Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

17 oktyabr. Siyasi məhbusluq yaşamış yazıçı Çingiz Ələkbərzadənin doğum günü

Çingiz Ələkbərzadə yaxşı yazıçıdır, çox oxunan “Zindan” romanının müəllifidir. Qızını da tanıyırsınız, müğənni Sevda Ələkbərzadə. Çingiz Əbülhəsən oğlu Ələkbərzadə 1936-cı il oktyabr ayının 17-də Bakı şəhərində anadan olub. Yaradıcılığa BDU-dakı tələbəlik illərindən başlayan Ç. Ələkbərzadə 1958-ci ildə “Kökəlməyin sirri” adlı hekayəsini almanaxda dərc etdirib və bundan sonra dövri mətbuatda müntəzəm çıxışa başlayıb. 1972-1973-cü illərdə Azərbaycan SSR Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində “Günün səsi” xəbərlər baş redaksiyasında müxbir, 1973-1975-ci illərdə “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında ssenarist, 1976-1979-cu illərdə “Kirpi” satirik jurnalında ədəbi işçi, 1979-1984-cü illərdə AzTV-də “Günün ekranı” redaksiyasında ştatdankənar müxbir, 1984-1989-cu illərdə Şirvan zonası üzrə xüsusi müxbir olub. Ç.Ələkbərzadə “Yarpaqlar töküləndə”, “Qızıl yəhərli at”, “Çılpaqlı”, “Vulkan” “Qumarbaz”, “Dünyanın qopduğu yer” kimi maraqlı nəsr əsərlərinin müəllifidir.

Tale ona həbsxana həyatı da yaşadıb. 1986-1988-ci illərdə durğunluq dövründə ictimai qüsurları kəskin tənqid etdiyinə görə o, günahsız həbs edilib. Ç.Ələkbərzadə həbsxanada çox böyük hörmət qazanıb, məhkumlar ona “şair” deyə müraciət ediblər. O, həbsdə olduğu müddətdə yaradıcılıqla məşğul olub, onun zindan şeirləri çox məşhur idi. Ömrünün iki il yarımını zindanda keçirib bəraət alaraq azadlığa çıxan yazıçı həyatının ağır günlərindən bəhs edən “Zindan” romanını qələmə alıb. Bəraət aldıqdan sonra yenidən Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsinə işə düzəlib, sonra isə “Azərnəşr”də işləyib. Lakin həbsxana həyatının fəsadları yazıçının səhhətindən yan keçmədiyindən stresdən, əsəbdən ciddi problemlər yaşayıb. Çingiz Ələkbərzadə 1999-cu il yanvar ayının 7-də Bakıda vəfat edib. Allah rəhmət eləsin!

17 oktyabr. Yoxsulluqla mübarizə günü

İnternational Day for the Eradication of Poverty. 2018-ci ildən dünyada aclıqdan əziyyət çəkənlərin sayı artmağa başlayıb, bu gün planet əhalisinin 11 faizi aclıq çəkir. Yoxsulluqla mübarizə  BMT-nin əsas prinsiplərindən biridir, bu gün bütün bəşəriyyət yoxsulluqla mübarizəyə çağırılır. Dövrümüzün Hacı Zeynalabdinləri olduqca azdırlar, amma sıravi insanlarımız var ki, onsuz da kasad olan büdcələrindən kəsib tam imkansız qonşusuna yardım edirlər. Belələri var olsun!

17 oktyabr. Streyt-ədj günü

Təqvimin çox maraqlı günlərindən biridir. Həmin gün streyt-ədj həyat tərzini seçən insanlar həmrəylik nümayiş etdirirlər. Nədir streyt-ədj? Narkotiklərə, alkoqola, siqaretə, təsadüfi cinsi əlaqələrə, eləcə də istənilən millətçi-faşist təzahürlərə insan qrupunun prinsipial etiraz bildirməsidir. Yəni, nümunəvi insanlar nümunəvi əxlaq tərəfdarlarıdırlar. Düzü, bizdə də bu hərəkatın yayılmasının gözəl və effektiv olacağını düşünürəm. Gənclər, niyə təşəbbüs göstərməyəsiniz? Həmişə yuxarıdan gələn direktivlərlə hərəkət etməyəcəksiniz ki. Bir dəfə də özünüz irəliyə düşün!

17 oktyabr. Frederik Şopen sevgisi

Ümumdünya donorluq günü. Ümumdünya zədələr günü. Elektron tablolar günü. Al-əlvan paltar günü. Beynəlxalq zəlzələ zamanı düzgün hərəkətlər günü. Argentinada loyallıq günü. Tailandda polis günü.  Hindistanda rəqəmsal cəmiyyət günü. Yaponiyada Kannamsay festivalı günü. ABŞ-da isə milli pasta (bizlər buna perojna deyirik) günü.

1905-ci ilin bu günündə Balkan liqası Osmanlı imperiyasına müharibə elan edib (balkanlıları türklərə qarşı qızışdıran, təbii ki, ermənilər olub). 1849-cu ilin bu günündə ən sevdiyim iki bəstəkardan biri (digəri Üzeyir Hacıbəylidir) Frederik Şopen dünyadan köçüb. Musiqidə romantizmin banisi, dünyaşöhrətli Polşa bəstəkarı və pianoçusunun dünyanın dörd tərəfində yüz milyonlarla pərəstişkarı var. Azərbaycana Şopeni kütləvi olaraq “Təhminə” filmi sevdirib desəm, inanın ki, yanlışlıq etmərəm. “Zaur, eşidirsən, Şopenin Prellüdiyasıdır”.

Nə qaldı? 1729-cu ildə məşhur “Dezertir” komik operasını yaratmış fransız bəstəkarı Pyer Monsinyi doğulub.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2023)

Gülnaz, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Günəşim olarsanmı? Sabahlar səmadan gülümsünər, məni isidərsən. Ancaq yandırmazsan.

Ayım olarsanmı? Qaranlıqda işığıma çevrilərsən. Yolumu aydınladarsan.

Ulduz olarsanmı? Elə doğmalaşarıq ki, uzaqlardan mənə göz vuranda səni milyonların içindən tanıyaram.

Bulud olub hərdən dolarsan, amma gurlamazsan.

Yağış olarsanmı? Məni oxşaya-oxşaya qulağıma həzin-həzin pıçıldayarsan.

Küləyim olarsanmı? Məni sərinlədər, ancaq üşütməzsən.

Qar dənəm olarsanmı? Pəncərədən əlimi uzadıb səni ovcumda qoruyaram. Nə olar,  çıxıb getməzsən. 

Sən gəl səma ol. Mənə qucaq aç. Hər kəs üçün əlçatmaz, sirli qal. 

Mən göylərə aşiq biriyəm.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2023)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Dünya qan-qada içindədir. Biz öz Qarabağımızı mənfur terrorçulardan xilas etdik. Amma bir yanda Rusiya Ukraynanı bombalayır, bir yanda İsrail Həmas terrorçularına cavab verməli olur. 

Mən sizə ölkələri bu cür basqınlardan qorumağa hesablanmış xüsusi xidmət orqanlarından danışacam. Daha doğrusu, sizlərə dünyanın ən güclü XXO-nı təqdim edəcəm. 

Xüsusi xidmət orqanları ölkələrin daxili təhlükəsizliyi və ictimai asayişinin qorunması üçün əvəzsiz rola malik strukturdur. Onların effektivlik dərəcəsi geniş casus şəbəkəsi, dünyanın müxtəlif ölkələrindən əldə etdikləri kəşfiyyat məlumatlarını ölkənin təhlükəsizliyi üçün istifadə etmək kimi bir çox funksiyalara malikdir.

NÖMRƏ BEŞ - Mİ-6

Mİ6 - Dünyada yaradılan ilk xüsusi xidmət orqanı hesab olunur. Mi6 1909-cu ildə Londonda yaradılıb və Britaniya imperiyasının milli maraqlarını müdafiə edən ən önəmli struktura çevrilib. Təşkilatın büdcəsi və üzvlərinin sayı barədə məlumatlar məxfi saxlanılır. Mİ6 Birinci və İkinci Dünya Müharibələrinin gedişinə əsaslı təsir edib.

NÖMRƏ DÖRD - ÇMTN

Çin Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi - Bu struktur 1983-cü ildə Pekin şəhərində yaradılıb. Ölkə daxilnidə və xaricində terror təhlükəsinə, ölkənin milli maraqlarının qorunmasında və Çini maraqlandıran kəşfiyyat məlumatlarının toplanmasında iştirak edən qurum 300 mindən artıq əmıkdaşa malikdir. Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi gizli agnetləri vasitəsilə həm ölkə daxilnidə, həm də Çin diasporunun yaşadığı digər ölkələrdə geniş şəbəkəyə malikdir.

NÖMRƏ ÜÇ -KQB

Federal Təhlükəsizlik Xidməti - Nüfuzlu "KQB"nin varisi sayılan bu federal xidmət 1995-ci il aprelin 12-də yaranıb. FTX Rusiyada terror aktları planlaşdıran, qanunsuz silahlı birləşmə üzvlərinə qarşı uğurlu əməliyyatlar həyata keçirib, parallel olaraq öz xaricdəki filialları vasitsilə geniş kəşfiyyat fəlaiyyətləri aparıb. Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin üzvlərinin dəqiq sayı və ona ayrılan büdcə barədə informasiya yoxdur.

NÖMRƏ İKİ MOSSAD

Mossad - İsrailin ən effektiv xüsusi xidmət orqanlarından biri sayılır. Dünyanın müxtəlif ölkələrində bir sıra uğurlu əməliyyatlar həyata keçirən Mossad 1951-ci il aprelin 1-də Təl-Əvivdə yaradılıb. Təxminən 1200 əməkdaşı olan təşkilat dünyanın müxtəlif ölkələrində, o cümlədən İsraillə gərgin münasibətlərdə olan qonşu ərəb ölkələrində geniş kəşfiyyat məlumatları və agent şəbəkəsinə malikdir.

NÖMRƏ BİR MKİ

Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi. ABŞ-ın və dünyanın ən məşhur xüsuysi xidmət orqanı sayılır. MKİ 1947-ci il sentyabrın 18-də Virciniya ştatının Lenqli şəhərində anadan olub. 20 min əməkdaşı olan təşkilat dünyanın ən müxtəlif ölkələrində agent şəbəkəsi mövcuddur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2023)

Ülviyyə Əbülfətqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Biri var idi, bir yox idi. Pislik adında bir bəla vardı. Bu bəla öz əməlləri ilə yaman öyünürdü. Elə zənn eşitmişdi ki, günahkar yox, etdiyi əməllər haqdır. Etdiyi günahlar yekə bir daş parçasına çevrilirdi. Pislik isə bu daşların sayını artırmaqda yaman israrlı idi. O bu daşlardan "dağ inşa edib" hər kəsə ucadan baxmaq istəyirdi. 

Hə, Pislik bu daşların sayını günbəgün artırırdı. Hər dəfə də ucalan daşlara baxıb fəxr edirdi. Axı o hamıya daha ucadan baxırdı. Hər kəsi ayaqları altında görmək artıq Pislik üçün hobbiyə çevrilmişdi. Birinin halal ruzisinə mane olurdu, birinin şərəfini və mənliyin alçaldırdı, birini zəhərli sözlərlə acılayırdı. Ən sonda ana-atasını itirmiş fəqir birinin malını mənimsədi və yekə bir daş parçası ilə uca bir "Zülm dağı" inşa etdi. Təkəbbürlü şəkildə bu dağın zirvəsinə çıxdı: -Hamınız ayağımın altındasınız,-  demək istəyəndə ayağı sürüşdü və uca "Zülm dağı"-dan yerə çırpıldı. 

İndi o, onun gölməçə şəklində yaranmış qanına baxan və yazığı gələn insanların ayaqları altında idi...

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2023)

Heyran Zöhrabova,  "Ədəbiyyat və incəsənət" 

Lap beşikdə, bələkdə

Eşitdik bu qarğışı:

"Gəzməyə qərib ölkə,

Ölməyə vətən yaxşı" 

Biz də bəndənik axı,

Bizə nə dərd, nə qəm ver.

Ölməyə yox, İlahi,

Yaşamağa vətən ver!... 

Tanrının nə günahı vardı axı yaratdığın bəndələr bir-birinə doğmaca, halalca vətənində rahat yaşamağa imkan vermirdi.

Tarix boyu neçə soyqırımına, neçə qanlı qırğına məruz qaldı bu xalq. Mart, Xocalı, ADNA, Yanvar, Gəncə, Bərdə, Tərtər, Sentyabr..

Neçə günahsız insan qanına qəltan olundu, arzuları, xəyalları yarım qaldı. Neçə insan yurd-yuvasından qovulub didərgin düşdü. Neçə insan bir gülləylə sevdiklərindən, doğmalarından ayrıldı. Neçə insanın ömrünün bahar çağı dönüb çovğunlu qış oldu. Neçə qız neçə qadın çirkin erməni əliylə çirkləndiyini hiss etdi. Neçə uşaqlıq, neçə gənclik puç oldu. Güllə səsiylə  neçə qocanın qaşları çatıldı, yuxusu rahatlığı pozuldu. Neçə körpə hələ qundaqdaykən eşitdiyi ana laylasıyla şirin yuxuya dalacaqkən, böyüyüb boya başa çatacaqkən ölüm yuxusuna daldı. Hələ yenicə dil açan neçə az yaşlının eşitdiyi güllə səsiylə dili tutuldu. Neçə körpə hələ heç bircə dəfə olsun gün işığını, valideyn nəvazişini, təbəssümünü görmədən, duymadan anasıyla birlikdə elə ana bətnindəcə tələf oldu. 

Bu gün sizə onların hansından danışım? 

Yaralanmış qanlı üzüylə kameralara gülümsəyən. Və vəhşət saçan o gecənin qaranlığında eyni ilə şərin qarşısında heç bir zaman sınmayan xeyir ədası tək parlayan o məsum gülüşüylə şəhid generalımız Polad Həşimova bənzədilən Bəxtiyardan. 

Yoxsa o gecədə həm ana-atasını, həm nənəsini, həm də bir neçə ay sonra düyaya gələcək olan balaca qardaşını itirən 2 yaşlı Nilaydan. 

Hər iki valideynini itirən 16 yaşlı bacı, 8 yaşlı qardaş. Sevil və Hüseyndən 

Yaşadıqlarının nə olduğunu hələ heç anlamayan, eşitdiyi Partlayış səsindən dili tutulan 2 yaşlı Məryəmdənmi 

Ya doğum gününə saatlar qalmış yaş günü hədiyyəsi mənfur erməni raketi olan 15 yaşlı Nigar Əsgərovadan. 

Körpə balasını kəfənləyib bağrına basan, ondan qopa bilməyən çarəsiz atadan. 

Türklərin bir sözü var deyir: 

Çocuklar ölünce deyil uyuyunca susulur.. 

Gəncə terroru

İlk hücum 4 oktyabrda baş vermiş və 1 mülki şəxsin Əliyev Tunar Qoşqar oğlunun Şəhid olması, 30-dan çox mülki şəxsin yaralanması ilə nəticələnmişdir. Bu OTR-21 TOÇKA ballistiк raket hücumu müharibənin getdiyi Dağlıq Qarabağ bölgəsindən kənara edilən ilk ciddi hücum idi

Üstəlik Ermənistan tərəfi bu raket hucumu ittihamını rədd edib. Hücuma görə məsuliyyəti rəsmi olaraq Dağlıq Qarabağın rəsmiləri üzərinə götürüblər. Onlar hədəfin mülki insanlar yox, şəhərdə olan hərbi təyinatlı binalar, habelə Gəncə Beynəlxalq Aeroportu olduğu bildiriblər. Azərbaycan tərəfi isə Gəncədə ümumiyyətlə hərbi təyinatlı binaların olmadığını bildirib.

Hadisə yerində olan rus jurnalist və hava limanının direktoru Kovid-19 pandemiyasına görə martdan bəri çalışmayan hava limanının vurulması xəbərini yalanlayıb. 

İkinci raket hücumu isə 5 oktyabrda baş vermişdir. Hücum nəticəsində 3 mülki şəxs yaralanıb.

Bu zaman Ermənistan ərazisindən atılan raket Gəncənin "Grand Qafqaz" Ticarət Kompleksinə düşüb.  

Üçüncü raket hücumu oktybarın 8-də baş vermişdir. 

Bu gecə saatlarında Gəncəyə endirilən ilk raket zərbəsi idi. Nəticədə ölən və yaralananlar olmasa da, evlərə və nəqliyyat vasitələrinə ciddi ziyan dəydi. 

Dördüncü raket hücumu isə 11 oktyabrda baş vermiş və nəticədə 10 mülki şəxs Şəhid olmuş və 40-dan çox insan yaralanmışdır. 

Bu hücum imzalanan atəşkəsdən bir gün sonra baş vermiş və atəşkəsin pozulması ilə nəticələnmişdir.

10 oktyabrda imzalanmış atəşkəsdən sonra, yerli vaxtla 02:00-da Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, Ermənistanın Berd rayonunda yerləşən Erməni Silahlı Qüvvələri Gəncəni Skad ballistik raketlərindən atəşə tutmuşdur. Raket insanlar yaşayan binaya tuş gəlmiş və onu tamamilə dağıtmışdır. Qısa müddət sonra axtarış və xilasetmə komandaları hadisə yerinə çatmışdır. Hücum nəticəsində şəhərdəki infrastruktura mühüm ziyan dəymişdir. Ümumilikdə, 31 mənzil tamamilə dağıdılmış, hadisə yerində və onun yaxınlığındakı obyektlərə və avtomobillərə ciddi ziyan dəymişdir. Hücumdan ümumilikdə 205 nəfərin yaşadığı 95 mənzil təsirlənmişdir. Ermənistan hücum üçün məsuliyyəti inkar etmişdir 

Mülki şəxsləri hədəf alan beşinci raket hücumu isə 17 oktyabrda baş vermişdir. Hücum nəticəsində hamısı mülki şəxslər olmaqla. 16 nəfər Şəhid olmuş, 55 nəfər isə yaralanmışdır. Hücumlar zamanı şəhərin infrastrukturuna, yaşayış binaları da daxil olmaqla, digər binalara, avtomobillərə ziyan dəymişdir.

Təxminən yerli vaxtla 01:00-da Azərbaycanın rəsmi dairələri bildirdiriblər ki, Erməni Silahlı Qüvvələri Skat ballistik raketləri ilə Gəncəni atəşə tutmuşdurlar. Jurnalistlər şəhərdə 3 güclü partlayış səsinin eşidildiyini bildirmişdirlər

RİA Novosti agentliyinin müxbirinə görə, ballistik raketlər əhalinin sıx yaşadığı əraziyə düşmüşdür.

Bu zaman xeyli sayda müxtəlif yaşayış evləri və digər tikililər ziyan görmüşdür. İlk raket şəhər binasından cəmi 2 km uzaqlığa düşmüş, ikinci raket isə şəhərin qərbində olan Kəpəz bölgəsinə düşmüşdür. "Dojd" kanalının müxbiri Vasili Polonski raketlərin düşdüyü yerlərin yaxınlığında heç bir hərbi, o cümlədən hər hansısa vacib obyektlərin olmadığını bildirmişdir. Yerli səlahiyyətli şəxslərin bildirdiklərinə görə, 20 ev dağıdılmış və xeyli sayda mülki şəxs bu dağıntıların altında qalmışdır. Azərbaycan Respublikasının axtarış və xilasetmə komandaları, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin işçiləri hadisə yerinə gəlmiş və dağıntılar altında qalan şəxsləri olduqları yerdən çıxarmağa başlamışdırlar. 

Ermənistan bu hücumun da onun tərəfindən edildiyini inkar etmişdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Lirik irsimizdən rubrikasında nakam şairimiz Mikayıl Müşfiqin “Sənin gülüşlərin” şeirini diqqətinizə çatdıracağıq. 

Qarşımda nazlanıb yenə gülürsən,

Bilsən, gülüşlərin nəyə bənzəyir?

Mən desəm artıqdır, özün bilirsən,

Lalə yarpağında şehə bənzəyir.

Sənin gülüşlərin bir rüzgar kimi

Əsərkən arzumun gülü açılır.

Gülsə dodaqların ulduzlar kimi

Ruhuma bir sərin işıq saçılır.

Söylə, gözəllərin dodaqlarından

Bu oynaq gülüşlər umulmuşmudur?

Sənin hər qəhqəhən ay kənarından

Keçən buludmudur, uçan quşmudur?

Sənin gülüşlərin yaz səhərindən

Hissimə, fikrimə sanki rəng alır.

Gül ki, şeirlərim gülüşlərindən

Qırılmaq bilməyən bir ahəng alır.

Sən güldüyün zaman bu şad günümdə

Açılır qarşımda, canlanır bahar,

Bəzən baş ucumda, bəzən önümdə

Şimşəklərim çaxar, sularım axar.

Cahan ki, solmayan bir bağça-bağdır,

Burda rəvamıdır gülmədən ölmək?!

Yazıq o şəxsə ki, qaraqabaqdır,

Nə qədər yaraşır insana gülmək!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2023)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Xəbər vermişdik ki, Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi" İctimai Birliyi 2023-cü il kiçik qrant müsabiqəsində  ''Kəlağayı əlvan qıyqacı'' layihəsini həyata keçirir. Layihə çərçivəsində 14 Oktyabr 2023-cü ildə İsmayıllı rayon Heydər Əliyev adına Mədəniyyət Mərkəzində kəlağayıdan bəhs edən növbıti ədəbi-bədii gecə keçirildi.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı olaraq  “Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi" İctimai Birliyinin sədri, şair-publisist Güllü Eldar Tomarlı ilə əlaqə yaradaraq tədbir barədə məlumat aldıq. Məlumatı nəzərinizə çatdırırıq:

Ədəbi-bədii gecəni İsmayllı rayon İcra Hakimiyətinin əməkdaşı Gülər Baxışova açaraq tədbir iştirakçılarını salamladı,  kəlağayımızın keçmişindən, bu günündən, bu günkü geniş təbliğatından danışdı. Sonra sözü Güllü Eldar Tomarlıya verdi.  Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olan vətən övladlarının əziz xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad edildi. Sonra Güllü Eldar Tomarlı layihənin təşkili, mahiyyəti haqqında məlumat verdi.Bildirdi ki, layihənin mahiyyəti kəlağayımızın əvvəlki şan-şöhrətini özünə qaytarmaqla yanaşı yeniyetmə və gənclər arasında onun populiyarlığını daha da artırmaqdır. Tədbirdə Mirvarid  Dilbazi Poeziya Məclsi İctimai Birliyinin sədr müavini Vüsal Sehranoğlu, məclisin idarə  heyətinin üzvləri Vüsal Ağa, Mərziyyə Sarvan, şairlər- Mətanət Uluşirvanlı, Turac Hilal, Roman Səfərov, Xatun İsmayıllı, Nial instrumental ansamblı, ansamblın solisti, Əməkdar Mədəniyyət işçisi Sahibə Abdullayeva, xanəndə Qalib Güləliyev çıxış etdilər. İsmayıllı rayonu R.Novruzov adına Basqal qəsəbə tam orta məktəbinin direktoru Yeganə Ağayeva kəlağayı haqqında maraqlı  məlumatlar verdi, məktəbin şagirdləri kəlağayı haqqında şeirlər söylədilər.

Layihə çərçivəsində "Kəlağayı əlvan qıyqacı" kitabı oxuculara təqdim olundu. Sonda Güllü Eldar Tomarlı Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinə maliyyə dəstəyinə görə təşəkkür etdi.

"Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi" İctimai Birliyi 2023-cü il kiçik qrant müsabiqəsində həyata keçirdiyi ''Kəlağayı əlvan qıyqacı'' layihəsi çərçivəsində Bakı, Qazax, İsmayıllı və Şəki rayonlarında kəlağayıdan bəhs edən ədəbi-bədii gecələrin keçirilməsi və kəlağayı haqqında kitabın nəşri nəzərdə tutulmuşdur.

Kəlağayı ulu keçmişimizin bir artefaktıdır, maddi mədəni irsimizdir. 

Onun bu cür təbliğini sadəcə alqışlamaq lazımdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2023)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

100 illik yubiley hər bir tanınmış şəxs üçün özü olmasa belə, ən azı ruhunu sevindirəcək bir mərasimdir. Ötən gün müasir Azərbaycan ədəbiyyatının tanınmış nümayəndəsi, Xalq yazıçısı, nasir və ədəbiyyatşünas, filologiya elmləri doktoru, professor Gülhüseyn Hüseynoğlunun doğum günüydu, 100 illik yubileyi idi. Bir səs, səmir duymadım amma. Tək bir istisna ədəbiyyatımızln təbliğində böyük işlər ortaya qoyan C. Cabbarlı adına Gənclər Kitabxanasından gəldi. Amma bu barədə daha sonra. 

Gülhüseyn Hüseynoğlu 1923-cü il oktyabrın 16-da Masallı rayonunun Mollaoba kəndində dünyaya göz açıb. O, kiçik yaşlarında ikən ailəsi ilə birlikdə Bakıya köçüb və burada 1942-ci ildə orta məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) filologiya fakültəsinə qəbul olub. 1947-ci ildə ali təhsilini başa vuran Gülhüseyn Hüseynoğlu elə həmin il universitetin aspiranturasına daxil olub, lakin 1948-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparan gizli təşkilatın yaradıcılarından biri kimi ittiham edilərək, məhkəmə hökmü ilə 25 illik həbs cəzasına məhkum edilib. O, yalnız 8 il sonra, 1956-cı ildə tam bəraət qazanıb Azərbaycan Dövlət Universitetinin aspiranturasına bərpa edilib.

Əmək fəaliyyətinə hələ tələbə ikən, 1942-ci ildə “Kommunist” qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi olaraq başlayan Gülhüseyn Hüseynoğlu 1945–1947-ci illərdə “Ədəbiyyat qəzeti” redaksiyasında, 1947–1948-ci illərdə isə Gənc Tamaşaçılar Teatrının pedaqoji şöbəsində işləyib. O, 1957-ci ildən etibarən taleyini Azərbaycan Dövlət Universiteti ilə bağlayıb, filologiya fakültəsinin müasir Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasında müəllim, baş müəllim, dosent və professor vəzifələrində çalışaraq, ömrünün yarım əsrdən artıq bir dövrünü ölkəmizdə təhsilin inkişafına həsr edib.

Müasir Azərbaycan nəsrinin tanınmış nümayəndələrindən olan Gülhüseyn Hüseynoğlu 1944-cü ildən etibarən ədəbi yaradıcılığa başlayıb, yetmiş ilə yaxın müddət ərzində ədəbiyyatımızın inkişafı naminə çalışıb. Onun özünəməxsus üslubu ilə seçilən əsərləri müasirlərimizin həyatını, mənəvi aləmini dolğun əks etdirir.

Gülhüseyn Hüseynoğlu ədəbiyyatımızda mənsur şeirin ilk və dəyərli nümunələrini yaradıb. Azərbaycan nəsrində bədii-poetik struktur baxımından yeni olan bir janrda meydana gətirilən həmin əsərlər ədəbi tənqidin diqqətini daim özünə cəlb edib və həmişə təqdirlə qarşılanıb.

Yaradıcılığa “Ana” adlı ilk hekayə və “Bənövşə əfsanəsi” adlı ilk mənsur şeirlə başlayan Gülhüseyn Hüseynoğlu 30-a yaxın kitabın müəllifidir.

Gülhüseyn Hüseynoğlunun, eyni zamanda, tədqiqatçı alim kimi Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı qarşısında özünəməxsus xidmətləri vardır. O, şəxsiyyətə pərəstişin ilk qurbanlarından olan Mikayıl Müşfiq haqqında ilk monoqrafiyanın, ilk dissertasiyanın və ali məktəblər üçün ilk dərs vəsaitinin müəllifidir. Onun xüsusən böyük şairin poetik irsinə dair çoxsaylı axtarışları, eləcə də digər araşdırmaları həmişə elmi ictimaiyyətin marağına səbəb olub. Yazıçının dərin bədii-estetik keyfiyyətləri və orijinal məzmunu ilə səciyyələnən əsərləri bir sıra dillərə tərcümə olunaraq nəşr edilib.

Mənsur şeiri bir janr kimi Azərbaycan ədəbiyyatına gətirən Gülhüseyn Hüseynoğlu olub. Onun mənsur şeirləri çoxdur. Onların içində şah əsəri olan “Mücrü” çox dillərə tərcümə olunub, haqqında film də çəkilib.

Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafında xidmətlərinə görə Gülhüseyn Hüseynoğlu bir sıra mükafatlara və təltiflərə, o cümlədən 2005-ci ildə “Xalq yazıçısı” fəxri adına layiq görülüb.

Gülhüseyn Hüseynoğlu 2013-cü il iyulun 8-də vəfat edib.

İndi də vəd etdiyim yeganə anım barədə: 

Gülhüseyn Hüseynoğlunun 100 illiyi münasibətlə Cəfər Cabbarı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında görkəmli yazıçının elektron məlumat bazası hazırlanıb.

Kitabxanadan aldığımız məlumata görə, elektron məlumat bazasında müasir Azərbaycan nəsrinin tanınmış nümayəndəsi olan Gülhüseyn Hüseynoğlunun həyat və yaradıcılıq yolu haqqında məlumatlar təqdim edilir. Elektron bazada onun tədqiqatçı alim kimi Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında tutduğu mövqe haqqında məlumat verilib, ədəbiyyatımızda ilk mənsur şeirin dəyərli nümunələrini qələmə alan yazıçı, Mikayıl Müşfiq haqqında ilk monoqrafiyanın, ilk dissertasiyanın və ali məktəblər üçün ilk dərs vəsaitinin müəllifi olması diqqətə çatdırılıb.

Elektron məlumat bazasında Xalq yazıçısı haqqında görkəmli şəxslərin söylədikləri dəyərli fikirlər, müəllifi olduğu kitablar, məqalələr, mənsur şeirlər təqdim edilir. Məlumat bazasında Gülhüseyn Hüseynoğluna həsr edilmiş akademik Nizami Cəfərovun “Gülhüseyn Hüseynoğlu ədəbiyyatşünas - müşfiqşünasdır”, filologiya elmləri doktoru Vaqif Yusiflinin “Mənsur şeir ustası: Gülhüseyn Hüseynoğlu”, professor Camal Əhmədovun “Uzaqgörənlik, orijinallıq, səmimiyyət” məqalələrindən seçmələr, “Rəsmi sənədlər”, “İzomateriallar” kimi bölmələr yer alır. Məlumat bazasında müəllifin filmoqrafiyası, video və fotoqalereyası da təqdim edilir.

Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında görkəmli yazıçının 100 illik yubileyi münasibətilə hazırlanan elektron məlumat bazası kitabxananın rəsmi saytında yerləşdirilib.

Bizə də sonda “ruhun şad olsun, ustad” demək qalır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2023)

Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və İncəsənət”

Bu məsələdə metis, yaxud mulat kimi hiss edərək sırf bir tərəfə aid edə bilmirəm özümü. Mövzu peşəkar idmanla yanaşı incəsənət adamı olmağımla əlaqəlidir.

Misal üçün, ədəbiyyatçı və ya yaradıcı insanlar idmançıları kobud hesab edir və qəbul edə bilmir. Eyni zamanda, idmançılar da ədəbiyyatçı adamları tam başa düşə bilmir və onları zərif və həssas insanlar kimi qəbul edir çox zaman. Sırf bu səbəbə görə, idmançıların arasında həssas insan olduğumu düşündükləri üçün məndən ehtiyat edirlər. Eyni qaydada bir çox hallarda ədəbiyyat camiyyəsində də sərt biri olduğum üçün məndən çəkinirlər.

Bəs elədirsə, yaradıcı insanlar nəyə görə idmançıları kobud və ya yekəxana adamlar kimi görürlər? Eyni qaydada bu idmançılara hörmət bəsləyirlər, çünki "idman sağlamlıqdır və sağlam bədəndə sağlam ruh olar" deyirlər. Halbuki "nəyə görə idmanla məşğul olmursan" dedikdə "mən tənbəl adamam, idman gözəl şeydir, amma halım olmur ki, gedim idman edim" deyərək etmək istədikləri məşqi ertələməyə başlayırlar. Soruşsan, deyəcəklər ki, "məşq gözəl şeydir, ancaq adam çox məşq edəndə özünü dartmağa başlayır."

Elə idmançı adamların əksəriyyətinə gəlib desən ki, kitab oxuyursanmı,  deyəcəklər ki, "yox, səbrim çatmır, amma oxumaq gözəl şeydir". Sonra da əlavə edəcəklər ki, "amma çox oxuyanda da adamın başı xarab olurmuş."

Məsələ ondan ibarətdir ki, hər ikisi də həm haqlıdır, həm haqsız. Haqlıdır ona görə ki, idmanla məşğul olduğun zaman kənardan bədən quruluşundan bu hiss olunur, özünü dartmırsan, sadəcə qamətin dikləşir. Eləcə də çox oxuduğun zaman dünyadan uzaqlaşırsan və bətnə deyil, batinə önəm  verməyə başlayırsan. Ona görə də Fridrix Nitşenin sözünü xatırlayırıq: "musiqinin səsini duya bilməyənlər, rəqs edənləri dəli zənn edər."

Mən isə nə ətəm, nə balıq. Peşəkar futbolçuların yanında "peşəkar yazıçı", ciddi ədəbiyyatçıların yanında isə "dəyməyin,  peşəkar futbol hakimidir" deyilərək hörmət görürəm. İki zidd qütb var içimdə. İki fərqli ruh var içimdə, biri həssas, digəri sərt. İki ayrı axın var içimdə, biri hər kəslə razılaşan feminen tərəfim, digəri hər kəsə qarşı çıxan maskulen tərəfim. Biri insanlara göstərdiyim müsbət keyfiyyətlərim, digəri hər kəsdən gizləməyə çalışdığım mənfi tərəfim. Ayın görünməz üzü qədər soyuq və günəşin yandırdığı üfüqlər qədər isti. Bir tərəfim ətdən və sümükdən, digər tərəfim ruhdan və duyğulardan ibarətdir. Sırf bu xüsusiyyətimə görə, insanlara nə çox yapışa bilirəm, nə də onlardan uzaqlaşıb qopa bilirəm. İki fərqli peşəni bir insanda birləşdirmək necə ola bilər axı, İlahi? Futbolçu olan biri sonradan gedib məşqçi və ya futbol hakimi kimi çalışa bilər. Eyni qaydada jurnalist olan biri yazıçılıq edə bilər. Yazıçı olan biri reperə çevrilə bilər. Lakin iki ayrı qütbü İn-Yan kimi birləşdirmək, bu ziddiyyəti özümdə formalaşdıra bilmək illərimi aldı. Sırf bu xüsusiyyətimə görə hər iki tərəfə də aidəm.

Yuxarıda müşahidə etdiyim analizdən bəhs etdim, araya salıb bir az da özümü təriflədikdən sonra təkrar qayıdıram problemin özəyinə. Məsələ idmançıların yaradıcı insanları qəbul etməməsində, yaxud incəsənət adamlarının idmançıları  gözləri götürməməsində deyil. Məsələ ondadır ki, hər əlinə qələmi alıb bir neçə hekayə yazan adam özünü yazıçı sayanda, təbii ki, həmin adam məsxərə olunaraq "ağzına gələni yazır" reaksiyası ilə qarşılaşacaq. İdman isə udan və uduzan davası üzərində qurulduğu üçün empatiya hissləri nisbətən arxa planda qalır. Çünki qalib gəlməli olduğu rəqibinə acısan və onunla empatiya qurmağa çalışsan, özün məğlub ola bilərsən. Necə ki, vəhşi təbiətdə  aslan yeyəcəyi şikarına acısa, həmin gün ac yatmalı olar. Lakin buna baxmayaraq idmanın da özünə görə hörmət qanunları, loru dildə desək, raconları var.

Yaradıcılıq isə sırf empatiya hissləri üzərində qurulduğu üçün daha zərif və həssas təbiətin üzərindədir. Çünki sən digər insanların görə bilmədiyi rəngləri görməli və duya bilmədiyi duyğuları hiss etməlisən. Lakin bundan əmin ola bilərsiniz ki, əgər bizim ölkədə bu yolu seçsəniz yaradıcılığınız ilk illəri çevrənizdəki insanların beyinlərindəki qəlibləri yıxmağa çalışmaqla, onların fikirləri ilə döyüşməklə keçəcək.

Təəssüflər olsun ki, bir neçə həftə qaydasız döyüşə gedib profil hesabında "MMA döyüşçü" yazdıran insanların sayəsində digər peşəkar idmançıların da adı pisə çıxmaqdadır. İlk növbədə anlamaq lazımdır ki, peşəkar döyüşçülər davaya və ya küçə söhbətlərinə meyilli olmurlar. Ona görə ki, peşəkar idmançı öz etikasını gözləyərək döyüşdən maksimum yan qaçmağa çalışır. Çünki peşəkar döyüşçünün işi rinqdə döyüşməkdir və adi küçə davasında atacağı yumruğun gücü də digər sıradan bir adamın yumruğuna nisbətdə soyuq silah kimi sayılacaqdır. Çünki peşəkar döyüşçü nə cür yumruq atacağını və qarşındakı adamın boşluğuna necə zərbə endirməsi gərəkliyini də yaxşı biləcək. Ona görə adi adamın yumruq cəzası ilə, idmançının yumruğu bir sayıla bilməz. Bunun cəzası da, sıradan insanlara nisbətdə 3 qat daha ağır hesablanacaqdır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(17.10.2023)