. 2010-cu ildə Azərbaycan xalça sənəti UNESCO-nun “Bəşəriyyətin Qeyri-Maddi Mədəni İrsinin Reprezentativ Siyahısı”na daxil edilib. 1967-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi dünyada bu profilli ilk muzey idi. 2014-cü ildən muzey onun üçün xüsusi olaraq tikilmiş yeni müasir binada fəaliyyət göstərir. Bu unikal memarlıq layihəsinin müəllifi avstriyalı memar Frans Yanzdır. Muzeyin fondlarına 10 mindən çox eksponat daxildir. Bu gün muzeydə milli xalçaçılığın bütün sahələrini təmsil edən Azərbaycan xalçalarının ən dolğun kolleksiyası var. Muzey ölkədə ən çox ziyarət edilən muzeylər sırasındadır. Sağlamlıq imkanları məhdud ziyarətçilərin də muzeydə təşkil edilən sərgilərlə tanış olması üçün hər cür şərait yaradılıb. Bildirilib ki, muzey eksponatları saxlamaqla yanaşı, unudulmuş toxuculuq texnikalarını da yaşadır. Uşaqların asudə vaxtlarının səmərəli keçirilməsi üçün burada Uşaq muzeyi şöbəsi fəaliyyət göstərir ki, burada xalçaçılıq üzrə ustad dərsləri keçirilir. Muzey bir çox xarici muzeylərlə səmərəli əməkdaşlıq edir.

*

Sentyabrın 26-da K.Kuanışbayev adına Qazax Milli Musiqili Dram Teatrında Azərbaycan incəsənət ustaları və bədii kollektivlərinin iştirakı ilə qala konsert keçirilib. Konsert proqramını Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli, Qazaxıstanın mədəniyyət və informasiya naziri Aida Balayeva, digər rəsmilər, iki ölkənin elm, mədəniyyət xadimləri, musiqisevərlər izləyiblər. Konsertdə Azərbaycanın Xalq artistləri Samir Cəfərov, Əlixan Səmədov, Tünzalə Ağayeva, Azər Zeynalov, Gülyaz Məmmədova, Əməkdar artistlər Rəşad İlyasov, Lalə Məmmədova, İlahə Əfəndiyeva, İlkin Əhmədov, Nərgiz Kərimova, İnarə Babayeva, Ramil Qasımov, solistlər Orxan Hüseynli, Leyla Rəhimova, İlhamə Qasımova, Səxavət Məmmədov, İbrahim Babayev, Humay Qədimova, Aşıq Samirə, Aşıq Əli, həmçinin “Qarabağ” orkestri, Azərbaycan Dövlət Rəqs Ansamblı, "Mərdan" qrupu və başqaları çıxış ediblər.

Proqramda Əli Səliminin “Sizə salam gətirmişəm” mahnısı, Üzeyir Hacıbəylinin “Sevgili canan” romansı, “Arşın mal alan” operettasından “Əsgərin və Gülçöhrənin dueti”, Ələkbər Tağıyevin “Sən gəlməz oldun”, Bəhram Nəsibov “Qarabağ” mahnıları, Qara Qarayevanın “Yeddi gözəl” baletindən “Adajio”, Tofiq Quliyevin “Qaytağı”, “Sevgi valsı” əsərləri, Yevgeni Brusilovskinin “Boz ayqır süitası”, Oqtay Kazıminin “Taleyim mənim”, Arslanbek Sultanbekovun “Dombıra”, Elza İbrahimovanın “Ey Vətən” nəğmələri, Fikrət Əmirovun “Sevil” operasından “Dilbərin ariyası” və “Balaşın mahnısı”, Eduardo di Capua və Alfredo Mazzucchinin “O sole mio” əsəri, həmçinin “Üç gündən bir, beş gündən bir” Azərbaycan xalq mahnısı, “Uzundərə” xalq rəqsimiz və digər mahnılar ifa edilib. Qazaxıstanın Əməkdar artisti Əlişir Kərimov da ifası ilə qala konsertə öz töhfəsini verib.

Sonda bütün ifaçılar M.Maqomayevin məşhur “Azərbaycan” mahnısını birgə səsləndiriblər, xatirə şəkli çəkdirilib. İncəsənət ustalarının şövqlə təqdim etdiyi musiqi və rəqs nömrələri böyük maraq və alqışlarla qarşılanıb.

Bununla da Qazaxıstanın paytaxtı Astanada keçirilən Azərbaycan Mədəniyyət Günləri başa çatıb. Üç gün ərzində gerçəkləşən konsert, tədbir və təqdimatlar ədəbi-mədəni zənginliklərimizə həmişə maraq göstərən qardaş qazax xalqının yaddaşında silinməz izlər qoyub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.10.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Xəbər verdiyimiz kimi, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə oktyabrın 2-dən 8-dək Bakı Ekspo Mərkəzində 10-cu Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisi (Baku International Book Fair 2024) keçirilir. Bu gün oktyabrın 2-dir və səhər saat 10-da sərginin təntənəli açılışı olacaq. 

Əvvəlki illərin təcrübəsindən çıxış edərək deyə bilərik ki, sərgi ölkədə maraqla qarşılanır, böyük auditoriya toplaya bilir. Təşkilatçı tərəf Hava limanının yaxınlığında olan Bakı Ekspo Mərkəzinə qatılmaq istəyən vətəndaşların daşınmasını təmin etməklə qapıları taybatay açmış olur. 

Bu il də belə olacaq. Ziyarətçilərin “Elmlər akademiyası”, “28 may” və “Koroğlu” metrostansiyalarından Bakı Ekspo Mərkəzinə xüsusi avtobuslar vasitəsilə ödənişsiz gediş-gəlişi təmin ediləcəkdir.

Sərgiyə giriş də əlbəttə ki ödənişsizdir.

Sərgi hər gün səhər saat 10:00-dan axşam saat 20:00-dək ziyarət üçün açıq olacaq. 

Builki yubiley sərgisi dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Məhəmməd Füzulinin (1494-1556) anadan olmasının 530 illiyinə həsr olunub. Hazırda 4 qitəni təmsil edən 19 ölkədən 47 xarici təşkilat, 100-dən artıq yerli nəşriyyat-poliqrafiya və kitab sənəti ilə əlaqəli müəssisə sərgidə iştirak üçün qeydiyyatdan keçib. Sərgidə Azərbaycanla yanaşı, Türkiyə, İrlandiya, Almaniya, Venesuela və digər ölkələrdən tanınmış yazıçı və şairlər, elm adamları, gənc yazarlar iştirak edəcəklər. Budəfəki sərgi üçün də zəngin proqram tərtib olunub.

Kitab bayramı çərçivəsində uşaqlar və böyüklər üçün ustad dərsləri, inklüzivlik və digər aktual mövzular üzrə kitab təqdimatları, imza günləri, konfranslar, simpoziumlar, müsabiqələr, qiraət və musiqi saatları və kitab sənayesi sektorunun subyektləri arasında əməkdaşlıq platformaları təşkil ediləcək.

Sərgi müddətində müxtəlif formatda ümumilikdə 270-dən çox tədbirin təşkili nəzərdə tutulur. Tədbir gedişində ölkəmizin də üzv olduğu Asiya Hekayəçilik Komitəsinin 16-cı iclası keçiriləcək. 

Sərginin Təşkilat Komitəsi tərəfindən şair Salam Sarvan və yazıçı Rövşən Abdullaoğlu 10-cu Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisinin fəxri yazarları seçilib.

Salam Sarvan müasir Azərbaycan poeziyasının görkəmli nümayəndələrindən biridir. “Sənə deyiləsi deyil sənə deyiləsi sözüm”, “Mən gələr olmadım, yolu qarşıla”, “Heykəl tənhalığı” adlı şeir kitablarının müəllifidir. Şairin əsərləri müxtəlif xarici dillərə tərcümə olunub.

Rövşən Abdullaoğlu çağdaş nəsrimizdə ən çox oxunan yazıçılardan biri və 32 kitab müəllifidir. “Relslər üzərində uzanmış adam” romanı 2020-ci ildə “Readers Favorite” beynəlxalq kitab müsabiqəsinin qalibi olub.

Sərgi çərçivəsində 7 gün ərzində fəxri yazarların iştirakı ilə sərgi salonunda müxtəlif formatda tədbirlər (kitab təqdimatı, imza saatları, oxucularla görüş, xarici yazarlarla birgə panellərdə iştirak) təşkil olunacaq.

Dünyaşöhrətli irlandiyalı yazıçı Con Boyn da 10-cu Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisinin fəxri qonağı olacaq.

Con Boyn dünyanın 46 dilinə tərcümə olunan 25 kitab müəllifidir. Yazıçının ən məşhur əsəri “Zolaqlı pijamalı oğlan” romanıdır.

Con Boynun oktyabrın 3-də “Füzuli” təqdimat zonasında oxucularla görüşü və imza saatı olacaq.

Sərgidə maraqla gözlənilən tədbirlərdən biri də bu gün saat 16-da Yaşıl zonada baş tutacaq Mədəniyyət Nazirliyi ilə Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun birgə layihəsi olan “Sizlər üçün seçdik” adlı çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyasının təqdimat mərasimidir. 

Bu nəşrin əsas fərqli cəhəti ölkənin tanınmış yazarlarının ən yaxşı bildikləri əsərlərini antologiya üçün təqdim etmələrindədir.

Kitaba Xalq yazıçılarından Anarın, Elçinin, Kamal Abdullanın, Çingiz Abdullayevin, Elmira Axundovanın, Natiq Rəsulzadənin hekayələri, Xalq şairlərindən Nəriman Həsənzadənin, Vahid Əzizin, Sabir Rüstəmxanlının, Ramiz Rövşənin şeirləri daxil edilib. O cümlədən, nasirlərdən Seyran Səxavət, Elçin Hüseynbəyli, Yunus Oğuz, Varis, İlqar Fəhmi, Aqşin Yenisey, Natiq Məmmədli və Cavid Babayev, şairlərdən Baba Vəziroğlu, Rəşad Məcid, Ramiz Qusarçaylı, Səlim Babullaoğlu, Salam Sarvan, Nigar Həsənzadə, Qulu Ağsəs, İbrahim İlyaslı, Əlizadə Nuri, Əkbər Qoşalı, Xəyal Rza, Fərid Hüseyn və İntiqam Yaşarın da əsərləri antologiyada yer alıb.

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəaliyyətini bərpa etmiş “Yazıçı” nəşriyyatının “Booker Publishing house” nəşriyyat evi ilə birgə ərsəyə gətirdiyi antologiyanın böyük maraqla qarşılanacağı hədsizdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(02.01.2024)