“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı ölkə hüdudlarından kənarda mütəmadi dərc edilən Təranə Turan Rəhimlinin yeni şeirlərini təqdim edir. 

MƏN QADINAM

Mən rəssam deyiləm,

Amma çox rəssamın tanımadığı

rəngləri tanıyıram.

Sevgi rəngi, həsrət rəngi, dərd rəngi…

Mən bəstəkar deyiləm,

Amma hər bəstəçinin 

eşitmədiyi səsləri eşidirəm.

Ayrılığın, vüsalın, ümidin səs ahəngi.

Mən bağban deyiləm, 

Amma çiçəklər kimi

ətrini tanıyıram

ayların, günlərin.

Ömrümü bəzəyir 

al-əlvan duyğuların ətirli çələngi.

Mən rəssam deyiləm, 

Bəstəkar deyiləm,

Bağban deyiləm…

Mən qadınam,

Allahın xoş saatda yaratdığı.

Gözümdə, könlümdə 

Allah sevgisinin işığı.

YENƏ YUXUM QAÇAQ DÜŞÜB

Yenə yuxum qaçaq düşüb,

Bu gecə - dözüm gecəsi.

Yeyib bitirəcək məni

Ömrün ən uzun gecəsi.

Oyanacaq xatirələr, 

Elə ki, oyaq biləcək.

Keçmişin künc-bucağından

Kimlər tökülüb gələcək.

Fikrim, beynim tutmayacaq

Bu qədər qonaq-qaranı.

İçindən bir cığal çıxıb

Qarışdıracaq aranı.

Yenə üzü bozaracaq

Gün görməyən ayın, ilin. 

Qılıncı qından çıxacaq

Sözünü kəsdiyim dilin.

Ölüb gedən arzuların

Qanı üzümə duracaq..

Bu gecənin şimalında

Bir şeiri ayaz vuracaq.

BÖYÜDÜM

Qaldım yollar ayrıcında,

Yolumu seçib böyüdüm.

İçimə dolan ağrının

İçindən keçib böyüdüm. 

Düşdüm bir qərib həvəsə, 

Üz tutdum işığa, səsə,

Çəkdim başa birnəfəsə

Bu eşqi içib böyüdüm. 

Girdim həsrətin qoluna,

Daldım ömrün sağ-soluna.

Dərdi geninə-boluna

Boyuma biçib böyüdüm.

Ruhum yüz kərə talandı, 

Misralarda daldalandım.

Köksümdə tonqal qalandı, 

Yanmadım, bişib böyüdüm.

SƏN MƏNİM ŞƏKLIMI ÇƏKƏ BİLMƏZSƏN

Ağacı çəkərsən, daşı çəkərsən, 

Yazda beli sınan qışı çəkərsən, 

Dünyada nə var pis yaxşı, çəkərsən,

Sən mənim şəklimi çəkə bilməzsən.

Oxşada bilərsən qaş-gözümü də,

Rəngini taparsan hər sözümün də, 

Çəkərsən içimdə kor dözümü də,

Sən mənim şəklimi çəkə bilməzsən.

Bu qərib ürəyi çəkərsən bəlkə, 

İçimdən həsrəti sökərsən bəlkə,

Ruhumu rənglərə tökərsən bəlkə, 

Sən mənim şəklimi çəkə bilməzsən. 

Gözünün önündən surətim getməz, 

Özümü görməyə qüdrətin yetməz, 

Ömür payın bitər, o şəkil bitməz,

Sən mənim şəklimi çəkə bilməzsən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.05.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

O vaxtlar hər adamın evində televizor olmazdı. Yaxşı yadımdadır, beş-altı qonşu bir yerə yığışıb, mavi ekranından göstərilən verilişlərə tamaşa edərdilər. Hətta qonşuların arasında onu möcüzə sayanlar da var idi.

Televizor adlanan bu “möcüzənin” qüdrətinə yaxşı bələdəm. Zaman-zaman tamaşaçılarına çox adamları sevdirə bilib...

Bəli, televizor olmasaydı, bəlkə də biz onu kəşf edə bilməzdik. Bu dünyada Əməkdar mədəniyyət işçisi, şairə, publisist, nasir Telli Pənahqızının varlığından xəbərimiz olmazdı...

Deyir ki,- “AzTv mənim ilk və yeganə iş yerim olub. Uzun illər “Xəbərlər” proqramını aparmışam, 10 il qocalar evindən verilişlər çəkmişəm. Sonra “Mədəniyyət xəbərləri”ni apardım. Ardınca verilişin adı dəyişib “Mədəniyyət aləmində” oldu. Ondan sonra unudulan sənətkarlarla bağlı “Gümüşü yağışlar” verilişim oldu...”

Dünyaya gəldiyi Vedibasarın Böyük Vedi kəndini, məktəbə getməyini, uşaqlıq dostlarını, qonşularını, atalı-analı günlərini tez-tez xatırlayır. Atası 37 yaşında, mədə xorasından dünyasını dəyişib. Düşünür ki, mədə xorasından cərrahi əməliyyat o vaxt da əlçatan olub, amma atasının vəfatında məhz erməni həkimlərini günahlandırır. Orta məktəbi bitirdikdən sonra, Bakıya ali təhsil almağa yollanıb. 1971-1976-cı illərdə Azərbaycan Dovlət Universitetinin jurnalistika fakultəsində təhsil alıb. Sonra əmək fəaliyyətinə başlayıb. Cəmi üç il Respublika Gənclər Kitabxanasında baş kitabxanaçısı işləyib. Daha sonra 1980-ci ildən 2005-ci ilədək AzTv-də müxtəlif vəzifələrdə çalışıb...

 “Bu gün teleaparıcı gənclərin danışığında yetərincə qüsurlar var. Məsələn, indi hamı “mentalitet” sözünü işlədir. Amma onu bilən də deyir, bilməyən də. Türklər fransızlardan bir “performans” sözü götürüblər. Bunun bizim dilimizdəki qarşılığı qabiliyyətdir. Amma bizim bu jurnalistciklər o sözü efirdə deyə-deyə adamın bütün əsəblərini korlayırlar. Bir də yeri gəldi, gəlmədi “belə deyək də” ifadəsi işlədilir. Böyüklü-kiçikli, deputatlı, süpürgəçili hamı belə danışır. Bu sözü o vaxt işlədirsən ki, nəyinsə adını tapa bilmirsən. Əksər özəl telekanallarda çıxış edənlərin işlətdiyi dörd-beş cümlədə səkkiz dəfə bu kəlmə işlənir. Efirə çıxan, müsahibə verən adam hazırlıqlı olmalıdır, dediyi sözün məsuliyyətini hiss etməlidir.”- söyləyir...

Gəncliyində onu Aida xanım İmanquliyevaya, Şəfiqə xanım Məmmədovaya bənzədənlər də az olmayıb. O qədər eşq elan edənləri, dəlicəsinə sevənləri olub ki. Özü isə...

Deyir ki,- “Söhbət ilk gənclik illərimdən gedir. Dəli kimi olmasa da, bir nəfəri sevə bilmişdim, amma araya girənlərə görə ailə qurmağımız alınmadı. Sonra isə həyat mənə elə dərs verdi ki, mənimçün karyeram daha önəmli oldu.  Soradan çox adamlar etiraf edirdilər ki, “səni çox sevirdik, amma düşünürdük ki, ev arvadı ola bilməzsən”. Maşından düşüb təyyarəyə, təyyarədən qatara, qatardan gəmiyə minirdim axı...”

Bu gün, yəni mayın 24-ü 70 yaşı tamam olur. Buna baxmayaraq, əlahəzrət Zaman gözəlliyini, şuxluğunu ondan ala bilməyib. Kim bilir, bəlkə də onu, hələ də dəlicəsinə sevənlər var?..

Yubileyi mübarək olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.05.2024)

Etibar Əbilov, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Vaqif Bayatlı Odərin yadigar göndərdiyi kitablar qarşımdadır. 

Həm haqqında yazılanları, həm də şeirlərini oxuyuram. Şeirləri son dərəcə təsirlidir:

                   ...Çək apar məni,

                   Şeytan cildində

                   mələk.

                   Sevgisiz mələkdən

                   min dəfə şirindi

                   bir gözəl şeytana

                   aldanıb ölmək.

Və yaxud:

                   Unudulacaq bütün

                   sevdalar,

                   Unudulacaq bütün

                   nəğmələr,

                   Unudulacaq unudulmaz

                   hər nə var,

                   Ancaq mən səni hər

                   bahar

                   yenidən sevməkçün

                   yenidən unudacağam.

Bu iki kitabda yüzlərlə belə şeir parçaları  var. Bayatlı bənzərsiz şairdir. Qeyri-adi istedaddır. Şeirlərinə həmişə ehtiyac hiss etdiyim şairdir. 

Məmnunluqla mütaliə etdiyim şairdir Vaqif Bayatlı Odər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.05.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SUAL:

Son deyilən nə var ki, 

bu da bir imtahandır,

Bu dünyada əzəldən,

həqiqət adlı nə var,

sən də bildin yalandır,

mən də bildim yalandır.

(İntiqam Yaşar)

İntiqam bəy, dünyanın faniliyini bilə-bilə, bir- birinə əzab verən insanlara, " daş-qaşa aşiq olanlara", "dağın zirvəsinə çıxıb aşağıdakılara qarışqasınız" - deyənlərə tövsiyəniz nədir?

CAVAB:

- Mənim fikrimcə, bütün məcazi dağlar da, zirvələr də nisbidir. Bəzi məsələlərdə tövsiyəyə ehtiyac görmürəm. Xarakter amilidir.

Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.05.2024)

Kənan Mənmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mayın 23-də Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) “Natəvan” klubunda Qırğızıstan Xalq yazıçısı Sultan Rayevin “XAN Nəşriyyatı”nda çap olunmuş “Dəlixana” romanının təqdimat mərasimi keçirildi. Hazırda TÜRKSOY prezidenti vəzifəsini daşıyan Sultan Rayev təqdimatda şəxsən iştirak edirdi.

Qeyd edək ki, sözügedən roman Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu və “Hədəf” Şirkətlər Qrupunun birgə layihəsi olan “Türk xalqları ədəbiyyatı” seriyasının ilk kitabıdır. Layihə rəhbərləri Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun və eləcə də “Hədəf” Şirkətlər Qrupunun baş direktorları Varis və Şəmil Sadiqdir. 

Tədbirdə AYB rəhbərliyi, tanınmış ədəbiyyat və incəsənət nümayəndələri, jurnalistlər iştirak edirdilər. 

Təqdimatı giriş sözü ilə açan AYB-nin sədri, Xalq yazıçısı Anar Sultan Rayevi Azərbaycanda, rəhbəri olduğu ədəbiyyat ocağında salamlamaqdan məmnunluğunu ifadə etdi. “Dəlixana” əsərinin müəllifin Azərbaycan dilində ilk çap olunan əsəri olduğunu deyən Anar Türk dünyasının böyük yazıçısının azərbaycanlı oxucular tərəfindən də seviləcəyinə və bu layihənin davamlı olacağına inandığını bildirdi. 

Ədəbiyyat Fondunun baş direktoru Varis romanın magik-realizm janrının ən əhəmiyyətli nümunələrindən olduğunu, ingilis, rus, türk, macar dillərində dərc edilərək geniş oxucu kütləsi topladığını vurğuladı, qeyd etdi ki, azərbaycanca nəşr daha mükəmməl, orijinala tam yaxın alınıb. 

Varis həmçinin romanın əsas mesajını xatırlatdı: dünyada heç nə izsiz ötüşmür, bütün pisliklər bumeranq kimi geri qayıdır. 

“Hədəf” Şirkətlər qrupunun baş direktoru, 

Azərbaycan Nəşriyyatlar Assosiasiyasının həmtəsisçisi və direktoru Şəmil Sadiq əsərin özəlliklərindən danışdı. Bildirdi ki, kitabın tərcüməçisi Aysel Oğuz, redaktorları Yunus Oğuz və Cavid Qədirdir. 

Ş.Sadiq dedi ki, romanda yüzlərlə il əvvəl ölmüş tarixi şəxsiyyətlərin ruhunu daşıyan yeddi nəfərin başına gələnlər təsvir olunur. Onlar həm özlərinin, həm də ruhunu daşıdıqları şəxslərin yol verdiyi günahların cəzasını çəkirlər.

Əsərin qəhrəmanları özlərindən də, cəzadan da qaçmaq üçün çöllərə düşür, Müqəddəs torpağın axtarışına çıxır, Musa peyğəmbərin ardıcılları kimi səhrada dolaşmağa başlayırlar…

Bəşər övladının ruhu da, əzabı da əbədidir. Bədən dünyanı tərk etsə də, ruh cəzasını başqa bədənlərdə çəkməyə davam edir.

Milli Məclisin deputatı, akademik Nizami Cəfərov çıxışında ortaq türk ədəbiyyatının və mədəniyyətinin inkişafı üçün bu cür əsərlərin tərcüməsinin önəmindən danışdı. Bu layihənin davamlı olacağına inandığını deyən akademik Sultan Rayevin digər əsərlərinin də Azərbaycan dilinə tərcümə olunmasının önəmini vurğuladı. 

Nəşrin redaktoru olan tarixi romanlar müəllifi Yunus Oğuz tərcümə və redaktə prosesinin özəlliklərindən danışdı, kitabın oxucular tərəfindən maraqla qarşılanacağına inamını ifadə etdi. 

Tanınmış kinorejissor, Xalq artisti Vaqif Mustafayev Sultan Rayevin “Daşqın” romanını oxuduğunu bildirdi, o, romanı son illərdə oxuduğu ən mükəmməl roman adlandırdı, “Dəlixana”nın da yüksək nəsr nümunəsi olduğuna inamını ifadə etdi.

Azərbaycanın TÜRKSOY-dakı daimi nümayəndəsi Elçin Qafarlı çıxış edərək Sultan Rayevin başçılığı altında TÜRKSOY-un keçirtdiyi önəmli layihələrdən danışdı və bu günlərdə Azərbaycanın həmin önəmli layihələrdən birinə ev sahibliyi etdiyini dedi. 20-22 may tarixlərində Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin ev sahibliyi ilə keçirilən “TÜRKSOY” II Beynəlxalq Tələbə Tamaşaları Festivalından danışan E.Qafarlı bu kimi layihələrin gənc sənətçilərin inkişafında mühüm rol oynadığını bildirdi. S.Rayevin Azərbaycanda ilk dəfə çap olunan əsərinin geniş oxucu kütləsi qazanacağına inandığını deyən natiq layihədə zəhməti keçən hər kəsə uğurlar arzu etdi. 

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin rektoru, Əməkdar İncəsənət xadimi, professor Ceyran Mahmudova müəllifi və layihədə iştirak edən hər kəsi təbrik etdi. Belə əsərlərin tərcüməsinin teatr sənəti və kino sənəti ixtisaslarında təhsil alan tələbələr üçün çox önəmli olduğunu deyən rektor tələbələrin səhnələşdirməkləri üçün dram əsərlərinin də tərcümə olunmasının vacibliyini vurğuladı. 

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Şərəf Cəlilli türk dünyası ədəbiyyatının özəlliklərinə toxundu, böyük ədibləri ehtiramla andı, Sultan Rayevi də bu pleadanın davamçısı saydı. 

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi Elçin Hüseynbəyli, Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin eksperti, şair Əkbər Qoşalı, Sumqayıt Poeziya Evinin direktoru, şair İbrahim İlyaslı, kitabın redaktoru Cavid Qədir və başqaları çıxış edərək Sultan Rayevin yaradıcılığından danışdılar, əsər münasibəti ilə onu təbrik etdilər. 

Çıxış edən Sultan Rayev hər kəsə minnətdarlığını bildirdi, Azərbaycanda ilk dəfə kitabının çap olunmasından sevincini ifadə etdi.

Tədbirin sonunda müəllif iştirakçılar üçün kitabını imzaladı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.05.2024)

OĞUZ AYVAZIN VARİSLƏ MÜSAHİBƏSİ

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı bu günlərdə Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının Türk dövlətləri və türkdilli xalqlar bölməsinin katibi seçilmiş Varislə müsahibəsini təqdim edir. 

-Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının (World Organization of Writers - WOW) onlayn keçirilən iclasında qurumun 5 bölməsindən birinin Türk dövlətləri və türkdilli xalqlar bölməsinin katibi seçildiniz. Bu münasibətlə sizi təbrik edirik. Xəbərlə bağlı təəssüratınız necədir?

-Təşəkkür edirəm, Oğuz bəy. Gələcək türkçülüyün, turançılığın gələcəyi olacaq, bunu sövqi-təbii hiss edirəm. Elə bunu hamı hiss edir. 

Qeyd edim ki, Avropa, Asiya, Amerika və Afrika qitələri yazıçılarını təmsil edən Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının təşkilatçılığı altında WOW festivalları 2024-cü ilə kimi 4 dildə (ingilis, ispan, rus, ərəb) keçirilirdi və qurumun 4 müvafiq bölməsi fəaliyyət göstərirdi. 2024-cü ildə qara qitədə - Nigeriyada, Nobel mükafatçısı Voye Şoyinkanın fəxri sədrliyi ilə keçirilən konqresdə 5-ci dil - türk dili də rəsmi festival dili statusu qazandı və qurumun müvafiq olaraq Türk dövlətləri və türkdilli xalqlar bölməsi yaradıldı. Təbii ki, bölməyə rəhbərliyin məhz mənə həvalə edilməsindən hədsiz qürur duyuram. Bu çox şərəfli, həm də böyük məsuliyyətli bir iş olacaq. 

-Fəaliyyətiniz hansı istiqamətlərdə olacaq? Bu barədə məlumat verərsiniz...

-Türk dövlətləri və türkdilli xalqlar bölməsi Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Türkmənistan və Macarıstanı, eləcə də Rusiya (tatarlar, çuvaşlar, başqırdlar, yakutlar), Çin (uyqurlar), İraq (kərküklər), İran (azərbaycanlılar), Kipr (türklər), Ukrayna (Krım tatarları) və s. ölkələrdə yaşayan türkdilli toplumları əhatə edir. İlk növbədə vahid koordinasiya mərkəzi yaradılacaq, bölmənin əhatə etdiyi hər bir subyektdə təmsilçilər təyin ediləcək. Bölmə onlayn ədəbiyyat axşamlarında, antologiyalarda, seriya kitablarında, müsabiqə və festivallarda türkdilli yazarların iştirakını təmin edəcək. Ali məqsəd türk dünyası ədəbiyyatını dünyada daha yaxşı tanıtmaq, ən istedadlı türkdilli yazarlar üçün promokşn təşkil etmək, yazarların maddi vəziyyətlərini yüksəltmək üçün onların dünya üzrə nəşriyyat hesabına çap olunub qonorar qazanmalarına dəstək olmaqdır. Nəzərə alaq ki, Ümumdünya Yazıçılar Təşkilatının oturuşmuş digər dörd strukturundan fərqli olaraq türk dilli ədəbiyyat strukturu tam yeni yaranır, hələ bir müddət formalaşma prosesi gedəcək. 

-Azərbaycan yazıçıları üçün hansısa yeniliklər olacaq?

-Azərbaycan yazıçıları təşkilatın verə biləcəyi bütün faydalardan yararlana biləcəklər. Yuxarıda sadaladığım sahələrdə özünü göstərmək üçün hər bir tanınmış yazıçımıza, istedadlı gənc yazarımıza münbit şərait yaradılacaq. 

-Qurumun 2025-ci ildə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində keçiriləcək növbəti konqresi və 2025-ci il Ümumdünya WOW – LiFFt Ədəbiyyat festivalının hazırlıq mərhələsi ilə bağlı hansı müzakirələr aparılıb?

-Konqresi keçirmək üçün həm Əbu-Dabi, həm də Dubay əmirlikləri namizəddir, seçim konqres ərəfəsi olacaq. Konqresdə iştirak üçün qitələr üzrə namizəd sayları müzakirə edildi. Təşkilatın vahid media şəbəkəsinin iş  mexanizminin təkmilləşdirilməsi də gündəlikdə dayanan əsas məsələlərdən idi. 

Təbii ki, BMT-nin patronajlığı altında keçirilən Ümumdünya WOW – LiFFt Ədəbiyyat festivalı əsas müzakirə obyekti oldu. 2025-ci ildə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində keçiriləcək növbəti festivalda yenə də poeziya və nəsr üzrə qaliblər müəyyənləşəcək. Bu dəfə seçim turu həm də türk dilində olacaq. Əvvəlki festivallarda seçim turlarına türk dünyası yazarları yalnız ingilis dilində qoşula bilirdilər. İstisna hal yalnız o idi ki, postsovet ölkələri müsabiqəyə rus dili ilə də qatıla bilirdilər. İndisə türk dili iştirak üçün əlavə stimul verəcək. 

Və böyük əminliklə deyirəm ki, böyük ədəbiyyatı, nüfuzlu yazarları olan Azərbaycan, Türkiyə, Qırğızıstan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Tatarıstan böyük uğurlara imza ata biləcək. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə Xeyrəddin Qocanın miniatür hekayələrinin təqdimini davam  etdirir. 

Heç ağarmıram...

Azərbaycan Prezidenti Türkiyəyə rəsmi səfərə gəlirdi. Ankaranın "Esenboğa" hava limanının "Şərəf salonu"nda Prezidenti qarşılamaq üçün son hazırlıq işləri görülürdü. Xeyrəddin Qoca o zaman AzərTAC-ın xüsusi müxbiri olan Turala yaxınlaşdı:

- Sən gündə neçə dəfə çimirsən?

Tural düşüncələrindən ayrılıb cavab verdi:

- Üç gündə bir. Yay vaxtı hər gün, bəzən gündə iki dəfə. Necə bəyəm?

Xeyrəddin müəllim dərdli-dərdli ona baxdı:

- Mən il boyu hər gün iki dəfə çimirəm, amma heç ağarmıram.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.05.2024)