Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrı iyunun növbəti uik-end-ində bizləri yenə də maraqlı səhnə əsərləri ilə sevindirəcək. Sadəcə, mobil telefondan, internetdən qopub sirli-sehirli teatr aləminə transfer olunmalıyıq. 

BU GÜN, CÜMƏ

19.00. 

“Sevənlərindi dünya”

“Sevənlərindir dünya!" tamaşası Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrında yazıçı-dramaturq Əmir Pəhləvanın eyniadlı əsəri əsasında hazırlanan iki hissəli məzhəkədir.

Süjet xəttində real sevgi hekayəsi dayanan məişət komediyasının quruluşçu rejissoru Elməddin Dadaşovdur. 

Səhnə əsərinin baletmeysteri Kamilə Əliyeva, səhnə tərtibatı və geyim üzrə quruluşçu rəssamı Sənan Fətullazadə, musiqi tərtibatçısı Məhəmməd Məmmədov, rejissor assistenti Tamilla Aslanovadır. 

Tamaşada Əməkdar artistlər Nadir Xasiyev, İqrar Salamov, aktyorlar Telli Hüseynova, Əliməmməd Novruzov, Rəsmiyyə Nurməmmədova, Elçin İmanov, Hüseyn Əlili, Gülnarə Əzizova, Ruslan Mürsəlov, Güldanə Əzimova, Emin Zeynallı, Nəzrin İsmayılzadə, Cəlal İsayev, Ayan Qurbanova, Ofeliya Məmmədova, Nərmin Əliyeva, Murad Əliyev, Cəbrayıl Cəbrayılov, həmçinin teatrın xor və balet truppasının üzvləri də iştirak edirlər.

SABAH, ŞƏNBƏ

19.00.

“Sən elə bir zirvəsən”

Ulu öndər Heydər Əliyevin 100 illik, peşəkar milli teatrımızın 150 illik yubileyinə həsr olunan "Sən elə bir zirvəsən!.." tamaşası nümayiş olunacaq.
  Tamaşanın bədii rəhbəri teatrın direktoru Əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Əliqismət Lalayev, ssenari müəllifi Əməkdar artist Mübariz Həmidov, quruluşçu rejissoru Cavid İmamverdiyev, quruluşçu dirijoru Əməkdar incəsənət xadimi Fəxrəddin Atayev, xormeysteri Əməkdar artist Vaqif Məstanov, baletmeysteri Əməkdar artist Emin Əliyev, rejissor assistenti Afər Tağıyevadır.
Musiqili-tarixi esse kimi hazırlanan bu səhnə əsərində teatrın solistləri Əməkdar artistlər Fərid Əliyev, Səidə Şərifəliyeva, Prezident mükafatçıları Mehriban Zaliyeva, Səmədzadə Xasiyev, aktyorlar Aydan Həsənova, Hidayət Əliyev, Şaban Cəfərov, Türkel Tariqpeyma, Emin Zeynallı, həmçinin teatrın xor və balet heyətinin üzvləri iştirak edəcəklər.
Xatırladaq ki, bu tamaşa ilə Musiqili Teatrın yaradıcı heyəti Gəncə, Şəki şəhərlərində qastrol səfərlərində olub, bu ilin sonuna qədər də Mingəçevir, Lənkəran və Naxçıvanda çıxış edəcəklər.

BİRİGÜN, BAZAR

19.00

“Leyli və Məcnun”

Leyli və Məcnun" tamaşası yəqin ki, baxdıqca baxılan və doymadığın tamaşadır. 

Davametmə müddəti: 74 dəqiqə 

Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrında dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun” muğam operasının və böyük mütəfəkkir Məhəmməd Füzulinin “Leyli və Məcnun” poemasının motivləri əsasında rejissor Samir Qulamovun librettosu və quruluşunda hazırlanan eyniadlı tamaşaya.

Dərin fəlsəfi məna kəsb edən klassik əsər yeni rejissor yozumuna əsasən orijinallığını saxlasa da, fərqli təqdimatı ilə təkcə Musiqili Teatrın tarixində deyil, Azərbaycan teatr tarixində bir ilkdir.
Tamaşanın bədii rəhbəri Akademik Musiqili Teatrın direktoru, Əməkdar incəsənət xadimi, fəlsəfə doktoru Əliqismət Lalayev, quruluşçu dirijoru Əməkdar İncəsənət Xadimi Fəxrəddin Atayev, quruluşçu rəssamı Vüsal Rəhim, xormeysteri Əməkdar artist Vaqif Məstanov, muğam ifası üzrə məsləhətçisi Xalq artisti Səkinə İsmayılova, solo tar ifaçısıları Əməkdar artist Elxan Mansurov, gənc ifaçılar Səxavət Məmmədov, Cahid Əlizadə, konsertmeysteri Fidan Əliyeva, rejissor assistentləri Prezident mükafatçısı Əmrah Dadaşov və Sevinc Məmmədovadır.
Leyli rolunda VII Muğam Televiziya Müsabiqəsinin qalibi İlahə Rüstəmova, Məcnun rolunda isə respublika və beynəlxalq muğam müsabiqələrinin qalibi Orxan Hüseynli çıxış edirlər.
Tamaşanın quruluşçu baletmeysteri Əməkdar artist Emin Əliyev həm də Məcnunun ruhu obrazını canlandırır. Onun tərəf-müqabili – Leylinin ruhu obrazının ifaçısı isə teatrın balet artisti İranə Kərimovadır. 
Tamaşada Əməkdar artist Nadir Xasiyev, Prezident mükafatçıları Səmədzadə Xasiyev, Əmrah Dadaşov, artistlər Gülnarə Abdullayeva, Təranə Əliyeva, Bacıxanım Sadıqova, İbrahim Əlizadə, Emin Zeynallı, Əli Kərimov, Murad Əliyev, Böyükxanım Məmmədova, Mirzəhra Muradova, Aydan Əliyeva, eyni zamanda teatrın xor və balet heyətinin üzvləri iştirak edirlər.

İnanıram ki, reklam alındı və bir xeyli adam uik-end planlarında dəyişiklik edəcək. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.06.2024)

“Ulduz" aylıq ədəbiyyat dərgisi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun unudulmaz Xalq şairi Vaqif Səmədoğlunun 85 illik yubileyinə həsr edilmiş, 35 yaşa qədər qələm adamları arasında keçirdikləri poeziya müsabiqəsi başa çatdı, qaliblər mükafatlandırıldılar. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının da xəbər verdiyi kimi, müsabiqənin mükafat yerləri aşağıdakı kimi bölüşdürüldü:

I yer: 

Cavid Qasımov;

II yer: 

Rəşad Nağı Mustafa, 

Allahşükür Ağa;

III yer: 

Eminquey, 

Seyyidəli Sübhi, 

El Roman

Beləliklə, 10 finalçıdan 6-sı mükafatlandırıldı. Amma digər 4 finalçının da şeirləri diqqətçəkən idi və ən azından portalımızda dərc edilərək geniş oxucu kütləsinə təqdim edilməyə dəyər. Bu gün Kərəm Aydının şeirlərini təqdim edəcəyik.

Kərəm Aydın

Kədərli ağac

Yenə payız gəlsə soyunacaqsan,

Baharda əynini geyinən ağac.

Başın buludlara toxunur sənin,

Ürəyi torpaqda döyünən ağac.

Nə yaxşı qol-budaq açmısan belə,

Yoxsa,buludlarla qucaqlaşırsan?

Sən də etibarsiz insanlar kimi,

Qalxdıqca kökündən uzaqlaşırsan?!

Kəsdi əzrailin soyuq nəfəsi,

Bir qoca bağbanın qayğılı səsin.

Özünü torpağa tapşırdıq bu gün,

Səni bu torpağa tapşıran kəsin.

Sən neçə sevgiyə şahidlik etdin,

Gövdənə hərflər cızıldı sənin,

Sən neçə baş daşı kölgəsi oldun,

Yanında məzarlar qazıldi sənin.

Bir qiz budağına "umid" bağladı

Kölgəndə ağartdı saçının dənin,

Bir qız budağından özünü asdı,

Bir qiz budagından "yelləncək" sənin..

Daşların səsi

Artıq tanış idim sənin sayəndə,

Sizin evinizin mənzərəsinə.

Günəş düşməsə də gözüm düşərdi,

Sən yatan otağın pəncərəsinə.

Gündüzlər yatardım axşama qədər,

Axşamlar düşərdim eşq həvəsinə

Gəlib pəncərənə daşlar atardım,

Yuxun dağılardi daşın səsinə.

Sənə "gəl" deyərdi hər daşın səsi,

Qalxıb yatağından mənə gələrdin.

Bu gizlin görüşlər yormazdı səni,

Hər gün daş atardım,yenə gələrdin.

Mənim daş atmağım,sənin pəncərən.

Ən şirin yeri idi xəyalımızın,

Elçiləri idi həmin o daşlar,

Bizim bir gecəlik vüsalımızın.

Sonralar bu eşqin daşını atdın,

Saldın ürəyinə özgə bir kəsi,

Gecələr gəlmədin görüşlərimə,

Səni oyatmadı daşların səsi.

İndi sənə qarşi hisslərim ölüb,

Ürəyim bir parça daş olub yenə.

Daş tapa bilmədim həyətinizdə,

Gözlə,ürəyimi atiram sənə,

Gözlə,ürəyimi atiram sənə...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.06.2024)

Poetik Qiraətdə bu gün yenə də Cəlilabadda yaşayıb yaradan ustad şair Əlizadə Niridir. 

“Hər yan saxta parıltı” deyən şair bu saxtalıqlardan artıq bezardır. 

Oxuduqca insan sanki saflaşmaq, durulmaq istəyir. 

Xoş mütaliələr!

NƏFƏSDƏRMƏ

Günəşi gizlədiblər, 

Buludun arxasında.

Adam var bir toydadı

Adam var öz yasında...

Silkələnir göy üzü,

Buludlar divar-divar.

Ulduzlar elə qəmgin...

Ayın da ay dərdi var.

Tanrı insan yaradıb,

Hər yan haydı, haraydı.

Yoxsa tək darıxdı O?-

Gərək darıxmayayadı...

Yağış da yuya bilmir,

Bu dünyadan hüzünü.

Baxıb yaratdığına

Tanrı tutub üzünü...

...Yüz il ömür istəyir,

Əlli il bəs eləmir?

Özünə bir ev tikib

Günü günbəz eləmir...

Hər yan saxta parıltı-

Yox, ora girmirəm mən.

Qaranlığdan qorxmuram,

İşıqda görmürəm mən...

Onun iştahına bax,

İstəmir tacı düşsün.

Göydən də üç alma yox,

Alma ağacı düşsün...

Nəfəs alıb verincə,

Öz nəfsinə qul oldu.

Hamını uddu... ancaq 

Dünyaya məğlub oldu...

...Yanında qəm qardaşı,

Bu adam toya gedir.

Ömür-qatar kimidi

Sonda depoya gedir...

Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.06.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Motivasiya ədəbiyyatı içərisində oxucularıma nümunə gətirəcəyim daha bir təlim Rusiya siyasətçisi və publisisti İrina Xakamadaya məxsusdur.

Atası yapon, anası rus olan İrina Rusiya kimi mürəkkəb bir ölkədə uğurlu siyasi karyera qurması ilə məşhurlaşaraq Rusiya tarixində seçkidə ən çox səs toplayan prezidentliyə namizəd qadın olması, Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının sədrinin müavini postunadək yüksəlməsi, aparıcı bir siyasi partiyaya həmsədrlik etməsi kimi uğurlar əldə edib, bunlar ona nə qədər nüfuz gətiribsə iqtisadiyyat üzrə elmlər namizədi mərtəbəsinədək yüksəlməsi, məşhur teleradio aparıcısı olması, Moskva Beynəlxalq Munasibətlər İnstitutundakı pedaqoji fəaliyyəti, yazdığı populyar roman və pyeslər, «uğurlu insan olmaq» mövzusunda oxuduğu master-klasslar da ona bir o qədər nüfuz gətirib. Təsəvvür edin ki, «Taym» jurnalı onu dünyanın XXI əsrdəki 100 ən məşhur qadınları reytinqinə daxil edib. Bu «uğurlu» qadın barədə onun, hədsiz nüfuzu barədə bircə fakt söyləmək istəyirəm: 2002-ci ildə Moskvanın Dubrovka adlı ərazisindəki Teatr mərkəzində terrorçular dinc insanları girov götürərkən İrina onlarla danışıqlar apararaq üçü uşaq olmaqla dörd girovu azad etməyə müvəffəq olub.

 Onun, xüsusən, uğurlu karyera qurmaqla bağlı fərqli və kreativ məsləhətləri çox maraqlıdır. (Məsələn, Təqribən ayda bir dəfə ölüm haqqında bədii filmlərə baxın ki, həyatı qiymətləndirə biləsiniz).

Gəlin bunlara diqqət yetirək:

7.

İnternet və televizordan üstünüzə tökülən bütün informasiyaları qəbul etsəniz keyləşəcəksiniz, ümumiyyətlə nə investisiya, nə idarəçilik, nə şəxsi həyatınız üzrə bircə düzgün qərar verə bilməyəcəksiniz.

Bu isə öncəki gün paylaşdığımdır:

1.

Hədəfə, məqsədə doğru deyil, özünə tərəf hərəkət etməlisən. «Məqsədə doğru nə qədər sürətlə getsən, o sürətlə də məqsəd səndən kənarlaşacaq. Səadətə doğru irəlilə», - deyə öyrədirlər daosistlər. Eynən serfinqist kimi səni yuxarı qaldıracaq öz dalğanı tapmalısan. Buna görə də mütləq axından qopub özünü dinləməlisən.

2.

Rəsmi TV kanallara az baxın, orada göstərilənlərin real həyatla əlaqəsi yoxdur. Daha yaxşısı – əyləncəlilərdir. Əgər mütləq informasiya lazımdırsa, onu da internetdən götürün. Ümumən isə informasiyanı ətrafdakı insanlardan alın. Taksi sürücüsüylə, zərgərlə ünsiyyət qurmaqla heç bilirsiniz, nə qədər informasiya ala bilərsiniz? Dünyanı dinləyin ki, öz dalğanızı tutasınız.

3.

Cəsur olmanız üçün sizə yeni fəlsəfə kömək edə bilər: bu həyatda sizin cəmi bir arxanız var. Vəssalam. Bu nə ailədir, nə ölkədir, nə sosial-müdafiə fondudur, nə məmurlardır. Yalnız özünüzsünüz.

4.

Uğurlu olmaq istəyirsinizsə hansı zəmanədə yaşadığınızı dərk etməli, bunu öz fəaliyyətinizdə əks etdirməlisiniz. Biz elə bir anlaşılmaz, şərholunmaz zamanda yaşayırıq ki, yeni texnologiyaların hesabına informasiya və hadisələr elə sürətlə dəyişir ki, sabitlik itir.

Sabitlik arzulayan hər kəs uduzur. Amma epoxanı qeyri-sabit, dəyişkən görməyə alışıb yeni çağırışlara uyğun olaraq hər gün yenidən doğulanlarda da, həyatın sürpriz və hədiyyələrinə istehza ilə yanaşanlarda da hər şey alınar.

5.

Riskli insan olun, amma riskləri xırda addımlarla atın ki, yıxılmayasınız. Yıxılmalara, pauzalara, depressiyalara hazır olun, çünki həyat büsbütün xalça döşənmiş yollardan ibarət deyil. Risk – problemsiz olmur.

6.

İnsanı öyrənmək istəyirsinizsə, melodramlara, kino dramlarına tamaşa etməli,  klassik ədəbiyyatı oxumalısınız.

Sabah davamı olacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.06.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Ulduz” jurnalı ilə birgə QƏRBİ AZƏRBAYCANA QAYIDIŞA TÖHFƏ layihəsini təqdim edir. Bu gün sizlər üçün Abel Məhərrəmovun “Qərbi Azərbaycanın Ağbaba mahalı”  məqaləsi təqdim edilir.

Abel MƏHƏRRƏMOV

Kimya elmləri doktoru, akademik

QƏRBİ AZƏRBAYCANIN AĞBABA MAHALI

Qərbi Azərbaycanın şimal-qərbində yerləşən Amasiya rayonu 1930-cu il sentyabrın 9-da yaradılmışdır. 1930-cu ilədək Ağbaba rayonu adlanan Amasiya Arpa çayının sağ sahilində yerləşir. Sahəsi 614 km², mərkəzi Amasiya şəhər tipli qəsəbədir. Ərazisi alp çəmənlərlə və bulaqlarla zəngin olan rayonda Qərbi Arpaçay ən böyük çaydır.

Amasiyada eramızdan əvvəl III-II minilliklərə aid maddi-mədəniyyət abidələri, orta əsrlərdə salınmış məbədlərin qalıqları son vaxtlaradək dururdu.

Dəfələrlə qanlı müharibələr meydanına çevrilmiş Amasiya ayrı-ayrı dövrlərdə monqolların, Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətlərinin tabeliyində olmuş, XVI əsrdən etibarən Osmanlı İmperiyasının tərkibinə daxil edilmişdir.

Çar Rusiyasının işğalından sonra Amasiya-Şörəyel bölgəsi 40 il müddətində Qars vilayətinin Aleksandropol qəzasına qatılmışdır. Sovet hökuməti qurulanda bu qəza Leninakan qəzası adlandırılmış və Qızılqoç (Qakasyan) rayonu ilə birlikdə Ağbaba nahiyəsinə daxil olunmuşdur.

1918-1920-ci illərdə Amasiyanın azərbaycanlı əhalisi də ermənilər tərəfindən soyqırıma və deportasiyaya məruz qalmış, repressiyaya uğramış, əsasən Türkiyəyə və İrana qaçmış əhalinin bir hissəsi sonralar yenidən geri qayıtmışdır.

1920-1930-cu və 1950-1960-cı illərdə Amasiya və Qukasyan (Qızılqoç) rayonları birləşdirilsə də, iqtisadi səmərə vermədiyi üçün ayrı-ayrı rayonlar kimi fəaliyyət göstərmişlər.

1930-cu illərdə Amasiyanın kəndlərində kolxozlaşma aparılmış, bir çox Azərbaycan kəndləri (Mumuxan, Baxçalı, Ördəkli, Sınıq Söyüdlü, Seldağılan, Xancallı, Mustuğlu və s.) sovet hakimiyyətinin siyasətinə etiraz edərək Türkiyə ərazisinə köç etmişdir.

1937-ci ilin yanvarında Amasiya rayonunun kəndlərindən 40 ailə Qazaxıstanın Almaata şəhərinə sürgün edilmişdir.

Əhalisinin 90 faizini azərbaycanlılar təşkil edən Amasiyanın kəndlərində Sovet hakimiyyəti illərində mədəni-maarif sahəsində xeyli iş görülmüş, kitabxana, məktəb, xəstəxana, klublar və s. fəaliyyət göstərmişdir.

Azərbaycanlı kəndlərin 12-də orta, 7-də səkkizillik məktəb, 5 kənd bağçası, 3 xəstəxana, 25 həkim məntəqəsi, bir neçə fabrik və zavodun filialı, 2 süd zavodu fəaliyyət göstərirdi. 

Böyük Vətən müharibəsində rayonun azərbaycanlı əhalisindən 2000 nəfərdən çoxu cəbhələrdə vuruşmuş, onlardan 888 nəfəri həlak olmuşdur.

Mövcud olduğu illər ərzində rayon partiya komitəsinin birinci katibləri azərbaycanlılar olmuşdur. Rayonda 1933-cü ildən Azərbaycan dilində çıxan "Maldarlıq cəbhəsi" sonrakı illərdə 3000 tirajla çıxan "Əmək" qəzeti adı ilə nəşr olunurdu.

1988-ci ilin sonlarına olan məlumata görə, Amasiyada 27 yaşayış məntəqəsinin 21-də azərbaycanlılar, 5-də ermənilər, 1-də isə azərbaycanlılar və ermənilər qarışıq olmaqla ümumilikdə 18 min nəfər azərbaycanlı, 3 min nəfər erməni yaşayırdı. Erməni mənbələrində son yüz əlli ildə rayonun əhalisinin sayı aşağıdakı kimi əks olunmuşdur:

Rayonun ən böyük kəndi Güllübulaqda (əhalisi 3611 nəfər) 1200 şagird kontingenti olan orta məktəbdə 3 nəfər Ermənistan SSR Əməkdar müəllimi çalışmışdır. Ümumilikdə rayonda 7 nəfər respublikanın Əməkdar müəllimi fəxri adına layiq görülmüşdür. Rayonun yetirmələrindən 3 nəfər akademik (Məmmədtağı Cəfərov, Abel Məhərrəmov və Qərib Məmmədov), onlarla elmlər və fəlsəfə doktorları yetişmişdir. Müxtəlif sahələrdə göstərdikləri xidmətlərə görə bir çox amasiyalı azərbaycanlı keçmiş SSRİ-nin yüksək orden və medalları ilə təltif edilmişdilər. İlyas Alıyev (Göllü) SSRİ Ali Sovetinin, Faiq Əliyev (Yeniyol), Cahangir Əliyev (Düzkənd), Nərgiz Mürsəlova (Güllübulaq), Salatın Musayeva (Daşkörpü) Ermənistan SSRİ Ali Sovetinin deputatları olmuşlar.

Sonuncu deportasiyadan sonra əsasən Azərbaycanda məskunlaşan amasiyalılar respublikamızın ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak edirlər. I və II Qarabağ müharibəsində 100 nəfərdən çox amasiyalı şəhid olmuşdur. Onların iki nəfəri (Mehdi Abbasov və Səxavət Məhərrəmov) Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüş, 20 nəfəri orden və medallarla təltif edilmişdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.06.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə UŞAQ ƏDƏBİYYATINI TANIDAQ layihəsində Britaniya və Amerika uşaq şeirindən seçmələr təqdim edilir.  Şeirləri ingilis dilindən tərcümə edən Şahin Xəlillidir.

Bu gün tanış olacağınız şeir Cək Prilutskiyə aiddir. O, Amerika şairidir.

Cək Prilutski

(1940)

ABŞ

Ev tapşırığı

Tapşırıq, ay tapşırıq,

Lap apardın zəhləmi!

Tullayardım içinə

Olsaydı bir zirzəmi.

Əlimə bomba düşsə,

Partladardım mən səni.

Tapşırıq, ay tapşırıq,

Lap bezdirdin sən məni.

İnan ki, sənə görə

Bu dənizdə üzərdim

Mən köpək balığıyla.

Şir ilə güləşərdim

Bir qaranlıq meşədə.

İspanaq, qaraciyər,

Bir-bir kirpi yeyərdim

Müəllimin verdiyi

Tapşırığın yerinə.

Tapşırıq, ay tapşırıq,

Sən evdə son yerdəsən.

Düzü, başa düşmürəm,

Niyə varsan, görəsən?!

Yox, əgər qeybə çıxsan,

Şad edərdin sən məni.

Tapşırıq, ay tapşırıq,

Lap bezdirdin sən məni!

Sən olsaydın

kərgədan

Sən olsaydın kərgədan,

Yenə mən dost olardım.

Ördəkburun da olsan,

Dostluğumda qalardım.

Morj, dəvə, pişik, ya da

Kenquru olsan da sən,

Baxmazdım heç nəyinə.

Məndən ötrü fərqi yox,

Dostun olardım yenə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.06.2024)

Ölkəmizdə Kino ssenarilərini dərc edən bir mətbu orqan, dərgi yoxdur. Ümumən, son illərdə heç dramaturji kitablar da nəşr edilmir. Kinoşünaslıq, kinotənqid sahələri də öz qürub dövrünü yaşayır. Bu da kinomuzun inkişaf strategiyasının ziddinədir.

Hazırda həm Mədəniyyət Nazirliyinin, həm də Kino Agentliyinin reallaşdırmaq istədikləri geniş fəaliyyət spektrində bu nöqsanların aradan götürülməsi də aparıcı rol oynayır.

Bu günlərdə “Elm və təhsil” nəşriyyatı tərəfindən tanınmış kinodramaturq, yazıçı, Azərbaycan Kini Agentliyinin direktoru Orxan Fikrətoğlunun “Kinocizgilər” adlı kitabı işıq üzü gördü.  Kitabda həm tammetrajlı, həm qısametrajlı bədii və sənədli film ssenariləri, ekran həlli üçün uyğunlaşdırılmış qısa hekayələr və novellalar yer alıb.

Oxucularımızın “Kinocizgilər” kitabındakı yazılarla tanışlığı davam edir. Xüsusən, kino sahəsi ilə maraqlananlar üçün, gənc ssenaristlər və rejissorlar üçün düşünürük ki, bu dərclər faydalıdır.

TÜLU

Fantastik hekayə

Atama ithaf

Pillələr ağırlığına dözməyib qırıldı. Qalın kəndirə oxşar hörümçək toruna dolaşa-dolaşa aşağı yumalandı. Gözü qaranlığa öyrəşənə qədər yerindən tərpənmədi. Zəlzələnin yeni təkanlarından zirzəmidə qorunacaqdı. Burnuna qanqarışıq nəm torpaq qoxusu gəldi. Buranın dinc sükutu vardı, qorxusunu sığallayırdı. Bir az sakitləşib təkanların bitməsini gözlədi. Qarşısından ciyildəyə-ciyildəyə siçan qaçdı. İt boydaydı. Bədəni ürpəndi. Birinci dəfəydi bu yekəlikdə siçan görürdü. Özü də çəhrayı rəngdə. Əlinin altına keçən daşı siçana atdı. Siçan qorxub-eləmədi. Əksinə, insan təki tövşüyə-tövşüyə geriyə döndü. Qollarını sinəsində daraqlayıb maddım-maddım üzünə baxdı. Sonra birdən-birə qaranlığın içində yoxa çıxdı. Onu qaramı basırdı? Siçanın çəhrayı qorxusu altında dünənki günü xatırlamağa çalışdı.

İşdən evə, həmişəki kimi, gec qayıtmışdı. Qızı öz otağına çəkilib yenə kitab oxuyurdu. Sonra nə oldu? Heç nə olmadı axı. Arvadı ondan nəsə istədi. O da arvadına kobud cavab verib mətbəxə keçdi. Görəsən, arvadı ondan nə istəmişdi? Heç cür yadına düşmədi ki, arvadı zəlzələdən qabaq ondan nə istəyib? Nə istəyəcək? Yəqin, pul istəyib! Yox, deyəsən, pul deyildi. Onu da xatırladı ki, arvadı onunla son dəfə ingiliscə danışdı. Səhər dükandan alacağı ərzaq siyahısını kağıza yazıb soyuducunun üstünə maqnitlə yapışdırdığı da yadındaydı. Birinci təkan da elə o zaman oldu. Gerisini xatırlamırdı. Gözlərini açanda dağıntıların altındaydı. Hər yan qaranlıqdı. Göz gözü görmürdü. Daşların altından qızını köməyə səslədiyi də yadına düşdü. Zəlzələ olduğunu əvvəlcə başa düşməmişdi. Başına uçmuş daşların arasından birtəhər sivişib çıxdığı zaman ikinci təkan olmuşdu. Yalnız onda anlamışdı ki, zəlzələdir. İlk ağlına gələn də “zirzəmiyə enməliyəm” fikri olmuşdu. Orada bir neçə gün saxlanmaq üçün hər şey vardı. İşığa doğru süründü. Sol ayağını hiss etmirdi. Ağlı-başı nə qədər üstündəydi, özünə hesabat verməliydi. Deməli belə, zəlzələ olub. Yeddi-səkkiz saat olar dağıntıların altındadı. Təkrar təkanlar ola bilər. Bağa aparmaq üçün brezent əsgiyə bükdüyü külüngünü tapdı. Tapıntı həm diləkdir, həm də uğurlu işarə. İrəlidə işıq közərir. Orada çölə çıxışı olan qapı da var. Həmin qapı qonşu villaların zirzəmiləri ilə də birləşir. Villalar tikiləndə qonşular bir-birinin evinə küçəyə çıxmadan gedib-gələ bilsinlər deyə yerin altında lağım qazdırmışdılar. Lağımın qazılması ona o vaxt baha başa gəlmişdi. Arvadı xərclənən pula görə xeyli deyinmişdi. İndi isə xərclədiyi pul karına gələ bilərdi. Zəlzələ elektrik naqillərini, yəqin ki, qırmışdı. Bəs bu işıq, görəsən, pəncərəsiz zirzəmiyə haradan düşür? İrəli boylandı. Yaşıla çalan divar qaranlıqda közərməkdəydi. Hörümçək torları əlinə-ayağına dolaşırdı. Zirzəminin divarları görünmürdü. İrəli süründükcə ovqatı dəyişirdi. Get-gedə təni çəkisizləşirdi. Bəlkə yuxu görür? Amma nə yuxu? Zəlzələ evini başına uçurmuşdu. Hər şey olduğu kimi yadındaydı. İt boyda siçan yenə qarşısından keçdi. Siçanı hürkütsün deyə bərkdən: “Bunun rəngi niyə belə çəhrayıdır?” – qışqırdı. Qışqıran kimi də təngnəfəs oldu. Boğazı da qurumuşdu. Su içmək istəyirdi. Dincəlmək üçün divara söykəndi. İndi yorğunluqdan bağlanan gözünü açandan kömpüter görmüşdü. Kompüterdən savayı heç nəylə maraqlanmırdı. Ən yaxın adamları ilə təmas qura bilmirdi. İnsanlardan qaçırdı. Arvadı ilə pul xətrinə evlənmişdi. Nazir qızı olan arvadının da ona olan bağlılığı ancaq peşəsinə görəydi. Onun kimi kompüter dahisinə kim ərə getməzdi? Məxfi sənədləri kilidli qovluqlarda qoruyan idarənin müdiriydi. Çox gərəkli adamdı. İdi niyə? Görəsən, özü haqqında nəyə görə keçmiş halda düşünür? Təhlükəsizlik xidməti “fors major” hallarda bütün sənədləri kompüterdəki gizli saxlanclardan silməliydi. Görəsən, məxfi sənədlər silindimi? Xakerlərin kefidir. Əlinin altında kompüterinin olmamasına heyifsiləndi. Yəqin, şəbəkə də pozulub. Amma insan yoxdursa, sirr də yoxdur. İndi o sənədlər kimə lazımdı? Dar macalda kim kimdən nəsə gizləməyi düşünür? İnsan yoxdursa, məxfilik də yoxdur. Bu qarışıqlıqda heç kimə gizli sənəd gərək olmaz. Hamı canının hayındadır. Sirr nədir? Şəhəri tərpədib bütün sirləri aşkar etmiş həzrəti-zəlzələ insanlar üçün “siçan-pişik” oyununa yer qoymamışdı. İşığa doğru süründü. Yuxarı çıxmaq lazımdı. Altındakı yaş torpağı bədəni ilə hiss edirdi. Ağlına gəlməzdi ki, zirzəmi belə böyükdür. Villa tikiləndə heç bura düşməmişdi. Tikilən zaman buranı öz gözləriylə görsəydi, indi hara getdiyini dəqiq bilərdi. Görəsən, yuxarıda hava necədi? Qızı dağıntıların altından çıxa bildimi? Arvadının dağıntılar altından çıxıb-çıxmaması onun üçün maraqlı deyildi. Bir damın altında yaşasalar da, bir-birinə bağlı deyildilər. Arvadının öz həyatı, onun öz ömrü vardı. Son illər arvadının çarpayısına “kişi kimi” girdiyini də xatırlamırdı. Arvadı başqa bir kişi ilə dostluq edirdi. Buna baxmayaraq, nə o, nə də arvadı ayrılmaq haqqında düşünürdülər. Hər ikisinə belə yaşamaq sərf edirdi. Ailə onlar üçün gecələdikləri kirayə otaq kimiydi. “Necə də axmaq olub onun xəyanətlərinə ürəkdən acımışam, – düşündü. Sən demə, bütün olanlar bircə anda unudulurmuş. – Nəyə görə alçala-alçala yaşayırdım? Ona görə ki, cəmiyyətin yaratdığı işlək çevrədən çıxmayım. Həmişə tətikdə olan güllə kimi lazımlı olum. Mühitim olsun. İndi hanı o mühit? Yer bircə dəfə silkələnən kimi insanlar mühitləri qarışıq dövrana döndülər. Hərəsi bir deşikdədir. Zəlzələ deyirsən e ağzında. Ağına-bozuna baxmır”.

Yarım saata yaxın zirzəminin daş döşəməsi ilə üzü işığa doğru süründü. Əl-ayağının altında qalan əşyalar ona tanış gəlmirdi. Bəlkə evinin altında başqa bir zirzəmi də varmış. Bura gözünə yad dəyirdi. Arvadı zirzəmiyə köhnə mebelləri, lazımsız maşın hissələrini, bir də atası evindən gətirdiyi kitabları yığırdı. Köhnə pal-paltar üçün zirzəmidə dolab da tikdirmişdilər. O dolab da gözünə dəymirdi. Əslində işığına doğru süründüyü o yaşılımtıl divardan savayı gözü heç nəyi görmürdü. Nə edirdisə, qarasına edirdi. Dayanıb bir qədər də nəfəsini dərəndən sonra qonşuları səslədi: “Fərid... Qasım... Oqtay...” Hay verən yox idi. Ya eşitmirlər, ya da dağıntıların altında qalıb ölüblər. Birdən mollaların dedikləri düz çıxdı? Öləndən sonra Allaha cavab verməli oldu? Onda nə edəcək? Anadan olandan günahın içindəydi. Yaxşı işlərini xatırlamağa çalışdı. Yadına düşmədi. Bu günə qədər heç kəsə təmənnasız yaxşılıq etməmişdi. Gözünün qabağında köməyə ehtiyacı olan nə qədər adam olsa da, heç birinə əl tutmamışdı. Deyilənlər düz çıxsa, heç nə. Batdı!

Kimsə çiyninə toxundu. Qorxudan dəli kimi bağırıb küncə qısıldı. Çiyninə toxunan bərkdən güldü. Gülənin üzünü görə bilməsə də, qoxan nəfəsini lap yaxından duydu. Ya bu adam neçə gündü yemək yemir, ya da ölü olduğu üçün nəfəsi belə qoxur. Onun gülüşü də qoxulu idi.

– Fərid, sənsən?

Zirzəminin bu tərəfi Fərid adlı rəssamın villasına yaxın idi. “Yəqin, o da zirzəmiyə enib, – düşündü. – İndi də mənimlə zarafat edir”.

– Mənim adım yoxdur! – qoxulu adamın səsi də qulağına tanış olmayan çalardaydı.

– Necə yəni adım yoxdur?

– Ölülərə ad gərək olmur! – deyən qoxulu yenə güldü.

– Sən ölmüsən? – soruşdu.

Qoxulu adam:  – Sən də ölmüsən! – dedi.

Ayağa qalxıb qorxa-qorxa: – Mən ölməmişəm! O divara düşən işığı da görürəm! – söylədi.

Qoxulu adam: – Hansı işığı? – soruşdu.

– O göyümtül işığı deyirəm də!

– Bura zülmət qaranlıqdır, qardaş! Özünü aldatma!

Qoxan adamın sözünü ağzında qoyub irəli süründü. Sonra nə fikirləşdisə, çevrilib: – Sən bura necə düşmüsən? – soruşdu.

Qoxan adamdan səs çıxmadı. Əlini uzadıb bu adamın dayandığı yerə yumruq atdı. Adam nə gəzirdi? Əli havanı yardı. Bədəni üşəndi. “Başım xarab olar a birdən”, – düşündü. Geri sürünüb külüngü əlinə götürdü. Qorxa-qorxa ayağa qalxdı. Külüngün iti ucunu irəli uzadıb qaranlığı qarşısından qova-qova işığa doğru qaçdı. Təxmininə görə, zirzəminin bu tərəfində Fəridin qapısı olmalıydı. Gülünglə havanı yara-yara bir xeyli qaçdı. O qaçdığı sürətlə közərən işıq da gözündən uzaqlaşırdı. “İşə düşmədim”, – deyə düşündü. – Bu nə sirri-Xudadır belə? Əməlli-başlı şeytan əməlidir”.

Çevrilib peşman-peşman geri döndü. Zirzəmiyə endiyi qapıdan yuxarı çıxmaq istəyirdi. Pillələrə çatanda gözlərinə inanmadı. Yuxarıya açılan qapı bağlıydı. Bu qapını kim bağladı? Pillələri qalxıb çiyni ilə dəmir qapını itələdi. Yerindən tərpənmirdi. Canına qorxu düşdü. Arvadını səslədi. Cavab gəlmədi. Yorulub yerə çökdü. Axı o, zirzəmiyə enəndə qapını açıq qoymuşdu. Görəsən, onu kim bağlayıb? Bəlkə yuxarıda kimsə var? Xatırladı ki, zirzəmidə ərzaq dolabları da olmalıdır. Arvadı bu dolablara rayondan göndərilən ərzaqları yığırdı. Kəmərinin altını bərkitsə, pis olmazdı. Doyandan sonra fikirləşmək də asan olur. Özü də dolablar pilləkənə yaxın yerdəydilər. Ayağa qalxıb həmin dolablardan birini tapdı. Tapıntısına sevindi. Dolabdan çıxartdığı dəmir bankadakı alman sosislərini acgözlüklə yedi. Sosislərin bu qədər ləzzətli olduğunu ağlına belə gətirməzdi. Yeyib doyandan sonra zirzəmidə hava telefon xəttinin olduğunu da xatırladı. Aparatı tapıb dəstəyi qulağına tutdu. İşləyirdi. Di gəl, nə illah elədi, yaxınlarının telefon nömrələrini xatırlaya bilmədi. Öz evinin nömrəsi belə yadına düşmürdü. Nəhayət, ilk xatırladığı arvadının nömrəsi oldu, istəməsə də, arvadına zəng vurdu. Arvadı dəstəyi qaldırmadı. Sonra digər nömrələr də yada düşdü. Atasına, anasına zəng etdi. Götürmədilər. Sonra ağlına gələn şəhər nömrələrini yığdı. Cavab verən yox idi. Fövqəladə Hallar Nazirliyinin qaynar xəttinə zəng etdi. Onlar da cavab vermədilər. Polisin, Təhlükəsizlik Nazirliyinin nömrələrini yığdı. Heç kəs dəstəyi götürmürdü. Canına qorxu düşdü. Bəlkə zəlzələ bütün şəhəri yerin altına gömüb? Kodunu bildiyi başqa dövlətlərə zəng etdi. Xeyri yox idi. Heç kəs cavab vermirdi. Sakitləşib oturdu. Telefona birdəfəlik “əlvida” demək istəmirdi. Gec-tez kimsə zənginə cavab verəcəkdi. Səbirli olmaq lazım idi. Bəlkə lağım qazsın? Qalın divarın altından o taya keçsə, rahatca yuxarı çıxacaqdı. Divar nə qalınlığında olacaqdı ki? Uzağı iki daş qalınlığında. Olsun üç daş. Daşın biri iyirmi santimetrdir də. Bu da eləyir altmış santimetr. Ağlına gəlmiş fikirdən dirçələn kimi oldu. Aşağı əyilib əli ilə döşəmənin bərkliyini yoxladı. Daşların arasından nəm torpaq qatı görünürdü. Daş plitənin birini tərpətdi. Döşəməyə sementlə bərkidilmiş plitə yerindən rahat çıxdı. Altdakı torpaq da asan qazıldı. Yaş olduğu üçün daşlar da ələndi. Yarım saata zirzəmidən tapdığı dəmir kəsiyi ilə bir metr dərinliyində çala qazdı. Qazdığı torpağı yuxarı çıxarmaq istəyəndə əli kiminsə əlinə toxundu. Yerin altından çıxmış o əl biləyindən tutmasaydı, qorxudan çalanı atıb qaçacaqdı. O əlin sahibi bircə anda torpağı aşağıdan sincab kimi qazıb yuxarı çıxanda gözlərinə inanmadı. Yerin altından xaçı boynunda cingildəyən keşiş çıxdı. Yumru gözləri hədəqəsindən çıxmış keşiş saqqalına yapışmış xırda daşları dənləyəndən sonra: – Adınızı deyin, sizinçün dua oxuyum! – dedi. Əyilib keşişin torpaq qoxulu əllərindən öpdü. Sonra da dili topuq vura-vura: – Siz torpağın altında neynirdiz? – soruşdu.

Keşiş kədərli səslə: – Mən Allahın evində ibadət edirdim, mənim balam. Zəlzələ bircə anda dünyanı alt-üst etdi. Allahın müqəddəs evi sənin zirzəminin altına gömüldü! Mən də o müqəddəs evin keşişiydim! – söylədi.

Torpaq altından indicə çıxmış keşişə hələ axıra qədər inanmırdı. Üzünü yaxşı görmədiyi üçün onun “xortdan” olduğunu düşünürdü.

– Siz ölməmisiniz, müqəddəs ata?

– Gec-tez hamımız öləcəyik, mənim balam! Ölümdən qorxma! Ölümünə sevin! – keşiş belə işləri bilən adam kimi danışırdı.

– Sonra sevinərəm! – dedi.

Keşiş xırıltılı səslə gülə-gülə xaç çevirib: – Hələ Allah məni yanına çağırmayıb, qorxma, – söylədi.

Dərindən nəfəs alıb toxtadı. Keşişin xırıltılı gülüşündə dirilik vardı. “Onun yerin altından çıxması yaxşı oldu. Bir-birinə qaranlıqda həyan olarlar. Birlikdə zirzəmidən yuxarı çıxmaq da asan olar. Yeməyə yeməkləri, qalmağa yerləri var. Bu qaranlıqda nəyi bölüşəcəklər ki? Allaha çox şükür ki, torpağın altından pələng çıxmayıb! Keşişlə yola getmək asan olacaq!”

– Kilsənin zirzəmimin altına batdığına görə sizdən üzr istəyirəm. Mən bunu istəmirdim! – dedi.

– Başa düşürəm! Zəlzələni sən eləməmisən ki! – Keşiş nəzakətinə görə minnətdarlıq etdi.

– Acımamısız, müqəddəs ata?

Keşişin üzündə həyat işartıları göründü.

– Özünüzlə bura yemək də götürmüsüz? – soruşdu.

– Tənbəl tədarüklü olar! – dedi.

... Keşiş yeyib doyandan sonra üç dəfə xaç çevirdi. Bir-iki ağız dodaqaltı dua oxudu. Sonra tox səslə: – Burdan çıxmaq haqda düşünürsüz? – soruşdu.

– Əlbəttə düşünürəm! – dedi.

Keşiş: – Allahı köməyə çağıraq? – soruşdu.

– Deyirəm, bəlkə özümüz bir şey eləyək?! Ona çox zəhmət verməyək, – dedi.

Əvvəlcə keşişlə zirzəminin altındakı kilsəyə endilər. Ora çox darısqal idi. Nəfəs almaq olmurdu. Zəlzələ kilsəni yerlə yeksan eləmişdi. Zirzəmi kilsədən daha yaşanmalı yer idi. Geriyə qayıdıb bir dəfə də alman sosislərinin dadına baxdılar. Sonra birlikdə işıqlı divara doğru sürünmək qərarına gəldilər. İşıq çox da uzaqda deyildi. Di gəl, sən ona doğru süründükcə get-gedə uzaqlaşırdı. Keşiş bir xeyli sürünəndən sonra:  “Bu, lap şeytan əməlidir ki...” – qışqırdı. Və dizi üstə döşəməyə oturub dincini almaq istədi.

– Müqəddəs ata, mənə bir az yuxarıda qalmış dünyadan danış. Heç onu anlaya bilmədim axı. Beynim “error” verdi! – dedi.

Keşiş: – Nə danışım? Dünyadı da! – söylədi.

– Sizin Allah bu dünyanı necə yaratdı ki? – soruşdu.

Keşiş: – Allah bu dünyanı altı günə yaratdı, – dedi.

– Yəqin, tələsiyə düşdüyündən dünya belə natamam alındı, hə?

– Səhvin var, cavan oğlan, dünya natamam deyil. Natamam olan sənsən. Allahın nizamı saat kimi işləyir. Bax, özünü götür. Uşaq vaxtı necə idin?

– Necə idim ki?

– Saf, müqəddəs, şəfqətli.

Uşaqlıq illərini xatırlamağa çalışdı. “Görəsən, keşiş “saf, müqəddəs” deyəndə nəyi deyirdi? Beş yaşı olanda nənəsinin soba üstündə qaynatdığı mürəbbə qazanına bir nəlbəki istiot tökmüşdü. Ölənə qədər də bu əməlini nənəsindən gizlətdi. Yeddi yaşında böyük bacısına şər atmışdı. Atasına yalandan demişdi ki, bacısı yekə oğlanlarla damda öpüşür. Atası da ona inanıb bacısını bıçaqlamışdı. On dörd yaşında xalası qızını zorlamışdı. Sonra da ki, kompüter! Bu idimi müqəddəslik, saflıq?”

– Vallah, müqəddəs ata, saf olmağım yadıma gəlmir. Bu, sənin uydurmandır. Mən anadan elə belə doğulmuşam. Heç dəyişməmişəm də, – dedi.     

– Yaxşı, deyək ki, mühitin pis olub. Tərbiyən yaxşı verilməyib. İndi bu dar macalda tövbə etmək şansın var ki. Allah sənin kimilər üçün qapısını həmişə açıq qoyur. Düz yola qayıt da. Allah tövbə edəsən deyə yerin altından sənin üçün məni çıxartdı! Boşalt ürəyini. Tövbə et! Yüngülləş! – Keşiş danışdıqca işıqlanırdı.

– Tövbəni necə edirlər? – soruşdu.

Keşiş: – Nə günah eləmisən, boynuna alırsan. Mən də sənin günahlarını bağışlayıram gedir! – dedi.

– Belə asan? – soruşdu.

– Sən Allahı nə bilmişdin? O, bağışlayandır. O, hamını sevir.

– Günah deyəndə, hamı kimi yaşamışam da! Özümdən ömür icad eləməmişəm ki... İş-güc yiyəsi olum deyə nazirin gəzəyən qızını alıb özümə arvad eləmişəm. Bilə-bilə ki, arvadımın oynaşı var, göz yummuşam. Özümdən güclülərə yaltaqlanıb, özümdən zəifləri təpikləmişəm. Hamı necə, mən də elə. İndi başqa cür yaşamaq olmur! Yer qoymayıblar! Belə yaşamasaydım, necə ayaqda qala bilərdim? Kasıb olsaydım, bu boyda zirzəmi tikərdim? Bilirsən zəlzələ kilsəni niyə dağıtdı? Ona görə ki, sən də, Allahın kimi, kilsəni altı günə tikmişdin! Mən bu zirzəmini üç ilə tikmişəm! Gördün, sementin azlığından kilsə torpaq altına çökdü, zirzəmi isə çökmədi. Belə çıxır ki, pul Allahdan güclüdür, müqəddəs ata! Mən də yuxarıda pula tapınmışam! İndi bu dediklərim günahdır, ya günah deyil? – soruşdu.

– Sən günah etmək üçün çox acizsən, mənim balam! Qaranlıq olsa da, üzün aydınlaşdı!

– Kimə oxşayıram? – soruşdu.

Keşiş: – Öz üzün yoxdur deyə heç kəsə oxşamırsan! Amma öz aramızdı, yoxa qane ola bilərdin! – dedi.

– Bayaq sənə alman sosisləri verdim ha... dadlı idi?..

– Dadlı idi. Bildim nə demək istəyirsən. Mən o sosislərə görə nazir qızı ilə evlənməmişdim. Sən özün onları mənə sədəqə kimi verdin.

– Necə verdim?

– Sədəqə kimi!

– Yanılırsan, müqəddəs ata. Mənim təmənnam var. Havayı heç nə olmur. Mənə zirzəmidən çıxmağa kömək edəcəksən!

– Ay bərəkallah. Dur ayağa! Yuxarı çıxa bilsək, kilsə freskalarında dəyişiklik etdirəcəm!

– Nəyi dəyişəcəksən?

– İudanın əvəzinə divara sənin şəklini çəkdirəcəm.

Keşiş sözünü deyib hirslə ayağa qalxdı. Uzun qara libasının balağını yaş olmasın deyə əliylə qaldırıb işığa doğru qaçdı.

Keşişin arxasınca: – İuda kimdir? – soruşdu.

Keşiş geri çönüb cavab vermək istədiyi zaman zirzəminin döşəməsi qəfildən paralandı. Keşiş üstündə dayandığı daş plitə ilə birlikdə yerin altına girdi. Tozun, torpağın altından onun son naləsi eşidildi. Keşişin arxasınca: “Müqəddəs ata!” – çığırdı. Dağıntılar altından səs çıxmadı. Bir az gözlədi. Döşəmənin titrəməsi dayanan kimi sürünə-sürünə geri döndü. Yuxarı qalxmaq fikrindəydi. Yəqin, xilasedicilər artıq evin içindəydilər. Axırıncı təkandan gör nə qədər vaxt keçib. Çox güman ki, xilasetmə işləri başlayıb.

Zaman-zaman zirzəmiyə haradansa soyuq hava axını girirdi. Hərdən o, axına tərəf getməyi düşünürdü. Soyuq axının gəldiyi yerdə mütləq bir açıqlıq vardı. Bu açıqlıq təhlükəli də ola bilərdi, can qurtaran da. “Görmədin keşişin başına durduğu yerdə nə gəldi?! Gözləmək lazımdır. Onu mütləq xilas edəcəklər. Bəlkə elə cəhənnəm dedikləri düşdüyü bu zirzəmidir?!” Yenə vahimələndi.

 “İlahi, Pərvədigara, bura necə də qaranlıqdı! Göz gözü görmür”. Amma o da var ki, zirzəmidə gözlə heç nə görünməsə də, hər şey olduğu kimi təsəvvür olunur. Əgər dünyada da bu cür qaranlıq olarsa, görəsən, insanlar necə yaşayar? Yəqin ki, yaddaşla! Düşün ki, dünyada heç nə gözlə görünmür. Zülmət qaranlıqdır. Hərənin də öz xəyalından doğan təsviretmə fərdiliyi var. Yəni hərə görünməyən dünyanı və onun içində olanları öz ağlının gözüylə görə bilir. Biri günəşi tava kimi, o biri dəsmal kimi görür. Aləm qarışardı bir-birinə! Allah da bu cür görülür. Biz əbədi qaranlıqdayıq deyə Onu gözümüzlə görə bilmirik. Ona görə də hərə Allahı öz ağlına uyğun olaraq təsəvvür edir. Çox şükür ki, dünyada hər şey gözlə görünür. Hamı bilir ki, günəş yumru, işıqlı diskdir.”

Birdən kimsə köynəyinin boyunluğundan dartıb onu yuxarı qaldırdı. Ayağa qalxan kimi qarnına dirənmiş bıçağın soyuqluğunu hiss etdi.

– Cibindəkiləri çıxart! – əli bıçaqlının səsi xırıldayırdı.

Əlini cibinə salmaq istədi. Xatırladı ki, gecə köynəyindədir.

– Cibim yoxdur, qardaş!

– Bəs nəyin var?

– Heç nəyim yoxdur!

– Yeməyin var?

– Bıçağını qarnımdan çəksən, verərəm!

– Hardadır?

– Göstərsəm, görəcəksən?

– Əlbəttə görəcəm. Yeməyə görə yeddi adam öldürmüşəm.

– Odey, orda, – əliylə soyuducunu göstərdi.

Bıçaqlı bıçağını qarnına soxub soyuducuya tərəf qaçdı. Bir həmləylə soyuducunu çiyninə qaldırıb qaranlığa qarışdı. Bıçağı dartıb qarnından çıxartdı. Qan yerinə kəsilmiş yerdən ağappaq quşlar çıxdı. Qaranlığın içinə uçmaq istəyən quşun birini tutdu. Heç zaman görmədiyi gözəl bir quş idi. Əlində qar kimi əridi.

“Bəlkə ölmüşəm? Ölülər bir daha ölmür axı. Ona görə qanım çıxmır!”

Qorxub döşəməyə oturdu. Əgər bu zirzəmi onun idisə, bıçaqlı bura necə düşmüşdü? Zirzəmi onun deyildisə, özü burda neynirdi? Bir fikir içini rahatladırdı. Öyrəşəndən sonra qaranlığı gözlə görmək mümkün imiş. Bıçaqlı qaranlıqda soyuducunu necə görmüşdüsə, o da beləcə qaranlığa öyrəşəcəkdi. Görəsən, haçan? Qəribəsi bu idi ki, keşişlə danışandan sonra yuxarı üçün o qədər də darıxmırdı. Əksinə, qaranlığa öyrəşirdi. Keşiş üzünə güzgü tutmuşdu. Bəlkə, doğrudan da, tövbə etsin? Yuxarıda o nə həyat idi axı yaşamışdı? Uzaqdan hənirti eşidildi. Yerə uzanıb qaranlığı başına çəkdi. Get-gedə səs yaxınlaşıb qarşısında mis kimi cingildədi. Uzaqdan hənirti kimi eşidilən adam səsiymiş. Özü də bir adamın yox, iki adamın səsiymiş. Adamlar tutaşmışdılar. Dalaşırdılar.

– Sən nəyə görə almanı soyub yemirsən, dişləyirsən?

– Bəs sən niyə almanı dişləməyib soyursan?

– Sənə nə var mən necə alma yeyirəm?

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.06.2024)

Mina Rəşid, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Aktyor və ssenarist Ənvər Abbasovu yəqin ki, tanımayan çox az adam tapılar. Onun son vaxtlar daha çox “Komedixana” səhnəsində oynadığı onlarla rol hər birimizin üzündə təbəssüm oyadır. Bəs görəsən bizi güldürərək həm də düşündürən, çox vaxt şirin Qarabağ ləhcəsi ilə danışan, rollarının öhdəsindən məharətlə gələn bu istedadlı aktyor kimdir? Elə bu sualla onun axtarışına çıxdıq. Öyrəndik ki, Ə.Abbasov təsadüfi hallarda televiziya və mətbuata müsahibə verir. Görünür, bu onun xarakterindən, həm də işinin çox olmasından irəli gəlir.

Ənvər Raquf oğlu Abbasov 1985-ci il iyunun 2-də Ağdam rayonunun Ətyeməzli kəndində anadan olub. Ailəlidir, bir oğlu və bir qızı var.

Müsahibələrinin birində söyləyir ki, çalışdığı sahəyə aid o, heç bir ali təhsil almayıb. Sadəcə bir kollecin məzunudur. Ə.Abbasov özünü daha çox ssenarist hesab edir. Bir az da zarafatla deyir ki, əgər  rejissorluq etsə, onda rejissorlar çörəksiz qala bilərlər...

Aktyor beş il musiqi təhsili aldığını və Xalq artisti Zabit Nəbizadənin tələbəsi olduğunu bildirir. Xanəndə olmadığının səbəbini isə o, yenə özünəməxsus şəkildə ifadə edir. Deyir ki, bir dəfə futboldan gələndə buzlu su içdim, səsim batdı. Daha sonra oxumaq istəmədim. Çünki oxuyan çoxdur, ssenarist azdır…

Ə.Abbasov özünün dediyinə görə, işdən kənarda olduqca ciddi biridir. Bu vaxt onunla zarafat etmək belə olmaz. Amma bəziləri özünü yuxarıdan apardığı üçün belə etdiyini düşünürlər…

Aktyor deyir ki, senari yazmaq olduqca yorucu işdir. Onun çox vaxtımı alır.

Gəlin onun bu günədək, özünün dediyi kimi, əziyyətlə gördüyü işlərə nəzər salaq. Ə.Abbasov 2009-cu ildən efirə gedən “Bacanaqlar” komediyasının ssenari müəlliflərindən biridir. 2015-ci ildən həmin filmdən ayrılıb. O, senarisini yazdığı filmlərin, komediyaların əksəriyyətində həm də aktyor kimi iştirak edib. “Xoxan”, “Stalinin başı”, “Nikolayın evi” və başqa filmlər buna misal ola bilər. Çoxumuzun həvəslə baxdığı “Qız atası” teleserialının senaristi və redaktorudur. “Ay briliant”, “Axırıncı yol”, “Naxox” kimi filmlərin senaristi, məşhur “Qardaşlar”, “Kadrlar şöbəsi”, “Komedixana”da isə sadəcə aktyor kimi çıxış edir.

Bu günlərdə sevimli aktyor və senarist Ənvər Abbasov 39 yaşını qeyd etdivə 40-ın yoluna çıxdı. Bəzən çətin anlarımızda bizi gülməyə məcbur edən bu komediya ustasını ürəkdən təbrik edir, ona gələcəkdə daha böyük uğurlar arzulayırıq!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.06.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güneydən gələn səslər layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağla Muğanda yaşayıb yaradan Araz Asifin şeirlərini təqdim edir. İlk olaraq siz “Dün gecə”yə varid olacaqsınız.

Dün gecə

Odamın qaranlıq qadınlığına

Paltar soyunmuşdu birisi, iblis.

Pis-pis də

Mənə əziz

Birisi ağ donunda qızılgül çiçəyi,

Qırmızı köynəyində nazik bənövşə izi

Qırmızı...

Havam dolandı,

Bulandı gövdəm,

Yola düşdü üstümdən ötən buludlar.

Nə yağış yağdı!

Nə yağdı külək!

Yağan mən idim damcı-damcı

Və inci,

Səhər

Həyətdə şəritdə dolaşırdı qızıl güllü don

Və bənövşənin bəndə düşmüşdü izi

Qırmızı

Əsən xəfifcəsinə yaz yeli idi...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.06.2024)