Ölkəmizdə milli teatrın 150 illiyi təntənə ilə qeyd olundu. Bəs maraqlıdır, ünlülər buna necə reaksiya verdilər? “Ədəbiyyat və incəsənət”in növbəti yazısı bu barədədir.

1-ci baxış

Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının sədri, Akademik Milli Dram Teatrının bədii rəhbər-direktoru, Xalq artisti Azər Paşa Nemətov:

-Milli Teatrımızın 150 illik yubileyinin qeyd olunması böyük mədəniyyət hadisəsidir. Mən öz adımdan, teatr xadimləri adından bu böyük tarixi qeyd etmək üçün Sərəncam imzaladığına görə dövlətimizin başçısına təşəkkürümü bildirirəm. Hamımız bu Sərəncamı böyük sevinclə qarşıladıq. 

Azərbaycan teatrı ağır, amma şərəfli yol keçib. Bu yolda itkilərimiz də çox olub, uğurlarımız da. Əsas odur, teatr sənəti bu gün yaşayır, uğurla inkişaf edir. Gənclərə həmişə qayğı göstərilir. Azərbaycan teatrının gələcəyi əmin əllərdə olacaq. Çünki dövlətimiz bu sahəyə həmişə diqqət və qayğı göstərib. Bu qayğı, bu uğurlar təkcə hazırlanan tamaşalarla olmayıb. Biz Prezidentimiz İlham Əliyevin, Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın şəxsi diqqət-qayğısını həmişə hiss etmişik. Məsələn, aktyorlara, rejissorlara fəxri adlar verilib, onlara təqaüd ayrılıb, onlar mənzillə təmin olunublar. Bu qayğı, teatra bu böyük məhəbbət Ulu Öndər Heydər Əliyevin unudulmaz mirasıdır ki, bu gün də davam edir.

2-ci baxış

Əməkdar artist Şövqi Hüseynov:

-Əsası 1873-cü il martın 10-da Bakıda “Lənkəran xanının vəziri” komediyası ilə qoyulan Azərbaycan teatrı bu gün özünün yeni inkişaf dövrünü yaşayır. Prezident İlham Əliyevin Milli Teatr Gününün təsis edilməsi və teatrın 150 illiyinin qeyd olunması ilə bağlı sərəncamları bu yeni mərhələnin əsasını təşkil edir. Azərbaycan teatrı həmişə cəmiyyətin mədəni tərəqqisinə xidmət edib və buna nail ola bilib. Milli teatrımız uzun və şərəfli tarixi yol keçib, postsovet məkanında ən yaxşılardan olub. Azərbaycan teatrının yetirmələri müstəqillik illərində qonşu dövlətlərin, xüsusilə qardaş Türkiyənin teatrlarının inkişafında və teatr tədrisində müstəsna rol oynayıblar. 

Qürurla demək istəyirəm ki, mən də bir aktyor kimi milli teatrınızı dünya səhnələrində, beynəlxalq festivallarda şərəflə təmsil edirəm və hər bir alqışla, təriflə, mükafatla ölkəmin adını ucaltdığıma görə fəxr edirəm. Fəxr edirəm ki, mən məhz Azərbaycan səhnəsinin yetirməsiyəm. Bu gün ölkəmizdə 20-dən çox dövlət teatrı fəaliyyət göstərir. Bu teatrlarda yüzlərlə aktyor çalışır. Teatr binalarının əsaslı təmiri, incəsənət ustalarının sosial rifah halının yaxşılaşdırılması istiqamətində atılan addımlar bu sənətə sayğının və qayğının bariz nümunəsidir. Prezident İlham Əliyevin göstərişi ilə teatr binaları təmir və bərpa etdirilir, onların dünya teatr səhnəsinə uyğun fəaliyyət göstərmələrinə hər cür şərait yaradılır. Teatrın inkişafı üçün Dövlət Proqramı uğurla həyata keçirilib. Bir ay əvvəl dövlətimizin başçısının Azərbaycan peşəkar milli teatrın yaradılmasının 150 illik yubileyi ilə bağlı imzaladığı müvafiq Sərəncam da dövlətin teatr sənətinə olan diqqətinin ifadəsidir. Eyni zamanda, inanıram ki, son vaxtlarda Mədəniyyət Nazirliyində aparılan islahatlar da teatr sənətimizin daha da irəli getməsinə şərait yaradacaq, Azərbaycan teatrı dünya səhnəsində daha intensiv təmsil olunacaq. Mən də bir aktyor kimi bu sahədə öz yaradıcı potensialımdan tam gücü ilə istifadə etməyə daim hazıram. Teatrımızın 150 illiyi münasibətilə bütün həmkarlarımı və teatrsevərləri təbrik edirəm, daha böyük səhnə uğurları arzu edirəm.

3-cü baxış

Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktrisası Səbinə Məmmədzadə:

-“Teatr məbəddir” deyirlər. İnsanın həyatda görmək istədiklərinin səhnədə rəmzləşdirilməsi, insanların arzularına doğru ümidlə getmələrində teatrın əhəmiyyəti böyükdür. Teatr ümumiyyətlə, bütün xalqların həyatında müstəsna rol oynayıb. Eləcə də bizim xalqımızın. Azərbaycan peşəkar milli teatrı 150 illik yubileyinin qeyd edir. Bu bir əsr yarımlıq tarixi dövr ərzində Azərbaycan teatrı çox böyü inkişaf yolu keçib. Sevindirici haldır ki, bu yubiley Prezident İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamı ilə ölkəmizdə geniş şəkildə qeyd olunmaqdadır.

“Teatr müqəddəs yerdir! İnsanların mənəvi cəhətdən formalaşmasında teatr həmişə çox böyük rol oynamışdır”,- kəlamı Ulu Öndər Heydər Əliyevə məxsusdur. 

Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyevin bu sözləri mədəniyyət və incəsənətimizin böyük hamisi olan fenomen bir şəxsiyyətin teatr sənətinə verdiyi yüksək qiyməti bütün parlaqlığı ilə əks etdirir. O, tamaşaların premyeralarına gələr, tamaşa bitdikdən sonra səhnə arxasına keçər, dramaturqla, rejissorla, rəssamla, ayrı-ayrı aktyorlarla bu sahənin bilicisi kimi söhbət edər, fikirlərini bildirərdi. Ulu Öndərimiz ömrünün son günlərinə qədər bu ənənəni davam etdirdi. Bilirsiniz ki, bu il ölkəmizdə Ulu Öndərin 100 illik yubileyi münasibətilə “Heydər Əliyev İli” elan olunub. Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyinə həsr edilmiş “Heydər Əliyev və milli teatr sənəti” layihəsi çərçivəsində Heydər Əliyev Mərkəzində tamaşa təqdimatları davam edir. Bütün bunlar çox sevindiricidir. Hazırda ölkəmizdə yaradıcı insanlar üçün hər cür böyük imkanlar yaradılıb.

4-cü baxış

Əməkdar artist Rəhman Rəhmanov:

-Peşəkar Azərbaycan milli teatrının yaranmasının 150 illik yubileyinin dövlət səviyyəsində qeyd olunması ölkə başçısının teatra və teatr fədailərinə sevgi və diqqətinin təzahürüdür.

Sözsüz ki, bu qayğı, teatrda çalışanların sevincinə şərik olmaq bizləri stimullaşdırmaqla yanaşı, yaradıcılıq əzmimizi də artırır. 

Ömrümün 40 ildən artıq bir dövrünü kukla sənətinə həsr etmişəm və heç vaxt ondan ayrı düşməmişəm. Çünki kuklaçı aktyor olmaq, balaca tamaşaçılar qarşısında çıxış etmək mənim üçün, ümumən biz kuklaçılar üçün hər zaman maraqlı və sevinclidir. Axı balaca balaların saf gülüşləri, məsum baxışları, təmənnasız sevgiləri var. Onu da nəzərə alın ki, onlar həm də çox diqqətli və tələbkar tamaşaçılardır. Sevinirəm ki, hər zaman olduğu kimi bu gün də kukla teatrına, kukla səhnə sənəti nümunələrinə belə böyük tamaşaçı marağı var və zəngin milli teatr tariximizin 90 ilindən atıq bir dönəmində təmsilçisi olduğum Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrının öz xüsusi yeri var. Son 30 il təkcə onlar üçün yox, ümumən milli teatrımızın inkişafında xüsusi yer tutur. Çünki bu müddətdə Azərbaycanda teatr sənəti daha da möhkəmlənərək yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub, saysız beynəlxalq teatr festivallarına qatılaraq milli səhnə sənətimizin şöhrətini ölkəmizin sərhədlərindən kənarda da göstərib. Dünyada daha çox tanınıb, beynəlxalq səhnələri fəth edib. Bu işdə teatrın inkişafı ilə bağlı müvafiq Dövlət proqramının böyük rolu oldu. Təsadüfi deyil ki, proqram sayəsində əksər teatr binaları əsaslı təmir-bərpa olundu, onların maddi-texniki bazaları möhkəmləndirildi, dünya standartları səviyyəsinə qalxdı.

Bu müddət ərzində biz dövlət başçımızın daimi diqqət və qayğısı ilə əhatə olunduq. Ümumən teatrın mədəniyyət siyasətimizin vacib istiqaməti kimi daim ön planda olması biz teatr təmsilçilərini çox sevindirir. Bunun davamı olaraq dövlətimizin başçısının Azərbaycan peşəkar milli teatrın yaradılmasının 150 illik yubileyi ilə bağlı Sərəncam imzaladı. Bu özlüyündə teatrımızın gələcək inkişaf strategiyasını müəyyən etməklə yanaşı, teatrın dövlətimizin mədəniyyət siyasətində tutduğu əhəmiyyətli yerin göstəricisinə çevrildi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.03.2023)

Xalq artisti Bəşir Səfəroğlunun anadan olmasından 98 il ötür

-Bəs mənim makintojum nə oldu?

-O yaxşı oldu. 

-Ay sağ ol. Belə danış da. 

-Hamısı yavaş-yavaş yandı, amma sənin makintojun birdən yandı…

Dahi gülüş ustaları Bəşir Səfəroğlu ilə Əliağa Ağayevin məşhur səhnəsi yaddan çıxarmı? 

O təkcə Milli kino və teatrımz üçün komik rollar yaratdığına görə yox, həm də xarici görünüşü, mimikası, özünü tamaşaçıya təqdimetmə bacarığı ilə də daim fərqlənirdi. İllər ötsə də Azərbaycan sənət tarixinə adı böyük hərflərlə yazılan, cəmi 44 il ömür yaşamış görkəmli aktyorumuz Bəşir Səfəroğlu hər zaman hörmət və rəğbətlə yad ediləcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, sevimli sənətkarımızın anadan olmasının 98-ci ildönümü tamam oldu. Daim güldürən bu aktyorun keçdiyi kəşməkeşli həyata, düşünürük, bir nəzər yetirmək yerinə düşərdi. 

Bəşir Səfəroğlu 1925-ci il martın 11-də Bakıda dünyaya göz açıb. Yeddiillik təhsilini Bakıda aldıqdan sonra ailə vəziyyətinin ağırlığı ilə əlaqədar məktəbdən uzaqlaşıb.

Görkəmli aktyorun yumoru sərtdir, çevikdir, bitkindir. Komik ampluanın bu qolu yalnız Bəşir Səfəroğlu yaradıcılığı üçün xasdır. Sənətkar heç bir xüsusi peşə təhsili almayıb. Heç teatr təhsili də olmayıb. İlk dəfə səhnəyə 14 yaşında çıxıb və “Sevil” tamaşasında Gündüzü oynayıb. Bir il sonra Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrına gələrək tamaşalarda sözsüz rollarda çıxış edib. 1941-ci ilin noyabrında yaşı çatmasa da könüllü cəbhəyə gedib. 1942-ci ildə kontuziya alaraq eşitmə və danışma qabiliyyətini itirib. Bir müddət fəhlə, yük maşınının sürücüsü işləyib. Rejissor Niyaz Şərifovun məsləhəti ilə müntəzəm olaraq teatrın tamaşalarına baxmağa başlayıb. Bir müddət sonra isə onu truppaya aktyor qəbul ediblər.

Yaradıcılıq ehtirası ilə çırpınan Bəşir Səfəroğlu həyəcanlanır, daxili iztirablar keçirirdi. Ömrünün bu gərgin çağlarında o, yuxuda bərk həyəcanlanır və bununla da dili açılır. Həmin vaxtdan Bəşir Səfəroğlunun zəngin aktyorluq tarixçəsi başlayıb.

Bəşir Səfəroğlu cəmi 7 filmə çəkilib. “Aygün”, (Əmirxanın dostu), “Qəribə əhvalat” (Cəmil), “Əhməd haradadır?” (Sərxoş), “Ulduz” (Gülümsərov), “Xoca Nəsrəddinin 12 qəbri” (Nəsrəddin), “Yun şal” (Kişi) və “Yaşamaq gözəldir, qardaşım” (Səfər) bu yeddiliyi təşkil edir.

Altmışıncı illərin ortalarında Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında təşkil olunan “Gəlməli, görməli, gülməli” miniatür teatrında Bəşir Səfəroğlu onlarla satirik obraz yaradıb.

Rejissor Rauf Kazımovski görkəmli gülüş ustası Bəşir Səfəroğlu haqqında eyniadlı bədii-sənədli televiziya filmi çəkib.

Bəşir Səfəroğlunun rolun səhnə həllinə, qəhrəmanların sözlərinə münasibətdə fərqli mövqeyi vardı. Məsələn, o hər kəlməni müxtəlif intonasiyalarla mənadəyişiminə məruz qoyurdu. Bəşir Səfəroğlu qəhrəmanın vəziyyətinə psixoloji zəmindən yanaşırdı və oyununda gözgörəsi ifşa - özünü ifşa yox idi. O, sadəcə qəhrəmanın xarakterini və vəziyyətinin komikliyini açırdı. Onun öz obrazlarına münasibəti ciddi və bütöv idi. Nadan professora da, bürokrat Murtuzova da, səfeh polis rəisinə də ciddi məntiqlə yanaşırdı.

Aktyorun yaradıcılığında xüsusi yer tutan Möhsün (“Beş manatlıq gəlin”, Məmməd Səid Ordubadi və Səid Rüstəmov), Qaradavoy və Çiko (“Keto və Kote”, Vladimir Dolidze), Qoçu Əsgər və Məşədi İbad (“Məşədi İbad”, Üzeyir Hacıbəyli), Uzun və Nəcəf (“Durna”, Süleyman Rüstəm və Səid Rüstəmov), Qədir və Gülümsərov (“Ulduz”, Sabit Rəhman və Süleyman Ələsgərov), Salyanski və Qəhrəman (“Gözün aydın”, Məhərrəm Əlizadə və Fikrət Əmirov) və başqa obrazlar tamaşaçı qəlbinə yol tapıb.

Xüsusən qeyd edək ki, Bəşir Səfəroğlunun sənəti daim yüksək qiymətləndirilib və o, 1964-cü ildə Əməkdar artist , 1968-ci ildə isə Xalq artisti fəxri adına layiq görülüb. Tanınmış sənətkar Bəşir Səfəroğlu 1969-cu il martın 23-də vəfat edib və Fəxri xiyabanda dəfn olunub.

Bəşir Səfəroğlu dünən olduğu kimi, bu gün də, sabah da bənzərsiz obrazları ilə qəlblərdə yaşayacaq.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.03.2023)

Həftəsonu tanınmış şair, Əli Kərim adına Sumqayıt şəhər Poeziya Evinin direktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin “Poeziya Seksiyası”nın rəhbəri, Türk Edebiyyatı Vakfının Fəxri üzvü İbrahim İlyaslının 60 yaşı tamam oldu. 

Kimdir İbrahim İlyaslı? Poeziyada iynə ilə gor qazananlardan, Sizif yükü çəkənlərdəndir. Amma yorulub usanmayan, “bu hələ harasıdır” deyib inamla irəliləyəndir həm də.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, İbrahim İlyaslı 1963-cü il mart ayının 10-da Qazax rayonunun Aslanbəyli kəndində anadan olub. 1990-ci ildə Azərbaycan Politexnik İnstitutunu mühəndis-mexanik ixtisası üzrə bitirib. 1980-ci ildən Sumqayıt şəhərində yaşayır.

Ədəbi yaradıcılığa orta məktəb illərindən başlayıb. “Bu bahar oldu” adlı ilk mətbu şeiri Azərbaycan Politexnik İnstitutunun çoxtirajlı “Politexnik” qəzetində dərc olunub. 1988-ci ildə Sumqayıtın gənc ədəbi qüvvələrini yaratdığı “Dəniz” Ədəbi Birliyinə sədr seçilib və o vaxtdan taleyini bu şəhərin ədəbi mühiti ilə bağlayıb. 1990-cı ildə Əli Kərim adına Sumqayıt şəhər Poeziya klubuna direktor təyin edilib. 1998-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. “Hamı bir körpüdən keçir” adlı ilk şeirlər kitabı 1998-ci ildə çap olunub. “Mən bir söz bilirəm” adlı ikinci şeirlər kitabı 2004-cü ildə, “Yuxuma söykənmiş adam” adlı üçüncü şeirlər kitabı 2011-ci ildə, “Şair olmaq zülümdü” adlı dördüncü şeirlər kitabı isə 2018-ci ildə nəşr edilib. 2020-ci ildə tərcümələrdən ibarət “Qırmızı almadan Qızıl almaya” kitabı nəşr edilib.

Azərbaycan Respublikasının istedadlı gənc yazıçılarına fərdi təqaüdlər verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 6 dekabr 1999-cu il tarixli sərəncamı ilə Prezident təqaüdünə layiq görülüb.

2008-ci ildə Mahmud Kaşğari adına Beynəlxalq Fondun “Bilgələr Gənəsi”nin qərarı ilə Türk uduq Süb-Yeri və Türk budunu yolunda əvəzsiz çalışmalarına görə Fondun və Türk Törə Ocağının təsis etdiyi “San Yarlığı” ödülünə layiq görülüb. 2018-ci ildə isə ümumtürk mədəniyyəti qarşısında göstərdiyi xidmətlərə görə “Mahmud Kaşğari Medalı” ilə təltif edilib.

2019-cu ildə “Şair olmaq zülümdü” adlı şeirlər kitabı Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təsis etdiyi “Qızıl Kəlmə” mükafatına layiq görülüb.

2019-cu ildə “Vektor” Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının təsis etdiyi “Şahmar Əkbərzadə mükafatı”nın laureatı olub.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 20 noyabr 2019-cu il tarixli Sərəncamı ilə “TƏRƏQQİ” medalı ilə təltif edilib.

Şeirləri Türkiyədə, Rusiyada, Özbəkistanda(2016) və Qazaxstanda(2018) nəşr olunmuş “Çağdaş Azərbaycan poeziyası” antologiyalarına daxil edilib.

2000-ci ildən eyni zamanda tərcüməçilik fəaliyyəti ilə məşğuldur. Türkiyə türkcəsindən bir çox kitabları Azərbaycan türkcəsinə uyğulayıb. Rus, fransız, qazax, qırğız, özbək şair və nasirlərinin əsərlərini Azərbaycan dilinə tərcümə edib.

Hal-hazırda Əli Kərim adına Sumqayıt şəhər Poeziya Evinin direktoru vəzifəsində çalışır.

Yibileyi münasibəti ilə şair çox təbriklər aldı. Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsində, Azərbaycan Yazıçılar Birliyindəki təbriklərə daha bir təbrik də qoşuldu. 

“Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyinin mətbuat katibi Səbinə Yusifin portalımıza verdiyi açıqlamasına görə, şairi birdən-birə başda İctimai Birliyin İdarə Heyətinin sədri, riyaziyyat elmləri doktoru, professor İlham Pirməmmədov olmaqla ictimai birliyin onlarca tanınmış üzvü, o cümlədən İctimai Birliyin İdarə Heyətinin üzvləri Xalq şairi Nəriman Həsənzadə, Əməkdar elm xadimi, professor Qəzənfər Paşayev, Qazax rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Rəcəb Babaşov, Ağstafa rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Seymur Orucov, Millət vəkilləri – Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin sədri, professor Səməd Seyidov, akademik Nizami Cəfərov, Ülviyyə Ağayeva, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının sədri, professor Famil Mustafayev, Azərbaycan Sahibkarlar Konfederasiyasının Prezidenti, iqtisad elmləri doktoru Məmməd Musayev, “Azərbaycan Sənaye Korporasiyası” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin baş direktoru Kamran Nəbizadə, Azərbaycan Respublikası Daxili işlər nazirinin müavini, Daxili Qoşunların komandanı, general-leytenant Şahin Məmmədov, Hərbi Dəniz Qüvvələrinin komandanı, vitse-admiral Sübhan Bəkirov, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin rektoru, professor Mustafa Babanlı, Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasının rektoru Fuad Hacıyev, “Odlar Yurdu” Universitetinin rektoru, professor Əhməd Vəliyev, görkəmli yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi Vidadi Babanlı, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin sədri, Əməkdar jurnalist Elçin Şıxlınski, Yazıçı-jurnalist, Avrasiya Miİllətlər Assambleyası Ədəbiyyat Şurasının həmsədri, Əməkdar jurnalist Varis Yolçuyev, 

general-mayor Məmməd Eminov, general-mayor Namiq Poladov, polkovnik Eldəniz Namazov, polkovnik Elşən Qapaqov, polkovnik-leytenant Elçin Məmmədov, Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı mayor Nicat Bədəlov, akademik Şahin Mustafayev, akademik Məhəmməd Babanlı, akademik Bilal Bilalov, AMEA-nın müxbir üzvü Arif Məmmədov, “Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyi İdarə Heyətinin sədr müavinləri Puşkin Əhmədov, Arzuman Abdulkərimov, Şəhid anaları Başxanım Abbaslı, Afət Əfəndiyeva, Xavər Məhəmmədi, Ülviyyə Nəbiyeva, Xalq artisti Sabir Məmmədov, Xalq artisti Həmidə Ömərova, Əməkdar mühəndis Qasım Abdullayev, Əməkdar məşqçi Firdovsi Umudov, Əməkdar müəllim Arzu Daşdəmirov, Əməkdar həkim Şərif Şahməmmədov, Əməkdar jurnalist Akif Aşırlı, Əməkdar incəsənət xadimi Barat Vüsal, professor Valeh Nəsibli, professor Məqsəd Qocamanov, professor Məhəbbət Dəmirçiyeva, fizika elmləri doktoru, APİ-nin Quba filialının rektoru Yusif Alıyev, dosent Dürdanə Vəkilova, dosent Natavan Dəmirçioğlu, dosent Məti Osmanoğlu, Həsrət Pirməmmədov, Binnət Həsənov, Ramiz Göyüşov, Kamal Axundov, Rövşən Babanlı, İsmayıl Umudlu, Məmməd Əfşan, Namiq İsmayılov, Fikrət Hacıyev, Elçin Carçıyev, Sahib İbrahimov, Eldar Ələkbərov, Vasif Məhərrəmli, Mədət Səttarov, professor Rüstəm Kamal, rəssam Qafar Sarıvəlli, Sultanxanım Nəsibova, Solmaz Kosayeva, Məlahət Qurbanova, şairlər Məmməd Əfşan, Cığatel İsaqızı, Çiçək Mahmudqızı, rəssam Nəvai Metin, Zaməddin Həmişəyev, Yusif Rəhimov, Fərid Bayramlı, Allahverən Dəmirov, Səbinə Yusif, Ceyhun Babaşov, Rafail İncəyurd, Əli Rəhimov, Fərhad Əyyubov, Ələddin Kəsəmənli və İctimai Birliyin digər üzvləri 60 illik yubileyi münasibətilə ürəkdən təbrik etdilər, uzun ömür, möhkəm cansağlığı və bütün işlərində uğurlar dilədilər!

Əsil yubilyara layiq bir təbrik oldu!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.03.2023)

Fransanın paytaxtı Parisdə 8 Mart - Beynəlxalq Qadınlar Günü münasibətilə azərbaycanlı sənətkarların rəsm sərgisinin açılış mərasimi keçirilib. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən məlumat alan AzərTAC-a istinadən bildirir ki, Fransa-Azərbaycan Dialoqu Assosiasiyasının, İnkişaf edən Millətlər Assosiasiyasının dəstəyi və Toğrul Nərimanbəyov Assosiasiyasının təşkilatçılığı ilə gerçəkləşdirilən sərgi Parisin 5-ci rayon meriyasının tərkibində fəaliyyət göstərən Latın Məhəlləsinin İcma həyatı və Vətəndaş Evində baş tutub.

Sərgidə azərbaycanlı rəssamlar Əsmər Nərimanbəyova, Sahib Əsədli, Təranə Seyid, Yeganə Hüseynova, Milana Kamıyeva, Nərminə Vəliyeva, Səidə Faqala-Haqverdi, Aysel Mirqasımova, Leyla Əliyeva, Elnarə Səfərova, Rəna Əmrahova, Yeganə Əsədova və azərbaycanlı fotoqraf Maya Bağırovanın əsərləri nümayiş etdirilib.

Sərgi martın 18-dək davam edəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.03.2023)

Süleyman Rüstəmin 117 illiyinə 117 söz

Çoxları onu Sovet şairi, kommunist şair sayır, poeziyasını ideoloji vasitə adlandırır. Onun SSRİ kosmonavtikasının 60-cı illərin başlanğıcındakı ən böyük uğuruna - kosmik fəzaya Layka adlı itin göndərilməsinə şeir həsr etməsinə, əlbəttə ki, birmənalı yanaşmaq olmaz. Bununla belə, ədəbiyyat tarixindən kimisə silmək yolverilməzdir. O cümlədən də Azərbaycan Sovet poeziyasının ən ünlü simalarından biri olan Süleyman Rüstəmi. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bazar günü Xalq şairi Süleyman Rüstəmin anadan olmasının 117-ci ildönümü tamam oldu. Onun ömür yolu maraqlıdır. Gəlin nəzər yetirək. 

O, 1906-cı il martın 12-də Bakıda dəmirçi ailəsində dünyaya göz açıb. Ailələri dedikcə imkansız olub. Kasıb həyat tərzi, çətin uşaqlıq keçirməsinə baxmayaraq, ədəbiyyata, poeziyaya böyük maraq göstərən Süleynman Rüstəm ilk şeirlərində fəhlə və kəndli əməyini, torpağı və zəhməti tərənnüm edib . Onun həyatının 65 ildən çox müddətini əhatə edən yaradıcılığı yüzlərlə şeir, poema, dram əsərlərindən ibarətdir. 1923-cü ildən 1989-cu ilədək xalqın həyatında baş verən ictimai-siyasi hadisələrdən tutmuş, xalqın mənəvi durumunadək bu poeziyada hər şey öz əksini tapıb. Ancaq kommunist ideologiyasının vəsfini bir qırağa qoysaq (“Ələmdən nəşəyə” kitabı bu sayaq şeirlərə əsl nümunədir) və Süleyman Rüstəm yaradıcılığında ən qiymətli cəhətləri qabartsaq, birinci sırada cənub mövzusu dayanar. 

CƏNUB MÖVZUSU

Şair cənub mövzusunda müntəzəm yazmaqla Azərbaycan poeziyasına əsl poetik çələng gətirib. O, İranda yaşayan soydaşlarımızın ağır həyat tərzini görüb və könlündən keçənləri kağızlara köçürüb. “Təbrizim” adlı şeiri şairin bu səpkili şeirlərindən ən təsiredicisidir. Bundan başqa, şair “Könlümə Təbriz düşdü”, “İşıq”, “Yenə Araz qırağında”, “Yaralarım”, “Görsəm” kimi şeirlərində vətən həsrəti çəkən, əzablı, cəfalı günlər keçirən soydaşlarımızdan danışır.

DRAMATURGİYASI

Ədəbi fəaliyyətə "Çimnaz xanım yuxudadır" birpərdəli komediyası ilə başlayan Süleyman Rüstəmin “Qaçaq Nəbi” məzmun dramı, “Durna” komediyası dramaturgiyamızın incilərindəndir.

VƏTƏNİN VƏSFİ

Azərbaycanın elə bir guşəsi yoxdur ki, Süleyman Rüstəm ora şeir qoşmasın. Xəzər dənizi haqqında ən çox şeir yazan da məhz Süleyman Rüstəm olub. "Xəzər və durnalar", "Xəzər nəyə bənzəyir", "Xəzərdə gecə", "Xəzərdə", "Xəzərin səhəri", "Xəzərim olsun" və başqa şeirlərdə öz xəyalının qanadlarını Xəzərin dalğaları ilə qovuşduran şair bu mavi gözəli tərənnüm etməkdən doymayıb. “Azərbaycana gəlsin” şeiri isə vətənpərvərlik poetikasının zirvəsidir. 

ZƏNGİN LİRİKA

Şairin xüsusən İkinci Dünya müharibəsi barədə gözəl şeirlər yaratması da diqqətçəkəndir. Süleyman Rüstəm bu mövzuda bir-birindən maraqlı və mükəmməl əsərlər yaradıb: "Ana ürəyi", "Durnalar", "Ana və poçtalyon", "Gün o gün olsun ki" kimi kitabları məhz o dövrdə çapdan çıxıb.

Onun xalq, vətən qarşısındakı xidmətləri layiqincə qiymətləndirilib. Əsərləri müxtəlif xarici dillərə tərcümə olunub. Bu gün də onun poeziyası diqqətdən kənarda qalmır. Onun 117-ci ildönümünə 117 söz söylədik.

Bu qədər. Amma hər halda, dahi Nizami Gəncəvi min ilə yaxın bir dövrdə bütün ideologiyalardan və siyasi hakimiyyətlərdən yüksəkdə durmağı bacarırsa, demək, mövsümi şeirlər yazmamaq da mümkündür. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.03.2023)

Xalq şairi Cabir Novruzun 90 illik yubileyidir

Bir dəfə - söhbət 2000-ci ildən gedir - Xızı rayonunun Giləzi qəsəbəsində yaşayan Əli Məmmədov adlı bir şəxs “168 saat” qəzetinin redaksiyasına köhnə əlyazmaları təqdim etdi, məlum oldu ki, bunlar mərhum xalq şairi Cabir Novruzun yarımçıq qalmış ilk nəsr əsəridir. Bəlli oldu ki, gözəl şairlərin müəllifi həm də gözəl nəsr yazırmış. O vaxt bu nəsr əsəri çap da olundu. Xatirələr bizi niyə çəkdi? 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, ötən gün Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Xalq şairi Cabir Novruzun anadan olmasından 90 il ötdü.

Xızı rayonunun Upa kəndində dünyaya göz açan Cabir Novruz orta məktəbi bitirdikdən sonra Sabir adına Pedaqoji Texnikumda təhsil alıb və 1952-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsinə daxil olub. Bir il sonra Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının (AYİ) tövsiyəsi ilə təhsilini davam etdirmək üçün Moskvaya, Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna göndərilib və 1957-ci ildə oranı bitirərək Vətənə dönüb.

“Bakı” axşam qəzetinin ədəbiyyat şöbəsində ədəbi işçi kimi əmək fəaliyyətinə başlayan Cabir Novruz müxtəlif vaxtlarda “Azərbaycan” ədəbi-bədii jurnalının, “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin baş redaktoru vəzifələrində çalışıb və AYİ-nin idarə heyətinin katibi olub.

C.Novruzun müxtəlif illərdə çap olunmuş “İnsan məhəbbəti”, “İllərin ömrü”, “Bizim əsr”, “Adi həqiqətlər”, “Həyat, sən nə qəribəsən”, “Taleyin töhfələri”, “Bir dünyam var”, “İnsan himnləri”, “Ömür keçir karvan kimi”, “Ulu dünya, heyifsən”, “Vətən əbədi qopuqdur”, “Özünü qoru, xalqım”, “İnsanı tanımaq olmur” və digər şeirlər və poemalar kitabları ədəbiyyatsevərlər tərəfindən böyük məhəbbətlə qarşılanıb.

Şairin poeziyası XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının parlaq səhifələrindən birini təşkil edir. Onun əsərlərində milli irsimizin zəngin ənənələri müasir ədəbi cərəyanların tələbləri ilə üzvi şəkildə birləşir. Ədəbiyyat aləminə gəldiyi ilk illərdən şair yüksək bəşəri-mənəvi dəyərləri tərənnüm edən şeirləri ilə oxucuların dərin məhəbbətini qazanıb. Onun qələmindən çıxan lirik poeziya nümunələri və epik lövhəli əsərlər bədii səviyyəsi, mövzu rəngarəngliyi ilə seçilir. Şairin yüksək mənəviyyata səsləyən yaradıcılığı və vətəndaş ruhunun hakim olduğu poeziyası öz dilinin bədii gözəlliyi və rəvanlığı ilə səciyyələnir.

Bir baxın. İllər ötəcək, amma Cabir Novruzun sağlığında qiymətini ala bilməyənlərin, haqqı tapdananların, min bir ləkə vurularaq zindanlar küncündə işığa həsrət qalanların haqqını qaytarmaq üçün “Sağlığında qiymət verin insanlara” harayı ilə minlərin-milyonların qəlbində ümid, inam tonqalı qalanmaqda davam edəcək. 

Cabir Novruz öz yolu, öz sözü, öz ədəbi taleyi olan şairdir. 

Onin poeziyası ilk öncə sadəliyi və emosionallığı ilə diqqəti cəlb edir. Elə buna görədir ki, şeirlərinə çoxlu mahnılar yazılıb. Şairin sözlərinə bəstələnmiş çoxsaylı mahnılar musiqisevərlər tərəfindən həmişə böyük rəğbət və sevinclə qarşılanıb.

Əsərləri dünyanın müxtəlif xalqlarının dillərinə tərcümə edilərək nəşr olunub. Onun bədii tərcümələri sayəsində isə Azərbaycan oxucusu dünya poeziyasının bir sıra qiymətli nümunələri ilə tanış olmaq imkanı qazanıb.

Cabir Novruzun ictimai fəaliyyəti də zəngin olub. O, həyatının bütün mərhələlərində, xüsusilə birinci çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı kimi ölkəmizdə gedən ictimai-siyasi proseslərin fəal iştirakçısı olub, xalqımızın həyatında baş verən taleyüklü hadisələrə düzgün qiymət verilməsində əsl vətəndaşlıq mövqeyi nümayiş etdirib.

Şairin ədəbi və ictimai fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilib. O, xalq şairi, “Əməkdar incəsənət xadimi” fəxri adlarına, dövlət mükafatına, orden və medallara layiq görülüb.

Duyan qəlb, düşünən ürək, sadəliklə səmimiyyət arasındakı məsafəni böyük insanlıqla fəth edən Cabir Novruz 2002-ci il dekabrın 12-də ömrünün 70-ci ilində dünyaya əlvida dedi. 

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(13.03.2023)

Görkəmli kinorejissor, dramaturq, Xalq yazıçısı Rüstəm İbrahimbəyovun Fəxri xiyabanda qəbirüstü abidəsinin açılışı olub.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, mərasimdə tanınmış mədəniyyət və incəsənət xadimləri, həmçinin mərhumun ailə üzvləri iştirak ediblər.

Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının sədri, Xalq artisti Rasim Balayev deyib ki, Rüstəm kimi sənətkarlar eldən gedir. Onun ölümü ölkəmiz üçün böyük itki oldu: “Rüstəm öz sənəti, savadı, intellekti, bacarığı ilə nəyinki ölkəmizdə, eləcə də dünyada tanınmış bir adam idi. O, ölkəmizi yüksək səviyyədə təmsil edirdi. Onunla olduğum ölkələrdə böyük sənət adamlarının Rüstəm İbrahimbəyovun sözlərinə, fikirlərinə, çıxışlarına, dünyaya baxışına xüsusi həssaslıqla yanaşdıqlarının şahidi olmuşam. Bu, məni çox qürurlandırıb, Azərbaycanın belə bir oğulu olduğundan böyük iftixar hissi keçirmişəm”.

Rüstəm İbrahimbəyovun qəlblərdə daim yaşayacağını söyləyən Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının sədri deyib ki, onun yazdığı ssenarilər, pyeslər, əsərlər, çəkdiyi filmləri var Rüstəm də xatırlanacaq və yaşayacaq: “Rüstəm böyük bir məktəb yaradıb. Bu məktəb uzun illər Azərbaycan kinosunda xidmət etmək istəyən professionallara bir vəsiqə olacaq. Çünki onun yazdıqlarından hələ kino ilə məşğul olanlar çox istifadə edəcəklər. Rüstəm İbrahimbəyov Azərbaycanı bütün dünyada tanıdıb”.

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı Anar mərhum sənətkarın dünya şöhrətindən danışıb: “Rüstəm İbrahimbəyov dünyaşöhrətli azərbaycanlı idi. Biz bununla fəxr edirik”.

Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev Rüstəm İbrahimbəyovun yaradıcılığını əbədi sənət nümunəsi kimi qiymətləndirib: "Rüstəm 6 dəfə dövlət mükafatı alan yeganə sənətkardır. Təkcə bu, bizim üçün ən böyük fəxr olunası məqamdır”.

Qəbirüstü abidənin müəllifi Aydın Zeynalov abidənin müəllifi olmaqdan məmnunluq duyduğunu vurğulayıb: "Bu işi mənə mərhum Rüstəm İbrahimbəyovun ailəsi həvalə edib. Bundan çox məmnunam. Biz abidənin eskizini də bərabər hazırladıq, bərabər işlədik".

Daha sonra qonaqlar Rüstəm İbrahimbəyov haqqında xatirələrini bölüşüb, həmçinin onun yaradıcılığı barədə fikirlər səsləndirib.

Xatırladaq ki, Rüstəm İbrahimbəyov ötən ilin bu günü Moskvada vəfat edib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.03.2023)