Super User

Super User

Mən bilmirəm, necə olur ki, gənc bir adam ölür. Ölüm sözü qocalara yaraşan sözdür axı.

Neçə gündür ki, bu kəlmələr hey ətrafımda dolaşır, dolaşır, onları yaxına buraxmaq istəmirəm.

 “Murad öldü”.

Amma bu həqiqətdir.

Muradla 3-4 il öncə yaşadığı Qubada tanış olmuşduq. “Azərkitab” mənimlə qubalı gənclərin görüşünü təşkil etmişdi. Yaxınlaşdı, tanış olduq. Hekayələrini göndərdi. Bəyəndim. “Ədəbiyyat və incəsənət”də dərc etdik.

2022-ci ildə Qubada keçirilən SilkWay Beynəlxalq Ədəbiyyat festivalının Azərbaycan turunda  yerli yazar kimi müsabiqədənkənar iştirakını da təmin etdik. Çox sevincliydi. Bakıdan təşrif buyurmuş gənc yazarlara dərhal qaynayıb-qarışdı, Qubanın mənzərəli yerlərinə ekskursiya proqramının bələdçiliyini də öz üzərinə götürdü.

Sonra bir daha görüşmədik.

Murad istedadlı gənc idi. Həm yazıb-pozmağı var idi, həm də çörəkpulu qazanmaq üçün toylarda tamadalıq edirdi.

Deməzsənmiş, ailə həyatı qurduqdan sonra çox ciddi maddi sıxıntıları varmış. Bunu onun komaya düşməsi xəbərini eşidəndə bildim.

İnsan, əslində, dünyanın ən kövrək məxluqudur. Dağları əridər, dəryaları qurudar, kosmosa pərvazlanar, ancaq bir sözdən, bir pis münasibətdən sına bilər.

Və o da bax beləcə sındı.

Murad daha yoxdur.

Facebook hesabında son paylaşımı mayın 5-də olub. Holokost mövzusunda çəkilmiş bir ingilis serialı barədə rəy yazıb.

Yanvarın 25-də isə bir poster önündə mələk qanadları arasında duraraq şəkil çəkdirmişdi və altından da yazmışdı ki, “Vallah belə (yəni mələk kimi) insanam, yaxından tanıyanlar bilir.”

Deməkmiş ki, mələk kimi insanları mələklər tez aparırmış.

Allah sənə rəhmət eləsin, Murad.

Səndən bizə çox qısa tərcümeyi-halın və bu hekayən qalıb. Son dəfə onu oxuyaq ki, bəlkə səni duya bildik.

 

 

***

 

Murad Muradov Quba rayonunun Zərdabi qəsəbəsində yaşayır, ali təhsillidir, dövri mətbuatda hekayələri ilə müntəzəm çıxış edir. Hekayələrində günümüzün acılı-şirinli reallıqları öz əksini tapmaqdadır.

 

 

KÖHNƏ DOLAB

 

 Nə az, nə çox, düz yeddi il qərib eldə - Rusiya bazarlarında tər töküb işlədikdən sonra nəhayət, günəşli günlərinə, qızıl payızına, qarlı qışına həsrət qaldığım vətənə gəlib çıxa bildim. Allaha şükürlər olsun ki, çəkdiyim bütün əzabları, qanqaraçılıqları Bakıya gələr-gəlməz şəhərin sakit bir güşəsində aldığım ikiotaqlı mənzil mənə unutdura bildi. Yeddi illik zəhmətim hədər getməmişdi. Artıq sinə dolusu nəfəs ala bilərdim...

Xırda-xuruş qayğıları da yoluna qoyub, əzizlərimi görmək üçün rayona - ata evimizə, qardaşımın yanına getdim. Ötən yeddi ildə kəndimizdə çox şey dəyişmişdi. Daha ağaclara, damlara dırmanmış uşaqlar, hasarlardan boylanan qız-gəlin gəlib-gedənə göz qoymurdu. Bulaqdan su daşıyan, eyvanın qabağından küçə qapısınacan bütün həyəti tərtəmiz süpürən, küçəni başdan-başa sulayan, samovara od salan adamları da görmədim. Kəndin daşlı yollarında nə nal taqqıltısı, nə də araba cırıltısı eşidilirdi. Məscidin qabağındakı meydana yığışıb şirin-şirin söhbət edən, zarafatlaşan yaşlı kişilər də gözə dəymirdi. Sakitlik idi, yaman...

Uşaqlığımın keçdiyi bu kəndi xeyli gəzib-dolandım. Yeddi il əvvəl ürəyimi açdığım, amma “yox” cavabı aldığım Ofelyagilin evinə kənardan xeyli baxdım. Həyətimizi qonşunun həyətindən ayıran hasara söykənib fikrə daldım. Baxışlarım hər yerdə atamı, anamı axtarırdı. Atamın bu həyət-bacadakı gur səsini eşidirdim.

Sonra evə keçdim. Gözümə artırmanın bir küncündə anamın cehizliyi olan böyük paltar dolabı sataşdı. Dolaba yaxınlaşıb əlimi üzərində gəzdirdim. Rəngi solmuşdu, amma yan-yörəsində qırığı-filanı yox idi. Dolaba toxunduqca hiss etdiyim soyuqluq canımı üşütdü, dolab sanki cana gəldi, qəribə cırıltılı səs çıxardı. Dərhal da qapısı açıldı.

Çox qorxdum. Ehtiyatla dolabın içinə baxdım: Geniş və qaranlıq idi. Kəsif bir iy burnumu qıcıqlandırdı. Hörümçəklər qapılarına naxış salmışdı. Anladığım qədər dolabdan gəlinbacım lazımsız əşyaları göz qabağından itirmək üçün istifadə edirmiş. Dolab məndə nostalji hisslər oyatdı. Yaxşı yadıma gəlir ki, o vaxt anam ən gözəl geyimlərimizi səliqə ilə bu dolaba yığıb saxlayardı. Hər axşam atam evə gətirdiyi pulları qabağına tökər, asta-asta sayıb, anama verərdi. Anam isə atamın qazandığı bu pulları, “dar gün üçündür” deyərək paltarların ciblərinə qoyub bu dolabda gizlədərdi. Dolab qapısının içəri tərəfindən asılmış aynaya bir vaxtlar anam baxıb uzun və qara hörüklərini darayar, ona çox yaraşan ağ kəlağayısını başına örtərdi. İndi həmin aynaya pas düşmüşdü, üzərində qara ləkələr vardı, şəffaflığını itirmişdi. Atam, nimdaş olsa da, ona yaraşan kostyumunun sağına-soluna, mən də məktəbli formamın gözəlliyinə, tələbə adını qazanıb şəhərə gedəndə mənim üçün alınmış geyimlərin necə yaraşıqlı olduğuna bu dolabın aynasında baxmışdım. O, bizim evdə yaşanan hər bir hadisənin şahidi olmuşdu.

Xatırladıqca kövrəlirdim. Üçüncü sinfin yay tətilində idik. Hər gün sinif yoldaşlarımı başıma yığıb kənd boyu aşağı-yuxarı gəzib, oynayardıq. Ara-sıra kənddə kimin bağında yetişmiş meyvə ağacları vardısa, xəlvəti o bağa girir, meyvələrdən dərib səssizcə çıxırdıq, sonra sakit bir yerə çəkilib ləzzətlə meyvələri yeyirdik. O günkü meyvə oğurluğumuz Həcər arvadın bağına idi. Yaşı altmışı haqlamış, saçını sarı rəngləyən, iri sinəli o qadını hələ də yaxşı xatırlayıram. Mən pusquda durub, gələn-gedən olsa, xəbər etməli idim. Fərid və Tural isə bağa girib sulu armudlardan dərməli idilər. Hər şey alt-üst oldu. Tural kök, tosqun bir oğlan idi. Onun çıxdığı budaq ağırlığa tab gətirməyib qırıldı. Tural tappıltıyla yerə dəydi. Səsə Həcər arvad çıxıb hay-həşir saldı. Güclə qacıb canımızı qurtardıq. Amma Həcər arvad bizi görmüşdü. Tural ağrıdan, işin korlanmasından əsəbiləşib yerdən yekə bir daş alıb, həyətə vızıldatdı. Daş düz gedib Həcər arvadın dünyadan bixəbər, otluqda eşələnən bir toyuğuna dəydi.

Bir neçə saat evə getmədim. Axşamtərəfi gizlicə, qapını ehtiyatla açıb həyətə girəndə atam məni ordaca haqladı. Qulağımın dibinə dəyən şapalaqdan ayaqlarım yerdən üzüldü.

“Bu, Həcər arvadın bağından oğurluq etməyinin, yumurtlayan toyuğunun da daşla vurub ayağını qırmağının cəzasıdır”, - dedi.

Səsə anam da bayıra çıxdı.

Nə qədər and-aman etsəm də ki, toyuğun ayağının qırılması mənlik deyil, nə atamı, nə anamı inandıra bildim. Atam həyət qapısını hirslə çırpıb küçəyə çıxdı. Bir xeyli vaxtdan sonra o, evə qayıdanda anama toyuğun ayağını, sən demə, mənim sındırmadığımı öyrəndiyini dedi. Onların danışığını mən də eşitdim. Atam bir kəlmə ilə belə könlümü almadı. Kiçik evimizdə özümə yer tapa bilmirdim. O gecə dolabın içinə girib səhərə qədər orda yatdım...

 

***

Axşama doğru günəş dağların dalında yox olanda mənim gəlişim münasibəti ilə eyvanın qabağındakı stolun üstünə ağappaq, tərtəmiz örtük salındı, süfrə açıldı. Masa arxasında əyləşdik. Gəlinbacımın bişirdiyi kənd çolpasından, isti təndir çörəyindən yeyə-yeyə, qardaşımdan bir xahiş etdim:

- Olarmı anamın paltar dolabını şəhərə aparım?

Qardaşımla gəlinbacım baxışdılar.

Xahişim qardaşımın zəndini min yerə apardı. Vəziyyəti yumşaltmaq üçün dedim:

- Ev əşyaları almağa pulum çatmır, bu dolab çox işimə yarayacaq.

Ürəyimdən keçənləri bilirlərmiş kimi mənə “yox” demədilər...

Ertəsi gün dolabı kənddə taksi sürücüsü işləyən Tahir kişinin üstü yük üçün düzəldilmiş “VAZ 2106”sına birtəhər yüklədik, mənim üçün qoyulmuş sovqatı yerbəyer edib şəhərə qayıtdım. Dolabı evimə sağ-salamat çatdırıb boş otağın bir küncündə, divara söykədim.

Dolab boş evin sifətini xeyli açmışdı. Qəribə idi: dolab gözümə təzə, yenicə alınıbmış kimi görünürdü, hətta ona toxunanda illərin yorğunluğunu canından qovmaq üçün çıxardığı cırıltı səsi də gəlmirdi. Bu köhnə dolabda nəsə bir sirr olduğunu düşünürdüm. Dolabla canlı varlıq kimi danışmağa başladım. Astadan pıçıldaşırdıq. Ona keçmişimizlə bağlı xoş sözlər deyirdim. Yada salınacaq xoş olmayan uşaqlıq xatirəsi olsa da, Həcər arvadın toyuq əhvalatında məni bir tək bu dolab anlamışdı. Dolabı sığallayıb, təşəkkür etdim.

Mətbəxdən bir əski götürüb islatdım və dolabın tozunu sildim. Nəm əski ilə əlimi onun səthində gəzdirdikcə dolab sanki gözümdə böyüyür, ucalırdı. İndi mən onun qarşısında çox cılız görünürdüm. Dolabı tər-təmiz silib parıldatdım. Sonra gəlinbacımın qoyduğu sovqatı mətbəxdə yerbəyer etməyə başladım. Çantaya bir zərf də qoyulmuşdu. Açdım. Zərfin içində toy dəvətnaməsi vardı:

“Sizi Raufla Ofelyanın toy məclisinə dəvət edirik...”

Siqaret yandırıb, dolab olan otağa keçdim. Külək pəncərənin arxasında əsib fit çalır, yarpaqları yerə tökürdü. Görünən ay olmasa idi, cansıxıcı mənzərə yaranardı. Qaranlıq otağa pərdəsiz pəncərədən düşən gur ay işığı tən ortada, döşəmənin üzərində pəncərənin şəklini əks etdirirdi. Əyləşdim. Külqabını da önümə qoydum. Siqaretdən dərin qullab ala-ala, uzun-uzadı, gözlərimi çəkmədən dolaba baxdım. Qəhər məni boğdu. Barmaqlarımı dolabın cilası getmiş dəstəyində gəzdirdim. İzaholunmaz bir doğmalıq, yaxınlıq məni özünə çəkdi. Dolabın qapısını açıb içinə girdim, çömbəlib oturdum.

İndi dünyada özgə heç nə yox idi: bir ev vardı, bir bu köhnə dolab, bir də mən.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2024)

 

 

 

Dövlət Tərcümə Mərkəzinin 2022-ci ildə ölkədə elan olunan “Şuşa İli”nə töhfə olaraq ərsəyə gətirdiyi “Qarabağın incisi – Şuşa” kitabı Sarayevoda nəşr edilib. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Tərcümə Mərkəzinə istinadən məlumat verir. 

 

Kitabda Azərbaycanın qədim mədəniyyət beşiyi, Qarabağ xanlığının müdafiə qalası və paytaxt şəhəri olaraq yaradılan Şuşanın tarixi, dini ibadətgahları, tarixi memarlıq abidələri, xarici ticarət əlaqələri, Azərbaycan və dünya mədəniyyəti tarixinə bəxş etdiyi dahi simalarının həyat və yaradıcılığını özündə əks etdirən mövzular əhatə olunub.

 

“Şuşa – Qarabağ xanlığının paytaxtı”, “Şuşanın inşası”, “Şuşa şəhərinin gerbi və gerbdə təsvir olunan məşhur Qarabağ atları”, “Şuşanın təbiəti, mənzərəsi və iqlimi”, “Şuşanın əhalisi və məhəllələri”, “Şuşanın dini abidələri”, “Şuşa – sənətkarlıq və ticarət mərkəzi”, “Şuşa – maarif, mədəniyyət və sənət məbədi”, “Heydər Əliyev və Şuşa”, “Erməni qəsbkarlarının Şuşa arzusu”, “Şuşa, biz qayıtmışıq!”, “Yenilənən Şuşa” adlı fəsillər üzrə təqdim edən nəfis tərtibatlı kitab-albom Bosniya və Herseqovinanın zəngin ənənəli “Yesari Qrup” nəşriyyatında işıq üzü görüb.

 

Nəşrin layihə rəhbəri Xalq yazıçısı Afaq Məsud, bosniya dilinə tərcümə müəllifi isə tanınmış tərcüməçi Admira Cosoviçdir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.05.2024)

Mayın 13-ü görkəmli bəstəkar, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, SSRİ Xalq artisti, Azərbaycan SSR Xalq artisti Qara Qarayevin vəfatının 42-ci ildönümü idi.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən  xəbər verir ki, anım günü ilə əlaqədar Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının sədri, AMEA-nın müxbir üzvü, Xalq artisti, professor Firəngiz Əlizadə, İttifaqın katibləri, Əməkdar incəsənət xadimləri, professorlar Zemfira Qafarova, Cəlal Abbasov və digərləri Fəxri xiyabanda bəstəkarın məzarını ziyarət ediblər. Qara Qarayevin tələbəsi və onun məktəbinin layiqli davamçısı Firəngiz Əlizadə və bəstəkarın qızı Züleyxa Qarayeva-Bağırova xatirələrini və ürək sözlərini söyləyərək, unudulmaz sənətkarın Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin inkişafındakı mühüm xidmətlərini vurğulayıblar.

 

Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının tarixində misilsiz töhfələr vermiş Qara Qarayevin, Üzeyir Hacıbəylinin, Fikrət Əmirovun, Tofiq Quliyevin, Vasif Adıgözəlovun məzarlarına gül çələngi qoyulub.

 

XX əsrin dahi bəstəkarları – Üzeyir Hacıbəyli və Dmitri Şostakoviçin varisi olan Qara Qarayev Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin layiqli davamçısı olmuş, musiqi mədəniyyətini zirvələrə ucaltmış sənətkardır. 30 ildən çox bir zaman çərçivəsində Qara Qarayevin Bəstəkarlar İttifaqının sədrliyi dövründə İttifaqın fəaliyyəti yüksələrək beynəlxalq səviyyəyə ucalmışdır.

 

Qara Qarayevin yaradıcılığında mühüm mərhələni təşkil edən Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasındakı pedaqoji fəaliyyətini xüsusi vurğulamaq lazımdır. Qara Qarayev bəstəkarlıq məktəbinin yetirmələri həm Azərbaycanda, həm də onun hüdudlarından kənarda da bəstəkarın yolunu layiqincə davam etdirirlər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2024)

Çərşənbə axşamı, 14 May 2024 08:32

Mədəniyyət naziri maldivli həmkarı ilə görüşüb

Mayın 13-də Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Adil Kərimli ilə “Şuşa – İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı 2024” ilinin rəsmi açılış mərasimi çərçivəsində ölkəmizdə səfərdə olan Maldiv Respublikasının dhivehi dili, mədəniyyət və irs naziri Adam Nasir İbrahim arasında ikitərəfli görüş keçirilib.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən  xəbər verir ki, nazir Adil Kərimli “Şuşa – İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı 2024” ilinin rəsmi açılış mərasimində iştirakına görə qonağa təşəkkürünü bildirib.

 

Azərbaycanın Şuşa şəhərinin tarixi-mədəni zənginliklərindən söz açan nazir, bu qədim şəhərin xalqımıza bəxş etdiyi görkəmli mədəniyyət və ədəbiyyat xadimləri haqqında məlumat verib.

 

Adil Kərimli bu il Azərbaycanın qlobal əhəmiyyətli bir tədbirə – BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasına (COP29) ev sahibliyi edəcəyini diqqətə çatdırıb. Bildirib ki, COP29-da iqlim dəyişikliyinin mədəniyyət sahəsinə təsiri, habelə ətraf mühitin qorunmasında mədəniyyətin rolu məsələləri ilə bağlı xüsusi müzakirələr aparılacaq.

 

Maldiv Respublikasının dhivehi dili, mədəniyyət və irs naziri Adam Nasir İbrahim ölkəmizə səfərindən məmnunluğunu bildirib, “Şuşa – İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı 2024” ilinin rəsmi açılışının yüksək səviyyədə təşkilinə görə təbriklərini çatdırıb.

 

Qonaq nazir ölkəmizlə mədəni əməkdaşlıqda maraqlı olduqlarını deyib, mədəniyyət günlərinin təşkili ilə bağlı fikir mübadiləsi aparılıb.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.05.2024)

 

Kollektiv yazı

 

Bu gün bizim  “Ədəbiyyat və incəsənət” (edebiyyatveincesenet.az) portalının 3 yaşı tamam olur. 

 

Dövlət Reestrində olan ən böyük mədəniyyət portalı kimi bu 3 ildə addım-addım irəliləmişik. 

Ən böyük 3 uğurumuza gəlincə:

-2023-cü ilin yekunlarına görə türk dövlətlərinin ən yaxşı mədəniyyət mediası olaraq Şuşada TÜRKSOY tərəfindən ödüllə təltif olunmuşuq;

-Güney Azərbaycanda təmsilçilik yaratmış, yüzə yaxın güneyli soydaşımızın ədəbiyyat nümunələrini, o cümlədən yerli hakimiyyət tərəfindən qadağan olunmuş əsərlərini dərc etmişik;

-Və ən əsası, heç bir təmənna güdmədən bütün istedadlı müəlliflərin əsərlərini, bütün  diqqətəlayiq xəbərləri dərc etmişik. Nəticədə hazırda bir çox müəlliflərlə, ölkənin əksər qurumları ilə sıx əməkdaşlıq efirik. 

 

Və bu bayram günümüzdə buradan səslənirəm: bütün ədəbiyyat və incəsənət xadimləri - yazıçı və şairlər, rejissor və aktyorlar, müğənni və bəstəkarlar, rəssam və heykəltaraşlar, digərləri, öz yaradıcılıq nümunələrinizi, xəbərlərinizi bizə yollayın. 

Birlikdə mədəniyyətimiz barədə aləmə car çəkək! 

 

Bu poçt ünvanımız:

Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır.

Bu vatsap nömrəmiz:

+994 51 304 75 25

 

İndi isə bizlərin - gənc əməkdaşların ürək sözləri:

 

İnsanları müxtəlif qruplara təsnif edənlər çoxdur. Mən insanları yaradanlar və dinləyənlər olaraq iki qrupa ayırıram. 

Bilirik ki, hər birimiz zaman-zaman tələbə, zaman-zaman müəllimik bu həyatda. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı gələcəyin yaradicı müəllimlərini bugünün tələbələrini yetişdirir. Günü-gündən abadlaşan, uğurlara imza atan bir dövlətin tərkibində gənclərə əl uzadan, onların gələcək həyatlarına ulduz kimi parlayan hər bir şəxs üçün də uğur qaçınılmazdır. Bir insan bir uğur, bir müəllim minlərlə uğura bərabərdir. 

Dəyərli həmkarlarımı, qələm sahibi olma arzusunda olan bütün gənclərə əl tutan Varisi və portalımızı 3-cü ili münasibəti ilə təbrik edirəm. Neçə birlikdə illərə, neçə gözəl uğurlara birgə imza atmaq diləyi ilə. 

Əlavə olaraq da qatıldığım bu 1ildə mənə, yazılarıma verilən qiymət, fikirləriniz... Bir-birinə köstək yox, dəstək olan bir redaksiyada olmağım olduqca sevindiricidir. Hər birimizi təbrik edirəm.

Leyla Səfərova

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı  3 il ərzində bir çox istedadlı gənclərin, unudulmuş insanların cəmiyyətə tanıdılmasında mühüm rol oynamış, daima qayğısını heç kimdən əsirgəməmişdir. İnamlı addımlarla inkişaf etməkdə olan portal gələcəkdə daha da böyük uğurlara imza atacaqdır. Bütün əməkdaşlarımızı təbrik edir, onlara yeni-yeni uğurlar arzulayıram! 

Habil Yaşar

 

Zənnimcə cəmiyyətin mənəvi dəyərlərinin təməl sütunları məhz ədəbiyyat və incəsənət çərçivəsində dəyərləndirilməlidir. Özümü dərk etməyə başladığım yaşlardan bəri həm hisslərimi, həm də gördüklərimi yazmaq, insanların düşüncələrini öyrənmək,  eyni zamanda müəyyən fikir mübadiləsi aparmaq mənim üçün əhəmiyyətli idi. Ancaq düşünməzdim ki, bir gün yazdıqlarım  paylaşılar və hətta Azərbaycan ədəbiyyatının say seçmələrindən olan Varisin məşhur portalında fəaliyyət göstərməyə başlayaram. Bu bir ildə portala bir çox müxtəlif janr və üslublarda yazılar göndərdim, həm özümlə yaşıd, həm də, məndən böyük şəxslərlə qələm ortağı olub yazılarım üzərindən dəyərləndirmə almaq  şansını əldə etdim. Bu bir ildə, hər zaman mənə dəstək olan dəyərli yazıçı heyətimizi fəaliyyətlərinin davamlı olması diləyi ilə təbrik edirəm. Varis müəllimə isə biz gənc nəslə qələmini duyurmaqda dəstək olduğu üçün ayrıca minnətdaram. Və ümid edirəm ki, mən də bir gənc yazıçı olaraq portalımızın inkişafı əlimdən gələni edəcəyəm.

Kübra Quliyeva

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

"Azərbaycanın ən görkəmli dramaturq və yazıçılarından olan Elçin (Elçin İlyas oğlu Əfəndiyev) keçən əsrin son rübündə yazdığı “Mahmud və Məryəm”, “Ağ dəvə”, “Ölüm hökmü” romanları ilə nəinki Azərbaycan, həmçinin bütün Sovet ədəbiyyatına böyük töhfə vermişdir. Bu romanlar düşüncə və hadisələr arasındakı tarazlığın gözəl nümunəsidir. 

Elçin bu koloritli, əsrarəngiz və ustacasına yazılmış romanların strukturuna tarixi məqamları, əsatirləri daxil etmiş, millətin, etnosun, insanın zaman məfhumu kontekstində rolunu və missiyasını müasirlik prizmasından işıqlandırmışdır."

Militsa Liliç,

serb yazıçısı və ədəbiyyatşünası  

 

Bu gün Azərbaycan xalq yazıçısı, dramaturq, əməkdar incəsənət xadimi, filologiya elmləri doktoru, professor Elçinin doğum günüdür.

Elçin Əfəndiyev 13 may 1943-cü ildə Bakıda xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin ailəsində dünyaya gəlib. 

Uşaqlıq çağlarından etibarən ədəbi mühitin içində, kitabların əhatəsində olub. 

Orta təhsilini Bakı şəhərində alıb. 1965-ci ildə  Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini, 1968-ci ildə isə Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adına 

Ədəbiyyat İnstitutunun ədəbiyyat nəzəriyyəsi üzrə aspiranturasını bitirib.

"Azərbaycan bədii nəsri ədəbi tənqiddə" mövzusunda namizədlik, "Ədəbiyyatda  tarix və müasirlik problemi" mövzusunda doktorluq dissertasiyalarını müdafiə

edib.

Ədəbi yaradıcılığa 1959-cu ildə hələ 16 yaşındaykən “Azərbaycan gəncləri” qəzetində dərc olunan "O inanırdı" adlı hekayəsi ilə başlamışdır.

"Min gecədən biri" adlı ilk hekayələr kitabı isə 1965-ci ildə Аzərbаycаn Dövlət Nəşriyyаtı tərəfindən nəşr еdilmişdir.

Bundan sonra Elçin Əfəndiyevin dünyanın müxtəlif dillərində 100-ə yaxın kitabı nəşr olunub. Əsərləri ingilis, rus, fransız, alman, ispan, türk, macar, bolqar, ərəb, fars, çin, çex, slovak, polyak, xorvat, gürcü, litva, moldovan, türkmən, özbək, 

qazax, tacik, serb və sairə dillərə tərcümə edilib. Kitablarının ümumi tirajı 5 milyondan çoxdur. 

1984-cü ildə “Azərbaycan Respublikasının Əməkdаr incəsənət хаdimi”, 1998-ci ildə “Xalq yazıçısı” fəxri adına layiq görülmüş, 1986-cı ildə “Şərəf nişаnı, 2003-cü ildə Azərbaycan Respublikasının ən yüksək mükafatı olan “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilmişdir. 

Uzun illər Azərbaycan Ali Sovetinin deputatı olan yazıçı Azərbaycan Respublikası Baş Nazirinin müavini, eləcə də Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti — "Vətən" Cəmiyyətinin sədri vəzifələrində də çalışıb. Bakı Dövlət Universitetinin professorudur. Bir sıra Dövlət Komissiyalarının sədri, nüfuzlu Azərbaycan və beynəlxalq ədəbi, ictimai qurumların üzvüdür. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Təhsil üzrə Komissiyanın üzvüdür.

Və bir də. Elçinə ümumxalq sevgisi qazandıran “Baladadaşın ilk məhəbbəti” hekayəsi və onun əsasında çəkilən filmdir. 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

Heydər Əliyev Fondunun və Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Şuşada işə başlayan “Xarıbülbül” VII Beynəlxalq Musiqi Festivalı çərçivəsində mayın 12-də “Qarabağnamə” adlı sərgi açılıb.

 

AzərTAC xəbər verir ki, Şuşa şəhərində yerləşən Yaradıcılıq Mərkəzində açılan sərgidə 23 rəssamın Qarabağın tarixi, zəngin mədəniyyəti, məişəti, xüsusilə də Şuşanın tarixi və memarlığını əks etdirən əsərləri nümayiş olunur.

 

Qarabağın tarixinə, füsunkar təbiətinə boyalara həyat verən təsviri sənət ustalarımızın “Laləzar körpüsü”, “Saatlı məscidi”, “Azad Şuşa”, “Şuşa incisi”, “Ana Vətən” və digər əsərlərinin qarşısından dayanmadan keçmək mümkün deyil. Fırça ustalarımız Azərbaycanın dilbər guşəsi Qarabağa xüsusi həssaslıqla yanaşıblar. Qarabağın tarixi şəxsiyyətləri, başı qarlı dağları, çayları, dərələri əsərlərdə çox təbii alınıb.

 

Sərgidə rəssamların seçilmiş mövzulu əsərlərini səciyyələndirən ilkin xüsusiyyət rəng-forma cəlbediciliyidirsə, ikinci əsas şərt bədii ümumiləşdimələr aparmaları, Qarabağın tarixi ənənələrinə bələdçilik, ana təbiətə, adət-ənənələrimizə maraq və sevgidir. Sərgilənən əsərlərdə Qarabağın stereotipləri, musiqi sənəti, süfrə mədəniyyəti, bayram coşqusu, milli mətbəxi kimi mövzular böyük həvəslə canlandırılıb.

 

Əsərləri nümayiş etdirilən rəssamlar da öz sevinclərini bölüşərək öz yaradıcılıqlarında bundan sonra da doğma, əziz Qarabağımıza və onun baş tacı olan Şuşaya xüsusi yer ayıracaqlarını bildirdilər.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

Poetik Qiraətdə bu gün sizlərlə yenidən çox bəyəndiyiniz, çox sevdiyiniz ustad şair, Cəlikabadda yaşayıb yaradan Əlizadə Nuri görüşəcək, “Çıxdın cüt şəklimizdən...” deyəcək. 

“Oyatmaq olmur daha,

Yatıb qalan bu baxtı”-deyir şair. Dünyəvi kədər ruhu çilikləməz, ağrıları şiddətləndirməz, əksinə, onlara sığal çəkər. 

Xoş mütaliələr!

 

                             

Çıxdın cüt şəklimizdən...

 

Təkcə ruhuma dəymə,

Al apar bu əzanı.

Niyə ayrı günahlar

Çəkir eyni cəzanı?

 

Söz göy üzündən gəlir,

Nə ilham gəz, nə təb tap.

Yaşamağa səbəb yox

Ölməyə bir səbəb tap.

 

Yer qaçır ayağımdan,

Mən yerimdə qalıram.

Gecikdiyim sevginin 

Qəzasını qılıram...

 

Yoldu taqətdən düşən

Ya yorulub dizlərim?

Sənin də gözün aydın-

Daha görmür gözlərim...

 

Oyatmaq olmur daha,

Yatıb qalan bu baxtı.

Çıxdın cüt şəklimizdən-

Yanımı boş buraxdın...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

Bazar ertəsi, 13 May 2024 17:05

BİR SUAL, BİR CAVAB Rüstəm Behrudi ilə

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

SUAL:

Yox! Yox! Məhəbbətə sədd çəkmirəm mən,

Qəniməm, dilimə kim ki qənimdi.

Kərəmin dilində Kərəmə «can-can»,

«Qurbanam» – söyləyən əsli mənimdi.

 

Səninlə böyüyəm, varam, can dilim,

Məni sözlərinin başına çevir.

Sənə yenməlidir məni sevən kəs,

Yenirsə, deməli ürəkdən sevir. 

(Rüstəm Behrudi)

 

Əziz Şairimiz, öz dilini unudub yad dilində danışmağı ilə fəxr edənlərə münasibətiniz necədir, onlar öz dilinin əzəmətini hansı səbəbdən görmürlər? Unutmamalıyıq ki, ana dilimiz - ədəbi dilimiz xalqımızın tarixən təşəkkül tapmış milli sərvətidir, dilimiz mənəviyyatımızdır.

 

CAVAB:

Dil insanın ikinci Vətənidir! Öz ana dilini bilməyən adamın Vətənin sərhədləri nə qədər böyük olsa da, o adam qürbətdə yaşayır. Bir vaxtlar yazmışdım ki:                                             

 

Səninlə böyüyəm, varam, can dilim,                                         

 Məni sözlərinin başına çevir.  

Sənə enməlidir məni sevən kəs,                                                   

 Enirsə, deməli, ürəkdən sevir.

 

Bu dildə söz desəm, yetər Tanrıya,                                           

 Çoxları bu sirri anlamır, dədə. 

Biz "bizi" yaşadan dilə enmişik,  

Bu Vətən torpağı kiçiləndə də!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.05.2024)

 

Rubikanı Könül təqdim edir

 

 

 

 

 

2022-ci ilin 13 mayında mədəniyyət sahəsində ən diqqətimi şəkən hadisə Rusiya müğənnisi Filipp Kirkorovun Turin şəhərində keçirilən Avrovijn musiqi yarışmasının 1-ci yarımfinalında peyda olması və bununla da necə qalmaqal yaratması oldu.

 

Xəbəri  Ədəbiyyat və incəsənət” portalından sizlərə ötürürürəm.

 

 

 

Ukraynaya təcavüzünə görə Rusiya iştirakçısını yarışa buraxmayan təşkilatçılar Kirkorovun üzünə xoş baxıblar, 1995-ci ildən hər dəfə yarışmada fəxri qonaq kimi iştirak edən Rusiya müğənnisi Filip Kirkorova gözün üstündə qaşın var deyən olmayıb. Ona qızıl sky-box, VİP loja təqdim edilib.

 

Rusiyalı müğənni (onun bolqar və erməni əsilli olması faktdır) Turinə son aylar yaşadığı Monakodan vertolyotla uçub gəldiyini, Yunanıstan təmsilçisinə azarkeşlik etdiyini söyləyib. (Şükür ki, ermənini deməyib).

 

Amma Rusiyada həm media, həm də mədəniyyət başbilənləri Kirkorovu satqın adlandırıblar. Məsələn, məşhur musiqi tənqidçisi Sergey Sosedov onu “tərbiyəsiz və əxlaqsız” adlandırıb, qeyri-vətənpərvərlikdə ittiham edib. Sual edib ki, bu necə olur, Rusiyaya yarışmaya qatılmaq yazaq olunur, amma Rusiya təmsilçisi bu təhqiri vecinə almayıb gedib orda poz verir?

 

Müğənni özü isə bu hücumları heç vecinə almır. O, “Mən pop ulduzam, nə istəyirəm, edirəm” söyləyib. Görünür, Filipp də Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsinin nəticələrinin necə olacağını hiss edə bilir. 

 

 

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

 

(13.05.2024)

 

 

 

 

 

 

Sayt Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərəfdaşı olaraq yenilənmiş, yeni bölmələr əlavə ediımiş, layihənin təbliği üzrə funksional fəaliyyət aparılmışdır.