“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış statusman Hümbət Həsənoğlunun “Yıxılmaq haqqında” adlı essesini təqdim edir. 

Çox ibrətamizdir, oxumağa dəyər! 

Küçədə ayağım qalxmış səki daşına  dəydiyindən yıxıldım. Durub ətrafa baxıb gördüm ki, küçə boşdur və heç kim mənim yıxıldığımı görmədi.

Yıxıldığıma təəssüfləndim. 

Yıxılmağımın insanların görmədiyinə ikiqat təəssüfləndim, nə qədər insanı yıxılmağımla sevindirə bilərdim. 

Axı insanları ürəkdən ən çox sevindirən şey başqalarının yıxılmağıdır…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2024)

Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, şair Qiymət Məhərrəmlinin Qoca Xalid barədə məqaləsi təqdim edilir. 

May ayının 25-də "şeirlərindən kövşən iyi gələn" tanınmış şair-tərcüməçi Qoca Xalidin (Namizəd Xalidoğlu) 70 yaşı tamam oldu.

Qeyd edək ki, bu ad, bu imza Azərbaycan və rus oxucusuna yaxşı tanışdır. Qoca Xalid həm istedadlı şair, həm də mahir tərcüməçi kimi öz imzasını Azərbaycan və rus ədəbiyyatı tarixinə yazmış sənətkarlarımızdandır. O həm öz şeirləri, həm də məşhur rus şairləri - Yesenin, Tütçev, Fet, Vısotski, Rubtsov, Kuznetsov, Sokolov, Peredreyev, Kazantsev və başqa görkəmli sənətkarlardan etdiyi tərcümələri ilə məşhurdur. Vaxtilə Moskvada, M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda ali təhsil alan Qoca Xalid Rusiya Elm və İncəsənət Akademiyasının müxbir üzvü, Rusiya xalqlarının VII Artiadasının və Beynəlxalq N.Rubtsov mükafatlarının laureatıdır.

Şəki Tibb Kollecində şairin 70 illik yubileyinə həsr olunmuş möhtəşəm tədbir keçirildi. Görüşdə şairin qələm dostları, kollecin müəllim və tələbə heyəti iştirak edirdi. "Qoca Xalid. Rus poeziyası. Seçmə şeirlər" kitabı poeziyasevərlərə şair-tərcüməçinin yubiley hədiyyəsi və yaradıcılıq hesabatı kimi təqdim olundu.

Tədbiri Şəki Tibb Kollecinin direktoru Elmira Hacıyeva açaraq qonaqları salamladı, yubilyarı yubiley yaşı münasibətilə ürəkdən təbrik etdi. Şairə daha böyük uğurlar və cansağlığı arzulayaraq, hədiyyə və gül dəstəsi təqdim etdi.

Daha sonra kollecin kitabxana müdiri İradə Səmədova yubilyarın ömür və yaradıcılıq yolu barədə ətraflı məlumat verdi. Qeyd etdi ki, tədqiqatçı-alim İlham Abbasovun dost səmimiyyəti ilə qələmə alınmış "Böyük şairlərin rəqibi" adlı geniş Ön sözlə tanışlıq oxucuya bütün standart və qəlibləri öz daxili azadlığı hesabına uçurub-dağıdan azadfikirli kənd şairi haqqında bitkin məlumat əldə etmək imkanı verir.

Qoca Xalidi əsərlərini tərcümə etdiyi görkəmli rus şairi Vladimir Vısotski ilə doğmalaşdıran cəhətləri İ.Abbasov belə xarakterizə edir: "...Q.Xalidi V.Vısotski ilə doğmalaşdıran hər iki şairin yazı (və düşüncə) tərzi üçün səciyyəvi olan baməzəlik, çoxbilmişlik, yaxşı mənada, "lotuluq" - ümumiləşdirilmiş şəkildə götürsək, "şəkililik", ("dəhnəlilik") sindromudur".

Bundan sonra mərasimin təşkilatçıları da çox güman ki, standartları, sözün yaxşı mənasında, pozdular: şairin elə bu özgür cəhətini, daxili azadlıq xüsusiyyətlərini dəyərləndirərək, çıxış üçün sözü ilk olaraq yubilyarın özünə verdilər.

"Boyu balacadır sətrinə görə,

Bununçün kimsəyə bir işi düşməz.

Mənim şeirlərim ətrinə görə

Heç kəsin şeiriylə dəyişik düşməz,

Kövşən iyi gəlir şeirlərimdən..."

- deyə bütün mənalı ömrünü doğulub boya-başa çatdığı dogma Kiçik Dəhnəyə bağlamış, "Bu su Dəhnədən gəlir..." deyərək, "Dəhnənin suyunu qurumağa qoymamağı" qarşısına məqsəd qoyan şairin səmimi çıxışı poeziyasevərləri ovsunladı. Bu könül söhbəti əsnasında bir daha şahid olduq ki:

Şairin şəklini şəhərdə - qəzet,

Kənddəsə - arxlardan axan su çəkir.

Özü də elə gözəl çəkir ki!..

Şairin könül verdiyi, heç vaxt arxa çevirmədiyi kənddə onu olduğu kimi qəbul edib dəyərləndirənlər nə qədərdir?! Bax, buna görə, "ən gözəl hissləri" qələm dostumuzu "təkləyəndə", gücü ancaq özünə çatır, ərki könül çırpıntılarına yetir: odur ki, "şeirlə boğaram həyəcanımı", - deyir. Bir də axı, şəhərdən kənd görünməsə də, şəhər mühiti, "elitar ədəbi səhnə" kənddən elə aydın, elə aşkar görünür ki...

Dostlar da cürbəcür işə qoşulub,

Köçdülər, köçəri quşa qoşulub.

Mən isə doqqazda daşa qoşulub,

İlişib qalmışam kənddə-kəsəkdə...

"Əli qaşında" "göyərmiş daşlara" baxaraq, "adına duz salınmaq" ağrısını küləklərə söyləyən şairin həmin gün adına duz salmaq istəyənlərin sayı-hesabı yoxuydu... Çünki özü kimi sözü də, hiss və duyğuları da özgür, səmimi, mərd, dəli-doludu Qoca Xalidin.

Şairin özü kimi taleyini Dəhnəyə bağlayan dostu - uzun illər kənd məktəbində dil-ədəbiyyat müəllimi işləmiş yazıçı-ədəbiyyatşünas Yəhya Abbasova söz veriləndə, o, Qoca Xalidin - bu sadədən-sadə görünüşlü kənd-kəsək şairinin, rus klassik və müasir poeziyasının mahir tərcüməçisinin oxucuya o qədər də tanış olmayan, bugünəcən könül saxlancında sevib-əzizlədiyi gizlinlərini səxavətlə açıqladı. Sən demə, Qoca Xalidin heç özünə də bəlli deyilmiş, qol-qola girib getdiyi arzular, ümidlər onu hansı səmtə aparır. Bildiyi yalnız budur ki, çıxdığı yolun cığırı da özünə məxsusdur, izi də... Sonrasını kim bilir ki?!..

Arzuyla, ümidlə girib qol-qola,

Baxmayıb yağışa, qara, gedirəm.

...Mən çoxdan çıxmışam getdiyim yola! -

Di, gəl ki bilmirəm, - hara gedirəm.

Şairin çıxdığı intəhasız poeziya yoluna nəzər salmaq missiyası bu dəfə şair-tədqiqatçılar Qiymət Məhərrəmlinin, Ramiz Orsərin boynuna düşdü. Duyğular dilə gəldi, arzular pöhrələndi şairə tərəf:

"Nə qədər mağmınam, nə qədər qərib!

Soyuq qarşıladı bu şəhər məni...

- deyə şəhər mühitinin biganəliyindən üşənən şair ürəyi kövrək notlara köklənir. Şəhərin vecinə almadığı "şeirlərindən kövşən iyi gələn" "sadə" kənd şairinin umacağı elə də çox deyil. Sadəcə, diqqət... Sadəcə, sevgi... Sadəcə, anlaşılmaq duyğusu...

Bu arzu, bu istəklə üz tutduğu ağaclardan belə gileyi var şairin:

Hər gün dilə tutdum neçə palıdı, -

Gah cavan, gah da ki qoca palıdı.

Ağac da saymadı Qoca Xalidi;

Soyuq qarşıladı bu şəhər məni.

Elə bu soyuq qarşılanmalar oldu, bəlkə də şairi əbədilik öz Kiçik Dəhnəsində minbir zillətlə, "dərdə, möhnətə qatlaşa-qatlaşa qurduğu koma"ya bağlayan..."

Məhz bu fədakarlığına, yurda, torpağa bağlılığına, sevgi və sədaqətinə görə qələm dostlarını təqdir edən natiqlər, ona bundan sonrakı tərcüməçilik fəaliyyətində və şeir yaradıcılığı sahəsində daha böyük uğurlar arzuladılar.

Bədii qiraət ustası Bəhiyyə Nağıyeva şairin şeirlərini özünəməxsus sənətkarlıqla səsləndirdi. Şairlərdən Musa Həşimov, Gülarə İnci, tədbirin layihə rəhbəri, yazıçı Pərvanə Məmmədova çıxış edərək, Qoca Xalidin ömür və yaradıcılıq yolundan, bənzərsiz poeziyasını şərtləndirən cəhətlərdən söz açdılar. Şairin ailəsi adından qızı Təbrizə Zəkəriyyə söz aldı; Qoca Xalid kimi ünlü bir şairin, tərcüməçi və publisistin qızı olduğundan hər zaman qürur duyduğunu bildirdi, yubiley mərasimini təşkil edib keçirdiklərinə görə təşkilatçılara, tədbirin belə yüksək səviyyədə alınmasına görə şairin qələm dostlarına və tələbələrə sonsuz minnətdarlığını bildirdi.

Seçmə şeirlərini, tərcümələrindən nümunələr səsləndirən şair, oxucuların suallarını cavablandırdı.

Yubiley tədbiri milli geyimli gələcək tibb bacılarının ifasında bir-birindən gözəl rəqslərlə yekunlaşdı. Tədbir iştirakçıları bu gözəl poeziya bayramından unudulmaz duyğularla ayrıldılar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SUAL:

Atalar sözü- qədim fəlsəfənin sağ qalmış parçasıdır. ( Aristotel)

Aysel xanımın tez- tez işlətdiyi atalar sözü hansıdır və elə atalar sözü varmıdır ki, onunla razılaşmır?

CAVAB:

Razılaşmadığım demək olar yoxdur və yaxud da hal-hazırda xatırlamıram. Ancaq məktəbdə oxuduğum müddətdə Rəsul Rzanın şeirindən iki misra demək olar həyat devizimə çevrilmişdi və bütün ( hazırlıq üçün istifadə etdiyim) dəftərlərimin ilk səhifəsində yazmışdım:                                          “Mübarizə bu gün də var, yarın da,

Mən də onun ən ön sıralarında”.

Hal -hazırda isə özum özümə xatırlatdığım Demokritin “Güclü iradə insan üçün dəyərli keyfiyyətdir” fikridir. Təvazökarlıqdan uzaq olsa da, mən öz iradəmin gücünə inananlardanam.

Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla bu dəfə sizləri güneyli şair Hüseyn Səlahlının şeirləri ilə tanış edir. 

I

Boynuna dayayır

Qulağının arxasına qoymaq üçün

İyirmi barmaqla axtarır

Dişlərinin arasında qılınc

Və qırmızı ipək məndil sərili daş üstündə

Əli onun altında bir vəziyyətdə

Sevişən iki yarıçılpaq insan

Nə alıb verdiyini anlamamaq üçün

Nə alıb, vermədiyi üçün

Nə verib, ala bilmədiyi üçün.

Oyuncaqlar hekayəsində

Canlı kukla olmuş ölü

Və oyuncaqla oynamağa davam edən xəbərsiz körpələr

Bir-birinə yapışıq iki körpə

Başdan, çiyindən

Birinin boynunda ip,

Taburet isə ötəkinin ayaqlarının altında.

İp yerini sarmış,

Bəyaz duvaq üstündən öpüşcüklər, qaşındırır.

Taburetin üstündə

Sidikdə üzən iki ayaq,

Əski alışqanlıqdanmı?

İki mələyin döyüşməsindənmi?

Taburet bir o yana, bir bu yana sallanır.

Taburetin üstündə oturmuş

Çiyindən yarı ayrı bir qol

Ruhunun beli qaşınır.

Əl çatmayan yerdə

Tam bağlı ələ yarı tutulmuş

Barmaq uclarında rəqs edən bir qu quşudurmu?

Bakirəliyini əldən vermiş bir Roma ilahəsimi?

Taburet bir o yana ,bir bu yana sallanır...

II

1.

Bir aktyor...

Xəyallarını göy üzünə atır,

Qəhqəhə ilə gülür,

Çəpik çalır, tutur.

Önündə ovuc dolusu səhnə tozu

Əllərini açır və yerə düşəndə yaşanmamış şəkillər çıxardığını seyr etməyə oturur

(Bir boş qrammofon

Musiqisi ağız sularına qucaq açmış toz dənələrinin çağırış səsidir)

Fon səsləri boş səhifədən ibarət,

Tək başına yalqızlıq divarına dayanmış.

Susqunluğa dəyər atmosfer ortaya çıxarır

Ortaq bir sonsuz epizod,

Həm gələcək,

Həm keçmişə...

2.

Yapışdırılmaqdan qaçan iki yarını

İzləməyə çalışır

Əllərini dizlərinə dayayıb.

Diz qapaqlarını qaynar qözlərinə qoyur.

Şəkilləri pozmaq istəmir.

Dizlərinin üstündə bir qab dolusu toz

Və ondakı rəsm isə

Günahdan arınan (günahını artıran)

Təzə doğulmuş ana

Dodaqlarının boyası üzünə yaxılan fahişədən fərqsiz, heyrətdə.

3.

Birləşilməzləri

Yaddan çıxarmamaq üçün

Yalamaqla məşğul

Evlənmiş tozları

Ovuc içində qalan son tər dənələrini

Barmaq uclarını dili ilə

Dilini dırnaqları ilə

Və dırnaqların dişləri ilə təmiz edir

İşarət barmağını qrammofon diskinə sürtür

Sonsuz epizoda bir kat!

Keçmiş və gələcək arasında

Bilinməz sona çatır.

III

Cır-cır edir taxtalar

Püflənməyəcək qədər toz var üstümdə. 

Dizlərimdə ola bilər

Bir qrup uşaq mənə sarı qaçırdı.

Səhnəyə çıxmağıma dözə bilmirdilər.

Hoqqa qutuma göz tikmişdilər və mənsə kilidsiz.

Bir xırda pul,

Gözlərini bağla, aç.

İki xırda pul,

Hansını qulaqlarının dalında gizlədim?

Hansını atım göylərə?!

Quş işarətlini qara saçlarının arxasında gizlətdim.

Nə parlaq sırğadır?

Elə bir dovşanı çıxartmalıyam.

Saçları qədər ağzı da qaradır.

Dörd dənə dişi yox idi

Quş işarətlini göyə atıram.

Hansı başmağımı ilk bağlamalıyam?

Bir fırlanır,

Gözlər ona dönür və mən əyilirəm.

Bir əlim sərbəst,

Bir gözüm qızda.

Gülüşləri, dişləri olmayan ağız

İçdən gələn tüpürcəklərinin içi də saçları kimi qara idi.

Əlimin qabarlarına dolur (Bir şeylər becərir)

İki fırlanır.

Balcığımı palçığa basıb, palçığı balcığıma atıram.

Bağcığıma balcığımın palçığı bulaşır.

Dərinliklərinə yendikdən biri təmiz olmayan əllərim ilə bağlayıram.

Örnəyin, mən və mən.

Örnəyin, sən.

Bağcığmı palçıqdan keçirirəm,

Saymazcasına üstümə silirəm.  

Bağlayıram boğazıma yaraşan düyünü saqqallarım ilə,

Palçığı silmək üçün (Silirəm).

Və üç də yerə düşür, saf.

Tələm-tələsik, qutumu aça bilmirəm.

Bir dəstə bibisiz kart,

Yoxdur, heç nə yoxdur.

Ayağımı bəndə qoyub düşürəm.

Önümdə o,

Əli qulağında,

Əlində dovşanım.

Və mən barmaqlarımda sırğa

Məndən gedənsə dörd diş,

Qolumdan qaçan dovşan və

Məndən qalansa onun önündə dörd diş.

IV

Boğanın ərimiş buynuzu adına

Dünyam balina dalında sakin bir qayıq

Və mən, məməsiz körpələr kimi özümü onun qucağına atmışdım.

Çılpaq, şıltaq edirdim.

Göz gördüyü qədər dəniz ilə çaxır kəsişirdi.

Dəniz öz içində bir şeylər yaşayır.

Dalğalar bir-birlərinə yaxınlaşırlar. Əlbəttə ki, sənin mənə baxdığın ən son dəqiqələrdə

Qaşların kimi.

Bir masa, iki bardaq, biri boş.

Bir masa, iki səndəl, üç adam, biri yuxuda.

Bardağı doldurub masaya çırpıram.

Bardaq titrəyir, masa titrəyir.

İçirəm,

Bir titrəyiş..., iki titrə..., üç.

Bardağın düzündə limanda Meduza.

Mənə baxır.

Gözlərimin qayıq üstündə Düsməsindən ayaqlarına baxıram və daş olur.

Bir bardaq ona töküb çağırıram.

Baxır, bardağın əyri yansımasından ürəyimə.

Bir titrəyiş daha.

Bardağımda limanı boğuram.

Bir boş səndəl artıqla

Tam olaraq sənin getdiyin gün...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Təranə Dəmirin şeirlırini təqdim edir. 

I

Gecə yenə qaşqabağını töküb durub,

Kim bilir nə acığı var dünyaya.

Buludlar bir  tərəfdə bardaş qurub oturub .

Ulduzlar qorxusundan qaçıb gizlənib qayanın arxasında .

Külək qudurub,

Gör necə ulayır gecənin başı üstündə ac yalquzaq tək.

Torpaq bir qat qabıqdan,

Ağaclar yarpaqdan çıxır.

Dəniz yaxasını açıb qaçır sahilə ,

Sahil qalır dənizin altında dalğa-dalğa, ləpə-ləpə.

Bir şair tənhalığın acığını varaqdan çıxır .

Təzə abzasdan köhnə yaralar boylanır,

Hamısının da üstü açıq.

"Bircə səhər açılsaydı"-deməyə də adamın dili gəlmir.

Qaranlığın dibindən bapbalaca işıq süzülür alayarımçıq...

Nağıl kimi....

II

İndi  qaranlıqdan keçir

 bütün xəyallar, 

"Ulduz"lar bir gecəlik qonaqdı.

Köhnə havanı oynayır təzə arzular,

Əl çalmaq yasaqdı.

...Torpaq yağışı arzulamır,

Əslində buludlar torpağa acdı.

...Pəncərəsi açıq evlərin 

sirrini  küləklər yayır,

 Bağlı qapılar qeybətə möhtacdı.

..İndi sevgilər bu gündən yox, 

sabahdan asılır.

Ona görə də çox vaxt

"Azadlıq" sözü dırnaq arasında yazılır.

III

Bu çiçək xəzan görməyib,

Bu çiçəyin yaz vaxtıdı.

Bu çiçəyin işvə satan,

Bu çiçəyin naz vaxtıdı.

Məhəbbətlə dillənib bu,

Sığallanıb, tellənib bu,

Gör nə gözəl güllənib bu ,

Bu çiçəyin qız vaxtıdı.

Ətrindən vüsal tökülür,

Qoynundan bahar tökülür, 

Ləçəyindən bal tökülür,

Bu çiçəyin söz vaxtıdı.

Baxırsan, çölə yaraşır,

Taxırsan, telə yaraşır,

Dərirsən, ələ yaraşır,

Bu çiçəyin göz vaxtıdı.

Hamıdan gözəl bu çiçək,

Günəşdə süzər bu çiçək,

Yaxın gəl, küsər bu çiçək,

Bu çiçəyin küs vaxtıdı.

Bu çiçək xəzan görməyib,

Bu çiçəyin yaz vaxtıdı.

Bu çiçəyin işvə satan,

Bu çiçəyin naz vaxtıdı.

IV

Qaçaqaçla bir günü də bitirdik,

Alımıza, verimizə min şükür.

Boş ümidlə nəfsimizi öldürdük, 

Dərdimizə, sərimizə min şükür.

Kim yubandı, kim tələsdi vaxtına?

Kim sevindi, kim ağladı baxtına?

Kim yıxıldı, kim oturdu taxtına?

Göyümüzə, Yerimizə min şükür.

Gülə-gülə yola verdik şeytanı,

Pozammadıq oğru qoyan qaydanı,

Yenə qaçdıq, boş gördülər meydanı,

Xeyrimizə, şərimizə min şükür.

Qarnımızı doyurdular söz ilə,

Allatdılar başımızı "döz" ilə,

Belə getsə oyanmarıq yüz ilə,

Ölümüzə, dirimizə min şükür.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2024)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Yeni bir rubrika ilə qarşınızdayam. “Dünya liderləri kitab oxuyarkən…” adlanır. İlk olaraq rubrikamda türk dünyasının böyük lideri, görkəmli siyasi və hərbi xadim Mustafa Kamal Atatürkdür. 

“Bir neçə qəpiyim olanda mütləq yarısını kitaba xərcləyirdim. Başqa cür etsəydim, Atatürk olmazdım” - Mustafa Kamal Atatürkün sözləridir. 

Atatürkün həyatı boyu 3997 kitab oxuduğu məlumdur. 

Qeydlər:

Məqdəsimiz kitabı daha çox sevdirmək, mütaliəni daha da artırmaqdır...

Onlar oxumaqla zirvələrə ucaldı...

Bəs biz kifayət qədər oxuyuruqmu?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2024)

Şahnaz Kamal, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Mayın 24-də məşhur bəstəkar P. İ. Çaykovskinin vətəni Udmurtiya Respublikasında keçirilən 5-ci Ədəbiyyat Festivalına yolla düşdüm. Səfər Udmurtiya Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Udmurtiya Milli Kitabxanasının dəvəti, Azərbaycan diasporunun İjevsk şəhərində fəaliyyət göstərən “Dostluq” cəmiyyətinin dəstəyi ilə baş tutdu. 

Səfərimin səbəbi festival çərçivəsində Udmurtiya Xalq yazıçısı Vyaçeslav Ar- Serginin Azərbaycanda nəşr edilmiş “Sonuncu hərbi əmr” hekayələr kitabının təqdimatında iştirak etmək idi. Bu tədbirdə Ar-Serginin hekayələrindən birinin azərbaycancaya tərcüməçisi və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi (DGTYB) Məsləhət Şurasının üzvü olaraq iştirak edirdim.

DGTYB ilə Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun (BAMF) ortaq işi olan “Sonuncu hərbi əmr”in layihə rəhbəri Beynəlxalq “Alaş” Ədəbiyyat mükafatı laureatı Əkbər Qoşalı, məsləhətçiləri – Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin sədri Fazil Mustafa, Tatarıstanda yaşayan soydaşımız, tanınmış ictimai xadim İsmət Orucəliyev, rəyçiləri isə BAMF prezidenti Umud Rəhimoğlu, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi Səlim Babullaoğlu, DGTYB başqanı İntiqam Yaşardır.

Udmurt yazıçısının hekayələrini ruscadan Azərbaycan dilinə DGTYB Məsləhət Şurasının üzvləri olan ədiblər – Ruhəngiz Əliyeva, Rəsmiyyə Sabir, Həyat Şəmi, Şahnaz Kamal, Talehə Əliyeva, İbrahim İlyaslı, Şəfəq Sahibli, Şahməmməd Dağlaroğlu çevirib. Kitabın redaktorları Əkbər Qoşalı və DGTYB üzvləri Xəyalə Zərrabqızı, Xəyalə Sevildir.

Qeyd edim ki, “Sonuncu hərbi əmr” udmurt ədəbiyyatının Azərbaycanda, o cümlədən Qafqazda işıq üzü görən ilk nümunəsidir.

Təqdimat mərasimi saat 17:00-da Udmurtiya Milli kitabxanasında olacaqdı. Elə həmin gün “Dostluq” cəmiyyətinin təşkil etdiyi, Azərbaycan Respublikasının yaranmasının 106-cı ildönümünə və Müslüm Maqomayevin xatirəsinə həsr edilmiş mahnı müsabiqəsi də oldu. Artıq dördüncü il keçirilən bu müsabiqə İjevsk şəhərindəki “Kosmonavtlar parkı”nda keçirilirdi.  “Xalqlar Dostluğu Evi” də həmin parkda yerləşir. “Dostluq” cəmiyyətinin sədri Zülfüqar Mirzəyev məni tədbirdə iştirak etmək üçün gələn Udmurtiya Respublikasının Milli Siyasət naziri Eduard Petrov və “Xalqlar Dostluğu Evi”nin direktoru Yuliya Şaxtina ilə tanış etdi. Biz Azərbaycan və Udmurtiya arasında mədəni əlaqələrdən danışdıq, xatirə şəkli çəkdirdik. Daha sonra Zülfüqar müəllim tədbir iştirakçılarını “Kosmonavtlar parkı”nda olan Azərbaycan guşəsi ilə tanış etdi. Görülən işlər çox xoşuma gəldi. Bağda həm ağaclar, güllər əkilmiş, həm də üzərində Azərbaycanın xəritəsi, Qobustan qayalarının, butanın təsviri olan daş abidələr qoyulmuşdu.

Fürsətdən istifadə edib çay süfrəsi ətrafında İjevskdə yaşayan həmvətənlərimizlə də tanış olub fikir mübadiləsi apardıq. Esfira xanım, Fəxriyyə xanım, Təranə xanım, Təhminə xanım, Şəhla müəllimlə tanış oldum.

Bu tədbirdən sonra Milli Kitabxanaya, Ar-Serginin kitabının təqdimatında iştirak etməyə getdik. Bizi kitabxananın direktoru Tatyana Tensina və xalq yazıçısı Vyaçeslav Ar-Sergi qarşıladı. 
Tədbirdə Udmurtiya Respublikası Mədəniyyət naziri Vladimir Solovyov, Udmurtiya Milli Kitabxanasının direktoru Tatyana Tensina, Udmurtiya "Dostluq" Azərbaycan Cəmiyyətinin sədri Zülfüqar  Mirzəyev, ədəbiyyatşünas, filologiya elmləri doktoru Tatyana Zaytseva, şair Sergey Jilin, tənqidçi Aleksandr Shklyaev, "Kenesh" jurnalının baş redaktoru Anastasiya Şumilova, Kazandan gəmiş İsmət Orucəliyev, Gülnarə Cabbarova və digər qonaqlar iştirak edirdilər.
Təqdimat mərasimini Udmurtiya folklor mahnı və rəqs teatrının "Ayqay" ansambılı konsert performansı ilə başladı və Udmurt-Azərbaycan dostluğuna və ədəbi əlaqələrə həsr olunmuş tədbirə udmurt rəngi qatdı.

Daha sonra qonaqların çıxışları oldu. Udmurtiya Xalq Yazıçısı Vyacheslav Ar-Sergi Azərbaycana olan unudulmaz səyahətləri, məşhur Azərbaycan yazıçıları ilə görüşləri haqqında dinləyicilərə danışdı. 
Kitabın Azərbaycan türkcəsinə tərcüməsi ideyasının müəllifi Əkbər Qoşalının video-təbriki dinlənildi. Çıxış həm qonaqların, həm kitabxana rəhbərliyinin çox xoşuna gəldi və kitabxananın direktoru Tatyana Tensina bu video-təbriki kitabxana fondunda saxlamağı təklif etdi.
Vyaçeslav Ar-Sergi Əkbər Qoşalının udmurtcaya çevirdiyi şeirini də səsləndirdi.

Verilən fürsətdən istifadə edərək mən də Ar-Serginin yaradıcılığından, azərbaycancaya çevirdiyim “Padış itib” hekayəsindən danışdım. Kitabxanaya bir neçə kitab hədiyyə etdim. Tatyana Tensina hədiyyələrə çox şad oldu, ələxsus da Sankt-Peterburqda nəşr olunmuş həmmüəllifi olduğum “Uşaqlar üçün Azərbaycan dili, 6-7 yaş” kitabına. 
Mədəniyyət naziri V. Solovyov çıxışında tədbirin yüksək səviyyədə keçirildiyini vurğuladı və bir udmurt yazıçısının kitabının azərbaycanca nəşrinin iki xalq arasında körpü olacağı fikrini qeyd etdi.

Tədbirdə rus, udmurt və Azərbaycan dillində şeirlər və mahnılar səsləndirildi. Azərbaycanlı müğənni Parviz Mahmudovun tədbirin sonunda udmurd dilində oxuduğu udmurt mahnısı "Oy, ti, çeber nilyos!" ("Ax, siz qızlar – gözəllər...") bu tədbirə gözəl bir nida qoydu.

Udmurtuyaya səfərimin ikinci günü Mədəniyyət naziri V. Solovyovun dəvəti ilə məşhur bəstəkar P. İ. Çaykovskinin Votkin şəhərində yerləşən ev muzeyinə getdik. Muzeydə bələdçi bizə Çaykovskinin Votkindəki həyatı barədə geniş məlumat verdi.

Udmurtiyaya ilk və unudulmaz səfərimdə orada yaşayan soydaşlarımız tərəfindən böyük sayğı gördüm. Səfərin təşkilatçısı, “Dostluq” cəmiyyətinin sədri Zülfüqar Mirzəyevə, Udmurtiya Milli kitabxanasının işçisi Gülcan Seyidovaya, Fəxriyyə xanıma, İlqar müəllimə, Şahin müəllimə dərin minnətdarlığımı bildirirəm.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(30.05.2024)