Super User
LİDERLİYİN 21 QANUNU – 5.E.F.Xatton qanunu
Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bütün yüksəliş və enmələr liderliyin sayəsində baş verir» sözləri ilə başlayan «Liderliyin 21 inkaredilməz qanunu» kitabını – Con Maksvellin bu incisini, yəqin ki, oxumayan əz-əz liderə rast gəlmək olar. Rəsmən onun özünün, yaratdığı EQUIP və The John Maxwell Company təşkilatlarının bu günədək liderliyin sirlərini öyrətdiyi 5 milyon müdavimi var. Bu gün ABŞ-ın Vest Poynt Hərbi Akadesmiyasından tutmuş BMT-yədək, nüfuzlu Fortune 500 siyahısındakı əksər şirkətlər təmsil olunmaqla az qala hər bir qurumda Con Maksvelldən liderlik dərsi almış insanlara rast gəlmək olar.
Con Maksvellin təqdim etdiyi liderlik qanunlarının 21-nə də qısaca da olsa nəzər yetirməyimiz vacibdir. Belə ki, öz şəxsi həyatlarında və bizneslərində bu qanunlara əməl etməklə insanlar dərhal fayda əldə edirlər.
5.E.F.Xatton qanunu.
«Əsl lider danışanda insanlar ona qulaq asır».
Əsl lider təkcə vəzifəyə malik deyil, o, hakimiyyətə malikdir.
«E.F.Xatton» - maliyyə xidməti göstərən kompaniyadar. ABŞ-da belə bir televiziya reklamı var imiş bir zamanlar: Ağzınadək dolu restoranda iki nəfər maliyyə mövzusunda danışırmış. Biri deyirmiş ki, hansısa investisiya barədə filan şey eləmək lazımdır. Bu vaxt ikinci deyirmiş ki, hər şey yaxşıdır, amma mənim brokerim Xatton deyir ki... Həmin an səs-küylü restoranda lal sükut yaranırmış, hamı gözləyirmiş ki, ikinci personal Xattonun sözlərini söyləsin.
Maksvell məhz buna görə öz növbəti qanununu hamının qulaq asdığı Xattonun adı ilə adlandırıb.
Əgər siz əvvəl heç tanımadığınız insan qrupu ilə görüşə gedirsinizsə, cəmi beş dəqiqəyə onların hansının lider olduğunu sezə biləcəksiniz. Kiminsə sualı yarananda bütün qrup uzvləri kimə baxırlar? Kimin sözlərini gözləyirlər? Bax real lider odur.
Vəzifəcə lider birinci danışır, real lidersə sonda.
- Həqiqi liderlik həmişə daxildən gəlir, xarakterin gücündə özünü göstərir;
- Liderlik ətrafdakılarla yaxşı əlaqə qura bilmək, güclü çevrəyə malik olmaqdan qaynaqlanır; lazımi adamları tapa bilməklə əlaqələndirilir;
- Lider çoxlu informasiyaya malik olur;
- Liderlik intuisiya qabiliyyəti tələb edir;
- Liderlik təcrübədən qaynaqlanır;
Maksvell Xatton qanununun məğzini dərk etməkçün liderlik arzusunda olan insana məsləhət görür ki, özü-özünə bu sualları versin:
- Mən danışanda insanlar həqiqətənmi məni dinləyirlər?
- Onlar bu mövzuda başqa birisinin də danışmasını arzulamırlar ki?
Əvvəl təqdim edilən qanunlar isə burda sıralanıb:
1.Tavan qanunu.
«Liderlik qabiliyyətini insanın effektivliyi müəyyənləşdirir».
Şəxsin liderlik effektivliyi tavanla xarakterizə edilir. Şəxsin insanları öz ardınca apara bilmək qabiliyyəti nə qədər azdırsa, onun potensial imkanlar tavanı da o qədər alçaqdır.
Liderlik keyfiyyətləri həmişə individuumun təşkilatda effektivlik tavanı yaratmasını təmin edir. Liderlik güclüdürsə, tavan da yüksək olacaq. Ölkə çətin duruma düşəndə yeni prezident, firma pullarını itirəndə yeni baş direktor, kilsə ziyarət olunmayanda yeni baş pastor, idman komandası ardıcıl məğlubiyyətlərə uğrayanda yeni baş məşqçi axtarışına çıxırlar. Liderliklə effektivlik arasındakı qarşılıqlı əlaqə ən çox idmanda özünü göstərir. Hər bir komandada istedadlar olur. Amma komandaların fərqini məşqçi və bir neçə əsas oyunçunun təmin etdiyi liderlik yaradır. Komandanın effektivliyini dəyişmək üçün məşqçi tərəfindən onun liderlik çəviyyəsini yüksəltmək lazımdır. Bax bu da fəaliyyətdə olan tavan qanunudar.
2.Təsir qanunu.
«Liderliyin həqiqi ölçüsü təsirdir».
Əgər insan başqalarına təsir edə bilmirsə, heç vaxt öz ardınca adam apara bilməz. Əsl liderlik heç vaxt hansısa posta təyin olunmaqla baş tutmur, o, yalnız təsir edə bilmək qabiliyyətindən asılıdır.
3.Proses qanunu.
«Lider bir gün ərzində deyil, günbəgün olurlar».
Liderə çevrilmək prosesi haradasa aksiya bazarında müvəqqəti kapital investisiyasına bənzəyir. Siz bir günə varidat toplamaq istəyirsinizsə, uğur qazanmağa əsla şansınız yoxdur. Burada ən vacib olan olduqca uzun məsafəyə qaçışda sizin gündəlik hərəkətlərinizdir. Liderlik – çox mürəkkəb məfhumdur. Onun olduqca çox aspektləri var: təcrübə, emosional güc, hörmət, insanlarla ünsiyyət təcrübəsi, nizam-intizam, perspektiv, uzaqgörənlik, vaxtında qərarvermə bacarığı, hücuma keçmə əzmi. Bunların hamısı qeyri-maddi şeylərdir, onları birdən-birə əldə etmək mümkünsüzdür. Məhz buna görə də liderlərə effektiv olmaq üçün belə uzun müddətlik möhkəmlənmə, güclənmə lazım gəlir.
Con Maksvell iddia edir ki, liderliyin bir çox aspektlərini o özü məhz uzun illərdən sonra 51 yaşında hiss etməyə başlayıb. Liderləri digərlərindən fərqləndirən əsas cəhətlər məhz öz bacarıqlarını inkaşaf etdirmək, yaxşılaşdırmaq qabiliyyətidir. Uğurlu liderlər öyrənməyi bacarır və sevirlər. Və öyrənmə prosesi onlarda ömür boyu davam edir.
«İnsan nəyi bilmədiyini bilmirsə, o inkişaf edə bilməz».
4.Liderlik – inkişaf qanunlarına tabedir. Naviqasiya qanunu.
«Gəminin sükanını hər kəs fırlada bilər, ancaq kursu tapmaq üçün lider lazımdır».
Bəzi şturmanlar limanı tərk etməzdən öncə bütün baş tutacaq səyahəti beyin süzgəclərindən keçirə bilirlər. Onlar gözəl bilirlər ki, lazım olan məntəqəyə çatmaq üçün nə qədər güc sərf etmək, komandaya ekspedisiyanın uğur qazanması üçün kimləri salmaq lazımdır. Onlar üfüqdəki maneələri hamıdan tez görürlər.
Lider elə bir şəxsdir ki, başqaları görəndən daha çox görür, başqaları duyandan daha çox duyur.
Bəzən eyni zamanda dörd təyyarənin məhv olmasından danışılır. Bu ona görə olur ki, qırıcı təyyarə dördlükdə sıx halda uçanda mütləq onlardan birinin pilotu aparıcı olur, lider olur. O, öndə gedir, digər üçü ardınca gedərək onun hərəkətlərini təkrarlayır. Bu təkrarlama sonadək, hətta lider sürəti itirib dağa çırpılanda belə davam edir.
Naviqatorlar üçün hər bir keçmiş uğur və uğursuzluq özlüyündə informasiya, müdriklik mənbəyidir. Uğurlar insana özünü daha yaxşı tanımağa, öz bacarıq və istedadına daha çox güvənməyə imkan verir. Uğursuzluqsa səhvləri görüb onların üzərində işləməyə, onları düzəltməyə imkan yaradır.
Naviqatorlar bir çox mənbələrdən informasiya toplayır, aşağı səviyyədə nə baş verdiyini öyrənmək üçün komanda üzvləri ilə daim təmasda olurlar. Onlar situasiyanı dərindən öyrənməyə çalışırlar.
«Əgər siz açıq gözlərlə fəaliyyət göstərməsəniz həyat daim sizə qurşaqdan aşağı gözlənilməz zərbələr vuracaq», - yazır müəllif. O yazır: «Optimizmlə realizmi, intuisiyayla planlaşdırmanı, inamla faktları balanslaşdırmaq çox çətindir. Amma yol göstərən lider kimi effektiv olmaqçün məhz bunlar vacibdir».
Con Maksvell kitabın bu bölümündə öz liderlik fəaliyyətində daim istifadə etdiyi strategiyanı da göstərib:
- Bütün fəaliyyət ardıcıllığını öncədən düşünmək;
- məqsədi lokallaşdırmaq və sistemləşdirmək;
- prioritetləri ünvanlı korrektə etmək;
- əsas personalı müəyyənləşdirib onu məlumatlandırmaq;
- planın bəyənilməsi üçün vaxt rezervasiya etmək;
- reallaşdırmaya fəal qoşulmaq;
- gözlənilən problemlərə uyğunlaşmaq;
- uğurları təbii şəkildə görmək və qeyd etmək;
- hər gün öz planına nəzarət etmək.
Con Maksvellin naviqasiya qanununun əsas məğzi – hazırlıqdır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.07.2024)
«Səni Qış parkında gözləyəcəyəm» - Rəşad Nağı Mustafa
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində sizlərə portalın və jurnalın birgə təşkilatçılığı ilə Xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun 85 illiyi münasibətilə keçirilən Poeziya müsabiqəsində fərqlənən gənc şairlərin şeirlərini təqdim edirik.
II YER
Rəşad NAĞI MUSTAFA
“MÜHARİBƏ ŞEİRİ”
Müharibə başlayıb.
Nəbatat bağındayam.
Hava yaman soyuqdur, özüm də bir az xəstə.
Heyif, evdən çıxanda papaq da qoymamışam,
Anam elə bilir ki, ölüm ayağındayam.
Müharibə başlayıb... Nəbatat bağındayam...
Mən səni gözləyirəm...
Eləcə dayanmışam Eldar şamının altda.
Gör e, adam adında ağaclar var həyatda.
Ağacların üstündən yıxılan balacalar böyüyür,
igid olur.
Mən səni gözləyirəm, amma indi, bəlkə də,
bu ağacın adaşı Şuşada şəhid olur.
Mən səni gözləyirəm...
Gəlsən, soruşma məndən, vətən səninçün nədir?
Bax indi dediklərim hamısı bəhanədir:
Anamın olduğu yer, atamın yatdığı yer,
bir də sən hardasansa, ora mənə vətəndir.
Anam heç vaxt ölməsin, sən də ölmək istəmə.
Mən atamdan bilirəm, ölüm bədahətəndir.
Mən də mütləq öləcəm, elə Eldar şamı da.
Bir əsgər anasının ümidi ölmür heç vaxt,
bir də əziz şəhidlər ölmür, başına dönüm.
Məni bərk qucaqlama, axı atan deyiləm,
məndən barıt qoxusu gəlmir, başına dönüm.
Hər şeyə baxmayaraq,
yenə də məni sevmək
çox xoşuna gəldisə,
dua et, ayrılmayaq,
duadan yaxşı nə var,
ürəyin gözəldirsə?..
“QIŞ PARKI”
Qırılar qanadın, qırılar qolun,
Uçma, qurban olum, sən hələ xamsan.
Mən yazan şeirdən düşdüsə yolun,
Bəxtəvər adamsan, xoşbəxt adamsan.
Mənə lazım deyil sənin “sağ ol”un,
Bir dəfə ürəkdən sev məni, bəsdir.
Quşların uçmağı aldadır səni,
Onlarda adətdir, səndə həvəsdir.
Qanadın buluddan böyük deyilsə,
Kədərin Uhuddan böyük deyilsə,
Lap böyük olsa da, qorxma, mən varam.
Sənin gəlişinə aşiq olmuşam.
Vurulmaq bir dəfə olur, bilirsən,
Bir də gedişinə vurulammaram.
Uçma, qurban olum, sən hələ xamsan.
Uçsan da, unutma, yerdə mən varam.
Qırılsa qanadın, yansa qanadın,
Yerə bərk düşməyə səni qoymaram.
Sən yaxşı adamsan, yaxşı adamsan.
Atam deyilsən ki, qəfil öləsən.
Əlini qaşığın altına tutub
Anam deyilsən ki, yemək verəsən.
Eybi yox, mənimçün nar dənələmə,
Bir dəfə ürəkdən sev məni, bəsdir.
Səni Qış parkında gözləyəcəyəm,
Tələsdir özünü, mənə tələsdir…
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.07.2024)
“İrəvan mətbəxindən nümunələr” layihəsində Təndirdə balıq kababı
Rubrikanı Könül aparır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Azərbaycan Milli Kulinariya Assosiasiyası ilə birgə layihəsində sizlərə hər dəfə İrəvan mətbəxindən nümunələr təqdim edirik. Bu nümunələr Azərbaycanın bu sahə üzrə tanınmış mütəxəssisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, kulinar Tahir Əmiraslanovun gərgin əməyi nəticəsində ortaya çıxmışdır.
Bu gün sizlərə
Təndirdə balıq kababının hazırlanma qaydasını təqdim edəcəyik.
DÜSTUR
§ Balıq – 190 qr
§ Kartof – 80 qr
§ Qırmızı pul bibər – 0,1 qr
§ Duz – 4 qr
§ İstiot – 0,05 qr
HAZIRLANMASI:
Araz balığı sazan, Göyçə balığı, dişi siqa təmizlənir, yuyulur, iri tikələrə bölünür. Balıqlar şişə keçirilir, üzərinə duz və qırmızı pul bibər əlavə olunur. Hər bir balıq tikəsindən sonra soyulmuş kartof da şişə taxılır. Kartof balığın sürüşməməsi məqsə- dilə şişə taxılır. Nəticədə balığın yağında bişən kartof ləzzətli olur.
Nuş olsun!
Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.07.2024)
GÜLÜŞ KLUBUnda Qoc bürcü
Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”
1.
İnkişaf etmiş ölkələr inkişaf etməkdə olan ölkələrdən narazıdırlar. “Xeyir olsun, onlar inkişaf etməkdədir?”
2.
Sıra ilə gah daşları atmaq, gah yığmaq zamanı gəlir, daim növbələşirlər. Kaş ki, biryolluq daşları ələ almamaq zamanı gələydi…
3.
-Həkim, çox xahiş edirəm, məni müalicə edin.
-Vətəndaş, mən baytaram.
-Heç zad olmaz. Mən onsuz da qoç bürcündənəm.
4.
Oğlanla qız tanış olanda oğlan yaxın bir neçə saat, qızsa uzaq-uzaq illər barədə düşünür.
5.
-Alkoqolun qiymətini niyə qaldırırlar?
-Adamlar az içsinlər deyə.
-Siqatetin qiymətini niyə qaldırırlar?
-Adamlar az çəksinlər deyə.
-Kommunal xidmətlərini bəs niyə qaldırırlar?
-…
6.
Saxta pulkəsən arvad uşaq pul xərclədilcə onları tətifləyir, daha çox xərcləməyə ruhlandırır.
7.
Avtobusda istəmədən gəirdim. Dərhal dörd nəfər mənə tərəf çöndü. Özümü “O səs Azərbaycan”dakı kimi hiss etdim.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.07.2024)
RUH – Fəxrəddin Qasımoğlunun yeni detektivi
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı detektiv ustası, polis podpolkovniki Fəxrəddin Qasımoğlunun yeni yazdığı “Ruh” romanını dərc edir..
Fəxrəddin Qasımoğlu dalbadal dərc edilən bir neçə detektivi, xüsusən “Son gecə” böyük oxucu auditoriyası tərəfindən maraqla qarşılanıb. Bu romanda da ənənəvi qəhrəmanlar iş başındadırlar, bu dəfə onlar uşaq oğurıuğunu araşdırırlar.
Özünü nə qədər soyuqqanlı aparsa da, ona Ruhanə deməyimdən tutulduğu gözümdən qaçmadı. Amma bu yalnız bir an çəkdi və o özünü tez ələ ala bildi. Yenə bir qədər pauza verdim. Sonra dedim:
- Əgər əyləşib məni diqqətlə dinləsəniz, başa düşərsiniz ki, əvvəlki adınızın Ruhanə olması, mənim iki gündə öyrəndiklərimin içərisində ən az önəmli olanıdır.
Maraqla mənə baxan ev sahibəsi qəribə şəkildə gülümsəyib ikinci kresloya oturdu.
- Sizi dinləyirəm.
Baxışları yenə də soyuq idi və heç nə ifadə etmirdi. Hələ ki, onun üzərində üstünlük əldə edə bilmədiyimi öz - özümə etiraf etdim. Bu qadınla söhbət doğrudan da çətin olacaqdı. Qaldığım yerdən davam etdim:
- Etiraf edim ki, əvvəllər Ruhanə olduğunuzu öyrənməkdən başqa adınızla bağlı başqa bir şey öyrənə bilməmişəm. Sonradan adınızı niyə dəyişməyinizin səbəbi mənə məlum deyil. Ancaq dediyim kimi, araşdırmamda bu heç də vacib məqamlardan olmadığı üçün bunun üzərində çox dayanmamışam. Lazım bilsəniz özünüz deyərsiniz. İndi isə daha maraqlı şeylərə keçək. Bilin ki, mən səmimi olacam, sizdən də eyni şeyi gözləyirəm.
Bunları deyib həmsöhbətimin reaksiyasına baxdım.
Onun üzünün bir cizgisi də tərpənmədi. Susub heç nə demir, sakitcə daha nə deyəcəyimi gözləyirdi. Bu başa düşülən idi. Xeyli danışsam da, əslində hələ ki, heç nə deməmişdim. Qarşımdakı ağıllı qadınsa bütün kartlarımı açmadan nəsə deməyi lazım bilmirdi. Amma mən də boş - boş danışan biri olmadığım üçün, bu danışdıqlarım elə belə deyildi. Artıq qarşımdakı qadının strategiyasını müəyyən etmiş, söhbətimizi haradan başlayıb haraya gətirəcəyimi bilirdim.
Davam etdim:
- Əvvəlcə ayın 11 - i və 13 - ü tarixlərində gəlmiş qonaqlarınızdan başlayaq. Onlar kim idilər, nə məqsədlə gəlmişdilər, ən əsası da bunu Fərman müəllimlə məndən niyə gizlətmisiniz?
Suallarıma dərhal cavab vermədi. Bir xeyli gözünü mənə dikib beləcə oturdu. Onu tələsdirmirdim. Nəhayət dilləndi:
- Sizi ilk dəfə görəndə başa düşdüm ki, çox ağıllı adamsınız. Əminəm ki, indi verdiyiniz sualların cavablarını da bilirsiniz.
Qısa cavab verdim:
- Bəzilərinin.
- Elə isə deyin, mən də bilim.
Diskussiya aparmaq özü bir elmdir və bu qadın o elmdən kifayət qədər xəbərdar imiş. Bəli, tanıdıqca Ruhanə adını sonradan Sənubərə dəyişmiş bu qadın məni daha çox təəccübləndirirdi. Hiss elətdirmədən söhbətimizdə məni sual verən tərəfdən cavab verən tərəfə çevirməyə çalışır. Onun çaldığı ilə oynamağa çalışacağam, amma yenə də çox informasiya vermədən:
- Deyək ki, o gələnlərdən birinin on beş il həbs cəzasına məhkum olunmuş, üç ay əvvəl azadlığa çıxmış biri olduğunu bilirəm.
- Elə isə, onda siz çox şey yox, hər şeyi bilirsiniz.
- Yeri gəlmişkən, sizə Sənubər, yoxsa Ruhanə deyə müraciət edim?
- Necə istəyirsiz.
- Elə isə, adınızı dəyişməyinizin səbəbini bilmədiyim üçün əvvəlki kimi Sənubər xanım deyəcəm.
- Olsun. Artıq mənimçün heç bir fərqi yoxdur. Sizə çay gətirim, yoxsa kofe?
Aha, gözəl xanım fikirləşmək üçün vaxt udur.
- Zəhmət olmasa çay.
Qalxıb mətbəxə keçdi. Maraqla onun arxasınca baxdım. Bu xanım həqiqətən də bahalı ətirinin otaqdan mətbəxə qədər qoyduğu gözəl rayihə qədər xoş, həvəslə söhbət ediləcək qədər maraqlı bir xanım idi. Söz almaq üçün məharətlə istifadə etdiyi «onda siz hər şeyi bilirsiniz» cümləsi əslində incə bir sual idi. Qarşısındakı adamın daha nələr bildiyini öyrənmək üçün verilmiş, amma sual kimi səslənməyən sual…
Təbii ki, Sənubər kiminlə söhbət apardığının fərqində idi. Bunu başa düşürdüm. Onu da başa düşürdüm ki, buna baxmayaraq son iki gündə topladığım məlumatın dərəcəsini maksimum öyrənməyə çalışıb söhbəti uzatmağa çalışacaq. Onun haqqında kifayət qədər məlumata malik olsam da, əsas bir məqamı özüm üçün hələ də müəyyən edə bilməmişdim. Ona görə də bildiyim hər şeyi deməyə tələsmir, onun özünün danışmağa başlamasını istəyirdim. Dediyim məqam iki variantda ola bilərdi. Birincisi Sənubər uşağı qaçıranlarla əlbir idi və onlara şəraiti özü yaratmışdı. Bəli, kriminalistikada belə hallara da rast gəlinir. Bu halda o özü cinayətin iştirakçılarından birinə çevrilirdi. Mən indi dediyim ehtimala inanmaq istəməsəm də, təxminən 3 ay əvvəl həbsxanadan azadlığa çıxmış birinin bu yaxında Sənubərin evinə qədər gəlməsi, orada bir saatadək qalması, bundan sonra uşağın qaçırılması bu ehtimalı istisna etməyə mane olurdu. Üstəlik, əgər hər şey düşündüyüm kimidirsə, onda uşaq üçün heç bir təhlükə yoxdur və tələb olunan pullar qarşı tərəfə çatan kimi onu maşınla şəhərin harasındasa düşürüb evə getməsini tapşıracaqlar. Ona görə də anasının ürəyi çox rahatdı. İkinci variantda isə, Sənubər buna hansısa səbəbdən məcbur edilə bilərdi. Əlbəttə heç bir ana bu halda belə övladını öz əli ilə təhlükəyə atmaz, ən pis sonluğu da gözaltına alıb zərbəni özünə götürərdi. Çox güman ki, burada onu inandıra bilmiş, böyük ehtimalla isə aldatmışlar və indi o, bərk narahatlıq içindədir. Bu halda o, qurbana çevrilir. Çarəsiz, susmağa məcbur olan qurbana. Ancaq möhkəm dayanıb nigaranlığını büruzə vermir. Bəlkə də hələ nəyəsə ümidi var. Əgər belədirsə, bu halda onun iradəsinə yalnız və yalnız qibtə etmək olar. Bu halda onun belə addım atması və sonradan susması üçün çox tutarlı səbəblər olmalıdır. O isə bu səbəbləri demək istəmir, ya da ki, deməyə qorxur.
Sənubər qayıdıb əlindəki sinini iki kreslonun arasındakı jurnal masasının üzərinə qoydu. Sinidəki çay stəkanını mənimçün, kofe süzdüyü kiçik bardağı özü üçün qoyduqdan sonra kreslosuna oturdu. Oturan kimi bardağı götürüb kiçik qurtumlarla kofedən içməyə başladı. Bu məni dinləməyə hazır olduğuna işarə idi. Mənsə daha söhbəti uzatmaq fikrində deyildim. Onsuz da bu qadın heç nə danışmayacaqdı. Onun kofeni şəkərli, ya şəkərsiz içdiyini bilmirəm. Amma indi deyəcəklərimin bu son dərəcə məğrur qadın üçün ən acı kofedən də acı olacağına şübhəm yox idi.
Danışmağa başladım:
- Şübhə yoxdur ki, dediym hər iki adamla tanışlığınız var. Yoxsa onları heç evinizin kandarına da buraxmazdınız. Özü də evdə tək ola - ola. Birinci gələn haqqında heç nə bilmirəm, kimdir, nəçidir? Amma ondan sonra gələn çox maraqlı keçmişə malik olan Ağamirzə Cəfərov adlı biridir. Vaxtilə qətl törətdiyinə görə məhkum olunub. Həbsdə olarkən valideynləri rəhmətə gedib. Qohumları onların evini satıb dəfn, yas xərcini çəkiblər, qəbrin üstünü götürüblər. Qalan pulu isə mənimsəyiblər. Həbsi on beş il əvvəl baş verib, valideynləri isə bundan dörd - beş il sonra rəhmətə gediblər. Bunları öyrənən Ağamirzə Cəfərov hələ o vaxt, həbsdə olarkən qohumlarının üstündən xətt çəkib. Belə məlum olur ki, qohumları da həbsdə olan birisi ilə ünsiyyət saxlamaq eşqi ilə alışıb yanmırlarmış. Beləcə qohumlar arasında bütün əlaqələr kəsilib. Bu dediyim Cəfərovla onun qohumlarının problemidir. Evin satışından qalan pulun kim tərəfindən mənimsənilməsi mənə qətiyyən maraqlı deyil. Bunu ona görə dedim ki, hal - hazırda Ağamirzə Cəfərovun yaşadığı şəhərdə nəinki qalacağı bir evi, heç gedəcəyi yeri də yoxdur. Əyin - başı da normal əyin-baş deyil. Amma birdən - birə belə birisi sizə qonaq gəlir? Yoxlatdırmışam, qız vaxtı yaşadığınız ünvanda qonşu olmamısınız, üstəlik ayrı - ayrı orta məktəblərdə oxumusunuz. Aranızdakı münasibət nədirsə sonradan yaranıb və adi münasibət olmayıb. İndi deyəcəklərimi nəzakətsizlik kimi qəbul etmənizi istəməzdim. Amma mən qaçırılmış oğlunuzun axtarışlarını həyata keçirən detektivəm və hər şeyi olduğu kimi deməliyəm. Münasibətlərinizin daha dərin olduğunu ehtimal etməyə əsasım var: Ağamirzə, dediyim kimi 15 il əvvəl həbs olunub. Oğlunuzun da 15 yaşı var və o da Ağamirzə adını daşıyır. Burada bir qəribəlik görmürsünüz ki? Bəlkə nəhayət danışmağa başlayasınız?
Sənubər yenə susurdu. Nəhayət əlində tutub hərdən içdiyi kofedən növbəti qurtumu alıb dedi:
- Mənim oğlumun yaşının kiminsə həbsi ilə nə əlaqəsi var? Ağamirzə adı da nə qədər istəsəniz var. Siz bununla nə demək istəyirsiniz? Və mən nəhayət nəyi danışmalıyam?
İndi susmaq növbəsi məndə idi. Bir xeyli susdum. Çünki növbəti deyəcəklərimi indi bu qadına deməmək üçün bayaqdan uzaqdan - uzağa danışır, əsas mətləbin üstünə gəlmədən nəsə öyrənməyə çalışırdım. Ancaq bu qadından hələ ki, bircə lazım olan kəlmə də ala bilməmişdim.
Onun gözlərinin içinə baxıb dedim:
- Əminəm ki, məni həqiqətən də ağıllı adam kimi tanımısınız və bayaqdan dediklərimin heç də əsassız olmadığını başa düşürsünüz. İndi ardına qulaq asın. Bunu özünüz istədiniz. Az əvvəl dediklərimdən başa düşdünüz ki, ötən vaxtı boşuna ötürməmişəm. Bütün bu danışdıqlarımla yanaşı başqa şeylər də öyrənə bilmişəm. Ağamirzə Cəfərovla yanaşı müşahidə dairəmə «Molla» ləqəbli qatı bir cinayətkar da düşüb. Altmış yaşı var. Ondan otuz beşini müxtəlif həbsxanalarda keçirib. Üç dəfə həbs olunub. Hamısı da ölüm işi ilə bağlı. Bundan başqa illər əvvəl ana və iki körpəsini qətlə yetirməkdə şübhəli kimi istintaq altında yatıb. Sübutlar kifayət etmədiyindən sərbəst buraxılsa da, işi aparan müstəntiq həmin ailənin qətlini məhz onun törətdiyinə əmin olduğunu bildirib. Bəs niyə soruşmursunuz bunları sizə niyə danışıram?
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.07.2024)
Şəhidlər barədə şeirlər - Xalid Hassan
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı gənc yazar Elşad Baratın şəhidlər barədə silsilə şeirlərinin təqdimini davam etdirir.
Şəhid Xalid Hassan
Xalid Hassan 1995-ci il yanvarın 26-da Sumqayıt şəhərində anadan olub. Atası Mahmud Hassan əslən Misirdən, anası Maya Quliyeva isə əslən Ağdam rayonunun Saybalı kəndindən idi.
1995-ci ilin iyul ayında — Xalid Hassan 6 aylıq olanda Hassan ailəsi Sumqayıt şəhərindən Qazaxıstanın Almatı şəhərinə gəldi, burada yaşamağa başladı. Bir müddət sonra Hassan ailəsi yenidən Azərbaycana qayıtdı və Xalid Hassan birinci sinfə Bərdə rayonu ərazisində Ağdam şəhəri 2 nömrəli tam orta məktəbində getdi. Daha sonra ailəsinin işi ilə bağlı yenidən Qazaxıstanda yaşayan Xalid Hassan 10-cu sinifə qədər Almatı şəhərində təhsil aldı. Tam orta təhsilini Azərbaycanda bitirib. Ailəli idi. Məryəm adında bir qızı yadigar qaldı.
Xalid Hassan 2014-2015-ci illərdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2020-ci ilin Tovuz döyüşləri zamanı general-mayor Polad Həşimovun şəhid olmasından sonra öz istəyi ilə Ağdam Rayon Hərbi Komissarlığına müraciət edib.
Azərbaycan Ordusunun əsgəri olan Xalid Hassan 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan Vətən müharibəsi zamanı Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə, həmçinin Talış və Ağdərə istiqamətlərində gedən döyüşlərdə savaşıb. Xalid Hassan noyabrın 4-də Kəlbəcər-Şuşa yolunun Ağdərə sahəsində şəhid olub.
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xalid Hassan ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilib.
Azərbaycanın Suqovuşan qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xalid Hassan ölümündən sonra "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilib.
Salam, könüllü əsgər,
Könüllü şəhid, salam.
Bu şeiri sən danış,
Mən susuram, mən lalam.
Danış, görüm necədi
Şəhidliyin zirvəsi?
Haqqın axan çayları,
Cənnətinin meyvəsi?
Necədi anan üçün
Yuxu olmaq, səs olmaq?
Necədi vətən üçün
Ölüb, müqəddəs olmaq?
Özün de, doğmalara
Uzaqdan baxmaq necə?
Səkkiz aylıq qızından
Sarı darıxmaq necə?
Necə olur ananı,
Ağlayanda izləmək?
O yatanda başının
Üzərində gözləmək?
Özün danış, özün de,
Vaxt ötür, gecə keçir?
Şəhidlər arasında
Qələbə necə keçir?
Dayan, hara gedirsən?
...Yaxşı yol, gülə-gülə.
Hamıya salam denən,
Hamını təbrik elə.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.07.2024)
Bu gün Mədəniyyət naziri Gədəbəydə vətəndaşları qəbul edəcək
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin tapşırığına əsasən, hər ay mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları və digər idarəetmə qurumlarının rəhbərləri tərəfindən şəhər və rayonlarda qəbullar keçirilir, vətəndaşların müxtəlif məsələlərlə bağlı müraciətlərinə baxılır.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirıiyinə istinadən xəbər verir ki, mədəniyyət naziri Adil Kərimli bu gün - iyulun 29-da saat 10:00-da Gədəbəy rayon Heydər Əliyev Mərkəzində (Heydər Əliyev prospekti 1) Gədəbəy, Şəmkir, Tovuz, Ağstafa və Qazax rayonlarından olan vətəndaşları qəbul edəcək.
“Ədəbiyyqt və incəsənət”
(29.07.2024)
“Bəs mənəvi cinayətlər hara getsin?” - ESSE
Nigar Həsənzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Yaxşı bir söz eşitmişəm. Deyirlər ki, "Gələcəyin nəğməsi elə bu gündən oxunur".
Bəli, mən də tamamilə razıyam. Düşünürəm ki, bu gün yaşanılan əksər hadisələr keçmişdə etdiyimiz səhvlərin, düzlərin nəticəsidir. Bizim bu gün oynadığmız musiqilər elə keçmişdə oynadıqlarımızdır. Gələcəkdə oynayacaqlarımızdan bezməmək üçün indiki seçimlərimizə, hadisələrin gedişinə, hərəkətlərimizə fikir verməliyik. Ən əsası, özümüzə inanmalıyıq. Özümüzə inanmamaq öz hislərimizə xəyanət etmək deməkdir. Və xəyanətin hər zaman ödənməli olan bir bədəli vardır.
Hə, bu dünyada hamı cənnəti arzulayır. Hamı da öz ağlının bir hissəsində cənnətə gedəcəyindən əmindir. İnsan zənn edir ki, əgər adam öldürməmişəmsə, oğurluq etməmişəmsə və bu kimi pis əməllərim yoxdursa, deməli, mən cənnətə gedə biləcəm.
Amma unutduqları bir şey var.
Hər zaman deyilir ki, Kəbə evini yıxmağa bərabərdir qəlb sındırmaq.
Həqiqətənmi qəlb sındıranlar özlərini yaxşı insan zənn edirlər?
Başqalarını bu qədər incitməklə, başqalarına bu qədər xəyanət etməklə, digər bu kimi pisliklər edə- edə bir paralar özlərini yaxşı insanmı hesab edirlər?
Bəzən həqiqətən də insan etdiklərinin fərqində olmur. Amma bəzən də insanların gözləri nə qədər kordur deyə düşünürəm. Çünki əgər gözləri görsə, öz əməllərini də görərlər. Beyinləri düzgün işləsə, nə qədər səhv fikirləri öz beyinlərinə yüklədiklərini də analiz edə bilərlər.
Əminəm ki, (və dəfələrlə şahidi olmuşam ki) insanların başlarına nəsə pis hadisə gələndə düşündükləri tək bir şey var. “Görəsən, bu qədər yaxşılıqlarım hara getdi?” Bir dəfə də bu qədər incitdiyiniz o könüllərin ahının hara getdiyini düşünsəniz, əslində onda heç bir problem olmayacaq.
Yazımın əvvəlində vurğuladığım kimi, pis ya da yaxşı, bu gün oynadığınız bütün rollar keçmişdəki seçimlərinizin nəticəsidir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.07.2024)
Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyasında Aydın Sabahın “Ağladım bu axşam” şeiri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağla Təbrizdə yaşayıb yaradan Aydın Sabahın şeirlərini təqdim edir.
Aydın Sabah
Təbriz
AĞLADIM BU AXŞAM
Sənə dalğalı gözümlə pinar ağladım bu axşam.
Ürəyimlə bağça-bağça çinar ağladım bu axşam.
Nəyimə gərək açılsın tozanaqlı yollarım, ah...
Baş açan sıxıntılarla nə var ağladım bu axşam.
Dağa bağlı olmuşamsa, daşı könlümə döşəndim,
Sənə bir qucaq hay ilə havar ağladım bu axşam.
Yenə çırpınar yolunda ovucum qünutlu hər gün,
Dilə bağlı əşhədimdə məzar ağladım bu axşam.
Dolaşıq düşübdü yollar dura bilmirəm diz üstə,
Sənə gör nə boyda yanmış zumar ağladım bu axşam.
Hələ ayrılıq əlindən baş alıb gedir bu şerim,
Baxısan nə dağlı-dağlı, xumar ağladım bu axşam?!
Daha gözlərim su içmir, gələsən butaqlaşam mən,
Sənə dalğalı gözümlə pinar ağladım bu axşam.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.07.2024)
YARADICILIQ EMALATXANASInda Aysel Fikrətdir
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Bu dəfə " Yaradıcılıq emalatxanası" rubrikasının qonağı Fikrət Sadıq yadigarı- qızı, AYB-nin üzvü, Prezident təqaüdçüsü sevimli yazar, publisist, pedaqoq Aysel xanım Fikrətdir.
ÜLVİYYƏ ƏBÜLFƏZQIZI
İsti yay günlərində xoş gördük Sizi, dəyərli Aysel xanım.
Aysel xanım, yaddaşların sadiq qalıb unutmadığı misralarda söylənilir ki:
Bir də görürsən ki, açılan solur,
Düşünən bir beyin bir torpaq olur.
Bir yandan boşalır, bir yandan dolur,
Sirrini verməyir sirdaşa dünya. (Səməd Vurğun)
Aysel xanım üçün " Dünya" nədir? Aysel xanımın öz "Dünya"-sı ilə real Dünya arasında hansı fərqlər var, onun dünyası hansı rənglərlə boyanıb? Bu əvvəlinci sualım.
Allah, yuxum gəlir,
Söndür Dünyanı yatım.
Acı dadan ruhumu,
Şəkərə, qəndə qatım.
Elə çox yuxum gəlir,
Sökülür gözümdə dan,
Bir anlıq yer üzünü,
Yelləncəkli nənni san.
Dünyanın saman olmuş,
Diləyindən əl çəkdim.
Suyundan, Havasından,
Çörəyindən əl çəkdim.( Aysel Fikrət)
Aysel xanım, " Dünya"-nı niyə söndürək? Bu da növbəti sualım.
AYSEL FİKRƏT
Dünya indi çox soyuq yerdi mənim üçün. Yaşa dolduqca doğmalarımı itirdikcə, dostlarım yox olduqca, ayrılıqlar artdıqca, insanlıq azaldıqca yalanı həqiqətdə daha tez parladıqca bu baş verdi.
Əvvəllər isə ipisti idi ana, atamın, qardaşlarımın doğma səsləri gələn evimizin ətrində bu dünya son dərəcə gözəl və işıqlı idi, gələcəyimi hələ bilmədiyim üçün sehrli idi.
Nə yalan deyim ki, zamanla özümü bu dünyanın içində hiss etmədim. Həmişə sevincimin önündə kədər oldu. Mən bu dünyanın havasından suyundan heç ürəklə yararlanmadım. Etmədiyim, bacarmadığım o qədər olmazlar oldu ki, axırda anladım ki, mən bu dünyanın doğması deyiləm. Öz işıqlı əmin dünyamı yaratdım, orda söz-söz, şeir - şeir yaşamaq üçün. Ən çox Allaha yaxın olmaq üçün, yəni. Mən dünyayla heç düz gəlməyən bir bəndəyəm - bu dəqiq gəldiyim qənaətdir.
Dünya güvənimi, sevgimi qazanmadı düzdür. Yalnız mən gözümü açdığım gözəl ata, anamı, ailəmi, övladlarımı, dostlarımı, əzizlərimi axı burda görmüşəm, ona görə dünyaya da şükür edib minnətdar olmağa çalışıram.
Belə tamamlayım: mən daha çox Allaha yaxınam, dünyaya yadam.
Öz dünyam haqqa sığınır, Allaha sığınır.
Fərqi də odur ki, saf və təmizdir. Məncə, ruhu çirkli olan şeir yaza bilməz. Çox təəssüf ,indi ədəbiyyat aləmində təsadüfi insanlar çoxdur, onlar ədəbiyyatı içəridən yeyir həşərat kimi. İçi qaranlıq adamlar ədəbiyyatı basıb, halbuki ədəbi aləm cəmiyyətin həyatda qalmağına mənəviyyata qulluq etməlidir. Çox yazıçının yazdığı şəxsiyyətini tamamlamır. Natamam şəxsiyyətin ədəbi aləmdə olması faciədir.
Mənim dünyam həm ətrində həm rəngində doğmalıq olan bir yerdir. O dünya Allah, söz ve məndən ibarətdir. Allahın lütfü olan yer nə rəngdə olar? Əlbəttə, ışıqlı rənglərdə.
Dediyiniz şeirdə dünyanı söndürüb yatmaq istəyən adam var, sadəcə. Yox, söndürməyin xoşbəxt, yaşayın, əzizim.
Mən Azərbaycan gənclərinin gözəl və sağlam düşüncəsinə, səhvsiz və məqsədli həyatına inanıram və belə görmək istəyirəm .
Amma özüm dünyanı söndürüb yuxuya getmək istəyirəm. Görünür, daha yorulmuşam. Təşəkkür edirəm.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(29.07.2024)
