Super User

Super User

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə Kəmalə Abıyevanın şeirlərini təqdim edəcəyik. 

 

 

Ayaq açdıq

 

Ayaq açdıq,

daş-divardan tuta-tuta

yavaş-yavaş addımladıq.

Yıxılmaq qorxusu canımızda,

yeriməyi də öyrəndik.

Bu qorxu çıxmadı canımızdan,

Görən, nə çıxacaq

yıxılmaq qorxusu ilə

yaşamaqdan?!.

 

O adam

 

Nə dəbdəbəli evim,

nə varım, nə dövlətim,

nə sərvətim olmadı.

Mənim ən gözəl evim,

bütün varım-dövlətim,

hər sərvətim sən oldun.

Sənin var-dövlətində,

nə qazında, neftində,

nə başqa sərvətində

heç vaxt gözüm olmadı.

Səndən heç nə ummadım,

Səni qınayanları, nə alıb-satanları,

nə də talayanları heç zaman anlamadım.

Mənim sevgim

onların gözləriylə ölçülməz.

bu vətən sevgisidir -

hər kəsə don biçilməz.

Mən sənə ana dedim,

səni balatək sevdim.

Mən səni balam bildim,

səni anatək sevdim.

Sənə ən xoş günləri, ən uca zirvələri

yaşatmaqçün çırpındım,

Ürəyim adın ilə çırpındı.

Nə qədər adamlar var,

Hərə bir tale yaşar.

Hamısı da hər yerdə xoşbəxtliyi axtarar.

Amma hər kəs bilməz ki,

dünyanın xoşbəxtidi vətəni olan adam.

Doğma Azərbaycan!

Mən

o adamam - O adam.

 

Güvənsizlik

 

Gözlərimə güvənirdim...

ürəyimə ağır oldu gördüklərim.

Gözlərimdən ürəyimə

gedən yolda dözüb qaldım.

Ürəyimə güvənirdim,

ağlım yaman çaşbaş oldu.   

Ürəyimdən mən ağlıma

            gedən yolda bezib qaldım,

Ağlım daha güvənmədi gözlərimə. 

Mən ağlımdan

gözlərimə gedən yolda azıb qaldım.

Belə payız yaşamadıq

 

Şuşada Ayrılıq fəsli - beşinci fəsil

 

Kim deyir 4 fəsil var?

Bəs ayrılıq fəsli? 

Çiçəkləri dərd ətirli, 

ağacları ağrı-ağrı tumurcuqlar.

Nə varsa saralar, bütün duyğular donar...

Bir udum havasından ruhun alışıb yanar.  

İllərin fəslini, fəsillərin yazını,

ayların mayını bir zamanlar sevərdim.

Ayrılığın ağrı oldu, ağır oldu,

yasəmən ayını sevə bilmədim, 

İllərin yazını sevə bilmədim.

ayrılıq fəsliydi, o - yaz deyildi,

Ayrılıq fəslini yaşamaq olmur.

Yanırsan, donursan, çat-çat olursan,

sürünürsən, yaşamırsan...           

Və bir payız gəldi,

Oğulların yeni  payız gətirdi.

Bu payız Qarabağa yaz gətirdi,

Qaytardı çöl-çəmənin rəngini,

çiçəklərin  ətrini, çayların ahəngini.

Heç belə vurğunu olmadım  payızın.

Şuşam, heç belə sevmədim payızı.

Al-əlvan geyərmiş payızda bağlar,

sevinə bilərmiş payızda dağlar... 

Dastan yazılarmış hər qarışa.

Heç belə payız yaşamadıq, Şuşam.

Ayrılıq fəslində bir ümid günəşisən,

şəhidlərin üzündə qələbə gülüşüsən.

Havan da bir başqadı.

Bir başqadı,

igidlərinin nəfəsi qarışan havan  da.

Bir inam doğulur bətnimdə

həsrətlə içimə çəkdiyim havandan,

Bilirəm, ayrılıq fəsli bitəcək,

hər tərəf çiçək-çiçək, 

yamyaşıl geyinəcək,

çöl-çəmən də güləcək.

Zəngəzur, Zəngibasar, İrəvan,

Təbriz, Ərdəbil, Zəncan, Həmadan

gözləyəcək.

Hər yandan

"Sən azadsan" deyən səs yüksələcək.

Neçə zəfər yolu  sənə gələcək.

 

Nail Orucova

(11.06.1978-31.10.2020)

 

Ah, polkovnik-leytenantım,

illərlə səni axtardım,

heyif, səni gec tanıdım.

Mən Hadrutdan, Cəbrayıldan,

Füzulidən, Zəngilandan keçib

görüşünə gəldim.

Qubadlıda səni tapdım,

Mən gələndə

kürəyini dayaq edib torpağına

gülümsəyirdin zamana.

Təbəssümün günəş idi,

İşığında hər yeri gördüm.

hər yerdəydin. Hər yer idin.

 

Ah, polkovnik leytenantım,

bəlkə heç mən sənin qədər

anlamadım bu həyatı,

sənintək sevmədim yəqin.

Mən ki heç yerdə yox idim,

hara baxdım, səni gördüm.

Hər yer Səndi - vətən idin.

 

Sonra

 

Mən getdim.

Yolumu kəsmədin,

məni saxlamadın,       

"getmə" demədin...

Sonra...  axtarmadın...

Mən qapımı bağlamadım,

masaya iki fincan qoydum.

Sonra tez-tez pəncərədən boylandım,

Sən gələn yollara baxdım.

Sonra sən keçən yerlərdə dolandım...

küçələrdən keçdim.

Sonra darıxan skamyada oturdum.

xoş anlara sarıldım...

sonra sonralar çox oldu.

Hər sonrada bir bəhanə axtardım,

tapmadım,

Əvvəl səndən küsmüşdüm,

sonra...

sonra özümdən küsdüm...

 

Bir az möcüzə

 

Bir az möcüzə ola,

sən sevən yaşda olam,

yenidən tanış olaq,

yenə sənə vurulam.

 

Bir az möcüzə ola,

mat qoya bir az bizi.

Yenidən əvvəlkitək

sevək bir-birimizi...

 

Gecəmi diksindirib

zəng edib dinməyəsən,

bu sükutu dinləyib

xəyal quram yenidən, 

 

Sonra titrək səsinlə

yenə görüş verəsən.

necə gözəldi, bilsən,

gəlim görüşünə mən.

 

Qoşa izlərimizlə

oxşayaq küçələri.

Yenə gəzib əl-ələ

sevindirək şəhəri.

 

Bir az möcüzə ola,

lap azacıq, bir azca.

Birdən qapım açıla

sən gələsən astaca.

 

Bir az möcüzə ola,

bəhanələr tapmayaq.

Biz də  möcüzə olaq,

heç zaman ayrılmayaq.                                             

 

Azadlıq

 

Ruhun azadlıq sevər,

Azadlıq istər,

Azadlığı geyinər, sevinər.

Ruhun azadlığa acdı,

Azadlıq ağıla möhtacdı.

Ağıla gələn deyil azadlıq, ağılla gələndi.

Hər istədiyini etmək deyil,

nə istədiyini bilməkdi,

dərk etməkdi.

Azadlıq dərkdi,

Anlamaqdı azadlıq.

Azad olmazsan anlamadığın yerdə,

anlamadığın birində.

Azadlıq "azadlıq" deyə bağırmaq deyil,

bağırtı deyil azadlıq.

Ürəyin ağılla sevgi pıçıltısıdı.

Dərkin tapıntısıdı.

Ay adam, dərk edib anlasan,

Azad olarsan!

 

Deyə bilmədim

 

Qaranlığa qənim ulduzlar - gözlərin, 

gecəyə xoş gəldin, şəhidim,

Üzündəki nurdu günəşim.

Bu nurda açılır səhərim.

Səhərə xoş gəldin, şəhidim. 

Mən gecənin, səhərin

sənlə bildim dəyərin.

Gəzirəm qarış-qarış hər yeri,

Tanımaq istəyirəm vətəni -

tanımaq istəyirəm səni.

Cəbrayılın, Füzulinin,

Zəngilanın küçələrinə qısılıram,

Qubadlının, Şuşanın dağlarına toxunuram.

Xocavəndə, Xankəndiyə,

Xocalıya sığınıram.

Ağdama, Kəlbəcərə, Laçına sarılıram,

Hamısı sənsən.

Gözlərim ağrıyır...nə gizlədim,

hərdən ağlamaq istəyirəm, 

ağlaya bilmirəm,

səni incitmək istəmirəm.

Qorxuram göz yaşımdan diksinərsən,

Məğlub olduğumuzu düşünərsən.

Amma saçına sığal çəkmək,

boyunu oxşamaq keçir qəlbimdən.

Nəfəsin qarışan havayla

içimə çəkirəm sevgini. 

Öyrənmək istəyirəm, vətəni sevmək necə olur,

Bilmək istəyirəm, yaşamaq necədir.

Ən ağrılı bilirsənmi, nədir?

Sənə deyə bilmədim ürəyimdən keçənləri.

İllər keçir...mən böyümürəm.

Gülümsəyirsən...

Sənə deyə bilmədim ki,

sənin qədər böyüyə bilmərəm mən.

Zamanın günahı yox,

mən sənə çata bilmirəm - böyük olmuram. 

İllər keçir. 

Zamana gülümsəyirsən,

"Neçədi yaşın?"- deyirsən...

Ən ağrılı bilirsənmi, nədir?

Mən sənə çata bilmədim...

           

Bağışla, məni

 

Mən sən istəyəndə sevmədim səni,

Özüm istəyəndə sevdim, ay ana.

Bağışla, məni.

Bilmədim qədrini sən istəyəndə,

Özüm istəyəndə bildim, ay ana,

Bağışla, məni...

Mən sən istəyəndə anlamadım ki,

Özüm istəyəndə anladım səni,

Bağışla, məni...

nə özüm doyunca, nə sən doyunca

oxşamadım səni, əzizləmədim.

Heç nəyi vaxtında eləmədim mən,

Gec oldu... Gec qaldım...

Gecikdim, ana.

Adət eləmişdim gözləməyinə,

Sanırdım həmişə gözləməlisən.

Amma ki unutdum ölüm gözləməz,

Ölüm sənin kimi səbr edə bilməz.

İndisə oxşayıb, əzizləyirəm,

Mən özüm doyunca sevirəm səni...

Gözlərim doyunca sevirəm səni...

Bağışla, nə olar, bağışla, məni...

Bağışla, ay ana, özüm doyunca...

Bağışla, ay ana, gözüm doyunca...

Bağışla, məni...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2024)

Rubrikanı Könül aparır. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyası ilə birgə layihəsində sizlərə hər dəfə İrəvan mətbəxindən nümunələr təqdim edirik. Bu nümunələr Azərbaycanın bu sahə üzrə tanınmış mütəxəssisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, kulinar Tahir Əmiraslanovun gərgin əməyi nəticəsində ortaya çıxmışdır. 

 

Bu gün sizlərə Tərəvəzli balıq bükməsinin hazırlanma qaydasını təqdim edəcəyik.

 

 DÜSTUR 

§ Balıq – 183 qr

§ Kərə yağı – 35 qr

§ Qırmızı soğan – 25 qr

§ Pomidor – 50 qr

§ Bolqar bibəri – 25 qr

§ Acı bibər – 5 qr

§ Heyva – 35 qr

§ Nar turşusu (məti) – 17 qr

§ Badam – 15 qr

§ Cəfəri – 12 qr

§ Xardal sousu – 10 qr

§ Mərzə qurusu – 2 qr

§ Sarıkök – 0,1 qr

§ İstiot (dənəvər) – 0,05 qr

§ Duz – 4 qr

 

HAZIRLANMASI:

Balığın filesi 35°-li bucaq altında 75-80 qramlıq yarpaq şəklində doğranır. Qalınlığı 5-6 mm olmalıdır. Duz, istiot, xardal sousu, nar turşusu, yağ vurularaq, basdırma olunur. Tərəvəz- lər samanvarı şəkildə doğranır, hey- va sürtkəcdən keçirilir. Bunlara duz, istiot, sarıkök, nar turşusu, mərzə qurusu, xırda doğranmış göyərti vurulur və qarışdırılır. Hazırlanmış tərəvəz qarışığı yarpaq şəklində doğranmış balıq tikələrinə bükülür. Bü- külmüş hissələrin açılmaması üçün iki yerdən çöp keçirilir. Sobanın sini- si yağlanır. Soba qızdırılır, balıq bük- mələri siniyə düzülür, sobaya qoyulur və 180°C-də 20-25 dəqiqə müddətində bişirilir. Bişən zaman bir dəfə bükmələrin üzərinə fırça ilə yağ çəkilir. Hazır olana yaxın çıxarılır. Bir müd- dət saxlanılır, sonra buluda düzülür, üzəri bəzənir və süfrəyə verilir. Hər paya iki bükmə düşür. Bu xörək düyü, tərəvəz, meyvə, göyərtidən hazırlanmış qaralarla süfrəyə verilə bilər.

 

Nuş olsun! 

 

Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2024)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Görüşünə gəlmişəm,

Sən ey gözü bənövşə.

Gözü nəmli dayanma,

Belə qəmli dayanma.

Səninlə dindi dünya,

Sevin, sənindir dünya.

Sevənlərindir dünya,

Belə qəmli dayanma.

 

Var soyuğu, var odu,

Bu yol sevgi yoludur,

Ürək sözlə doludur,

Belə qəmli dayanma.

Könlüm, bulud deyilsən,

Sınıq ümid deyilsən.

Sən ki sükut deyilsən,

Belə qəmli dayanma.

Səsinlə dindi dünya,

Sevin, sənindir dünya.

Sevənlərindir dünya,

Belə qəmli dayanma.

 

Çiçək açsın üzündə,

Günəş gülsün üzündə,

Bir sevinc tap özündə,

Belə qəmli dayanma.

 

Bu gün şərqdə opera yazan ilk qadın bəstəkar, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, əməkdar incəsənət xadimi, şöhrət ordenli Şəfiqə Axundova və onun daha çox pianoçu kimi tanınan, lakin eyni zamanda gözəl bəstəkar olan oğlu Taleh Hacıyevin anım günüdür.

 

Şəfiqə Axundova 21 yanvar 1924-cü ildə Şəki şəhərində dünyaya gəlmişdir. Atası onun həkim olmasını istəsə də, bəstəkar musiqiyə olan sevgisindən vaz keçə bilmir.

Bütün varlığı ilə özünü sənətinə həsr edən, bütün ömrü boyu Azərbaycan milli musiqisinə xidmət edən Şəfiqə Axundova əvvəl böyrəyini, sonralar isə ailə həyatını da sənətinə qurban verir. 

Gənc yaşlarında qısa müddət evli olan Şəfiqə Axundovanın 1957-ci il, avqustun 14-də bu evlilikdən Taleh adlı bir oğlu dünyaya gəlir. Həyat yoldaşı onu başa düşmədiyi üçün onlar ayrılırlar. Taleh anası ilə birlikdə yaşayır. Bəstəkar bundan sonra birdə ailə həyatı qurmur.

Deyilənlərə görə "Bu ayrılıq nədən oldu" və o möhtəşəm "Həsrətindən" mahnılarını da Şəfiqə xanım məhz bu ayrılıqdan sonra bəstələyib.

"Lay-lay" və "Gözümün işığı sənsən" mahnılarını isə o, oğlu Talehə həsr edib.

"Həyat sən nə şirinsən", "Gözlərimin işığı sənsən", "Hardasan sevgilim gəl", "Gəl ey səhər", "Dostlar olmasa", "Gözlərinə toxundu", "Gecələr yuxusuz qoymusan məni", "Yenə sənsiz bu axşam", "Neyçün gəlməz", "Ürəyim səni anar", "Yaraşıqlı kəndimiz", "Mehriban olaq", "Lay lay" kimi dillər əzbəri olan 500-ə yaxın mahnı və romansın, "Ev bizim sirr bizim" operettasının, simli kvartet üçün pyeslərin, sinfonik orkestr üçün suitaların, xor üçün silsilələrin, "Aydın", "Əlvida Hindistan", "Nə üçün yaşayırsan", "Qaynana" tamaşalarının musiqisinin, uşaqlar üçün "Əziz müəllim", "Doğma məktəb", "Əkiz bacılar", "Zümrüd", "Pişik", "Kukla", "Bacılar" mahnılarının müəllifi olan Şəfiqə Axundova 1972-ci ildə Süleyman Rəhimovun eyniadlı povesti əsasında yazdığı "Gəlin qayası" operası ilə adını Şərqdə opera yazan ilk qadın bəstəkar kimi tarixə yazdırdı.

Şəfiqə Axundovanın daha çox pianoçu kimi məşhurluq qazanan oğlu Taleh Hacıyev də anası kimi istedadlı bəstəkar olmuşdur.

O, Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində və Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının, indiki Bakı Musiqi Akademiyası bəstəkarlıq və pianoçuluq fakültəsində təhsil alımış, 18-20 yaşlarından bəstəkar və pianoçu kimi fəaliyyətə başlamışdır. Hamının çox sevdiyi məşhur "Belə qəmli dayanma" mahnısının bəstəsi də məhz Taleh Hacıyevə məxsusdur. 

Taleh Hacıyev həm də

Anası Şəfiqə Axundova tərəfindən yazılan ilk operanın konsertmeyestri olur. Opera və Balet Teatrında Şəfiqə Axundovanın "Gəlin qayası" operası səhnələşdirilərkən tamaşanın daxili baxışına qədər operanı Taleh Hacıyev müşayiət edir.

Xalq artisti Flora Kərimova Taleh Hacıyev haqqında danışanda onu "insan orkestr" adlandırmışdır.  Bu, o deməkdir ki, onun bir tək piano ifası böyük bir orkestri əvəz edirmiş.

Taleh Hacıyev bir müddət ailəli olur lakin, 

onun xasiyyəti ilə ailə qurduğu xanımın xasiyyəti uyğunlaşmadığından bir müddət sonra onlar ayrılırlar.

Sonralar Taleh Hacıyev ruhi xəstəliyə tutulur. 

Şəfiqə xanım oğlu haqqında 

 “Mənim oğlum gözəl piano çalırdı, o, çalanda hamı heyran qalardı. Gözəl pianoçu idi. Ondan çox nigaranam, mən dünyada olmayanda, o necə yaşayacaq, nə edəcək? Axı uşaq kimi safdır, köməksizdir. Allahdan ömür istəyirəm ki, onu tək qoymayım bu dünyada”. Deyirdi.

Uzun illər ruhi xəstəlikdən əziyyət çəkən Taleh 2008-ci il iyulun 26-da Maştağada yerləşən ruhi-əsəb dispanserində dünyasını dəyişir. 

Oğlunun ölümünü düz 40 gün bəstəkardan gizlədirlər. Ağır ürək xəstəliyi keçirən Şəfiqə Axundova oğlunun ölümündən 5 il sonra 2013-cü ildə elə oğlunun vəfat etdiyi gündə iyulun 26-da dünyasını dəyişir və 2-ci Fəxri xiyabanda dəfn olunur.

Ruhları şad olsun!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2024)

Oktyabrın 17-də Heydər Əliyev Sarayında Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Tofiq Quliyevin əsərlərindən ibarət “Ürək mahnıları” adlı konsert proqramı keçiriləcək.

 

AzərTAC xəbər verir ki, konsertdə Azərbaycanın tanınmış mədəniyyət və incəsənət nümayəndələri çıxış edəcəklər.

Biletləri şəhərin kassalarından və “ASAN xidmət” mərkəzlərindən əldə etmək mümkündür.

Qeyd edək ki, Azərbaycan musiqi salnaməsini yaradan şəxsiyyətlər sırasında bəstəkar, dirijor, pianoçu, folklorşünas, ictimai xadim, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Tofiq Quliyevin də özünəməxsus yeri var. Onun ürəkaçan mahnıları, orijinal estrada əsərləri, mükəmməl kino musiqisi, operettaları, ölkəmizin hüdudlarından çox-çox uzaqlarda populyarlıq qazanaraq bu gün də sevilə-sevilə ifa olunur. Böyük bəstəkarın sənətinə dövlət tərəfindən göstərilən diqqət və qayğı da bir növ onun xatirəsinə olan ehtiramın bariz nümunəsidir.

Bəstəkar Azərbaycan musiqisində lirik mahnıların klassik nümunələrini yaradıb. Tofiq Quliyevin vokal inciləri özünəməxsus, heç bir başqa bəstəkarın üslubuna bənzəməyən dəst-xəti ilə seçilir. Sənətkarın Nizaminin “Könlüm” və “Sevgilimə”, Xaqaninin “Bəxtəvər oldum” sözlərinə yazdığı romanslar son dərəcə füsunkar səslənir. “Sənə də qalmaz”, “Qəmgin mahnı”, “İlk bahar”, “Neylim”, “Axşam mahnısı”, “Bakı gecələri” kimi mahnıları insanın daxili aləmini, həyəcanını, məhəbbətini romantik bir dillə əks etdirir. Bu mahnılar musiqi dilinin xəlqiliyi, melodiyalarının axınlılığı və zənginliyi ilə fərqlənir. Tofiq Quliyev hər bir mahnı üçün yadda qalan orijinal intonasiya tapır, insanların saf və etibarlı hisslərini rəngli boyalarla təsvir edir. Qüdrətli sənətkar mahnı yaradıcılığında müasir musiqi üslubunu - xalq musiqisinin zəngin aləmindən bəhrələnən xüsusiyyətlərlə uzlaşdırır. Maraqlı sintezə nail olan bəstəkar zamanın nəbzini duyan, peşəkarlığın yüksək zirvəsində duran vokal miniatürlər yazıb və milli mahnı janrını yeni inkişaf pilləsinə ucaldıb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2024)

Səudiyyə Ərəbistanının Ədəbiyyat, Nəşriyyat və Tərcümə Departamentinin baş direktoru Məhəmməd bin Həsən Əlvanın Azərbaycanın Krallıqdakı səfiri Şahin Abdullayev ilə görüşündə iki ölkənin müvafiq strukturları arasında nəşriyyat və tərcümə üzrə əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilib.

 

AzərTAC rəsmi SPA agentliyinə istinadla xəbər verir ki, görüş zamanı nəşriyyat və tərcümə sahələrində əməkdaşlığın mədəni ünsiyyət və təcrübə mübadiləsi kimi əhəmiyyəti vurğulanıb, həmçinin bununla bağlı bir sıra proqram və təşəbbüslər ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb. Tərəflər mədəni və intellektual istiqamətlərdə ikitərəfli əlaqələrin genişləndirilməsi yollarını da müzakirə ediblər. Qeyd olunub ki, Krallığın müxtəlif mədəniyyət və düşüncə məktəbləri ilə Azərbaycanın müvafiq təşkilatları, habelə iki ölkənin ziyalıları, yazıçıları və mütəfəkkirləri arasında əlaqələrin geniş potensialı mövcuddur. 

Tərəflər sözügedən sahələrdə əməkdaşlıq səylərinin intensivləşdirilməsinin, qarşılıqlı səfərlərin həyata keçirilməsinin, mədəni və ədəbi tədbirlərdə iştirakın, bütün bu məsələlərə ümumi baxışların iki xalq arasında anlaşma və yaxınlaşmanın dərinləşməsinə töhfə verəcəyini vurğulayıblar.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2024)

Cümə, 26 İyul 2024 10:06

BİR SUAL, BİR CAVAB El Roman ilə

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

SUAL

El Roman bəy, ölüm öz gəliş vaxtını əvvəlcədən söyləməsə də, bizimlə qarşılaşır. Ölümdən başqa nə ilə bir gün mütləq görüşəcəyik?

 

CAVAB

Özümüz kimi bir adamla bir gün mütləq görüşəcəyik. Kimsə qarşısına özü kimi birisi çıxmamış ölməz. Bu insanın sonuncu vacib üzləşməsidir. Sirat körpüsüdür. Ən axırıncı mərhələdir, hətta ən axırıncı imtahandır. İnsanın özünü tanıması ölümünə yaxın baş verə bilər. Amma soruşsan, hamı guya özünü tanıyır...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2024)

Ata Atilay, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

İşğal edilirik, fərqindəsiz? Bu dəfə isə hədəfdə torpaq deyil insan var. Bəli, bəli... Sən, mən, onlar, uşaqlarımız. Bir sözlə, bugün və sabahımız işğal edilir. 

 

2014-cü il idi, hələ sosial şəbəkələr indiki kimi qüdrəti əlinə almamışdı. “Azadlıq” metrosunun yanında, dayanacaqda avtobus gözləyirdim. Bir cavan xanım və bəy mənə yaxınlaşdı. Özlərini təqdim etdilər "Yahova Şahidləri" cəmiyyətdən gəlmişdilər, qucaq-qucaq bukletdən bir neçəsini mənə uzadıb danışmağa başladılar. Onlar danışarkən əlimdəki bukleti ora-bura çevirib üstündəkiləri oxuyurdum. Əlimdəki bukleti mədəni şəkildə oğlanın qucağındakı digər bukletlərin arasına qoyub, "maraqlanmıram" dedim. Mən uzaqlaşarkən bayaqdan ətrafımıza yığılan 3-5 nəfərin onlara necə həvəslə qulaq asdıqlarını görmüşdüm amma...

Bu hadisədən 10 il keçib. Bu müddət ərzində həmişə olduğu kimi yenə içsəl bir hücumla qarşı-qarşıya durmuşuq. Bu dəfə başqa bir donla, başqa bir bəhanə ilə giriblər aramıza. Sağlam ruh və sağlam bədən... Yoqa... Uzaq şərqin ruhani rahatlığını gətiriblər bizimçün... 

Qısaca izah edim ki insanlığı məhv etməyə çalışan tanrı Şivaya inanan bir topluluq bəzi hərəkətlər və meditasiyalarla təlim yaradıblar. Və insanları inandırırlar ki, bu sənin ruhani çıxış yolundu və burda heç bir dini propaqandadan söhbət belə gedə bilməz. 

Dünya yaranandan bəri fiziki işğalla yanaşı ruhsal işğallar olub və olacaq. Bunun kökündə dayanan səbəbləri özümüz üçün sıralasaq:

1- Bir ölkənin ən vacib dəyəri insanlar, dolayısı ilə ailələrdi. Bu və ya digər missionerlərlik axınları ailə yapısını dağıdaraq bir yurdu gələcəksiz buraxmaq planı.

2- Nə qədər çox sözünü eşidən varsa o qədər güclüsən. Missionerliklə üzünü belə görmədiyin adamların və sənə ögey alqıların təsirinə düşərək fərqində olmadan görmədiyin bir kəsə, bir alqıya xidmət etmək.

3- Müharibələrin soyuduğu bir dövrdə güclənən ölkələri sapgın fikirlərlə bölmək, cəmiyyəti bir olmağa qoymamaq.

4- Sizi inandırdıqları yalanlarla geyiminizdən tutmuş evinizdəki əşyalara qədər onlar qərar verirlər. Bununla da sizin maddi varlığınızı heç bir əhəmiyyət kəsb etməyən şeylərə xərcləyirlər.

 

Sual yaranır təbii ki, Yoqa dediyimiz şey bizə bir az hərəkət etdirir, bir az da rahatlıq verir, bu yuxarıda qeyd edilənləri necə həyata keçirə bilər ?

Gəlin bir az Yoqa dediyimiz missionerlərliyin daxilinə səfər edək...

Yoginin məqsədi həyatın təkrarından qaçmaq, yəni xilas olmaqdır. Gurunun ardıcıl tapşırıqlarını həll etməklə insan “samadhi”yə nail ola bilər, yəni maddi buxovlardan azad olub şəxsiyyətsizlik dövrünə, yəni özünü hər şeyə qarışmış bir dövrünə keçə bilər, bu da hinduizm nöqteyi-nəzərindən yoqanın əsas mənbəyidir. Mahiyyət etibarı ilə bu, bütün psixi həyatın dayanması, fərdi şüurun ölümüdür.

İlk mərhələlərdə bizi bədənimizə hakim olmaq, onu idarə etməyi öyrənmək və istəklərini ruha tabe etmək gözləyir. Bu isə bizi gözləyən tələbin birinci pilləsidir deyə bilərik. Əslində, bu mərhələdə yoqa yalnız bir sıra nəfəsalma, fiziki məşqlər və pəhriz məhdudiyyətlərini (adətən vegetarianizm) əhatə edir, bu da həqiqətən bədən üzərində müəyyən bir nəzarət hissi əldə etməyə imkan verir. Artıq bu mərhələdən sonra yoqanın ezoterik və hətta dini xarakterini görə bilirik. Yoqa dərslərində, çox güman ki, bu barədə sizə məlumat verməyəcəklər, çünki araşdırmadan qucağına düşdüyümüz bu ruhani oyunun sirlərini pozmağı heç bir missioner istəməz.

Daha sonra yoginin inkişaf mərhələlərindən biri olaraq kundalini enerjisinin oyanmasını görürük. Bu daha çətin bir işdir, lakin bildiyimiz yoqa məhz bu mərhələdə başa çatır. Yəni orta statistik azərbaycanlının çox sevdiyi şərq uşaq nağılları tükənmək üzrədir. Kundalini, onurğanın aşağı hissəsində yüngül yanma hissi şəklində yaranan və onun tərəfdarlarının təsvir etdiyi kimi, bəzən güclü cinsi əlaqə ilə yaşanan bir enerjidir. Tədricən yüksələn bu enerji bütün çakraları tutur, hər şey fiziki və yogilərin inandığı kimi insanın bütün mənəvi varlığını əhatə edir. Bu enerjinin həm oyanması, həm də idarə olunması insanın nəzarətindən kənardadır. 

İndi isə insanlara məsumca bir ruhani rahatlıq təlimi kimi görünən Yoqa tamaşasının necə başladığını gözdən keçirək...

Siz sosial şəbəkələrdə hansısa influincerin profilində Yoqa, meditasiya kimi paylaşımlara rast gəlirsiz. Bu adam özü də missionerlərlik oyunun bilərək, ya da bilməyərək bir parçasıdır. Çünki onlara oyunlarını yaxşı qurmaq üçün yerli əhalidən bir maska lazımdı. Hər gün, hər gün qarşınıza fərqli-fərqli adamların dilindən yoqa, meditasiya kimi şeylər barədə qəribə və cəlbedici məlumatlar çıxır. Hələ bir az duz, istiot olaraq stressin necə azaldığından, pul gəlirlərinin necə artmasından da danışandan sonra bir də gözünü açırsan ki, bir az ordan, bir az burdan borc xərc düzəldib bir ayı 200-300 manat olan təlimə yazılmısan. Tamaşanın birinci pərdəsi beləliklə tamamlanır, ov tələyə düşüb. 

İkinci pərdədə sizi çox mülayim görünüşlü, şərq havasıyla gəzən, uzaq ellərdən ruhani elmlərlə dolub-doşan biri qarşılayır. Sizin necə bir ruhani basqıda olduğunuzdan, necə çətin günlərdən keçdiyinizdən, ananızdan, atanızdan gələn travmalarınızın olduğundan danışır və bunların aylıq 200-300 manat verdiyiniz təlimlə sonlanacağını vəd edir. Onsuzda özündən uşaq düşən adamlar üçün hər vədin inandırıcı olduğunu nəzərə alsaq, tamaşa uzaqdan onu yazan əlin istədiyi kimi oynanılır. İlk başlarda nəfəs al, nəfəs verlə başlayan təlim sonra bədəninizi fərqli pozalarda statik yüklənməyə salaraq işinə davam edir. 1 ay artıq geridə qalarkən sizi inandırırlar ki, ətraf dünyada hər şey boşdu, hər kəs təhlükədi və dünyada tək şey mənəvi rahatlıqdır, onun da yolu burdan, Şivanın tələbələrindən keçir. Beləliklə, inamınızı qazanandan sonra ikinci pərdə də bağlanır. Növbədə ən canalıcı pərdə var...

Üçüncü səhnədə bizi artıq daha azğın və daha təhlükəli oyunlar gözləyir. Sizin inamınızı tam ələ keçirdikdən sonra yavaş-yavaş sizin nə yeyəcəyinizə, nə geyinəcəyinizə qərar verirlər. Bu yolla artıq ətdən uzaq durur, onların gətirib satdığı geyimləri, aksessuarları alırsız. Tam ruhani bir azadlığı qovuşduğunuzu düşündüyünüz bu tamaşada fərqində olmursuz, amma azadlıqdan söz belə gedə bilməz, çünki yediyinizdən tutmuş geyindiyinizə qədər onlar qərar verirlər. Evinizdəki əşyaları neqativ enerji , pozitiv enerji adıyla bölüb, ehtiyacınız olmayan şeyləri sizə satırlar. Görmürsüz, amma bu yolla əlinizdəki maddi gücü də öz istədikləri yönə çəkirlər. Üçüncü pərdə bitərkən, dördüncü pərdədə sizi missionerlərliyin zəfəri gözləyir.

Dördüncü pərdədə siz artıq tamamilə onların oyuncağına çevrilirsiz, başlarda bütün dini propaqandadan uzaq görünən, təkcə təmizlənmə və rahatlıq vəd edən təlimin oyuncağısız artıq. Əvvəlki pərdələrdə öyrədilən kimi, artıq qıraqdakı bütün insanlar sizə çirkablı görünür, ailə üzvləriniz, doğmalarınız, illərlə bir evi, bir iş yerini bölüşdüyünüz adamlar. Onların sizin üçün travmadan başqa bir şey olmadığına inandan sonra onların da sizinlə işi bitir. Dörd pərdəli bir tamaşayla ruhani təmizlik üçün çıxdığınız yolda mənəvi boşluğa düşür və sizə travma kimi göstərilsə belə əslində həyatınızın özəyi olan adamlardan uzaq çöküşə tərk edilirsiz. 

İndi bir neçə sualı təkrarlayıb, sizi bu kiçik yazı ilə baş-başa buraxıram...

Ruhani rahatlığı harda axtarıb tapmadız ki, belə oyunlara ehtiyacınız oldu?

Sağlamlığa yaxşı təsir göstərən bir təlimdirsə, lisenziyası hanı?

Əgər doğrudan da ruhani azadlıq maddi resurslardan xilas olmaqla olursa, sizdən niyə pul alırlar təlim üçün?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2024)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Status yağışı rubrikası” bu dəfə qapılarını Aygün Həsənoğlu üçün açır. Buyurun.

 

Nəsiminin qaşlarını nə məqsədlə bu günə qoyublar, bilmirəm. Amma biabırçı görüntüdür. Onsuz da şairin rəsmləri fantaziya məhsuludur. Bəs fantaziyanız Azərbaycan kişisinin üz, xüsusilə də qaş şəklini daha uyğun təsəvvür edə bilmirmi, hörmətli rəssamlar?

Məncə bu rəsm artıq yığışdırılmalıdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2024)

Zahirə Cabir, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

Belə deyirlər ki, dədə-babalarımız qədim zamanlardanat belində gəzərmişlər. Əksər hissəsi cavanlardan olanbu igidlər vətəni düşmənlərdən qoruyar, lazım gələndəöz eli üçün canlarından da keçərmişlər. Belə igidlərharada olurmuşsa öz şücaətləri ilə ad qazanırmış .Onlardan biri atdığı oxları ilə düşmən gözü çıxarırdı. O “oxçu” adını qazanmışdı. 

Keçmiş zamanlarda şan-şöhrətli bir şah, onun dagözünün ağı-qarası bircə qızı varmış. Qızın gözəlliyinin sorağı hər yana yayılıbmış. Çox yerdənqıza elçi düşür. Şah onların içində özünə kürəkən olabiləcək varlı-dövlətli aşiqlər görsə də, qız heç kiməkönül vermir. Ata qızını nə qədər dilə tutursa, heç kimqızı yola gətirə bilmir. Sən demə qız mahalın ən güclüoğulu - oxçunu sevirmiş. Onlar xəlvəti görüşübdərdləşir, vüsala çatmaq üçün yollar axtarırmışlar. Oxçu kasıb olsa da mərd və cəsur idi. Bir gün şahbundan xəbər tutur. Bərk qəzəblənir. Əmr edir ki, oğlanı tapıb onun hüzuruna gətirsinlər. Şah ona əmredir ki, bir gecədə bir qala tiksə ona qızını verəcək.Oxçu qayanın başına yeddi karvan yükü yumurtagətizdirdi, yumurta sarısı ilə külü, gili bir-birinə qatıbpalçıq düzəltdi, barısının qalınlığı iki addım olandaşdan bir qala hörməyə başladı.  Oxçu qalanı tikir. Şah öz əhdinə dönük çıxır. Qalaya oğlan ilə birgəqalxır, sonra əmr edir ki, onu qaladan atsınlar. Oxçunuqalanın başından aşağı atırlar. Həmin dərədə sevgilisi o qədər ağlayır ki, göz yaşları çaya dönür. O vaxtdanhəmin çayı Oxçu çayı, qalanı isə Oxçu qalasıadlandırırlar. 

 

VI-VII yüzilliyə aid olan Qxçu qalası Zəngəzur mahalının Qafan rayonunun, Oxçu və Çığı çaylarının qovuşuğunda, Novruzyurd adlı hündür təpəliyin üstündə yerləşən qədim türk qalasıdır. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2024)

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Poetik Qiraətdə bu gün yenə də Əlizadə Nuridir, bu dəfə  “Dua” şeiri ilə. 

Ağrılıdır, ürəkgöynədəndir bu şeir.

“İndi ürəyindən sınır adamlar

İndi çörəyindən vurulur hamı.”

Xoş mütaliələr!

 

 

Dua

     Dostum  Ceyhun Alışlıya

 

Balıqçı toruymuş ömür deyilən,

Hamı öz torunu yığıb gedəcək.

Bəlkə  bu sevinclə şəkil çəkdirim?-

Onsuz da bir azdan çıxıb gedəcək...

 

Yaxşı ki, bu gecə səhərə çıxdı,

Bağrı çatlamadı bu tənhalıqdan.

Hamı göy üzünə tor atıb durub

Qızıl bəxt istəyir qızıl balıqdan.

 

Mən yerə asiyəm, göylər də uzaq,

Nə yaxşı ruhumun göy atları var.

Məni bu dünyada tapmaq çətindi

Tapacaq-kimin ki, qanadları var.

 

Bu yolu nə yaman uzun çəkiblər?-

Yolun yarısında yorulur hamı.

İndi ürəyindən sınır adamlar

İndi çörəyindən vurulur hamı.

 

Qaldı şair başı dar ağacında-

O cavan saçlara indi dən düşür.

İlahi, bu dünya bir damla yaştək

Bəlkə də haçansa gözündən düşüb?!

 

Bəlkə son tövbədi sonuncu nəğmə,

Bəlkə son axşamdı elə bu axşam?

Bu dünya-qərib bir şəhər kimidi

Mən də bu ,,şəhər"də azıb qalmışam...

 

Nə yaxşı, dilimə toxundu adın,

Başladım adından həya etməyə.

İlahi, nə yaxşı lal doğulmadım-

Nə yaxşı, dilim var dua etməyə!

 

Göyün o üzünü görə biləydim,

Bir gün açılaydı göyün yaxası.

İlahi, bir dəfə özünü göstər-

Adamlar bilmir ki, hara yıxılsın...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.07.2024)

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.