Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Milli Dirçəliş Günü, Azərbaycanın müasir tarixində mühüm və taleyüklü bir dönüş nöqtəsidir. Bu gün hər il 17 noyabrda qeyd edilir və xalqın milli azadlıq və müstəqillik yolundakı mübarizəsini simvollaşdırır. 1988-ci ildə Bakıda baş verən hadisələr Azərbaycanın sovet dövründən çıxışının, milli kimliyin və azadlıq uğrunda mübarizənin başlanğıcı kimi yadda qalıb.

1980-ci illərin sonunda Sovet İttifaqının siyasi və iqtisadi zəifliyi mərkəzləşdirilmiş hakimiyyətə qarşı müxtəlif respublikalarda, o cümlədən Azərbaycanda xalq etirazlarını alovlandırdı. Xüsusilə, Ermənistanın Dağlıq Qarabağla bağlı iddiaları, Azərbaycan torpaqlarının ələ keçirilməsi və erməni millətçilərinin separatçı tələbləri Azərbaycanda geniş miqyaslı narazılıqlara səbəb oldu. Bu dönəmdə Sovet rəhbərliyinin tərəfkeş və qeyri-obyektiv siyasəti insanların etimadını itirdi və kütləvi aksiyalar başladı. 

1988-ci ilin noyabrında baş verən hadisələr xalqın milli birliyinin və müqavimətinin rəmzinə çevrildi. Bu ayda minlərlə insan Bakının Azadlıq meydanına toplaşaraq erməni təcavüzünə və sovet rəhbərliyinin ədalətsiz siyasətinə qarşı etirazını ifadə etdi. 17 noyabrda başlanan bu mitinqlər təkcə Dağlıq Qarabağ məsələsinə qarşı deyil, eyni zamanda Azərbaycan xalqının milli kimliyinin bərpası, suverenlik hüquqlarının qorunması və öz müqəddəratını təyin etmə arzusunun ifadəsi idi.

Bu aksiyalar Sovet hakimiyyətinin güc strukturlarının zorakı müdaxiləsinə baxmayaraq, Azərbaycan xalqının milli iradəsini sındıra bilmədi. 17 noyabr aksiyası milli dirçəlişin və azadlıq hərəkatının ilk böyük nümayişi kimi tarixə düşdü. Bu hadisələrdən sonra Azərbaycan xalqı müstəqilliyə aparan yolda daha aktiv və mütəşəkkil şəkildə mübarizə aparmağa başladı.

1991-ci ildə Sovet İttifaqının süqutundan sonra Azərbaycan Respublikası öz müstəqilliyini elan etdi. Milli Dirçəliş Günü, xalqın birlik və müstəqillik uğrundakı əzmini, milli şüur və kimlik uğrunda apardığı mübarizəni xatırladır. Bu gün Azərbaycanda dövlət bayramı kimi qeyd olunur və həmin tarixdə baş verən hadisələrin əhəmiyyəti gələcək nəsillərə milli iftixar hissi və tarixdən dərs almaq kimi ötürülür.

Milli Dirçəliş Günü, Azərbaycan xalqının azadlıq yolunda göstərdiyi iradə və birliyin, həmçinin milli ideallar uğrunda mübarizənin parlaq simvolu olaraq, hər il xatırlanır və qeyd edilir. Bu bayram Azərbaycan xalqının milli kimliyini qorumaq və müstəqillik ruhunu yaşatmaq üçün bir oyanış, həmrəyliyin və milli mənlik şüurunun ifadəsidir.

REDAKSİYADAN:

Çox istərdik ki, bu gün hansısa ayrı-ayrı şəxsiyyətlərlə (Nemət Pənahlının adını 17 Noyabrla qoşa çəkmək praktikası genişdir) bağlanmasın, bütöv  xalqla bağlansın. Çünki Milli Dirçəliş Gününün müəllifi Azərbaycan xalqıdır!!!

Şəkildə: 1988-ci ildə ovaxtkı Lenin, indiki Azadlıq meydanında milyonlar.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.11.2024)

SİTAT:

“Azərbaycanda keçirilən COP29 çərçivəsində iqlim dəyişikliyi və mədəniyyət mövzusu müzakirələrdən kənarda qalmadı. Bu gün müxtəlif ölkələrdən mədəniyyət nazirləri və həmin nazirlikləri təmsil edən geniş mütəxəssis heyətinin iştirakı ilə Mədəniyyət əsaslı İqlim Fəaliyyəti üzrə 2-ci Yüksək Səviyyəli Nazirlər Dialoqu Görüşü oldu. İclasda "Mədəniyyət və iqlim dəyişikliyi" mövzusu əsas müzakirəmizə çevrildi. 

İclasın vacib məqamlarından biri COP28-də əsası qoyulan və bu gün təsdiqlənən “Mədəniyyətə əsaslanan iqlim fəaliyyətinin dostları Qrupu” təşəbbüsüdür. Bu gün həmin təşəbbüs qrupunun ilk şərtlər toplusu təsdiq edilmiş oldu. Təbii ki, Azərbaycan də buna qoşularaq Birləşmiş Ərəb Əmirliyi və Braziliya ilə birgə "Dostlar qrupu" təşəbbüsünün həmsədri olaraq təqdim edildi. Bu gün Azərbaycanın sədrliyi ilə bu şərtlər toplusu ölkələr tərəfindən qəbul edildi.

Artıq "Dostlar qrupu"nun üzvlərinin sayı get-gedə çoxalır. Dünya ictimaiyyətinin diqqəti məhz mədəniyyətin iqlimə təsiri mövzusuna daha çox cəlb olunur.”

Mədəniyyət naziri Adil Kərimlinin jurnalistlərə açıqlamasından.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.11.2024)

Gənc şair, publisist Rauf Ra vəfat edib.

Medianın dünən gecə yaydığı xəbər hamını sarsıtdı. 

Yaxınlarını verdiyi məlumata görə o, dəm qazından boğularaq dünyasını dəyişib.

Rauf Ranın şeirləri və publisistik yazıları dövri mətbuatda mütəmadi şəkildə çap olunurdu. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” onun böyük istedadını göstərən bir sənətşünaslıq yazısından və bir essesindən fraqmentlər gətirərək mərhumun ailəsinə başsağlığı verir. 

Birinci yazı “Alleqorik kompozisiyalar” adlanır.

Quruluş, məkan və qrup dinamiklərinə toxunaraq, rəsm və fotoqrafiya arasındakı sərhədi pozan alleqorik kompozisiyalar yaratmaq və ya qısaca - müasir fotoqrafiya.

Rəsm və fotoqrafiya arasında olan qırıq xətlərdən ibarət sərhəd gözə çarpmayan simmetrik balansın yaranmasının şərti iştirakçısına çevrilir. Müasir fotoqrafiya, eləcə də heç də uzaq olmayan zamanın gələcək üçün klassikləşmiş fotoqrafiya ustaları bu sərhədi pozaraq fotoqrafiyanı rəsmin sənət daxilindəki futurist missiyasına gətirə biliblər. 

Fotoqrafiyada bədii obrazın sənədli və şəkilli olması fotoqrafın bədii obrazının spesifikliyinə çevrilərək, bədii fotoqrafiyanı tamamlayıb fotoqrafiyanı məişətdən sənətə ötürür. 

İkinci yazı isə “İntelektual mənasızlıqda izoterika” adlanır. Altbaşlığı isə “Kədər”dir. 

Qorxu və qəzəb. Bu iki duyğu varsa kədər də vardır. Bəs kədərin bu intellektual mənasızlıqda, heçlikdə rolu nə idi?
Van Qoq ölüm ayağında olan zaman qardaşı Teo-ya belə deyir:

"La tristesse durera toujours”

Yəni, kədər heç bir zaman bitməyəcək. Eyniylə, rəssamın dediyi kimi kədər daima olub və daima da olacaq. Bir çox yazarlar da insanın özünü dərk etməsində ən vacib duyğu olaraq kədəri - ağrını, acını göstərirlər. Razıyam. Belə də olmalıdır.

"Kədər nə qədər dərin olarsa, insan da ilahiyə bir o qədər yaxın olar"
                                          - Dostoyevski

Dostoyevskinin dediyi kimi kədər ilahilik, maksimal səssizlik üçün ən əsas duyğudur. Ezoterikanın təməlidir. Dadaistlər bu duyğudan qurtulmağa, sənətdə bu duyğunu barındırmaqdan əl çəkməyə çalışırdılar.

Qeyd: Yazıların mətni edebiyyat.az-dan götürülüb. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.11.2024)

Ölkəmizin ev sahibliyi etdiyi BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) davam edir. Sessiya çərçivəsində noyabrın 15-də Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Braziliya və Azərbaycanın Mədəniyyət nazirliklərinin təşkilatçılığı ilə mədəniyyətə əsaslanan iqlim fəaliyyəti üzrə Mədəniyyət Nazirlərinin 2-ci Yüksək Səviyyəli Görüşü keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, əvvəlcə Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli çıxış edərək tədbirin əhəmiyyətini vurğulayıb.

ICESCO-nun Baş direktoru Salim bin Məhəmməd Əl-Malik qeyd edib ki, iqlim dəyişiklərinin mədəniyyətə təsiri get-gedə artmaqdadır: "Biz gələcəyimiz üçün mədəni irsimizi qorumağa çalışacağıq".

Mədəni Mülkiyyətlərin Qorunması və Bərpasının Öyrənilməsi üzrə Beynəlxalq Mərkəzin (ICCROM) Baş direktoru xanım Aruna Francesca Maria Gujral iqlim böhranına qarşı davamlı həllərin tapılmamasından təəssüfləndiyini söyləyib. Bildirib ki, bu sahədə fundamental inkişafa nail olmaqla həm də öz mədəniyyətimizi qorumalıyıq.

UNESCO-nun Mədəniyyət sektoru icra aparatının rəhbəri Dorine Dubois deyib ki, bu gün iqlim dəyişikliyi nəticəsində çoxsaylı mədəni irs nümunəsi məhv olmaq üzrədir. Bunun qarşısını almaq üçün müxtəlif strategiyalar həyata keçirmək lazımdır.

Dövlət Turizm Agentliyinin sədri Fuad Nağıyev çıxışında qurum tərəfindən ölkəmizdə mədəni irs abidələrinin qorunması istiqamətində görülən işlərdən danışıb: "Mədəni irsimizin gələcək nəsillərə ötürülməsi çox vacibdir. Bu sahədə inkişafa nail olmaq üçün birgə səylər göstərilməlidir. Mən inanıram ki, mədəniyyət sahəsinə qayğı ilə daha yaşıl dünyanı gələcək nəsillərə buraxa biləcəyik".

UNESCO-nun xoşməramlı səfiri, Petra Milli Trestinin prezidenti, İordaniya şahzadəsi xanım Dana Firas bildirib ki, mədəni irsi iqlim dəyişikliyi məsələlərinə inteqrasiya etmək artıq zərurətə çevrilib: "Ötən il təşkil edilən COP28-də bununla bağlı çox uğurlu tədbirlər keçirildi. Ümid edirəm ki, bu sessiya çərçivəsində adıçəkilən sahə üzrə önəmli addımlar atılacaq".

Ağa Xan İnkişaf Şəbəkəsinin Ətraf mühit və iqlim komitəsinin sədri şahzadə Rəhim Ağa Xan qurumun mədəni irsin qorunması sahəsində gördüyü işlərdən söz açıb. Deyib ki, ətraf mühitin qorunması ilə həm də tarixi-mədəni mirasın mühafizəsinə töhfə vermək mümkündür.

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova qeyd edib ki, bu gün iqlim dəyişikliyi bir çox sahələrə olduğu kimi, mədəniyyətə də təsir göstərir. Dünyada qlobal istiləşmənin təsiri ilə daşqınlar, fırtınalar baş verir, nəticədə tarixi abidələr də məhvolma təhlükəsi ilə üz-üzə qalır.

Sonra Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin iqlim dəyişikliyi və ətraf mühit naziri Amna bint Abdullah əl-Dahakın tədbir iştirakçılarına müraciəti diqqətə çatdırılıb.

Daha sonra COP29-un mədəni gündəliyini özündə əks etdirən videoçarx nümayiş etdirilib.

Görüş məruzələrlə davam etdirilib.

Nazir Adil Kərimli bildirib ki, ölkəmizin yaşıl enerji sahəsində gördüyü işlər beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilir: "Biz bu gün keçirilən nazirlər toplantısından səmərəli nəticə gözləyirik. Bizim fəaliyyətimiz UNESCO, ICESCO və digər qurumların fəaliyyətləri ilə üst-üstə düşür. Biz mədəniyyətin önəmli bir vasitə olduğunu qəbul edir, onun ətraf mühitin qorunmasındakı rolunu qiymətləndiririk. Bu gün görüşün sonunda qəbul edəcəyimiz sənəd gələcək əməkdaşlığımızın əsasını təşkil etməklə yanaşı, müsbət iqlim fəaliyyətinin də əsasını qoyacaq".

Mədəniyyətə Əsaslanan İqlim Fəaliyyəti üzrə Dostlar Qrupu (GFCBCA) haqqında danışan Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin mədəniyyət naziri Salem bin Xalid əl-Qassimi qurumun üzvlərinin sayının artmasından məmnunluğunu bildirib. Qeyd edib ki, bu, sektorlararası daha güclü bir səs olacaq: "Bu görüşdə iqlim dəyişikliyi fəaliyyətində mədəniyyət ölçüsünü diqqətə çatdırmış olacağıq. Mədəniyyət və iqlim dəyişikliyi bir-biri ilə əlaqədardır. Düşünürəm ki, bu sahədə araşdırmalara daha çox investisiya qoyulmalıdır. Biz bütün tərəfləri nazirliklərarası əməkdaşlığa dəvət edirik".

Daha sonra Braziliya Federativ Respublikasının mədəniyyət naziri Marqaret Menezesin mövzu ilə bağlı videomüraciəti dinlənilib.

Türkiyənin mədəniyyət və turizm naziri Mehmet Nuri Ersoy COP29 çərçivəsində keçirilən görüşün ictimaiyyətin gözləntilərinə cavab verəcəyinə ümidvar olduğunu bildirib: "İqlim dəyişikliyi mədəniyyətimiz üçün də təhlükədir. Bu sahədə görülməli işlər çoxdur. Türkiyədə bu sahədə bir sıra addımlar atılır. Biz Azərbaycanın COP29-dakı təşəbbüsünü dəstəkləyirik və hər zaman qarşılıqlı əməkdaşlığa hazırıq".

Özbəkistanın mədəniyyət naziri Ozodbek Nazarbekov iqlim dəyişikliyinin fəsadları ilə hər addımda qarşılaşdıqlarını deyib. Bildirib ki, mədəni irs də bu təsirlərdən kənarda deyil. Buna görə də ətraf mühit məsələlərinə çox həssaslıqla yanaşmaq lazımdır. 

O, COP29 kimi mötəbər sessiya çərçivəsində belə bir tədbirdə iştirakından məmnunluğu söyləyib, tədbirin yüksək səviyyədə təşkilinə görə Azərbaycan tərəfinə təşəkkürünü bildirib.

Pakistanın milli irs və mədəniyyət naziri Ataullah Tarar ölkəsinin iqlim dəyişikliyi nəticəsində gördüyü zərərlərdən danışıb. Qeyd edib ki, Pakistan 2022-ci ildə dünyanın ən böyük daşqınlarından birini yaşayıb: "Biz bu fəlakət nəticəsində müəyyən ərazilərdə öz mədəni mirasımızı da itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə qalmışdıq. Ümid edirəm ki, bu gün Bakıda əldə etdiyimiz nailiyyətlə gələcəkdə bu sahədə öz fəaliyyətimizi uğurla davam etdirəcəyik".

Yunanıstanın mədəniyyət naziri Styliani Mendoni qonaqpərvərliyə görə Azərbaycana təşəkkürünü bildirib. Söyləyib ki, iqlim dəyişikliyinin nəticələrini aradan qaldırmaq üçün müxtəlif tədbirlər görülməlidir: "Bu sahədə risk xəritələri hazırlamalıyıq. "Mədəniyyətə Əsaslanan İqlim Fəaliyyəti üzrə Dostlar Qrupu" bu sahədə boşluqları doldurmaq üçün əməli addımlar atmalıdır. Bu qrup son illərdə bir çox ölkələrdə beynəlxalq seminarlar təşkil edib. Düşünürəm ki, bugünkü tədbir də bu sahədəki problemlərin həllində əhəmiyyətli rol oynayacaq".

Digər çıxış edən nümayəndələr mövzu ətrafında öz fikirlərini bildiriblər. Çıxışçılar mədəniyyətin iqlim siyasətində oynadığı güclü rolu xüsusi qeyd ediblər.

Çıxışlardan sonra Mədəniyyət Nazirlərinin 2-ci Yüksək Səviyyəli Görüşünün yekun sənədi qəbul edilib.

Yekun söz söyləyən COP29-un baş danışıqçısı, xarici işlər nazirinin müavini Yalçın Rəfiyev iqlim fəaliyyətində mədəniyyətin payının yüksək olduğunu deyib. Bildirib ki, qəbul olunmuş bu sənəddə mədəniyyət əsaslı iqlim tədbirlərinin əhəmiyyəti xüsusi vurğulanır.

Görüş iştirakçıları sonda xatirə fotosu çəkdiriblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.11.2024)