Super User

Super User

Çərşənbə axşamı, 27 Fevral 2024 09:00

Nə üçün XOCALI?!. – Dərin cavablar…

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı yazıçı-publisist Əkbər Qoşalının Xocalı soyqırımı barədə yazısını təqdim edir. 

 

Ermənilər (daha doğrusu, haylar) qolları, əlləri, dilləri yetdiyincə bizim maddi, qeyri-maddi mədəniyyət abidələrimizə yiyələnməyə çalışıb. Aldatmayla, oyunla edə bilmədiklərini də, fürsət bulunca, ən qəddar metodlarla, qan-qada ilə gerçəkləşdiriblər.

Qeyri-maddiləri ilkin anlamından, mahiyyətindən uzaqlaşdıraraq, yanlış yozub-yorumlayaraq (“Sarı gəlin” kimi), maddiləri də sıradan çıxararaq ya da “erməniləşdirərək” özününküləşdirməyə, özgələşdirməyə çalışıblar (Kilsə yazılarını, xaçını “redaktə” etdikləri kimi)...

Onlar öz adıyaman işlərini bir zaman o qədər irəli aparmışdı, hətta (sırf bizə aid olan) sazı belə aşıqlarımız (Tovuzlu ustad Sazbənd Xuduyadək) erməni sazbəndlərindən alırdı… - Təsəvvür edirsiz? – Sazbənd – erməni, nalbənd – erməni, torbənd – erməni. (Hətta, neçə-neçə persepktivli cavanımıza yarbənd erməni qızları peyda olurdu). – Bir də baxdıq, bənd-bərəni elə kəsiblər, nəfəsimiz kəsilir…

Dərindən baxsaq, mədəniyyət, mədəni irs bir millətin nəfəsidir həm də... Azərbaycan (Türk) ruhu, ağlı, əli ilə yaradılmış bütün pozitivlər bizim gələcəyə və ətraf (beynəlxalq) aləmə güclü çıxışımız, nəfəsliyimiz deyilmi?..

 

Mədəniyyətimizdə “Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti” qavramı (qatı) var.

 

Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinin

ilk aşaması b.e.ö. XIV-XIII yüzilliklərə,

ikinci aşaması b.e.ö. XII-XI yüzilliklərə,

üçüncü inkişaf dönəmi isə b.e.ö. X-IX yüzilliklərə bağlanır.

 

Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti (Ballıqaya, Qarabulaq və b.) kurqanları, (Gədəbəy) daş qutularını, yerli zəmin əsasında inkişaf etmiş 4 fərqli keramika tipini, konusvari başlığı olan yastıtiyə xəncərləri və o dönəmlərin bir çox ayrı pozitivlərini ehtiva edir.

Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti həmçinin Qarabağın dağlıq bölgəsinin bir sıra abidələrini də çevrələyir.

Digər abidələr qalsın bir yana, o yerdə ki kurqan var, demək, orası türk yurdudur!

 

Ermənilərin bədniyyətlərindən biri də qədim kurqanlarımızı sıradan çıxarmaq, mümkün olduğunca “rekonstruksiya” etmək ola bilməzdimi? Qarabağın xaçpərəstliyə aid edilən abidələrini yaxud bəşəri məzmunlu abidələri, təbiət abidələrini, Azıx mağarasını necəsə bir müddət “erməniləşdirməy”i bacardılar bəlkə, amma kurqanları necə erməniləşdirməli? Axı, kurqan kilsə deyil ki, onu “erməniləşdirmək” mümkün olsun... Onda gərək Altaylardakı, Sibirdəki, Türküstandakı, Ukrayna çöllərindəki... kurqanları hamıdan gizlədəsən, hamısını it-bat edəsən yaxud bir ovuc hayın o boyda coğrafiyada kurqanlar yapdığını “əsaslandırasan”. – Mümkünmü, əcaba?!

 

Sözüm ona, erməni və havadarları Xocalıda bizə elə bir gözdağı verdiklərini düşünürdü ki, biz bir də Xocalı səmtə baxmayaq… Xocalı səmtə baxmırsansa, oralardakı kurqanlar yada düşərmi heç?..

 

Bu yazı sırf mədəniyyətşünaslıq yazısı deyil; məqsədim, ermənilərin ən qəddar aktları niyə məhz Xocalıda törətməsinə diqqət çəkməkdir. Onlar elə bil, mədəniyyətimizin ocağına əl qoymaq, materiyasına nüfuz etmək istəyirdi.

Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti təşəkkül tapanda haylar ortalıqda vardımı, vardısa, haralardaydı? – Hayların Qarabağa, ümumən Qafqaza daha XIX yüzillikdə köçürülmə tarixi bəsbəlli deyilmi? Eləsə, b.e.ö.-lərdən başlamış ta çağdaş dönəmədək Xocalıda, çevrəsində yaranmış mədəniyyətin haylara nə bağlılığı ola bilər? – “Sıfır bağlılıq” ola bilər! Bəli, Qarabağda ikinci erməni dövləti qurmaq istəyən qudurmuşlar Qarabağın, Qafqazın, yaxın-uzaq coğrafiyanın ən qədim mədəniyyət ocaqlarını tutaraq, o ocaqları söndürərək, yeni “ocaq” qalamaq istəyirdi. Yəqin heç təsadüfi deyildi ki, əliqanlı, qələmi, dili qanlı “həkim-yazıçı” Zori Balayanın (Զորի Բալայան; 10.02.1935, Xankəndi) 80-ci illərdə çıxan “əsər”i də “Ocaq” adlanırdı... O bekara “kitab”da Balayan tarixi təhrif edərək, Qarabağın, Naxçıvanın “qədim erməni torpağı” olduğunu iddia edirdi. Zori bizi özlərinin düşməni elan edirdi. Və əgər Zori Balayan Ermənistanın yüksək dövlət mükafatları ilə təltif olunubsa, bu, onun vəhşiliklərinin, qeyri-insani çağırışlarının Ermənistan dövləti (erməni toplumu) tərəfindən dəstəklənməsinin açıq ifadəsidir.  

 

İşğal etmək, təhrif etmək, öldürmək, yandırmaq, mənimsəmək... – bunlar tipik erməni (hay) “üsul”u, “üslub”udur! – Daha qanmırdılar ki, bir ərazini tutmaq, insanları öldürmək olar, lakin başqa mədəniyyəti özününküləşdirmək, o mədəniyyətin övladı yaxud varisi kimi davranmaq olmaz. Ayrıca, əgər işğalçının mədəniyyəti işğal olunanın mədəniyyətindən üstün deyilsə, işğalçı uduzmağa məhkumdur. Necə ki məhkum olurlar! - Həm tarix, həm hüquq qarşısında!

 

Xocalı keçmiş “Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti”nin (DQMV) ermənilərin toplu məskunlaşdığı yaşayış məntəqələri ilə Qarabağın “bəy otağı” Ağdamın arasındakı strateji bölgəydi. Ermənilər yəqin belə düşünürdü, əgər Xocalını viran qoysaq, bu, Ermənistanla keçmiş DQMV arasındakı rayonlara (habelə DQMV-nin digər səmtlərindəki rayonlara da) bir qara (qorxunc) ismarıc olacaq. Yəqin təsadüfi deyil ki, Xocalıdan (26.02.1992) bir qədər sonra Şuşa (08.05.1992), Laçın (16.05.1992) və bir il sonra Kəlbəcər (03.04.1993) işğal olundu: bu qaraniyyət erməni işğal “nizam”ıydı… Doğrudur, 1992-93-cü illərdə bir sıra hərbi irəliləyişlərimiz oldu lakin o irəliləyişlər qalıcı olmadı. Və o ayrı-ayrı yönlərdəki irəliləyişlərin heç biri bizi Xocalıya qovuşdurmadı...

 

Xocalıda hava limanı yerləşirdi – əlbəttə, bu da erməniləri pəjmürdə edirdi: “...orada hava limanı vardı. Bizim də Ermənistanla yeganə əlaqəmiz hava nəqliyyatı vasitəsi ilə idi.

Xocalıya kimi azərbaycanlılar elə bilirdi, biz zarafat edirik. Onlar düşünürdü ki, ermənilər dinc əhaliyə əl qaldıra bilməyəcək insanlardır. Bütün bu fikirləri pozmaq lazım idi. Doğrudan da Xocalıda dinc əhali var idi, amma onlarla yanaşı əsgərlər də vardı. ...Əgər dinc əhali orada qalırsa, onlar da döyüşlərdə iştirak etmiş olur. Onların vurulması üçün isə hər hansı dəhliz qalmamışdı, bircə Xocalıda güllələmək mümkün idi”. – Bu dəhşətli sözlər Ermənistanın 3-cü Prezidenti Serj Sərkisyana aiddir (Սերժ Ազատի Սարգսյան; 30.06.1954, Xankəndi). Sərkisyan bu fikirləri (hələ Müdafiə naziri olduğu 2000-ci ildə) tanınmış britaniyalı jurnalist Tomas de Vaalın Qarabağ mövzusunda sualına cavabən demişdi.

 

Xocalının, Qarabağın tarixi, mədəni, strateji və d. önəmini yalnız orada məskunlaş(dırıl)mış ermənilər deyil, keçmiş SSRİ hərbi-siyasi rəhbərliyi də bilirdi və SSRİ silahlı qüvvələrinin uzantısı - 366-cı motoatıcı alay da məhz Xocalı-Xankəndi çevrəsində yerləşdirilmişdi…

Xocalı Soyqırımı 366-cı alayın biləvasitə iştirakı ilə gerçəkləşdi.

 

Böyük ehtimal, keçmiş SSRİ rəhbərliyi kimi, Çar Rusiyası da Azərbaycanın hansı yerlərinə özəlliklə diqqət yetirmək lazım olduğunu yaxşı bilirdi. Təriqətayrısı malakanları Azərbaycanın Gədəbəy, Şamaxı, İsmayıllı, Cəlilabad... bölgələrinə köçürən imperiya başbilənləri, erməniləri də başqa-başqa yerlərdən Qarabağa, İrəvana, Naxçıvana, Zəngəzura, Göyçəyə... təsadüfən köçürməmişdi. Ruhi-mənəvi ocaqlar, strateji məntəqlər, münbit torpaqlar, yaşayış üçün ən yaxşı ekoortamı olan yerlər öyrənilib, sonra oralara əl qoyulub...

 

*

Azərbaycanda müstəqillik, istiqlal dalğası başlayınca Xocalıda şəhər salmaq planı meydana gəldi, çoxlu dövlət vəsaiti və xalq yardımı Xocalıya, Qarabağa sövq edildi... Lakin o işlər yar-yarımçıq qaldı, işğal-işğalın ardınca gəldi və ölkəmiz neçə illər uğursuz qara zolağa düşdü...

Dövlət dövlətdirsə, dövlətin başında qətiyyətli lider durursa, öz yarımçıq işlərini gec-tez axıra çatdırır. Xocalıda, ümumən Qarabağda, Zəngəzurda... yarımçıq qalan işimizi başa çatdırdığımız (və daha da görəcəyimiz işlər) kimi!

Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin, Dövlət-Xalq birliyinin, əziz şəhidlərimizin, qazilərimizin, şanlı Ordumuzun fədakarlığının necə xarüqələr, möcüzələr yaratdığı göz qabağındadır. Qondarma rejimin, separatçılığın kökü kəsilib, Qarabağın dörd yanında, o cümlədən Xocalıda tikinti-quruculuq, abadılıq işləri yüksək vüsətlə davam edir. Soyqırımın ildönümü bu il ilk dəfə Xocalıda keçirildi! Bu gün Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev Xocalı şəhərində Xocalı Soyqırımı Memorialının təməlini qoydu, rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə görüşüb, onlarla birlikdə şəhərdə aparılan tikinti işləri ilə tanış oldu.

Sonra dövlətimizin başçısı və Xocalı rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri Xankəndi şəhərində oldu.

 

Bəli, dövlət dövlətdirsə, dövlət başçısı qətiyyətlidirsə, güc aldığı dövlətçilik irsi varsa, “heç kim unudulmur, heç nə yaddan çıxmır”! – Burada bir dövlət var, dövlətçilik irsi var, əcdadın ruhu, bugünkü nəsillərin etibarı, vəfası var.

Ermənilərsə hələ də qəflət içindədir. Ermənistan formaca dövlət olsa da, məzmunca, mahiyyətcə dövlət ola bilmədi. Dövlətin tarixin şaxtalı qışından, qızmar yayından keçməsi lazım. Güclü himayədarlarının sayəsində gördüklərini zaman-zaman bahar sananlar, ha bu il ha gələn il, fəsil olaraq sonbahar deyil, bəlkə son bahar yaşamış ola bilər. Daha yıxılmağa mərkəzi büdcə, talamağa Qarabağ yoxdur. Dünya erməniliyi də 30 illik işğalın, 100 illik “qondarma erməni soyqırımı” hoqqasının onlarçün arzuolunan sonucu vermədiyini idrak edir deyəsən…

 

Beləliklə,

 

“Olacaqlar olacaqlar,

 

…Daş olacaq daş olacaq!

Quş olacaq quş olacaq!

Boşalacaq boşalacaq,

Dolacaqlar dolacaqlar.

Bitəcəklər bitəcəklər,

İtəcəklər itəcəklər!

Gedəcəklər gedəcəklər,

Qalacaqlar qalacaqlar”!.. 

(Şaiq Vəli).

 

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

 

Şəkildə: Xocalı ötən əsrin 80-ci illərində

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.02.2024)

 

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Mədəniyyət Komitəsi mərhum yazıçı, tərcüməçi Eyvaz Əlləzoğlunun anım günü münasibətilə paylaşım edibdir. Paylaşımı nəzərinizə çatdırırıq. 

 

Bu gün tanınmış yazıçı, tərcüməçi Eyvaz Əlləzoğlunun anım günüdür (Həsənov; 1956, Muğanlı, Qarayazı – 26.02.2011, Bakı).

Eyvaz Əlləzoğlu Tiflis Pedaqoji İnistitutunun Filologiya fakültəsini bitirib. Ali təhsilini başa vurduqdan sonra Kosalı kənd orta məktəbində gürcü dili müəllimi işləyib; habelə (1980-ci ildən) dövrü mətbuatda hekayələr və publisistik yazılarla çıxış edib, "Samqor", "Gürcüstan" qəzetləri ilə əməkdaşlıq edib.

Sonralar da mətbuatla bağlarını kəsməyən Eyvaz Əlləzoğlu, "Olaylar", "Borçalının səsi", "Ekspress", "Xəzər" və b. qəzetlərdə Gürcüstanın ictimai-siyasi, mədəni həyatı ilə bağlı analitik yazılarla çıxış edib.

Eyvaz Əlləzoğlu 1993-1996-cı illərdə Prezident Administrasiyasının Milli Siyasət şöbəsində məsləhətçi, 

1996-1998-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının Gürcüstandakı Səfirliyində ikinci katib vəzifəsində çalışıb.

O, Qoderzi Çoxeli, Revaz İnanişvili, Naira Gelaşvili və b. çağdaş gürcü yazıçılarının əsərlərini orjinaldan dilimizə çevirib.

"Ov" cizgi filmi Eyvaz Əlləzoğlunun ssenarisi əsasında ekranlaşdırılıb. 

"Ölü yay" (hekayələr; 1992), "Yatan dinozavrlar" (hekayələr; 1993), "Odunçu geri qayıdır" (roman; 2010), "Qaraçöllü Qəzənfər" (roman; 2012), "Qırıq telefon" (hekayələr; 2021) və b. kitabları gün üzü görüb.

Sayğılarla anırıq.

Ruhu şad olsun!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyi yarandığı gündən keçən müddət ərzində görülən işlər haqqında hesabatı təqdim edib. Baş direktoru vəzifəsini Orxan Fikrətoğlunun icra etdiyi qurumun qısa müddətdə gördüyü işlər hədsiz dərəcədə çoxdur, genişmiqyaslıdır. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı hesabatı nəzərinizə çatdırır. 

 

 

FİLM LAYİHƏLƏRİ MÜSABİQƏSİ

 

Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyi (ARKA) 2023-2024-cü illərdə istehsal olunmaq üçün film layihələri müsabiqəsi keçirib. Müsabiqə milli kinematoqrafiya sahəsində fəaliyyət göstərən yaradıcı şəxslərə dəstək olmaq, bu istiqamətdə çalışan gənc rejissorların fəaliyyətini stimullaşdırmaq, eləcə də kino mühitinə yeni adlar qazandırmaq məqsədi daşıyıb. 

Kinematoqrafiya sahəsində fəaliyyət göstərən müstəqil prodüser mərkəzləri və digər hüquqi şəxslər tərəfindən dövlət sifarişi, kommersiya, müəllif (sənət), debüt və tələbə filmləri kateqoriyaları üzrə layihələrin təqdim edildiyi müsabiqənin Seçim komissiyasının qiymətləndirməsinə əsasən, dövlət sifarişi, kommersiya, sənət və debüt istiqamətində 30, tələbə alt istiqaməti üzrə isə 16 layihə məqbul hesab edilərək pitçinq mərhələsinə buraxılıb.

Müsabiqənin müstəqil mütəxəssislərdən ibarət Seçim komissiyası və Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən yaradılmış kinematoqrafiya, rəqəmsal və digər audiovizual əsərlərin məzmununun qiymətləndirilməsi üzrə Ekspert şurasının iştirakı ilə Azərbaycan Dövlət Film Fondunda təşkil olunan pitçinqdən öncə Ekspert şurası Seçim komissiyasının təqdim etdiyi layihələrin ssenariləri və digər zəruri sənədləri ilə yaxından tanış olub. Pitçinqdə müəlliflər layihələrini açıq şəkildə müdafiə ediblər. Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində film layihələri müsabiqəsi ilə bağlı Seçim komissiyası və Ekspert şurasının yekun iclası keçirilib. Seçim komissiyası və Ekspert şurası tərəfindən açıq səsvermə yolu ilə “Qorqud və Zəhra” (“OksiMedia” MMC) və “Sözün varsa, de!” (“Mozg Media Group” MMC) tammetrajlı bədii film layihələri istisna olmaqla “Xəzinə” (“Ultra Production” MMC), “Günəşdə də ləkələr olur” (“AzərNyuMedia” MMC), “Borc” (“Bakı Media Mərkəzi” MMC), “Arılar və qəbirlər” (“SFN Production” MMC) tammetrajlı bədii, “Nargin” (“Karvan Production” MMC), “Ölüm axtaran qadın” (“Bakı Media Mərkəzi” MMC), “Kür – çaylar anası” (“OD-MEDİA Production” MMC) tammetrajlı sənədli, “Daş” (“ART Baku Production” MMC), “Erkən hisslər” (“Rental Azərbaycan” MMC) qısametrajlı bədii, “Kapitan və Xəzər dənizi” (“Rental Azərbaycan” MMC) qısametrajlı sənədli, “Narqız” (“Peri Film” MMC) qısametrajlı animasiya film layihələrinin və 16 qısametrajlı bədii və sənədli tələbə film layihəsinin istehsalına dəstək göstərilməsi təsdiq edilib. İstehsalına dəstək göstərilməsi məqsədəuyğun sayılmayan bir sıra layihələrin ssenarilərinin inkişaf etdirilməsi məqsədilə ARKA tərəfindən yaradılmış Film laboratoriyasına təqdim olunması təklif edilib. Müsabiqənin məqsədi ölkədə kino sahəsinin inkişafının dövlət tərəfindən dəstəklənməsi, kinematoqrafiya fəaliyyətinin təşviq edilməsi və yerli kinematoqrafçıların təcrübəsinin artırılması, milli-mənəvi və ümumbəşəri dəyərləri təbliğ edən filmlərin istehsalına nail olunması, eləcə də bu sahədə özəl sektorun dəstəklənməsidir.

 

 

PRİORİTETLƏR

 

Eyni vaxtda dörd yeni təsisatın – animasiya məktəbi, ssenaristlər kursu, kinoaktyor teatrı və texniki təkmilləşmə kurslarının açılması istiqamətində işlər aparılıb.

 

 

AMİMATORLARIN İNKİŞAF PROQRAMI LAYİHƏSİ

 

Animatorların İnkişaf  Proqramı ilə bağlı layihəyə start verilib. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi, Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyi (ARKA) və Azərbaycan Animasiya Assosiasiyasının təşkilatçılığı ilə  Mədəni və yaradıcı sənayelər üzrə tədris və inkubasiya mərkəzində Animatorların İnkişaf Proqramı (Animator’s Accelerator)  üçün müraciətlərin qəbuluna start verilib. 8 həftəlik təlim proqramı, yerli animatorların peşəkərlığının artırılması  və beynəlxalq standartlara uyğun peşə bacarıqlarının mənimsənilməsi məqsədilə  həyata keçiriləcək. Təlimi nəzərə alaraq  ən uğurlu iştirakçıların işlə təmin edilməsi və beynəlxalq layihələrə cəlb edilməsi nəzərdə tutub. Animatorların İnkişaf Proqramı (Animator’s Accelerator) təlim proqramı, yerli animasiya sahəsində kreativ və peşəkar animatorları beynəlxalq səviyyədə tanitmağı hədəfləyir və Azərbaycan animasiya sektorunun inkişafına dəstək olmaq məqsədilə təşkil olunur.

 

 

“PRODÜSERLƏRİN YÜKSƏLİŞİ” TƏLİM PROQRAMI

 

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi, Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyi (ARKA) və Azərbaycan Prodüserlər Gildiyasının təşkilatçılığı ilə keçirilən “Prodüserlərin yüksəlişı” təlim proqramına start verilib. Təlimlər Avropanın ən qabaqcıl kino məktəbinin mütəxəssis-müəllimi və prodüseri Martin Haqemannın rəhbərliyi və Avropanın qabaqcıl kino məktəbinin mütəxəssis-müəllimi, prodüser Titus Kreynberqin iştirakı ilə baş tutub. Təlim iştirakçılara rəqabətədavamlı kino biznesinin yaradılması və idarə olunması, yerli və xarici maliyyə mənbələrinin film istehsalına cəlb edilməsi, filmlərin yerli və xarici satışının təşkili, eləcə də digər sahələr üzrə fundamental biliklərə yiyələnmək imkanı təqdim edilib. Eyni zamanda iştirakçılar təlim müddətində müasir beynəlxalq standartlara cavab verən kino layihələrini hazırlamaq fürsətini əldə ediblər. İştirakçılar sertifikatla təltif olunublar, ən yaxşı kino layihələrinin müəllifləri isə fərqlənmə sertifikatı və ARKA-nın təşkil etdiyi film layihə müsabiqələrində və digər layihələrdə güzəştli iştirak hüququ qazanıblar.

 

 

III “KORKUT ATA” TÜRK DÜNYASI FİLM FESTİVALI

 

Azərbaycan III “Korkut Ata” Türk Dünyası Film Festivalına ev sahibliyi edib. Festival Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi, Heydər Əliyev Mərkəzi, TÜRKSOY, Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyi və Bakı Media Mərkəzinin birgə təşkilatçılığı ilə reallaşıb. Festivala Azərbaycan, Türkiyə, Özbəkistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkmənistanla yanaşı, Qaqauz Yeri (Moldova), Tatarıstan, Altay və Başqırdıstandan (Rusiya Federasiyası), həmçinin azsaylı türk xalqlarından təqdim olunan 40-a yaxın bədii, sənədli və animasiya filminin oktyabrın 8-dən 11-dək Nizami Kino Mərkəzində nümayişi baş tutub. Türk dünyası kinematoqrafiyasına verdiyi töhfələrə görə Hocaqulu Narlıyev, Mayagözəl Aymedova, Çarlıyar Seyidli (hər üçü Türkmənistan), Serdar Gökhan, Metin Günay ( hər ikisi Türkiyə), Həmidə Ömərova, Oqtay Mirqasımov, Orman Əliyev, Ağasi Məmmədli  (hamısı Azərbaycan), Firdavs Abduxalikov (Özbəkistan) və Azamat Satıbaldı (Qazaxıstan) fəxri mükafatlarla təltif olunub. "Jambıl" filminə görə qazaxıstanlı aktyor Dosjan Janbotaev, "Hep 33 yaşında" filminə görə türkiyəli rejissor Murat Pay jürinin xüsusi mükafatına layiq görülüb. “Ən yaxşı aktyor” nominasiyası üzrə mükafatı Ahmet Amandurdiyev ("Qızıl alma", Türkmənistan), "Ən yaxşı aktrisa" nominasiya üzrə mükafatı isə Təhminə Rafaella ("Məryəm", Azərbaycan) qazanıb. “Ən yaxşı ssenari” mükafatına “Abdulla Oripov” (Özbəkistan) filmi layiq görülüb. "Ən yaxşı rejissor" nominasiyasında Zhuraeva Asel Talibzhanova ("Tanrıverdi", Qırğızıstan) qalib olub. "Ən yaxşı sənədli film" nominasiyasında 3-cü mükafat “Mənim dairəm” (Özbəkistan), 2-ci mükafat “Arqau” (Qazaxıstan), 1-ci və əsas mükafata isə “Sonuncu” (Azərbaycan) filmləri layiq görülüb. "Ən yaxşı bədii film” nominasiyasında "Yıldız tozu" (Türkiyə, rejissor Ahmet Sönmez) filmi qalib olub.

 

 

QISA FİLMLƏR FESTİVALI

 

Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinin rəsmi tərəfdaşlığı ilə Bakı Beynəlxalq Qısa Filmlər Festivalı keçirilib. Festivalın “Qızıl nar” mükafatı, həmçinin xüsusi mükafatlar və diplomları sahiblərinə təqdim edilib. Ümumilikdə 3-ü beynəlxalq, 2-si yerli olmaqla 5 film festivalın baş mükafatına – “Qızıl nar”a layiq görülüb. Bildirilib ki, müsabiqənin beynəlxalq kateqoriyası üzrə rejissorlar Patrisio Martines və Fransisko Kantonun (Argentina) "Heç biri" filmi “Ən yaxşı bədii film” nominasiyasında qalib olub. “Ən yaxşı sənədli film” nominasiyası üzrə Nikita Lovetskinin (Qırğızıstan) “Qalina Petrovna”, "Ən yaxşı animasiya filmi" üzrə Vuk Palibrk və Tanja Brzakoviçin (Serbiya) “Fabuladakı canavar” filmləri qalib adını qazanıb. "Ən yaxşı bədii film rejissoru" nominasiyasında "Rəfiqəm" filmi ilə Kövsər Yunis (Misir), "Ən yaxşı sənədli film rejissoru” üzrə "Üç bacı" filmi ilə İman Behruzi (İran), "Ən yaxşı animasiya filmi rejissoru” nominasiyasında isə "Cadugər-pəri" ekran işi ilə Sedrik Ayqat, Devid ven de Ueyer (Belçika-Bolqarıstan) birinci olublar. “Ən yaxşı ssenari” nominasiyasında Yan Buynovskinin (Polşa) “Şeytan”, "Ən yaxşı montaj" üzrə Andrea Slaviçekin (Xorvatiya-İspaniya) "Dava haqqında əsl həqiqət" filmləri qalib gəliblər. Rejissor Manuel Omontenin (İspaniya) "Teruel ətrafında" filmi “münsiflər heyətinin xüsusi mükafatı”, Nəzrin Ağamalıyevanın (Azərbaycan) "Hədis", Bahau Liunun (Çin-ABŞ) "Raket start meydançasında olanda", Evrim İncinin (Türkiyə) "Divar", Ayal Adamovun (Rusiya) "Aykuo", Aycan Qasımbəyin "Bir az sevgi" filmləri isə “münsiflər heyətinin xüsusi qeydi” mükafatlarına layiq görülüb. Festivalın “Asiya istedadları” müsabiqəsi üzrə Əlirza Kazımpurun (İran) “Haçalanmış uclar” filmi “Ən yaxşı film” nominasiyasında qalib olub. “Ən yaxşı rejissor” nominasiyasında “Satıcının bir günü” filmi ilə Erinç Durlanık (Türkiyə), “Ən yaxşı ssenari” üzrə isə Ədalət Ömərovun (Qırğızıstan) “Toy mahnısı” filmi birinci yeri əldə edib. Yerli müsabiqənin “Ən yaxşı bədii film” nominasiyasında Səməd Ağayevin “Salam, İsa”, “Ən yaxşı sənədli film” üzrə Kürçaylı Məmmədovun “Sabahın xeyir, Sübh anası”, “Ən yaxşı sosial çarx” nominasiyasında Vüsal Həmdullayevin “Xocalı”, “Ən yaxşı tələbə filmi”ndə Məmmədəmin Əlizadənin “Pianist” filmləri qalib olublar.  Elmar Bayramovun “Nəfəs” filmi “Ən yaxşı rejissor”, Şirin Əhmədov, Elmar Fərzəli isə “Qütb ulduzu” filmi ilə “Ən yaxşı ssenari” nominasiyasında qalib adını qazanıblar. “Cinemobil” nominasiyasında Hüseynağa Aslanovun “Saatsaz” filmi qalib olub. Türkiyəli rejissor Kasım Ördekin “Birlikdə, tək” filmi “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının mükafatına layiq görülüb. Emil Nəcəfov Azərbaycan Prodüserlər Gildiyasının “Ən yaxşı prodüser” üzrə, Gülay Babayeva isə “Arxa cəbhə” filmi ilə münsiflər heyətinin diplomlarını qazanıblar.

 

 

RASİM OCAQOVUN 90 İLLİK YUBİLEYİ

 

Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi və Kino Agentliyinin təşkilatçılığı, “Azərbaycanfilm” kinostudiyası və “CinemaPlus” kinoteatrlar şəbəkəsinin dəstəyi ilə Nizami Kino Mərkəzində Azərbaycanın görkəmli kinorejissoru, Xalq artisti Rasim Ocaqovun 90 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib.

 

 

MƏKTƏBLƏRDƏ FİLM NÜMAYİŞLƏRİ

 

Mədəniyyət Nazirliyi və Kino Agentliyinin təşkilatçılığı, “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının dəstəyi ilə gənc nəslin milli-mədəni ruhda formalaşmasına töhfə vermək, habelə dövlət dəstəyi ilə istehsal olunmuş filmləri tamaşaçılara daha yaxından tanıtmaq məqsədilə ali məktəblərdə film nümayişləri keçirilib. Son illərdə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə çəkilmiş “Qırmızı bağ”, “Qisas almadan ölmə”, “Daxildəki ada” və “Olimpia” tammetrajlı bədii filmləri, “Sarılar - Qarabağ atının izi ilə”, “Biz”, “Dağ kəndinin qış günü”, “Qafqaza qayıdış” və digər filmlər ölkəmizin aparıcı tədris ocaqlarından olan ADA Universiteti, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti, Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti, Azərbaycan Dillər Universiteti və Azərbaycan Texniki Universitetində tələbələrə nümayiş etdirilib.

 

 

“CİNEMO” MOBİL FİLM FESTİVALI

 

Nizami Kino Mərkəzində Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə təşkil olunan “Yaradıcı Həftə” çərçivəsində Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyinin dəstəyi ilə “CINEMO” Mobil Film Festivalının keçirilib. Festivalın məqsədi Azərbaycanda gənclərin yaradıcı fəallığının dəstəklənməsi, onlar arasında mobil telefon vasitəsilə film istehsalının daha geniş tanıdılması, mobil çəkiliş sahəsində biliklərinin artırılması, istedadlı mobiloqraf və kinematoqrafların üzə çıxarılması, mobil filmin geniş imkanları vasitəsilə sosial dəyərlərin təbliği və istedadlı gənclər arasında yaradıcı əlaqələrin qurulmasıdır.

 

 

ÜNLÜ SEMİH KAPLANOĞLUNUN USTAD DƏRSLƏRİ

 

Nizami Kino Mərkəzində Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinin ssenari laboratoriyası nəzdində yaradılmış ssenarinin inkişaf proqramı çərçivəsində Film layihələri müsabiqəsinin inkişaf proqramına yönləndirilmiş ssenarilərlə bağlı Berlin Film Festivalının qalibi, tanınmış kinorejissor və ssenarist Semih Kaplanoğlu ilə müzakirələr aparılıb.

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinin ssenari laboratoriyası nəzdində yaradılmış ssenarinin inkişaf proqramı çərçivəsində Bakıya dəvət olunmuş tanınmış Türkiyə kinorejissoru Semih Kaplanoğlu Dövlət Film Fondunun qonağı olub. Qonağa qurumun fəaliyyəti, filmlərin burada qorunub saxlanılması və bərpası haqqında ətraflı məlumat verilib.

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Kino Agentliyinin təşkilatçılığı, “YARAT” Müasir İncəsənət Məkanının dəstəyi ilə kinorejissor, ssenarist və prodüser Semih Kaplanoğlunun "Bal" filminin nümayişi təşkil olunub. Daha sonra Semih Kaplanoğlu tərəfindən ustad dərsi keçirilib, müəllif izləyicilərin suallarını cavablayıb.  Semih Kaplanoğlunun "Bal" filmi 2010-cu ildə Berlin Film Festivalının baş mükafatını qazanıb.

 

 

ŞAMİL MAHMUDBƏYOVUN QƏBİRÜSTÜ ABİDƏSİNİN YENİLƏNMƏSİ

 

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Kino Agentliyinin dəstəyi ilə 100 illik yubileyi ərəfəsində tanınmış kinorejissor, Əməkdar incəsənət xadimi Şamil Mahmudbəyovun baxımsız vəziyyətdə olan qəbirüstü abidəsi yenilənib. Şamil Mahmudbəyov “Şərikli çörək”, “Qaraca qız”, “Romeo mənim qonşumdur” və başqa filmlərin rejissorudur.

 

 

RÜSTƏM İBRAHİMBƏYOV VƏ TOFİQ TAĞIZADƏNİN MƏZARLARININ ZİYARƏTİ

 

Azərbaycan ədəbiyyatının və kino sənətinin görkəmli nümayəndəsi, tanınmış nasir, dramaturq, ssenarist və rejissor, Dövlət mükafatları laureatı, Əməkdar incəsənət xadimi, Xalq yazıçısı Rüstəm İbrahimbəyovun anadan olmasının 85-ci ildönümü münasibəti ilə Fəxri xiyabanda məzarı ziyarət olunub. ARKA-nın baş direktoru vəzifəsini icra edən Orxan Fikrətoğlu, nazirliyin məsul əməkdaşları, tanınmış mədəniyyət və incəsənət xadimləri sənətkarın məzarı üzərinə tər çiçəklər düzüblər. Ssenari müəllifi kimi Azərbaycan SSR Dövlət mükafatına (1980, “Ad günü” filmi), SSRİ Dövlət mükafatına (1981, “İstintaq” filmi), dörd dəfə Rusiya Federasiyasının Dövlət mükafatına (1993 – “Urqa. Sevgi ərazisi”; 1996 – “Günəşdən usanmışlar”; 1998 – “Səhranın bəyaz günəşi”; 2000 – “Sibir bərbəri”) layiq görülüb. Bundan əlavə, kinorejissor Nikita Mixalkovun Rüstəm İbrahimbəyovun ssenariləri əsasında çəkdiyi “Urqa. Sevgi ərazisi” filmi Venesiya kinofestivalının “Qızıl şir”, “Günəşdən usanmışlar” filmi Amerika Kino Akademiyasının “Oskar” (“Ən yaxşı xarici film”) və Kann kinofestivalının “Jürinin xüsusi mükafatı”nı qazanıb.

Xalq artisti, kinorejissor Tofiq Tağızadənin isə 105 illik yubileyi münasibətilə məzarı ziyarət olunub. Tofiq Tağızadə quruluşçu rejissor kimi Azərbaycan kinosu tarixinə “Görüş”, “Uzaq sahillərdə”, “Arşın mal alan”, “Yeddi oğul istərəm”, “Dədə Qorqud”, “Bağ mövsümü”, “O dünyadan salam” və başqa məşhur ekran əsərlərini bəxş edib.

 

 

QALİB KİNO ŞİRKƏTLƏRİ NÜMAYƏNDƏLƏRİ İLƏ GÖRÜŞ

 

Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyinin baş direktoru vəzifəsini icra edən Orxan Fikrətoğlunun sədrliyi ilə 2023-cü ildə keçirilmiş Film layihələri müsabiqəsinin qalib kino şirkətlərinin nümayəndələri ilə görüş keçirilib. Qalib şirkətlərlə yeni hədəflərin müəyyən olunması, dövlət sifarişi ilə filmlərin istehsalı, Kino agentliyi və həmin şirkətlərlə istehsal prosesinin hüquqi tənzimlənməsi yolları müzakirə edilib. Kinoşünasların, kino tənqidçilərinin proseslərə cəlb olunması məqsədi ilə Kino Agentliyi nəzdində Analitik təhlil mərkəzinin yaradılması qərara alınmışdır. Mövcud vəziyyətin Agentliyin saytında, sosial şəbəkə hesablarında, həmçinin, elektron kinojurnallarda analizi, təhlili və onların yayımlanmasının vacibliyi vurğulanmışdır. Bədii şuranın üzvü, kinorejissor Elxan Cəfərov, kino tənqidçiləri Nadir Bədəlov və Nəriman Əbdülrəhmanlı, yazıçılar Varis Yolçuyev və Şərif Ağayar təkliflərlə çıxış ediblər, qalib şirkətlərlə istehsal proseslərinin tənzimlənməsi ilə bağlı fikir mübadiləsi aparılıb.

 

 

2022-Cİ İLDƏN QALMIŞ BORCLARIN ÖDƏNİLMƏSİ YÖNÜNDƏ FƏALİYYƏT

 

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən keçirilmiş “Tammetrajlı bədii film layihələrinə dəstək 2022” film layihələri müsabiqəsinin qalib layihələrinin maliyyələşdirilməsi işləri müvafiq qaydada icrasına başlanılıb. Mədəniyyət nazirinin əmri ilə nazirliyin 2022-ci ildən qalmış borcu ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyi tərəfindən ödənilmək üçün Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinə müvafiq məktub göndərilib.

 

Bir sözlə, ARKA kinomuzun əvvəlki reputasiyasının bərpası və yeni hədəflərə çatması yönündə böyük işlər görməkdədir. Qurum vaxtaşırı bu sayaq hesabatlar verməklə görülən işləri ictimaiyyətə çatdıracaq. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Bazar ertəsi, 26 Fevral 2024 13:15

Xocalıda öldürülən qızcığaza…

 

“Xocalı ağrısı” silsiləsindən “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Əli Bağışın “Xocalıda öldürülən qızcığaza…” essesini təqdim edir. 

 

İllər, qərinələr, əsrlər keçəcək,

Neçə nəsillər gəlib-gedəcək,

Sən elə həmişə gözəl qalacaqsan, mənim balam...

Öldürülmüş mələk qalacaqsan, mənim balam...

Nə Sənin yanında durub, Səni qoruya bildik.

Nə də Kişi olub qisasını ala bildik!

Elə kor Allahın kar mələkləri kimiydik:

Nə gördük,

nə eşitdik,

nə harayına yetişdik!

Beləcə sürünürük: gözükölgəli…

Beləcə gəbərəcəyik: başıaşağı…

 

…Bəlkə gözlərindəki son sözün

Elə bu idi, mənim balam:

-Bilirsənmi, nə boyda günah sahibisən, Yaradan?!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Şair yaxşı söyləyib: “Dünya sənin, dünya mənim, dünya heç kimin”. Şənbə günü əbədiyyətə qovuşan və bu gün 3 mərasiminə qatıldığımız Gülhüseyn Kazımovu yaxşı tanıyırdım. İçi dolu, məzmunlu və dəyərli dostlarımdan biri idi. 

 

Kim deyibsə düz deyib, həqiqətən də insanlar işdə, vəzifədə, fəaliyyətdə bir-birini əvəz edə bilsələr də, amma həyatda heç kim əvəz olunmur. Barmaq izləri bir-birini təkrarlamadığı kimi, insanlar da bir-birini təkirarlamırlar, fərqli-fərqli təyinatları icra edirlər. Onun da öz təyinatı vardı, varlığına biçilən, taleyinə yazılan İlahi təyinat…

1950-ci il fevralın 4-də Cəbrayıl rayonunun Kavdar kəndində dünyaya gəlmişdi. Dörd ali təhsili vardı. Muzey işçisi də olmuşdu, redaktor da işləmişdi, dövlət qulluğunda da çalışmışdı. Üstəlik dövri mətbuatda xeyli elmi-publisistik yazıları da çap olunmuşdu. Filologiya elmləri namizədi idi…

Deyirdi ki,- “Hara getsəm də filologiya, jurnalistika sahəsində qazandığım təcrübə həmişə əlimdən tutub. 10 il Nazirlər Kabinetinin redaktə qrupunun rəhbəri işlədim, hökumət sənədlərinin dil-üslubuna, orfoqrafiyasına baxırdıq. Bir neçə il Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidmətinin Aparat rəhbəri işlədim, orada da təxminən bu işlərlə məşğul idim, sənədlərin tərtibatı, sənəd dövriyyəsi, ərizə və şikayətlərə baxılması, kollegiyaların keçirilməsi və s.. Reyestr Xidmətində işlədiyim müddətdə mülkiyyət hüquqlarının qediyyatı haqqında qanunvericiliyi, torpaq qanunvericiliyini mənimsədim, bizim qanunvericiliyə görə əmlak üzərində olduğu torpaq sahəsi ilə birlikdə vahid əmlak kimi qediyyata alınır, bunları öyrənməsəydim, nə işçilərlə, nə də müraciət edən şəxslərlə işləyə bilərdim. Xidmətdə çalışdığım müddətdə Azərbaycanda mülkiyyət hüquqlarının qeydiyyatı tarixi ilə bağlı da müəyyən araşdırmalar aparmışam. Milli arxivimizdə bu sahədə xeyli bəlgələr var. Gözəl bir doktorluq işinin mövzusudur, həvəs göstərib yazan olsa, kömək etməyə hazıram. Mülkiyyət hüquqlarının tarixi xalqımızın ümumi tarixinin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Bu sahənin tədqiqinə çox ciddi ehtiyac var.

Ümumiyyətlə, mən təbliğatçı olmuşam, təbliğatçı qulluq etdiyi dövrün, zamanın ideologiyasını təbliğ etməlidir. Təbliğatçı bir günə yetişmir, nəyisə təbliğ etməyin özü də böyük bir istedaddır. Təbliğ edən təbliğ olunanı inandıra bilmirsə demək təbliğatçı deyil. Ona görə işlədiyim illərdə çalışmışam ki, təbliğatı elə aparım ki, insanlığa yönəlmiş təbliğat olsun”…

 Şair, yazıçı, ictimai xadim Gülhüseyn Kazımov çox işgüzar adam idi. Yaşı yetmiş dördü adlasa da bir yerdə dayanmağı xoşlamırdı, necə deyərlər, civə kimi qaynayırdı. 

Son illər özünü Azərbaycan musiqisinin şahı- muğama həsr etmişdi. Tez-tez korifey muğam ustalarının həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş tədbirlər təşkil edirdi. Doğrudur, bu tədbirləri Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin “Unudulmayanlar” layihəsi çərçivəsində icra edirdi, amma böyük ürəklə, xüsusi həvəslə həyata keçirirdi. İndiyədək Bülbülcanın, Seyid Şuşinskinin, Hacıbaba Hüseynovun, Şövkət Ələkbərovanın, Həqiqət Rzayevanın, məşhur qarmon ifaçıları Kor Əhədin, Teyyub Dəmirovun və s. sənətkarların həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş musiqili gecələr təşkil etmişdi. Onların arasından Kor Əhəd və Bülbülcan haqqında iki kitab da ərsəyə gətirmişdi...

1978-ci ildən üzü bəri ona yaxın həm nəsr və həm də nəzm kitabı işıq üzü görmüşdü. Şeirlərinə Şəfiqə Axundova, Oqtay Rəcəbov, Nəriman Məmmədov, Azər Rzayev kimi bəstəkarlar mahnılar da bəstələmişdi. Bu mahnıları İlhamə Quliyeva, Təranə Vəlizadə, Baba Mahmudoğlu, Flora Kərimova və başqa tanınmış sənətçilər ifa etmişdilər…

Marqlı insan idi. Səyahət etməyi xoşlayırdı. Ömrü boyu otuza yaxın Avropa, Amerika, Asiya ölkələrində səfərdə olmuşdu. Klassiklərin əsərlərini mütaliə etməkdən zövq alırdı. Muğamın vurğunu idi. Dinlədikcə vəcdə gəlir, gözləri yaşarırdı. “Muğam mənim yaralı yerimdir”- söyləyirdi.

Arzuları çox idi. İstəyirdi ki, ata-baba yurdu Cəbrayıla rahat gedib gələ bilsin...

Deyirdi;- “Mən qarabağlıyam. O torpaqlar mənə çox əzizdir. Babalarımın ruhları orada toxtaqlıq tapıb. Kaş biləydiniz, dogma Cəbrayılım üçün nə qədər darıxıram. Ömrümün bir hissəsi orada qalıb. İnanın ki, Cəbrayıl, eləcə də doğma kəndim Kavdar məndən ötrü Məkkə-Mədinə qədər müqəddəsdir...”

Bəli, hər kəs varlığına biçilən taleyi yaşayır. Gülhüseyn Kazımov da öz taleyini yaşayıb, sonda əbədiyyətə qovuşdu. Ondan bir də olmayacaq. Yeri behişt olsun! Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Bazar ertəsi, 26 Fevral 2024 07:30

Gülhüseyn Kazımlının 3 mərasimi bu gündür

Xəbər verdiyimiz kimi, fevralın 24-ü, tanınmış ziyalı publisist, şair, muğam tədqiqatçısı Gülhüseyn Kazımlı vəfat edib. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı mərhumun  yaxınlarına istinadən xəbər verir ki, 3 mərasimi  bu gün - fevralın 26-Büsat" mərasim evində (Əcəmi Naxçıvani küçəsi, 34) keçiriləcək.

Qadın və kişi məclisi saat 11-də başlayacaq.

 

Fevralın 4-də Gülhüseyn müəllimin 73 yaşı tamam olmuşdu, o,  öz facebook hesabında gördüyünüz bu şəkli paylaşmış, “73 tamam” yazmışdı. Əfsus ki, ömür elə buradaca qırıldı, 74 gəlmədi. 

Allah rəhmət eləsin!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

"Mən COP29-un Azərbaycanda keçiriləcəyi üçün çox həyəcanlı və xoşbəxtəm. Bakı tez-tez, demək olar ki, ildə bir neçə dəfə nəhəng tədbirlərə ev sahibliyi edir. Bu səbəbdən, Azərbaycanın COP29-a da çox gözəl ev sahibliyi edəcəyini düşünürəm".

 

Sitat Böyük Britaniyanın Baş nazirinin Azərbaycan üzrə ticarət elçisi Baronessa Emma Nikolsonun AzərTAC-ın Londondakı xüsusi müxbirinə açıqlamasından götürülüb. Baronessa Nikolson bildirib ki, Azərbaycan xalis sıfır emissiya hədəfinə nail olmaq üçün çoxlu işlər görür.

"Azərbaycan çox gözəl ölkədir. O, həmçinin Şərqdə qadınlara seçmək və seçilmək hüququ verən ilk ölkədir. Başqa ölkələrin Azərbaycan haqqında bilmədiyi çoxlu faktlar var. Azərbaycan artıq iqlim dəyişikliyi ilə bağlı nailiyyətlərdə də ilk sıralardadır və bu sahədə BP ilə sıx əməkdaşlıq edir. COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi çox həyəcanvericidir",- deyə o qeyd edib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Bu il Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, böyük yazıçı, dramaturq, publisist və ictimai xadim Cəlil Məmmədquluzadənin anadan olmasından 155 il ötür.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, böyük ədibin yubileyi ilə əlaqədar təkcə Azərbaycanda deyil, Gürcüstanda da müxtəlif işlər görülür, layihələr icra olunur. Azərbaycanın Gürcüstandakı səfirliyinin və SOCAR-ın Gürcüstan nümayəndəliyinin təşəbbüsü və dəstəyi ilə böyük ədibin Tbilisidə yaşayıb yaratdığı evin bərpasına başlanılıb.

 

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri C.Məmmədquluzadənin vaxtilə Tbilisi şəhəri, Mtatsminda rayonu, Besiki küçəsi, 24 ünvanında yaşadığı evin hazırkı durumu və burada aparılan bərpa işləri ilə maraqlanıb. Ev-muzeyin himayədarı, Gürcüstanın Azərbaycanlı Ağsaqqallar Şurasının sədri İsak Novruzov AZƏRTAC-a müsahibəsində deyib ki, böyük ədib uzun illər Tbilisidə yaşayıb yaradıb və “Molla Nəsrəddin” jurnalının ilk sayını da məhz bu şəhərdə nəşr etdirib. “Qeyrət” mətbəəsi də bu evin zirzəmisində fəaliyyət göstərib. Ev-muzeyin ədibin 150 illiyinə qədər bərpa olunacağı gözlənilirdi. Tbilisidə səfərdə olan Azərbaycanın rəsmi nümayəndələri ev-muzeyə dəfələrlə baxış keçiriblər və məkanın təmir olunması üçün müvafiq dövlət qurumları qarşısında məsələ qaldırıblar. Binanın bərpası ilə əlaqədar səfirlik ilə Tbilisi şəhər meriyası arasında danışıqlar aparılırdı. Sonda Tbilisi şəhər meriyası ev-muzeyin bərpasına razılıq verib və hazırda binada bərpa işləri gedir. Bərpa işlərinə bu ilin fevral ayında başlanılıb. Hazırda binada özülbərkitmə işləri görülür. Sonra binanın otaqlarının divarlarında bərpa işləri aparılacaq.

 

Onun sözlərinə görə, ev-muzeyinə sadəcə olaraq birinci mərtəbə və zirzəmi hissə aiddir, bu da ümumi sahənin 180 kvadratmetrini təşkil edir. Qalan 180 kvadratmetri isə ikinci mərtəbədə yaşayan ailələrə məxsusdur. Binanın bərpasına ümumilikdə 350 min lari vəsait ayrılıb. Bunun da 3 faizi SOCAR-n Gürcüstan nümayəndəliyi tərəfindən ödəniləcək. Binada bərpa-bərkitmə işlərinin bu ilin avqust ayında başa çatdırılması nəzərdə tutulub. Bərpa-bərkitmə işləri başa çatdırıldıqdan sonra isə muzeyin təmirinə başlanılacaq. Muzeyin bərpası Azərbaycan dövlətinin maliyyə vəsaiti hesabına həyata keçiriləcək.

 

İsaq Novruzov bildirib ki, aprel ayında uzun illər nəinki Qafqazda, hətta bütün Yaxın Şərqdə yeganə illüstrasiyalı və rəngli satirik jurnal olan “Molla Nəsrəddin”in Tbilisidə ilk sayının işıq üzü görməsindən (7 aprel 1906-cı il) 118 il ötür.

 

Qeyd edək ki, ikiotaqlı muzey 200-dən çox yaşı olan ikimərtəbəli binanın birinci mərtəbəsində yerləşir. Deyilənlərə görə, vaxtilə binanın hər iki mərtəbəsi Mirzə Cəlilə məxsus olub. Sonradan binada ailələr məskunlaşıb, birinci mərtəbədəki ikiotaqlı mənzil ev-muzeyi kimi qorunub saxlanıb. 1997-ci il oktyabrın 11-də həmin evdə C.Məmmədquluzadənin ev-muzeyi açılıb.

 

Binanın fasadından tikilinin qəzalı vəziyyətdə olduğu aydın görünür. Pas atmış navalçalar və pəncərə məhəccərləri, ovulub dağılmış fasad binada uzun illərdir ki, heç bir təmir-bərpa işlərinin aparılmadığını əyani olaraq sübut edir. Yaxınlıqda yeni binanın inşa olunması da tikilinin fasad hissəsinə ciddi ziyan vurub. Onu da qeyd edək ki, C.Məmmədquluzadənin binanın fasadına vurulan xatirə lövhəsi də köhnəlib. Lövhədə gürcü və kiril əlifbaları ilə yazılan tanıtım məlumatlarındakı səhvlər də diqqət çəkir. Lövhədə yazılıb: “Azərbaycanın böyük demokrat ədibi Mirzə Cəlil Məmmədquluzadə 1897-1918-ci illərdə bu binada yaşayıb yaratmışdır. 1906-1918-ci illərdə məşhur “Molla Nəsrəddin” məcmuəsini nəşr etdirmişdir. (1866 Naxçıvan – 1931 Bakı)” yazısı əks olunub. Göründüyü kimi, ədibin anadan olduğu və öldüyü tarix də düzgün yazılmayıb. Ev-muzeyinin olduğu mənzilin interyerinin vəziyyəti də olduqca acınacaqlıdır. Otaqların tavan və bütün divarlarında dərin çatlar var. Divarlar hər an uçmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir. Muzeyin yalnız bir otağında az sayda da olsa, müəyyən eksponatlar qorunub saxlanılıb. Bunlar əsasən C.Məmmədquluzadə və ailə üzvlərinin fotoşəkilləri, “Molla Nəsrəddin” jurnalının nüsxələri, məcmuədə dərc olunan Abdulla Şaiqin portreti, tar və kamança və digər materiallardır. Muzeyin eksponatlarının siyahısının heç vaxt tərtib edilmədiyi məlum olur.

 

Muzeydə bu günümüzə qədər mühafizə edilmiş eksponatların hazırda SOCAR-ın binasında saxlanıldığı bildirilir.

 

Azərbaycan ictimai fikrinin formalaşmasında misilsiz rol oynamış C.Məmmədquluzadənin Tbilisidəki ev-muzeyinin bərpası və təmiri böyük ədib və yazıçının 155 illiyinə ən böyük töhfələrdən biri olacaq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Dəyərli oxucularımız. “Mütaliə saatı” rubrikasında “Ədəbiyyat və incəsənət” sizlər üçün yeni romanın yayımlanmasına başlayır: Fəxrəddin Qasımoğlu, “İkibaşlı əjdaha”!

«Son gecə» və «On ikiyə işləmiş» adlı iki biri-birindən maraqlı romanlarla debüt edən yazıçının hər iki romanı portalımızda dərc edilib. Əminik ki, Fəxrəddin Qasımoğlunun “İkibaşlı əjdaha”sını da bəyənəcəksiniz.

 

 

Əslində mənim bu gün üçün hərəkət planım hazır idi. Alınan xəbər bu planı dəyişmədi. Hələ səhər saatlarında Mahir Vəliyevin telefonuna mesaj göndərib mənə lazım olacaq məlumatların toplanmasını xahiş etmişdim. «Koramal» barədə Stepan və kolleqalarının topladığı və bir nüsxəsi mənə verilmiş məlumatlar kifayət qədər dolğun idi. Onları tam öyrəndikdən sonra haradan başlayacağımı müəyyən etmiş, artıq təhlillərdən real işə keçmişdim.

Psixoloji portretini qurarkən isə, belə qənaətə gəlmişdim ki, «Koramal» bu işə sırf maddi maraqları xatirinə razılıq verib. Bunun belə olduğunu düşünməyə kifayət qədər əsasım var idi. Əvvəla o böyük nüfuz sahibi və daha böyük perspektivləri olduğu kriminal aləmdən uzaqlaşmağa qərar verib. Hətta nüfuzuna görə bu aləmin kralları sayılan «qanuni oğru»lardan biri ola biləcəyi şansının olması da onu saxlamayıb. Deməli, insan həbsxana həyatından bezib, ömrünün qalanını azadlıqda yaşamaq istəyir. Solomin kimi adamlar belə addımı həftəarası hansısa zavod və ya fabrikdə işləyib, bazar günləri tilovla balıq tutmağa getmək üçün yox, dəbdəbəli bir həyat sürməklə azadlığın dadını çıxarmaq üçün atırlar. Bununçünsə, çoxlu pul lazımdır. Hətta mən deyərdim ki, külli miqdarda pul. Deməli, Solomin hətta maddi imkanı pis olmasa belə, bu işə daha böyük məbləğdə pul qazanmaq üçün qol qoymuş ola bilər.

Bundan başqa, Stepan gələn gün gecə saatlarında onun qaldığı oteldə söhbətimiz zamanı mən bəzi suallarımı verib cavablarını almışdım. Solominin Rusiyada daimi münasibətdə olduğu qadını yoxdur. O, təsadüfi qadınlarla olan əlaqələri ilə kifayətlənirmiş. Stepan bunu çox əminliklə dedi. Buradan belə çıxır ki, o, zəif cinsə qarşı heç də laqeyd deyil. Ancaq nədənsə tənhadır? Burada məntiq nə deyir, bilirsiz? Çox incə məqamlara toxunur burada məntiq. «Koramal» özünə hörmət edən avtoritetli biridir. Beləsi yol kənarında düzülüb müştəri gözləyən, gecəni parkda skamyanın üstündə yatan və buna bənzər kimlə gəldi yatağa girməz. Başqa şeylər kimi bunu da onların qaydaları tələb edir. Deməli, o ya eskort xidməti təklif edən firmalara, ya da müstəqil işləyən valyutalı fahişələrə müraciət edib hər dəfə. Hər iki halda Moskva kimi şəhərdə bu xidmətlərin qiymətləri kəlləçarxa vurur. Bu o deməkdir ki, Solominin maddi vəziyyəti heç də pis deyil, hər-halda özünə görə imkanı var. Yaxşı bəs onda o, niyə daim yanında olan, onu hər cürə qane edən, ona qulluq göstərən bir qadınla yaşamır? Axı, bu halda o kənarda qadınlara xərclədiyinin tən yarısını xərcləməklə keçinə bilər və əslində bir başqa rahatlıq tapmış olar. Deyə bilərsiniz ki, bəlkə o rəngarəngliyi, tez-tez qadınları dəyişməyi xoşlayır? Razıyam, dediklərinizdə məntiq var. Ancaq cinayətkarların, xüsusilə, onların elitasının vərdişlərini bilən biri kimi mən fərqli düşünürəm. Təcrübə göstərir ki, onlar mütləq qaydada özlərindən yaşca qat-qat cavan sevgili saxlamağı, onlara bahalı maşınlar, qızıl-zinət əşyaları bağışlamağı həyatlarının vacib bir şərti kimi bilirlər. Hətta aralarında evli olanlar da belə edir və bu bir növ dəb sayılır. Belə gözəlçələri cangüdənlər müşayiət edir və heç vaxt onlardan ayrılmırlar.

Az əvvəl dediyim incə məqamları yavaş-yavaş yəqin ki, tutursunuz. Üstəlik Solomin barədə verilmiş ətraflı məlumatların içində onun pozğun həyata meyilli olmasına bir işarə də yoxdur. Eləcə, ara-sıra ehtirasını öldürmək üçün kefi istəyəndə qadınlarla görüşüb. Deməli, kifayət qədər maddi imkanı və ayrılsa belə, düşüncə tərzinə görə həyatının on doqquz ilini həsr etdiyi, mənsub olduğu aləmin qaydalarının təsiri altında olan Solominin daimi sevgilisi var, ancaq Rusiyada yaşamır. Harada?-bunu mənə bu gün səhər telefonla danışdığım Stepan aydınlaşdırıb deyəcək. Onun son illər tez-tez səfər etmiş olduğu ölkələrin siyahısı bu sualın cavabını vermiş olacaq. Bu dediklərimdəki əminliyimlə kim razı deyilsə, ardını dinləsin. Çünki elə az əvvəl sizə dediklərimi təhlil edərkən bütün məqamlar məni ilk dediklərimə, Solominin külli miqdarda pul qazanmaq istəyi ilə bu işə qol qoyduğu barədə düşündüklərimə gəlib söykəndi. Necə? Deyim, bilin. Sual olunur, daha cinayət etməyib azadlıqda sakit həyat yaşamağa qərar verən, bunun üçün zəruri maddi imkanı olan biri, birdən birə külli miqdarda pul qazanmaq eşqi ilə, hətta, həyat tərzinə zidd olan terrorçuluq kimi ən ağır cinayətə getməyə niyə qol qoyur? Fikrimi tutdunuz? Qadın!!! Yalnız çox bağlı olduğu qadın onu buna vadar edə bilərdi. Məşhur filmimizdə deyildiyi kimi: «Qadın böyük qüvvədir». O ki qaldı, Solominin təsadüfi görüşdüyü qadınlara, bu qadınlar onun möhkəm bağlandığı o qadınla heç bir müqayisəyə gəlməzlər.

Mən heç bir ehtimalımı əmin olmasam, dilə gətirmirəm. Bu dedikərimi daha da möhkəmlətmək üçün Stepanın zəngindən sonra bəzi məqamları da sizə açıqlayacam. Onda mənimlə tam razılaşacaqsınız.

Bir ehtimal da var ki, Stepan bunu hələ aeroportdan gələrkən səsləndirmişdi. Bu, Solominin nə iləsə şantaj edilərək belə bir işə vadar edilməsidir. Kəşfiyyat orqanları bu üsuldan istifadə edirlər, bu sirr deyil. Ancaq «Koramal»ı «tanıyandan» sonra başa düşdüm ki, bu ehtimal sıfıra bərabərdir. Belə adamları zorla nəyəsə məcbur etmək mümkün deyil. 

Telefonuma zəng gəldi. Zəng vuran polkovnik Vəliyev idi.

-Salam, Bəxtiyar müəllim.

-Salam, Mahir müəllim.

-Bu gün səhər istədiyiniz məlumatların toplanılmasına göstəriş vermişəm. Hazır olan kimi xəbər verəcəm. Az əvvəl cənab general bizi toplamışdı. Yaranmış vəziyyətlə bağlı axtarışların istiqamətini bir qədər korrektə etdik. Yəqin işimizin daha da çətinləşdiyini, vaxtımızınsa necə daraldığını bilirsiz.

-Bilirəm, Mahir müəllim. Belə məlum olur ki, düşmən zərbəni iki tərəfdən vurmaq istəyir. Allahın köməkliyi ilə buna imkan vermərik. Siz əməkdaşları tələsdirin. O məlumatlar təkrar yoxlama tələb edir, çox vacibdir.

-Başa düşdüm.

-Sağ olun.

-Sağ olun.

Mahir müəllimdən Solominlə birgə məhbus həyatı yaşamış həmyerlilərimiz haqqında daha dolğun məlumat toplanılmasını istəmişdim. Həm ölənlər, həm də hazırda həbsdə olanlar barədə. Hər bir şeyi, ən xırda detalı, hətta, onların ailə tərkibi barədə məlumatları belə bilmək istəyirdim. Təbii ki, bu məlumatları toplamaq vaxt aparacaqdı. Hər-halda yeddi nəfər az deyildi. Ancaq onun bunu qısa müddətdə həll edəcəyinə əmin idim.

İndi həm bu, həm də Stepanın verəcəyi məlumatı gözləmək qalırdı. Mənsə artıq tanış parka çatmaq üzrə idim. Öz agentlərimlə bu parkda, daha doğrusu, Bakının bu sakit parkının ən gözdən uzaq hissəsində yerləşən çayxanasında görüşürdüm. Həmişəki kimi, tanış çayxana sahibinə əvvəlcədən zəng edib boş kabinələrdən birini saxlamasını tapşırmışdım. O da üç nömrəli kabinəni saxladığını demişdi. Görüş verdiyim «Tatar» ləqəbli agentim idi. Mesajla görüş vaxtını və kabinənin nömrəsini ona göndərmişdim. Həmişə eyni məkanda görüşdüyüm agentə başqa nəsə yazmağa ehtiyac yox idi. Mən bir qədər əvvəl gəlib kabinəyə keçir və çay sifariş verirdim. Həmin vaxtda ofisiant çayı gətirib gedir, düz təyin olunan vaxtda isə o gəlirdi. Gedərkən də eyni sxemdən istifadə edirdik. Bizi heç kim bir yerdə görməli deyildi.

«Tatar» ən qiymətli agentlərimdəndi. Şəhərin cinayət aləmində elə böyük bir fiqur olmasa da, orada baş verənlər haqqında çox məlumatlı biri idi. Onun bu olduqca maraq doğuran məlumatları haradan əldə etdiyi mənim üçün də müəmma olaraq qalırdı. 

Dəhlizdə rastlaşdığım ofisianta üç nömrəli kabinəyə iki nəfərlik çay gətirməsini tapşırıb içəri keçdim. Parka baxan pəncərənin pərdəsini bağlayıb stullardan birində oturdum. Otağın divarına bərkidilmiş kiçik televizoru işə salıb İctimai Televiziya kanalına köklədim. Az keçmiş bayaqkı gənc, iki stəkanla buğlanan çaydanı gətirib masanın üstünə qoydu və çıxdı. Hər iki stəkana çay süzüb gözlədim. Bundan beş dəqiqə sonra qapı astaca açıldı və «Tatar» içəri girdi. Xasiyyətimi bildiyi üçün salamlaşmadan keçib üzbəüzdə oturdu.

Heç nə demədən stəkanımı qaldırıb bir qədər soyumuş çayımı içməyə başladım. O da gülümsəyib mənim kimi etdi. Cəlb olunduğum məxfi əməliyyatla bağlı hansısa sualı yalnız dolayısı ilə verə bilərdim. Bunun üçünsə, ilk növbədə söhbətə birbaşa o məsələdən başlamamağım şərt idi. Qəsdən susur, onun özünün danışmağa başlamasını gözləyirdim. Nəsə bilib-bilməməsini öyrənmək istəyirdim. Təbii ki, baş verənlər barədə o, nəsə bilə bilməzdi, bu mümkün deyildi. Ancaq hansısa kriminal avtoritetin Rusiyadan qonağı gəldiyi və buna bənzər bir məlumatının olması mümkün idi. Onunla görüşməkdə də məqsədim, oxşar bir məlumat almaq idi. Hər şey ola bilərdi. «Koramal»ın Bakıya gəlişi barədə burada onun özü kimilərdən kimsə məlumatlı ola bilərdi, hətta kimləsə əlbir olması ehtimalı da istisna olunmurdu. Stəkanını boşaldan «Tatar» əlindən qoymadan ikinci dəfə doldurdu. Ancaq çayın qaynar olduğunu görüb masanın üstünə qoydu və pıçıltı ilə danışmağa başladı.

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

 

 

 

 

Bazar ertəsi, 26 Fevral 2024 15:00

Bir sual bir cavab - Qulu Ağsəs

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

SUAL

Yaşamaq!

- dünyanın ən zor işi!

Yaşamaq!

- irəli qovaraq keçmişi!

Fəqət...

istəyirəm əcəl gələndə

qarşımda heç nə dayanmasın.

Məni elə çağırsın ki,

sevgilim yuxudan oyanmasın. 

(Qulu Ağsəs)

Dəyərli Yaradıcımız, ölüm nöqtədir, yoxsa vergül? Şairlərin mənəvi ölümü yoxdur deyək. Yenə də ölüm cismani həyata nöqtə, ruhi həyata isə vergüldürmü? Ölüm haqqında düşüncələriniz necədir?

 

CAVAB

Mən bir dəfə müsahibələrimin birində demişdim ki, vergül nöqtədən daha işıqlıdır. Nöqtə sanki quyudur, ora düşürsən və Yusif peyğəmbərin adı ilə çıxa bilmirsən. Amma vergüldə bir işıq var. O deyir ki: " Hələ hər şey qurtarmayıb, hələ davamı var." 

Ona görə mən çox istəyərdim ki, elə ölüm də vergül olsun, nöqtə olmasın.

 

Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.