Super User

Super User

Bu il Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, böyük yazıçı, dramaturq, publisist və ictimai xadim Cəlil Məmmədquluzadənin anadan olmasından 155 il ötür.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, böyük ədibin yubileyi ilə əlaqədar təkcə Azərbaycanda deyil, Gürcüstanda da müxtəlif işlər görülür, layihələr icra olunur. Azərbaycanın Gürcüstandakı səfirliyinin və SOCAR-ın Gürcüstan nümayəndəliyinin təşəbbüsü və dəstəyi ilə böyük ədibin Tbilisidə yaşayıb yaratdığı evin bərpasına başlanılıb.

 

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri C.Məmmədquluzadənin vaxtilə Tbilisi şəhəri, Mtatsminda rayonu, Besiki küçəsi, 24 ünvanında yaşadığı evin hazırkı durumu və burada aparılan bərpa işləri ilə maraqlanıb. Ev-muzeyin himayədarı, Gürcüstanın Azərbaycanlı Ağsaqqallar Şurasının sədri İsak Novruzov AZƏRTAC-a müsahibəsində deyib ki, böyük ədib uzun illər Tbilisidə yaşayıb yaradıb və “Molla Nəsrəddin” jurnalının ilk sayını da məhz bu şəhərdə nəşr etdirib. “Qeyrət” mətbəəsi də bu evin zirzəmisində fəaliyyət göstərib. Ev-muzeyin ədibin 150 illiyinə qədər bərpa olunacağı gözlənilirdi. Tbilisidə səfərdə olan Azərbaycanın rəsmi nümayəndələri ev-muzeyə dəfələrlə baxış keçiriblər və məkanın təmir olunması üçün müvafiq dövlət qurumları qarşısında məsələ qaldırıblar. Binanın bərpası ilə əlaqədar səfirlik ilə Tbilisi şəhər meriyası arasında danışıqlar aparılırdı. Sonda Tbilisi şəhər meriyası ev-muzeyin bərpasına razılıq verib və hazırda binada bərpa işləri gedir. Bərpa işlərinə bu ilin fevral ayında başlanılıb. Hazırda binada özülbərkitmə işləri görülür. Sonra binanın otaqlarının divarlarında bərpa işləri aparılacaq.

 

Onun sözlərinə görə, ev-muzeyinə sadəcə olaraq birinci mərtəbə və zirzəmi hissə aiddir, bu da ümumi sahənin 180 kvadratmetrini təşkil edir. Qalan 180 kvadratmetri isə ikinci mərtəbədə yaşayan ailələrə məxsusdur. Binanın bərpasına ümumilikdə 350 min lari vəsait ayrılıb. Bunun da 3 faizi SOCAR-n Gürcüstan nümayəndəliyi tərəfindən ödəniləcək. Binada bərpa-bərkitmə işlərinin bu ilin avqust ayında başa çatdırılması nəzərdə tutulub. Bərpa-bərkitmə işləri başa çatdırıldıqdan sonra isə muzeyin təmirinə başlanılacaq. Muzeyin bərpası Azərbaycan dövlətinin maliyyə vəsaiti hesabına həyata keçiriləcək.

 

İsaq Novruzov bildirib ki, aprel ayında uzun illər nəinki Qafqazda, hətta bütün Yaxın Şərqdə yeganə illüstrasiyalı və rəngli satirik jurnal olan “Molla Nəsrəddin”in Tbilisidə ilk sayının işıq üzü görməsindən (7 aprel 1906-cı il) 118 il ötür.

 

Qeyd edək ki, ikiotaqlı muzey 200-dən çox yaşı olan ikimərtəbəli binanın birinci mərtəbəsində yerləşir. Deyilənlərə görə, vaxtilə binanın hər iki mərtəbəsi Mirzə Cəlilə məxsus olub. Sonradan binada ailələr məskunlaşıb, birinci mərtəbədəki ikiotaqlı mənzil ev-muzeyi kimi qorunub saxlanıb. 1997-ci il oktyabrın 11-də həmin evdə C.Məmmədquluzadənin ev-muzeyi açılıb.

 

Binanın fasadından tikilinin qəzalı vəziyyətdə olduğu aydın görünür. Pas atmış navalçalar və pəncərə məhəccərləri, ovulub dağılmış fasad binada uzun illərdir ki, heç bir təmir-bərpa işlərinin aparılmadığını əyani olaraq sübut edir. Yaxınlıqda yeni binanın inşa olunması da tikilinin fasad hissəsinə ciddi ziyan vurub. Onu da qeyd edək ki, C.Məmmədquluzadənin binanın fasadına vurulan xatirə lövhəsi də köhnəlib. Lövhədə gürcü və kiril əlifbaları ilə yazılan tanıtım məlumatlarındakı səhvlər də diqqət çəkir. Lövhədə yazılıb: “Azərbaycanın böyük demokrat ədibi Mirzə Cəlil Məmmədquluzadə 1897-1918-ci illərdə bu binada yaşayıb yaratmışdır. 1906-1918-ci illərdə məşhur “Molla Nəsrəddin” məcmuəsini nəşr etdirmişdir. (1866 Naxçıvan – 1931 Bakı)” yazısı əks olunub. Göründüyü kimi, ədibin anadan olduğu və öldüyü tarix də düzgün yazılmayıb. Ev-muzeyinin olduğu mənzilin interyerinin vəziyyəti də olduqca acınacaqlıdır. Otaqların tavan və bütün divarlarında dərin çatlar var. Divarlar hər an uçmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir. Muzeyin yalnız bir otağında az sayda da olsa, müəyyən eksponatlar qorunub saxlanılıb. Bunlar əsasən C.Məmmədquluzadə və ailə üzvlərinin fotoşəkilləri, “Molla Nəsrəddin” jurnalının nüsxələri, məcmuədə dərc olunan Abdulla Şaiqin portreti, tar və kamança və digər materiallardır. Muzeyin eksponatlarının siyahısının heç vaxt tərtib edilmədiyi məlum olur.

 

Muzeydə bu günümüzə qədər mühafizə edilmiş eksponatların hazırda SOCAR-ın binasında saxlanıldığı bildirilir.

 

Azərbaycan ictimai fikrinin formalaşmasında misilsiz rol oynamış C.Məmmədquluzadənin Tbilisidəki ev-muzeyinin bərpası və təmiri böyük ədib və yazıçının 155 illiyinə ən böyük töhfələrdən biri olacaq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Dəyərli oxucularımız. “Mütaliə saatı” rubrikasında “Ədəbiyyat və incəsənət” sizlər üçün yeni romanın yayımlanmasına başlayır: Fəxrəddin Qasımoğlu, “İkibaşlı əjdaha”!

«Son gecə» və «On ikiyə işləmiş» adlı iki biri-birindən maraqlı romanlarla debüt edən yazıçının hər iki romanı portalımızda dərc edilib. Əminik ki, Fəxrəddin Qasımoğlunun “İkibaşlı əjdaha”sını da bəyənəcəksiniz.

 

 

Əslində mənim bu gün üçün hərəkət planım hazır idi. Alınan xəbər bu planı dəyişmədi. Hələ səhər saatlarında Mahir Vəliyevin telefonuna mesaj göndərib mənə lazım olacaq məlumatların toplanmasını xahiş etmişdim. «Koramal» barədə Stepan və kolleqalarının topladığı və bir nüsxəsi mənə verilmiş məlumatlar kifayət qədər dolğun idi. Onları tam öyrəndikdən sonra haradan başlayacağımı müəyyən etmiş, artıq təhlillərdən real işə keçmişdim.

Psixoloji portretini qurarkən isə, belə qənaətə gəlmişdim ki, «Koramal» bu işə sırf maddi maraqları xatirinə razılıq verib. Bunun belə olduğunu düşünməyə kifayət qədər əsasım var idi. Əvvəla o böyük nüfuz sahibi və daha böyük perspektivləri olduğu kriminal aləmdən uzaqlaşmağa qərar verib. Hətta nüfuzuna görə bu aləmin kralları sayılan «qanuni oğru»lardan biri ola biləcəyi şansının olması da onu saxlamayıb. Deməli, insan həbsxana həyatından bezib, ömrünün qalanını azadlıqda yaşamaq istəyir. Solomin kimi adamlar belə addımı həftəarası hansısa zavod və ya fabrikdə işləyib, bazar günləri tilovla balıq tutmağa getmək üçün yox, dəbdəbəli bir həyat sürməklə azadlığın dadını çıxarmaq üçün atırlar. Bununçünsə, çoxlu pul lazımdır. Hətta mən deyərdim ki, külli miqdarda pul. Deməli, Solomin hətta maddi imkanı pis olmasa belə, bu işə daha böyük məbləğdə pul qazanmaq üçün qol qoymuş ola bilər.

Bundan başqa, Stepan gələn gün gecə saatlarında onun qaldığı oteldə söhbətimiz zamanı mən bəzi suallarımı verib cavablarını almışdım. Solominin Rusiyada daimi münasibətdə olduğu qadını yoxdur. O, təsadüfi qadınlarla olan əlaqələri ilə kifayətlənirmiş. Stepan bunu çox əminliklə dedi. Buradan belə çıxır ki, o, zəif cinsə qarşı heç də laqeyd deyil. Ancaq nədənsə tənhadır? Burada məntiq nə deyir, bilirsiz? Çox incə məqamlara toxunur burada məntiq. «Koramal» özünə hörmət edən avtoritetli biridir. Beləsi yol kənarında düzülüb müştəri gözləyən, gecəni parkda skamyanın üstündə yatan və buna bənzər kimlə gəldi yatağa girməz. Başqa şeylər kimi bunu da onların qaydaları tələb edir. Deməli, o ya eskort xidməti təklif edən firmalara, ya da müstəqil işləyən valyutalı fahişələrə müraciət edib hər dəfə. Hər iki halda Moskva kimi şəhərdə bu xidmətlərin qiymətləri kəlləçarxa vurur. Bu o deməkdir ki, Solominin maddi vəziyyəti heç də pis deyil, hər-halda özünə görə imkanı var. Yaxşı bəs onda o, niyə daim yanında olan, onu hər cürə qane edən, ona qulluq göstərən bir qadınla yaşamır? Axı, bu halda o kənarda qadınlara xərclədiyinin tən yarısını xərcləməklə keçinə bilər və əslində bir başqa rahatlıq tapmış olar. Deyə bilərsiniz ki, bəlkə o rəngarəngliyi, tez-tez qadınları dəyişməyi xoşlayır? Razıyam, dediklərinizdə məntiq var. Ancaq cinayətkarların, xüsusilə, onların elitasının vərdişlərini bilən biri kimi mən fərqli düşünürəm. Təcrübə göstərir ki, onlar mütləq qaydada özlərindən yaşca qat-qat cavan sevgili saxlamağı, onlara bahalı maşınlar, qızıl-zinət əşyaları bağışlamağı həyatlarının vacib bir şərti kimi bilirlər. Hətta aralarında evli olanlar da belə edir və bu bir növ dəb sayılır. Belə gözəlçələri cangüdənlər müşayiət edir və heç vaxt onlardan ayrılmırlar.

Az əvvəl dediyim incə məqamları yavaş-yavaş yəqin ki, tutursunuz. Üstəlik Solomin barədə verilmiş ətraflı məlumatların içində onun pozğun həyata meyilli olmasına bir işarə də yoxdur. Eləcə, ara-sıra ehtirasını öldürmək üçün kefi istəyəndə qadınlarla görüşüb. Deməli, kifayət qədər maddi imkanı və ayrılsa belə, düşüncə tərzinə görə həyatının on doqquz ilini həsr etdiyi, mənsub olduğu aləmin qaydalarının təsiri altında olan Solominin daimi sevgilisi var, ancaq Rusiyada yaşamır. Harada?-bunu mənə bu gün səhər telefonla danışdığım Stepan aydınlaşdırıb deyəcək. Onun son illər tez-tez səfər etmiş olduğu ölkələrin siyahısı bu sualın cavabını vermiş olacaq. Bu dediklərimdəki əminliyimlə kim razı deyilsə, ardını dinləsin. Çünki elə az əvvəl sizə dediklərimi təhlil edərkən bütün məqamlar məni ilk dediklərimə, Solominin külli miqdarda pul qazanmaq istəyi ilə bu işə qol qoyduğu barədə düşündüklərimə gəlib söykəndi. Necə? Deyim, bilin. Sual olunur, daha cinayət etməyib azadlıqda sakit həyat yaşamağa qərar verən, bunun üçün zəruri maddi imkanı olan biri, birdən birə külli miqdarda pul qazanmaq eşqi ilə, hətta, həyat tərzinə zidd olan terrorçuluq kimi ən ağır cinayətə getməyə niyə qol qoyur? Fikrimi tutdunuz? Qadın!!! Yalnız çox bağlı olduğu qadın onu buna vadar edə bilərdi. Məşhur filmimizdə deyildiyi kimi: «Qadın böyük qüvvədir». O ki qaldı, Solominin təsadüfi görüşdüyü qadınlara, bu qadınlar onun möhkəm bağlandığı o qadınla heç bir müqayisəyə gəlməzlər.

Mən heç bir ehtimalımı əmin olmasam, dilə gətirmirəm. Bu dedikərimi daha da möhkəmlətmək üçün Stepanın zəngindən sonra bəzi məqamları da sizə açıqlayacam. Onda mənimlə tam razılaşacaqsınız.

Bir ehtimal da var ki, Stepan bunu hələ aeroportdan gələrkən səsləndirmişdi. Bu, Solominin nə iləsə şantaj edilərək belə bir işə vadar edilməsidir. Kəşfiyyat orqanları bu üsuldan istifadə edirlər, bu sirr deyil. Ancaq «Koramal»ı «tanıyandan» sonra başa düşdüm ki, bu ehtimal sıfıra bərabərdir. Belə adamları zorla nəyəsə məcbur etmək mümkün deyil. 

Telefonuma zəng gəldi. Zəng vuran polkovnik Vəliyev idi.

-Salam, Bəxtiyar müəllim.

-Salam, Mahir müəllim.

-Bu gün səhər istədiyiniz məlumatların toplanılmasına göstəriş vermişəm. Hazır olan kimi xəbər verəcəm. Az əvvəl cənab general bizi toplamışdı. Yaranmış vəziyyətlə bağlı axtarışların istiqamətini bir qədər korrektə etdik. Yəqin işimizin daha da çətinləşdiyini, vaxtımızınsa necə daraldığını bilirsiz.

-Bilirəm, Mahir müəllim. Belə məlum olur ki, düşmən zərbəni iki tərəfdən vurmaq istəyir. Allahın köməkliyi ilə buna imkan vermərik. Siz əməkdaşları tələsdirin. O məlumatlar təkrar yoxlama tələb edir, çox vacibdir.

-Başa düşdüm.

-Sağ olun.

-Sağ olun.

Mahir müəllimdən Solominlə birgə məhbus həyatı yaşamış həmyerlilərimiz haqqında daha dolğun məlumat toplanılmasını istəmişdim. Həm ölənlər, həm də hazırda həbsdə olanlar barədə. Hər bir şeyi, ən xırda detalı, hətta, onların ailə tərkibi barədə məlumatları belə bilmək istəyirdim. Təbii ki, bu məlumatları toplamaq vaxt aparacaqdı. Hər-halda yeddi nəfər az deyildi. Ancaq onun bunu qısa müddətdə həll edəcəyinə əmin idim.

İndi həm bu, həm də Stepanın verəcəyi məlumatı gözləmək qalırdı. Mənsə artıq tanış parka çatmaq üzrə idim. Öz agentlərimlə bu parkda, daha doğrusu, Bakının bu sakit parkının ən gözdən uzaq hissəsində yerləşən çayxanasında görüşürdüm. Həmişəki kimi, tanış çayxana sahibinə əvvəlcədən zəng edib boş kabinələrdən birini saxlamasını tapşırmışdım. O da üç nömrəli kabinəni saxladığını demişdi. Görüş verdiyim «Tatar» ləqəbli agentim idi. Mesajla görüş vaxtını və kabinənin nömrəsini ona göndərmişdim. Həmişə eyni məkanda görüşdüyüm agentə başqa nəsə yazmağa ehtiyac yox idi. Mən bir qədər əvvəl gəlib kabinəyə keçir və çay sifariş verirdim. Həmin vaxtda ofisiant çayı gətirib gedir, düz təyin olunan vaxtda isə o gəlirdi. Gedərkən də eyni sxemdən istifadə edirdik. Bizi heç kim bir yerdə görməli deyildi.

«Tatar» ən qiymətli agentlərimdəndi. Şəhərin cinayət aləmində elə böyük bir fiqur olmasa da, orada baş verənlər haqqında çox məlumatlı biri idi. Onun bu olduqca maraq doğuran məlumatları haradan əldə etdiyi mənim üçün də müəmma olaraq qalırdı. 

Dəhlizdə rastlaşdığım ofisianta üç nömrəli kabinəyə iki nəfərlik çay gətirməsini tapşırıb içəri keçdim. Parka baxan pəncərənin pərdəsini bağlayıb stullardan birində oturdum. Otağın divarına bərkidilmiş kiçik televizoru işə salıb İctimai Televiziya kanalına köklədim. Az keçmiş bayaqkı gənc, iki stəkanla buğlanan çaydanı gətirib masanın üstünə qoydu və çıxdı. Hər iki stəkana çay süzüb gözlədim. Bundan beş dəqiqə sonra qapı astaca açıldı və «Tatar» içəri girdi. Xasiyyətimi bildiyi üçün salamlaşmadan keçib üzbəüzdə oturdu.

Heç nə demədən stəkanımı qaldırıb bir qədər soyumuş çayımı içməyə başladım. O da gülümsəyib mənim kimi etdi. Cəlb olunduğum məxfi əməliyyatla bağlı hansısa sualı yalnız dolayısı ilə verə bilərdim. Bunun üçünsə, ilk növbədə söhbətə birbaşa o məsələdən başlamamağım şərt idi. Qəsdən susur, onun özünün danışmağa başlamasını gözləyirdim. Nəsə bilib-bilməməsini öyrənmək istəyirdim. Təbii ki, baş verənlər barədə o, nəsə bilə bilməzdi, bu mümkün deyildi. Ancaq hansısa kriminal avtoritetin Rusiyadan qonağı gəldiyi və buna bənzər bir məlumatının olması mümkün idi. Onunla görüşməkdə də məqsədim, oxşar bir məlumat almaq idi. Hər şey ola bilərdi. «Koramal»ın Bakıya gəlişi barədə burada onun özü kimilərdən kimsə məlumatlı ola bilərdi, hətta kimləsə əlbir olması ehtimalı da istisna olunmurdu. Stəkanını boşaldan «Tatar» əlindən qoymadan ikinci dəfə doldurdu. Ancaq çayın qaynar olduğunu görüb masanın üstünə qoydu və pıçıltı ilə danışmağa başladı.

 

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

 

 

 

 

Bazar ertəsi, 26 Fevral 2024 15:00

Bir sual bir cavab - Qulu Ağsəs

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

SUAL

Yaşamaq!

- dünyanın ən zor işi!

Yaşamaq!

- irəli qovaraq keçmişi!

Fəqət...

istəyirəm əcəl gələndə

qarşımda heç nə dayanmasın.

Məni elə çağırsın ki,

sevgilim yuxudan oyanmasın. 

(Qulu Ağsəs)

Dəyərli Yaradıcımız, ölüm nöqtədir, yoxsa vergül? Şairlərin mənəvi ölümü yoxdur deyək. Yenə də ölüm cismani həyata nöqtə, ruhi həyata isə vergüldürmü? Ölüm haqqında düşüncələriniz necədir?

 

CAVAB

Mən bir dəfə müsahibələrimin birində demişdim ki, vergül nöqtədən daha işıqlıdır. Nöqtə sanki quyudur, ora düşürsən və Yusif peyğəmbərin adı ilə çıxa bilmirsən. Amma vergüldə bir işıq var. O deyir ki: " Hələ hər şey qurtarmayıb, hələ davamı var." 

Ona görə mən çox istəyərdim ki, elə ölüm də vergül olsun, nöqtə olmasın.

 

Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Bazar ertəsi, 26 Fevral 2024 16:00

Bilinməzə dördüncü məktubum

Jalə İslam, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Taxtadan təməli qoyulan bir evi dəmir hasarları nə qədər müdafiə etsə də, onu zamanı gələndə çürüməkdən xilas edə bilməz. Dağlanmış bir köksə yazılır bu sözlər, “Əgər küsdürəcəyini zənn etmədiyin adamlardan küsmüsənsə, bəzəkli sözlər barışmaq üçün əsla kifayət etməz”.

 

Məhz elə bu an, bu dəqiqə oturub düşündüm ki, bir çox insanla aramızda günlərə bərabər illər ötür. Nə qədər çalışsam da, ömrü ömrə, günü günə, qəlbi qəlbə calaya bilmirəm. Hər halda bizim ağacımızın budaqları əvvəldən kövrəkdir deyib, yoluma beləcə davam edirəm. Vuruşmaq və mübarizə aparmağın artıq mənim üçün ağır olduğunu qəbul edib öz qaranlıq küncümə qısılmaq və oradan heç çıxmamaq istəyirəm. Özüm də çox yaxşı bilirəm ki, o küncə təslim olsam, bir daha əsla əlindən qurtula bilməyəcəyəm. Doğrusu, nə istədiyimi heç bilməmişəm, yenə də bilmirəm. Lakin həyatdan çox şey istədiyim barizdir. Zəhərli bir ilan, yırtıcı bir heyvan kimi doymadan, əlimdə olanları qəbul etmədən, bütün sovrulan küllərimə məhəl qoymadan mübarizə meydanına atılmaq nə qədər yorucu olsa da, “bu dəfədə olacaq” fikrinə qapılıb şiddətli bir həyəcana aşiq oluram. 

Ruhum bir tək onun qarşısında bütün çılpaqlığı ilə özünü təslim edir. Bu, əslində sevgi deyil, amma uçucu bir həvəs olmadığı da bəllidir. 

Xatirələri oyatmaq vaxtıdır əziz dost! 

 

Tuturdum onun qabar basmış əllərindən, hər iki əlini əllərim arasına alırdım. Bu istilik onun əllərinin çapıq basmış cığırlarını sızıldadırdı və mən bu sızıltını iliklərimə qədər hiss etmiş olsam da, hər nə qədər ovuc içlərim tərləsə də, o cığırları duzlu tər damcıları yandırsa da, qəlbimi təlaşım bir məngənə kimi sıxsa da, acının fəryadları nə bir sərhəd, nə də bir əngəl ola bilirdi. Bir cəza olmağı da, onun günahlarının hər zərrəsinə damcı-damcı bulaşmağı da özümə yaraşdırmırdım. Fəqət,  pis əməllərimdən, kinimdən, kəhanətimdən də geridə qalmırdım. Axı bu mübarizə mənim qələbəm ilə bitməli idi. Nəticə isə təbii ki, onun mənə nifrəti idi. Sakitcə dayanmış və xalçanın ən kobud naxışlarını sayaraq düşünürdüm ki, mən onu itirməyə, həqiqətən də hazırammı? Sonra ətəyimdəki bütün daşları silkərək onun mənim mübarizəmdə heç bir yerinin olmadığını özümə dəfələrlə xatırladırdım. Hətta heç kimin bu mübarizədə yeri yox idi. İtirdiklərim dəhşətli idi və itirəcəklərim daha da dəhşətli olacaq. "Buna hazırsanmı? " -deyə sual verdiyinə əminəm. Hazır olmağa hazır deyiləm, əziz dost!

 

Sonra..., sonra..., sonra...ovuclarımı açırdım. Duzlu tər damcıları sızıldadan o cığırları indi şiddətli bir çovğun göynədirdi. Və

onun əlləri, mənim isə qürurum çovğun qarşısında daha da şişir və qabarırdı. Arxama belə baxmadan qaçırdım. Məkanı soruşma, çünki bir dayanacağa ehtiyacım olmadığını sən də bilirsən. Ardımda kövrək bir səs, bitməyən cümlələr məni təqib edirdi. Bir müddət sonra eşidə bilmədiyim cümlə sonlarını özüm tamamlayırdım. Dəqiq xatırlamasam da, onun son sözləri təxminən belə idi:

-…Elə isə gözlərini yum və üçə qədər say…

 

Sənə vədlər verəcəyəm. O vədlər gözlərinə pərdələri asacaq. Yenə səhər olacaq, yenə günəş doğacaq, yenə bu bataqlıqda yaşamağa ümid bəsləyən bir cüt göz tapılacaq. Səni bu xarabalıqdan pərdələr qoruyarkən, mənsə qırpılan göz bəbəklərin arasında tək nəfəsdə donacağam...

Bu bədbəxt bəndəyə -Mən səni sevə bilmərəm, mən yalnız özümü sevə bilərəm, - demək necə də ağırdır, elə deyilmi?! Özümə nifrət edirəm. Əgər bu belə deyilsə belə, hökmən belə olmasını istəyirəm. Əgər xatırlayırsansa, bunu əvvəl də sənə demişdim: "Nifrət çox ali bir hissdir".

Sənə də nifrət edirəm! 

Və...kefini belə soruşmadan bu məktubu burada yekunlaşdırıram, çünki sən sadəcə məni dinləməklə hökmlüsən.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

“Biz əks qütblərik, ona görə çəkdik bir-birimizi"

 

- Baxanda nəyə aşiq olur insan?

- Özündə olmayana.

- İnsan əksik tərəfinəmi aşiq olur?

- Tamamlayana aşiq olur, möhtərəm..

- Eşq tamamlanmaqmıdır, yoxsa əbədiyyən yarım qalmaqmı?

(“Könül dağı” filmindən) 

 

Bir yerdə oxumuşdum: “Biri ilə anlaşmaq üçün eyni, sevmək üçüm fərqli xüsusiyyətlər gərəkdir”.

İnsan özü kimi olanla anlaşarmış da, lakin fərqli olanı sevərmiş.

Sən də eynən bunu söyləmişdin mənə: “Biz əks qütblərik, ona görə çəkdik bir- birimizi",-  demişdin.

Eləydi, biz əks qütblər kimi fərqliydik bəlkə, amma eyni zamanda da ayrılmaz, bir-birinə bağlı və biri digərini tamamlayandıq biz. 

Eyniylə gecəylə gündüzün, istiylə soyuğun, günəşlə ayın, yerlə göyün, siyahla bəyazın fərqli olduğu qədər də bir-birini tamamlaması kimi... 

Mən hər nə qədər aydın görünsəm də, toxunsan ağlayacaq insan kimi, hər an yağmağa hazır göy üzü, sənsə hər nə qədər quraq görünsən də, bir damla yağış düşsə gülüstana çevriləcək torpaq kimiydin.

Fəqət, mən ağlaya bilməyən insanlar kimi tutdum göz yaşlarımı, o bir damla yağışı belə əsirgədim səndən və sən də bunun müqabilində əbədiyyən o ən sevdiyim yaşıla həsrət qoydun məni.

Bəlkə də həqiqətən də eyni qədər günahkarıq səninlə, amma peşmanlıq duyğusuyla yoğrulub, qartopu kimi yuvarlandıqca böyüyən bu günahın bədəlini ödəmək təkcə mənim payıma düşdü.

Mən indi hər gün gözlərini sıxan səma kimiyəm, fəqət, qışdır, daha gərək yoxdur yağışa...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Zarafat deyil, bu yaşında yaddaşını hələ də itirməyib, Azərbaycan, rus klassiklərinin əksər şeirlərini əzbər söyləyə bilir, poeziya vurğunudur. Məktəbdə əlaçı olub, təhsilini gümüş medalla başa vurub...

 

Deyir ki,- “Babam din xadimi olduğu üçün Allah kəlməsi evimizdən heç vaxt əskik olmazadı. Rəhmətlik bütün günü kitab oxuyardı. Füzuli, Sədi onun sevimli şairlərindən idilər. Sevinirəm ki, ondan çox şey öyrənə bilmişəm...”

 

Azərbaycan xalqının bu gün də hörmətlə yad etdiyi seyidlərdən Seyidəli ağa Mirmövsümzadənin nəvəsidir. Seyidəli ağa uzun müddət Bakı quberniyası “Şiələr Məclisi”nin sədri olub, nüfuzlu bir şəcərənin nümayəndəsi idi. Bir vaxtlar Azərbaycanın şeyxülislamı, görkəmli din xadimi Axund ağa Əlizadə və Azərbaycan gənclərinə liderlik etmiş Məsud ağa Əlizadə də bu şəcərənin övladları olublar…

 

“Məşhur Mir Mövsüm ağanın bacısı mənim nənəm olub. Şeyxülislam Axund ağa Əlizadə Nəcəfdə oxuyarkən Mövsümzadənin böyük qardaşı Seyid ağa ilə dostluq ediblər. Bakıya qayıdandan sonra babam Seyid ağanın bacısı Zeynəblə evlənib. Bu evlilikdən atam anadan olub. Atamın üç yaşı olanda isə Zeynəb nənəm vəfat edib.”- söyləyir...

 

Dostlar, bu gün sizə AMEA-nın sabiq prezidenti, akademik Akif Əlizadədən danışıram. 1934-cü ildə tanınmış həkimlər- Ağamehdi və Əfşan xanım Əlizadələrin ailəsində dünyaya gəlib. Uzun yol keçib, savadı, elmi, bacarığı ilə elmin pillələrində irəliləyə bilib. 27 yaşında elmlər namizədi, 35 yaşında isə elmlər doktoru alimlik dərəcələrinə yiyələnib. Xidmətlərinə görə bir sıra orden və medallara layiq görülüb...

 

Deyir ki,- “Etiraf etmək lazımdır ki, Azərbaycan elmi artıq qocalıb. Yəni alimlərizin əksəriyyəti yaşlanıblar. Akademiyanın institutlarında yaşlı nəsli əvəz edən gənc nəsli tapmaq çətin olur. Buna da əsas səbəb 90-cı illər olub. SSRİ dağılandan sonra dərhal bütün əlaqələr qırıldı. Bu zaman elmdə digər sahələr kimi böyük itkilər oldu. İşsizlik yarandı, gənc alimlər və istedadlılar xaricə üz tutdular, biznes sahəsini seçdilər və başqa bir istiqamətə yönəldilər. Bununla da sovet vaxtı yaranmış ənənə pozuldu. Əgər Heydər Əliyev hakimiyyətə gəlməsəydi, bu gün akademiyamızdan əsər-əlamət qalmazdı və bərpa etmək də mümkün olmayacaqdı. Heydər Əliyev deyirdi ki, akademiya yaşamalıdır. Akademiya yavaş-yavaş bərpa olundu. Hazırda AMEA çox qüvvətli bir qurumdur, burada çox yaxşı kadrlar var. Amma gələcək üçün gənc kadrların hazırlığında çətinliklər yarana bilər. Buna görə də təhsil ilə elmin inteqrasiyası çox vacibdir. Elm təhsilə öz imkanlarını verməlidir, təhsil də elmə cavan kadr yetişdirməlidir. Bunlar bir-birindən ayrılmadan, yanaşı irəliləməlidirlər. Deyirlər, xaricdə elm universitetlərdə inkişaf edir. Bəli, elədir, bizdə isə tərsinə- elmimiz akademiya istiqamətində inkişaf edir. AMEA-nı ləğv edib, hamısını universitetlərə vermək də mümkün deyil. Bunu etsək böyük bir fəlakət olar. Elə bir nöqtə tapmaq lazımdır ki, bu iki vacib humanitar istiqamət şərikli inkişaf etsin. Yalnız o zaman mümkün olar ki, elm tədricən universitetə tərəf gedə bilsin. Onda akademiya da inkişaf edər.”

 

Bəli, yüksək mədəniyyəti, əsilzadələrə xas olan davranışı ilə ürəklərdə yuva qurmağı bacaran bu insanın dünən - fevralın 25-də nə az, nə çox 90 yaşı tamam oldu. Barəsində çox danışmaq olardı, amma deyə bilmədiklərimi yəqin ki, nə vaxtsa onun rəhbərliyi altında işləyən alimlər özlərində güc tapıb söyləyəcəklər. Məqsədim, bu işıqlı insanı, qocaman akademiki yubileyi münasibətilə təbrik etmək, ağrı-acısız günlər arzulamaqdır. 

Cəddi peyqəmbər dayağı olsun!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Şənbə günü ünlü Azərbaycan aktyoru

Bahadur Atabala oğlu Əliyevin doğum günü idi. 

Bahadur Əliyev (24.02.1933, Sığıncaq, Masallı – 16.09.2002, Sumqayıt) mübaliğəsiz deyə bilərik ki, milli kino tariximizin ən məhsuldar aktyorudur. 

 

Bahadur Əliyevin 80-ə yaxın filmdə çəkildiyi bəllidir. Xüsusən, ən sevimli, ən populyar filmlərimizdə o, bir qayda olaraq rol alıb:

“Onu bağışlamaq olarmı?” (1959),

“Böyük dayaq” (1962),

“Sehrli xalat” (1964),

“Ulduz” (1964),

“Uşaqlığın son gecəsi” (1968),

“Mən ki gözəl deyildim” (1968),

“Bizim Cəbiş müəllim” (1969),

“Bir cənub şəhərində” (1969),

“Axırıncı aşırım” (1971),

“Dərviş Parisi partladır” (1976),

“Babək” (1979),

“Nizami” (1982),

“Bəyin oğurlanması” (1985),

“Sizi dünyalar qədər sevirdim” (1985), “Yaramaz” (1988) və s.

Bahadur Əliyevin yaratdığı bütün obrazlar 

unudulmaz obrazlardır.

Ruhu şad olsun!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Biz bir neçə gün ərzində biznesdə, peşə fəaliyyətində uğur qazanmağın yolunu göstərən ən çox tələb olunan kitablardan 10-na nəzər yetirdik. İndi də gəlin, ümumiyyətlə adi insanı uğurlu insana çevirən, insanın düşüncə tərzini, adət və xasiyyətini, xarakterik cəhətlərini dəyişən ən populyar kitablardan 10-na nəzər yetirək.

Bu kitablar, əziz oxucularım, insanlara düzgün istiqamət verir, sürətli və keyfiyyətli dəyişikliklərə bir təkan olur.

Beləliklə, seçdiyim növbəti 10-luğu sizlərə təqdim edirəm.

 

Entoni Robbins. «Özündə nəhəngi oyat»

Dünyanın ən tanınmış motivasiya spikerlərindən olan, layf-kouçinqin (mütəxəssislə ondan bilgi almaq zərurəti duyan insanın lazımi nəticə alanadək peşəkar münasibətləri) banilərindən biri hesab olunan Entoni Robbins özü həyatda hər şeyi sıfırdan başlayıb, motivasiya kitablarını öz həyat təcrübəsinə əsasən yazıb. Entoni Robbinsə görə hər bir insan içində yatan enerjini oyatmalı, arzularını, hətta ən fantastik olanları belə reallaşdırmalıdır. Entoni Robbins tövsiyyə edir ki, böyük hədəfləri vurun, heç nəylə kifayətlənməyin. Ən vacibi – özünüzə güvənin, deyin ki, mən bunu bacaracağam!

«Hər gün öz üzərinizdə səylə çalışın, zərərli vərdişlərdən, səhv qənaətlərdən qorunun», - deyir spiker.

Entoni Robbins belə bir deviz də təklif edir: «Öz emosiyalarınızı özünüzə müttəfiq edin». Onun təklif etdiyi digər deviz isə belədir: «Arzulamaqdan dərhal real işə keçin!»

Oxucularıma onu da söyləyim ki, Entoni Robbinsin kouçinq seanslarının (konsaltinq və treninq metodudur ki, kouç öz tələbəsinə konkret hədəfi vurmağı öyrədir) astronomik qiyməti var: 1 milyon dollar!!! Və bu prosedura arzulayanlar 2 il öncədən yazılırlar. Onun müştəriləri arasında isə bir görün kimlərə rast gələcəksiniz: Bill Klintona, Andre Aqasiyə, Opra Uinfriyə... Prezidentliyədək yüksələn siyasətçi, ən yüksək kürsülərdən düşməyən dünyaşöhrətli idmançı, dünyanın ən nüfuzlu qadınları reytinqində yer alan ən məşhur televiziya aparıcısı və şoumen...

Bu sırada tarixdə SSRİ dövlətinin, kommunizmin süqutunun memarı hesab edilən sonuncu SSRİ prezidenti Mixail Qorbaçovu  da görmək olar, əziz oxucularım.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

 

Bazar ertəsi, 26 Fevral 2024 12:30

Bağışla, gecikdiyim üçün… - ESSE

Turunc Baxışlı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

- Salam, necəsən? Mən dünən səni gördüm,  gedirdin. Tək deyildin özü də, çox xoşbəxt görünürdün, səmimi gülüşün kənardan çox aydın hiss olunurdu. Sənin yerinə sevindim.

- Hə… xoşbəxtəm, həm də heç vaxt olmadığım kimi. Məni anlayan, dəyər verən, istəklərimə hörmətlə yaxınlaşan birinin yanında necə xoşbəxt olmaya bilərəm ki. 

Bilirsən, bəzən həyatda insan sevgidən daha çox anlaşılmağa ehtiyac duyur. 

Bağışla ki "bilirsən" dedim, axı sən hardan biləsən, deyilmi?

-Bilirsən, sən də heç dəyişməmisən. İllərin nifrəti hələ də gözlərindədi, sanki bir zamanlar bir-biri üçün ölməyi belə gözə alan insanlar biz deyildik. Bəlkə də sən məni bağışlasaydın, indi xəyalını qurduğumuz evin həyətində üz-üzə oturub sevgi dolu söhbət edirdik ötənlərdən. 

- Bağışlamaq? İncimə, amma xəyanəti bağışlamaq özümə edə biləcəyim ən böyük cəza olardı. Unutma, hər kəs bağışlanılmağa layiq olacaq qədər şanslı deyil…

 

"İlahi bu nə yuxu idi belə? Onun ölümündən artıq 3 ildi keçir, amma mən hələ də onun məni bağışlamağına ümid edirəm. Necə də aciz biriyəm, yanımdaykən onu xoşbəxt edib bir dəfə də olsun, “sevirəm” sözünü dilə gətirə bilmədim. Anlamağı, dinləməyi heç zaman düşünmədim, onu başqasına dəyişmək isə nə qəlbimi, nə də ruhumu incitdi. İndi isə.....

Bağışla məni, bağışla məni, sənə gecikdiyim üçün…”

 

Necə də qəribə bir həyatdı, deyilmi, Əzizim? 

Biz insanlar yanımızda olarkən heç kimin dəyərini bilmirik. Sevsək belə dilə gətirməyə gücümüz yetmir təəsüff ki. 

Və bir gün tək həqiqət peşmanlıq olur. Etdiklərin və etmədiklərin üçün peşmanlıq.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Təranə Dəmirin yeni şeirlərini təqdim edir. 

 

 

YERİ, ŞƏHƏRİM

 

Qış donunda necə 

yeknəsək görünür şəhər, İlahi,

Hər yandan qorxu, iztirab, kədər, 

ayrılıq boylanır,

həsrət yağır üzü Xəzərə.

Ağaclar qollarını qucaqlayıb 

oturub küçə boyu,

Xəzəlləşən yarpaqlarından, 

lüt-üryan budaqlarından

utanıb başını aşağı dikir

məlul-məlul.

Çılın -çılpaq vücudunu şaxta döyür, 

Külək başına uçurur yaz arzularını.

Adamın yazığı gəlir şəhərə.

Tufan qabağına qatıb gedir 

küçələri, dalanları,

Binaları, adamları.

Amma qəribə bir əminlik də var 

baxışlarında şəhərin,

Nə küləyin dəli uğultusunu, 

nə göy üzünün haray-həşirini, 

nə də buludların şaqqıltısını vecinə alır.

Ayaqlarını bir az da möhkəm basır torpağa,

Bir az da möhkəm sarılır öz qoca tarixinə.

Soyuna sarılır, 

kökünə, divarına, daşına sarılır,

Qışına sarılır.

Dəniz-dəniz ulayır külək şəhərin üstünə,

Adamın zəhri yarılır,

Şəhərsə öz yerindədi.

Külək dalğaları sahilə çırpdıqca 

sahil bir az da bərk yapışır 

dənizin ayaqlarından.

Şəhər dənizdən, dəniz dalğadan, 

dalğa sahildən,

Sahilsə ləpirlərdən tutur.

Beləcə tuta-tuta addımlayır 

dəniz-dəniz, bina-bina, 

küçə-küçə, dalan-dalan şəhər,

Anam şəhər, yuvam şəhər, qalam şəhər.

Burdan batıb ordan çıxır külək.

İçərişəhərin dolanbac küçələrindən 

burula-burula keçir,

Qapılara, pəncərələrə sarıla-sarıla keçir,

Dünyanı şəhərin başına yıxır külək..

Qumla dolur gözləri şəhərin,

Bu masal, bu mələk, bu pəri şəhərin.

Amma yenə saat-saat, addım-addım yeriyir 

bahara sarı, dəli şəhərim.

Yeri, yeri, yeri, şəhərim!

 

 

YAĞIŞ

 

Nə yaman ağlayır buludlar bu gün,

Saçlarım yağışdı, yanağım yağış.

Mən kirpik çaldıqca səssiz, səmirsiz

Döyür pəncərəmi qonağım yağış.

 

Tökür hikkəsini qara buludlar,

Ocağa ağlayır, külə ağlayır.

Göylərin qəribə darıxmağı var,

Demək, buludlar da belə ağlayır.

 

Kimin ürəyindən su içib axı,

Kimin göz yaşıdı görən bu yağış?

Gözümü açmağa macalım yoxdu,

Qoymur nəfəsimi dərəm bu yağış.

 

Buludlar ağlayır, torpaq dirçəlir,

Min həsrət cücərir hər daşın altda.

Bir bahar yol gedir payıza sarı, 

Bir payız islanır yağışın altda.

 

 

KİMDİ YUXUMU QORXUDAN?

 

Bambaşqa vüsaldı bu,

Bambaşqa görüş.

Ayrılğı özündən qabaq gəlib deyəsən,

Təpə-dırnaq həsrət qoxuyur üst-başımız,

Yarıoyaq, yarısərxoş

Dolanırıq gecənin başına dəlisayaq

Sən və Mən!

Bir az küskünük, bir az qorxaq.

Addımlayırıq səhərə sarı ağır-ağır,

Yox, yox, yerimirik,

Elə ayaqlarımızı sürüyürük arxamızca.

Qaranlıq gözümüzün içində yol gedir ,

Fikirlərimiz gecəyə dağılır,

Üstünü ot basır.

Danışırsan, 

Dodaqların havanı ölçür,

Səsini udur gecə,

Heç nə eşitmirəm,

Sözlər havada uçur  .

Üzünü görmürəm, 

Ürəyinin pıçıltısını eşidirəm sadəcə.

Əllərim özümdən aralı yeriyir ,

İtirirəm yolun ağını, 

Gecə yavaş-yavaş, asta-asta əriyir.

…Birdən kimsə güllə atır üzü alatorana,

Diksinib oyanıram bu yarı vüsal,

yarı həsrət yuxudan,

Bilmirəm, qaranlıqla işığın ortasında

kimdi  yuxumu qorxudan…

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.02.2024)

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.