Zəhra Allahverdiyeva, “Ədəbiyyat və İncəsənət”

BizimkəndAğrı dağınınətəyində yerləşirdi. Hər səhər nənəm deyərdi ki, “Ağrı bu gün də bizə baxır... dağlar adamın şahididir, qızım.” Mən isə uşaq ağlımla düşünərdim ki, dağ baxa bilərmi?

 Sonralar başa düşdüm: o dağ yalnız baxmır, həm də görür, yadda saxlayır, susaraq danışır...

O kənddə babam da doğulmuşdu, atam da, mənim köklərim də ora bağlı idi. Atam deyirdi: “Hər bayramdan əvvəl kənd qəbiristanlığına gedərdik. Baş daşlarında Quran ayələri, gözəl oyma naxışlar, bir də qədim əl yazısı ilə yazılmış adlar vardı. Biz o daşlara toxunanda elə bil tarixə toxunurduq...”

Amma bir gün bizi oradan qopardılar. Qaçqın adını verdilər, amma əslində didərgin olduq. Təkcə evlərimizdən yox... ölülərimizin yanından da didərgin salındıq.

İllər keçdi... kəndimizdən bir görüntü tapdım. Qəbiristanlıqda daş qalmayıb. Ağrı dağının ətəyindəki o səssiz abidələr... yox edilib. Baş daşlarının yerində indi ot bitib, bəlkə də bəzilərinin üstündə maşın park edilib. Elə bil biz heç olmamışıq...

Bu necə unudulsun?

Bu necə bağışlansın?

Soyadımızın sahib adı sanki torpağın altındadır, amma üstündəki nişanəsi silinib. O baş daşında yazılmış dua indi mənim sinəmdə döyünür. Çünki qəbirlər susur, amma yaddaş danışır.

O kənd, o dağ, o məzarlar mənim yaddaşımdır. Onlar sındırılıbsa, mən ayaqda dayanmalıyam. Onlar unudulubsa, mən danışmalıyam. Onlar torpağın altında yatırlarsa, mən onları ruhumda yaşatmalıyam.

Qərbi Azərbaycan İcması bu məsələni işıq üzünə çıxarır və sübutlu faktlarla 2000-dən artıq xəritə çəkilişlərində aşkarlanamış bariz vandallıq nümunələrini nəzərə çatdırır. Onlar qəbristanlıqların nə vaxt dağıdıldığı barəsində məlumat əldə ediblər. Qəbirlər bizim abidələr qədər irsimizdir. Biz nə didərgin düşdüyümüz yurdu, nə də silinməyə çalışılan irsimizi unutmalıyıq. Ali baş komandanımız demiş: “Biz Aşıq Ələsgərin kəndində Aşıq Ələsgərin abidəsini qoyacayıq”. Biz yaşadığı yeri dağıdan yox, çiçəkləndirən, can verən ruhuq. Biz qayıdanda otumuzu, ağacımızı canlandıracaq, abidələrimizi, qəbiristanlıqlarımızı bərpa edəcəyik!

Bir gün qayıdacağıq. O torpağa, o dağın ətəyinə. Qəbirlər bəlkə də yox olacaq... amma biz yenidən ora dua ilə qayıdacağıq. Daş qoymasalar da, ruhumuzu qoyacağıq...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatında özünə ad edə bilmiş yazarlardan birinin - Etimad Başkeçidin bu gün doğum günüdür. Etimad Başkeçid 1966-cı il iyulun 14-ü Gürcüstanın SSR-in Dmanisi rayonunun Kirovisi kəndində anadan olub. Kirovisi orta məktəbində və M.Qorki adına Moskva Ədəbiyyat İnstitutunda təhsil alıb.

Təbii ki, SSRİ-nin ən istedadlı gənclərinin ədəbiyyat uzmanlarından dərs aldığı bu məktəbdə oxumaq onun yazıçı kimi püxtələşməsində rol oynayıb.

Bakı Slavyan Universitetinin Filologiya fakültəsinin Jurnalistika şöbəsinin və "Tərcümə nəzəriyyəsi və praktikası" kafedrasının müdiri, "Tərcümə problemləri" elmi tədqiqat laboratoriyasının elmi işçisi, universitetin "Tələbə dünyası" qəzetinin baş redaktoru, Jurnalistika kafedrasının müəllimi və Folklor araşdırması ETL-in aparıcı elmi işçisi, Folklor araşdırmaları ETL-in böyük elmi işçisi və Jurnalistika nəzəriyyəsi və praktikası kafedrasının müəllimi olub. Fəaliyyətini dayandərana qədər Nazirlər Kabineti yanında Azərbaycan Tərcümə Mərkəzinin əməkdaşı da olub.

2009-cu ildən AMEA Folklor İnstitutunun dissertantıdır. "Məhsəti türklərinin sürgün folkloru" mövzusunda elmi iş üzərində işləyir. 2004-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, eləcə də birliyin Gənclər şurasının üzvüdür. AYB-nin "Dünya ədəbiyyatı" jurnalının redaksiya heyətinin üzvü, "Mütərcim" jurnalının redaktoru, Prezident təqaüdçüsü olub. Çox sayda publisistik məqalənin, bir neçə elmi məqalənin, bir çox bədii və elmi kitabın redaktoru və önsözünün müəllifidir. Rus və türk dillərini bilir.

Kitabları

- Panoptikum (şeirlər və hekayələr)

- Y.Polyakov, Süddə çəpiş

- L.Anninski, Ceviz ləpəsi

- S.Kinq, Ölü zona

- V.Jirmunski, Xalq qəhrəmanlıq eposu

“Ədəbiyyatı və incəsənət”

(14.07.2025)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan Poeziyası Antologiyası layihəsində Təbriz təmsilçimiz Əli Çağlanın növbəti təqdim etdiyi şair Xiyavda yaşayan Sara Turidir.

Qulağın bataqlığına saplanmayan duman idim

Ucu qucağına gedər yolların kələfi

Qolum Belin qıvrıltısından qucağını sapmış yol.

Sara Turi

Təbriz

AY SAÇIM

Ay saçım!

Mənim günah biletimsən cəhənnəmə,

Və qiyamətə açılan ilk qapı

Hər telində min bir cəza

Hər telində etiraz,

Bağırtı, qovğa...

Məni saçımdan asın!

Asın ki, bu dünyanın

Demokratiya havası

Bir nəfəs alsın!

Rahatlasın...

VƏSİYYƏT

Tikə, parçayam

Məni Arazda suya tutun

Azərbaycanda quylayın!

Tikələrim birləşdikcə

Qəbrimdə göy ot bitəcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

 Ötən əsrin səksəninci illərində İsi İsmayılzadənin məşhur şeirlərindən birinin bu sözləri dərhal diqqət cəlb edirdi: “Kölgə ütüləmək gəlmir əlimdən…”

O, sərbəst, avanqard şeirin tanınmış nümayəndəsi idi.

Bu gün onun anım günüdür.

Azərbaycan SSR Lenin komsomolu mükafatı laureatı İsa İsmayılzadə 1941-ci il martın 15-də Gürcüstanın Qarayazı (indiki Qardabani) rayonunda anadan olub. Burada orta məktəbi bitirdikdən sonra ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil alıb. Qardabanidə orta məktəbdə müəllim, Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində redaktor, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası Baş redaksiyasında elmi redaktor, "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi, şöbə müdiri, baş redaktorun müavini, "Ulduz" jurnalı redaksiyasında şöbə müdiri, "Azərbaycan" jurnalı redaksiyasında baş redaktorun müavini vəzifələrində işləyib.

 Eyni zamanda Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri Şirkətinin musiqili veriliş baş redaksiyasında (müqavilə ilə) musiqi mətnləri şöbəsinin müdiri kimi fəaliyyət göstərib. Ədəbi fəaliyyətə tələbəlik illərində "Aprel çiçəkləri" almanaxında və "Azərbaycan gəncləri" qəzetində çap etdirdiyi ilk şeri ilə başlayıb. Öz yaradıcılığında poetik tərcüməyə də xüsusi diqqət vermiş, sosialist ölkələri yazıçılarının Moskvada keçirilən birinci Beynəlxalq simpoziumunda, Asiya və Afrika ölkələri yazıçılarının Yurmalada keçirilən seminar-müşavirəsində iştirak edib. Şeir və poemaları keçmiş SSRİ xalqlarının dillərinə, habelə bir sıra xarici dillərə tərcümə edilib.

1997-ci il iyulun 14-də vəfat edib.

Kitabları

1. Ulduzların ad günü

2. İşıqlı yarpaqlar

3. Torpaq nəğməsi

4. Salam, Yer kürəsi

5. Ömrümdən keçən qatar

6. Anamla söhbət

7. Yelləncəkdə yellənən külək

8. Gedim anamdan soruşum

9. Bir ömürlük gecə (şeirlər və poemalar)

10. Seçilmiş əsərləri

11. Vurağan, tutağan, yatağan

Tərcümələri

- Roya İnara. Xirosimada

- Mixail Matusovski. Sükut dəqiqəsi

- Slutski Boris. Tolstoyun romanı

- Baltakis Altimantas. Ürək-Vətən

- İmant Ziyedonis. Leninlə görüş

- Draç İvan.Gecə etüdü

- Yustinas Martsinkyaviçyus. Belə vətən var

- Konstantin Simonov. Gözlə, qayıdacağam...

- Oleynik Boris. Əks-səda

- Konstantin Simonov. Vətən

- İrakli Abaşidze. Ağ hücrədə səs

- Körpülər (Ukrayna sovet şairlərinin şerləri)

- Məzlumluq

Filmoqrafiya

1. Qarabağ bülbülləri

2. Belə bir şəhər var

3. Bəyin oğurlanması

4. İntizar

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(14.07.2025)

Təbii ki, yola saldığımızın günün ən əsas mədəniyyət hadisəsi Fransanın paytaxtı Paris şəhərində UNESCO-nun Baş Qərargahında Dünya İrsi Komitəsinin 47-ci sessiyasının keçirilməsidir. Sessiyanın gündəliyinə uyğun olaraq, 11 iyul tarixində Dünya İrsinin İlkin Siyahısına təqdim olunan nominasiya fayllarının müzakirəsi aparılıb. Və burada bizim lehimizə iki qərar qəbul edilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu barədə APA-ya Mədəniyyət Nazirliyindən məlumat verilib.

Azərbaycan tərəfindən təqdim olunmuş “Qədim Qəbələ şəhəri” və “Gəmiqaya və Göygöl Tarixi-Mədəni və Təbii Kompleksi” UNESCO-nun Dünya İrsinin İlkin Siyahısına daxil edilib.

Qeyd edək ki, Ordubad rayonu ərazisində, Zəngəzur silsiləsinin suayırıcı hissəsində, 3725 metr yüksəklikdə yerləşən Gəmiqaya, Azərbaycan mədəniyyətinin ən qədim nümunələrindən biridir. Bu ərazi Tunc dövrünün müxtəlif mərhələlərinə, Dəmir dövrünə və Orta əsrlərə aid zəngin qayaüstü təsvirlərlə diqqət çəkir.

Tarixi mənbələrə əsasən, eramızdan əvvəl IV əsrdən etibarən Azərbaycanın iqtisadi, siyasi və mədəni həyatında mühüm rol oynamış, eramızın I əsrindən yazılı mənbələrdə adı çəkilən Qədim Qəbələ Qafqaz Albaniyasının ilk paytaxtı olmuşdur. Təxminən 2500 illik tarixə malik bu şəhər uzun müddət regionun mühüm siyasi, iqtisadi və ticarət mərkəzlərindən biri olmuşdur.

Hər iki abidənin gələcəkdə UNESCO-nun Dünya İrsinin Əsas Siyahısına daxil edilməsi məqsədilə zəruri elmi və təşkilati işlər davam etdiriləcəkdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.07.2025)

 İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi  Ruhəngiz Qasımovanı kim necə xatırlayır?

Əlbəttə, onu gözəl, lirik mahnıları ilə xatırlayır hər kəs. O, xüsusən tamaşa və filmlərə yazdığı musiqi ilə ixtisaslaçşmışdı. Hətta məşhur “Yollar görüşəndə...” tamaşasında özü də iştirak edirdi. Siması elə o tamaşadan yadımda qalıb. Eynəkli, simasından mehribançılıq və nur yağan bir qadın.

Necə yəni, Honkonqda vəfat edib, Yasamal qəbiristanlığında torpağa tapşırılıb? Elə “onu kim necə xatırlayır” sualım da burdan qaynaqlanır. Amma cavab yazımın sonunda olacaq.

Ruhəngiz Qasımova 1940-cı il iyulun 12-də Bakıda anadan olub. Demək ki, bu gün onun yubileyidir – 85 illiyidir.

Uzun müddət Azərbaycan Dövlət Televiziyasında və radiosunda səs rejissoru, bəstəkar kimi çalışıb. Hekayələr yazıb, hekayələri "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetində, "Azərbaycan", "Ulduz" jurnallarında dərc olunub. "Babamın muzeyi" adlı kitabı var. Çoxsaylı mahnıların bəstəkarıdır. Musiqi əsərləri arasında "Quyu" tamaşasına musiqi, "Qızıl oğlan" musiqili nağıl xüsusi yer tutur.

Filmoqrafiya

1. Reportaj haqqında reportaj

2. Daha iki nəfər

3. Danışan işıqlar

4. Qızıl gül olmayaydı...

5. Bu, Səttar Bəhlulzadədir

6. Oxuyur Şövkət Ələkbərova

7. Dəmir ağac

8. İlham

9. Göyçək Fatma

10. Günəşlə dolu dünya

11. Badamlı

12. Abşeronun istirahət ocaqları

13. Astara

14. Fəhlə vüqarı

15. İki Xəzər

16. Rəşid Behbudov

17. Uğurlu yol!

18. Bizi dağlarda axtarın

19. Bizim müasir qadınlar

20. Kirov Azərbaycanda

21. Pəncə... Qulaq... Palaz... Tikan...

22. Səhhət

23. Kirovabad

24. Startlar

25. Möcüzələr adası

26. Sənə sevinc bağışlayım

27. Bir az da Bahar bayramı

28. Dvorjakın melodiyası

29. Xalq nəğməkarı

30. Qızılağac

31. Yayın bir günündə

32. Yollar görüşəndə...

33. Astara

34. Bulaq başında

35. Buta

36. Ömrün yolları

37. Poladın mahnıları

38. Asif, Vasif, Ağasif

39. Bir dəfə görmək...

40. Habil Kaman

41. Qəribə əjdaha

42. Həsir

43. Aşkarsızlıq şəraitində...

Mükafatları

- "Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı

- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü

- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu

Ruhəngiz xanım ailəsinə çox bağlı olan qadın olub. Honkonqda isə ailə qurduqdan sonra qızı yaşayırdı, tez-tez gedib qızını yoluxardı. Bir dəfə müsahibələrinin birində belə demişdi:

“Mən Bakıda doğulmuşam, burda böyüyüb, buranı havasını udmuşam. Honq-Konqa qızımın yanına gedəndə, darıxıram. Çünki orada heç kim məni telefonla axtarmır. Amma burda üç mobil telefonum, iki ev telefonum var. Hər gün o telefonlardan mənə zənglər gəlir. Nə zaman, o zənglər sussa, deməli onda mən də olmayacam”.

Və növbəti gedişinin dönüşü olmayıb...

9 oktyabr 2022-ci ildə o, Honkonqda vəfat edib. Yasamal qəbiristanlığında doğmalarının məzarının yanında torpağa tapşırılıb.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Onun adı Ədəbiyyat tariximizə məhz belə yazılıb - Azərbaycanın ilk qadın xalq şairi Mirvarid Dilbazi. Bu gün onun anım günüdür. Gəlin hamımız “ruhu şad olsun” deyək.

XX yüzillik Azərbaycan şeirinin görkəmli yaradıcılarından biri — Xalq şairi Mirvarid Dilbazi 70 ildən artıq yaradıcılıq yolu keçib, lirikamızın rəngarəng və kamil nümunələrini yaradıb.

O, 1912-ci il avqust ayının 19-da Qazax qəzasının Musaköy (indiki Xanlıqlar) kəndində anadan olub.

APİ-nin (indiki Pedaqoji Universitet) dil və Ədəbiyyat-İctimayyət fakültəsində təhsil alıb. İnstitutu bitirdikdən sonra gənc şair Quba Partiya Məktəbinə ədəbiyyat müəllimi təyin olunub. İki ildən sonra Bakıya qayıdan Mirvarid xanım Azərbaycan EA-nın Əlyazmaları fondunda şöbə müdiri, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında tərcüməçi vəzifələrində çalışıb.

Şairin əsas yaradıcılıq fəaliyyəti xalqa, onun həyatında baş verən böyük inqilabi dəyişikliklərlə bağlı olub. "Qadınların hüriyyəti" adlı ilk şeiri 1927-ci ildə "Oktyabr alovları" adlı məcmuədə dərc edilib. Bu dərgidə, o cümlədən şairənin keçən əsrin 20-ci illərinin axırlarında yazılıb, Azərbaycan qadınlarının yeni həyat yollarını tərənnüm edən "Zəhra", "Qurtuluş", "Qadın" kimi şeirləri dərc olunub. Onun əsəslərinin ana xətlərindən biri məhz şərq qadının taleyi ilə bağlı olub.

Mirvarid Dilbazi əmək adamlarını, onların həaytını təsvir edən şeirlərinə örnək olaraq "Xəzər üstə şəhərim var", "Abşeronda gün doğanda", "Günəş kimi", "Çiçəklər şəhəri", "Qoçağım Zeynəb" və s. göstərmək olar. Bu illərdə şairin yeddi kitabı çap olunmuşdur ki, bunların altısı Vətən müharibəsinə həsr edilib. O, həm də "Məhsəti", "Əlcəzairli qız", "Partizan Aliyə" poemalarının müəllifidir.

Şairin "Məhsəti" poeması süjetinin genişliyi, məzmun zənginliyi baxımından seçilən əsərlərindəndir. "Məhsəti" poeması məşhur rübai ustası M. Gəncəvinin həyatı, ədəbi və ictimai fəaliyyətindən bəhs edir. "Əlcəzairli qız" əsəri real faktlar əsasında yazılıb. İkinci Dünya müharibəsindən sonra Şərqdə genişlənən azadlıq hərəkatı, müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizə yeni mərhələyə daxil olub. Bu illərin siyasi mənzərəsini diqqətlə izləyən şair Əlcəzair hadisələrinin mərkəzində dayanan Cəmiləni və onunla bağlı azadlıq hərəkatını poeması üçün mövzu seçib.

Əsərləri

"Müharibəyə qədər işıq üzü görən kitabları"

Bizim səsimiz

İlk bahar

"Müharibə mövzusuna həsr olunmuş kitabları"

1. Döyüş mahnıları

2. Kamal

3. Ağarzayev

4. Neft

5. Vətən eşqi

6. Qoçaq ataların qoçaq övladlarına

7. Xatirələr

"Sonrakı dövrlərdə çap olunan kitabları"

- Sənətkarın xəyalı

- "Seçilmiş şerlər"

- Məhəbbət bizimlə qoşa doğulur

- Şerlər

- Xatirələr olan yerdə

- Həyat lövhələri

- Bənövşələr üşüyəndə

- Ana qanadı (şeirlər, poemalar və hekayələr)

"Uşaqlar üçün yazdığı kitablar"

1. Nağıllar

2. Şerlər

3. Kiçik dostlarıma

4. Gülbahar

5. Yaz gəlir (Bahar nəğmələri)

6. Lalənin ağacları

Azərbaycanlı şairə və tərcüməçi Mirvarid Dilbazi 2001-ci il iyulun 12-də vəfat edib. Bu gün onun yoxluğunun tam 24 -cü ilidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2025)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Gözəl danışıq qabiliyyəti var, istedadlı və bacarıqlıdır. Ciddi, dözümlü, xoşməramlı və dəqiq seçim bacarığı olan insandır. Ətraf mühiti sevir, elə ona görə də ətraf mühitdəkilər də onu sevirlər. Uğurludur, demək olar ki, hər işdə həmişə bəxti gətirir. Sevdiyi insanlara çox bağlıdir. Səbirlidir, özündən tez çıxmır. Ürəyi yumşaqdır, əl tutmağı, xeyirxahlığı bacarır. Səiqə-səhmana xüsusi önəm verir. Yüksək intuisiyası var, həssas adamdır. İntuitiv olaraq təhlükəni öncədən hiss edə bilir...

Deyir ki- “Dünya Səhiyyə Təşkilatı tərəfindən pandemiyanın elan olunduğu ilk günlərdən ölkə daxilində pandemiyaya qarşı tədbirlər görülməyə başladı. Əhalinin ətraflı məlumatlandırılması, səhiyyə müəssisələrinin pandemiya şəraitinə uyğunlaşdırılması, müalicə-profilaktika işlərini lazımi səviyyədə təşkil olunması üçün tədbirlərin görülməsi Azərbaycan dövləti tərəfindən atılan ilk addımlar idi. Lakin həmin vaxt Azərbaycanın həm də Qoşulmama Hərəkatına və Türk Şurasına sədrlik etməsi dövlətimizin üzərinə daha böyük məsuliyyət qoyurdu. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev təkcə ölkə daxilində deyil, həm də beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində pandemiyaya qarşı mübarizənin təşkil olunmasında mühüm rol oynadı. Görülən tədbirlərin, irəli sürülən təşəbbüslərin Dünya Səhiyyə Təşkilatı ilə birlikdə həyata keçirilməsi bu tədbirlərin təsirini daha da artırdı və pandemiyaya qarşı qlobal mübarizədə Azərbaycan az itki ilə qalib gəldi...”

1963-cü ildə Şəki rayonunun Böyük Dəhnə kəndində dünyaya gəlib. 1970-1977-ci illərdə Böyük Dəhnə kənd orta məktəbində, 1977-1980-ci illərdə Turan qəsəbəsi riyaziyyat təmayüllü internat məktəbdə orta təhsilə yiyələnib. 1983-1985-ci illərdə həqiqi hərbi xidmət keçib. 1986-1991-ci illərdə indiki Dillər Universitetinin tərcümə fakültəsində ali təhsil alıb və oranı Fərqlənmə Diplomu ilə bitirib. 1992-1994-cü illərdə həmin universitetin tərcümə kafedrasının müəllimi vəzifəsində işləyib. 1994-1995-ci illərdə Belçkanın "Sərhədsiz həkimlər" humanitar təşkilatında tərcüməçi və inzibatçı vəzifələrində çalışıb. 1995-1998-ci illərdə ABŞ-ın Filip Morris şirkətinin Qafqaz nümayəndəliyində Azərbaycan üzrə şöbə müdiri işləyib. 1998-2002-ci illərdə “Planet Co. Ltd” şirkətinin təsisçisi və direktoru olub. 2002-2010 "AvroMed" şirkətinin baş direktoru vəzifəsində çalışıb. 2004-2009-cu illərdə AMEA Fəlsəfə, Sosialogiya və Hüquq İnstitutunun dissertantı kimi təhsilini davam etdirib. 2009-cu ilin oktyabr ayında "Etno-siyasi münaqişələrin mənəvi aspektləri" mövzusvunda dissertasiya müdafiə edərək fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini alıb. 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər Akademiyasının Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İnstitutunun doktorantıdır. 60-dan çox elmi və 300-dən artıq ictimai-siyasi, tarixi-fəlsəfi mövzularda yazılan məqalənin müəllifidir. Dördüncü çağırışdır ki, Milli Məclisin deputatıdır...

“Ön cəbhədə, eləcə də diplomatik cəbhədə və o cümlədən informasiya cəbhəsində, arxa cəbhədə aparılan ahəngdar fəaliyyətlərin cəmi sonda qələbəmizi şərtləndirdi. Prezident İlham Əliyev bu cəbhənin bütün istiqamətlərində böyük məharət göstərdi və işğal altında olan torpaqlarımız geriyə alındı. Dövlətimizin başçısı Ali Baş Komandan kimi hərbi əməliyyatların planlaşdırılmasına və həyata keçirilməsinə şəxsən özü rəhbərlik edirdi. Qısa müddətdə torpaqlarımız düşmən işğalından azad olundu. Prezident İlham Əliyev bütün beynəlxalq təşkilatlar və dünyanın aparıcı ölkələrinin liderləri ilə danışıqları şəxsən özü aparır və Azərbaycanın haqlı mövqeyinin qəbul edilməsinə, nəticə etibarilə aparılan hərbi əməliyyatlara dünya birliyində təmkinli münasibətin formalaşdırılmasına nail oldu. Bütün bunlarla yanaşı, dövlətimizin başçısı hər gün dünyanın aparıcı media orqanlarına müsahibələr verməyə də vaxt tapdı və beynəlxalq miqyasda düşmənlərimizin ölkəmizə qarşı formalaşdırmağa çalışdığı qərəzli informasiya mühitini darmadağın etdi. Arxa cəbhədə də iqtisadi, sosial məsələlərin həlli diqqətdən kənarda qalmır, planlaşdırılmış bütün iqtisadi-sosial layihələr həyata keçirilməkdə davam edir. Bütün bu fəaliyyətlərin eyni vaxtda idarə edilməsi böyük işgüzarlıq və təşkilatçılıq səriştəsi, yenilməz sərkərdəlik qabiliyyəti və qeyri-adi diplomatik məharət tələb edir. Bu müstəsna qabiliyyətlərə malik olan Prezident İlham Əliyev bu gün Azərbaycanın heç vaxt unudulmayacaq yeni tarixini yazır. Mən dövlətimizlə və prezidentimizlə fəxr edirəm.”- söyləyir.

Olduğu kimi görünən, göründüyü kimi olan adamlardandır. Heç vaxt ona ünvanlanan sualları cavabsız qoymur. İctimaiyyətə açıq insandır. Dürüst və obyektiv fikirləri ilə tanınır. Səmimiyyətinə söz ola bilməz, dostluqda etibarlı və dəyanətlidir. Xaraktercə qürurludur, davranışında ağayanalıq var. Ətrafdakı insanların onun barədə nə düşündüyünə çox əhəmiyyət verir. İnadcıl, vicdanlı və incə zövqlüdür. Sanki zəngin bir xəzinədir. Ümumiyyətlə, o, gələcək uğurunun bünövrəsini ilk addımı ilə qoya bilir, desəm yanılmaram...

 Nə isə, bu gün - iyulun 12-si budəfəki söhbətimin qəhrəmanı, Milli Məclisin deputatı, Mahmud Kaşğari Fondunun prezidenti  Cavanşir Feyziyevin növbəti ad günüdür. Vətənini, dövlətini canından çox istəyən Cavanşir müəllimi bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı arzulayırıq...

Cavanşir Feyziyev Şəkidə dünyaya gəlib. Böyük Mirzə Fətəli Axundov da. Bu gün Cavanşir Feyziyevin doğum günüdür. Bu gün Böyük Mirzə Fətəli Axundovun da doğum günüdür. Təsadüfdürmü?

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Çox möhtəşəm səslənir bu ad: Mirzə Fətəli Axundov!

Azərbaycan teatrının banilərindən biri, mütəfəkkir, filosof və dramaturqdur o. 1812-ci ilin 12 iyulunda Nuxa şəhərində (indiki Şəki) anadan olub, 1878-ci ilin 9 martında Tiflisdə vəfat edib.

Bu gün bu mütəfəkkirin adını xüsusi ehtiramla çəkməliyik.

"Həyatı"

 O, əvvəlcə mədrəsədə oxuyub, daha sonra Tiflisdə dünyəvi məktəbdə təhsilini davam etdirib. Burada rus dili və Avropa mədəniyyəti ilə yaxından tanış olan Axundov öz dünyagörüşünü formalaşdırmağa başlayıb.

Tiflis şəhərində tərcüməçi və dövlət qulluqçusu kimi çalışan Mirzə Fətəli, dövrünün bir çox tanınmış ziyalıları ilə əlaqə saxlayıb. O, Şərq və Qərb mədəniyyətlərini müqayisə edib, Avropa maarifçiliyinin prinsiplərini müsəlman Şərqinə tətbiq etməyə çalışıb.

"Ədəbi Yaradıcılığı"

 Azərbaycan ədəbiyyatında ilk realist və maarifçi yazıçı kimi tanınıb. O, 1850–1855-ci illər arasında altı komediya yazaraq Azərbaycan dramaturgiyasının əsasını qoyub. Bu əsərlərdə əsasən cəhalət, riyakarlıq, məmur özbaşınalığı, dini fanatizm kimi mənfi hallar tənqid olunub. Onun komediyaları həm dil baxımından sadə, həm də məzmunca zəngin olub.

Əsas komediyaları:

1. “Molla İbrahimkərim kimyagər”

2."Sərgüzəşti-vəziri-xani-Lənkəran”

3. “Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah”

4. "Hekayəti-xırs quldurbasan”

5. “Lal və sərsər”

6. “Hacı Qara”

Bu əsərlərdə o, xalqı maariflənməyə çağırır, avamlıq və xurafatla mübarizə aparıb.

"Fəlsəfi və İctimai Görüşləri"

Axundov dini fanatizmi və mövhumatı sərt şəkildə tənqid edir, cəmiyyətin tərəqqisi üçün elmin, təhsilin və düşüncə azadlığının vacib olduğunu vurğulayıb. O, islam dünyasında islahatlar, dünyəvilik və maarifçilik ideyalarının yayılması üçün çalışıb.

Axundov həmçinin latın qrafikalı yeni əlifbanın qəbulunu təklif edib, ərəb əlifbasının Şərq xalqlarının elmi və mədəni inkişafına mane olduğunu bildirib. Bu sahədə yazdığı layihələr Qafqaz və Osmanlı ziyalıları arasında geniş müzakirələrə səbəb olub.

"Əsərlərinin Əhəmiyyəti"

Mirzə Fətəli Axundovun əsərləri Azərbaycan realist nəsrinin və milli teatr sənətinin bünövrəsini təşkil edib. Onun komediyaları bir çox dillərə tərcümə olunub və müxtəlif səhnələrdə tamaşaya qoyulub. Bu əsərlər təkcə Azərbaycan deyil, ümumilikdə türk və müsəlman dünyasında yeni ədəbi üslubun yaranmasına səbəb olub.

Mirzə Fətəli Axundov maarifçiliyin, azad düşüncənin və tənqidi realizmin rəmzi olaraq Azərbaycan və Şərq ədəbiyyatında əbədi iz qoyub. O, həm müasirləri, həm də sonrakı nəsillər tərəfindən fəlsəfi baxışlarına, elmi yanaşmasına və ədəbi mirasına görə yüksək qiymətləndirilib.

Əsərləri və ideyaları bu gün də aktuallığını qoruyur və maarifçilik ənənəsinin əsas sütunlarından biri kimi qəbul edilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2025)

İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Ağdam Qarabağ müharibəsinə necə böyük qəhrəmanlar bəxş etmiş bir diyardır. Bu sırada Murov Qartalı Raquf Orucovun adı xüsusən əzəmətli çəkilir.

O, 1972-ci il 12 iyulda Ağdam rayonunun Cinli kəndində Raya və İbrahim Orucovların ailəsində anadan olub. 1990-cı ildə Sovet Qoşunlarında xidmət edən Orucov bir müddət Özbəkistanda xidmət etdikdən sonra Qarabağ müharibəsinin başlaması xəbərini alıb və Sovet ordusundan ayrılaraq Azərbaycan Ordusunun sıralarına qoşulub, üç-dörd ay ərzində Fərrux dağı və Aranzəmin kəndində aparılan hərbi əməliyyatlar zamanı ayağından ağır qəlpə yarası alıb.

O, Qarabağda döyüşməyə başlayarkən Ağdamda Allahverdi Qənbərovun rəhbərlik etdiyi özünümüdafiə batalyonuna qatılıb. Onun anası Raya xanım 1993-cü ilin 12 iyununda Ağdam rayonunun Cinli kəndini işğal edilməsi nəticəsində şəhid olub. Elə həmin ildən Raquf Orucov sənədlərini Bakı Ali Hərbi Ümumqoşun Komandirləri Məktəbinə verib, lakin həmin məktəbə qəbul ola bilməyib, növbəti ildə isə arzusu baş tutub.

O, Bakı Ali Hərbi Ümumqoşun Komandirləri Məktəbində iki il ərzində lazımi biliklərə yiyələnib. 1996-cı ildə həmin məktəbi bitirən Raquf Orucov daha sonra Bakı şəhərində yerləşən hərbi hissələrin birinə təyinat alıb, amma gənc zabit ön cəbhədə olmağa üstünlük verib. 1996-cı ildə təyinatını Murovdağa alıb və kəşfiyyat bölüyünün komandiri kimi fəaliyyətini davam etdirib.

2003–2005-ci illər arasında Ali Hərbi Akademiyanı bitirib. Hərbi xidməti dövründə həmişə ön cəbhədə xidmət edərək, Ağdam rayonunda yerləşən “N” saylı hərbi hissənin komandiri vəzifəsinədək yüksəlib. Raquf Orucova Murovdağda həyata keçirdiyi uğurlu kəşfiyyat əməliyyatlarınına görə  “Murov Qartalı” ləqəbi verilib.

2016-cı ilin aprel ayının 4-də Ağdərə rayonunun Talış kəndinin erməni işğalçılarından azad edilməsi uğrunda Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin tərkibində  polkovnik–leytenant Raquf Orucov sonuncu döyüşünə qatılıb və qəhrəmancasına şəhid olub. Aprelin 5-i polkovnik–leytenant Raquf Orucov son mənzilə yola salınıb, Sumqayıt şəhərində baş tutan dəfn mərasiminə minlərlə insan, Müdafiə Nazirliyinin üst rütbəli zabitləri iştirak edib.

Sumqayıtın Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunan Raquf Orucovun məzarının solunda 2014-cü il döyüşlərində şəhid olan əsgər Hüseyn Abdulov, sağında elə Aprel döyüşlərində şəhid olan Murad Məmmədov dəfn edilib. Həm Hüseyn Abdulov, həm də Murad Məmmədov polkovnik–leytenant Raquf Orucovun əsgərləri olub.

Təltifləri

- "Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" III dərəcəli medalı

- "Hərbi xidmətlərə görə" medalı

- "Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 10 illiyi" yubiley medalı

- "Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medalı

- "Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi" yubiley medalı

- "Qüsursuz xidmətə görə" 2-ci dərəcəli medalı

- "Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı

- "Qüsursuz xidmətə görə" 1-ci dərəcəli medalı

- "İgidliyə görə" medalı (ölümündən sonra)

Məqamlar

2016-cı ilin iyulun 12-də UEFA Çempionlar Liqasının II təsnifat mərhələsi çərçivəsində baş tutan "Qarabağ"—"Dudelanj" (2:0) görüşündən əvvəl Tofiq Bəhramov adına Respublika Stadionunda, həmin gün 44 yaşı tamam olan Raquf Orucovun xatirəsinə banner asılıb. Bannerdə Raquf Orucovun şəkili və "ÖLMƏZ KOMANDİR RAQUF ORUCOV" yazısı yer alıb .

Elə həmin gündə də Sumqayıt şəhərinin Şəhidlər Xiyabanında 44 yaşı tamam olan Raquf Orucovun anım mərasimi baş tutub. Anım mərasiminə şəhərin ziyalıları, habelə ikiqat Paralimpiya çempionu İlham Zəkiyev, Olimpiya çempionu Fərid Mansurov, Olimpiya Oyunlarının bürünc medalçısı Şahin İmranov, pəşəkar boks üzrə Dünya çempionu Fariz Məmmədov və digər şəxslər qatılıb. Ağdam şəhərinin sabiq meri Nizami Sadıqov və 2013-cü ildə Raquf Orucovun rəhbərliyi altında hərbi xidmətdə olan pəşəkar boksçu Fazir Məmmədov onun haqqında xatirələrini bölüşüb

2017-ci il 13 fevralda isə Oxford Məktəbində Raquf Orucovun həyatından bəhs olunan "Murov qartalı" kitabının təqdimatı mərasimi olub. Mərasim Azərbaycanın dövlət himninin səsləndirilməsi ilə başlayıb. Təqdimat mərasiminə Parlamentin deputatlatı Qənirə Paşayeva, Adil Əliyev və Fuad Muradov, habelə ikiqat Paralimpiya çempionu İlham Zəkiyev, Olimpiya çempionu Fərid Mansurov, pəşəkar boks üzrə Dünya çempionu Fariz Məmmədov, ombudsman Elmira Süleymanova və digər şəxslər qatılıb.

Təqdimat mərasimi natiqlərin çıxışı və şagirdlərin vətənpərvərlik mövzusunda şeir və musiqi nömrələri ilə başlayıb. Daha sonra mərasimə dəvət olunan ictimai xadimlər, deputatlar, idman ictimaiyyətinin nümayəndələri Raquf Orucov barəsində xatirələrini bölüşüb. Elşən Əliyev və Elxan Salahovun müəllifliyi və tərtibçili ilə ərsəyə gələn kitabda şəhidin həyat yoldaşı Sevinc Orucovanın yazdığı olduğca təsirli esse də yer alıb. Kitab Raquf Orucovun əsgər yoldaşları, dostları və ailə üzvlərinin xatirələri əsasında yazılıb.

Təqdimat mərasiminin sonunda Raquf Orucov haqqında sənədli film nümayiş olunub.

 2019-cu ildə Şərif Ağayar tərəfindən Raquf Orucovun düşmən arxasına keçərək düşmənin alay komandirinin oğlunu əsir götürməsi və bunun sayəsində əsir düşən 5 əsgərimizin xilas olmasından bəhs edən “Komandir” kitabı yazılıb.

“Cüdo Klub 2012” tərəfindən Raquf Orucov adına Beynəlxalq Cüdo Turniri təsis edilib. Hər il Bakıda onun adına ənənəvi cüdo turniri keçirilir.

Allah Şəhidlərimizə rəhmət eləsin!

Amin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(12.07.2025)