Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Zəfər günü münasibətilə ölkədə yüzlərlə tədbir keçirildi, onları izlədik, bəzilərindən dərhal xəbərlər də paylaşdıq. Mənim fikrimcə, ən diqqətçəkən, yadda qalan tədbirlərdən biri “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi tərəfindən təşkil  edilmiş “Əbədi Zəfər” adlı tədbir oldu. 

Azərbaycanın müasir tarixində ən şanlı günlərdən biri olan Zəfər Gününə həsr olunmuş tədbirdə, əvvəlcə Vətən uğrunda canını qurban vermiş şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edildi və Azərbaycan Respublikasının dövlət himni səsləndirildi. Daha sonra Zəfərə aparan yola həsr edilmiş video çarx nümayiş olundu. 

İçərişəhər və Qala Qoruqlarının qazi əməkdaşları, İçərişəhər ərazisində yaşayan şəhid ailələri, İdarənin rəhbərliyi və əməkdaşları, İçərişəhər Ağsaqqallar Şurasının üzvləri və digər rəsmi qonaqların iştirak etdiyi tədbirdə, “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin Aparat rəhbəri İntiqam Babayev, İçərişəhər Ağsaqqallar Şurasının sədri Əliheydər Dadaşov və “İgidlərin sözü” layihəsinin müəllifi Nigar Həsənzadə çıxış etdilər.

İntiqam Babayev çıxışında Zəfər Gününün Azərbaycanın tarixinə qızıl hərflərlə yazıldığını vurğulayaraq, qələbənin Ali Baş Komandanın qətiyyəti, xalqımızın birliyi, ordumuzunun gücü, şəhidlərimizin və qazilərimizin əzmkarlığı sayəsində əldə edildiyini qeyd etdi.

Sonra, “İgidlərin sözü” adlı bədii hissə baş tutdu. Bu hissədə, 44 günlük Vətən Müharibəsinin qəhrəmanları olan qazilərimizin çıxışları dinlənildi. “İgidlərin sözü” layihəsinin iştirakçıları arasında qazilərimiz Cavid Qasımov, Tofiq Əhmədov, Nicat Ağayev, Elşən Bənnayev, Fərid Atazadə və 2022-ci il Beynəlxalq Muğam Müsabiqəsinin qalibi Həzrət Əzizli, qazi anası və şairə Nuranə Nur çıxış edərək müharibə zamanı göstərdikləri igidliklərdən, zəfər hisslərindən və mübarizədən bəhs etdilər.

“Əbədi Zəfər” tədbiri işğaldan azad edilmiş ərazilərdə dövlətimiz tərəfindən aparılan quruculuq işlərinin nümayiş olunduğu video çarxla yekunlaşdı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış şair, rublisist, siyasi icmalçı Əkbər Qoşalının növbəti siyasi gəzişmələrini təqdim edir. 

Növbəti Zəfər Günümüzü də qeyd etdik! 

Yalnız 8 noyabrda və 2020-ci ildə, 

yalnız Qarabağda, Azərbaycanda qalmayan, dalğa-dalğa yayılan, könül-könül şenlənən, üfüq-üfüq böyüyən, üfüqötəsinə keçən bir Gündən danışırıq. 8 Noyabr! Gün kimi Gün, bayram kimi bayram, Zəfər kimi zəfər! 

Ardınca da 9 noyabr - Bayraq günümüz! 

Və bu ilki bayram ərəfəsində okeanın o tayında keçirilmiş Prezident seçkilərinin sonucu bəlli olunca, “İkinci Qarabağ müharibəsi Trampın dönəmində başlamışdı” deyə sanki bir xoş əsinti, məmnunluq havası vardı. Bax, məhz bu məqama vurğu etmək istəyirəm. 

Bilirsiz, sonrakı illərin sentyabr döyüşləri, Həkəri körpüsü üstə DSX postu qoyulması, hələ-hələ antiterror tədbirləri də Baydenin dönəmində olmuşdu. Hə, noolsun?.. Ha Tramp, ha Bayden… Biz öz işimizi öz lazım və uyğun bildiyimiz vaxtda görmüşük.

Qayğusuz Abdal (XIV yüzil Bektaşi şairi) necə deyirdi? -

“Dərvişlik xirqədə, tacda deyildir,

İstilik oddadır, sacda deyildir.

Var bir gerçək yerden quşan quşağı,

Onları qurt yeməz ucda deyildir.

Haqqı istər isən, ədəmdə istə,

İraqda, Məkkədə, Hacda deyildir”…

Orta yüzilliklərdə kəraməti yaxın coğrafiyalardakı ziyarətgahlarda aramaq bir yana, indi - elmin-texnologiyanın indiki inkişaf səviyyəsində uzaqlarda siyasi kəramət aramaq da doğru deyildir.

Təkrarçılıq olmasın, kəraməti Azərbaycan dövlətində, müstəqil dövlətçilikdə, əks-hücumu hazırlayan, uğurla yönətən gücdə, 30 illik işğalı 44 gündə bitirən qüdrətdə, bir sözlə, xalqda və haqda aramalıyıq.

Mən bir Azərbaycan vətəndaşı, bir yazar olaraq öz uğurumuzu, illa da öz Zəfərimizi nəinki okean ötəsində, heç sınırötəsində aramam. Bizim Zəfər öz əsərimizdir, bu şanlı əsərin müəllifi öz şəhidlərimiz, qazilərimiz, öz Silahlı Qüvvələrimiz, Ali Baş Komandanımız və bütövlükdə Dövlət-Xalq birliyimizdir! Bəli, Zəfərin sirrini Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin siyasi iradəsində, onun bir Ali Baş Komandan olaraq qətiyyətində, öz Ordusuna, xalqına əminliyində və işimizin haqq işi olmasında aramaq lazımdır.

Bu, isbata ehtiyacı olmayan aksiom kimi apaydın hadisədir.

Gəlin, bu yerdə, Azərbaycanın dövlət başçısının bu il yanvarın 10-da yerli TV-lərə verdiyi müsahibədən bəzi vurğuları yada salaq:

“…Ədalətə inanmaq üçün əsas olmalıdır. Onu da biz hamımız bilməliyik ki, ədalət özü-özünə gəlmir, ədaləti sən gərək təmin edəsən. Müasir dünyada biz bunu artıq çoxdan başa düşmüşük. Əgər mənim çıxışlarıma nəzər salsanız, bəlkə də son 10-15 il ərzində mən dəfələrlə deyirdim ki, dünyada beynəlxalq hüquq işləmir. Bu mexanizmlər ancaq zəif ölkələr üçün işə salınır. Böyük dövlətlər buna məhəl qoymur. Onlar üçün sanki qanun qanun deyil, beynəlxalq hüquq hüquq deyil. Belə olan halda, ədaləti tələb edən, haqlı olaraq tələb edən ölkələr bu ədaləti özləri təmin etməlidir. Biz, məhz bu prinsipi rəhbər tutaraq son illər ərzində fəal işləmişik və ədaləti özümüz bərpa etmişik. Ona görə bu, o cümlədən bu nöqteyi-nəzərdən də önəmlidir, çünki ədalətə inam bərpa edildi. Yəni, biz hamımız gördük ki, bəli, ədalət zəfər çalıb, biz öz haqq işimizi yekunlaşdırmışıq və ədaləti özümüz bərpa etmişik.

Halbuki əfsuslar olsun ki, beynəlxalq aləmin əsas oyunçuları bizim bu fikrimizə şərik olmadılar. Əksinə, bizi ittiham etməyə çalışdılar, bizə qarşı müxtəlif təzyiq mexanizmlərini işə salmağa çalışdılar. Yəni, biz bu ədaləti, eyni zamanda, beynəlxalq müstəvidə siyasi və diplomatik savaş apararaq əldə etmişik. Ona görə bizim Zəfərimizin əhəmiyyəti daha önəmlidir”.

Sözünə davam edən Prezident daha sonra belə deyirdi:

“Biz hamımız xoşbəxtik ki, bu dövrdə yaşayırıq, bu dövrün şahidləriyik, bu böyük Zəfərin əldə olunmasında iştirak etmişik, hərə öz yerində, siz media nümayəndələri kimi, mən Ali Baş Komandan kimi, xalqımızın bütün təbəqələri öz işi ilə bu Qələbəni yaxınlaşdırırdılar. Bu, ümummilli bir məsələyə çevrildi, ümummilli hərəkata çevrildi və 30 il ərzində bir çox beynəlxalq tərəfdaşlarımızın səylərinə baxmayaraq, bu mövzu unudulmadı. Bunu bizə unutdurmaq istəmişdilər. Müxtəlif bəhanələr altında - Ermənistanla əməkdaşlıq, insanları, cəmiyyətləri sülhə hazırlamaq üçün müxtəlif QHT-lər vasitəsilə təmasların yaradılması məhz o məqsədi güdürdü ki, Azərbaycanda yetişən gənc nəsil bu məsələdə fərqli istiqamətdə yetişsin. Bizim isə məqsədimiz o idi ki, yetişən gənc nəsil vətənpərvər olsun, heç vaxt bu ədalətsizliklə barışmasın və əgər bizə nəsib olmazsa bu tarixi ədaləti bərpa etmək, gələcək nəsillər onu etməlidirlər”…

Bax, belə! 

Bu dərin məzmunlu və açıq ifadəli, səmimi sözlərdən sonra qıraqda kəramət aramaq və “bulmaq” bekara şeydir. Bizə kömək etməyiblər, yeri gələndə mane olublar - lakin başarılı ola bilməyiblər; işğalçıya dayaq durublar, lakin işğalı əbədi edə bilməyiblər! - Durum, bax, bu qədər sadə və aydındır! 

Tanrı hər kəsin prezidentindən də, seçkisindən də özünə xeyir versin. - Bizə ziyanları dəyməsin, xeyirləri dəymiş kimidir…

Şəhidlər ölmədi, Vətən bölünmədi!

Zəfər Günümüz qutlu olsun! 

Zəfər yeni zəfərlər gətirsin!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 “COP29-a ev sahibliyi edəcək ölkə kimi yekdil qərarla seçilmək bizim üçün həqiqətən böyük şərəfdir. Biz bunu beynəlxalq ictimaiyyətin Azərbaycana və gördüyümüz işlərə, o cümlədən yaşıl enerji sahəsindəki fəaliyyətimizə hörmətinin əlaməti hesab edirik.”

İlham Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

 Bəli, düz 11 aydır ki, gözlədiyimiz tarix artıq yetişdi. Bu gün Bakının Olimpiya Stadionunda açılacaq Qlobal iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə həsr olunan dünyanın ən böyük tədbiri sayılan COP-un 29-cu iclası Azərbaycanın tarixindəki ən böyük beynəlxalq tədbirdir.

 Bakıda keçiriləcək COP29 tədbirində iştirak üçün 67 min nəfər qeydiyyatdan keçdiyi barədə məlumat vardır.

Hər il fərqli bir ölkənin ev sahibliyi etdiyi "Tərəflərin Konfransı" (ingiliscə COP-"Conference of the Parties)" noyabrın 11-dən 22-dək Azərbaycan paytaxtı Bakıda sayca 29-cu dəfə keçirilir.

Rəsmi Bakı BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konfransı - COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi elan ediləndən bəri, yəni təxminən 11 aydır ki, buna hazırlaşır, bu barədə lap əvvəldə qeyd etdim.

 Böyük maraqla gözlənilən COP29 konfransının rəsmi olaraq həm Mavi, həm də Yaşıl Zonalarda keçiriləcək tədbirlərin proqramı təqdim edilib. COP29 rəsmi veb saytında yerləşdirilən və konfransın gündəliyinə uyğun yenilənməkdə olan proqram qlobal iqlim gündəliyini əhatə edəcək müxtəlif tədbirlər, müzakirələr və sərgilər haqqında məlumatları ehtiva edir. Konfransda əyani surətdə iştirak edən şəxslər bu proqramları həm Mavi, həm də Yaşıl zonaların məlumat masalarından əldə edə biləcəklər. 

 Proqram, rəsmi danışıqların aparılacağı və qərarların qəbul ediləcəyi Mavi Zona və iqlim dəyişmələri ilə bağlı müxtəlif sərgi, seminar və mədəniyyət tədbirlərinin keçiriləcəyi, ictimaiyyətə açıq olan Yaşıl Zonanı əhatə edir. Proqramda iqlim maliyyəsi, adaptasiya, mitiqasiya və texnologiyalar və bir sıra digər müxtəlif mövzulara yer verilib.

Mavi Zonada rəsmi danışıqların planlaşdırılması BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası (UNFCCC) tərəfindən idarə olunsa da, bu zonanın akkreditasiyadan keçmiş iştirakçıları üçün öz tədbir və proqramlarını təqdim edən bir neçə ölkə pavilyonu da mövcuddur.

13-22 noyabr tarixlərində Azərbaycan pavilyonunda maliyyə, enerji, elm, insan kapitalı və nəqliyyat da daxil olmaqla, həm dövlət, həm də özəl sektorlardan olan bir sıra əsas maraqlı tərəflərin rəhbərliyi ilə tematik günlərdə çoxsaylı sessiyalar keçiriləcək. Həm dövlət, həm də özəl sektorlardan bir sıra maraqlı tərəflər bu sessiyalara rəhbərlik edəcək.

Mavi Zona BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası (UNFCCC) tərəfindən idarə olunan rəsmi konfrans və danışıqlar məkanıdır. COP29 zamanı bütün sessiya, görüş, əlavə tədbir və mətbuat konfransları məhz Mavi Zonada keçiriləcək. Mavi Zonaya yalnız UNFCCC tərəfindən akkreditasiya olunmuş iştirakçılar buraxılacaqdır.

Mavi Zonanı BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasına (UNFCCC) təhvil verməklə, COP29 Azərbaycan Əməliyyat Şirkəti mühüm əməliyyat mərhələsinə yekun vurmuşdur. Nümayəndə heyətlərinin tədbir məkanında rahatlığının təmin edilməsi üçün burada müvafiq şərait yaradılmışdır. Mavi Zonada təxminən 39 piyada yoxlama-keçid zolağı, akkreditasiya üçün 35 qeydiyyat masası, müyəssərliklə bağlı üç xüsusi yardım masası, eləcə də 9 əlavə və 5 xüsusi tədbir otağı, habelə nümayəndə heyəti üçün 132 ofis yerləşir. Burada həmçinin nümayəndələr üçün müxtəlif qida və içkilərin təklif olunduğu müxtəlif iaşə sahələri yerləşir.

Konfrans zamanı hər gün səhər saat 07:00-dan axşam saat 22:00-a kimi əsas nəqliyyat qovşaqları ilə Bakı Stadionu arasında konfransın xüsusi marşrut avtobusları işləyəcək. Bununla yanaşı, axşam saat 22:00-dan sonra da stadionda qalan insanlar üçün məhdud sayda marşrut avtobusları xidmət göstərməyə davam edəcəkdir.

COP29-un qonaqları yenicə istifadəyə verilmiş və strateji mövqelərdə yerləşən nəqliyyat qovşaqlarını, eləcə də tədbirin keçirildiyi yer və zonaları, habelə qonaqlama yerləri haqqında məlumatları özündə əks etdirən Rəqəmsal Nəqliyyat Xəritəsindən onlayn qaydada istifadə etməklə Bakı Stadionuna gediş-gəlişi planlaşdıra biləcəklər.

COP29-un Mavi Zonası bütün nümayəndələrin, eləcə də maraqlı tərəflərin builki mühüm konfransda konstruktiv iştirakı üçün tələb olunan şərait nəzərə alınmaqla hazırlanmışdır.

Yaşıl Zona ziyarətçiləri hər bir tematik günə uyğun olaraq panel müzakirələri və seminarlarda iştirak edərək təcrübə qazana biləcəklər. COP29-un rəsmi tərəfdaşları Yaşıl Zonada iqlim müzakirələrini təşviq etmək və həm dövlət, həm də özəl sektorlardan olan maraqlı tərəflər arasında fəaliyyəti stimullaşdırmaq üçün onlara verilən bu imkanı səmərəli dəyərləndirəcəklər. 

Bəs Azərbaycan yaşıl dünya naminə nələr edir, nələr planlaşdırılır?

Azərbaycan bərpa olunan enerji sahəsində qabaqcıl ölkələr sırasına yüksəlmək əzmindədir və bu məqsədlə zəngin külək və günəş potensialından istifadə edir. Bu, həmçinin ölkənin 2050-ci ilə qədər istixana qazı emissiyalarını 40% azaltmaq planının mühüm tərkib hissəsidir. Ölkə 2030-cu ilə qədər elektrik enerjisində bərpa olunan enerjinin qoyuluş gücü üzrə payını 30%-ə çatdırmaq və yaşıl enerji sahəsində lider olmaq üçün mövcud enerji sistemini şaxələndirir. Azərbaycan bu sahədə nümunəvi ölkə olaraq 1.5°C hədəfinə uyğun olaraq növbəti Milli Səviyyədə Müəyyən Edilmiş Töhfələr sənədi çərçivəsində öz milli hədəflərini yeniləyəcək.

Xoş gəldin, COP29!

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.11.2024)

Özbəkistan Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun üzv ölkələri sırasına daxil olur.

Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Türk Mədəniyyəti və İrsi Fonddan məlumat verilib. 

Məlumatda qeyd olunur ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı Dövlət Başçılarının 11-ci Zirvə görüşündə Özbəkistan Respublikasının Prezidenti Şavkat Mirziyoyev ölkənin Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun tamhüquqlu üzv statusunda təmsil edilməsinə hazır olduğunu bildirib.

Qeyd edək ki, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Türk dünyasının ayrılmaz parçası olan Özbəkistanla bağlı bir çox layihələr həyata keçirib. Özbəkistan Prezidentinin bu təşəbbüsünün həyata keçirilməsi ortaq mədəniyyətə, zəngin irsə və çoxəsrlik tarixə malik türk xalqları arasında qardaşlıq bağlarının daha da möhkəmlənməsinə, həmçinin Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə türk dövlətləri arasında mədəni dəyərlərin öyrənilməsi, qorunması və təbliği istiqamətində əməkdaşlığın güсləndirilməsinə geniş imkan yaradır. 

Bu gün Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkiyə qurucu ölkələr, Macarıstan isə Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun müşahidəçi ölkəsidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.11.2024)

Noyabrın 20-da mədəniyyətimiz üçün çox əlamətli bir hadisə baş verəcək. 

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi, Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının təqdimatında ilk dəfə "Nəsimi" operası tamaşaya qoyulacaq. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, dahi Azərbaycan şairi və  mütəfəkkiri İmadəddin Nəsiminin dərin fəlsəfəsini, azad ruhunu və humanist dəyərlərini canlandıran bu opera tamaşaçılara onun mənəvi dünyasına səyahət imkanı yaradacaq. 
    

Musiqisi Xalq artisti, professor Siyavuş Kərimiyə, librettosu akademik Rafael Hüseynova məxsus olan opera Azərbaycan mədəniyyətinə yeni bir nəfəs gətirərək, Nəsimi  irsini gələcək nəsillərə və dünyaya çatdırmaq məqsədini daşıyır.
20 noyabr saat 19:00-da Heydər Əliyev Sarayında baş tutacaq premyera tamaşasında  İmadəddin Nəsimi obrazını Əməkdar artist Ramil  Qasımov canlandıracaq. Həmçinin Xalq artistləri Teyyub Aslanov (Fəzlullah Nəimi), Nurəddin Mehdixanlı (Salnaməçi), Əməkdar artistlər İlkin Əhmədov (Əbdülqadir Marağayi), Anton Ferştandt (Əmir Teymurun vəziri), Cahangir Qurbanov (Məlikşüarə), solistlər Fatimə Cəfərzadə (Sənəm), Kamilə Nəbiyeva (Fatimə), Səma Həmzəyeva (Nəsiminin anası), Mahir Tağızadə (Əmir Teymur), Taleh Yahyayev (Zahid), Fəhmin Əhmədli (Əmir Teymurun vəkili), Xəyal Hüseynov (Dərviş),  Ruslan Persan (Birinci keşikçi), Rza Xosrovzadə (İkinci keşikçi), Fuad Əzizzadə (Zindan açarçısı), Elmir Rüstəmov (Qazi) və başqaları çıxış edəcəklər. 

Tamaşanın  musiqi rəhbəri və quruluşçu dirijoru - Əməkdar artist Əyyub Quliyev, quruluşçu rejissoru Əməkdar artist İnarə Babayeva, quruluşçu xoreoqrafı Əməkdar artist Yuriy Lobaçev, xormeysteri Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyeva, quruluşçu rəssam Əməkdar artist Ramil Qasımov, işıq üzrə rəssam Rafael Həsənovdur. 
Akademik Opera və Balet Teatrının Simfonik Orkestri və Xoru, balet truppası ilə yanaşı tamaşada Xalq artisti Natiq Şirinovun rəhbərliyi altında "Natiq ritm" qrupu, Xalq artisti Elçin Həşimov (tar), Əməkdar artist Elnur Əhmədov (kamança) və  Əmrah Orucov (ud) birgə çıxış edəcəklər.

Şübhəsiz ki, "Nəsimi" operası Azərbaycan milli opera sənəti tarixində parlaq hadisələrdən biri kimi önəmli yer tutacaqdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.11.2024)

Azərbaycanın təbii və mədəni irsinə həsr olunan “Azərbaycanın təbii və mədəni irsi” adlı layihə Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən Cop 29 tədbirləri çərçivəsində hazırlanmışdır.  

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirıiyinə istinadən xəbər verir ki, layihənin məqsədi təbiətlə mədəniyyətin qarşılıqlı əlaqəsini işıqlandırmaq, illər, qərinələr, əsrlər keçdikcə təbiətlə mədəniyyətin müxtəlif sahələrinin bir-birinə bağlı şəkildə inkişafını göstərməkdir.
Görüntüləri müşayət edən musiqidə təbiət səsləri - suyun şırıltısı, quşların civiltisi, balabanının zümzüməsi insan avazı ilə təqdim olunur;  yağışın həzin sədası, ildırımın  vahiməli, gürultulu səsləri Qobustan daşlarının və nağara  ritmləriylə əvəz olunur;  küləyin vıyıltısı tarda muğam fraqmentləriylə müşayət olunur. Təbiətin dörd ünsürü - su, od, hava, torpaq görüntü ilə musiqinin vəhdətində verilir.
Çəkilişlər Azərbaycanın müxtəlif rayonlarında - Qubada, Qusarda, Gədəbəydə, Şamaxıda, İsmayıllıda, Lənkəranda, Naxçıvanda, Şuşada, Cəbrayılda, Ağdamda olan tarixi, memarlıq, mədəniyyət abidələrində, əsrarəngiz və bənzərsiz  təbiətdə aparılıb.
Bu videoçarxda təbiət sirləri ilə zəngin olan Atəşgah, Yanardağ, İçərişəhər, Qobustan, Basqal, Lahıc və digər qoruqlar təqdim olunub. Eyni zamanda,  Azərbaycan florasının və faunasının yaşını, müxtəlifliyini özündə yaşadıb, bu günümüzə qədər gətirən qədim sənətkarlıq  nümunələrində -daş kitabələrdə, xalçalarda, rəsmlərdə təbiətlə mədəniyyətin bir-birinə sıx bağlı olduğunu  görmək olar.
Azərbaycanın təbii və mədəni irsinin bağlılığına həsr olunan bu layihədə məqsəd  “Mədəniyyət həm də təbiət üçündür”, “Mədəniyyət həm də iqlimə xidmət edir” fikrini çatdırmaq olub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.11.2024)

Murad Vəlixanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün Zəfər günüdür. Bu gün həm də Şuşanın şəhər günüdür. 

Şuşa şəhərinin təməli 1752-ci ildə Qarabağ xanı PƏNAHƏLİ xan tərəfindən qoyulub. Onun şərəfinə şəhərə ŞUŞA ilə yanaşı PƏNAHABAD da deyilib. 18-ci əsrdə ŞUŞA şəhəri AZƏRBAYCANIN ən mühüm şəhərlərindən birinə çevrilmişdi. Onun dövrəsində böyük səddlər çəkilib, çoxsaylı sənətkar məhəllələri salınmışdı. Şəhər əhalisi Rusiya və İran tacirləri ilə ticarət əlaqələri qurmuşdu və nəticədə şəhərin, əhalinin rifahı günü-gündən yaxşılaşırdı. Hətta burada Pənahabad adlanan gümüş sikkələr də kəsilirdi. 

ŞUŞANIN günü-gündən gözəlləşməsi bədxah qonşularımızdan olan ermənilərin iştahasını artırırdı. Şəhərə tez-tez basqınlar edilir, əhalinin malı talan edilirdi və bəzi kəndlər yandırılırdı. Ancaq hər şeyə rəğmən ŞUŞA camaatı ayaqda durmağa çalışırdı. 1988-1990-cı illərdə Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları ilə çıxış etməsi işləri kökündən dəyişdirdi və nəticədə 8 may 1992-ci ildə şəhər işğal edildi. Şəhərin işğalı nəticəsində 195 nəfərdən ibarət AZƏRBAYCAN vətəndaşı xüsusi amansızlıqla qətlə yetirilmiş, 165 nəfər yaralanmış, onlardan 150 nəfəri əlil olmuş, 552 körpə hər iki valideynini itirmişdi. Ümumilikdə isə 20.000-dən çox AZƏRBAYCAN vətəndaşı öz doğma yurdlarından didərgin salınmışdı. Əsir götürülən 58 nəfərin taleyi barədə bu günə qədər hər hansı bir məlumat yoxdu. ŞUŞANIN işğalı nəticəsində azərbaycanlıların tarixini silmək məqsədilə erməni vandalları 600-ə yaxın tarixi memarlıq abidəsini, o cümlədən Pənahəli xanın sarayını, Yuxarı Gövhər ağa məscidini, Aşağı Gövhər ağa məscidini, Xurşudbanu Natəvanın evini və Molla Pənah Vaqifin məqbərəsini tamamilə yerlə-yeksan etmiş, 7 məktəbəqədər uşaq müəssisəsini, 22 ümumtəhsil məktəbini, mədəni-marif və kənd təsərrüfatı texnikumlarını, orta ixtisas musiqi məktəbini, 8 mədəniyyət evini,22 klubu, 31 kitabxananı, 2 kinoteatrı, 8 muzeyi, o cümlədən Şuşa Tarix muzeyini və Azərbaycan xalçaçılıq muzeyinin filialını və xalq tətbiqi sənət muzeyini, Qarabağ dövlət tarixi sənət muzeyini, turist bazasını, Qafqazda ilk və tək olan Şərq musiqi alətləri fabrikini dağıtmış, burdakı nadir sənət  incilərini talayıb məhv etmişdilər. Şəhərin tarix muzeyinin 5.000-ədək əşyası Azərbaycan Xalçası Və Xalq Tətbiqi Sənəti Muzeyinin Şuşa filialı, Dövlət Qarabağ Tarixi muzeyinin 1.000-ədək əşyası, peşəkar Azərbaycan musiqisinin banisi Üzeyir Hacıbəylinin, müğənni Bülbülün, rəssam Mir Möhsün Nəvvabın xatirə muzeylərinin fondları qarət edilmişdi. 

Amma şər qalib ola bilməz! 

Şuşa şəhəri və Daşaltı kəndi 2020-ci ilin 8 noyabr tarixində Azərbaycan ordusunun həyata keçirdiyi "Dəmir Yumruq" əməliyyatı nəticəsində erməni işğalçılarından tam təmizləndi. 2020-ci ilin 10 noyabr tarixli üçtərəfli bəyanata əsasən düşmən kapitulyasiya etdi. 

2023-cü ilin 19 sentyabr tarixində Azərbaycan ordusunun həyata keçirdiyi anti-terror əməliyyatları nəticəsində isə düşməndə qalan digət Qarabağ əraziləri də  təmizləndi. 

Əziz Şuşa, əziz Qarabağ, sən azadsan! 

Daha səni heç kəs Azərbaycandan qopara bilməz!

"Ədəbiyyat və İncəsənət"

 (08.11.2024)

Aygün Bayramlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

O görünən ev bizimdir,

Sökülü, uçuq olsa da

Qapısız, pəncərəsiz,

Lap yarımçıq olsa da

O ev bizim evimizdir...

Atam tikmişdi o evi,

Xatirəsi dünya boyda

Səhərəcən nənəm tikən

Çiçəkli qırmızı donda

Oynayırdım;

Qışda, payızda, yayda...

Alçaq hasarlı olardı,

Yolları qabarlı olardı,

Bol nübarlı olardı

Bizim məhləmiz...

Hər cığırında izlərim

Hər küçəsində əzizlərim

Dolub daşardı nəşəmiz,

Bizim məhləmiz...

Səhər əzan ucalardı...

Bizdən sonrakı məhlədə

Dədə Cabbar qocalardı,

O küçənin ayağında 

Xan əminin evi idi,

Sonra ,sağdakı məhlədə

Ustad Qurban Pirimovdu...

Üzeyir bəy musiqisi,

Natavanın zərif sözü,

Bülbülcanın elə özü

Bizim məhləmizdə idi...

Şüşə idi şəhərim,

Par-par alışıb yanırdı,

Şuşa idi şəhərim

Başını duman alırdı...

Göz gözü görməz idi

Amma elə təmiz idi

Elə bil nağıl idi

Məhləmiz...

Qonşuları mehriban,

Can yandıran, dada çatan,

Bayramlarda ocaq quran

Şən şaqraqdı məhləmiz,

Elə gözəldi küçəmiz...

Daşları xınalı olardı,

Suları sonalı olardı,

Qonaqlı -qaralı olardı

Şəhərimiz...

Əvvəl uzaqda olurdu

İndi yaxına gəlib...

Nə olsun ki, dağılıb,

Nə olsun ki, köhnəlib,

Lap qapısı olmasın,

Atam yenə qapı tikər...

Lap pəncərəsini qoymasın

Pəncərə də düzələr...

Qoy əşyalar qırıq olsun

Hamısınl anam qurar,

Təzə əşyalar alar...

Bircə o ev dağılmasın

O evdə xatirəm var,

Daşında, divarında

Hamısında xatirəm var...

O görünən bizim evdir,

Sökülü, uçuq olsa da,

Lap yarımçıq olsa da,

O ev bizim evimizdir...

Heyif indi köçənlərdən..

Görmədilər küçəmizi,

Məhləmizi,

Şuşamızı...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.11.2024)

Aysel Fikrət, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının mətbuat katibi, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı üçün

Azərbaycan Milli Konservatoriyasının Rektoru, Xalq artisti Siyavuş Kəriminin bəstəkarı olduğu "Nəsimi" operası haqqında düşüncələrimi bölüşmək qərarına gəldim. 

Dünya duracaq yеr dеyil, еy can səfər eylə. 

Aldanma anın halına, andan həzər еylə!

                                          İmadəddin Nəsimi. 

Andan həzər eylə deyən şair Nəsiminin ruhu qarşısında baş əyirəm. Görəsən o, indiki cəmiyətdə olub anla yaşayan, keçmiş və gələcəyi düşünməyə üsyan edən  insan modelini görüb nə yazardı? Bilmirəm, yalnız mənim bugünkü mövzum o qədər müqəddəsdir ki... 

Azərbaycan musiqisinə səs salacaq olan bir xəzinə haqqında danışmaq istəyirəm . "Nəsimi" operası. Bəli, belə  bir opera var. Artiq bir ildən coxdur yazılan və sirli xəzinə kimi bir hücrədə yatan, Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı Siyavuş Kəriminin yeni operasından danışıram .

Bu operanı dinləyəndə əvvəlcə insanın gözlərinin önünə Nəsiminin ruhu gəlir. Azərbaycanın tarixi yaddaşında şairlər çox mühüm rol oynayıb. Dövrün şairləri tarixi faktları məhz elə  şeirin dilı ilə  çəmiyyətə çatdırmışlar. Bir şairin timsalında və yazdıqlarında böyük bir tarix əks oluna bilər. Amma bu, tamamilə ayrı bir mövzudur.

Mən valeh olduğum operadan söz açmaq istəyirəm. Operanın bəstəsi Xalq artisti Siyavuş Kərimiyə, librettosu akademik Rafael Hüseynova aiddir.

Opera İmadəddin Nəsimin yaradıcılıq yolundan, dövrünün nakəslərindən çəkdiyi əziyyətlərdən bəhs edir. Tarixi mülahizələrə əsaslanan bu sənət əsəri yaxın günlərdə tamaşaçıların ixtiyarına veriləcək.

Azərbaycan Mədəniyyətinin inkişafında Milli musiqi təhsili sahəsində, Azərbaycanın beynəlxalq müstəvidə tanınmasında əvəzedilməz əməyi olan Şərəf və Şöhrət ordenli, Xalq artisti Siyavuş Kərimi şah əsəri olan "Nəsimi" operasını neçə illərdi hücrəsində qoruyub, yalnız ətrafına peşəkarları cəlb etdikdən sonra ərsəyə gəlməsinə izn verdi. Bəli, operanın librettosu çox hörmətli akademik Rafael Hüseynova aiddir. Rafael Hüseynov Azərbaycan ictimayətində, mədəniyyətində dərin düşüncələri ilə fərqlənən söz sərrafıdır. Onun bir-birindən mənalı araşdırmaları Azərbaycan Elm sahəsinə töhvədir. Çox gözəl heyət dahi unudulmaz Nəsiminin dünyasını əks etdirən operanı yaratdı.

Baş rolun ifaçısı Əməkdar artist, Gəncə Filarmoniyasının direktoru, on yaşından profesional səhnədə olan, eyni zamanda gözəl layihələr müəllifi Ramil Qasımovdur. O Azərbaycan Milli Konservatoriyasınln müəllimidir həm də. Sevimli əməkdaşımızı da bu gözəl uğurla təbrik edirik.

Bir az operanın librettosu haqqında danışaq. Operanı dinləməyə başlarkən zınqırovlu dəvələrin hərəkət etdiyi karvan gözümün önünə gətirir. Nəsimi doğmalarıyla vidalaşıb Təbrizə yollanır və doğmaları onu bir-bir dindirir. Bəstəkar hər bir xarakteri düşdüyü vəziyyətə uyğun olaraq o qədər ustaliqla yazmışdır, libretto müəllifi də həmin ruhla elə gözəl tamamlamşdır ki, musiqinin sədaları sənə operanın hər epizodunu nağıl edir. Nəsimi dühasını əslində Haqqın şairi olmasını, necə şər və xətalarla üzləşməsini, son fəryadını, qəmini, arzusunu bir-bir ilmələrlə musiqiyə köçürməsində görürük . Burada nələr yoxdir ki... Təbriz bazarı əks olunur. Təbrizin səsli küylü, dolanbac küçələri, bazar abu-havası, Şah sarayı, zindan, bütün Nəsiminin həyat və yaradıcılıq hekayəsi, müəllimi Fəzlullah Nəimiyə olan məhəbbəti, tarixi faktlara əsaslanan hadisələrin bir-birini əvəz etməsi və s. Hadisəni danışan Zəvvar obrazını səsləndirən Nurəddin Mehdixanlıdır. Musiqi parçalarını yeni səslər ifa edir. Bu sehirli aləmi yalnız dinləyən bilər. Operanı dinlədikcə həyatın sınaqlarlnda azan, yazib yaratmaq esqiylə çirpınıb məhv olan bir şair ömrünü düşünürsən. Sanki Nəsimi adlı bir məbədgah yaradılıb.  Operanı dinləyən hər kəs o məbədgahda səcdə edir. Dövrünün hürufi  adlandırdığı cəmiyyətdə yazıb yaradan həqiqət aşiqi, ilahı məhəbbətin  sahibi şair ətraf tərəfindən məhv olur. Əslində Operanın bütün incəliklərini söyləmək istəmirəm. Bunu bilərəkdən etmirəm. Opera bu yaxın günlərdə bir günəş kimi Azərbaycan Opera sənətində parlayacaq. Bu günü səbirsizliklə gözləyirik. Bu, sevimli sənətkarımız - Azərbaycanın xalq artisti Siyavuş Kərimi yaradıcılığında bir zirvə, bir uğurlu izdir. Azərbaycan xalqı çox xoşbəxt xalqdır. Çünki onun mədəniyyətini dünyaya çatdıracaq əvəzi olmayan insənət, mədəniyyət adına  sənətkarları var. Nəsimi operası Noyabr ayının 20-də Heydər Əliyev sarayında dinləyicilərin, tamaşaçıların ixtiyarina veriləcək. Bir daha heyəti nəzərinizə çatdırıram. Operanın Libretto müəllifi akademik  Rəfael Hüseynov, musiqi rəhbəri və dirijoru Əməkdar artist Əyyub Quliyev, quruluşcu rejissoru İnarə Babayeva, Xormeyster - Əməkdar incəsənət xadimi  Sevil Hacıyeva, quruluşçu xoreoqraf - Əməkdar artist Yuriy Lobaçov, işıq üzrə rəssam - Rafael Həsənovdur.

İmadəddin Nəsimi rolunda AMK-nın müəllimi, Gəncə Filarmoniyasının direktoru, Əməkdar artist  Ramil Qasımovdur. Digər rolları: Fəzlullah Nəimi - Xalq artisti Teyyub Aslanov, Sənəm - Fatimə Cəfərzadə , Şahxəndan - Cəlal İsayev, salnaməçi - Xalq artisti Nurəddin Mehdixanlı, Əbdülqadir Marağayi -AMK-nın müəllimi əməkdar artist  İlkin Əhmədov,  Əmir Teymur  -  Mahir Tağızadə, Əmir Teymurun vəziri - əməkdar artist Anton Ferştandt, Əmir Teymurun vəkili - Fəhmin Əhmədli, Fatimə - Kamilə Nəbiyeva, Dərviş - Xəyal Hüseynov, Məlikşüarə -Əməkdar artist  Cahangir Qurbanov, Zahid - Taleh Yahyayev, Nəsiminin anası - Səma Həmzəyeva, Birinci keşikçi - Ruslan Persan, İkinci keşikçi  - Rza Xosrovzadə, Zindan açarçısı - Fuad Əzizzadə, Qazi - Elmir Rüstəmov ifa edirlər. 

Operanın musiqi müşayiəti - “Natiq” ritm qrupu, Azərbaycan  Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının simfonik orkestri, xor kollektivi, balet truppasıdır. 

Tar müşayiətçisi - Xalq artisti AMK-nın müəllimi Elçin Həşimov, Kamança - AMK-nın müəllimi, Əməkdar artist  Elnur Əhmədov ,

Ud - Əmrah Orucovdur. 

Azərbaycana səs salacaq, Milli köklərimiz üzərində qurulan, Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının rektoru, professor, 70 yaş yubileyini qeyd etdiyimiz sənətkar Siyavuş Kəriminin bəstəkarı olduğu opera haqqında düşündüklərimi sizinlə bölüşdüm. Bu gözəl, Azərbaycan mədəniyyətində  Musiqi hadisəsinin canlı şahidi olmağa hər kəsi dəvət edirik.

Həmişəyaşar dahi Nəsiminin həyat yolunu əks etdirən opera fövqəladə gözəlliyi ilə öz tamaşaçılarını gözləyir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.11.2024)