Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaktoru

 

 

Bura Şuşadır — həm dağlar zirvəsindəki inci şəhər, həm də düşüncənin zirvəsi. Və o zirvədən dünyanın müxtəlif dillərində suallar eşidilir:

—Rusiya ilə münasibətlər necə olacaq?

—Ukrayna haqqında nə  düşünürsünüz?

—Suriyadakı olaylar harada qədər sürər?

—Zəngəzur dəhlizi açılacaqmı?.. Suallar çoxvektorludur, cavablar bir dövlət başçısından gəlir.

Azərbaycan Prezidentinin intellekti, siyasi iradəsi, cəsarəti və informasiyası mürəkkəb sualları aydınlığa qovuşdurur.

 

Bu, sadəcə 3-cü Qlobal Şuşa Media Forumu deyil — bu, XXI yüzil informasiya dönəminin ən ciddi suallarının, Şuşa adlı cavab məntəqəsində məntiq bulmasıdır.

 

Prezident İlham Əliyev bu Forumda da media təmsilçilərinin suallarına sanki tarixin və gələcəyin vicdanına səslənərək cavab verirdi. Rusiyanın uçaq hadisəsinə cavab verməməsi ilə bağlı sual yenə səsləndi. - Cavab: Biz hələ təmkinlə gözləyirik… amma cavab gəlmir. - Açıq və prinsipial mövqe, təkcə Azərbaycanın deyil, bütövlükdə Qafqazın informasiyadakı siyasi mənzərəsinin xəbərçisidir. Müzəffər Ali Baş Komandan yenə haqqı söylədi, yenə haqqa səslədi.

 

Zəngəzurla bağlı Forumda səslənən suallar və onlara verilən cavablar beynəlxalq diqqət və təqdirə layiq məqamlar idi.

Bəli, Zəngəzur – İpək yolunun dəmir özəyidir. Bəli, Zəngəzur dəhlizi təkcə Azərbaycan üçün deyil, bölgə üçün açar olacaq:

“…bu arteriya sözsüz ki, bir çox ölkələri birləşdirəcək. Biz isə daşımaların bu dəmir yolu və ya avtomobil yolu ilə həyata keçirilməsinin zəruriliyindən danışarkən, təkcə Azərbaycanın əsas hissəsinin onun Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə birləşdirilməsini nəzərdə tutmuruq. Söhbət beynəlxalq tranzit dəhlizdən gedir. Biz nəqliyyat və logistika infrastrukturuna çox fəal sərmayə qoyuruq. Son illər milyardlarla dollar sərmayə qoyulub, Xəzər dənizində ən böyük beynəlxalq ticarət limanı tikilib, indi biz onu genişləndiririk, onun yükqaldırma qabiliyyətini 25 milyon tona çatdırırıq. …Müasir infrastrukturun qurulması nəticəsində Azərbaycan ərazisindən tranzit daşımaların həcmi artır. Həmçinin rəqəmsallaşma prosesi gedir, gömrük inzibatçılığı sadələşdirilir. Bu, həm də regionumuzda baş verən geosiyasi dəyişikliklər, digər tranzit marşrutların problemli hala gəldiyi bir vaxtda baş verir. Ona görə də bütün bunları nəzərə alaraq, Zəngəzur dəhlizinin potensialını ilkin mərhələdə 15 milyon ton yük səviyyəsində qiymətləndiririk. Biz demək olar ki, Ermənistan və İranla sərhədimizin qovuşuğuna qədər dəmir yolunun tikintisini başa çatdırırıq və yəqin ki, bir ildən az müddətdə, bəlkə də gələn ilin yazında bu dəmir yolunun Azərbaycan hissəsi hazır olacaq”. - Bu, Prezident Əliyevin 3-cü Qlobal Şuşa Forumunda jurnalistlərin suallarına verdiyi cavabdandır. Sözünə davam edən dövlət başçısı başqa bir önəmli tarixi məqamı və o məqamdan irəli gələn perspektivi belə açıqladı:

“Bu dəmir yolunun Ermənistan hissəsinə gəlincə deməliyəm ki, sovet dövründə bu dəmir yolu Azərbaycan dəmir yolunun tərkib hissəsi olub. Ermənistanın dəmir yolu şəbəkəsinin qalan hissəsi ilə dəmir yolu əlaqəsi olmadığına görə ermənilərin dəmir yolu strukturuna daxil olmayıb. Bu yol Azərbaycanı Ermənistan ərazisindən keçərək Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə birləşdirir və oradan Körfəzə çıxış yolu ilə İran ərazisinə keçir. …Yük axınının həcminin artırılması üçün böyük perspektivlər açılır”.

Azərbaycan Prezidenti yalnız Zəngəzur dəhlizi və davamını deyil, Zəngəzura və ümumən Azərbaycanadək gələn - Xəzəraşırı yol infrastrukturlarından da söz açdı:

“Bu gün Çindən Azərbaycan ərazisi vasitəsilə yükdaşımaların həcmi sürətlə artır. Eyni zamanda, Xəzər dənizinə çıxacaq Çin-Qırğızıstan-Özbəkistan-Türkmənistan dəmir yolu yenidən tikilir. Yəni, görürsünüz ki, artıq hansı böyük axınlar gedir və bu, bizim istiqamətimizdə davam edəcək. …Təəssüflər olsun ki, son beş ildə Ermənistan tərəfində heç bir iş aparılmayıb, bu məsələ qəsdən gündəmdən çıxarılıb. Amma belə olan halda Ermənistanın nə vaxtsa tranzit ölkəyə çevrilmək şansı sıfra yaxınlaşır. Bu prosesin qarşısını almaqda davam etsələr düşünürəm ki, özlərini nəinki bu gün düşdükləri nəqliyyat təcridində, həm də müəyyən dərəcədə siyasi təcriddə tapacaqlar”.

 

Bu cavablardan çıxan ilkin sonuclar nədir?

Birincisi, biz artıq sadəcə fiziki yola deyil, diplomatiya yoluna vurğu etmiş oluruq. Bu dəhliz daşımaçılıqdan çox, gələcəyin modeli kimi qarşımıza çıxır. Bir vaxtlar misilsiz yollardan kəsilən uluslar indi Gündoğardan Günbatara, Türküstandan (Orta Asiyadan) Aralıq dənizinə qədər yetəcək güclü nəfəsin yolunu açmaq istəyi vardır.

Azərbaycan burada nə qapıçı, nə tamaşaçı, nə də xahişçi deyil – məhz yol yiyəsidir.

 

Bu anlamda, Qlobal Şuşa – dəyərlər tribunasına dönüb deyə bilərik.

Media nümayəndələrinin Şuşaya və bu il həm də Xankəndinə toplaşması – təkcə jurnalist marağı deyil, əlbəttə. Əlbəttə, bu, informasiya dünyasının könüllü surətdə azadlıq və ədalət rəmzinə çevrilmiş şəhərə salam-sayğısıdır. Burada təqdim edilən platforma

— sözün məsuliyyəti,

— informasiyanın əxlaqı və

— süni intellekt dönəmində insan yaddaşının qorunması kimi əsaslı dəyərlər ətrafında qurulub.

 

Prezident İlham Əliyevin cavabları həm dövlət siyasətinin, həm də şəxsiyyətin mətinliyini, siyasi iradənin yüksək dərəcəsini göstərdi. O, dünya gündəmini yalnız şərh etmədi – necə deyərlər, onu formalaşdırmağı haqq edən formullar verdi.

 

Bütün dünyada informasiya savaşı gedir. Bəziləri üçün bu, texnoloji yarışdır. Azərbaycan üçünsə – varoluş savaşı kimidir. Biz işğalçı dövlətin özünü məğlub etsək də, dünya erməniliyi informasiya savaşını sürdürür. İşğal dönəmindəki qədər təsirli olmasa da, dünya erməniliyinin anti-Azərbaycan eyləmləri davam edir.

Bəli, dezinformasiyaya qarşı savaş - özü də, “ən yaxşı müdafiə - hücumdur” taktikası artıq sadəcə jurnalist peşəkarlığı sayılmaz – bu, bir növ, milli təhlükəsizlik komponenti sayıla bilər.

 

Azərbaycan mediyası – artıq oyunlara urayan və “sonradan cavab” modunda yox, oyunun qaydalarını dəyişdirən bir gücə çevrilərək irəli gedir.

 

Belə olunca, vətəndaş cəmiyyəti institutları ilə dövlətin, ulusun çıxarları qlobal planda səsləşirsə, uğur uğur gətirməli, Suriya, Rusiya, Ukrayna… ünvanlı suallara Şuşada, Xankəndidə cavab axtarılması təəccüblü deyil. Qarabağda yazılan suallar, verilən cavablar bölgənin yeni gerçəklikləri fonunda ağgünlərdən xəbər vermə potensialına sahibdir.

 

Dünyanın açıq yaraları, öz yaralarını saran Şuşadan daha aydın və anlamlı görünür. Azərbaycan öz prinsipial mövqeyini burada da nümayiş etdirir: müstəmləkəçilik, terror və ikili standartlara qarşıyıq. Amma bu bəyanatlar sadəcə siyasi korrektlik anlamı daşımır – konkret hadisələrlə sübut olunmuş mövqelərdir: Qarabağın işğaldan qurtuluşu, antiterror əməliyyatının həssas dəqiqliyi, diplomatiyanın əməli qüvvəyə çevrilməsi və s. – örnəyi kimi.

 

Şuşa Forumunu anatomik yoruma çalışsaq, belə bir metafor yerinə düşər:

bu Forumun vücudunda düşüncə, qanadlarında vicdan, nəfəsində milli ruh vardı. Şuşada, Xankəndidə deyilən söz sözdən üstündür. İllərlə işğal, yalan, şər-böhtan, dedi-qodu yuvasına çevrilən Qarabağ, erməni zülmündən qurtarınca, öz əslinə, mahiyyətinə, barış-dialoq dünyasına dönür və həqiqət ünvanı olur.

Prezident İlham Əliyevin oradakı mərdanə duruşu mədəniyyətin, tarix qarşısında obyektiv cavabları olan bir dövlətin obrazı idi.

Necə deyərlər, Şuşada deyilən, Bakıda təsdiqlənər, Ankarada güclənər, Türküstanda yayılar və tərəqqipərvər insanlığın gücünə güc qatar.

 

Azərbaycanın informasiya siyasəti indi öz sınırlarını aşıb, Türk dünyasının strateji vizyonuna çevrilir. Şuşa Qlobal Media Forumu bunun hansısa bir qatı olmaqdan çıxıb – Zirvəyə çevrilib.

Zirvədə isə yalnız səmimi, dürüst və cəsarətli olanlar qala bilir.

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı PORTAL AKADEMİYASInda növbəti, üçüncü abituriyent kurslarına davam edir. Həyatda necə uğur qazanmalı, hədəfi necə seçməli, hədəfə doğru necə irəliləməli, necə lider olmalı – bu sayaq suallar hər birinizi düşündürür, bilirik. Onlara PORTAL AKADEMİYASI məşğələlərinə qatılmaqla çavab tapacaqsınız.

Rubrikanı millət vəkili, motivasiya spikeri, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadə aparır.   

 

Liderliyin xüsusi qanunları hansılardır?

 

«Seminarların və kitabların köməyi ilə uzun illər liderlik öyrətdiyim yuz minlərlə insana və özündə liderlik keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək istəyən şəxs, sənə ithaf olunur. Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.

Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər.

 

Beləliklə, 21 qanundan növbətisi:

 

10. Əlaqə qanunu

«Liderlər öncə ürəkləri tərpədirlər»

 

Ünsiyyət qurmaq bacarığı, hər bir kəslə dost ola bilmək qabiliyyəti qiymətli keyfiyyətdəir. Əsl liderlər gözəl bilir ki, insanları öz ardlarınca aparmaq üçün öncə ürəkləri tərpətmək lazımdır. Böyük liderlər həm ayrı-ayrı individlərlə, həm də insan qrupları ilə, kütləylə sıx əlaqə saxlamaq qabiliyyətinə malik olurlar.

ABŞ prezidentlərindən olan Ronald Reyqan Böyük Kommunikator təxəllüsünü auditoriyada harmonik anlaşma anlayışı yaratdığına, ayrı-ayrı fərdlərin ürəklərini tərpədə bilməsinə görə almışdı.

Qrupdakı insanlarla əlaqə yaratmaq üçün tezliklə hər bir insana müraciət etmək lazımdır. Liderin məqsədi onu əhatə edən adamlarla əlaqə qurmağın təşəbbüsçüsü olmaqdır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Təbrizdə yaşayan Sevər Şəhabidir.

 

Sevər Şəhabi

Təbriz

 

 

RƏNGLİ CÜCƏLƏR

 

Yumurtanın ağ divarın,

Ana eşqiylə dəldiniz.

Sizlər də ananız kimi,

Yetim dünyaya gəldiniz.

 

Ananızı qınamayın,

Sanmayın sizi atdılar.

Onları da atanız tək,

Buğda ilə aldatdılar.

 

 

Atanızın ayaqların,

Qarmaqlara bağladılar.

Yerə baxan başlarını,

Biçaq ilə dağladılar.

 

Onun səhər avazıyla,

Narın-narın süzmədiniz.

Mahmızının kölgəsində,

Məğrur-məğrur gəzmədiniz.

 

Saxta ana qucağında,

Uyumadan, oyandınız.

Boyaqçının qarşısında,

Öksüz-öksüz dayandınız.

 

Əlvan-əlvan boyalarla,

Kimliyizi dəyişdilər.

Boyaqçılıq sənətilə,

Səadətə yetişdilər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

 

 

 

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Onun harada, nə vaxt nə dediyindən məlumatım yoxdur. Heç internet məkanında da nə bir məqaləsinə, nə də ki, bir müsahibəsinə rast gəlmədim. Amma istisna hal kimi sosial mediada şəkilləri və paylaşdığı bu sözlərlə tanış oldum...

 

Deyir ki: - “10 il AMEA Folklor İnstitutunun "Musiqi folkloru" şöbəsinə rəhbərlik etdim. İki ildir ki, fəaliyyətimi AMEA Memarlıq və İncəsənət İnstitutunda davam etdirirəm. Və institutun direktoru, AMEA müxbir üzvü Ərtegin Salamzadə tərəfindən yeni təyinat aldım- "Kulturologiya və incəsənətin nəzəriyyəsi" şöbəsinin müdiri vəzifəsini. Bunu, rəhbərliyin mənə olan böyük etimadı kimi qəbul edirəm.”

 

Bəli, bu dəfə sizə AMEA Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun şöbə müdiri, sənətşünaslıq elmləri doktoru, professor Nailə Rəhimbəylidən danışmaq istəyirəm. Nailə xanım 1968-cı ildə Gəncə şəhərində dünyaya gəlib. 1992-ci ildə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının “Tarix-nəzəriyyə” fakültəsinin musiqişünaslıq ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Bitirərkən ona musiqişünas, musiqi fənləri üzrə müəllim, tədqiqatçı və mühazirəçi ixtisasları verilib. 1987-1999-cu illər ərzində Gəncə şəhərində Q.Hüseynli adına orta ixtisas musiqi texnikumunda, 1999-2016-cı illərdə isə Bakı Musiqi Akademiyasında “Azərbaycan xalq musiqisinin tarixi və nəzəriyyəsi” kafedrasında çalışıb. 2000-ci ildə “Şəmsi Bədəlbəylinin yaradıcılığı kontekstində Azərbaycanda musiqili teatrın yaranması və inkişafı” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edib, sənətşünaslıq elmləri namizədi elmi dərəcəsinə layiq görülüb. 2012-ci ildə isə “Aşıq Qərib” dastanının melo-poetik xüsusiyyətləri” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək sənətşünaslıq elmləri doktoru elmi dərəcəsinə yüksəlib. 2007-ci ildə isə Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən dosent, 2017-ci ildə isə professor elmi adına layiq görülüb. 2003-cü ildən Azərbaycanda və xarici ölkələrdə keçirilən beynəlxalq simpoziumlarda məruzələrlə çıxış edib. Üç monoqrafiya, iki dərs vəsaiti, bir metodik tövsiyə, 83 elmi məqalənin müəllifidir. “İncəsənətdə keçən ömür” kitabı 2003-cü ildə “Humay” Milli mükafatına layiq görülüb. Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının üzvü, “Qızıl qələm” mükafatı laureatıdır. Əsas elmi nailiyyəti Azərbaycan dastanının ilk dəfə olaraq elmi-nəzəri baxımdan təhlil olunmasıdır. “Aşıq Qərib” dastanının poetik mətnilə bərabər lad-intonasiya, melodika, ritmika və forma yaradıcı amilləri üzərində elmi araşdırma və nəzəri təhlil aparıb...

 

Dərin ağlı, incə yumor hissi və enerjili xarakteri var. Hansı kollektivə düşürsə düşsün, orada ən çox sevilənlərdən biri olub. Ümumiyyətlə, bu xanım, həmişə fərqli xüsusiyyətləri ilə seçilib. Yaradıcı düşüncəsi və faktlara unikal yanaşması ilə ətrafına təsir göstərib. İnsanlarla ünsiyyətdə mədəniyyəti və problemlərə qeyri-ənənəvi həll yolları tapmaq qabiliyyəti ilə tanınıb. Və həmişə sosial həyatında ön planda olub...

 

O, sanki insanları cazibədar xarakteri və ağıllı yanaşması ilə ovsunlamağı bacarır. Onun hər vəziyyətdə fərqli yanaşma tərzini, yüksək inellektual səviyyəsini və liderlik qabiliyyətini ətrfındakılar yaxşı görür. O, öz istedad və bacrıqlarını paylaşaraq ətrafına fayda gətirməkdən həzz alır, buna görə də, hər kəsin sevimlisinə çevrilir...

 

Bəli, o, cəmiyyət tərəfindən sevilir və ona hörmət edilir. O, çoxyönlü xarakteri ilə həm şəxsi, həm də peşəkar həyatında uğurlar qazanmağı bacarır. Zəkası və yaradıcı yanaşması ilə problemlərin həllində həmişə fərqlənir. Əhvalı xoş olanda, özünü xoşbəxt hiss edəndə məntiqli, səmimi, ağıllı və uğur dolu bir şəxsiyyət olduğunu görə bilərsiniz. Həmişə azad ruhu ilə qərəzdən uzaq və hadisələrə ədalətli yanaşması onu isnların gözündə möhtəşəm göstərir. Sosial həyatında şən xarakteri və maraq dairəsinin genişliyi ilə insanları özünə cəlb edə bilir. Onun işdəki bacarığı və detallara diqqəti uğurlarının əsasını təşkil edir. Bir sözlə, o, sosial həyatında cəlbedici şəxsiyyəti və yüksək mədəni davranışı ilə tanınır. Yeniliklər kəşf etməyi və azadlığını qorumağı sevir. Bəli, bu xanım diqqət mərkəzində olmaqdan məmnun qalır və sevənlərinin sevinc mənbəyinə çevrilir. İncə zarafatları ilə insanları güldürməyi və hər mühitdə fərqlənməyi bacarır...

 

Dürüst, ədalətli, həqiqətpərəst və intizmalı xanımdır. Münasibətlərdə azadlığı ön planda tutsa da, sadiq bir tərəfdaşdır. Diqqətdən ilhamlanır və ünsiyyətdə səmimiyyət axtarır. Harada oldusa, orada sakitliyi və harmoniyanı qorumağı xoşlayır. Onun bu enerjisi dostlarına güvənc hissi bəxş edir...

 

...Bilirəm, mənim dediklərim Quran ayəsi deyil, amma çalışdım ki, xalqımızın bu alim övladını olduğu kimi təqdim edə bilim. Axı, bu gün - iyulun 21-i Nailə xanımın növbəti ad günüdür. Onu ad günü münasibətilə təbrik edir, yeni-yeni uğurlar arzulayıram...

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

 

 

Təranə Turan Rəhimli,

filologiya elmləri doktoru, dosent. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 

(Bursada beynəlxalq ədəbiyyat festivalı təəssüratlarım)

 

"Müharibə dayanmır, sənət də dayanmayacaq. Müharibə dayansa belə, sənət dayanmamalıdır, daha yaxşı dünya, daha yaxşı gələcək və daha yaxşı insanlıq üçün..." deyir Prof.Dr. Hasan Erkek. Bu düşüncədən yola çıxaraq 27-30 İyun tarixində Bursada gerçəkləşən ədəbiyyat festivalı - Uluslarası Yazarlık Yaz Buluşması “Hər şeyə rəğmən sənət yaratmağa və paylaşmağa davam edirik” deviziilə öz işinə başladı.

 

9 ölkədən 80 şair, yazıçı, tərcüməçi və alimlə möhtəşəm bir ədəbiyyat bayramının gerçəkləşməsi üçün Prof.Dr. Hasan Erkek və festivalın təşkilat komitəsi üzvləri böyük əmək sərf etmişdilər. Seden Soyer Çandarın aparıcılığı, Özgü Şeker, Muhsine Arda, Sara Zellou Kavderin  tərcüməçiliyi ilə gerçəkləşən festival açılışında Böyükşəhər, Osmanqazi, Nilufər bələdiyyələrinin nümayəndələri, BUYAZ Dərnəyinin idarə heyətinin sədri Bülent Elitok, Pupa Sənət Mərkəzi təmsilçisi Mehmet Çandar, Bursa Sanat TV təmsilçisi Zeki Baştürk, SultanSu təmsilçisi Mümtaz Demiray çıxış edərək iştirakçıları salamlamışlar. "Nehir" musiqi qrupunun ifaçıları Elvan Özsel, Özgür Akbaba, Uğur İstanbulluoğlu, Vahap Önen rəngarəng mahnılarla tədbiri rövnəqləndirmiş, türk musiqi sənəti örnəklərinin mükəmməl ifası ilə dinləyicilərin rəğbətini qazanmışlar.

Dramatist/Avropa Yazıçılıq Akademiyası və Pupa İncəsənət Mərkəzinin rəhbərliyi ilə gerçəkləşən unikal beynəlxalq festivalda Türkiyə,  Azərbaycan, İtaliya,  Fransa, İspaniya, Şimali Makedoniya, Kosovo, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti  və Bolqarıstan  yazıçıları bir araya gəldmişlər. Bu mötəbər ədəbiyyat  tədbirində Azərbaycandan  tanınmış şair və ədəbiyyatşünas,  filologiya elmləri doktoru, dosent Təranə Turan Rəhimli iştirak etmişdir.

Festivala  müxtəlif xalqların beynəlxalq mühitdə və Türkiyədə tanınan imzaları -  Prof.Dr. Bruno Cany (Fransa),  Prof.Dr. Jeton Kelmendi  (Kosova),  Dos.Dr. Təranə Turan Rəhimli  (Azərbaycan), Klaudia Piççinno (İtaliya), Qabriela Guintana, (İspaniya), Shaip Emerllahu (Şimali Makedoniya), Kadriye Cesur (Bolqarıstan), Leyla Derya Ulubatlı (Şimali Kior Türk Cümhuriyyəti), Prof.Dr. Mehmet Hakkı Suçin, Gülşah Banda, Elçin Sevgi Suçin, Özkan Alkan, Oktay Özdemir, Hülya Demirkıran, Barış Aybar Demir, Ayşe Yürük, İsmail Afacan Sezai Yılmaz, Kazım Güclü, Oğuz Han  Ayaz, Bahar Özyörük (Türkiyə) və başqaları  qatılmışlar.

 Ölkəmizi  təmsilən dəvət aldığı festivalın həm bədii , həm elmi hissəsində çıxış edən Təranə Turan  Rəhimli bir çox yenilikləri baxımından  bu festivalın digərlərindən fərqləndiyini vurğulamışdır.  Yazarlıq və tərcüməçilik panelində öz sənət təcrübələrini paylaşan, eləcə də üç gün davam edən poeziya gecələrində  şeirlərini oxuyan şair  festival  haqqında yüksək təəssüratlarını bölüşmüşdür. Fil.e.d., dos. Təranə Turan Rəhimli bildirmişdir ki,  Parisdə şair, yazıçı və araşdırmaçı Prof.Dr. Hasan Erkek tərəfindən ,yaradılıb fəaliyyət göstərən Dramatist/Avropa Yazarlıq Akademiyası və   Pupa İncəsənət Mərkəzinin rəhbərliyi , möhtəşəm yaradıcı qrupunun əməkləri sayəsində ərsəyə gələn, Bursa Böyükşəhər, Osmanqazi, Nilufer Bələdiyyələrinin dəstəyi ilə gerçəkləşən möhtəşəm ədəbiyyat festivalı - Bursa Uluslarası Yazarlık Yaz Buluşması  yüksək elmi səviyyəli ədəbiyyat  panelləri, şeir gecələri ilə yadda qalııb. O, qeyd edib: "Dünyanın çeşidli ölkələrindən gəlib Bursada ədəbiyyat işığında birləşən sənət və elm adamları bir daha sənətin gücünü tanıdı, dünyada baş verən müharibələrə,  siyasi xaosa rəğmən mədəniyyətə xidmət edən insanların öz ruh yüksəkliyini, sabahlara inamını itirmədiyini gördük.  Bu möhtəşəmliyin iştirakçısı və şahidi olmaq imkanı üçün başda  Prof.Dr.Hasan Erkek olmaqla, təşkilat komitəsinə, bütün işçi qrupuna minnətdarıq.

Festivalın əvvəlindən sonuna qədər Pupa Sənət Mərkəzinin bir-birindən istedadlı gəncləri səhnə məharətləri ilə bizi heyran etdi. Talip Aydemir, Aleyna Baştürk, Alperen Ulaş Günşen, Aydın Şeker, Ahmet Can Şentürk,  Badə Candar, Kerimhan Altıparmak, Karam Kavder, Esra Yavuz, Mustafa Onur Hacıarifoğlu, Zeynep Randa, Tümer Fırat Örkmez, Gülsüm Yonkuç Hatay, Fulya Çoğan Altıparmak, Furkan Turna və  Halil Küreşin adlarını xüsusi qeyd etmək istəyirəm. BUYAZ Dərnəyinin üzvü olan yazıçı və şairlərdən Muhsine Arda, Şaban Akbaba, Süreyya Akçay, Elif Akpınar, Mesut Akça, Sultan Aşkın, Nihal Aksoy, Süreyya  Şişmanlar Aydınhan, Mücahit Aygören, Esra Dökmen, Duran Er, Yusuf Ferhat, Gülsüm Işıldar, Necip Kahraman, Sakine Kızılırmak, Elif Burcu Özkan, Hüsmen Solmaz, Mükerrem Şehitoğlu hekayə və şeirləri ilə festivala xüsusi rəng qatdılar.

Eyni zamanda bu festival mənimçün ikiqat sənət bayramı oldu. İtaliyada birinci yeri qazandığım nüfuzlu beynəlxalq müsabiqənin - "Mugello -2025"-in medal və mükafatını almaq üçün 14 iyunda İtaliyada gerçəkləşən ödül törəninə dəvət alsam da, gedə bilməmişdim. Təltiflərim müsabiqədə yer tutan "Şairlər" adlı  şeirimin tərcüməçisi, görkəmli şair, professor Klaudia Piççinnoya təqdim olunmuşdu. Bursa Uluslararası Yazarlık Yaz Buluşmasına qatılan Klaudia Piççinno medal və mükafatı festivalın ikinci günü mənə təqdim etdi. Bu sevinci şeirlərimin italyancaya gözəl  tərcüməçisi, bütün dünyada tanınan görkəmli  italyan şairi, uzun illərin əziz dostu Klaudia Piççinno və festival dostlarımla  birgə yaşadıq.  Bu mükafat sayəsində İtaliyanın Taranto şəhərindəki  festivaldan  9 ildən sonra Klaudia ilə yenidən görüşdük, sənət yolunda bir çox ortaq uğurlara imza atdığımız qələmdaşımla daha bir möhtəşəm festival unudulmaz xatirəyə çevrildi.

Bursa Uluslararası Yazarlık Yaz Buluşmasının şəhər gəzintisi proqramı da hamımızın ürəyincə oldu. Böyük qızım Şəfiqə Uludağ Universitetinin məzunu olduğu üçün çoxdan mənə doğmalaşan bu tarixi şəhərin doyulmaz gözəlliklərini təkrar görmüş oldum. Festival iştirakçıları ilə Topxana  Parkında, Osmanlı İmperiyasının unudulmaz ismi,  artıq bütün dünyanın  "Quruluş Osman" seriallndan  tanıdığı Osman Qazinin  və   özündən sonra hakimiyyətə gələn oğlu  Orhan Qazinin türbələrini ziyarət etdik.  8 ildir ki, Bursaya hər gəlişimdə mütləq  bu  yeri ziyarət etməyi özümə bir Türk borcu hesab edirəm. Bu dəfə isə festival dostları, 9 ölkənin yazıçıları ilə birgə Türkiyə tarixinin əzəmətli bir səhifəsini vərəqləmiş olduq.  Quran və Əlyazmalar Muzeyi, II. Murad  Sultan Türbələri  Kulliyəsi  ziyarətində də  İtaliya,  Fransa, İspaniya, Kosova, Makedoniya, Bolqarıstan, Azərbaycan şair və alimləri bir arada idi. Quran və Əlyazmalar Muzeyində "Kitabi Dədə Qorqud"un Bursa nüsxəsindən və qədim daş kitabədən ayrılmaq belə  istəmirdim, lakin gəzinti davam edirdi. Kulliyədə ən çox bizi duyğulandıran isə xəbis əllərin qətlə yetirdiyi məsum şahzadə Mustafanın türbəsini ziyarət oldu. Şahzadə Mustafa, onun anası -  Sultan Süleymanın  xoşbəxtliyi yarımçıq qalan, saraydan sürgün edilən  qaragünlü Mahidevran xatunu,  Şahzadə Mustafanın az yaşlı  oğlu.... Ağır intriqalarla qiymətli insanların həyatının söndürüldüyü mürəkkəb bir dövrün acıları gözlərimiz önündə canlandı.

Bursa Uluslarası Yazarlık Yaz Buluşmasının üçüncü günü - 29 iyun  yazıçılar, tərcüməçilər və nəşriyyatların  bir araya gəldiyi panellərlə, hekayə qiraəti, şeir gecəsi , konsertlər,  teatr tamaşaları ilə birlikdə  zəngin bir gün oldu .Prof.Dr. Hasan Erkek hocanın ədəbiyyatın inkişafında hər üç sahənin əhəmiyyətli dərəcədə əlaqəli  olduğunu düşünərək festivalın proqramında bərabər səviyyədə əks etdirməsi təqdirəlayiq idi. Pupa Sənət Mərkəzində Səbahəddin Əlinin hekayələti əsasında səhnəıəşdirilən "Lal" teatr  tamaşası, eləcə də yazıçı və aktyor Oğuz Xan Ayazın səhnə əsəri  "Gasp İng" janrı, üslubu, oyun texnikası, rejissor işi baxımından yenilikləriylə unudulmazdı.

Dramatist/Avropa Yazıçılıq Akademiyası və Pupa İncəsənət Mərkəzinin rəhbərliyi ilə Bursada keçirilən unikal beynəlxalq festival mədəniyyət dünyası üçün unudulmaz təəssüratlarla yadda qaldı. Köhnə dostlarla görüşdük, yeni dostluqlar qazandıq, "Şeir, sənət dünyanı sülhə gətirsin" diləyi ilə ayrıldıq... yenidən görüşmək üçün..."

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

 İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Indi bir insan barədə danışacağam. Kəşməkeşli bir həyat, inanılmaz gərdişlər, milyonlarla pərəstişkarlar, şöhrət və triumf zirvəsindən könüllü imtina, dinini dəyişmək, xeyriyyəçilik…

 

Cat Stevens (Steven Demeter Georges) 21 iyul 1948-ci ildə Londonda anadan olub. Onun atası əslən Yunanıstandan olan pravoslav xristian Stavros Georges idi.

Bu doğum günüdə onun barəsində danışmaq şəxsən mənimçün çox xoşdur, əminəm ki, sizlərə də onun barəsində xumaq xoş olacaq.

 

Cat Stevens uşaqlıqdan musiqi istedadını daim nümayiş etdirib. 12 yaşında yazdığı ilk mahnı Darling, No olub. Lakin müəllifin fikrincə, bu, uğursuz alınıb. Növbəti kompozisiya Mighty Peace isə artıq daha dolğun, aydın və ifadəli olub.

Cat öz bəstələrini The Springfields qrupunun keçmiş üzvü, prodüser Mike Hirst-ə qulaq asmaq üçün verib. Onları sadəcə nəzakətlə qəbul etsə də, prodüser dinlədikdən sonra müğənninin istedadına həqiqətən təəccüblənib.

Hirst müəllifə "təşviqat" üçün studiya ilə müqavilə bağlamağa kömək edib və tezliklə hit-paradların və radioların zirvəsində olan I Love My Dog kompozisiyası işıq üzü görüb. Müğənni daha sonra belə xatırlayır: "Özümü radioda ilk dəfə eşitdiyim an həyatımdakı ən gözəl an idi".

Növbəti əsas hitlər I'm Gonna Get Me a Gun və Mat the Wand Son (1967) sinqlları olub. StevenS həmişə yollarda, qastrollarda, solo və ya Jimi Hendrix və Engelbert Humperdinck kimi dünya ifaçıları ilə çıxış edib.

Həddindən artıq təzyiq və çılğın həyat tempi StevensİN sağlamlığına mənfi təsir göstərib. Adi öskürək kəskin mərhələyə keçib və müğənni xəstəxanaya göndərilib. Orada ona vərəm diaqnozu qoyulub. Orada sənətçi paranoyyaya uğrayıb. Sənətçi ölümün astanasında olduğuna inanıb və həkimləri və yaxınlarını bunu ondan gizlətdikləri üçün ittiham edib.

 

Qəribədir ki, bu xəstəliklər Catı işinin istiqamətini dəyişməyə sövq edib. İndi o, daha çox mənəvi həyat və fəaliyyəti haqqında düşünməyə başlayıb. Sənətkarın həyatı fəlsəfi ədəbiyyat, düşüncələr və yeni lirika ilə dolu olub. Beləliklə, The Wind kompozisiyası çıxıb.

İfaçı dünya dinlərini öyrənməklə maraqlanıb, meditasiya ilə məşğul olub, bu da klinikada bir çox mahnıların yazılmasına kömək edib. Tea for the Tillerman albomunun buraxılmasından sonra Cat Stevens bütün dünyada şöhrət və populyarlıq qazanıb.

Cat Stevens Malibuda çimərkən batmağa başlayıb və Allaha üz tutub, onu xilas etməyə çağırıb, yalnız onun üçün çalışacağını vəd edib. Və xilas olub. Astrologiya, Tarot kartları, numerologiya və s. öyrənməyə başlayıb.

Qüdsdən qayıdan qardaşı Devid ona bir Quran tərcüməsi hədiyyə edib. Quranı oxuyan Cat heyrətlənib və Qüdsə üz tutub. Onun ağlına belə gəlməzdi ki, müsəlmanlar tək bir Allaha ibadət edirlər. Uzun saçlı və cins geyinmiş gənci məsciddə görən Qüds müsəlmanları ondan kim olduğunu soruşublar. Cat qeyri-ixtiyari olaraq: "Mən müsəlmanam" deyib. Onun kim olduğunu bilən müsəlmanlar həyəcanlanıblar.

1977-ci ildə Cat Quranı diqqətlə oxuduqdan sonra cümə günlərinin birində Londondakı Nyu Ricent məscidinə gedib və kəlmeyi-şəhadət gətirərək İslamı qəbul edib. O, bir il sonra adını dəyişərək Yusif İslam olub. O, Quranın "Yusif" surəsindən çox təsirləndiyi üçün bu adı götürüb. "Mən bu surəni oxuyarkən ağlamağa başladım. Dərk etdim ki, bu bəşər sözü ola bilməz, bu Allahın sözüdür" – deyə Yusif müsahibələrinin birində qeyd edib.

Sonuncu dəfə Londonun məşhur Uembli stadionunda xeyriyyə məqsədi ilə konsert verib. Gözlənilmədən şou-biznesi tərk etdiyini bildirib.

İslamı qəbul edən Yusif əməkdaşlıq etdiyi səs-yazma studiyasına müraciət edərək, bir daha onun albomlarının buraxılmamasını istəyib. Ancaq rədd cavabı alan Yusif bütün sərvətini İslam yolunda xeyriyyəçilik və təhsil işlərinə sərf etmək qərarına gəlib.

Öz musiqi alətlərini hərraca çıxaxaraq satan Yusif əldə edilən vəsaiti xeyriyyə tədbirlərinə sərf edib.

"Small Kindness" (Kiçik Xeyirxahlıq) adlı xeyriyyə təşkilatı yaradan Y. İslam 1981-ci ildə Londonun Kilbern rayonunda ilk ibtidai islam məktəbi "İslamiyyə"ni açmağa müvəffəq olub. 1985-1993-cü illərdə "Muslim Aid" təşkilatına rəhbərlik edib. Xeyriyyə tədbirləri çərçivəsində o, Afrika ölkələrində, İndoneziyada və İraqda aclıqdan əziyyət çəkən insanlara kömək edib.

 

Yuqoslaviyada törədilən müsəlman soyqırımı onu dərindən kədərləndirib. Buna görə də o, müharibə nəticəsində zərər çəkmiş Bosniya müsəlmanlarına yardımla bağlı layihə hazırlayıb. 1995-ci ildə "Sonuncu peyğəmbərin həyatı" adlı musiqi albomu hazırlayan Yusif İslam albomdakı mahnılarla Qərb dünyasına İslamı çatdırıb. 1997-ci ildə o, canlı olaraq və musiqinin müşayiəti olmadan Sarayevoda 10 min nəfərin qarşısında çıxış edib. Bundan bir müddət sonra o, Bosniya müsəlmanlarına həsr olunan "Mənim gurultulu toplarım yoxdur" adlı musiqi albomunu buraxıb.

2005-ci ildə "Hind okeanı" adlı musiqi albomu hazırlayıb. Albom 2004-cü il sunamisindən bəhs edir. Albomun satışından əldə edilən vəsaiti isə o, "Small Kindness" təşkilatının xətti ilə sunamidən zərər çəkən Banda Ase rayonundakı yetim uşaqlara yardım üçün göndərib.

O, İslam dünyasında tanınan şəxsiyyətlərdəndir. Hal-hazırda o, özünün açdığı dörd islam məktəbini idarə edir. Maraqlıdır ki, Yusif İslamın xahişini nəzərə alan Böyük Britaniya hökuməti onun açdığı islam məktəblərindən birini maliyyə dəstəyi ayırıb.

 

Cat Stevensi xatırlayan Yusif İslam "Mən keçmişə qayıtmaq istəməzdim" – deyə bildirib.

2009-cu ildə o, məşhur “The Day the World Gets Round” kompozisiyasının yeni versiyasını yazıb. Bütün gəlirlər Qəzza zolağının əhalisinə yardım fondlarına yönəldilib.

 

Albomları

 

Cat Stevens adı altında

Matthew & Son (1966)

New Masters (1967)

Mona Bone Jakon (1970)

Tea for the Tillerman (1970)

Teaser and the Firecat (1971)

Catch Bull at Four (1972)

Foreigner (1973)

Buddha and the Chocolate Box (1974)

Saturnight (Live in Tokyo) (1974)

Numbers (1975)

Izitso (1977)

Back to Earth (1978)

Majikat (2005)

Gold (2005 derleme)

 

Yusuf İslam adı ilə

 

The Life of the Last Prophet (1995)

I Have No Cannons that Roar (1998)

Prayers of the Last Prophet (1999)

A is for Allah (2000)

I Look I See (2003)

An Other Cup (2006)

Roadsinger (2009)

Tell 'Em I'm Gone (2014)

 

Bax budur İslam dininin gücü. Dünyanın ən titullu xristianını özünə çəkə bilirsə, dinindən döndərirsə, demək dinlərin də ən kamili məhz odur.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Azərbaycan yazıçısı, publisist Samir Sədaqətoğlu imzası kifayət qədər tanınan imzadır. Doğum günü olduğundan, haqqında bəhs etmək qərarına gəldim. Ziddiyyətli həyat keçirən Samir qısa müddətdə həm dramaturq, həm journalist kimi populyarlaşıb, sonra milli, irqi və dini ədavətin qızışdırılması ittihamı ilə həbs edilib, prezident tərəfindən əfv olunub.

 

İndi isə keçək təfsilata.

Jurnalist Samir Sədaqətoğlu 21 iyul 1975-ci ildə Lənkəranda anadan olub. 1998-ci ildə Bakıda özəl universitetin hüquq fakültəsini bitirib. Bir müddət "Qanun" jurnalında müxbir vəzifəsində çalışıb, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin dramaturgiya seksiyasının müdiri olub. 2003-cü ildə "Sənət" qəzetini təsis edib və həmin nəşrin baş redaktoru olub. Hazırda bu qəzet fəaliyyət göstərmir.

Jurnalistliyini dedik. Yazıçı, publisist, dramaturqdur həm də. Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumunun "Yeni nəsil yazarı” nominasiyasının qalibi olan "İtən vaxt” kitabının müəllifidir. 2001-ci ildə Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyinin "İlin ən yaxşı gənc naşiri" və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Ülvi Bünyadzadə adına "Uğur" mükafatlarına layiq görülüb. 2002-ci ildə Samir Sədaqətoğlunun "İtən vaxt" monopyesi əsasında Bakı Dövlət Kamera Teatrının səhnələşdirdiyi tamaşa Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının xüsusi mükafatını qazanıb.

2010-cu ildə Bakı şəhər Mədəniyyət və Turizm idarəsinin keçirdiyi "Kiçik həcmli pyeslər və hekayələr” müsabiqəsində "Yerə-göyə sığmayan”, "Bir redaksiyada” və "Azadlıq həzzi” pyesləri ilə iştirak edərək o ikinci yeri qazanıb.

2011-ci ildə həmin pyeslər səhnələşdirilərək Xalq Teatrları Festifalında nümayiş olunub, bir pyesi festifalın 2-ci mükafatının, digər bir pyesi isə "Ən yaxşı kişi obrazı” nominasiyasının qalibi olub.

2011-ci ildə "Yerə-göyə sığmayan” pyesi Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrında rejissor Sərvər Əliyevin mizanında uğurla səhnələşdirilərək tamaşacılara təqdim olunub.

İndi isə qayıdaq bir qədər əvvələ. "Sənət qəzeti"nin baş redaktoru Samir Sədaqətoğlu və Rafiq Tağı həmin qəzetdə çap edilmiş "Avropa və biz" yazısına görə 2006-cı il noyabrın 10-da həbs ediliblər. 4 may 2007-ci ildə Sabail Rayon Məhkəməsi Samir Sədaqətoğlunu 4 il, yazıçı Rafiq Tağını isə 3 il müddətinə azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum edib. Onlar Cinayət Məcəlləsinin 283-cü maddəsi ilə təqsirli biliniblər (milli, irqi və dini ədavətin qızışdırılması).

Prezident İlham Əliyevin 28 dekabr 2007-ci ildə imzaladığı əfv fərmanı ilə Samir Sədaqətoğlu və Rafiq Tağı əfv ediliblər.

Rafiq Tağının sonrakı aqibəti bəllidir. Məhz dini zəmindəki fəaliyyətinə görə onu qətlə yetiriblər.

Samir Sədaqətoğlunun isə rəsmən bəlli olan son iş yeri Azərbaycan Dövlət Musiqi Teatrında mətbuat katibliyi olub. 2015-ci ilin 15 fevralında bu vəzifəyə təyin edilən jurnalist 2017-ci ilin 18 dekabrınadək bu vəzifəni daşıyıb.

Hal-hazırda o, İsveçrədə yaşayır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025)

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində sizlər əardıcıl gənc şairlərin şeirləri təqdim edilir. Bu gün Ramil Əhmədin şeirləri ilə tanış olacaqsınız.

 

Ramil Əhməd 1 yanvar 1994-cü ildə Bakı şəhərində anadan olub. “Zaman tuneli”, “Abşeron yarımadamı”, “İki şəhərin yazıları”, “Orxan Pamukun evində” kitablarının müəllifidir. İxtisasca filoloqdur. İstanbul Universitetində yaradıcı yazı sənəti ilə bağlı doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş ilk alimdir. Hazırda Azərbaycanda ilk dəfə olaraq müstəqil yaradıcı yazarlıq, storytelling (hekayələşdirmə) modelləri üzrə təlimlər keçir.

PİŞİK KÖLGƏSİNDƏN BAŞLADI GECƏ...

 

Sakit kimsəsiz küçə.

Pişik kölgəsindən başladı gecə...

Çatmadı köməyə

Otuz iki hərfin bircə dənəsi,

Çözülmədi bu əlifba bilməcəsi...

 

Uçub getdi

dilimin ucundakı qışdan

Unudulmağın isti qoynuna

qaranquş sözlər...

Hanı söz?

Hansı söz?

 

Necə tapım o sözü?

Necə deyim həsrətimi?

Necə deyim səni sevdiyimi,

sənə öldüyümü?

Gözlədiyimi – bu ömrə gələsən deyə,

Gizlədiyimi – özüm belə bilməyim deyə...

Necə, necə, necə?

Pişik kölgəsindən başladı gecə...

Susdu köksüz piano səsi,

Su qatılmış pivələrlə keçən yay da bitdi,

Sentyabrla gəldi payız.

Bir halımı düşün –

oktyabrsız, noyabrsız, yalqız...

 

Sənsiz bir saat keçməzkən,

gün necə keçir, həftə, ay necə?

Keçir bir-birini təkrarlayan addımlar,

keçir küçəmizdən qərib adamlar...

Bəlkə, sən də gəldin,

gəldin, bəlkə, bu gecə...

bəlkə, bəlkə, bəlkə də...

 

Pişik kölgəsindən başladı gecə...

 

 

HƏSRƏTİN UĞULTUSU

 

Səni xatırlayıram

uzaq bir bozqırda,

damından payız damcılayan

kirayə evin soyuq otağında...

 

Uzanmışam kürəyi üstə.

Tavandakı hörümçəyin toruna

balıq kimi düşür gözlərim,

səslər axıb dolur qulağıma...

 

Mətbəxdən başlayır səslər,

Damcılayan suyun və

məmur maaşımın alın yazısı –

yarıboş soyuducunun fasiləli səsi...

Sonra damda gəzişən adsız quşların quğultusu,

iki küçə o yandan gələn it hürüşməsi,

pişiklərin canında qovulmaq əndişəsi...

Küləyin pərdəni aramla tərpətməsi...

Bir də adamsızlığın, həsrətin uğultusu...

 

Küncdən küncə qaçan qaraltılar – siçanlar

Görəsən, yeməyə bir şey tapdılar?

Süfrədəki kişi tənbəlliyinin ruzisinə daraşan qarışqalar

Çörək qırıntısı sevinclə yuvalarına qayıtdılar...

 

Saatın iki saniyəsi qulağımda qafiyələnir:

sən/siz, sən/siz, sən/siz, sən/siz...

Bir saniyə çəkmir “sən”in sevinci,

Bir saniyə sonra “sənsiz” olur,

Dünyanın bütün rəngləri solur...

“Sən”in yaxınlığı, “siz”in uzaqlığı

və “sənsiz”in Sibir sürgünündən

dərviş səbriylə keçirəm,

bir yandan da xatırladır mənə sənsizliyi

borcdan bağlanan telefonumun tozlu səssizliyi...

 

Həm evimin hər yerindəsən,

Həm də uzaqsan, yoxsan,

Bəlkə də, indi mənimtək kürəyi üstə uzanmısan,

Bəlkə, mətbəxinizdən su dammır,

Bəlkə, soyuducun da doludur,

Bəlkə, gəzişmir evinizdə siçanlar,

Bəlkə, məhəllənizdə əsmir küləklər,

Bəlkə, pişikləriniz də qorxmur qovulmaqdan,

Bəlkə, sizin küçənizdə itlər unudub hürməyi,

Bəlkə, qadın səliqəsinin qurbanıdır evinizin hörümçəyi...

Bəlkə telefonun borcunu da ödəyib ərin.

 

Mənim şəhərimdə,

mənim küçəmdə,

mənim otağımda olanlar

sənin şəhərində,

sənin küçəndə,

sənin otağında olmayanlarla eyniləşir...

 

Keçir bu gecədən bir qatar,

Gecənin son səsidir uzaqlaşan.

Bitir bizim şeirimiz, başlayır bir roman:

“Bütün xoşbəxt ailələr bir-birinə bənzəyir,

bədbəxt ailələrin hərəsi bir cürə bədbəxtdir…”

 

Sentyabr 2021

 

 

SÖYKƏNMİŞƏM  SƏSİNƏ

 

Gözlərin azanımdır –

Gündə min yol məni sevgiyə çağıran...

Könlüm sənə səcdədə,

qəlbim qəlbinə sonsuz bir rüku...

Bu sevda nə sevdadır belə? –

sultanlığı olmayan bir quyu...

 

Adın dodağımda dua kimi səsləndi,

yaxşı olmağıma bəsdir bir “necəsən”in,

gül qoxudu gülməyin.

Gəmiləri torpaqdan keçirən

fatehin inadkarlığıyla

istədim səni!

 

Səndən məcburi köçkün bədənimi

harada gizlədim, vətənim mənim?

Harada yoxa çıxsın bu canım ki,

qurtulum bir kimsə olmaqdan?

Mən bu dünyada heç kim olmaq istəyirəm,

bircə sənin nəyin olum, bilmirəm...

 

Ayaqlarımın gücü yox,

söykənmişəm səsinə...

Uzun gecələr

həsrətindən çəkilmir,

söykənmişəm səsinə,

Səsinin dəydiyi sözləri bir-bir öpmək istəyir könlüm.

O sözləri söz edən hərfləri bir-bir bağrıma basmaq,

hər kiçik zərrə qədəriylə sevmək səni.

 

Qaldırdım bütün ağ bayraqları

Eşq cəbhəsində,

Təslim, təslim,

Təslim bu sevdaya!

Söykəndim səsinə,

Quşlara dedim şükranlığımı,

Çatdırsın səni mənə verənə –

aləmlərin Rəbbinə...

 

 

AZADLIĞIM

 

Sənlə gedə bilmədiyim

bütün parklar

ağaclardan hörülmüş həbsxanalardır.

 

Sənlə gedə bilmədiyim

bütün şəhərlər

binalardan hörülmüş həbsxanalardır.

 

Sənlə gedə bilmədiyim

bütün küçələr

adamlardan hörülmüş həbsxanalardır.

 

Sənlə üzə bilmədiyim

bütün dənizlər

sulardan hörülmüş həbsxanalardır.

 

Sənsiz

məhbusam

ağaclar, binalar, adamlar, sular arasında...

 

Hardasan, mənim azadlığım?

 

 

CAN SIXINTISI

 

Sərinliyin

yuxu kimi çəkildiyi bu şəhərdə

ən uzun küçəydi avqust!

 

Küçələrindən qadınlar keçməyən bu şəhərdə

kişilər bir-birini doğmuşdu,

kişilər bir-birindən doğulmuşdu sanki.

Bir-birlərini çoxaltmışdılar bina kölgələrinin altında

və əlbəttə, mümkün bütün xanalarda...

Çocuqlarsa, günəşin uşaqlarıydı

və ailə-məişət zəmininə dözməyin çölündə kaktusuydular!

 

İşsizliyin doğurduğu sərgərdanlığa hamilə kişilər keçirdi yollardan,

inanmışdım gözləri boşluğa açılan bu kişi pəncərələrin bir-birini doğduğuna.

Maşının altında yavrularını yalayan dişi qonur pişik xatırladırdı bircə

bir qadından doğulduğumuzu!

Bircə o xatırladırdı bir zamanlar anamın olduğunu,

atasız doğulanlar olsa da, anasız heç kəsin olmadığını deyirdi tarix!

Maşının sahibi bir dərisi yanmış,

sonsuz bu avqust şəhərində

dişiliyini göstərməyə başqa bir yer tapmadığı üçün pişiyi tənbeh edirdi,

vurğusu ikinci hecaya düşən "miyov"ları sözə çevirdiyimdən gülümsəyirdim.

Adamdan daha çox

Yeriyən tər damlasıydı o kişi

Və hər gecə yatağındakı çiçəyi tərlə sulayırdı.

Məhəllədə hansı uşağı öpsəm, duz dadırdı.

 

Günorta – məmurun nahar fasiləsi.

Axıb keçən maşınların qupquru cansıxıcı səsi.

Qonşu pəncərədən gələn upuzun bir sol, lya, si.

Üzündə təbəssüm donmuş şəhərin dəlisi.

Tül pərdələrin ardındakı gizlin baxışlar.

Yayılan pıç-pıçlar, dedi-qodular.

Kölgəsini qovalayan uşaqlar.

Yarpağı titrəməyən,

Yarpağı soyuqqanlı qatilin əlləri kimi titrəməyən ağaclar.

Gözlərinə baxa bilmədiyim yandırıcı bir günəş.

Çayımın rəngsizliyində gülümsəyən evin qadınsızlığı.

İş yorğunluğu, baş ağrısı, fanilik duyğusu və qan azlığı.

Ruhumu saran dibsiz bir can sıxıntısı.

Hamısı, hamısı, hamısı, hamısı, hamısı,

İçimə gömdüyüm sözlərin ən qırmızısı,

İçimdə gömdüyüm sözlərin, de,

hansı ən çox yaraşar bu şeirə,

hansı, hansı, hansı, hansı, hansı?

 

Sərinliyin

yuxu kimi çəkildiyi bu şəhərdə

ən uzun küçəydi avqust!

 

Sərgərdan kişilərə hamilə yollar.

Balkona düzülmüş dibçək gülləriydi qadınlar.

Kölgəsiylə oynayan məsum uşaqlar.

Ac pişik yavrular. Ümidsiz qocalar.

 

Bitməyən sonsuz bir avqust şəhərində

Yetir məni vüsala avqustun sentyabra həsrətindən!

Ey küçəyə səpilən günəş şüası,

Qucaqla məni

Bədənimin D vitamini əskikliyindən!

 

İyun-avqust 2021, Kürdəmir

 

 

HUMAY

Səməd Vurğun və Yusif Səmədoğluna

 

“Mənim də ruhumda bir iztirab var –

Ölür sənətimin o ilk gözəli.

Fəqət mən istərəm qıymasın həyat

Şeirin ağladığı bir gözəlliyə

Qıymasın, şairlər yazıqdır deyə,

Şeirin ağladığı bir gözəlliyə...”

 

S. Vurğun

 

İnqilaba sədaqətindən asılı

naməlum bir kişi cəsədini

yırğalayırdı külək,

Çalpapağın adamı

günbatana, gündoğana çapsan atını,

“Üfüqlər gizlətsə qaraltını,”[1]

yenə də kor bir qurşun gəlib tapar

sədaqətini gizlədiyin bədənini.

 

Küçədən atlı keçər,
pəncərələr bağlanar,
bir qurd ulayar,
qorxu şəhərə yayılar:
insan gəlir, insan!

 

Ölüm yatağında günəş də buzdu,

Bəlkə də, üşüyərək ölməkdir
ölümə gecikənlərin qədəri.
Silahsızıq sözünün

arxasında gizlənmiş kəndin kişiləri –
“Həyat ölməz bir ehtiyacdır”.

 

Tozlu yollar uzanıb gedər,
Qançanağı tərəfdən bir qaraltı keçər,

Divarda kölgələr böyüyər, kiçilər,
bayrağı ilk asanlar güllələnər.

 

İnqilabı kitabsızlar və Allahsızlar edir bəyəm?

“Susuram rüzgarın sualına”.

Kor Mədətin oğlu uzundraz Qasım, indi göstər şounu...
Qafil!

Bir bilsən nə gözəl yaraşdı sənə ölüm,
dirilib bir də, bir də ölərsən.
Bir də ki,

“Ölümdən qorxmağın nə mənası var”?

Bütün sualların ən həqiqi cavabını verir ölülər öz sükutlarıyla.

Qəbir daşları sipərdir ömrə!

Yalnız daş adamların arxasında gizlənmək olar,
mərd olmasan, kürəyə də qurşun sıxmaq olar.

 

Kürəyə saplanan xəncərin qaşına hürər bir köpək,
Məscidə it bağlanan çağ idi sovetlər,
bütün filmlərdə yoxa çıxmış şərqiydi azan

“mübarizə, inqilab, üsyan deyildir asan”.

İnqilab adlı bu quduz ağacı insan qanı suvarmalı.

 

Bərq vurur ulduzlar nəhrdə,

Göy üzü təbəssümtək qonur Kürün üzünə,

Gülür göy qübbəsi də.

Çayın gözləri önündə

qısılmaq olar sevgiliyə.

Bir uzaq şəhər həsrətinin vüsalı yox,

Humay, Peykanlıdan uzağı yox.
Təslim ol bu kiçik kəndə.

Təslim ol batmanla gələn dərdə.

Təslim ol sevdaya.

“Tarixdən silinər mübarizələr”.
Qalar Yer üzündə sevda adlı cəbhələr:
Humaylar, Cəlallar, Temirlər və Tamaralar.

“Bu qanlı silahlar, dumanlı ahlar”

unudular, unudular, unudular!

“Eşqdə acizlik və dəlilik var!”

 

Ölümə gedərkən
“Atlar quşlardan iti qanadlı”,

Atların ayaqları yolun əzbərini qanatdı.

Dağın dumanlı yaddaşı oyandı;
Mülkədarın hikkəsi
Xacə şahı salamladı.

Gəzdikcə ozanın əli sarı simi

bir də düyünləndi,
çözülmədi keşişin tilsimi.

Barmaqlar, saz və pərdə.
Açılır güllə,
bir də, bir də

aşiqin bədəninə,
sevdaya qurşun işləməz, bəy!
açılır güllə,

ilk ayaqlar təslim olur ölümə
və sonuncu düymə,

gəl bax Cəlaldan keçən mərminin külünə.
Açılır güllə,

özü də bilmədən

komsomolun ürəyindəki qızını öldürür, əslində.

Atan səni güllələdi, ey “təkayaqlı qərinə”!

“Sevdalar düşkünü, komsomol Cəlal ”

Burada sevəni bağışlamırlar.

“Söz verib, söz alıb, söz unudanlar”

Burada sevəni bağışlamırlar.

Ölümə qənşər, Cəlal...

Boynu uzun bədəvi atlar ağladılar,

Sevdanın cəsədini daşıdı atlar.

“Humayım mənim

Təpədən-dırnağa geyinmiş qara”,
Aşiqə ümid verən gözlərin
halallıq verir indi ata qanını axıtmağa.

Çıx get daha, əvvəlcə bu kənddən, sonra kəndindən,

Get "cahan mülkündə tapmadığın halət"i axtarmağa.

 

Sən addımladıqca genişlədi dünya,
dünya böyükdür, Allah da, sevda da.

Küləklərlə vidalaş,

hər şeyi bilən Kürlə vidalaş.

Humay – sevdasız bir çölün sərab arzusu!

Humay – çölün vida nəğməsi!
Humay – qeybə çəkilən sevdanın ən gözəli!

Sənə ağladıq bu şeiri,
Səməd, Yusif, bir də mən...

 

Yanvar 2020 - Mart 2021

 

 

“Antikvariant” silsiləsindən

 

1. Metamorfoz

 

Ovidiyə

 

Dayanar yol kənarında

hər  gün bir uşaq.

Bir uşaq dayanar hər gün

yol kənarında,

çəkər yolların tozunu kirpiklərinə,

yollardan soruşar atasını.

 

Atasının ayaqqabısını

geyinib qaçan uşaq

elə bilər ki, maşınları da ötüb keçər...

Bağlaya bilmədiyi ayaqqabının ipləri

dolaşar ayaqlarına, yıxılar üzü üstə.

 

Hərif hər gün ataya məktub yazar

hərfsiz bir əlifbada.

Tanrıdan, bir də mələklərdən başqa

kimsə bilməz bu əlifbanı.

Tək qalınca

çəkilib bir küncə,

göndərər bütün parabüzənləri

atasının dalınca:

“Uç, uç, qarı nənə, mənə atamı gətir”...

 

Bir daşın üstünə çıxıb

əllərini yuxarıya uzadan uşaq

Allaha toxunacağını düşünər...

Qalxar hündürə, lap hündürə –

barmaqlarının ucuna!!!

Amma yenə toxuna bilməz Ona...

 

Və bir gün...

Bir gün ürkər –

görəndə çiynindən çıxan

ağappaq, ağappaq lələkləri!

“Ata! Ata!”, – qışqırar!

Qışqırar,

pərən salar çiynindəki mələkləri.

Atar özünü

lələklərinin ucundakı həsrətdən,

nə ölüsünü görən olar, nə dirisini –

Yer üzündə bir uşaq azalar,

göy üzündə bir mələk çoxalar...

  

2. Üçü birində

 

Müqəddəs Avqustinə

 

Bir qadın gedir –

bətnində körpəsi,

kürəyində ayağını itirmiş əri.

O qədər sınıxıb ki,

bir sümükdür, bir dəri.

Bəlkə, qiyamətdir?

Yox, bu, qadın işi deyil!

İlahi bir komediya,

bəşəri faciədir,

şeytani bir sənətdir!

 

Baxmayın yaşımın azlığına,

yaxşı tanıyıram o qadını.

Kürəyindəki Kişini,

bətnindəki balanı:

içində arzularını,

çölündə ümidsiz ümidlərini daşıyan

Məryəm xalanı.

Milli Teatrda yox,

milli teatrda görürəm hər gün,

yəni məhəlləmizdə:

Dante qəsəbəsi, Balzak küçəsi,

ev 66, mənzil 1-də.

 

Sol əlini sıxıb bətninə,

nəsə anlatmağa çalışır şeytan körpəsinə.

Sağ əlini ərinin əlində unudub,

Allahı unutduğu kimi...

 

Kişi utanır olmayan ayaqlarından,

hönkürtüsü yayılır içinə,

ağlayır için-için,

islanır qadın,

islanır uşaq,

islanır küçə,

islanır gündüz,

islanır gecə...

 

Qadın

getdi... getdi... getdi...

gedir... gedir... gedir...

gedəcək.... gedəcək... gedəcək...

 

Və...

sonra o qadın,

bətnindəki uşaq,

kürəyindəki kişi

gecənin qaranlığına qarışacaq...

 

– Əlahəzrət Tarix müəllim,

üçadamlıq yer varmı

tozlu bir küncünüzə tolazlanacaq?

–Var, əlbəttə, var,

amma sizin Məryəminiz

bu dəfə İsanı yox,

İudanı doğacaq!

 

Müharibədən sonra

 

Müharibədə ayağını, qolunu

itirmiş kişilərdən qorxub

qaçardıq həmişə...

Hərdən yuxuma girirdi

Qədim kişinin itkin əlləri,

tutub boğurdu məni.

Böyük uşaqlar ölümün

nə demək olduğunu bildiyindən

başa düşürdülər atalarının öldüyünü.

Analarından gizlədərdilər

küçədə döyüldüklərini.

Taxtadan tapança düzəldərdilər

atalarının qisasını almağa...

 

Canavarlar Qarabağda qaldı,

hərə əlində bir ovuc torpaq,

ağzında bir qurtum su,

ciyərlərində bir udum hava gətirdi ordan...

Sözlü qızlar sevgilərini

qaçaqaçda salıb itirdilər.

Hər şəhid bir ananın ümidiydi,

məryəm qızların toppuş

çocuqlarının atasıydı...

Hər evə böyüdülmüş

bir əsgər şəkli qaldı və...

qızlar bu şəkillərə baxıb doğdular...

Bu şəkil çocuqlar öz atalarının ögey balalarıydı...

Nə qonşulardan bir havar varıydı,

nə qohumlardan.

Neçə gündü tifilləri ac qalan

dul Sürəyya

pəncərə önündə çarmıxa çəkilmişdi,

yardım maşınını gözləyirdi...

Qurdlu ciyər,

qaralmış ət,

iylənmiş ürək satan qəssab Qulam

“Bu üç yetimi necə dolandırır,

bəlkə, ürəyini satır xəbərimiz yoxdu?”, – deyirdi...

 

Balaca qızcığaz

gizlənpaç oynayırdı ki,

gözlərini açanda atasını tapsın...

 

Sürəyya deyirdi:

“Boyu uzun buray qızım,

saçı uzun suray qızım,

üç gecə yatandan sonra atan gələcək”.

O üç gün gəlib çıxmadı –

qızcığaz saymağı bacarmırdı çünki...

 

Metrobohema

 

Əvvəlcə dostluq:

birlikdə kinoya getmək,

ikilikdə şam etmək,

İçərişəhərin antik kafesində

təzə eşqin şərəfinə badə qaldırmaq.

Gecə zəngləri,

mesajlar,

telefonda açılan sabahlar...

Ehtiyatlı olun!

Ağlın qapıları bağlanır –

növbəti stansiya xətayidir.

Siz sevgiyə doğru gedirsiniz,

ürəyə doğru...

Tuk...tak...tuk...tak...

 

Sonra ayrılıq,

hicran,

açılmayan sabahlar,

bitməyən axşamlar,

şəkilləri qayçılamaq,

mesajları silmək,

siqarı siqara calamaq,

sağlıqsız içmək

ucuz kafelərin birində

tostsuz,

dostsuz

və sevgisiz –

bir sözlə, bohema.

Rembo, Mayakovski, Yesenin –

məlum "tema"...

...ağacdan asılan

naməlum meyit...

Ehtiyatlı olmaya bilərsiniz:

ürəyin qapıları bağlandı...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.07.2025