“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birlikdə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu gün şeir vaxtıdır, sizlərə İmir Məmmədlinin şeirləri təqdim edilir.

 

 

KÖLGƏ

 

Ağac da yox idi həyətlərində,

Zəhmətkeş atanın alt köynəyini

Yuyub da kəndirə sərəndə ana

Onun kölgəsində oynayırdılar

Uşaqlar yayda.

 

 

GÖLMƏÇƏDƏKİ GÜNƏŞ

 

Adi bir gündü,

Duru gölməçədən göyə zillənən

Göydəki gündü.

 

 

ANAMIN HEYKƏLİ

 

Qəbrinin üstündə incə bir lalə –

Anama gül heykəl qoyubdu bahar.

Elə bil qəflətən "ay ana!" desəm,

Bu çiçək çevrilib üzümə baxar.

 

 

ETİBAR

 

Bıçaq boğazına dirənəndə

Heç tərpənmədi,

Elə zənn etdi ki,

Boynundakı kəndiri kəsib

Azadlığa buraxacaqlar.

 

 

AZADLIQ VƏ ACLIQ

 

Tələyə düşmüşdü,

Ayağını gəmirib qurtardı ordan.

Amma həmin axşam yaman acanda

Qayıdıb yedi öz ayağını.

 

 

PARADOKS

 

Metro qatarının basabasında

Dostunun yasına tələsirdi o.

Dostuna qazılan qəbrin altından

Keçirdi metro.

 

 

İLAHİ DAİRƏ

 

Torpaqdan yaratdı,

Sonra baxdı, baxdı  yaratdığının əməllərinə,

Yenidən torpağa çevirdi onu,

İstədi yoğurub

Bu dəfə daha da təkmilləşdirsin.

 

 

HARA GEDİRSƏN?..

 

İnsan qocalanda torpağa gedir,

Torpaqdan çıxırlar əlvan çiçəklər.

Görəsən, yolda bir-birinə rast gəlirlərmi

Gedib-gələnlər,

Bir-birindən soruşurlarmı:

– Hara gedirsən?

 

 

GÜLLƏR

 

Yazda çəmənləri bəzəyən güllər

Dünyalarını dəyişənlərin son sözləridir.

Burada qalan sevimlilərə

Gül göndərirlər yerin altından.

 

 

İKİÜZLÜ  DÜNYA

 

Dünyanın da iki üzü var, –

Evin pəncərəsindən baxdıq,

Baxdıq qatarın pəncərəsindən,

Birində dururdu məğrurcasına,

O birində qaçırdı hündür ağaclar...

 

 

ÜÇÜNCÜ RƏNG

 

Gecə, gündüz kimi,

ağ-qara kimi

İki yerə bölünmüşdü o kənd, o oba.

Ortada uzun bir təpə var idi –

Gecəylə gündüzün,

Ağla qaranın arasındakı

Məchul rəng kimi.

 

 

KƏNDİN TƏPƏLƏRİ

 

Kəndin təpələri təpələr deyil,

Torpaq dikəlib ki,

Üstündə açan əlvan çiçəklər

Yaxşı görünsün,

Qışda qar yağanda

Eniş boyu sürüşə bilsin

Taxta xizəklər,

Yayda günəşin al şəfəqləri

Sancılsın yerə nizələr kimi.

Kəndin təpələri təpələr deyil.

 

 

KƏPƏNƏK ÖMRÜ

 

Yaşamalı idi kəpənək bir gün,

Həmin gün şıdırğı yağışlar yağdı,

Səhər asimana gün çıxdı, amma

Artıq qurtarmışdı kəpənək ömrü.

 

 

BAĞLI QAPI

 

Qapı döyüləndə

Evdə heç kəs yox idi deyə,

Xəcalət hissi keçirdi kilid.

 

 

QIŞIN PAPAĞI

 

Fevralın sonunda qış geri döndü,

Ətrafa boylandı,

Qüzeydə qalan ağ papağını

götürüb getdi.

 

 

ZƏLZƏLƏ

 

Evlərlə birlikdə  xəyallar uçdu ,

Dağıntılar altında qaldı  arzular.

Aləm silkələnəndə

Quşlar pırıldaşdı, göylərə uçdu,

Asimandan asılı qaldı durnalar.

 

 

QAPALI MƏKANDA

 

Qəflətən otağa girən sərçətək

Hərdən yol gəzirdi çıxmağa, amma

Kişinin qəlbinin aynalarına

Dəyib qalırdı.

 

 

SİÇANLARIN OYLAĞI

 

Pişiklər yatanda

Siçanlar çıxırlar yuvalarından.

Səhərə qədər veyillənirlər

Pişiklərin yuxularında.

 

 

İSMARIŞ

 

Bir zaman Tiflisdə ismarışımı

demişdim Kürə,

O da çatdırmışdı Azərbaycana.

Xəzər eşidəndə demişdi: "gəlsin"...

 

 

DALANDAR

 

Dalandar süpürür xəzəli, amma

Bircə yol başını qaldırıb baxmır

Hündür ağacların buluda toxunan

zirvələrinə.

 

 

TÜSTÜ

 

Avtobus gəlirdi,

O minib gedirdi,

Sən ötürürdün baxışlarınla,

Amma təkərlərin izi itirdi

Göz işləməyən uzaq çöllərdə,

Lakin tüstü... tüstü göyə yayılıb

Hər gün piltə-piltə bulud olurdu.

 

 

TƏZƏ PALTAR

 

Təzə paltarıma mübarək demə,

Təzə libasın altında bəzən

Köhnə yaralar gizlənir, gülüm.

 

 

TORAĞAY

 

Bizi görən kimi uçan torağay

Cəh-cəh vura-vura göylərə qalxır.

Görəsən, gedib haqqımızda

Nələr söyləyir uca Allaha?

 

 

İNSAN

 

Qanadları bala yapışıb qalan

milçəkdir insan.

Bal boldu, içində bata da bilər,

Üzərinə yayxanıb yata da bilər,

Amma artıq heç vaxt o uça bilməz.

 

 

ÇƏTİN  MƏTN

 

Mən xeyli tərcümə etmişəm, amma

Hələ belə çətin mətnim olmayıb, –

Özümü sənə sevdirim deyə,

Eşqimi çevirirəm sənin dilinə.

 

 

DAĞA DÖNƏN TƏPƏ

 

Burada bir təpə vardı,

Həmin təpə dönüb dağa,

Aha, bildim,

Nənəm ölüb, babam ölüb,

Qarışıbdı bu torpağa.

 

 

YAXIN QOHUMLAR

 

Yaxın qohumlardan xəbərin varmı?

Bakıda sənsən,

Yaşıl çöllərdə – zərif lalələr.

Onlar səni bilməz, sən də onları.

 

 

AYAQQABILAR

 

Ana bir gün küsüb evdən çıxanda

Qucağında gedən balaca qızın

Ayaqqabıları dəhlizdə qaldı.

 

...Ana qayıtdı,

Qızın ayağına olmur həmin ayaqqabılar,

Sıxır ayağını, amma geyinib

Axsaya-axsaya gəzir qızcığaz.

 

Necə də xoş imiş ayağı sıxan

Ayaqqabının

Verdiyi əzab, verdiyi ağrı.

 

 

DƏNİZ

 

Necəsən, soruşdum,

Dalğanı elə çırpdı üzümə,

Elə bil şəst ilə bağlandı qapı.

Sən demə, dəniz də insan kimidir,

Nə bir dincliyi var, nə də cavabı.

 

BURAX... BURAXIM...

 

Burax məni, çıxım gedim,

Düşünmə ki, darıxaram.

Burax məni, əvəzində

Mən də səni buraxaram.

 

 

***

 

Əlvida demədən getdin, gözəlim,

Gözümdə əridi üzün qar kimi.

Arxanca çırpındı ayaq izlərim

Sahilə atılan balıqlar kimi.

 

 

MƏSAFƏ

 

Məsafə nədir,

Səni məndən uzaqlaşdıran,

Yoxsa

Məni sənə yaxınlaşdıran yol?

 

 

QƏRİBİN  XƏYALI

 

Qürbətdə meydanı tam daralanda

Qəribin yadına ölkəsi düşdü.

Elə bil həmin an körpə uşağın

Üzünə ananın kölgəsi düşdü.

 

TANRI VƏ İNSAN

 

Tanrının yanından insan həmişə

Yan keçib gedir.

 

Tanrıdan anrıda

Tanrı axtarır.

 

Tanrısa gedənin dalınca baxıb

Köks ötürəndə

Göy guruldayır...

 

QƏRİBİN  QAZANCI

 

Gözümüz yol çəkə-çəkə,

Yurd həsrəti çəkə-çəkə,

Yuva bizi çəkə-çəkə

Qayıdırıq...

 

GÜNƏŞLİ VƏ KÜLƏKLİ GÜN

 

Şəfəq sınır qarışqanın

Parıltılı kürəyində...

Niyyət qalır,

Yön dəyişir

Günün tozlu küləyində...

 

GÜLSATAN  QADIN

 

Piştaxta dalında duran bir pəri

Məftun eləyirdi, inan, hər kəsi.

Yan-yana düzmüşdü yasəmənləri

Axşamdan kəsilmiş fərələr kimi.

 

***

 

Nəğmənin bir ucu qalınca səndə

Tellərtək çəkilən yollar kiridi.

Sən öz ürəyinin

Açarını

Mənə versən də,

Həmin gün dəyişdin köhnə kilidi.

 

***

 

İnanma izdiham kədəri yenə,

Tək qəlbdə cücərir nisgilin dəni...

Bağışla, İlahi, bu səhər yenə

Ah çəkib narahat elədim səni.

 

"KİTKAT" KAĞIZI

 

Hələ qış deyildi,

Hələ çağı idi sərin payızın.

Birdən külək sədi,

Ördək balası cücələrə qarışan kimi

Sarı yarpaqlara qarışıb getdi

Kitkat kağızı.

 

CAVAB

 

Dedilər sənin gəzdiyin cavab

Gizlin saxlanılan bir şüşədədir.

Həmin şüşə isə sal qayalıqda

Bir kahadadır.

 

Mən tapdım şüşəni

Divin canı çıxdı həmin şüşədən,

Cavab çıxmadı.

 

ŞƏKİLLƏR

 

Mənə külək şəkli çəkmək istəsən,

Əyilmiş bir ağac şəkli də bəsdir,

Dağılmış telləri bir gözəl qızın,

Ya da bir oğlanın kəkili bəsdir.

 

Əgər sevgi şəkli çəkmək istəsən,

Çiçəkli kolların şəkli də bəsdi.

Tənhalıq şəklini çəkmək istəsən,

Ot basmış yolların şəkli də bəsdi.

 

Həyatın şəklini çəkmək istəsən,

Ağır bir ömürün şəkli də bəsdi,

Yəni ağac kimi qəddi bükülmüş,

Qocalmış İmirin şəkli də bəsdi.

 

YAZMIRAM DAHA

 

Sevgi şeirləri yazmıram daha,

Qənaət edirəm ağ vərəqlərə.

Harda kağız, vərəq düşsə əlimə –,

Təyyarə düzəldirəm,

Gəmi düzəldirəm

Nəvələrimə.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə təqdim etdiyi layihədə Türkiyənin “Genç Yürekler” jurnalının seçimində 51 türk müəllifinin yazıları yer alır. Türkiyə türkcəsində yayılan əsərlərin əsas qayəsi budur: “Dildə, fikirdə, işdə birlik!”.

 

 

“Halet-i Ruhiye”

Murat Karakoyunlu 

 

Helkeler[1] yüklü omuzlarımda. İçinde, günah keçisi arayan adamların yığınla intikam biriktirdiği sahte hakikatler var. Acıdan nasır tutmuş köprücük kemiklerimi kuşatan et. Elbet bunda da var bir ibret.

Düştüğü çukurdan kendi başına çıkmanın telaşında bir zihin, dövüyor umut duvarlarımı. Falezler oluşturmuş sarp kayalıklarla. İnsan yalnız vuruşmak istiyor işte, böyle hayasızlarla.

Süt beyazı bir ikbal yoğurmuşken İlahi güç. Lekeler bırakan aciz, kul işte. Bilmem ne zaman kaldırır İlahi, bu yükü? Taşınmaz ki, bu gidişle.

“Allah, kuluna kaldırmayacağı yükü yüklemez” doğru. Kul niye ders almaz Yaratan’dan bu bahiste?

Kendime doğru değil yolum. Sona doğru. Gecikmiş bir saadet saklı avuçlarımda. Sana doğru. Uzanan bir el, bir vuslat içindir. Bil ki, bu hoyratlık da senin, uhulet de senindir.

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

 

 

 

 

 

 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

 

 

 

MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.

 

Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@

 

 

 

19.

 

KİTABXANA İŞİ HAQQINDA QANUN

 

 

 

Kitabxana işi haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununun 22-ci maddəsinə görə, kitabxanalar aşağıdakı vəzifələri həyata keçirməyə borcludurlar:

 

1.Cəmiyyətin hazırkı mənəvi təlabatını yaxşı bilmək, ona uyğun olaraq öz fondunu komplektləşdirmək.

 

2.Mövcud və yeni kitabxanaların varlığı haqqında əhaliyə müntəzəm məlumat vermək.

 

3.Bütün klassik və müasir təbliğat üsullarından istifadə etməklə kitab təbliğatını həyata keçirmək.

 

4.Əhalinin mütaliə səviyyəsini həm kəmiyyət, həm də keyfiyyət etibarı ilə tədqiq etmək və onun yüksəldilməsinə çalışmaq.

 

5.Kitabxanaya oxucu gəlişini, eləcə də kitabxanaların cəmiyyətin həyatında yaxından iştirakını artırmaq.

 

 

 

Növbəti: 20.Uşaq kitabxanalarına diqqət artır

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

 

(06.11.2024)

 

 

 

 

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu günə təsadüf edən əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdırırıq:

6 noyabr. Kişilər Günü

Biz gözümüzü açandan 8 martın qadınlar günü kimi qeyd edilməsinə şahidik. Amma kişilər günü nədənsə qeyd edilməyib. Keçmişdə guya 23 fevral kişilər günü idi, əslində həmin günün təyinatı ordu günüydü. İndi isə sovetlər dönəmi öz işinin dalınca getdiyi kimi 23 fevral da gedibdir, milli ordu gününün isə təyinatı kişilər günü deyil, elə silahlı qüvvələr günüdür. Amma təqvimdə varmış axı kişilər günü. Budu bax, 6 noyabr. Xüsusən Şərqi Avropada geniş qeyd edilən bir gün. Özü də yaranışı 2000-ci ilə təsadüf edir. Amma bu günü şəxsən biz azərbaycanlılar heç vaxt qeyd edən deyilik. Niyə? Ondan başlayaq ki, təqvimdə 19 noyabr günü də var, Beynəlxalq Kişilər Günü. Onu ABŞ, Avstraliya, Böyük Britaniya, CAR, Hindistan və s. ölkələrdə qeyd edirlər. Bu 6 noyabrın qeyd ediılməsinin isə təşəbbüskarı Azərbaycana Dağlıq Qarabağ boyda dərd vermiş Mixail Qorbaçovdur. O, həyat yoldaşı, məkrli Raisaya sevgisini izhar etmək üçün bu günü BMT strukturlarında təsdiqlədib, qadınla kişi sevgisinin qarşılıqlı bayramlar şəklində ailə təməlini möhkəmlətməsinə istinad edib. İndi ruslardan tutmuş polyaklara, çexlərə qədər hamısı bu kişilər gününü qeyd edirlər, bizsə gəlin onun üstünü qara qələmlə xətləyək.

Yeri gəlmişkən, məktəblərdə 8 noyabr – Zəfər günündə qızların oğlanları təbrik etməsi ənənəsi yaranıb. Bu çox gözəl təşəbbüsdür. Azərbaycanlı kişisinə elə məhz qələbə, zəfər yaraşar!

 

6 noyabr. Müharibə və konfliktlər zamanı ətraf mühitin ekspluatasiyasının qarşısının alınması günü

Heç də uzağa getməyək, bar-bar bağıraq, dünya ictimaiyyətinə məhz bu gün mesajlar ötürək, görsünlər ki, erməni barbarları meşələrimizi necə dağıdıblar, yandırıblar, su hövzələrini necə zəhərləyiblər, flora və faunaya necə divan tutublar. Yerin təkini qazıb faydalı qazıntıları necə vəhşicəsinə istismar ediblər. Dünyada misli görünməmiş barbarlıq nümunələri göstəriblər bu insanlıqdan uzaq olanlar. Heç faşistlər işal etdikləri ərazilərdə bu cür həngamələr qoparmamışdılar.

Məhz bu gün Azərbaycanın sözügedən problemi aktual olacaq, hər kəs bu işə öz töhfəsini verə bilər.

 

6 noyabr. Beynəlxalq insan əlindən ölən heyvanların xatirəsi günü

İnsanlar heyvanları ya gülləylə öldürürlər, ya başını kəsib ətini yeyirlər. Bu günü kim təqvimə salıbsa yəqin o, bizim zavallı qoyunları bəzəyib-düzəyib, geyindirib-keçindirib kütləvi qətliama məruz qoymamızdan da bixəbərdir. İnsan heyvanın həyatının qənimidir, yüzə yüz belədir. Haçansa amma əksinə olub, qədim insan heyvanların qurbanı olub.

İndi belə bir günü təqvimə salmaqda məram odur ki, ildə bir gün heç bir insanın əlində heyvan ölməsin. Qəssablar, eşidirsiniz? Dana kəsməyə bir gün fasilə verəkmi? Broyler sahibləri. Bir gün toyuqqırmanı dayandıraqmı?

Saksafon gününü, fin və isveçlilərin vərəsəlik gününü, ABŞ-ın naços gününü (qarğıdalı çipsləri ilə müxtəlif ədvalardan ibarət qəlyanaltı) də qataq heyvanların xatirəsi gününün gözünə.

 

6 noyabr. Çaykovski və saksafon

1991-ci ilin bu günündə mühüm bir hadisə baş verib. SSRİ Kommunist Partiyası buraxılıb. 1951-ci ildə Kreşatikdə Ukrayna milli televiziyası öz yayımlarına başlayıb. 1947-ci ilin 6 noyabrı  əslən azərbaycanlı filosof, teoloq, Rusiyada islam dininin görkəmli nümayəndəsi Heydər Camalın doğum günüdür.  1945-ci ildə görkəmli aktrisamız Zərnigar Ağakişiyeva dünyaya göz açıb. 1931-ci ilin bu günündə şair, yazıçı, publisit Tofiq Mahmud dünyaya gəlib. 1917-ci ildə RSDRP (yəni bolşevik partiyası) Petroqradda qiyama başlamaq əmri verib. 1893-cü ildə böyük bəstəkar Pyotr Çaykovski dünyadan köçüb (bilirdinizmi, Çaykovski rus deyil, ukraynalıdır?).1814-cü ildə belçikalı usta, saksafonu icad edən Adolf Saks doğulub. 1600-cü ildə yapon tarixinin ən böyük samurayı – Konisi Yukinaqa vəfat edib.

1494-cü ilin bu günündə isə Trabzonda dünyaya sahiblənməyi bacarmış dahi türk imperatoru Sultan Süleyman Qanuni – Möhtəşəm Süleyman dünyaya gəlib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

 

 

Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları və digər idarəetmə qurumlarının rəhbərlərinin şəhər və rayonlarda vətəndaşların qəbulu cədvəlinə əsasən mədəniyyət naziri Adil Kərimli noyabrın 29-da saat 10:00-da Abşeron rayon Heydər Əliyev Mərkəzində (ünvan: Xırdalan şəhəri, Qalubiyyə küçəsi) Sumqayıt şəhəri, Abşeron, Xızı və Qubadlı rayonlarından olan vətəndaşlarla görüşəcək.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, vətəndaşlar noyabrın 23-dək nazirliyin Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır. elektron poçt ünvanı və (018) 644-46-04 (daxili 308) telefon nömrəsi vasitəsilə müraciət etməklə qəbula yazıla bilərlər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzet” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Yeganə Məmmədovanın hekayəsi təqdim edilir.

 

"Ay bala, yıxılarsan, qolun-qabırğan qırılar, düş aşağı, söz eşit!.."Anam idi, səsinə bir az qayğı, bir az da təpingən, ötkəm ahəng qatıb dəcəlliyimdən qorumağa çalışırdı məni; əlində oxlov, yuxa yaya-yaya bir gözü elə hey məndə idi: birdən yıxılar, nəsə olar...

Çıxıb-düşməkdən budaqlarını pilləkənə döndərdiyim armud ağacının da "acığı" tutmuşdu elə bil mənə - üzərində gəzdikcə qəzəbindən gövdəsi titrəyirdi. Özümü o yerə qoymurdum, haça budağında oturub ətrafa baxırdım, rənglərini seçməkdə hələ çətinlik çəkdiyim öz dünyama qapılırdım. Eh, o an ağlımdan nələr keçirdi, nələr... Göy üzündə qatarlaşan durnalara uşaq həsədi ilə baxırdım, istəyirdim mən də onların yanında olum, əlimi uzadıb göyün yanağında yumrulanan pəmbə buludlara toxunum, payızın xəfif küləyindən çöhrəsi solmuş günəşin pırtlaşıq saçlarını darayım, ağaclardan üz çevirib incik-incik qopan yarpaqların eniş "rəqsi"nə tamaşa edim, yorulanda yerə enib çayların ağuşunda gizlənməyə "can atan" sahillərində gəzinim. Nə deyim, əlçatmaz arzularım çox idi, lap çox...

Hərdən həyətin ortasında ocaq qalayan anamı da gözdən      qaçırmırdım. O, yanıb qor olmuş kösövləri sacın altından kənara itələyir, yenilərini qoyur, tüstüdən yaşaran gözlərini yaylığının ucu ilə silirdi. Tutuşub-yanan odunun çartıltı səsləri həzin, bir az da şirin nəğməni xatırladırdı, titrəşə-titrəşə bir-birinə "göz vuran" köz parçaları ətrafa hərarət yayır, insanın içində isti bir sevgi oyadırdı sanki.

İndi anamı xatırlarkən o anlar yadıma düşür: deyirəm, bəlkə, o tüstünün acısına anamın bizə hiss etdirmədiyi ağlı-qaralı günlərinin iztirabı, yaxınlarına belə deyə bilmədiyi ağrıları da qarışıb göz yaşına dönürdü. Bilmirəm, bəlkə də...

Kəndimizdə işıqlar tez-tez sönərdi. Camaat neftlə işləyən çıraq, lampa yandırıb başına yığışardılar. Özümə "sığınacaq" seçdiyim armud ağacının ətirli meyvələrinin saplağa birləşən hissəsi dar, ətrafı yumru olduğundan onları yandırdığımız o neft lampalarına bənzədirdim və adını da elə "lampa-armud" qoymuşdum (vaxtilə babamın calaq elədiyi həmin armud növünə bizim tərəflərdə "dədə-baba armud" deyirdilər). Gecələr ayın aydınlığı yerə çökəndə xoş qoxulu lampa-armudlar ətrafa sapsarı "işıq" saçardı.

Armudlar saralsa da, hələ dəyməzdi, kal olardı. Yetişəndə isə anam ondan bizə dünyanın ən gözəl yeməyi saydığımız armud əppəyi bişirərdi. Axşamüstü darısqal, görünüşü kasıb eyvanımızda süfrə açılardı, atam sinif dəftərlərini yoxlayıb (o, Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi idi) süfrəyə tələsərdi, biz də onun yanında yerimizi tutardıq. Anam çömçəni (abgərdən də deyərdik) qazana batırıb kasalara boşaltdığı armud əppəyini aramızda bölərdi. Heç kəs danışmazdı, hamının başı yeməyə qarışardı. Sükutu yalnız qaşıqların kasaya toxunan cınqıltısı, bir də ara-sıra göydə dəstə bağlayan durnaların nəğməsi pozardı.

O vaxtlar qonşular da bir-birinə daha çox gedib-gələr, xoş günlərinə, dərdlərinə ortaq olardılar. Münasibətlərdə bir ilımlıq, yumşaqlıq vardı, arada mehribanlıq, səmimilik yaşanardı. Sonralar isə çox şey dəyişdi...

Məni gözləməyən ötən günlərə bir də dönmək, uşaqlığımın nağıl payında - armud ağacında gəzib rəngli dünyama sarılmaq, anamın bişirdiyi armud əppəyindən dadmaq istəyirəm yenə. Lakin indi o ağacın yerində tərpədilməsi mümkün olmayan iri bir daş "göyərib". Bəlkə də o, adi daş parçası yox, bir vaxtlar bar-bəhəri tükənməyən, budaqlarında böyüdüyüm həmin armud ağacıdır, olub-keçənləri, irili-xırdalı xatirələri içində yaşada-yaşada gövdəsi "fır" bağlayaraq daşlaşıb... Anamın yuxa bişirdiyi ocağınsa nə külü qalıb, nə kösövü, yel sovurub yerə qarışıb. Kövrəlirəm. Başımı qaldırıb göy üzünə baxıram: durnalar köç edir yenə - artıq payızdır axı...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

Rubrikanı Könül aparır. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyası ilə birgə layihəsində sizlərə hər dəfə İrəvan mətbəxindən nümunələr təqdim edirik. Bu nümunələr Azərbaycanın bu sahə üzrə tanınmış mütəxəssisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, kulinar Tahir Əmiraslanovun gərgin əməyi nəticəsində ortaya çıxmışdır. 

 

Bu gün sizlərə İrəvan dolmasının hazırlanma qaydasını təqdim edəcəyik. 

Nuş olsun!

 

DÜSTUR:

§ Qoyun əti – 130 qr

§ Quyruq – 20 qr

§ Soğan – 17 qr

§ Badımcan – 170 qr

§ Bibər – 10-15 qr

§ Pomidor – 130 qr

§ Yumru düyü – 10 qr

§ Müxəşşər – 15 qr

§ Kərə yağı – 20 qr

§ Keşniş – 8 qr

§ Şüyüd – 8 qr

§ Darçın – 0,1 qr

§ Sarıçiçək şirəsi – 0,1 qr

§ Duz – 4 qr

§ İstiot – 0,05 qr

Xörək əlavəsi:

§ qatıq – 50 qr

 

QEYD: Bu xörək mal, toyuq, hinduşka, qaz, balıq ətindən də bişirilir. Qeyd edək ki, tərkibi və hazırlanma qaydası bölgələrə görə dəyişir. İrəvan mətbəxində tərəvəzlər, quru meyvələr, quru çərəzlər, paxlalı və dənli bitkilərdən geniş istifadə olunub və bu gün də olunmaqdadır. İrəvanın ətraf bölgələrinin əhalisi kənd təsərrüfatı və heyvandarlıqla məşğul olmuşdur. Zəngibasar bölgəsi İrəvan və ətraf dağlıq bölgələri kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təmin edirdi.

Bu xörək çox miqdarda bişirilərsə, ayrı-ayrı bişirilib süfrəyə verilə bilər.

 

HAZIRLANMASI:

Qoyun əti, quyruq tikələrə doğranır, kötüyün üstündə qiyməkeşlə xırdalanır, sonra soğanla birgə qiymə şəklini alana qədər döyülür. Duz- istiot vurulub qarışdırılır. Üzərinə su əlavə olunaraq, dərin tavada bişirilir. Yağa düşənə yaxın yarıbişmiş düyü, müxəşşər, ədviyyatlar əlavə olunur və bişirilir. Sonda xırda doğranmış göyərtilər vurularaq qarışdırılır. Ba- dımcanlar qulp hissəsindən kəsilir, orta hissədən uzununa kəsilir və duz- lu qaynar suda pörtlədilir. Acı suyu çıxarılır və yağda qızardılır.

Bibərlərin qulp hissəsi qapaq şəklində kəsilir, içi təmizlənir və yağda qızardılır. Pomidorlar da eyni şəkildə kəsilir, içi təmizlənir, duzlanır. Hazırlanmış qiymə tərəvəzlərin içinə doldurulur. Üzərinə işgənə əlavə olu- nur, pomidorların içi və pomidorlar doğranıb xörəyə əlavə olunur. Sonda kərə yağı əlavə edilir. Qaynara düşən- dən sonra vam odda bişirilir. 25-30 dəqiqəyə xörək hazırlanır. Pomidorlar bibər və badımcanlar yarı bişən- dən sonra qoyula bilər. Üzərinə rey- han səpilib, süfrəyə verilir. Yanında qatıq verilir.

 

Gülsüm Hüseynova (Makinskaya) (İrəvan şəhəri) eyni nüsxədə əlavə olaraq reyhan istifadə etmişdi. İçliyi aşağıdakı qayda ilə hazırlamışdı: ət xırda doğranır, bir qədər pörtlədilib, kəfi alınır və süzülür. Quyruq xırda doğranıb cızdaq edilir. Soğan əridilmiş yağda qızardılır, üzərinə ət, sonra cızdaq və bir qədər su əlavə edilir. Təmizlənmiş po- midor içi doğranıb ətə qatılır. Digər ərzaqlar ətin üzərinə aşağıdakı ardıcıllıqla əlavə edilir: xırda doğranmış bibər, noxud, əvvəlcədən isladılmış düyü, doğranmış göyərtilər, duz, istiot.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

Jalə İslam, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Payızı sevməklə, payızı ölümünə yaşamaq arasında çox incə bir fərq var. Bu eynilə anı yaşamaq və zamanı dəyərləndirmək arasında olan fərqə bənzəyir. 

 

Zamanı ağırlaşdıran duyğuların şiddəti olduğu kimi, payızı da bu qədər çəkilməz edən onun dəhşətli soyuğunun mənəvi soyuqluq ilə mübarizəsindəki bərabərlik nəticəsidir. 

Yağışı sevmək bir növ hər şeyi olduğu kimi qəbul etmək deməkdir, amma payızı sevmək böyük ürək tələb edir. 

Sizə də elə gəlmirmi ki, payız, əslində, bizə bir çətir borcludur? 

Fəqət bizim çətirə ehtiyacımızın olduğunu kim söylədi?!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.2024)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

 

Bir şair dostum vardı, 

Tofiq Mahmud adında. 

Sevgisi oxunardı 

Gözlərinin odunda.

Sadəydi Tofiq Mahmud, 

Şagird imlası kimi. 

Təmizdi Tofiq Mahmud, 

Bulaq damlası kimi...

(Zahid  Xəlil)

 

Bu gün tərcüməçi, şair Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Tofiq Mahmudun doğum günüdür.

Tofiq Mahmud oğlu Mehdiyev 1931-ci il noyabr ayının 6-da Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şahbuz rayonunda anadan olub. 

1954-cü ildə  Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirib, əmək fəaliyyətinə Mədəniyyət Nazirliyinin Mədəni Maarif  Müəssisələri İdarəsində metodiki kabinetin metodisti kimi başlayıb. Daha  sonra 1958-1961-ci illərdə “Azərbaycan müəllimi” qəzeti redaksiyasında xüsusi müxbir kimi çalışıb. 

1961-ci ildə “Göyərçin” jurnalı redaksiyasında ədəbi işçi, 1963-cü ildə məsul katib, 1976-cı ildən ömrünün sonuna qədər  isə jurnalın baş redaktoru vəzifəsində fəaliyyət göstərmişdir.

O, həmçinin Azərbaycan Respublikası Uşaq Fondunun Bakı şöbəsinin sədri, 1989-cu ildən həm də rəyasət heyətinin üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Uşaq və gənclər ədəbiyyatı şurasının sədri olub.

Bədii yaradıcılığa gənc yaşlarında başlayan Tofiq Bayramın "Şirindir"adlı ilk şeiri 1948-ci ildə "Azərbaycan pioneri" qəzetində dərc olunmuşdur. 

"Yola çıxıram" adlı ilk kitabı isə 1959-cu ildə çapdan çıxmışdır. 

Sonralar şairin şeir və nəsr əsərlərindən ibarət "Dibçək", "Utancaq oğlan", "Meşədə səs", "Ana qucağı", "Dalğalar", "Pəncərəyə toxunan budaq", "Kəpənək gözəlliyi", "Yerə dağılan muncuqlar" kimi bədii kitabları işıq üzü görmüşdür.

Şairin "Qızımın sualları" və "Kəpənək gözəlliyi" adlı kitablarında toplanmış şeir və poemaları kiçikyaşlı uşaqlar arasında daha böyük rəğbət qazanmışdır.

Onun uşaq poeziyası Moskvada nəşr olunan  "Murzilka", "Pioner" və "Vesyolıye kartinki" adlı jurnallarda dərc olunmuşdur.

Şair 1984-cü ildə Azərbaycan Komsomolu mükafatı laureatı olub, Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı ilə təltif edilib.

O, 1997-ci il aprel ayının 4-də Bakıda vəfat edib. Şairin adına hər il ən yaxşı uşaq şeirlərinin müəlliflərinə təqdim olunan “Tofiq Mahmud mükafatı” təsis edilib. 

Ruhu şad olsun!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.11.1024)