Böyük türk şairi Məhəmməd Füzulinin 530 illik yubileyinə növbəti töhfəsini verir. Fond Qazaxıstanın Qaziza Jubanova adına Aktobe vilayəti  Filarmoniyasının Qazax Kamera Xoru Orkestrini Azərbaycana dəvət edib. 

Kamera xoru 10 oktyabr 2024-cü il tarixində ölkəmizdə ilk konsertini verib. Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında Qazax Xoru və Azərbaycan Xorunun ifasında hər iki ölkənin kamera orkestrlərinin birgə konserti keçirilib. Konsertdə Cahangir Cahangirovun Füzuli kantatası da hər iki qardaş xalqın incəsənət nümayəndələrinin ifasında səslənib. 

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova sənətçilərə mükafatlar da təqdim edib. 

12 sentyabr 2024-cü il tarixində  isə Gəncə şəhərində  Qazax kamera Xoru Gəncə Filarmoniyasında  eyni proqramlıa çıxış edəcək.

Qazaxıstanın Qaziza Jubanova adına Aktobe vilayəti Filarmoniyasının Qazax Kamera Xoru Orkestrinin bədii rəhbəri Merbol Kuspanov, xormeystri Madi Abişev, konsertmeystrləri  Qazaxıstan Respublikasının əməkdar mədəniyyət xadimi  Dina Niyazova və Zaru Jazıbekovadır. Onların repertuarları türk xalqlarının müxtəlif janrlı əsərləri ilə zəngindir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.10.2024)

“XƏZƏRDƏN EGEYƏ” - Fethi Akınla müsahibə

“Sumqayıt- 75" çərçivəsində  TVA- Türkiyə - Azərbaycan Sanatçılar Platformu, AYB Sumqayıt bölməsi və “Ədəbiyyat və incəsənər” portalının birgə "Xəzərdən Egeyə" adlı  layihəsinə başladıq.

Layihəmizin ilk müsahibi  TVA- Türkiye - Azerbaycan Sanatçılar Platformunun sədri və idarəçisi, uzun zaman Maliyyə nazirliyində müxtəlif vəzifələrdə çalışmış şair FETHİ AKINdır. Bir çox şeirlərinə TRT sənətçisi, bəstəkar Suat Yıldırım tərəfindən mahnılar bəstələnmiş, şeirləri bir çox mükafatlara layiq görülmüşdür.

Müsabibə Türkiyə türkcəsində yayınlanır. 

Layihəni AYB Sumqayıt bölməsinin sədri Gülnarə Cəmaləddin təqdim edir. 

-Merhaba, Fethi bey. Nasılsınız?

-Çok teşekkürler Gülnare hanım.

-Biliyorsunuz, bu yıl Sumgaytımızın 75 yılı, Sumgayıt ne zamandan beri ilginizi çekti ve Sumgayıt ile ilgili neler biliyorsunuz?

-Öncelikle bana böyle bir fırsat verdiğiniz için çok teşekkür ediyorum. Azerbaycan'ımızın ikinci büyük şehri olan Sumgayıt'ımızın 75 yılını yürekten kutluyorum.

Sumgayıt'a olan ilgim çok uzun yıllar önce sosyal medya hesaplarımda, AYB Sumgayıt Bölgesi başkanı olan sizin şiirlerinizi okumakla başladı. Azerbaycan, Türkiye'de Sanat ve edebiyat konusunda bizim her zaman takdir ile takip ettiğimiz, gurur duyduğumuz bir  kardeş Ülke'dir. Sanat ve Sanatçılara olan desteği, kalem adamlarına olan saygıları kelimelerle ifade edilemeyecek kadar değerlidir.

Hemen ifade etmeliyim ki, bu vesile ile Azerbaycan Yazarlar Birliği Başkanımız Sayın ANAR RIZAYEV'e  böylesine değerli kalem adamlarını bir araya getirdiği için çok teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum.

AYB Sumgayt Bölgesi Başkanı olarak sizi tanıdıktan sonra Sumgayıt Bölgesini kabaca araştırma şansı yakaladım ve muhteşem bir şehirde yaşıyor olmakla çok şanslı olduğunuzu düşünüyorum. Hazar Denizi kıyısında olması heyecan verici.

-Hiç Sumgayıt'ta olmayı, Sumgayıt'lı kalem dostlarınızla görüşmeyi düşündünüz mü? 

 -Evet. COVİT salgını öncesi şair, yazar ve bestekar dostlarımızla birlikte bir proğram hazırlamıştık aslında. Azerbaycan'ı görmeyi Başkentiniz olan Bakü, ayrıca Sumgayt'ı ve kalem dostlarımızı görmeyi çok arzulamıştık. Ancak Covit salgını başlayınca bu düşüncemizi geçici bir süre askıya almak zorunda kaldık. Siz değerli Başkanımız ile kalem dostlarımızı her ne kadar sosyal medya ve sizin  aracılığınız  ile tanıyor olsak da yüz yüze görüşmeyi çok arzu ediyoruz. Bu konuda göstermiş olduğunuz büyük çaba içinde size ayrıca teşekkür ediyorum. Sayenizde Azerbaycan'da bir çok değerli kalem adamları ve Sanatçıları tanıma şansı yakaladık.

-AYB Sumgayıt Bölmesini tanımazdan önce, Azerbaycan Yazarlar Birliği ile ilgili neler biliyordunuz?

-Elbette.! Azerbaycan Yazarlar Birliği, Sovyetler Birliği zamanında kurulmuş, köklü ve bir o kadar da saygın bir kuruluştur. Azerbaycan'lı Şair ve Yazarları bilip böylesine saygın bir kuruluşu bilmemek olur mu? Bu vesile ile Kurulduğu günden beri böylesine saygın bir kuruluşa hizmet etmiş Değerli Başkanlarımızı Saygı ve Rahmetle anıyorum.

1987 yılından beri büyük bir özveri ile çalışan şimdiki Başkanımız Yazar, Senarist ve film yönetmeni değerli kalem Sayın Anar RIZAYEV'e uzun ömürler diliyorum. Bir çok dile çevrilmiş eserleri mevcuttur. Türkiye' de de oldukça sevilen ve saygı duyulan eşsiz bir insandır.

''Halkların birbirini tanıması için en iyi köprü edebiyattır.'' sözü bizim kılavuzumuz olmuştur. Bu nedenle AYB Sumgayıt Bölmesi Başkanlığı ile Türkiye arasında yoğun bir işbirliği çabamız var. Halklarımızın birbirini daha yakından tanıması için Şair, Yazar, Müzisyen ve Ressamlarımızı sizlerin aracılığı ile bir araya getirmek ve projeler üretmek adına çaba harcıyoruz.

Azerbaycan Yazarlar Birliği Başkanımız Sayın Anar RIZAYEV'e tecrübelerini ve Eserlerini nesillerimize aktarmak bizim görevimizdir. Azerbaycan ve Türkiye'deki şair ve yazarlarımız bu anlamda çok şanslı, böylesine tecrübeli ve saygın bir insanın Başkanlığında çalışmak onur verici. Kendilerine Sağlıklı yıllar diliyorum.  

-AYB Sumgayıt bölmesi ile edebi alakalarınız nedir?

-Bu alaka yine sizin sayenizde, sosyal medya üzerinden gerçekleşti. Bir şiirim AYB Sumgayıt Bölmesi Başkanı olarak sizin dikkatinizi çekmiş ve şiirim sizin sayfanızda yayınlanmıştı. Bu benim için oldukça heyecanlı ve Gurur verici olmuştu. Ve yine sizin aracılığınız ile tanıma şansı yakaladığım değerli kalemlerinizden, benimde çok beğendiğim şiirlere imza atan Sayın Meryem ASLANGIZI bu şiirime bir nazire'de bulunmuş idi. Gururla okumuştum. Böylece başlayan kalem dostlukları sizin aracılığınız ile oldukça büyüdü bu gün sayenizde, Bölgeniz şair'lerinin hemen hemen hepsini isim olarak biliyor ve yakından takip ediyorum. Bu vesile ile yine sizden önceki başkanımız Sayın Sabir Sarvan'a da Allahtan rahmet diliyorum. Değerli eşi hanımefendi, Sayın Zernigar Sarvan'a ve Camiamıza baş sağlığı diliyorum. Şiirleri sonsuza kadar yaşayacaktır. Sabir Sarvan Azerbaycan'ın çok değerli bir kalemiydi.

-Azerbaycan'dan  Sumgayıt'lı yazarlardan kimleri tanıyorsunuz, hangi isimleri biliyorsunuz?

-İsim vemek çok doğru olmamakla birlikte, Başta sizin sayenizde, Merhum Sabir SARVAN ve şiirleri ile tanıştım, oldukça etkileyici 'vatan sevdası' şiirlerinde oldukça belirgin.

Elbette siz değerli kardeşim, Başkanımız, Şair Gülnare CEMALEDDİN ve yine adını anmadan geçemeyeceğim değerli kardeşim Yazar ve senarist Hafiz EYNULLAYEV.

Tek tek isimleri söylemek  doğru olmayacaktır, zira ismini yazmayı unuttuğum bir kalem dostumu incitmek istemem.

Zaten sosyal medya'da hepsiyle takipleşmekteyiz. Sizin aracılığınızla yine hepsine Türkiye'den kucak dolusu selam ve saygılarımı iletiyorum.

-Azerbaycan'la ilgili düşünceleriniz ?

-Azerbaycan biz Türk'lerin Güvencesi ve Gurur kaynağımızdır. Vazgeçilmezimizdir. Klasik olmakla birlikte söylemeden geçemeyeceğim elbette ''BİZ İKİ DEVLET, TEK MİLLET'iz.''

Sizin tırnağınız zarar görse bizim burada parmağımız acır, böylesine bir birine düşkün millet'iz. Türk olmak bizi ayrıcalıklı kılıyor. Okuryazar  oran açısından Dünya ülkeleri arasında ilk sıralarda yer alması gurur verici. Bu konuda sizinle daha önce de konuşmuştuk. Bu nedenle sanat ve şiire yönelmiş olan Azerbaycan halkı takdiri fazlasıyla hakediyor. 

-Azerbaycan'da Karabağ savaşı zamanı,

Türkiye ister devlet olarak,ister millet olarak ve isterse de kalem adamları olarak Azerbaycan'ın yanındaydınız. O günleri nasıl hatırlıyorsunuz?

-Evettt ! işte bu soru can acıtıcı,

nice canlara sebep olan ve bizi kahreden  bir o kadarda öfkelendiren kirli, sinsi bir savaştı. Kendi topraklarımızın işgaline göz yumacağımızı zanneden gafillerin zaman zaman denedikleri, ama her seferinde hezimete uğradıkları açıktır.

O günler, Türkiye'de çok yakından izleniyordu. Her anını sizinle yaşıyorduk. Ve canımız acıyordu.

Ancak saldırganların hesap edemediği Türk'ün bükülemez bileği ve kararlılığı idi. Kahraman askerlerimiz bir kez daha destan yazdılar. Karabağ Türk'lerindir ve hep öyle kalacaktır. Azerbaycan Dünya'ya bu kararlılığını göstermiştir. Şehit olanlara Allah'tan Rahmet ,Azerbaycan ve Türk Dünya'sına sabırlar dilerim. Söylenecek o kadar çok söz var ki.

-Sumgayıt'a hasr ettiğiniz bir şiiriniz var mı?

-Maalesef, Hayır! Türkiye de gezip gördüğüm havasını kokladığım, sokaklarında bazen amaçsızca gezdiğim, insanlarını gözlemlediğim ve bir fikir sahibi olduğum yerler için yazdığım şiirlerim oldu elbette. Örneğin ''GEZİYORUM AMASRA'DA'' gibi. Zaten bu şiirim TRT Sanatçımız değerli  Bestekar ve yorumcumuz Suat Yıldırım tarafından bestelendi ve şarkı olarak Dünya dijital platform'larında yayınlandı. Yine bizim topraklarımız için yazdığım ''Rüzgarın Melodisi'' adlı şiirim de Uluslararası Kısa Film yarışmalarında bir çok dalda birincilik ödülü alan bu kısa filmin sahnesinde kullanıldı.

Bu vesile ile şunu demek istiyorum;En kısa zamanda Azerbaycan'ı görmek Sumgayıt'ın ve  Hazar Denizi'nin o muhteşem kıyılarında dolaşmak,havasını koklamak, insanlarını yakından tanımak ve doğasına göz atmak isterim. Zaten Sumgayıt ile ilgili bir şiir kendiliğinden gelecektir. Esas olarak Sumgayt'ın kendisi zaten bir şiir gibi...

-TVA -Türkiye ve Azerbaycan Sanatçılar Platformu hangi ihtiyaçtan doğmuştur?

-Aslında bu soruya kısmen cevap vermiştim. Açmakta fayda var. Azerbaycan Yazarlar Birliği Başkanımız Sayın Anar RIZAYEV'in'' Halkların birbirini tanıması için en iyi köprü edebiyattır.'' sözünü tekrar ederek başlamak istiyorum.

İnternet ve Sosyal medyanın hayatımıza girmesi ile birlikte bir o kadar da bilgi kirliliği olmuştur. Bir çok Şair, Yazar, Senarist, Ressam ve Müzik adamları sosyal medya üzerinden eserlerini duyurmaya başladı. Bunun doğal sonucu olarak kirlilikler de ortaya çıkmaya başladı. Bir araya gelip projeler üreterek halka duyurmak yerine bireysel çabalar ön plana çıktı. Bu dağınıklığa son vermek adına bir platform oluşturma ihtiyacı doğdu. Ayb Sumgayıt Bölmesi Başkanımız değerli kalem Sayın Gülnare Cemaleddin ve şu anda yönetimde olan Sanatın değişik kollarında görev yapan sanatçılarımızla görüşerek böyle seçkin bir platform oluşturduk. Azerbaycan ve Türkiye'nin seçkin kalemlerini ve Sanatçılarını bir araya getirip aynı çatı altında topladık. Ve muhteşem projelere imza attık. Bundan sonraki hedeflerimiz ise platformumuzu kontrollü bir şekilde büyüterek ilerlemektir. 

-TVA- Türkiye ve Azerbaycan Sanatçılar platformunun Başkanı ve Yöneticisi olarak neler yapmayı planlıyorsunuz?

-Platformumuz amacına uygun bir şekilde ilerliyor. Platformu kurarken amacımız Azerbaycan ve Türkiye'nin seçkin Şair,  Yazar, Ressam ve Müzisyenlerini bir araya getirmek, tanıştırmak ve kaynaştırmaktı. Bunu AYB Sumgayıt Bölmesi Başkanı olarak sizinle başardık. Bir çok sanat insanının birbirlerini tanımaları ve sanatlarını icra etmelerini  sağladık. Birlikte bir çok güzel çalışmaya imza attık. Azerbaycan'ın Sumgayıt Bölgesindeki Ressam dostlarımızın eserlerinden oluşan, Ülkemizin Dünya'ca tanınan Müzisyen ve Bestekarı Sayın Ferhat LİVANELİ'nin müziği eşliğinde klip haline getirdik ve Dijital Platformlarında yayınladık. Szin yoğun çabalarınızın sonucu gerçekleşen Türkiye ve Azerbaycan arasındaki bu Sanat çalışmaları bundan böyle de sizin Başkanlığınızda çok daha ileri seviyelere taşınacaktır. Sumgayıt Bölgesi şairlerinin şiirleri, Türkiye'deki bir çok bestekar tarafından bestelendi ve yine Dünya Dijital platformlarında yayınlandı. Size bu çalışmalarınız için ne kadar teşekkür etsek azdır.

Platform yöneticilerimiz: Azerbaycan'dan, Senarist ve Yazar Sayın Hafiz Eynallayev, AYB Sumgayıt bölmesi Başkanımız Sayın Gülnare Cemaleddin, Türkiye'den Müzisyen ve Bestekar Sayın Ferhat Livaneli, Ressam Sayın Kemal Uğur 'a emekleri için çok teşekkür ediyorum.

-Sumgayıt'ımızın 75.yılı için ne arzu ederdiniz?

- Sumgayıt'mızın 75.yılını yürekten kutluyorum. Umarım 76.yılını Türkiye'den ve Sumgayıt'tan yapacağımız bir organizasyon ile birlikte kutlama şansı yakalarız. Azerbaycan'da ki tüm sanat camiasına selam ve saygılarımı iletiyorum.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.10.2024)

Şərəf Cəlilli, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Tarixin bütün dönəmlərində yetirdiyi qüdrətli simalar, fikir və düşüncə sahibləri, filosof təbiblər, mütəfəkkir alim və şairlərin irsi ilə ümumbəşəri dəyərlər xəzinəsini zənginləşdirən Odlar Yurdu Azərbaycanda dünyaya gələn Əhməd Cavad tək və yeganə şairimizdir ki, hər gün onun misralarının hökmündə Vətən adına ayağa durur, səcdəyə gəlirik.

Biri-birindən qiymətli poetik nümunələrin, şeir və tərcümələrin müəllifi Əhməd Cavad Azərbaycanın dövlət rəmzi olan Himninin müəllifidir. Hər gün məhz bu qüdrətli şairin, özü də ölməz, Azərbaycanın özü qədər əbədi şairin dili ilə “Ey qəhrəman övladın, şanlı diyarı”, “Səndən ötrü qan tökməyə, səndən ötrü can verməyə, Cümlə hazırız” deyir, “Bir kərə yüksələn bayrağın” bir daha enməməsi üçün mücadilə edir, varlığımız qədər sevdiyimiz Azərbaycanın dünya dövlətləri sırasında möhkəmlənməsi, tərəqqisi naminə “müsəlləh əsgərə” dönürük.

Əhməd Cavad 1892-ci il mayın 5-də Şəmkirdə dünyaya gəlib. Müəllimlik edib müəllimdən uca ad tanımayıb. Rus, gürcü və Avropa klassiklərinin əsərlərini dilimizə çevirib. 1914-cü ildə dünya Osmanlının üzərinə yeriyəndə Çanaqqalada düşmənə qarşı savaşan azərbaycanlıların sırasında yer alıb. “Çırpınırdı Qara dəniz, baxıb Türkün bayrağına” nidası ilə Turanın, türk dünyasının Sevgi dastanını yaradıb.

1918-ci ildə Şərqin ilk Demokratik Cümhuriyyəti qurulanda dövlət rəmzimizin – Himnin müəllifi kimi İstiqlalın Əbədiyyət Şərqisini ruhların qida yerinə çevirib.

Qubada, Qusarda, ölkəmizin ayrı-ayrı yörələrində müəllimlik edib, ruhunu, duyğularını yetirmələrinin ardıcıllarının beyinlərinin şırımlarına köçürüb. Şərqin ilk Demokratik Cümhuriyyəti Qızıl Ordunun “Qırmızı Terroru”na məruz qalanda digər Cümhuriyyət qurucuları kimi onun da başının üstünü qara buludlar alıb. 1937-ci ilin dəhşətli repressiyaları zamanı pantürkist damğası vurularaq oktyabrın 12-də Nargin adasında güllələnib. Məzarı ala gözlü Xəzər, kəfəni hilallı, ulduzlu üç rəngli Bayraq olan Əhməd Cavadın ailə üzvləri, “Şükriyyə taleyim şükür Xudaya” dediyi, Şükriyyəsi də, övladları da Türküstan qırgəzlərində dəhşətlərə məruz qalıb.

Bu gün Azərbaycan azaddır, müstəqildir. Hilallı, ulduzlu, üç rəngli bayrağımız özgürlüyün rəmzi olaraq dünyanın nəhəng dövlətlərinin önündə dalğalanır. Rəsmi görüşlər, törənlər böyük Üzeyir bəyin Əhməd Cavadın sözlərinə bəstələdiyi Himnlə açılır.

Üçrəngli bayrağı ilə məsud yaşayan Azərbaycan xalqı Dövlətimizin, Gerbimizin, Bayrağımızın, Himnimizin özü qədər əziz Əhməd Cavadın ruhunu sayğı ilə anır, Onun Millət, Məmkəkət sevgisi önündə səcdəyə gəlir, mənsub olduğu millətin “İstiqlal Bəyannaməsi”ni misralarında əbədiləşdirən şairin məqamının uca, məkanının cənnət olması üçün Tanrıya dualar edir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.10.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portal redaksiyasının poçtuna Sumqayıtda yaşayıb yaradan Şəlalə Adilqızının şeirləri daxil olub. Onların bir qismini bu gün sizlərin ixtiyarına veririk.

Gedişin də möhtəşəmdi ürəyimdə; 

Gedən sənsən...

Tufan qopur gözlərimdə;

Gedən sənsən... 

İstəmirəm, söyləmə də

Gedişinin səbəbini...

Sus! 

Səmtini də demə mənə 

Gedəcəyin uzaq yerin... 

Baxmaram

Heç nəyə, heç kimə;

Mən də gedərəm səninlə.

Gedərəm...

“Sənsiz yaşamaram!” sözümə 

Sahib çıxaram! 

Dolayaram dikdabanıma dünyanı, 

Çiynim üstdən arxaya ataram...

Və...

Və harda olsan,

Gəlib səni taparam!

***

Gözlərimə mil çəkərəm;

Əksin görən olmasın...

Dilimdə tikan əkərəm;

Adını bilən olmasın...

...Külli-aləm nakam qalsın

Sevgimiz boyda sirdən... 

Sus! 

Sən də pıçıldama eşqimizi dənizə... 

Büküb-bürmələyib əmanət etmişəm

Eşqimizi ömür düyünçəmizə... 

Sus! 

Adını dilimdən, 

əksini gözlərimdən,

səni ürəyimdən oğurlayan

pisniyyət fələk oyanar birdən...

***

Adına şəhadət gətirdim,

Rəsminə tapındım sənin...

Bir ağac əkdim adına,

Bir arzu kəsdim qurbanlığına... 

Belə sevdim səni, əzizim; 

Belə aldandım sənə...

Üzgünəm...

Günahkaram, 

Bidətçiyəm, bilirəm... 

Səni gözəl sevdiyim üçün

Allah babadan üzr istəyirəm...

***

Cənab yeməkpaylayan,

Menyunuzda eşq varmı? 

Ədviyyatı səadətdən,

Sousu azadlıq olsun... 

Əlimi silməyə kağız gətirmə,

Göz yaşı bəsimdi; sevincdən olsun! 

Eşq bulağının suyundan dəmlə çayı,

Süz ovcuma; 

Ömrə gəlib-gedənlərə 

Yetməz fncan sayı... 

Şokolad kağızından qəhqəhə çıxsın,

Dişləyim, ruhuma cüt qanad taxsın... 

Uçum-uçum göylərə,

Ömür də Tanrı payı...

...Cənab yeməkpaylayan, 

Hesabı yaz... Oldumu?  

...Bir ömür xərcləmişəm,

Hesabın düz oldumu?

***

Sonunda sevdalıların 

Muradına yetdiyi nağılları söylə mənə...

Arzulardan çay dəmləyim...

Xəyalları film kimi izləyək... 

Deyək-gülək...

Ümidlərin dibçəyinə sevinc göz yaşı tökək... 

Sonra... 

Sonra da çıxaq vüsal şəhərinin 

Ən yüksək nöqtəsinə...

Ordan seyr edək həqiqəti; 

Ayrılığın ulduz –ulduz parladığı zülməti...

***

Ana

Anı yaşamağa qoymayanda

Uşaqlığı itiririk... 

Bircə anda böyüyürük... 

Ata

Ömrü çərçivəyə salanda

Özümüz qırırıq qanadımızı...

Arzularımızın önünə

“qırmızı xətt” çəkirik...

Qardaş

Önümüzdə “qara daş”dısa,

"Zəncirlənmiş Prometey" 

xəyali dostumuz olur...

Bacı

Olmayanda “səbir daşı”mız,

Həmdərdimiz “Kerri bacı”,

Dərdimiz qorxusuz olur...

 ***

Gözünün yaşı söndürər

Yaşam eşqini; ağlama!

Gülüşün gülə döndərər

Ovcundakı dərdini: ağlama! 

Bil ki, 

Ömrə gələn gedəsidir; gülümsə... 

Sev ki,

Sevgi dünyalararası 

Savaşın atəşkəsidir; gülümsə...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.10.2024)

“Həyat əslində riyaziyyat deyil, ədəbiyyatdır. Əgər riyaziyyat olsaydı, hamı eyni düsturla xoşbəxt olardı”, deyir Gülnarə Nasir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” Habil Yaşarın həm yazar, həm pedaqoq Gülnarə Nasirlə müsahibəsini təqdim edir. 

-Gülnarə xanım, siz riyaziyyat müəllimi olmaqla yanaşı, həmçinin, ədəbiyyatla yaşayan birisiniz. Gözəl şeirlərinizlə oxucuların könlünü oxşayır, onları düşündürürsünüz. Bu iki sahə həyatınızda hansı önəmi daşımaqdadır? 

-Öncəliklə verdiyiniz dəyər üçün minnətdaram, Habil bəy. Düşünürəm ki, bu iki sahə arasında fərq bir o qədər də çox deyil, biri digərində özünü ehtiva edir. Ədəbiyyatı mənə ən çox yaxınlaşdıran insanın hiss və duyğularına daha yaxın olmasıdır. Özümüzə hansı peşəni seçməyimizdən asılı olmayaraq ədəbiyyat insana özünü dərk etməyə kömək edir və həyatda yaxşı yaşaması üçün ona bələdçi olur, insanlara özünü başqasının yerinə qoymağı öyrədir, daha sağlam düşüncəli insanların cəmiyyətini formalaşdırır. Yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik olmaq üçün insan daima özünü təkmilləşdirməli, mənfi və müsbət cəhətlərini müəyyənləşdirməli, mənfiləri isə tərk etməlidir. Həyatda mənfi və müsbəti, xeyir və şəri bir-birindən ayırmaq üçün ən mükəmməl köməkçi vasitə ədəbiyyatdır. Riyaziyyat isə həyatda mənə daha çox intizamlı, məsuliyyətli, təmkinli, məntiqli olmağı, hər şeyə ağlın gözü ilə baxmağı, hər şeydə var olan dəqiqliyi və incəliyi görməyi, mənə çətin görünən, ağır gələn bəzi problemlərin əslində bir o qədər də çətin olmadığını və daha sadə və asan üsullarla öhdəsindən gəlməyi aşılayıb.

Həyat əslində riyaziyyat deyil, ədəbiyyatdır. Əgər riyaziyyat olsaydı, hamı eyni düsturla xoşbəxt olardı. Deyəsən həyat daha çox ədəbiyyatdır, ömür də öz hekayəni yazmaq üçün sənə verilən beş-on vərəqdir. Oxucularıma tövsiyyə edərdim ki, o vərəqləri özgələrin düsturları ilə korlamasınlar.

-Valideynlərinizin yazıçı kimi fəaliyyətinizə münasibəti necədir?

-Valideynlərimin yazıçılıq qabiliyyətimə olan münasibəti çox normaldır, hər zaman da layiqli bir şəkildə dəyərləndiriblər. Hətta üz tutduğum, yeridiyim bu yolları olduqca gözəl və təqdirəlayiq hal hesab etdikləri üçün hər zaman mənə arxa-dayaqdırlar.

-Yazarkən çətinlikləriniz olurmu? Əgər olursa nələrdən ibarətdir?

-Çox dərinə enmək, sanballı ədəbiyyat ortaya qoymaq istəyirəm. Bu istəklə əlaqəli bir şey deyil, hiss edirəm ki, bu mənim içimdədir, ortaya çıxmaq istəyir. Bu qızmar günəşin altında dondurma yeməyi arzulamaq kimi bir şeydir, heç kim səni məcbur etmir, sən öz arzunla onu dadmaq istəyirsən. Yazmaq da belədir, amma sıradan, bayağı bir şeylər yazmaq istəmirəm və məncə, insan yaratdığı şeyin möhtəşəm olduğuna hər zaman özü qərar verə bilməz, bir gün minlərlə insan ayaq üstə məni alqılşlayan zaman bəlkə də nə isə möhtəşəm bir şey yaratdığıma inana bilərəm. Bir neçə aydır ki, ədəbiyyatdan bir qədər uzaqlaşmışam. Səbəb, çünki əgər bir insan mükəmməl işləri həyata keçirmək istəyirsə ilk öncə maddi rifaha nail olmalıdır. İstədiyim qədər yaxşı yaza bilmirəm, çünki tarixə keçəcək sətirləri yazmaq üçün istedaddan əlavə minlərlə kitab oxunmalıdır. Bəlkə gələcəkdə heç kimə ədəbiyyat lazım olmadı, amma mən yenə də, nə zamansa dünyanın ən gözəl şah əsərlərindən birini yazacam. Necə deyərlər, general olmaq istəməyən əsgər ola bilməz. Düşünürəm ki, yaza bilmənin cəzası düşünə bilmənin verdiyi əzabdır.

-İnsanlara daha çox nələr nümunə göstərilməlidir?

-Kütlə üçün olan heç bir şey sənət əsəri deyil, sənət min illərdir saraylarda, məktəblərdə və məbədlərdə yaşadı, şahlar, sultanlar, krallar və varlı aristokratlar sənətə dəstək oldu. Sadə və cahil kütlə nadir hallarda əsl sənəti anlaya bilər, onlar çox zaman sənəti və sənətçini cəmiyyətdən sıxışdırıb çıxartmaqla və təhqir etməklə məşğuldur. Bunu kitabxanaların nə qədər az, restoranların isə nə qədər çox olduğu ilə anlaya bilərsiniz. Müasir dövrümüzdə çəkilən və milyonlarla dəyəri olan əksər filmlər sadəcə zibildir, heç bir mənəvi və sənətsal dəyəri yoxdur, yalnız pul qazanmaq məqsədilə çəkilir.

-Oxuduğunuz ilk kitab hansıdır?

-İlk oxuduğum kitablar nağıl kitabları olub. "Vətən qürbətdə qaldı", "Allah yıxan evi qızlar tikər". Şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrini  çox sevirəm.

-Sizcə, müəllifin həyatında sosial medianın rolu nədir?

-Olduqca geniş və maraqlı mövzudur, Habil bəy. Ancaq münasibətimi qısa və lakonik cümlələrlə ifadə etməyə çalışacam. Məncə, məsələ sadəcə sosial media deyil, məsələ həm də yalnızlıqdır. Sosial media yalnız olan insanların başını çox qatır. Bu isə onları gerçək həyatdan qopardır. Bir yazıçını gerçək həyata bağlayan şeylər varsa sosial media onun üçün daha böyük üstünlükdür, çünki gerçək həyatını sosial mediaya daşıyıb daha böyük məşhurluq əldə edə bilər. Məsələn, əyləndiyi məkanları, gəzdiyi yerləri, sevdiyi insanlarla olan xatirələri paylaşa bilər və bununla daha böyük məşhurluq qazana bilər. Şəxsən söhbət məndən gedirsə mənə görə insanların fikrini bilmək daha da motivasiya olur, etiraf edim ki, hələ tərif yazılanda, bəyəniləndə daha yaxşı yazmaq, daha çox oxumaq və inkişaf etmək istəyirəm.

-Daha çox tarixi məkanları sevirsiniz, ya müasir?

-Tarixi çox sevdiyim üçün tarix qoxan yerləri, tarixi interyerləri ziyarət etməyi çox sevirəm.

-Gələcək planlarınız haqda məlumat verə bilərsinizmi?

-Planlaşdırmanı sevmirəm. Qələmi ədəbiyyatın fərqli janrlarında da sınamağı düşünürəm. İnşallah ilk kitabımı da nəşr etdirmək niyyətindəyəm.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.10.2024)

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Varis çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının önəmli nümayəndələrindən biridir. Onun əsərləri, xüsusilə triller janrında yazdıqları, oxucuları sirli hadisələrin mərkəzinə çəkməyi bacarır. Varis, yazdığı hər bir kitabda insanın daxili dünyasını, keçmişin izlərini və zamanın axışını ustalıqla əks etdirir.

"Qızıl Cib Saatı" romanı da bu cəhətdən istisna deyil. Əsərin mərkəzində bir hadisə  və onun açılması yönündə sirli hadisələr dayanır. Qızıl cib saatı burada yalnız bir obyekt deyil; zamanın simvolu, keçmişin izlərinin və insan talelərinin birləşdiyi məkandır. Bu saatın ətrafında dövr edən hadisələr, yalnız bir cinayətin açılmasından ibarət deyil, eyni zamanda insanların daxili konfliktlərini, seçimlərini və həyatlarının kəsişmələrini əks etdirir.

Roman, zamanın keçməsi ilə insan psixologiyasında baş verən dəyişiklikləri, unudulmuş xatirələri və həyatın acı reallıqlarını ələ alır. Yazıçı yalnız cinayəti deyil, eyni zamanda insan münasibətlərini, unudulmuş sevgiləri və keçmişdəki seçimlərin nəticələrini araşdırır. Varis, bu əsərdə oxucunu düşünməyə, özünü personajların yerində görməyə və zamanın ağırlığını hiss etməyə dəvət edir.

Təhlil

1. Mövzular:

Zamanın Qavranılması: Romanda zamanın dəyəri, insanın zamanla münasibəti və onun həyatdakı rolu geniş müzakirə edilir. Cib saatı, zamanın axını ilə bağlı simvolik bir elementdir.

Mənəvi Dəyərlər: Əsərdə insanlar arasındakı münasibətlər, dostluq, sevgi və xəyanət kimi mənəvi dəyərlər tədqiq edilir.

2. Xarakterlər:

Romanın qəhrəmanları, müxtəlif insan psixologiyalarını təmsil edərək, oxucuda dərin düşüncələr yaradır. Onların daxili konfliktləri və seçimləri, insanın həyatda qarşılaşdığı dilemmləri əks etdirir.

3. Sosial Tənqid:

Roman, cəmiyyətin müasir problemlərinə toxunur. İnsanın cəmiyyətdəki yeri, maddi dəyərlərin ön planda olması, insanlığa olan inamın azalması kimi mövzular ələ alınır.

4. Süjetin İnkişafı:

Süjetin gedişi, qəhrəmanların daxili mübarizələrini və zamanla bağlı düşüncələrini əks etdirərək, oxucunu düşünməyə vadar edir.

Bu əsər 100 illik dövrdə erməni məsələsini çözür. Sırf tarixi xronologiya var burda, 1914-cü il 1-ci dünya müharibəsi, Van çevrilişi, 1918-ci il Bakıda ermənilərin törətdiyi soyqırım, 1993-cü ildə Kəlbəcərin işğalı. Tarixi mənbələr, istinadlar, iqtibaslar boldur. 

5. Simvolizm:

Qızıl cib saatı simvolik bir element olaraq, zamanın keçməsi və insanın bu zaman içindəki mübarizəsini təmsil edir.

Təhlilin sonunda, "Qızıl Cib Saatı" romanının bir cəhəti daha diqqətçəkəndir: hər bir sirrin, açılmadığı müddətdə, insanın ruhunda necə ağır bir yük yarada biləcəyidir. “Qızıl Cib Saatı", dərin fəlsəfi məzmunu ilə oxucunu düşündürən bir əsərdir. Roman, insanın daxili aləminin, zamanın və cəmiyyətin mənzərəsini ortaya qoyaraq, insan təbiətinin mürəkkəbliyini vurğulayır.

Varis bu əsərlə oxucularına yalnız bir tarixi triller təqdim etmir, eyni zamanda insanın daxili dünyasına, zamanın keçidinə və keçmişin izlərinə dair dərin düşünməyə imkan tanıyır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.10.2024)