“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu gün şeir vaxtıdır, sizlərə Ceyhun Ötkəmin şeirləri təqdim edilir.

 

 

ŞEİR VAXTI

 

Ceyhun ÖTKƏM

 

 

***

 

Mən sənin ömür kitabında

əlfəcini unutduğun səhifəyəm....

alın yazındakı hərf səhviyəm...

elə isə tök alnına yorğun tellərini...

görən olmasın mən hərifi...

gizlət məni hər kəsdən...

gizlət əkizlərdən,

yalqızlardan gizlət...

gizlət dənizlərdən,

ulduzlardan gizlət...

bircə balıqlardan gizlətmə, nolar!..

balıqların qarğışı pis tutur adamı...

bu buludun yağışı pis tutur adamı, bilirəm...

mən bu buludun xətrinə dəymişəm bir dəfə...

var gücümlə adını pıçıldamışam,

bu sükutun xətrinə dəymişəm bir dəfə...

etmə!

çünki

dilimdəki cümlələrin mübtədası sənsən,

ancaq xəbər yoxdu...

sənsizlik adda ölüm var,

ancaq qəbir yoxdu...

 

 

***

 

Dua et cavabı dörd eləməsin,

İkini ikiyə vurdum, bağışla!

Xəyalən səninlə yuva qururdum,

Mən ancaq xəyallar qurdum, bağışla!

 

Fələk öz oxuna ömür dolayır,

Kimdir göz yaşıyla meydan sulayır?!

Vəslə yetənlərin qurdu ulayır,

Mənim köks ötürür qurdum, bağışla...

 

Gecə ulduzların kədəri olur,

Bundan dənizlərin xəbəri olur...

Məncə, sevməyin də qədəri olur,

Səni çox sevərək yordum, bağışla...

 

 

***

 

Bilirəm ki, "sənsizlikdi"

deyirəm ki, "ömürdü!"

sənsiz doğan günəşin

doğduğu kömürdü...

bir gün məni soruşsalar,

deyərsən ki,..

deyərsən ki,

sahibini itirmiş eynək kimiydi –

görmürdü...

 

sənsizliksə çiçəklərin,

böcəklərin,

küləklərin qarşısında üzüm yoxdur...

qollarımın əlindən al məni,

üstümdə bu boyda boşluğa lüzum yoxdur...

kəpənək nə istəyər ki,

təkcə hüzurdan başqa?!

səndən heç nə istəmirəm,

təkcə üzrdən başqa...

 

 

***

 

Yenə qəddar bir noyabr səhəri...

saat altıya qalır...

səhərin bu qərib,

şəhərin bu qərib soyuğu...

vücudum işə gedir,

könlüm sənə...

günlük ritualım-dayanacaqda durmaq,

siqaret çəkmək,

düşünmək...

canımda doğma bir üşümək...

bu üşüməyi hardansa xatırlayıram...

ən son məhz, belə üşümüşdüm...

şütümüş

asfalta yapışmış

pişik cəsədi üzərindən maşınlar...

xəzəl süpürə-süpürə deyinir arıq bir ana:

xəzəl kimi sovrulur aldığımız maaşlar...

əlində kitab, avtobus gözləyən qız

gələcəyə ümidlə baxır

eynəyinin altından...

soyuq isə yeddidən yetmişə

keçir hər kəsin yeddi qatından...

"isti pirajki" satan xala görünmür hələ...

pirojkiləri soyuq olsa da,

yeyəndə adamın canı isinir...

"poz qazan" pozan o dayı bir daha

"Bismillah" deyərək bəxtini "sınayır"...

bu şəhərin bitməz şıltaqlıqları...

bəlkə də, ən gözəl musiqini pıçıldayır

satıcı oğlanın manatlıq qulaqcıqları...

 

yenə qəddar bir noyabr səhəri...

səhərin bu qərib,

şəhərin bu qərib soyuğu...

canımda doğma bir üşümək...

 

 

***

 

Təkliyimdən tanıyıram bu qışı,

yağışı da taraz yağmır, yağışır...

bayquşu da getmək üçün yığışır,

axx, bu ömür xarabadan betərdi...

 

öz içimdən qaçammıram, Allahım...

mən piyada, iki zəif ayağım...

öz əlimdə öz yüyənim, şallağım

atlı qarışqa da olsam, yetərdi...

 

bu  boş ömrün bikar canda nə işi?

bu ömür bir hayqırışa bitən şey:

olsaydı lal bir atın kişnəyişi,

şahə qalxıb kişnəyərdi, bitərdi...

 

 

***

 

Küləklər şəhəri olsa da,

Çox da güvənmə buraların küləyinə...

bu dəfə ürəyinin səsini dinləmə,

çıx zirvəsindən boylan, bəlkə, gözlərinlə görəsən...

 

Bir könüldən min könülə sevənlər

yeri gəldi, bir Könülə unutdular,

bir Günelə dəyişdilər, Balacam...

Hələ nağıllara inanan yaşındı,

bir az da böyü,

sənə "ağ atlı oğlanın nağılı"nı alacam...

 

məni də yaxşı biri sanma...

qısqanclığım olmasa,

səni qışın oğlan çağında yalqız buraxaram...

suss, dinlə!

hamıdan gizlədiyim sirrimi sənə açıram:

"Mən Allahdan başqa hər kəsdən qorxuram..."

 

 

***

 

Bu zorlu gün ömürdənsə, nə fayda?

göz yaşı da su idisə, nə oldu?

Qarışqa da bacarardı bunları,

Olan elə qafil dəvəyə oldu...

 

Qəzəbindən yazıq cilov gəmirir,

Baxan deyir gövşəyəndi bu dəvə...

Gövşəyəndi, çeynəyəndi, udandı,

Udmadısa, mən deyəndi bu dəfə...

 

Oynağandı, tüpürəndi, qızandı,

Bu səbrin də sərhədi var, həddi var.

Səhraysa da, tüpürübsə, oynamaz,

Quraqlığın dəvə boyda dərdi var...

 

Göz yaşı da su idisə, nə sirdir

Quraqlıqda susuzluqdan ağlamaq?

Ona qalsa, ömür elə  yağışdır,

İnanmırsan, özünə gün ağla, bax...

 

Gün ağlasan, bəlkə, ömür güləndir,

Dedim axı, ömür elə yağışdır.

Bu yağışın tut ucundan, göyə çıx,

Göy üzündə buludları qarışdır...

 

 

***

 

Sən deyəni heç eşidən oldumu?

Cənnətinə sarı gedən oldumu?

Əldə savab, təbrik edən oldumu?

Söylə, günün necə keçdi, İlahi?

 

Şans dediyin bir atımlıq güllədi,

Boşa çıxdı, kimsə mənə gülmədi...

Ömür nədi? susulmalı kəlmədi,

Söz ki dildən çıxdı, puçdu, İlahi...

 

Viran tale, sınıq-salxaq bünövrə,

Keçməz daha ömür adlı bu nömrə...

Kəpənək də gül üstə bir gün ömrə

Dözəmmədi, bezib uçdu, İlahi!

 

Malım-mülküm bir bu uçuq daxmadı,

Nikolaydanqalmadı lap, sovxadı...

Qənşərində gördüm üç-dörd arvadı,

Nəsə yaman pıçapıçdı, İlahi...

 

Təpəgözün gözü yolda dörd olub,

Kim oyubsa o gözünü, mərd olub...

Düşünmürəm bir göz ona dərd olub,

Çıxan birdi, qalan üçdü, İlahi...

 

Yüz yaşasın padşahı da, xanı da,

Bu nağılın almaları hanı daa?!

Div canıymış göyərçinin canı da,

Bu nə divdi, bu nə quşdu, İlahi?!

 

Ömür-divin uydurduğu nağıldı,

Bu nağıla bir alma da çox oldu.

Baş qarışdı, alan qaçdı, dağıldı,

O üç alma kimə düşdü, İlahi?

 

Sənin dərdin daha çoxdu, dərindi,

İnan, olmaq istəməzdim yerində...

Görüşərik bu günlərin birində,

Gecən xeyrə, daha gecdi, İlahi!

 

 

***

 

Yarısından o tərəfə yır-yığış etməkmiş ömür,

Qara suya ağ sözünü qapqara yazdı bu kömür...

Kimdir səndən soruşan ki, ölənlərin necədir?

Kimdir soran son nəfəsdə-görən, saat neçədir?

 

Di gəl ki, gör-ağ yalandı aradığın həqiqət,

Mən demişdim, başı qarlı bu dağlara güvənmə...

Adam var, bir ovuc dənə quşu göydən endirir,

Odur, çərpələng uçuran uşaqlara güvənmə...

 

Gör bu mömin ağacları – budaq açıb səcdəyə,

Azan vaxtı quşların uçuşları duadır...

Güvəndiyin dağların qarı ağ yalandısa,

Yalanın dadı olmur, ən acısı su dadır...

 

Bir də! Çox da öyünmə ki, həqiqəti bulmusan,

Elə tərs əlli də var ki, iki misli yüz etmir...

Ona görə deyirəm ki, yüz yaşasın ağ yalan,

Bir də! Bir həqiqət var ki, kimsə ondan söz etmir...

 

Qorxma, quzum, yaxın gətir qulağını, deyirəm,

Baxma sənə quzum dedim, deyiləm mən canavar.

Unutma ki, hər nə qədər sevməsə də yalanı,

Həqiqətə, ümumiyyətlə, nifrət edir adamlar...

 

 

***

                   Dostum Zəhra Əkrəmə...

 

O ulduzu görürsən?

bax, onu...

barmağını uzat,

sən hansını göstərsən,

mən onu deyirəm...

 

Göy üzündə ulduzların sayı milyondu,

Biz, sadəcə, bizdən küsən ulduzları görürük...

ikimiz də it ilində doğulmuşuq,

ona görə dərdimizi ulduzlara hürürük...

amma ulduzlar məni bağışlamaz,

bağışlasalar, it olub hürərəm,

at olub kişnərəm...

sən də məni bağışlama, dostum...

sən də məni bağışlama,

səndə nə qədər qaldığımı görüm...

 

Sən də məni bağışlama,

önəmli kəsləri bağışlamazlar, dostum...

bağışlamaq kişilikdəndirsə,

önəmsəmək qadınlıqdandır...

 

Eramızdan bir gün qabaq

söndürdük bütün günəşləri,

ümidimiz sonuncu günəşədi...

əslində, bütün insanlığın

sürünənlər sinfinə aid olduğunu bilmək

məşəqqətdi...

eramızdan bir gün qabaq

bağışladıq bütün tanrıları,

amma tanrılar bizi bağışlamazlar,

bağışlasalar, it olub hürərəm,

at olub kişnərəm...

sən də məni bağışlama, dostum...

sən də məni bağışlama,

sənin əllərin heç bir işə yaramır...

 

Sənin əllərin heç bir işə yaramır dostum,

yarasa belə,

onlar məni bağışlamazlar...

sən də məni bağışlama...

sən ki Tanrı deyilsən,

bağışlamaq sənin nəyinə?

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.08.2024)

 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portal şair, publicist Təranə Dəmirin sevilən şair Qulu Ağsəs poeziyası barədə yazdığı “Qulu Ağsəs,Tanrı və söz” yazısını təqdim edir.

 

Özümüzü dərk edəndən dünyanın varlığını düşünməyə başlayırıq. Mənimizlə dialoqa giririk. Dünya necə yaranıb, biz necə yaranmışıq, O məchul Yaradan hardadı? Bu suallarla böyüyürük, formalaşırıq. Bəzən alililəşirik, bəzən suallarımız cavabsız qalır, bəzən bir ipucu da olsa tapırıq. Lap iynənin ucu boyda. 

Bəzən Tanrıya ilahi sevgini qorxuyla dəyişik salırıq, bəzən də qorxuyla sevgi qarışıq düşür. Bu qarmaqarışıq duyğular içərisində daxilimzdə gizlənən minlərlə sual cavabsız qalır. Yoruluruq, bəzən qırılırıq, sınırıq. Bəzən od püskürmək istədiyimiz məqamda susuruq, bəzən də əksinə, susmaq lazım olanda üsyana keçirik.

Əsas da ruhu göylərdə olan duyğuların sahibləri - şairlər özlərinə bu boyda dünyada yer tapmayanda, Yerlə Göyün arasında girinc qalanda, fikir dənizində boğulanda tutmağa bir saman çöpü gəzirlər və o vaxt  yenə də  Tanrı yetişir dadlarına. İkisi də yaradıcıdı. Tanrı dünyanın yaradıcısıdı, şairlərsə sözün. Hər ikisi yoxdan var edəndi. Bu yaxınlıqdı bəlkə onları Tanrıyla daha çox birləşdirən. Özü də qorxusuz, ürküsüz sevgiylə. Bəzən umduqları yerdən qopurlar, bəzən bir ovuc duada təzədən bitişirlər. Bəzən üsyan edirlər, bəzən ərklə, bəzən sərt, bəzən yumşaq, bəzən özləri kimi, bəzən şair kimi danışırlar Tanrılarıyla. Qaçdıqları məqam da olur, gizləndikləri dönəm də. Arxa çevirb getdikləri zaman da, təzədən dönüb qayıtdıqları vaxt da olur. Amma bütün anlamda səmimidirlər:

 

Qələt eləyərəm desəm

Hamı qələt eləyir...

Allah bizi xəlq eləyib,

Yoxsa lənət eləyib?

 

Bu, sual deyil əslində. Ən mükəmməl cavabdı anlayana.

Bu misraların yiyəsi Qulu Ağsəsin diliylə danışmaq istədim bu dəfə Tanrıyla. Niyə bu sətirlərdən başladım söhbətə? Çünki Vətən sevdası, vətəndaş narahatlığı, həm də sufi şair nigarançılığı, bir az da üsyanı var bu sətirlərdə. Ağrıların, acıların dincəldiyi bir ürəkdə həm də Ona arxalanmaq əminliyi var. Demək, dünya sahibsiz deyil. Kimsə idarə edir bu dünyanı. Bəs bu boyda bərabərsizlik hardandı? Buna cavab axtaran şairin tapındığı və sığındığı yer Tanrıdı.

Həmçinin  dönüb-dönüb qayıtdığı yuva da...

...Şükür o göydəki   ismin halına,

Şükür yağışına, şükür qarına.

Şükür adımızı öz jurnalına

Əcəl adqoydudan qabaq yazdırıb.

 

Şair hər şəraitdə çıxış yolunu Tanrıda tapır və onuncun Tanrı bir işıqdı. Ona görə də ölümü də, olumu da böyük ürəklə, sevgiylə qəbul etməyi bacarır. Heç vaxt  ruhdan düşmür, ümidsizliyə qapılmır. Onunçün hər şey Tanrıda başlayır və  Tanrıda da bitir. Adama elə gəlir ki, Qulu Ağsəs qədər Allahla danışan ikinci şair yoxdu. Halbuki Tanrıya, özünə can atan o qədər şair var ki. Bəlkə Qulu Ağsəsin dünyaya fərqli baxışıdı adamı bu qənaətə gətirən? Təkrarçılığı sevməyən və kimsəyə bənzəməmək istəyidi bizdə bu fikri formalaşdıran bəlkə də .

...Qulu Ağsəs elə şairdi ki, onun yaradıcılığında hansı mövzu istəsən tapmaq olar. Hər hansı bir təbiət hadisəsi, hiss, duyğu şeirləşə bilir Ağsəs qələmində. Sözdən kasadlıq çəkməyən şairin bircə ürəyinin sarı siminə toxunmaq kifayətdi ki, şeirləşsin. Ona bənzəməyə çalışan, anlamadıqları üçün bir qədər gen dayanmaq istəyən, yaxın gəldikcə sözünün odunda yanmaqdan qorxub qaçan o qədər insan var ki. Sözünün ətəyindən tutub dağ aşanlar da az deyil. Sufi fikirlərini təhlil edib son nəticəyə gələnlər də çoxdu. Əlbəttə hərə öz pəncərəsindən baxmağa çalışır şairin söz dünyasına. Bəzən onda gördüklərini, bəzən görmək istədiklərini qələmə alırlar. Mənsə tamam ayrı qapıdan girmək istədim Qulu Ağsəsin söz yuvasına. Tanrının qapısından.

Mənim  aləmimdə onun bütün yazılarında İlahi Eşq var. Hansı mövzuda yazırsa yazsın, sonu gedib Tanrıya çıxır. Oxuduqca söz-söz paklanmaq, durulmaq  istəyir adam. Nə qədər  bacarırıq, bunu da Allah bilir.

Mənə görə şairin  bu tərtəmiz eşqinin içindəki üsyan da, küskünlük də, qəzəb də , sevinc də mələk donundadı:

 

      Radiodan çağırsam, Allah, eşidərmisən,

      Çıxırsanmı gəzməyə efir sahillərində?

      Çoxdandı küləklərin nəfəsini dərmisən,

      Almısan gözlərinin odunu sellərin də..

      Xeyirdimi, bəs mənə hər ixtiyar vermisən,

      Bəlkə ta oturdasan bəndəni öz yerində..

 

Şair hər yerdə Tanrıyladı. Ən yaxın dostu da Odu, ən uzaq doğması da, ərk yeri, güvən yeri də Tanrısıdı. Bu misralarda da dopdolu şükranlıq var. Şair Allahın adamlıq lütfüyçün də borcludu ulu Yaradanına.

Həm də bu boyda səlahiyyətin altında qalma, günah qazanma qorxusu var Qulu Ağsəsin narahatlığında. Bu qarışıq duyğuların fövqündəsə Ulu Yaradanına suficisinə bağlılıq hissi dayanır. Ən böyük arzusu Onunla üz-üzə gəlməkdi, gözlərinin içinə baxıb "Kimsən, nəçisən, ay Allah?"deməkdi. Bəzən diksinirsən bu ifadədən. Axı Ona bu qədər yaxınlıq və əminlik hissi hardandı şairdə? Axı adam ən yaxın bildiyinə də çox vaxt ərk edib bu sualı verə bilmir. Şairsə dost kimi əlini sıxmağa hazırdı Tanrının. Bəlkə özünə, hisslərinə bu qədər əminliyindən irəli gəlir şairin Tanrıyla bu qədər yaxınlığının səbəbi? Tələsən, axtaran, düşünən, yorğun -yorğun Tanrını dördgözlə axtaran şairin Tanrıya ünvanlanacaq nə qədər sözü var bəlkə də. Tanrı bilir.

 

Günün necə keçir barı,

Can verib, can almağnan?

Səni nəynən bəndə salaq,

Tutaq hansı qarmaqnan?

 

Yenə ərk, yenə üsyan və yenə Ona qovuşmaq həsrəti, yenə də o sufi sevgisi:

 

Neynəsən, sevirəm səni,

Qulunam, gəl, min boynuma.

Bu şeiri də Sən yazmısan,

Babalı mənim boynuma.

 

Bundan böyük, ali etiraf ola bilərmi?

Şair çoxlarından fərqli olaraq Tanrısından qorxmur. Azaddı, üsyankardı, bəzən dəlidi, bəzən aşiqanə, amma qorxaq deyil. Şair qorxmadan, çəkinmədən Onunla danışa bilir .Küfr də edir hətta. Amma bütün bunların başında bəşəri sevgi dayanır. Şair Tanrıya qorxmadan yanaşır. Onun ürəyində Allah xofu yoxdu, böyük Allah sevdası var. Arxaca danışmır, düşündüyünü Onun üzünə deyir:

 

Yastıq qoyub başımıza

Əcəb yatırdın bizi.

Aç gözünü, qaranlığın

Qırıb batırdı bizi.

 

Dünyadakı bütün eybəcərliklərə, ədalətsizliklərə, haqsızlıqlara, qana, qadaya üsyan edən şair o müqəddəs bildiyini köməyə çağırır həmişə. Amma yenə də üsyankarcasına, özünə çəkilmədən, gizlənmədən, xoflanmadan. Uman yerdən küsə-küsə həm də. Dünyana sahib çıx deyə-deyə, varlığını isbat et, göstər hayqıra-hayqıra.

Şairin bütün yaradıcılığı sevgiylə yoğrulub. Bu sevginin varlığına görə də özünü daim Tanrısına borclu bilir:

 

    Gedib  tövbə eləməyə mənə yer ver, İlahi,

    Elə yer ki, baxım görüm Sənsən hər yer ,İlahi-

 

deyən şair Tanrı qarşısındakı bütün günahlarını yumaqçun tərtəmiz yer axtarır. Paklanıb durulmaqçun, özünə dönməkçün, günahlarından arınmaqçun o müqəddəsin varlığına sığınmağa tələsir.

Bütün yükünü üstündən töküb tərtəmiz getmək istəyir axtardığı o işığa sarı:

 

Günahımı nəylə desən, razıyam, yuyum orda,

Əgər gücün çatsa ,məni özündən doyur orda.

 

Bundan böyük Eşq?

Ömür boyu dünyanın naz nemətlərinə gözucu da olsa baxmayan, çətinliyə boyun əyməyən şair özünü həmişə günahkar hiss edir Tanrı qarşısında. Şairçün hər günahıyla birgə bircə günahsız olan varsa da, o da Tanrıdı. Onun adı Allah da, İlahi də, Yaradan da, ola bilər. Şairçün təkcə O var. Bütün bakir hisslərinin səbəbkarı, sahibi Odu. Hamıdan məhrəm, hamıdan yaxın, hamıdan doğma. Üsyanı da, küfrü də, duası da, küsü də, barışı da bircə Ona -Yaradanınadı.Çünki O hifz edəndi, O bağışlayandı, O sevgi bəxş edəndi. O həyatdı. Şair həm də bu boyda çətinliklərin arasında Onun Tanrılıq yükünün ağırlığından narahatdı:

 

      Düşündüm görən O neynir,

      Hardan tapır dincliyi?

      Gecə Ona, gündüz Ona,

     Saat Ona işləyir...

 

Əslində Yer də, Göy də, bütün kainat da Onun dizinin üstədi. Üstəlik mən, sən, o, biz və hər kəs. Hamımızın özümüzdən böyük günah şələmiz var və bu boyda günahı daşımağasa bircə Onun gücü çatır. Demək hamıdan güclü Tanrıdı. Bu kimi onlarla nümunə gətirmək olar Qulu Ağsəs yaradıcılığından. Onsuz da hamısı gedib Allaha söykənir. Sözün yaxasından tutub silkələyən şairçün söz də Onun diktəsidi. O göndərən, şair yaradandı. Hər iki yaradan işığa can atır. İşıqsa həmişə var. Təki görə biləsən.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.08.2024)

 

 

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Bu dəfə "Cümə günü Əbülfəzqızının 10 sualı ilə" rubrikasının qonağı şair, esseist, AYB- nin üzvü, Prezident təqaüdçüsü, "Yalana şeir donu biçənlərin parçasının pambığı

ölü dillərin kəfəni deyildimi?", "Pul sayanların əllərinin sürəti ilə gözlərinin ehtirasının toqquşduğu yerdəsən”, "Min cür saç rəngindən qisas almaqçün yaxşı fürsət düşüb ağın əlinə” söyləyən Fərid Hüseyndir.

 

-İsti yay günlərində xoş gördük Fərid bəy.

Real olaraq yay fəslində olsaq da, düşünürəm, şairlər üçün bir an içində 4 fəsil yaşana bilər, onların dünyası fərqlidir axı..

Bəli, Fərid bəy, " 10 sualımız" da Fərid Hüseyn dünyasından az da olsa, xəbər tutmaq üçün çox səbirsizlənir, cümlələrimi uzadıb o sualların  "bağrını çatlatmaq" istəmirəm, elə isə birinci sırada yer alan sualımı görüşünüzə çağırıram.

Fərid Hüseyn  üçün "alın yazısı" nə deməkdir?

 

– Alın yazısı insanın xarakterinə uyğun qurulmuş, tərtib edilmiş həyat hekayəsidir. İnsanın xarakteri ilə həyat hekayəti bir-birinə uyğun gəlməyəndə, başlayır alın yazısına üsyan etməyə, əks halda isə alın yazısına boyun əyib yaşayır. Bizim iradəmiz alın yazımıza müsbət və mənfi mənada müdaxilələr etmək üçün mövcuddur.

 

-“Həddindən artıq qürurlu insanlar susmağı və yalnızlığı sevirlər." ( Anton Çexov)

Fərid bəy, yalnızlıqla aranız necədir, hansı məqamlarda yalnızlıqla sirdaş olursunuz?

 

– Yalnızlıqla aram çox yaxşıdır, mən çox nadir hallarda tənhalıqdan darıxıram, əksinə əksərən adamlar arasında darıxıram. Məsələn, adamlar arasında darıxıram ki, gedim evə yazı otağıma qapanım, nələrsə yazım, kitab oxuyum, ney çalım, idman edim, musiqi dinləyim və sair.

İnsan yalnız olanda tam mənada özü olur, özü olmaqdan qorxmaq lazım deyil. Məcnun səhraya çəkilməsi sadə bir qeyri-sosiallıq halı deyildi, çünki o əyyəmlarda eşq anlayışı adamların arasındakı qavramda təhrif olunmuşdu, həqiqi eşqi dərk etmək üçün ilk növbədə ətrafındakı insanlardan aralanmaq lazım idi. Musa Yaqubun dostlarına yazdığı bir şeir var. Məzmunu belədir ki, dostları onu harasa əyləncəyə, məclisə çağırırlar, o isə evdə tək – özü ilə qalmaq istəyir:

 

Bu gün qalacağam özüm olmağa,

Torpağın çiçəkli üzü olmağa.

Qalıram bir çeşmə gözü olmağa,

Sən Allah, bu dəfə aparma məni.

 

-İndi divardakı quş kölgələrinin

önündə dayadığımız gecənin

xatirəsinə qalıb saat,

kəfgirləri yaddaşıma sancmışam.

Sənsiz keçən vaxtı görməmək üçün

qol saatımı divardan asmışam.

(Fərid Hüseyn)

Necə düşünürsünüz, zaman yaraları sağaldırmı, yoxsa yaralar qasnaqlasa da, zaman adlı həbin gücü yetməz o yaraları tam sağalda, Fərid bəy, zaman adlı həb "ən ağır yaranı"  sağalda bilərmi?

 

– Zaman əlbəttə ki, insanı olanlardan, baş verənlərdən az-çox soyudur, iş-güc, gündəlik qayğılar adamın başını qatıb köhnə günlərin havasından uzaq salır, amma bəzən elə vaxt yetişir ki, keçmiş günün bircə anlıq xiffəti ürəyini didik-didik eləyir, bağrının başı göynəyir. İnsan “o məsələ belə olmasaydı, belə olardı, bu adam olmasaydı, o biri olsaydı” deyə düşünəndə əlacsızlıqdan az qalır özünü kağız kimi cırıb kənara tullasın. İnsan bir anının içində keçmişi xatırlayıb elə peşmanlıq keçirə bilər ki, on ilin dustağı, iyirmi ilin əsiri əzablı günlər içərisində o qədər sarsıntı yaşamaz. Hər şey insanın mənəvi dərinliyindən asılıdır, nə qədər Allaha bağlısansa, ürəyin təmənnasız istəklərinə mübtəlasansa əzabların da o qədər ağır olur. İndi insanlar ona görə Allahdan uzaq olmağa çalışırlar ki, günün, peşmanlıq hisslərini yüngül keçirsinlər. Biri var hansısa günahın Allahın nəzəri önündə törədildiyini təsəvvür edəsən, biri də var kameraya düşüb-düşmədiyini fikirləsən. Lev Tolstoyun “Dirilməsi”nin qəhrəmanı Nexlyudov saf eşqin qurbanı olan Katya adlı qızın gələcəyini korlayır, sonra o hadisə qızcığazın bütün gələcəyini məhv edir. Məhkəmədə qız taleyini danışdıqca Nexlyudov anlayır ki, bu qədər rüsvayçılıqlar Allahın nəzəri önündə baş tutub. Dəhşətə gəlir. Allah səhv, günah etməyəndir deyə onun səhv addım atma ehtimalı da təbii ki, yoxdur. Səhvsizin qarşısında səhv edəndə onun təsiri daha ağır olur, nəinki daim səhvlərin məskənində yaşayan adi insanların. Dinlərin hamısında “axirət rüsvayçılığı” məsələsi var. Nə deməkdir axirət rüsvayçılığı: Kəsə mənası budur ki, nə qədər çox günahın varsa o qədər də çox o hadisəyə şahid olan və sənin həqiqi kimliyini tanıyan adamlar var.

 

-Rənglərdən ən vəfalısı sarı imiş, -

solan rənglər hamısı sarıya çalır.

Zülmət möhürü addımlarından

sinəmdə sarı-sarı ləpirlər qalır.

(Fərid Hüseyn)

Fərid bəyin şair dünyasında hansı rənglər daha boldur və nə üçün?

 

– Yüzlərlə müsahibə götürən adam kimi deyə bilərəm ki, şairin misralarının yenidən ona verilməsinin əleyhinəyəm. Sanki bu eyni loxmanı udmadan bir neçə dəfə çeynəyib-çeynəyib udmamağa babdır. Çünki mən heç bir suala şeirlərimdə yazdığım duyğulardan daha ali cavab verə bilmərəm. Həyatımın heç bir məqamında şeirlərimdə dediklərimdən artıq nəsə demək halında olmuram. Umberto Eko müsahibələrindən birində deyirdi ki, məndən əvvəl yaşamış dahiləri görmək istəməzdim çünki, Şopenlə söhbətdə inanmıram ki, mənə simfoniyalarında insanlara çatdırmaq istədiklərindən daha artıq nəsə deyə bilsin. Bu mənada mənim də sitat gətirdiyiniz şeirimdə deyildiyi kimi həyatımda daha çox sarı rənglər boldur, ona görə o şeirimdən artıq nəyəsə izah verməkdə acizəm.

 

--" Vicdan əzabı çəkmək səhrada susuz qalıb ölməkdən betərdir."( V. Hüqo)

Fərid bəy, vicdan əzabı adlı cəhənnəmdən qorunmaq üçün insan ilk növbədə hansı insani duyğunu itirməməlidir?

 

–  “Qurani-Kərim”də ən sevdiyim ayə budur: “Hər kəs öz əməlinin girovudur”. Düşünürəm ki, yaxşılıq etmək fürsətini bada vermək olmaz, ətrafındakı insanları, valideynləri, ailəni, səni özünə pənah yeri bilən adamları mümkün qədər nagüman qoymamalısan. Çünki bizi özünə ümid yeri bilən adamların gözündə ucaldığımız mərtəbə çox möhtəşəm yerdir. Zənnimcə, Allah bizim o yerdə olmağımızı istəyir. Yəni insanlara kömək əli uzada biləcəyimiz yerdə. Biz yaxşılıq etmək fürsətlərini itirməklə Allahın bizi görmək istədiyi yerdən uzaqlaşırıq. Bu isə xarakterimizə çox mənfi təsir edir, eləcə də ruh halımıza.

 

– Biz nəhəng ulduzları kiçik parıltılı nöqtələr kimi görürük.

Fərid bəyin gözündə "Günəş" olan hansı xarakterinə görə  kiçilib bir “qara nöqtə" olur?

 

– İnsanlar öz arzularının üstündən rahatca xətt çəkib dövr rənginə qarışanda gözümdə kiçilirlər. Bu hallar təəssüf ki, mənə də xasdır. Gücüm ancaq “heyif səndən” deməyə çatır. Bu xüsusda bir şeirim də var:

 

Birisi geyinir “dövlət” niqabın,

o biri bürünür “din” libasına.

Üzdən abır-həya çəkilib gedir,

bədən dönür ruhun xarabasına.

Mənsə soruşuram onlardan indi:

Buydumu, buydumu, istədiyiniz?

 

Baxıram sizlərə, heyifim gəlir,

Baxıram güzgüyə, heyifim gəlir,

Bəsirət bağlanıb, dilimizsə lal:

Həm sizə, həm mənə aiddir sual:

Buydumu, buydumu, istədiyiniz?

Buydumu, buydumu, istədiyimiz?

 

-Sevgi - hər dəfə Qızıl balıqdan

eyni adamı istəməkdi.

Sevgi - balığa "ancaq Onu..." deyib,

adını gizləməkdi.

Eh hardan bilsin bunları,

öz ürəyinin səsindən ürkənlər,

eşqin qanı sıçrayan güzgülərdə

qalstuklarını düzəldənlər..

(Fərid Hüseyn)

Əziz şairimiz, sevginin güc mənbəyi nədir?

 

– Ruhi rahatlıq. İnsan sevəndə özünü unudur, sevdiyi insanın yanında özünü yaddan çıxarır. Amma sevmədiyi insanın yanında öz sevgisizliyini şüuraltı duyaraq daim özünü xatırlayır. Ona görə sevmədiyimiz insanların arasında eqoist, təşəbbürlü oluruq, onlarla güzəştsiz davranırıq. İnsan özünü unuda bilməkdən böyük həzz yoxdur, sufiliyin pik həddini yoxolma, ərimə təşkil etməsi heç də təsadüfü deyil. Din Allahda əriməyi, eşq insanda əriməyi təlqin edir. Xətainin dahiyanə bir şeiri var. Mən Məhəmməd Füzulinin “Leyli və Məcnun” əsərini hər nə qədər qəribə olsa da  Xətainin həmin şeiri vasitəsi ilə anlamışam:

 

Batinimdə dedi mənə bir əziz:

– Məhəbbətdən keçən haqdan da keçər.

Vermən nəsibini, kəsin qidasın,

Məhəbbətdən keçən haqdan da keçər.

 

İnsan öz sevdiyini itirməyə razı olursa, sonra o prinsisizlik özünü bir çox şeydə büruzə verir. Məcnunluq o mənada həm də prinsip məsələsi idi. Fikir vermişəm, öz həqiqi eşqini itirən adamlar üçün sonra başqa prinsipial məsələlərin üzərindən ötəri adlamaq asan olur. Çünki həqiqi eşqi geridönüşsüz itirmək insanda gələcək bütün həyatı bir çox şeylərə münasibətdə “bəli-buyur”la keçirmək itaətkarlığı yaradır. Çətin məsələlərdir, dilə gəldiyi qədər asan başa gələn deyil. Hərçənd ki danışırıq...

 

– Fərid Hüseyn ruhi sakitliyə necə çatır?

 

– Ruhi sakitliyə çatmaq çətin məsələdir, o məqama yetişməmişəm hələ. İnsanların çoxu bədəninin rahatlığını təmin edəndə elə bilir ruhu da dincəlir. İstirahətə gedəndə özümüzü sadəcə fiziki olaraq yaxşı hiss edirik. Ruhi məzuniyyət götürmək çox çətindir. Hələ o məzuniyyətə çıxa bilməmişəm. Allah qismət eləsin.

 

-Dəm vurma şöhrətdən, nə ad, nə namdan

tarixin nəmindən əsrim kiflənib.

Qardaşlar qanıyla dolu bu camdan

sülhün göyərçini içib, - keflənib.

(Fərid Hüseyn)

Dəyərli Şairimiz, "Zamandan şikayət" adlı əsər yazsaydınız, ilk cümləniz necə olardı?

 

– Saib Təbrizinin bu misralarını epiqraf edərdim əsərimə:

 

Biz əkən tarlaların məhsulu yoxsulluq olur,

Bir qarışqa gözünə yerləşəcək hasilimiz.

 

– "Zəncir", " Sülh", " Ağrı"

"Qol", "Nəfəs"  istərdik ki, Fərid bəy tərkibində bu sözlər olan poetik, düşündürücü bir cümlə yazsın.

 

– Sifarişlə yazmaq vərdişinə yiyələnə bilmədiyim üçün hələlik sizin təklifinizi həyata keçirmək çətindir. Üzrlü sayın...

 

-Ömrünüzdən rubrikamıza pay ayırdığınız üçün minnətdarıq, həyat və yaradıcılığınızda Sizə uğurlar diləyirik.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.08.2024)

Jalə İslam, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Saatın kəfkiri gələcəyin, düşüncələr isə keçmişin ardınca qaçarkən sağ əlini açaraq diqqətlə əlinin içindəki çizgiləri bir-bir nəzərdən keçirməyə başladı. Yazı, tale, ömür- öz -özünə bu üç sözü dəfələrlə təkrar etdi. Sonra sağ əlinin ovuc içi ilə başına şiddətli bir şillə vurdu. Amma kifayət deyildi, çünki insanın özünə vurduğu şillə nə qədər acı verə bilər ki?! 

Yazı..., tale..., ömür.... 

Gözucu qarşısında uzanmış cəsədə baxaraq dəfələrlə içindən məlum üç-sözü təkrar etdi. Sonra arxaya çönərək saatı kəskin nəzərlərlə seyr etməyə başladı. Artıq bu andan sonra ona qalan sadəcə dilsiz kəfkir idi :

-Eynilə bu gün olduğu kimi zaman öz sözünü deyəndə mən yenə peşman öləcəyəm.

-Nə demək istəyirsən? 

Donuq halda gözlərini pəncərənin nəmli şüşəsinə zillədi:

-Ölümün sadəcə son nəfəsin alış-verişi, həmçinin bəlli səviyyəli bir xırıltıya diksinmə olmadığını sən qanmaza neca başa salım, bilmirəm. 

Əli ilə tavandan üzünə doğru damcılayan yağmur dənəciklərini silərək dedi:

-Bəs mən sənə bu damlaların əslində bir yağmur olmadığını necə açıqlayım axı? 

-De ki, bu bir yağış deyil. 

-Bu bir yağış deyil, amma sən onun altında olduğun müddət etibarilə islanmağa məcbursan. 

-Bəs sən nə məsləhət görürsən, cənab çox bilmiş? 

-İslanmağı! 

-Necə? Niyə islanım ki? 

-Niyə kirli qalasan ki?

-Axı gedə bilərəm? 

-Hər kəs getsə, kim gözləyəcək? 

-O zaman gözləyərəm. 

-Hər kəs gözləsə, bəs o zaman kim gedəcək?!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.08.2024)

Avqustun 15-də Füzuli şəhərindəki Kurmanqazı adına Uşaq yaradıcılıq mərkəzində “Füzulidə yay məktəbi” layihəsinin açılış mərasimi keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, layihənin məqsədi yay tətili müddətində doğma yurda qayıtmış Füzuli məktəblilərinin asudə vaxtının maraqlı və əyləncəli təşkilidir.

Avqustun 18-dək davam edəcək layihə Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı, Elm və Təhsil Nazirliyi, Ağdam, Füzuli və Xocavənd üzrə Prezidentin xüsusi nümayəndəliyinin dəstəyi ilə gerçəkləşir.

Özbəkistan Respublikası Prezidentinin hədiyyəsi olan, 2023-cü ilin avqust ayında istifadəyə verilmiş Füzuli şəhər Uluqbəy adına 1 nömrəli tam orta məktəbinin şagirdləri də layihədə iştirak edir.

Açılış mərasimində əvvəlcə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirilib, şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.

Mədəniyyət Nazirliyinin əməkdaşı və yay məktəbinin koordinatoru Rəfiqə Baxşiyeva layihənin məqsədi, nəzərdə tutulan fəaliyyətlər barədə söz açıb. O, yay məktəbinin keçirilməsinə dəstək göstərən bütün qurumlara təşəkkürünü bildirib.

Daha sonra Kurmanqazı adına Uşaq yaradıcılıq mərkəzinin kollektivi Azərbaycan və qazax dillərində ədəbi-bədii kompozisiyalarla çıxış ediblər. Füzuli məktəblilərinin ifasında Azərbaycan muğamları, qazax folklor nümunələri dinlənilib, hər iki xalqın rəqsləri nümayiş olunub, həmçinin mərkəzin xor kollektivi tərəfindən musiqi nömrələri səsləndirilib.

Gün ərzində məktəblilər üçün rəsm dərsləri, taxta üzərində oyma üzrə ustad dərsi və əyləncəli oyunlar keçirilib.

Sonda tədbirin təəssüratlarını öyrənmək üçün məktəblilərlə sorğu sessiyası təşkil olunub.

Qeyd edək ki, yay məktəbi dövlət və özəl sektorun əməkdaşlığı ilə reallaşır. "Sirab", "Azərçay" və "Nort Vest" şirkətləri də layihəyə dəstək verir.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.08.2024)

 

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 

Poetik qiraətdə Rəbiqə Nazimqızının dünənki debütü uğurlu alındı, bu gün yenə odur, o düşündürür və təəccübləndirir. Süjetli poeziya, bitkin kompozisiya. 

Təbii ki, oxunaqlıdır və təsirlidir. 

Xoş mütaliələr.

 

Siqaret 

 

Bir çimdik tütünə dönüb,

siqaret kağızına bürünüb

yanına gəlsəm...

Əlində kirisəm...

Sıxıb məni barmağının arasında

O üz-bu üzə çevirsən...

Yandırsan məni kübritinlə...

Saçlarına, köynəyinə hopsam...

Barmaqların toxunsa kağız paltarıma...

Nəfəsinə keçib sevilsəm-sevinsəm...

Çəksən qoxumu ciyərinə...

Təpəmdən şıxan tüstüdən dadsan...

Axırda söndürməkcün yanğımı

kötüyümü külqabıya uzadarsan...

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.08.2024)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət” 

 

1.

Anekdotı.ru saytında bilmirəm ermənilər çoxdurmu, amma bu dəfəki lətifələrin birində iddia edilir ki, guya pivənin tətbiqi barədə ilk dəfə eradan əvvəl Ksenofont söz açıb və məkan olaraq da Qədim Ermənistanı göstərib. 

Hər şeydən qurtarıb indi də çər dəymişlər pivəni erməniləşdirirlər. Bir soruşan gərək, ay köpək uşağı, konyakı dediz, azacıq inandırıcı oldu, çünki babat konyak istehsal edə bilirsiz. Amma siz hara, pivə hara? Ayıbdır vallah!

 

2.

Qapalı dairəyə, labitintə düşəndə pessimist yerindəcə ölür, optimist isə qaçaraq ölür. 

 

3.

Üçüncü oxunuşda Burkina-Faso deputatları qanuna düzəliş etdilər. Səkkizinci maddə “Oğurlama” idi, indi o, “Ələ keçmə” şəklini aldı. 

 

4.

Sən onu bahalı restoranlara aparırsan, ən dadlı təamlardan yedirdib ən bahalı içkilərdən içirirsən, sən ona bütün əməkhaqqını xərcləyirsən. O isə sonda imtina edir. Bax belə qədirbilməzdir sənin qaraciyərin. 

 

5.

-Doktor, mən Balzak yaşlı qadınları sevirəm, bu normaldır?

-Siz manyaksız sadəcə. Balzakın yaşı 200-ü keçib e, ay binəva!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.08.2024)