Əkbər Qoşalı, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

44 km - bu, Zəngilanla Naxçıvan (Ordubad) arasındakı “qara zolağ”ın uzunluğudur;

Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Arazboyu torpaqlarımızı düşmən tapdağından azad edənədək (27.09.2020-22.10.2020), Naxçıvanla o istiqamətdə daha 100 km uzaqlaşmışdıq: işğal altında olan ərazilərə girə bilmirdik və Naxçıvana ya Arazın o bir üzündən uzun yol qət edərək, ya da hava yolçuluğu ilə səfər edirdik. 

Naxçıvanla Azərbaycanın digər bölgələri arasında (Allah qoymasa, “bufer bölgə” qarışıq) üst-üstə 140 km-dən artıq “keçilməz sədd” yaradan düşmən, bu aralığı əbədi etmək istəyirdi. 44 km-lik qara zolağı qorumaq - bu, düşmənin keçmişdə bəlkə minimum, hazırda isə maksimum məqsədidir. 

O qara zolaq qərinələr öncə heç yoxuydu, sonra (yanılmıramsa) 26 km-lə başladı və aram-aram 44 km-ə çatdırıldı. Aha, 44-mü?! Deyəsən axı, “052” kimi, “44” də hayların kabusudur. Bilsələrdi, 1 km o yan-bu yan edərdilər… 43 onlarçün daha az təhlükəni simvolizə edərdi, çün 45 də, 44-ün üzərinə 1 günlük antiterror tədbirləri əlavə olunanca alınan rəqəmin özüdür ki var. İnşallah belə getsə, hayların tutarqalıq rəqəmi qalmayacaq: işğal günləri zəfər günləri ilə artıqlamasıyla və möhkəm şəkildə əvəzlənib. Nə, 8 may - “Dağlarda toy” qalıb, nə, “olmazsa-olmaz” Laçının işğal günü - 16 may qalıb… Şəhər günlərimiz təqvimimizi süsləməkdə, keçmiş işğalçıları kədərə boğmaqdadır. 

Ötən gün isə Zəngilan Şəhəri Günü idi! - Uğur, qürur dolu günlər paradının Zəngilan bayramı!

Ağbəndli, Mincivanlı Zəngilan - “zəngin alan”ımız nə üçün çox önəmliydi? -

Birincisi, 

Həm Arazın o tayından bəriyə-anrıya qanunsuz gəliş-gediş sıfırlanmış oldu, həm də, 44 günlük müharibədə “44 km-lik “qara zolağ”adək gedib çıxmağımız tarixi uğurun özüydü! Zəngilan və onun Ağbəndi qurtulumayınca, biz, işğalçı ilə sərhədin son bəndinə çıxmış sayılmazdıq. Ağını çıxarmış işğalçının gözünə ağ damızdırmadan və keçmiş uğursuzluqları ağlamadan iş bitmiş sayılmazdı!

İkincisi,

zatən, zamanında dəmir yollarının qovşağı olmuş Zəngilan, yeni dönəmin də avtomobil, dəmir və hətta, hava yolu qovşağı olmağa iddialı bir yerdir.

Üçüncüsü, 

zəngin olsun ya olmasın, səfalı olsun, dağ-dərə olsun - fərq etməz, Vətənin hər qarışı önəmlidir, əlçəkilməzdir! - Buna görə!

Önəmli məqamları daha da saymadan, onu deyək ki, “Böyük Qayıdış”ın ilk ünvanı Zəngilanın Ağalı kəndi oldu. Ağalı “Böyük Qayıdış”ın başladığı, böyüdüyü yerdir. Ağılsız düşmənin ən yaxşı halda poliqon kimi istifadə etdiyi, məskunlaşdırmağa gücü yetmədiyi yerlərdə ağıllı kənd salmışıq. - Bunun özü bütün haysevərlərə də, kainatın ruhuna da gözəl ismarıcdır!

Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev azad Zəngilana indiyədək düz 12 dəfə səfər edib. Gəlin o günləri muncuq kimi bir sapa düzək: 

Zəngilan şəhərində Azərbaycan bayrağını qaldırdığı

23.12.2020-ci il tarixindən sonra, dövlət başçısı 14.02.2021, 26.04.2021, 20.10.2021, 26.10.2021, 27.05.2022, 19.10.2022, 04.05.2023, 28.09.2023, 29.09.2023, 18.05.2024 və nəhayət 03.10.2024-cü ildə yenə Zəngilanda olub, təməllər atıb, açılışlar edib. Bu il, bu ay gerçəkləşmiş axarıncı səfərin proqramına baxaq:

-“Azərişıq” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin (ASC) Zəngilan Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılış mərasimi;

-Beşinci və altıncı yaşayış kompleksinin təməlqoyma mərasimi;

-104 mənzilli yaşayış kompleksinin tikintisi ilə tanışlıq;

-Zəngilan İstirahət Kompleksində aparılan tikinti işləri ilə tanışlıq;

- “AzərEnerji” ASC-nin “Sarıqışlaq” Su Elektrik Stansiyasının açılışında iştirak… -

Budur, Zəngilanda, Gündoğar Zəngəzurda, Qarabağda həyat qaynayır!

Bəli, 

20 oktyabr - Zəngilan Şəhəri Günüdür!

Zəngilanda bərpa-quruculuq işləri sürətlə davam edir. İnfrastruktur layihələrinin şaxələndirilməsi öz yerində, eləcə də, sakinlərin məşğulluğu qayğısına qalınır. Əlbəttə, məktəb, bağça, tibb məntəqəsi, poçt, bank, habelə “ASAN”, “DOST”, KOB-a dəstək xidmətləri artıq mövcuddur. 

Zəngilandakı “DOST Aqropark” adlı layihə isə Azərbaycan ilə Türkiyə şirkətlərinin birgə müəssisəsidir.

Ayrıca, Gündoğar Zəngəzurun, Qarabağın “Yaşıl enerji” bölgəsinə çevrilməsi sürəcində yaşıl Zəngilanın özəl yeri, göyü, küləyi, suyu… bir sözlə, rolu vardır.

Yuxarıda vurğuladığımız kimi, 

Zəngilan, necə deyərlər, yol qovşaqları ilə, logistik layihələrlə zəngindir. Horadiz-Zəngilan-Ağbənd dəmir yolunun tikintisinin böyük strateji önəmi danılmazdır. Dəmir və avtomobil yolları burada yenidən gündoğardan günbatara, günbatardan gündoğara keçəcək və ən əsası, Naxçıvana, oradan da Anadoluya yol açılacaq!.. “Yol- iqtisadiyyat, mədəniyyət, bir sözlə, həyat deməkdir” (Ümummilli lider Heydər Əliyev).

İşğaladək yalnız Xocalı hava limanı varkən, Vətən müharibəsindəki tarixi Zəfərdən sonra, Qarabağ və Gündoğar Zəngəzur Füzuli, Zəngilan, Laçın Beynəlxalq hava limanları ilə süsləndi.

Bu hava limanları o bölgələrin inkişafı baxımından önəmli faktora çevrilib. Böyük infrastruktur layihələri üç-beş illik, qısa bir dönəm üçün deyil, uzunvadili tikilir və bilirik ki, bu günün sabahı var!

Zəngilandan danışırıqsa, Zəngəzur dəhlizinə vurğular etməsək, illa olmaz! Bu dəhlizin açılması, Naxçıvan Muxtar Respublikasını uzun illərin blokadasından çıxaracaq. - Bu, özlüyündə böyük hadisə olacaq; lakin başqa önəmli məqamlar da vardır. Düşüncə, fikir, leksion blokadasından çıxmaq iqtisadi blokadadan çıxmaqdan az önəm daşımır. Bir zamanlar leksionumuz “Minsk qrupu”, “mərhələli həll”, “5+2”, “təmas xətti”, “işğal reallığı”, “Ohonyan xətti”, “Yevlaxa qədər”, “Kürədək”, “adsız yüksəkliklər, “fortifikasiya”, “Qarabağa qanunsuz səfərlər” və s… ilə yüklənmişdisə, indi Zəngəzur, Göyçə, İrəvan daha tez-tez işlətdiyimiz sözlərin başında gəlir. Zəngəzur, Göyçə, İrəvan - qələbəmizdə, qələmimizdə, qəlbimizdədir! O torpaqlar barışa, insanlığa, mədəniyyətə, haqq-ədalətin təntənəsinə nə üçün həsrət qalmalıdır?..

Şəhidlər ölmədi, Vətən bölünmədi!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.10.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Avtomobildə gedərkən radioda, lap elə evdə əyləşib televizora baxarkən təsadüfən efirə gedən mahnılarını demirəm, şüurlu şəkildə, bilə-bilə heç Şövkət Ələkbərovanın mahnılarını səsləndirib dinləmisinizmi?..

Haradansa səs gəlir: “Sizi Şövkət Ələkbərovanın ifasında “Dərələr” mahnısını dinləməyə dəvət edirik. Musiqisi Emin Sabitoğlunun, sözləri Nəbi Xəzrinindir.”

Çinarlar qatar-qatar

Qalxıb zirvəyə çatar 

Dağa qısılıb yatar

Mışıl-mışıl dərələr

Yaşıl-yaşıl dərələr

Sizlərə vurğunam mən

Bəzəyiniz şəfəqdən 

Günəş çıxar üfüqdən

Ovuc-ovuc zər ələr,

Dərələr, dərələr, dərələr

Ovuc, ovuc zər ələr

Quş kimi üstünüzdə

Qanad çalım dərələr

Şamlıqda bir axşamlıq

Dərələr, dərələr, dərələr

Qonaq qalım, dərələr.

Sizlərdən yollar keçər 

Siz yaxşı ki, varsınız

Zirvələrə açılan,

Geniş qapılarsınız.

Dərələr, dərələr, dərələr

Yaşıl-yaşıl dərələr...

Bəli, dünən - oktyabrın 20-si unudulmaz sənətkar Şövkət Ələkbərovanın doğum günü idi. 

1922-ci ildə Bakıda dünyaya gəlmişdi. Asəf Zeynallı adına Musiqi Məktəbində Hüseynqulu Sarabskinin sinifini bitirmişdi. 1938-1945-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblının solisti olmuşdu. 1945-ci ildən etibarən Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının solisti idi. 

Şövkət Ələkbərovanın ifaçılığı üçün yüksək vokal mədəniyyəti, emosionallıq və lirizm, muğam yaradıcılığı üçün isə məharətli improvizasiya bacarığı səciyyəvi idi. 1937-ci ildə bədii özfəaliyyət kollektivlərinin müsabiqəsində iştirak etmiş və öz çıxışı ilə Üzeyir Hacıbəyov, Səid Rüstəmov, Bülbül kimi sənətkarların diqqətini cəlb etmişdi. Opera Teatrında keçirilən yekun konsertdə Şövkət Ələkbərova "Qarabağ şikəstəsi"ni oxuyaraq, Fatma Mehrəliyeva və Gülağa Məmmədovla birlikdə ilk üçlüyə daxil olmuşdu. Və bu müsabiqə ilə də Şövkət Ələkbərovanın peşəkar musiqi sənətinə gəlişinin əsası qoyuldu...

1945-ci ildən Filarmoniyanın solisti kimi işə başlayan Şövkət Ələkbərovanın ifasında səslənən xalq mahnıları, muğamlar, bəstəkar mahnıları Azərbaycanda çox böyük məşhurluq qazanıb. SSRİ-nin bir çox şəhərlərində, Fransa, İsveçrə, Şri-Lanka, Əfqanıstan, Hindistan, Misir, Əlcəzair, İran, Türkiyə, Polşa və digər xarici ölkələrdə uğurla çıxış edən Şövkət Ələkbərovanın repertuarına “Segah”, “Qatar”, “Şahnaz” kimi muğamlar, Azərbaycan bəstəkərlarının və Orta Şərq xalqlarının mahnıları daxil idi...

İndi Bərzəxdə nə etdiyini bilmirəm, amma bu dünyada hələ də onun yeri görünür. Mövludu mübarək olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.10.2024)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət”, Qarabağ bölməsi

Ağdam Dövlət Dram Teatrının növbəti tamaşası 31 il sonra doğma məkanda - Ağdam şəhərində, erməni qəsbkarları tərəfindən dağıdılmış teatrın qalıqları qarşısında nümayiş etdirildi. 

Belə ki teatrın əməkdaşları "Mübariz" tamaşasını Ağdam Dövlət Dram Teatrının qalıqları qarşısında nümayiş etdirməklə sənəd məbədinə yenidən həyat qayıtdığını göstərmək istədilər. 

Burada "Mübariz" tamaşasının seçilməsi də rəmzi bir məna daşıyır. Çünki bizə qələbə qazanmağın mümkün olduğunu Mübariz İbrahimov təkbaşına göstərmişdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.10.2024)

Игорь Крупко, доктор философии, заместитель директора по науке и внешним связям Международного центра сближения культур под эгидой ЮНЕСКО

В столетии, сокращенном войнами, голодом, репрессиями и ядерными испытаниями, испытывали не только атомные бомбы, но и целые народы. В Казахстане тех лет слишком многие литераторы и лингвисты, деятели политики и культуры были уничтожены. Имена их до сих пор символизируют потерянные возможности прерванных биографий нации.

Выжить вопреки 

Эта формула применима к истории казахов в ХХ веке. Однако вопреки всему в народе появились герои, испытавшие право казахской культуры говорить с миром на равных. Сумевшие заставить мир слышать и откликаться на их слова и поступки. 

Благодаря творчеству Олжаса Сулейменова, с 1960-х годов в Казахстане происходило оздоровление общественного сознания, и, как результат, в конце 1980-х началось физическое оздоровление народа после 40-летних ядерных испытаний. 

Для Казахстана 1960-1970-1980-е годы — три десятилетия обретения исторической памяти и достоинства. Десятилетия осознания своего исторического права не быть изгнанником на земле, отмеченной культурной традицией и памятью о Чокане Валиханове, Абае, Шакариме, Мухтаре Ауэзове, интеллигенции «Алаш»…

Тридцатилетием измеряется поколение. Его герои совершили почти невозможное, воспитав за эти годы поколение народа, который в момент исторического экстремума поднялся в рост и выступил против всеобщей угрозы жизни на земле.

В ноябре 1989 года представители движения «Невада-Семипалатинск» участвовали в организации забастовки шахтеров Караганды. Требования организаторов были в основном экономические. Невадовцы настояли на включении в список главного пункта — остановить испытания ядерных зарядов. В тот год акции «Невады» остановили испытания 11 бомб из 18 запланированных. Последний, 7-й, взрыв раздался 19 октября, когда еще шла забастовка. 

Движение и его лидер выступили с требованием: «Мы считаем этот взрыв, 19 октября 1989 года, последним в истории испытаний. Если раздастся еще хоть один, забастовка будет продолжена до указа президента СССР о полном завершении испытаний. К нашей забастовке присоединятся все крупные предприятия КазССР».

Такое обращение они отослали срочным письмом в Москву. И оно подействовало. Седьмой взрыв оказался последним, ознаменовав наступление мира на казахстанской земле, 40 лет страдавшей от ядерного проклятия.

Больше ни одно испытание на Семипалатинском полигоне не проводилось.

Эту дату, 19 октября, уже давно необходимо включить в календарь знаменательных и памятных дат Казахстана. День, когда казахские рабочие проявили свое понимание истории.

Память мира

Движение объединило не только народ Казахстана, но и почти все антиядерные движения мира. В результате его деятельности 19 октября 1989 года были остановлены испытания на Семипалатинском полигоне, а затем замолчали все пять полигонов мира, создан Глобальный антиядерный альянс, в Алма-Ате проведен конгресс «Избиратели мира против ядерного оружия». Так, народ Казахстана воспринял свою 40-летнюю боль как общую боль мира.

Движение подарило миру шанс отказаться от своего ядерного конца — продолжить свой маршрут в будущее. Неслучайно архивы «Невады» были включены в реестр документального наследия человечества «Память мира». В этом году движению исполнилось 35 лет.

В своей книге «Так было…» Олжас Сулейменов так вспоминает проведение конгресса «Избиратели мира против ядерного оружия» и то, что было после: «…Общая атмосфера конгресса, насыщенного кислородом чистых намерений, поступков и надежд. Нам было дано на себе это почувствовать. Возможно, кто-то в этот момент потихоньку делал себе карьеру, но мы, не скрываясь, участвовали в создании нового мира и его надежд.

Не забыть вдохновением наполненный зал конгресса избирателей и парламентариев! Ни одного занудного доклада, ни одной речи по бумажке. Никаких обвинений, жалоб, проклятий. Говорили профессионально и экспромтом о новой данности – молчит Семипалатинский полигон, молчит полигон на Новой Земле. Советский Союз прекращает испытания, а может, уже прекратил! «Дело за нами!»

«Если сохранишь своих поэтов гордыми, 

я скажу, что ты велик, мой народ, мой герой!» — Олжас Сулейменов, 1962

Ближе к завершению слово взял бывший генерал, много лет отдавший американскому ядерному оружию. После выхода на пенсию примкнул к антивоенному движению и завоевал авторитет активной деятельностью. Он, заканчивая свое выступление, напомнил, что завершаются все сроки выдвижения кандидатов на Нобелевскую Премию Мира: вручение уже в октябре. Можно опоздать, а самое важное событие, достойное этой Премии, конечно, — остановка испытаний ядерного оружия. «Предлагаю конференции выдвинуть на эту Премию руководителя Движения "Невада-Семипалатинск" Олжаса Сулейменова!». 

Зал с минуту поддерживал предложение генерала.

Я вышел на трибуну. Помню основные тезисы своего заключительного слова: «Мы убедились, что способны многого добиться, если объединить народную дипломатию с парламентской. Еще большего можно достичь, если объединить все антиядерные, антивоенные организации Мира в Глобальный Альянс. Учредительную конференцию надо провести в Нью-Йорке, в зале Штаб-квартиры ООН. Такая символика придаст Альянсу дополнительной энергии.

Каждый участник будущего Альянса должен знать стратегию наших общих действий. Мы не боремся с правителями и правительствами. Мы будем работать с избирателями в тех странах, где они имеют влияние на избираемых. Избиратель должен потребовать от кандидата в депутаты, в конгресс, сенат, во все парламенты стран Атомного Клуба включить в свои программы единый наказ — выступать против оружия массового уничтожения, прежде всего, ядерного. Такой наказ должен получить от своих избирателей каждый кандидат на пост президента или премьер-министра.

А что касается Нобелевской Премии, — я поднял над головой раскрытую ладонь. Это жест нашего Движения, протест против пяти полигонов Земли. Замолчали пока только два. Наша работа продолжается: мы должны остановить и остальные – в штате Невада, на атолле Мороруа, в пустыне Лобнор. Давайте остановим все полигоны. И когда это случится, мы сами придем в Нобелевский комитет и потребуем свою премию!»

Зал аплодировал значительно дольше, чем генералу.

Вернувшись в Америку, генерал, видимо, убедил свою организацию не упускать Премию этого года, и сразу после возвращения на родину выдвижение состоялось. Выдвинули самого генерала за активную антиядерную деятельность, приведшую к сокращению испытаний. 

Исчезнувшие награды

Американские партнеры, вероятно, почувствовали какую-то неловкость от случившегося. Через несколько месяцев мне позвонил Узакпай Караманов — Председатель Совета Министров КазССР и радостно сообщил: «Олжас! Сүйінші! На твое имя в канцелярию пришел денежный перевод из какого-то американского Фонда – 628 тысяч долларов!»

(Позже я понял, что это был ответ американцев на мой отказ от Нобелевской премии. Своеобразная компенсация. Вероятно, часть первоначально круглой суммы, аналогичной Нобелю, ушла на налоги.)

 — Новость хорошая, с меня пол-литра. Когда приходить за премией?

— Сегодня доложу президенту, оформим, как следует, и пригласим получать.

Он доложил президенту. И был уволен.

Президент присвоил себе эти деньги. Видимо, сильно нуждался в долларах. С этого началась его активная деятельность на новом посту. 

Американцы были несколько озадачены, потому что никакого ответа и благодарности не дождались. 

Первый Орден Почетного Легиона

Похожий случай произошел позднее и с французской наградой.

Первый французский посол в Казахстане Бертран Фессар де Фуко осенью 1992 года сообщил мне, что Президент Миттеран по пути в Пекин решил сделать остановку в Алма-Ате на пару часов. И вручить мне награду за антиядерную деятельность – Орден Почетного Легиона. 

«В 11 утра будет вручение. Но не в посольстве. Вас пригласят. В 12 месье Президент отбудет в аэропорт».

Миттеран прилетел в назначенное время. Я сижу, жду звонка.  Тишина.

Оказалось, Назарбаев встретил его и сообщил, что «Сулейменов сейчас в отъезде». Миттеран оставил орден — чтобы передали, когда я вернусь. И улетел в Пекин.

Вскоре я увиделся с послом и спрашиваю: «А где орден?».

Фуко развел руками. Он понял, что здесь происходит.

Через некоторое время Назарбаев через МИД настоял, чтобы посла отозвали во Францию…»

Олжас Сулейменов, «Так было…»

Спустя 30 лет (за это время выросло уже новое поколение) справедливость восторжествовала. В 2022 году новый Президент Французской Республики Эммануэль Макрон подписал приказ о награждении Олжаса Омаровича Орденом Почетного Легиона в степени офицера. 

Конечно, свои поступки Олжас Сулейменов совершал не ради получения орденов или званий. Все они отмечают путь, доступный только герою: орден «За заслуги» (Ингушетия), орден князя Ярослава Мудрого V степени (Украина), орден «Слава» (Азербайджан), орден искусств и литературы (Франция), орден «Дружба» (Азербайджан), звание Герой Труда Казахстана, орден Восходящего солнца (Япония), орден «Честь» (Азербайджан).

Раз в столетие эпоха избирает человека, который, разгадав слова, адресованные векам, совершает поступки, оказывающиеся смыслом и оправданием поколений. Но к кому из великих мы относились соразмерно их исторической роли?

Страна должна гордиться своими героями, которых признает и слышит мир. По каждому из них судят о целом народе.

Стань мастером, и твой народ уважаем. Вот формула патриотизма Олжаса Сулейменова, доступная всем.

Газета «Бакинский рабочий» в статье «Гражданин мира» 20 января 2024 года опубликовала слова азербайджанского Президента Ильхама Алиева, обращенные к казахскому поэту: «В самые трудные для нашей страны времена вы были рядом с азербайджанским народом... Мы не забываем это и высоко ценим. Азербайджанский народ любит Вас, Ваше творчество. Ваша гражданская позиция достойна большого уважения».

Фото: Церемония вручения Ордена Почетного Легиона 16 июня 2022 года

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.10.2024)

Əkbər QOŞALI, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Bu gün Dövlət Müstəqilliyinin Bərpası Günüdür! 

Gün kimi gün, bayram kimi bayramdır 18 Oktyabr! 

Dörd il öncəyədək günümüz gün deyildi, bayramlarımız da bayram dadında, ovqatında keçmirdi. İndi təqvimə yeni günlər, bayramlar gəlib; dünən də Füzuli Şəhəri Günü idi! Vətən müharibəsinədək işğal günləri ilimizi, ömrümüzü işğal etmişdi və bayram günləri də, necə deyərlər, arada qalırdı. İndi bayram bayramla çiyin-çiyinədir: Şəhər Günləri də, Dövlət Müstəqilliyinin Bərpası Günü də bir-birini tamamlayır, bir-birini ifadə edir, bir-birini doğurur və Zəfər işıqlı məzmunlarla doldurur... Heç təsadüfi deyil ki, bir çox digər əlamətdar gün və bayramlarımızı yenidən ayarlayan Ümummilli liderimiz də, Prezident İlham Əliyev də, təqvimimizi məhz Xalq Cümhuriyyəti dönəminə aid ilklərə kökləyib. 1991-ci ildə baş verən prosesin əsl adı Müstəqilliyin Bərpasıdır. Zatən, Konstitusiya Aktı (Azərbaycan Milli Şurasının 1918-ci il mayın 28-də qəbul etdiyi İstiqlal Bəyannaməsinə, respublikamızın demokratik prinsiplərinin və ənənələrinin varisliyinə əsaslanaraq), “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpası haqqında” Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 1991-ci il avqustun 30-da qəbul etdiyi Bəyannaməni rəhbər tuturdu.

Bunlar öz yerində, öz üfüqündə, göyündə və Günəşində olsun; beləliklə, 

hər şey öz yerini alıb, göy üzündən qara buludları dağıdınca və Azərbaycan özü Dünyaya Günəş kimi doğunca, bayram-bayrama qarışdı. Günlərin, bayramların paradı yaşandı – lap planetlər paradının cazibadarlığı, onların Yer üzünə bəxş etdiyi kosmik emosionallıq və kainatın estetikası kimi... 

Bir də, axı, kainatın ruhu, ərşin-gürşün nizamı vardır, kosmik qanunanuyğunluqlar vardır, illa vardır. “Bir zərrənin işığına milyonlar şərik”kən, böyükdə kiçiyi, kiçikdə böyüyü barındıraraq, maddə-maddə, molekul-molekul, atom-atom... şəkillənmələr, modelləşmələr vardır. Ayrıca, 

insanlığın ekologiyası, mədəniyyətin iqlimi təbii ekologiyaya, iqlimə (və qarşılıqlı) təsirə malikdir. Bayramlarımız bayram dadını itirdiyi zamanlarda, Qarabağ, Gündoğar Zəngəzur bərəkətdən düşmüş, bulaqlar qurumuş, çaylar sozalmış, quşlar perik düşmüşdür – biz belə yaraşdırırdıq. Müharibələr torpağın bərəkətini pozur, o torpaqlardan qovulan adamlar qədər mina basdıran zehniyyətsizlər qanmırdı ki, qan-qada ilə yurd olmaz. Ola bilmədilər də. İndi Müstəqilliyin Bərpası Günü Şəhər günləri ilə və əlbəttə, şəhərlərimizin, qəsəbə və kəndlərimizin bərpası ilə süslənir. Dövləti, şəhəri, qəsəbə, kəndi bərpa etmək olur, bəs çurklənmiş, sobsuz günahlara batmış ruhu bərpa etmək olurmu? Biz (yaşıl enerjimiz daxil) bərpaolunanlarımızı bərpa etmişik, edirik və edəcəyik; qoy, haylar öz çirkli, zədəli və bərpaolunmayacaq ruh hallarına baxa-baxa qalsınlar… Ha Fransa, ha Hindistan, ha bir başqa ölkədən kəramət (bu misalda, silah) gözləməklə iş aşmaz. - Özü-özünə edənə el yığılsa, neynər?.. Ermənistan adıüstündə “baştutmamış dövlət”dir, vəssalam! Katasdr-madastr, sənəd-filan - Ermənistan üçün bunların funksionallığı olmayacaq, olsa-olsa, muzey eksponatı ola bilər…

Qarabağa, Zəngəzura (hələlik Gündoğar bölümünə) insanlıq qayıdır, mədəniyyət qayıdır, bərəkət qayıdır. O torpaqlar öz ilkin və əbədi sakinləri ilə - o torpaqlarda yaşama, yardıb-qurma haqqı olanlarla gül-çiçək açır, yaşıllanır. Səttar Bəhlulzadənin 1963-cü ildə çəkdiyi “Torpağın arzusu” şah əsərinə baxmısınız, elə deyilmi?..

Torpağımızın da, suyumuzun, ağacımızın da, adamlarımızın da arzuları çin olsun!

Şəhidlər ölmədi, Vətən bölünmədi!

MÜSTƏQİLLİYİMİZİN BƏRPASI GÜNÜ QUTLU OLSUN!

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

Şəkildə: 18 oktyabr, 1991. Parlament. Müstəqillik aktının imzalanmasından sonra millət vəkilləri tarixi foto çəkdirirlər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.10.2024)

Oktyabrın 18-də Azәrbaycan Yazıçılar Birliyi Әdәbiyyat Fondunun, Azәrbaycan Respublikası Mәdәniyyәt Nazirliyinin və Bakı Şəhər Gənclər və İdman idarəsinin birgə təşkilatçılığı, Sabunçu Gənclər Evinin təşkilati dəstəyi ilə Sabunçu Gənclər Evində  “Yeniyetmә vә gәnclәrdә mütaliә mәdәniyyәtinin formalaşdırılması” layihәsinin təqdimat mərasimi keçirilib. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, 2024-cü ildә Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən elan olunmuş “Qeyri-hökumәt tәşkilatları üçün qrant müsabiqәsi”nin qalibi olan Ədəbiyyat Fondunun “Yeniyetmә vә gәnclәrdә mütaliә mәdәniyyәtinin formalaşdırılması” layihәsinin təqdimat mərasimində 67, 89, 89, 90, 94, 107, 169, 309, 310 nömrəli tam orta məktəblərin, 

68, 72, 74 nömrəli məktəb-liseylərin yuxarı sinif şagirdləri iştirak ediblər. 

Təqdimat mərasimini Sabunçu Gənclər Evinin direktoru Kamil Yaqubov ev sahibi qismində açaraq qonaqları təqdim edib, tədbirə uğurlar arzulayıb. 

Tədbirin moderatoru olan Ədəbiyyat Fondunun Baş Direktoru Varis Yolçiyev məlumat verib ki, günümüzdә böyük әhәmiyyәt kәsb edәn layihәnin birinci mәrhәlәsindә hәdәf auditoriyası olan yeniyetmә vә gәnclәr üçün mütaliәnin faydaları barәdә yaddaş kitabçası olan “Mütaliə mədəniyyətini necə formalaşdırmalı” kitabı vә onların mütaliəsi üçün “Sizin üçün seçdik” adlı müasir әdәbiyyat antologiyası nәşr edilib.

İkinci mәrhәlәdә ölkә şәhәrlәrindә hәdәf auditoriyası ilә görüşlәr keçirilir, mövzu ilә bağlı müzakirәlәr aparılır, hər görüşdə nәşr edilәn kitabların hər birindən 125 nüsxə olmaqla onlara hәdiyyә edilir. 

Daha sonra çıxış edən Xalq yazıçısı Elmira Axundova dinləyicilərə kitabların faydasından, tərbiyəvi rolundan, özünün Ümummilli lider Heydər Əliyevən bəhs edən “Zərifə və Heydər Əliyevlər. Əbədiyaşar məhəbbət” əsərinin yaranma tarixçəsindən danışıb. 

Bakı Şəhər Gənclər və İdman İdarəsinin rəis müavini Elnarə Əliyeva-İskəndərova təmsil etdiyi qurumun, ümumən Gənclər və İdman Nazirliyinin mütaliə mədəniyyıtini prioritet saydığını dilə gətirib, görülən cari işlərdən bəhs edib.

Bakı Şəhər Gənclər və İdman İdarəsinin Sabunçu rayon nümayəndəsi Elnarə Məmmədova mütaliənin insanın formalaşmasında mühüm rolundan danışıb. 

Daha sonra qiraətçi, “Azərbaycan oxucuları” Kitab Klubunun rəhbəri Yasin Laçınlı “Mütaliə mədəniyyətini necə formalaşdırmalı” kitabından mütaliənin insana gətirdiyi hərtərəfli faydalar barədə bilgilər verib. 

Tədbir interaktiv sual-cavab formasında davam edib, sonda hər bir tədbir iştirakçısına “Mütaliə mədəniyyətini necə formalaşdırmalı” və “Sizin üçün seçdik” kitabları hədiyyə edilib.

Tədbir foto-sessiya ilə başa çatıb. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.10.2024)

Aysel Fikrət, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının mətbuat katibi, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Azərbaycan istedadlar ölkəsidir. Biz mədəniyyətimiz və incəsənətimizlə hər zaman fəxr edəcək bir xalqıq. Mən növbəti dəfə çox gözəl bir konsertin şahidi oldum. 

Düzdür, Azərbaycan Milli Konservatoriyası səhnəsində konsert proqramları tez-tez təşkil olunur, tamaşaçı sevgisi qazanır. Hər dəfə biz bunu görürük, bu gün isə çox fərqli idi. Azərbaycan Müstəqillik gününə həsr edilən bu konsertdə Azərbaycan Milli Konservatoriyasının rektoru, Professor, Xalq artisti Siyavuş Kərimi və Əməkdar artist Ramil Qasımov iştirak edirdilər. Bu konsert üçün repertuarı elə böyük incəliklə seçmişdilər ki, sanki Azərbaycan Respublikasının çətin, keşməkeşli, qürurlu, fəxrli ömür yolu vərəqlənirdi. Konsertin fəxri qonağı isə Azərbaycanın Xalq artisti Polad Bülbüloğlu idi. 

Polad Bülbüloğlu gəncliyimdə ən çox dinlədiyim sənətkar olub. Ramil Qasimov Polad  Bülbüloğlu repertuarından da ifalar etdi. Tamaşaçılar çox böyük sevinclə konserti izlədi .

Bütün bu mənzərə gözəl, xoş oldu. 

Mənimsə fikrim rektor, Xalq atrtisti Siyavuş Kərimidə idi. Onun fortepianoya həzin toxunuşlarından musiqini bütün ruhuyla hiss etməyimdən danışmayacam, yox. Bu barədə yəqin çox yazıb, çox danışıblar. Mən bu insana uzaqdan baxıb öz özümə düşünürdüm: Sənətkarı göz üstündə tutmaq lazımdır, onları sevmək azdır, onları qorumaq və üstlərində əsmək lazımdır. Çünki öz yaradıcılığına ayıracağı vaxtı bütöv bir tədris müəssisəsini idarə etməyə ayıran, Azərbaycan Musiqisi üçün canını fəda edən insandı Siyavuş Kərimi.

Konsertdə ifa olunan musiqi əsərləri içində ürəyimə yol tapıb gözümdən yaş kimi süzülən "Ey xəyal" musiqi əsərini xüsusi vurğulamaq istəyirəm. Musiqisi Oktay Kazimiyə, sözləri Fikrət Qocaya aid olan, bir vaxtlar Rəşid Behbutovun ifası olan "Ey xəyal" mahnısı olduqca gözəl müşayiətlə ifa olundu. Konsert çox gözəl və uğurlu alınmışdı. Mənə elə gəlir ki, bütün mötəbər qonaqlardan tutmuş, təcrübəyə gələn tələbələrə qədər hər kəs böyük sevinclə ordan ayrıldı. Hətta deyərdim ki, ayrılmaq istəmirdilər. 

Konsertdə Siyavuş Kərinminin yeni musiqi əsəri də ifa olundu. Xalq artisti Siyavuş Kərimiyə, Əməkdar artist Ramil Qasımova yaradıcılıq uğurları, necə gözəl birgə əsərlər arzu edirəm.

Xalq artisti Siyavuş Kəriminın həyatından keçən böyük şəxsiyyətlər olub - Ulu öndər Heydər Əliyev, gözəl sənətkarımız Xalq artisti Rəşid Behbudov, Azərbaycan Musiqisində iz qoyan xalq artisti Rafiq Babayev və s. Bəli, bu şəxsiyyətlərlə ünsiyyət abu havasını qoruyan gözəl sənətkarımızdan daha bir çox həzin, ürəyə yol tapacaq musiqi əsərlərini gözləyirik.

Azərbaycan Milli Konservatoriyası bütün xalqımızın bayramını bu möhtəşəm konsertlə təbrik edir.

Müstəqillik günün mübarək, gözəl məmləkətim!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.10.2024)

Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Qazaxıstanın Almatı şəhərində  Qazaxıstan Respublikasının YUNESKO üzrə Milli komissiyası və İSESKO, Qazaxıstan Respublikasının Milli Komitəsi , Muxtar Auezov adına  İncəsənət və Ədəbiyyat İnstitutu ilə birlikdə  “Dünya sivilizasiyasında türk xalqlarının ruhani irsi: “Alpamış Batır” dastanı” adlı elmi-nəzəri konfrans keçirib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondundan verilən məlumata görə, konfransın açılış mərasimində çıxış edən Türk Mədəniyyəti və  İrsi Fondunun prezidenti Aktotı Raimkulova rəhbərlik etdiyi təşkilatın  Türk mədəniyyətinin və irsinin beynəlxalq aləmdə təbliği sahəsində gördüyü işlərdən bəhs edib. O qeyd edib ki,  Fondun həyata keçirdiyi bərpa və muzeyləşdirmə, elmi və təhsil, yaradıcılıq fəaliyyətindən bəhs edən  layihələri türk mədəniyyətinin təbliğində və yayılmasında böyük, əhəmiyyətli rol oynayır.

Bu mənada Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Milli İrsin Qorunması Konvensiyasının tələblərinə uyğun olaraq  dünyada yayılmış  Türk mədəniyyətinin qorunması üçün  “TurkHeritage” rəqəmsal platforması üzərində çoxdilli “TurkDiscovery” proqramının həyata keçirilməsinə nail olubdur. 

Bu proqramda  ümumi türk mədəniyyətinin əsasları sənədli filimlər seriyasında translasiya olunur. 

Aktotı Raimkulova  Fondun himayəsi altında çap olunan “Türk dünyasının görkəmli şəxsiyyətləri”, “Türk dünyası ədəbiyyatının inciləri”, “Türk dünyasının elmi inciləri” adlı kitab seriyalarından da bəhs edib. O, həmçinin bildirib ki, rəhbərlik etdiyi Fond Türk dünyasını müxtəlif və rəngarəng sahələrdə çalışan sənətkarları ilə qaraşılıqlı əməkdaşlıq edir. Eyni zamanda Türk dövlətlərində türk irsini və mədəniyyətini öyrəənən, təbliğ edən müxtəlif mərkəzlərlə də sıx əlaqədədirlər.

Aktotı Raimkulova daha sonra qeyd edib ki, Türk irsinin və mədəniyyətinin yayılması və təbliğini həyata keçirən Fond türk xalqlarının dəyərlərini özündə saxlayan ədəbi nümunələrinin qorunması üçün də layihələr həyata keçirir. Bu mənada  “Alpamış Batır”  dastanı da türk xalqlarının qəhrəmanlıq dastanıdır.  Bu əsər də  türk xalqlarının 

ədəbi nailiyyıtinə çevrilmiş əbədi abidədir. O, qədim dövrlərin adət-ənənələrini, biliyini, dünyagörüşünü, gerçəkliyini aydın təsvir edir. “Alpamış Batır” dastanı türk xalqlarına birlik və mənəviyyat aşılamaqla milli iftixar rəmzinə çevrilib. Dünya xalqlarının da bu əsərlə tanış olması üçün Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu “Alpamış Batır” dastanını qazax, rus və ingilis dillərində çap edib. Ümid edirəm ki, Ümumi türk mənəviyyatının və mədəniyyətinin incilərini özündə əks etdirən dastan geniş beynəlxalq aləmdə də yayılacaq.

“Dünya sivilizasiyasında türk xalqlarının ruhani irsi: “Alpamış Batır” dastanı adlı elmi-nəzəri konfransında Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə, Özbəkistan, Monqolustan və Rusiya federasiyasının Ufa, Kazan, Novosibirsk şəhərlərindən gələn tanınmış alimlər elmi məruzə ilə çıxış ediblər.

Həmçinin, konfrans çərçivəsində “Alpamış Batır” dastanının YUNESKO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilməsi üçün beynəlxalq ekspertlər tərəfindən namizədliyinin irəli sürülməsi ilə bağlı müzakirələr aparılıb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.10.2024)